rijnCoepel - · PDF filestuurgroep is gewerkt aan het vormgeven van ... tie van zorg van de...

80
rijnCoepel De gezondheidscentra Stevenshof en Wantveld zijn participanten van Stichting Rijncoepel Jaarverslag 2008 Organisatie voor samenhang en innovatie in de eerste lijn regio Rijnland

Transcript of rijnCoepel - · PDF filestuurgroep is gewerkt aan het vormgeven van ... tie van zorg van de...

rijnCoepelGeïntegreerde eerstelijnszorg

rijnCoepelGeïntegreerde eerstelijnszorg

Stichting voor samenhang en innovatie in de eerste lijnDe gezondheidscentra Stevenshof en Wantveld zijn participanten van Stichting Rijncoepel

Jaarverslag 2008

Organisatie voor samenhang en innovatie in de eerste lijn regio Rijnland

3

Inhoud5 Vandedirectie

7 VandeRaadvanToezicht/Bestuur

9 Missie,Visie&Strategie

StichtingRijncoepel

Missieenvisiegezondheidscentra

StevenshofenWantveld

Strategie

15 Zorgprogramma’s

Diabetesmellitus

COPD

Cardiovasculairrisicomanagement

Geestelijkegezondheidszorgproblematiek

Hartfalen

(BE)WEEG!Resultatengroepsconsultenvoor

leefstijlveranderingen

27 Kwaliteitsbeleid

Kwaliteitsbeleidvoordegeheleorganisatie

Kwaliteitssystemenbijdiversedisciplines

Planning&control

4

Klachten

Incidentencliëntenzorg/signalerenverbeterpunten

33 Voorlichting&Preventie

Voorlichtingeninformatie

Preventieprogramma’s

37 Financiën

Algemeen

GezondheidscentrumStevenshof

GezondheidscentrumWantveld

45 KerngegevensBesturingenOndersteuning

Algemeen

Automatisering

Kwaliteiteninnovatie(zorgprogrammering)

Financiëleadministratie/controller

Directieenmanagementassistent

Organisatiestructuur

49 KerngegevensgezondheidscentrumStevenshof

65 KerngegevensgezondheidscentrumWantveld

79 Colofon

5

Vandedirectie

DekoepelorganisatieRijncoepelisop31decem-ber2007opgericht.In2008isverdergewerktaandeinhoudelijkesamenwerkingenhetneer-zettenvandenieuweorganisatiestructuurbin-nendeRijncoepel.GezondheidscentrumMerenwijkheeftin2008,alhoewelzijgeenonderdeeluitmaaktvandeRijncoepel,inhoude-lijkgeparticipeerd.Eind2008heefthetgezond-heidscentrumMerenwijkbeslotendesamenwer-kingmetdeRijncoepelniettecontinueren.

Ophetgebiedvandeinhoudelijkesamenwerkinghebbendemedewerkersvandegezondheidscen-tragewerktaaneenverdereuitwerkingvanhetkwaliteitsbeleid.Indiversewerkgroepeneneenstuurgroepisgewerktaanhetvormgevenvandiversezorgprogramma’s.Zorgprogramma’sdienugrotendeelsbinnendecentrageïmplemen-teerdzijn.

Omtekomentotgeïntegreerdeeerstelijnszorgleverendegezondheidscentraechtermeerdandezorgprogramma’s.Debasiszorgomvat80%vandezorgdiewordtaangebodenbinnendegezondheidscentra.Hieroverbestaanafsprakentussendedisciplinesomtekomentoteffectieveenefficiëntezorg.Ookin2008ismetveelpassieeninzetdoordeverschillendedisciplinessamen-gewerktomtekomentotdebestezorgvoordecliëntdichtbijhuis.

Tussendedriecentraiseenfysiotherapie-overlegopgezet.Inditoverlegzijnprotocolleninhoude-lijkopelkaarafgestemd.Ookisereengezamen-

lijkprogrammaklachtenbewegingsapparaatopgesteld.

Ominvullingtegevenaaneencliëntgerichteorganisatieisopbasisvanhetcliënttevreden-heidsonderzoekuit2007deeersteaanzetgedaanvooreencommunicatieplanvoordegezond-heidscentra.Communicatienaardecliënteniseenspeerpuntvoordegezondheidscentra.

Ookin2008ismetderegionalezorgverzekeraarZorgenZekerheiduitgebreidgesprokenoverdeinvullingvandemodulegeïntegreerdeeerste-lijnszorg.Nadereafsprakenvoordetoekomstzijnechternodigomcontinuïteitvandegezond-heidscentrabinnendeRijncoepeltegaranderen.Functionelebekostigingindeeerstelijn,substitu-tievanzorgvandetweedenaardeeerstelijnenhetstoppenvandemodulegeïntegreerdeeerste-lijnszorgbiedenkansen,maarookbedreigingenvoordetoekomst.Ditvraagtdekomendetijddenodigeaandacht.In2009zullenspecifiekerafsprakengemaaktwordenvoordetoekomst.

GezondheidscentrumWantveldisinjuni2008alseerstegezondheidscentruminNederlandgecerti-ficeerdophetHKZ-normstelselketenzorgvoormultidisciplinairesamenwerkingsverbanden.Eenmijlpaalendirecteendiplomavoordemaniervansamenwerkenbinnenhetcentrum.DaarmeeisookaangegevendatonzemethodiekEXPLICIETMULTIDISCIPLINAIR!voldoetaandenormenvoorketenzorg.Meerinformatiehieroverstaatinhethoofdstukkwaliteitsbeleid.

6

DehuisartseningezondheidscentrumStevenshofontwikkelensamenmetdeUniversiteitvanLeideneenUniversitaireModelPraktijk(UMP).Hetdoelisomtekomentotinnovatiesophetgebiedvanzorgenonderzoekenonderwijsteontwikkelentotonderbouwdeenbreedtoepas-bareproducten.In2008ishardgewerktaanhettotstandkomenvanconcreteprojectplannen,dieuitvoeringkrijgenin2009.

Binnenderegiovindtsamenwerkingplaats.DegezondheidscentrabinnendeRijncoepelpartici-perenbinnendeorganisatieSTERK(StichtingEerstelijnsRegionaleKetenzorg).Eind2008zijndegezondheidscentrainditverbandalspilotgestartmetdepraktijkondersteunerGGZ.Tenaanzienvandegeprotocolleerdezorgaandiabe-tescliëntenzijnerafsprakengemaakt.

MetREOS-zorg,deeerstelijnsondersteuningsor-ganisatieinderegio,wordtcontinuafgestemdoverdeontwikkelingenenmogelijkhedenvoorsamenwerking.

Terugkijkendwas2008eenproductiefjaarwaar-indecentraverderzijngekomenophetgebiedvandekwaliteitvandesamenwerking.

NellekevanVelthoven-Weijermans,directeurgezondheidscentrumWantveld,gezondheidscentrumStevenshofenstichtingRijncoepel

mei2009

7

TaakensamenstellingDenieuwebesturingsstructuurvandegezond-heidscentraiseinddecember2007ingevoerd.Erisgekozenvooreenraadvantoezichtmodel.DedrieRadenvandeafzonderlijkestichtingenhebbeneenpersoneleunie.Ditbetekentdatdesamen-stellingvanderadenidentiekis.ErwordtdanookgesprokenoveréénRaadvanToezicht.Indeverga-deringenvandeRaadvanToezichtwordendeonderwerpendiebetrekkinghebbenopstichtingRijncoepel,stichtinggezondheidscentrumStevenshofenstichtinggezondheidscentrumWantveldvanelkaaronderscheiden.

DeRaadvanToezichtheeftalsbelangrijkstetaakhettoezichthoudenopdebesturingenopderea-lisatievandestichtingsdoelstellingen.DeRaadvanToezichtzieteroptoedatdedirectieopade-quatewijzeenbinnendebestaandewet-enregel-gevinguitvoeringgeeftaanhetovereengekomenbeleid.Daarnaastheeftzijeenklankbordfunctievoordedirecteur.

DeRaadvanToezichtheeftdevolgendebevoegdheden:• benoemenenontslagledenRaadvanBestuur;• benoemingaccountant;• goedkeuringbegroting;• goedkeuringjaarrekening;• goedkeuringstrategischbeleidsplan;• goedkeuringvanallestrategischebesluitenvan deRaadvanBestuur.

OpvolgingvandeRaadvanToezichtgebeurtvolgenseenroostervanaftreden.

WerkwijzeDevoltalligeRaadvanToezichtvergadertmini-maalvierkeerperjaar.Dehoofdonderwerpenzijnlangeenkortetermijnontwikkelingen,financiëleontwikkelingen,voortgangindeuitvoeringvanhetbeleidsplanenwerkplanenrisicomanage-ment.Indebeoordelingvande(voorgenomen)besluitvormingstaathetbereikenvandedoelstel-ling‘hetbiedenvangeïntegreerdeeerstelijnszorgnaarbehoeftevandecliëntenpopulatieinhetwerkgebied’en‘hetbevorderenvanstructurelemultidisciplinairesamenwerkingindeeerstelijnsgezondheidszorg’,centraal.

Deinformatiebronnenbijdeoordeelsvormingzijn:• beleids-enjaarplan;• jaarverslagenfinancieeljaarverslag;• begrotingenfinanciëleprioriteiten;• deaccountantscontrole;• verslagleggingvandedirectie;• periodiekemanagementinformatie.

Thema’sin2008Dethema’sdiebesprokenzijnindeRaadvanToezichthebbenbetrekkingopalgemeenbeleid(Rijncoepel),gezondheidscentrumStevenshofengezondheidscentrumWantveld.

RijncoepelDeRaadvanToezichtheeftin2008goedkeuringgegevenaanhetsamenwerkingsmodelvandegezondheidscentraonderdeRijncoepel,hetdirec-tiereglementenhetreglementvandeRaadvanToezicht.

RaadvanToezicht/Bestuur

8

Debegroting2009,deinvesteringsbegroting2009endeprioriteitenvoor2009zijngoedgekeurd.OokheeftdeRaadvanToezichtpositiefgerea-geerdopdeafsprakenrondomdemodulegeïnte-greerdeeerstelijnszorgenhetfeitdatdezeper2009viadeRijncoepelgecontracteerdworden.

gezondheidscentRum stevenshofDeRaadvanToezichtheeftgoedkeuringgegevenaandesamenwerkingsovereenkomsttussenstich-tinggezondheidscentrumStevenshofenhetLUMComtekomentoteenUniversitairModelPraktijk(UMP).Demanagementlettervandeaccountantisbesproken.Hetbelangrijksteaandachtspuntisautorisatie.DeRaadvanToezichtvolgtdeoplos-singenhiervoorkritisch.Dejaarrekeningendeaccountantsverklaring2007zijngoedgekeurd.DeRaadvanToezichtheeftactiefgeparticipeerdinhetvindenvaneengoedeoplossingvoorhethuis-vestingsprobleem.Uiteindelijkkanhetgezond-heidscentruminhethuidigepandblijvendooreenpassendhuuraanbodvandeverhuurder.DeRaadvanToezichtisakkoordgegaanmethetonderzoekenvandemogelijkhedenomeencen-trumvoorjeugdengezinteontwikkeleningezondheidscentrumStevenshof.

gezondheidscentRum WantveldDemanagementlettervandeaccountantisbesproken.Hetbelangrijksteaandachtspuntisautorisatie.DeRaadvanToezichtvolgtdeoplos-singenhiervoorkritisch.

Dejaarrekeningendeaccountantsverklaring2007zijngoedgekeurd.Bijdemogelijkhedenvooreennieuwpandmetmeerruimtevoor(nieuwe)disciplinesisdeRaadvanToezichtbetrokken.Erzijnmeerdereoptiesdieonderzochtworden.ErisrichtinggemeenteNoordwijkaangegevendatRijncoepelgraagmetdegemeentewilonderzoekenhoedewoon-zorg-zonesinNoordwijkverdervormkunnenkrijgen.

samenstellingVolgenshetroostervanaftredenismedio2008mevrouwKraakmaneneind2008mevrouwStappersafgetreden.

LedengecombineerdeRaadvanToezichtper31-12-2008DeheerA.J.Lamping -voorzitterDeheerD.Marbus -vice-voorzitterMevrouwF.Spijker -lidDeheerJ.Stam -penningmeester

9

Missie,Visie&Strategie

10

Mis

sie,

Vis

ie&

Str

ateg

ie

11

Missie,Visie&Strategie

Demissieenvisievandezegezondheidscentrawordenweergegevenindemeerjarenbeleids-plannen2006–2010vandeafzonderlijkeorgani-saties.

missieHetgezondheidscentrumbiedtgeïntegreerde(multidisciplinaire)eerstelijnszorgindewoon-omgevingvandecliëntvanuitéénlocatie.Hetgezondheidscentrumbiedtdebestmogelijkeorganisatievoordebestmogelijkezorg.

Dezezorgisvraaggestuurd,vooriedereentoegankelijk,voldoetkwalitatiefminimaalaandeprofessionelemaatstaven,istransparantencliëntgericht.

Hetgezondheidscentrumvoerteeninnovatiefbeleidenisaantrekkelijkvoormedewerkers.

VisieDevisieopzorggeefteenbeschrijvingvandenor-menenwaardendiebijdehulpverleningvoorallemedewerkerseenuitgangspuntzijnvoorhethan-delen.Metdezevisiewordentevensdebelangrij-kewaardenvoordeorganisatiebeschrevendiewordenuitgedragen.Indezorgvisiewordtzowelingegaanopdeinhoudvandezorgverleningalsopdeorganisatievanzorgverleningenzorgverle-ners.Dekwaliteitvanhetorganisatorischever-bandisimmersmedebepalendvoordekwaliteitvandegeleverdezorg.

stichting RijncoepelDoelstellingvanstichtingRijncoepelishetbevor-derenvanstructurelemultidisciplinairesamen-werkingindeeerstelijnsgezondheidszorg.

missieDeorganisatiestaatvoorsamenhangeninnovatieindeeerstelijninderegioRijnland.

Deorganisatiebevordertsamenhangeninnovatieindeeerstelijndoormiddelvanbesturingenondersteuning.Dekrachtisgelegenin:

•zorgvooradequaatbestuurentoezicht•bewakenvandefinanciëlegezondheid•behartigenvandebelangenvandeorganisatie•goedwerkgeverschap•combinatievanprofessioneleautonomiemetzakelijkmanagement•bevorderenvanhoogwaardigeenwijkgerichtehulpverlening•bevorderenvansamenwerkingeninnovatieindeeerstelijn•ondernemen

missie en visie gezondheidscentRa stevenshof en WantveldDegezondheidscentraStevenshofenWantvelddieaangestuurdwordenvanuitdekoepelstichtingbiedengeïntegreerdeeerstelijnszorgnaarbehoef-tevandecliëntenpopulatieinhunwerkgebied.

12

GeïntegreerdeeerstelijnszorgInhetgezondheidscentrumwerkenverschillendedisciplinessamenvolgensdelandelijkeafsprakenenstandaarden,geldendvoorhunberoepsgroep.Daarnaastzijnerafsprakenoverafstemmingencoördinatievangezamenlijkecliëntenbinnenhetcentrum.Daarmeeissprakevaneengeïntegreerdzorgaanbod,indienvantoepassinginnauwesamenwerkingmetanderesectoren.

VanuitéénlocatieDezorgwordtzoveelmogelijkaangebodenvanuitéénlocatie.Wanneerditnietmogelijkis,vindtderegievanuithetcentrumplaats.Eventueelsamenmetandereorganisaties.

BestpracticeenevidencebasedDemeestezorgisevidencebasedenbestpractice.Daarmeewordtinvullinggegevenaandoelmatigeendoelgerichtezorg.

ZorgistoegankelijkDezorgisgeorganiseerdvoortenminstedeinwo-nersvandewijkStevenshofc.q.deinwonersvanNoordwijk.Opwerkdagenishetgezondheidscen-trumbereikbaarenisaltijdeenmedewerkervandehuisartsenpraktijkaanspreekbaarinacutesitu-aties.Voorspoedeisendehulpneemthetgezond-heidscentrumdeelaan7x24-uursbereikbaar-heidsregelingen.Decentrazijnookgoedbereik-baarvoorrolstoelgebruikers.

VraaggestuurdezorgVraaggestuurdezorghoudtindatdevraagbepa-lendisvoorhetaanbod.Nietalleenophetniveauvandeindividuelezorgvrager,maarookophet

niveauvandeorganisatievandezorgfunctiesendeaardenomvangvanhetzorgaanbod.Zorgopmaatbetekentdatdecliëntzorgkrijgtdienaarinhoudenomvangpastbijzijnvraag.

KwaliteitleverenenprestatiestonenDetoenemendevraagnaarzorgmaaktdeverlei-dinggrootomkwantiteitbovenkwaliteittestel-len.Aandekwaliteitvanzorgdoethetgezond-heidscentrumechtergeenconcessies.Demede-werkerswillenbovendientonenhoegoedzijzijn.Ditbetekentzorgverlenendietoetsbaaris.Alledisciplinesbinnenhetgezondheidscentrumwer-kenvolgensdelandelijkeafsprakenenstandaar-den,geldendvoorhunberoepsgroep.Voordegezamenlijkecliëntenzijnafsprakenvastgelegdoverresultaten,afstemmingencoördinatie.

CliëntgerichteorganisatieDecliëntenzijnbetrokkenbijhetbeleidvandeorganisatieviaeencliëntenraaden/ofcliënten-raadpleging/resultaatmeting.Erzijnafsprakenoverhetwaarborgenvandeprivacyvandecliëntenoverklachtenopvangenbemiddeling.

InnovatiefbeleidAantrekkelijkengoedblijvenluktalleenalsdeorganisatiezichcontinuontwikkelt.Hetaccentligtdaarbijop‘leren’leren,nieuwemogelijkhedenontdekkenenuitwerken.VanbelangdaarbijissamenwerkingmetdeafdelingPublicHealth&EerstelijnsgeneeskundevanhetLUMCendeHogeschoolLeiden.Inhetonderdeelonderwijsenopleidingwordthierverderopingegaan.

13

stRategieInhetmeerjarenbeleidsplan2006-2010vandegezondheidscentraStevenshofenWantveldwordtdestrategievandeorganisatiesweergegeven.Dezeisgelijkvoordecentraeneenbelangrijkeredenvoordecentraomin2007desamenwerkingteformaliserenindevormingvaneenkoepelstich-ting.DekoepelorganisatiestaatvoorsamenhangeninnovatieindeeerstelijninderegioRijnland.TotnutoezijngezondheidscentraWantveldenStevenshofaangeslotenbijdezestichting.Ookanderegezondheidscentrakunnentoetreden.Dekoepelzorgtvoordeaansturingvandecentraenlevertdaarnaastfacilitaireondersteuningophetgebiedvanbeleidenmanagement,kwaliteit,systeembeheer,financieelbeheerenpersoneels-zaken.

Destrategievandeorganisatieisophoofdlijnen:• eengeïntegreerdmultidisciplinairzorgaanbod pergebied• cliëntgerichteorganisatievandezorg• kwaliteitleverenenprestatiestonen• optimalesamenwerkinginderegio• aantrekkelijkwerkgeverschap/partnerschap

14

15

Zorgprogramma’s

16

Zorg

prog

ram

ma’

s

17

Zorgprogramma’s

Eenzorgprogrammaisééngeheelvanaandoe-ningsgericht(categoraal)zorgaanbodwaarver-schillendedisciplinesbijzijnbetrokken.Erisspra-kevanketenzorg,waarbijergeprotocolleerdwordtgewerkt.In2007isvastgelegdwaterindezorg-programma’sbeschrevenmoetworden.In2008isveelaandachtbesteedaaninvoeren,effectuerenvandebeschrevenambitiesenaande(prestatie-)indicatoren.Devoortgangwordtbewaaktdoordeprogrammacoördinatorinsamenwerkingmetdecoördinatorkwaliteiteninnovatie.

Voordeontwikkelingvandezorgprogramma’shebbendecentrazelfeenmethodiekontwikkeld;EXPLICIETMULTIDISCIPLINAIR!Aandehandvanditnegen-stappenmodelmakendeverschillendedisciplinesafsprakenoverdezorgvooreenspeci-fiekedoelgroep.Dezorgprogramma’szijnopge-steldaandehandvanhetHKZ-normstelstelmulti-disciplinaireeerstelijnssamenwerkingsverbanden.Devolgendezakenwordenexplicietbenoemd:instroom,doorstroomwachttijdenentijdigbeschikbaarhebbenvanderelevantemedischegegevensbijdebetrokkendisciplines.Deontwikkelingvandezorgprogramma’sverlooptvolgensonderstaandekwaliteitscirkelvanDeming.

Dezecirkellaatziendatkwaliteitsverbeteringeencontinuprocesisvanplannen,uitvoeren,evalue-renenreageren.Voordeverschillendezorgpro-gramma’szijnin2008indeverschillendestadiavandezekwaliteitscirkelactiesondernomen.

Peraandoening/onderwerpwordtbepaaldwelkedisciplinesbetrokkenzijnbijdebehandeling.Dezedisciplineswordenbetrokkenbijdeontwikkelingvanhetzorgprogrammaendeambities.Volgenshetnegen-stappenmodelwordenallezorgpro-gramma’suitgewerkt.Alleafsprakenzijnschrifte-lijkvastgelegdenondertekenddoordevertegen-woordigersvandebetrokkendisciplines.Naafron-dingvandezorgprogramma’sisgebruikgemaaktvancliëntenpanels,omdezorgzoveelmogelijkaftestemmenopdebehoeftevandecliënt.Tenaan-zienvandeambitiesisafgesprokendatdezeindriejaarbehaaldmoetenworden.

Destuurgroepzorgprogrammeringbepaaltnieuwteontwikkelenzorgprogramma’s,stelteennieuwontwikkeldzorgprogrammavastenorganiseertrandvoorwaardenvoorhetverzamelenvande(prestatie-)indicatoren.Destuurgroepbestaatuiteenhuisartsvaniedercentrumendedirecteur,ondersteunddoordecoördinatorkwaliteiteninnovatie.

Indezorgprogramma’swordtuitgegaanvandeLVG/ZN(prestatie-)indicatorendiein2006zijnopgesteld.Hierinisonderscheidgemaaktinpro-ces-,structuur-enuitkomstindicatoren.Metderegionalezorgverzekeraarisafgesprokenderesul-

Act Plan

Check Do

18

tatenvandezorgprogramma’soptenemeninhetjaarverslag.Deuitkomstindicatorenzijnopgeno-menbijdebeschrijvingvandezorgprogramma’s.Deoverigeindicatoren(procesenstructuur)zijnvoordeprofessionalsbinnendeRijncoepelvan-zelfsprekend,waardoordezegeenextrainspan-ninggekosthebben(namelijk:voorallezorgpro-gramma’sgeldtdatdeprofessionalswerkenvol-gensdedoorhunberoepsgroeperkenderichtlij-nen,standaardenen/ofprotocollen).

DegezondheidscentradiebehorentotdeRijncoepelhebbenervoorgekozenomde(prestatie)-indicatoreninhetjaarverslagteplaat-senvoordezorgprogramma’sdiabetes,COPDenCardiovasculairrisicomanagement.

Hetopstellenvande(prestatie-)indicatoreniseenlastigproces.Graagwilmenresultatenlatenzien,maardezemoetendanwelbetrouwbaarzijn.DegezondheidscentrainderegioLeidenlopenvoorindemogelijkhedenomcijfersuitderegistratiesystemenvandehulpverlenerstehalen.DitwordtgedaaninsamenwerkingmetdeafdelingPHEG(PublicHealthenEerstelijnsGeneeskunde)vanhetLUMC.Naasthetgenere-renvandecijfersisookaandachtvoordebetrouwbaarheidvandecijfers.Vooraldoordeinputteverbeteren.Methulpverlenerswordenduidelijkeafsprakengemaaktoverdemaniervanregistreren.Daarnaastwillenwegraagmeerdandatermomenteelmogelijkis.Zoishetnognietmogelijkdatalledisciplinesdigitaalbeschikkenoverdelaatstegegevensvancliënten.

In2008isdeaandachtuitgegaannaarhetinvoe-reneneffectuerenvandeambitiesvandehiernabeschrevenzorgprogramma’s.Hierbijzijnopver-schillendeonderdelenvandeprogramma’snieu-wewerkwijzenontwikkeldomdezorgverderteoptimaliseren.Dezewordengenoemdonderderesultaten.In2008zijndezenieuwewerkwijzenverderuitgewerkt,metdeambitiebinnendriejaarditgeheelgerealiseerdtehebben.Percen-trumzijneraccentverschillenindezorgprogram-ma’s.Dezorgprogramma’szijnaangepastaandepopulatieendecultuurvandewijkc.q.dorp,aandesamenstellingvandedisciplinesbinnenhetcentrumenaandebestaandesamenwerkings-relatiesmetderden.

19

zoRgpRogRamma vooR cliënten met diabetes mellitus

BetrokkendisciplinesHuisarts,praktijkondersteuner(POH),apotheek,diëtist,pedicureenpodotherapeut.Dezepartnersconformerenzichaandeafsprakengemaaktinhetzorgaanbod.

DoelstellingDezorgvoorcliëntenmetdiabetesmellitus(T90),indeeerstelijnoptimaliseren.Hierbijhoudendehulpverlenersrekeningmetderelevanteco-morbi-liteitbijdezeaandoening(hypertensie,lipiden-stofwisseling,hart-envaatziekten,nierfunctie-stoornis,roken,overgewichtenbewegingsarmoe-de:leefstijl).Debetrokkendisciplineswerkensamen,zowelinternalsextern(apotheek,diëtist,fysiotherapeut,pedicure,SCAL,podotherapeutenspecialist(LUMC)).Daarnaastwilhetgezondheids-centrumdezorgdienodigiszoveelmogelijkindeeerstelijnbieden.Bijdiabetesgerelateerdecom-plicatieswordt,opindicatieenvolgensafspraak,verwezennaardetweedelijnvooreenintegraleaanpak.Inoverlegmetdespecialistwordtgeke-kenwanneerdecliëntterugkannaardeeerstelijnvoordezorg.

ResultatenOpverschillendeniveauszijnnieuweambitiesgeformuleerddieoverdriejaarbehaaldzijn.Hierondervolgeneenaantalvandezeambitiesendeafsprakendiegemaaktzijnomdezeteverwe-zenlijken.

Depraktijkondersteunernodigtcliëntenmeteenverhoogdrisicoopdiabetesuit.Hiermeewordtaandachtbesteedaanpreventie.

Cliëntendienietinhetcentrumgeholpenkunnenofwillenworden,verwijstdehulpverlenerdoornaardisciplineswaarhetgezondheidscentrummeesamenwerkt.

Indienerwachttijdenontstaanisdepraktijkonder-steuneralszorgcoördinatorverantwoordelijkdecliënttebegeleideninhetvindenvanalternatie-ven.Duidelijkecriteriazijngeformuleerdvoorbepalingvandeurgentieendemaximalewacht-tijden.

Erzijnafsprakengemaaktoverdeterugrappor-tagevaninternistnaarhuisarts.

Cliëntenwaarbijvoorheteerstdediagnosediabe-tesmellitusgesteldwordt,krijgeneenDiabetes-informatiepakketvanhetgezondheidscentrum.Inditpakketstaatinformatieoverdewerkwijzebin-nenhetgezondheidscentrum(zoalsdefunctievandePOH).Decliëntweetzowathijkanverwachtenvandediversezorgverleners.

VanuitSTERKiseenrichtlijnvoorafbakeningvandezorgvanuitdeeersteentweedelijnopgesteld.

20

De prestatie-indicatoren ten aanzien van de uitkomst van de zorg

KWaliteitsindicatoRen dm stevenshof Wantveld stevenshof Wantveld

2008 2008 2007 2007

Herkennen-aantalcliëntenmetDMper1.000cliënten 40 44 37,7 42,7

Controles-%DM-cliëntengecontroleerdopbloedsuikerinafgelopenjaar-%DM-cliëntenmetminstens1HbA1cinhetafgelopenjaar-%DM-cliëntenmetoogonderzoekindeafgelopen2jaar-%DM-cliëntenmetvoetcontroleindeafgelopen2jaar-%DM-cliënteninzorgbijdeeerstelijn

78

94

76

84

85

72

86

70

82

85

76

94

64

80

81

74

89

88

69

85

Uitkomst-%DM-cliëntenmetHbA1conderde7,0-%DM-cliëntenmetHbA1cboven8,5

647

764

713

764

21

zoRgpRogRamma vooR cliënten met copd

BetrokkendisciplinesHuisarts,praktijkondersteuner,apotheek,diëtist,fysiotherapeut.

DoelstellingDedoelstellingvanditzorgaanbodishetmakenvanexplicieteafsprakenindeeerstelijnsmultidis-ciplinairezorgvoorcliëntenmetdediagnoseCOPD.Hetzorgaanbodaancliëntenisgestructu-reerd,continu,multidisciplinairenlaagdrempelig.Dedisciplineswerkenalseenteamenstemmendezorgopelkaaraf.Daarbijisdezorgzogeorgani-seerddatdezepraktischenuitvoerbaarisvoordecliënt.

ResultatenIn2008isgestartmetdeCOPD-carrousel.EensperjaarwordencliëntenmetdediagnoseCOPDuitge-nodigdvoordejaarcontroleindevormvaneencarrousel.Tijdenseendagdeelsprekendecliëntenallebetrokkendisciplines.Indezeconsultenwordtgekekenhoedecliëntomgaatmetzijnaandoe-ningenoferknelpuntenzijn.Aanheteindvandedagisereenmultidisciplinairebespreking,waarindedisciplineshunbevindingenbesprekeneneenbehandelbeleidopstellen.Decliëntwordtbinnen2wekengebeldmetdeuitslagenwordenerver-dereafsprakengemaakt.

InhetconsultmetdePOHwordthetstoppenmetrokenbesproken,metdehuisartsdealgehe-lelichamelijkconditieendeuitslagvandespiro-metrie,metdediëtistonder-ofovergewichtenmetdefysiotherapiedeconditie.Deapotheek

bespreekthetgebruikvandemedicatieeninha-latiemethoden.

InhetgezondheidscentrumWantveldis2008gebruiktomhetzorgprogrammaCOPDteontwik-kelen.InhetkadervandezorgvoordezecategoriecliënteniseenPOHaangenomenmetalsaan-dachtsgebiedCOPD.DezePOHneemtbijvoorbeeldspirometrieaf.

PReSTATIe-INDICATOReNInhetzorgprogrammazijnafsprakengemaaktvoormultidisciplinairoverleg.

22

Overige prestatie-indicatoren ten aanzien van de uitkomst van de zorg

KWaliteitsindicatoRen copd stevenshof Wantveld stevenshof Wantveld

2008 2008 2007 2007

Herkennen-aantalcliëntenmetCOPDper1.000cliënten 14,4 15,8 12,6 15,6

Controles-%COPD-cliëntendiagnosebevestigdmetspirometrie-%COPD-cliëntenmetspirometrieafgelopenjaar-%COPD-cliëntenmetrookstatusooit-%COPD-cliëntenmetrookstatusafgelopenjaar-%COPD-cliëntenwaarbijalleenbeta-2-sympaticomimeticaen/ofparasympathicolyticaisvoorgeschreven

71

61754329

88

58886717

54

44675125

56

44765617

23

zoRgpRogRamma vooR cliënten met een veRhoogd Risico op caRdiovasculaiRe aan-doeningen (cardiovasculair risicomanagement)

BetrokkendisciplinesAlskerndisciplineszijnbetrokkendehuisarts,praktijkondersteuner,apotheekendiëtist.Inhetkadervan(Be)Weeg!zijnookdefysiotherapeutendepsycholoogzijdelingsbetrokkenbijditzorg-programma.

DoelstellingDeessentievanhetzorgprogrammabeslaatzoweldeprimairealssecundairepreventievanhart-envaatziekten.Hetpakketisgerichtopeencontinuebewakingvanderisicofactorenenbehandeling.Voordezeaanpakbiedthetprogrammazowelindividuelealsgroepsbehandeling((Be)Weeg!).Debegeleidingvandedoelgroepvindtinprincipeplaatsvanuithetgezondheidscentrum.

Hetzorgprogrammaisgerichtopcliëntenmethart-envaatlijden.HierinvallendecliëntenmetdeICPCK74,K75,K89,K90enK92.DaarnaastrichthetzorgprogrammazichopcliëntenmetdeICPCT90,T92,K86enK87.

ResultatenOmdeinstroomteoptimaliserenisindeambitieopgenomendatdecliëntzelfeenvragenlijstkanophalenbijhetcentrumofkandownloadenviadewebsite.Aandehandvanderesultatenvandezelijstkandecliëntzelfbepalenofverderonderzoeknodigis.Hetstrevenisombijdelandelijkeontwikkelingenopditgebiedaantesluiten.

Omdedoorstroomteoptimaliserenkandeprak-tijkondersteunerdecliënt,naoverlegmetdehuis-arts,doorverwijzennaareenanderediscipline.Explicieteafsprakenzijngemaaktvoorwachttijdenbijdeverschillendedisciplines.Indieneencliëntomwatvoorredendanook,dezezorgnietontvangt,wordtdezeactiefopgeroepen.

In2008isvoordeafstemmingvandezorgdevolgendewerkwijzeafgesproken:• Periodiekwordttussenhuisartsenapotheekde medicatiestatusvandezecliëntenbesprokenen gekekenofoplossingenvooreventueleontstane problemenmogelijkzijn.• Periodiekisaandachtvoortherapietrouw.

24

Overige prestatie-indicatoren ten aanzien van de uitkomst van de zorg

KWaliteitsindicatoRen cvR stevenshof Wantveld stevenshof Wantveld

2008 2008 2007 2007

Herkennen-aantalcliëntenhartenvaatziektenper1.000cliënten

140 192 140 192

Controles-alleonderstaandeindicatoren(volledigrisicoprofiel)-rookstatus(ooit)-BMI(ooit)-famanamneseHVZ(ooit)-bloeddruk2007-glucose2007-cholofchol/HDL2007-HVZinanamnese(ooit)-%vandedoelgroepmetstoppenmetrokenadvies

44

7153587862865554

43

70 54 59 74 58 88 61

52

21

5954227661862218

37

6454297358884071

Uitkomst-%CVR-cliëntenmetcholverlagers-%CVR-cliëntenmetcholverlagersénchol<5.0

4668

6161

48 67

38 65

25

zoRgpRogRamma vooR cliënten met geestelijKe gezondheidszoRgpRoblematieK

BetrokkendisciplinesHuisarts,psycholoog,maatschappelijkwerker,psychiaterenpsychosomatischwerkendefysiotherapeut.

DoelstellingOptimaalvormgevenenexpliciterenvandeafsprakenvandeeerstelijnsmultidisciplinairezorgvoormensenmetGGZproblematiek,diezichaan-dienenophetspreekuurvandehuisarts.Hetzorg-programmagaatonderandereinophetverstrek-kenvangoedeinformatiebijdoorverwijzingenhetregelenvandewachttijden.Daarnaastrichthetprogrammazichophetmakenvanduidelijkeafsprakenoverinformatie-uitwisselingenvastleg-genvanverantwoordelijkhedenalsmeerderehulpverlenerstegelijkbetrokkenzijn.

ResultatenVastgelegdisdatdehuisartszorgcoördinatoriseneenevaluatieoverlegorganiseertmetbetrokkendisciplines,indienmeerderebetrokkenzijn.Deprocedure”CliëntmetGGZ-klachten”isingevoerd.Informatieoverdrachtgebeurtzoveelmogelijkelektronischenafsprakenzijngemaaktoverwelkeinformatienodigis.Verantwoordelijkhedenoverdeinformatievoor-zieningbijverwijzingzijnvastgelegd.Duidelijkeafsprakenzijngemaaktvoorregulieroverlegtussenhuisartsendeanderedisciplinesovercliëntbespreking.

zoRgpRogRamma vooR cliënten met haRtfalen

BetrokkendisciplinesHuisarts,praktijkondersteuner,cardioloog,apothekerenBehandeladviescentrumouderen-geneeskunde.

DoelstellingHetzorgprogrammarichtzichop:• Hetzosnelmogelijkontdekkenvansympto- menpassendbijdeaandoening(case-finding).• Hetoptimaliserenvandezorgvoorcliënten metdediagnosehartfalen.• Bewakingenbehandelingvandeaandoening dooractievecontrolevanuitdehuisartsenpraktijk.• Medicatieveiligheiddoormedicatie- begeleidingsprogrammavanuitdeapotheek.

ResultatenDepraktijkondersteunerbegeleidtcliëntenmeteenchronischeaandoening.Bijdiversechronischeaandoeningenkanhartfaleneenvandecomplica-tieszijn.Omdediagnosezovroegmogelijktekunnenstellen,doetdepraktijkondersteuneraancase-finding.Daarnaastmeldtdeapotheek,ookinhetkadervancase-finding,aandepraktijkonder-steunerwanneerersprakeisvaneenbepaaldemedicatie(combinatie)bijeencliënt.

Huisartsencardioloogstelleneenstructuurvastwelkecliëntenbegeleidingindetweedelijnnodighebbenenwelkecliëntenterugkunnennaardeeerstelijn.Eenmalignemenzedehuidigecliëntendoor.

26

AlsonderdeelvanhetbegeleidingstrajectvandecliëntkandoorverwijzingnaarhetBehandeladvies-centrumouderengeneeskundeLUMCplaatsvinden.Zijstelleneendiagnoseengeveneenbehandel-adviesaandehuisarts.Ditadvieswordtbinnendriewekengegeven.

Dehuisartscommuniceertderolvandeapotheekophetgebiedvandemedicatiebegeleidingaandecliënt.

Eenjaarlijkseevaluatievandedoelgroepmetapotheek,huisartsenpraktijkondersteunervindtplaats.

(be)Weeg!

BetrokkendisciplinesHuisarts,praktijkondersteuner,fysiotherapeut,diëtistenpsycholoog

DoelstellingHetprogrammaisbedoeldvoorcliëntenmetover-gewichtincombinatiemeteenvandeandererisi-cofactorenophart-envaatziekten,zoalsdiabetesmellitusofhypertensie.Hetprogrammaismulti-disciplinair(huisarts,praktijkondersteuner,fysio-therapeut,diëtistenpsycholoog)enkenteenintensieveenlangdurigebegeleidingwaarbijdepraktijkondersteunerdevastebegeleideris.

ResultatenVanafvoorjaar2006draaitbinnendegezondheids-centraStevenshofenWantveld(BE)WEEG!,eenmultidisciplinairleefstijlinterventieprogramma.

Eind2007zijndeeersteresultatenvandeevaluatiebekendgeworden,teweten:• Degroepsconsultenwordenzoweldoordedeel- nemersalsdezorgverlenersalspositiefervarenin hetkadervanleefstijlverandering.Hetaccentvan degroepsconsultenisverschovenvankennisover- drachtnaarzelfmanagement.Tijdensdegroeps- consultenkunnencliëntenvanelkaarlerenen tipsgeven.• Bijhetmerendeelvandedeelnemersissprake vaneengewichtsreductiemetstabilisatievandat gewichtnaeenjaar.• Hetisdemeestedeelnemersgelukthunleefstijl deelsteveranderen• Degroepsconsultenlijkenvoorhetveranderen vandeleefstijleengeschiktevorm.

Doorontwikkelingenuitvoeringvanditprogram-mazullendecentradekomendejareninstaatzijnomleefstijladviseringaantebiedenalsspecifiekproduct,maarookalsonderdeelvandeverschillen-dezorgprogramma’s.Aanvullendefinancieringvandezorgverzekeraarsiswelnoodzakelijkomcontinuïteittebieden.

InhetgezondheidscentrumStevenshofzijnertweegroepenvoordecursusbeweeggestart(totaal24deelnemers).InhetgezondheidscentrumWantveldééngroep(13deelnemers).

27

Kwaliteitsbeleid

28

Kwal

iteits

bele

id

29

Kwaliteitsbeleid

KWaliteitsbeleid vooR de gehele oRganisatieStichtingRijncoepelvoerteenintegraalkwali-teitsbeleidvoordegeheleorganisatie.Daarbinnenvoerendebedrijfsonderdelen(dever-schillendedisciplinesbinneneengezondheids-centrum)eenmeeropdeeigenberoepsgroepgerichtkwaliteitsbeleid.

Alshulpmiddelvoorhetintegralekwaliteitsbe-leidwordtgebruikgemaaktvanhetHKZ-normstelselKetenzorgMultidisciplinaireEerstelijnssamenwerkingsverbanden.HetdoelisdatdegezondheidscentradiezijnaangeslotenbijdeRijncoepelkomentotHKZketencertificering.

GezondheidscentrumWantveldheeft,alseerstegezondheidscentruminNederland,injuni2008hetcertificaatvoormultidisciplinaireerstelijnssamenwerkingsverbandbehaald,voorniveau1.Ditniveaubekijktdenormendiegerichtzijnopdecentralepositievandecliënt.

KWaliteitssystemen bij diveRse disciplinesDediversedisciplinesbinnendegezondheidscen-trakennenspecifiekesysteemnormen.Voordehuisartsengeldteenspecifiekesysteemnorm,tewetendeNHGpraktijkaccreditatie.Voorfysiothe-rapieiseenschemavoorHKZ-certificering.

AccrediteringhuisartsenInhetverslagjaarzijndiverseactiviteitenopgeno-meninhetkadervandeaccrediteringvandehuis-artsenpraktijkenindegezondheidscentra.DehuisartsenpraktijkvanGezondheidscentrum

Stevenshofissinds2006geaccrediteerddoorhetNHG(NederlandsHuisartsenGenootschap).GezondheidscentrumWantveldissindsmei2007geaccrediteerd.Hetkeurmerkdatzijhierbijont-vangenhebben,geeftaandatindegeaccrediteer-dehuisartsenpraktijksystematischencontinuwordtgewerktaankwaliteitsverbeteringvandezorg.Iederjaarwordeneenofmeerdereverbeter-plannenafgesproken.DehuisartsenpraktijkvangezondheidscentrumStevenshofheeftzichin2008gerichtopcliëntenmetdiabetes.Voor2008washetplanomhetaan-talcliëntenmetdiabetesdieeenvoetcontroleeneenoog/funduscontrolekrijgttevergroten.HetdoelwasditteverhogennaarminimaalhetgemiddeldevandeanderevierRNUH-LEOprak-tijkenteweten70%en47%.Doordeextraaan-dachtheeftin200880%(was60%)vandecliën-teneenvoetcontrolegehaden64%(was34%)vandecliënteneenoog/funduscontrole.Hiermeeishetdoelruimschootsbehaald.

In2008zijninhetkadervandeaccreditatiebijdehuisartsenpraktijkvangezondheidscentrumWantvelddevolgendeverbeterplannenuitgevoerd:• Erisonderzoekgedaannaardetelefonische

bereikbaarheidvandehuisartsenpraktijkdoormiddelvaneenbereikbaarheidsmetingdooreenexternbureaueneencliëntenenquête.Hetbleekdatdebereikbaarheidgoedis,metuit-zonderingvanhettelefonischspreekuurvandehuisartsenendeherhaaltelefoon.Decliëntenzijnredelijktevredenoverhetkeuzemenu,dat

30

2jaargeledeningebruikisgenomen.Debereikbaarheidsmetingzalmetenigeregel-maatwordenherhaald;

• Eriseenverbeterplanvoordespreekuurplan-ninguitgevoerd.Doordevelenevenfunctiesvandehuisartsenisdespreekuurtijdsomsbeperktendanzijndespreekurenovervol.Elke3maandenwordtereenkwartaaloverzichtgemaaktvanafwezigheid,kneldagenwordengeïnventariseerdenindiennodigwordteenwaarnemeringezet.

• Eenastma-spreekuurisopgezet,uitgevoerddoordepraktijkondersteuners.Deastma-popu-latieisinkaartgebrachtencliëntenmetklach-tenofcontinumedicatiegebruikwordenactiefopgeroepen.Cliëntenwordenvolgenseenpro-tocolgecontroleerd.

CertificeringfysiotherapieDefysiotherapiepraktijkvanhetgezondheidscen-trumStevenshofheeftinjanuari2008eenver-bouwingondergaan.Eenextrabehandelruimteiserbijgekomeneneennieuweadministratie-ruim-teisgecreëerd.Doordeuitbreidingvanbehandel-ruimtenkondenermeercliëntenwordenbehan-deld.Ditincombinatiemethetuitbreidenvandeformatiefysiotherapie,zijndewachttijdenvoorbehandelingteruggedrongen.2008heeftinhettekengestaanvandevraaghoewehetcertifice-ringtrajectaantepakken.ErisbeslotenomvoordittrajecttegaansamenwerkenmethetbedrijfNedcon.

DefysiotherapiepraktijkWantveldheeftin2008hardgewerktaanhetmakenvaneenkwaliteits-handboek,onderbegeleidingvanNedcon.Het

strevenisomin2009deexterneaudittelatenplaatsvinden.

DeskundigheidsbevorderingDehuisartsenendefysiotherapeutenhebbenookin2008veelgedaanaandeskundigheidsbevorde-ringindevormvanbij-ennascholing.Allehuis-artsenbinnendegezondheidscentrahebbenveelmeernascholingspuntenbehaalddanverplichtis.Ookdefysiotherapeutenhebbendeminimaalgesteldenascholingspuntenperpersoonruimgehaald.

CliëntenparticipatieBinnengezondheidscentrumWantveldisin2008gezochtnaarnieuweledenvooreencliëntenraad.Inoktoberiseeneerstebijeenkomstgeweest.Hierinisaandeordegekomendepositioneringvandecliëntenraadbinnenhetgezondheidscentrum.

planning & contRolInhetverslagjaarzijner,netalsvoorgaandejaren,afsprakengemaaktoverdezogenoemdeplanning&control-cyclusbinnendebeideorganisaties.Jaarlijksstellende‘bedrijfsonderdelen’huisartsenenfysiotherapieeenplanopvoorhetkomendejaar.Ditplanheeteen‘managementcontract’enheefthetkaraktervaneenovereenkomst.Opdiemanierkrijgenmanagementendisciplineheldereverwachtingenvanelkaar.Inhetmanagementcon-tractzijnbijvoorbeelddeproductieafsprakenopgenomenendefinanciëlekadersvastgelegd.Ookzijnhierindoelstellingenopgenomenmeteenmeerkwalitatiefkarakterofophetgebiedvaninnovatie.Ditmaakthetmanagementcontracttoteenintegraal‘sturingsinstrument’.Hetcontract

31

komttotstandindeafstemmingtussendisciplineenmanagement.Debewakingvanhetcontractligtbijdemaatschappenzelf.Hetmanagementbewaaktdevoortgangvandecontractenenstuurtzonodigbij,doorhetgesteldedoeltebewakenofdoorprioriteitentewijzigenalsde–somssnelver-anderende–omstandighedendaaromvragen.Perkwartaalkomtmanagementinformatiebeschikbaarinhetbeleidsoverleg.Deinformatiewordtgebruikttertoetsingenbijsturing.Hetmanagementcontractsteltmanagementenmaatschapinstaatomelkaaraantesprekenophetbehalenvandeafgesprokendoelstellingenenrandvoorwaarden.Tevensonder-steunthetcontractdedisciplinesbijdekoersbepa-lingenhetopkoershoudenvanhetteam.

KlachtenIndegezondheidscentrazijnermeerderemanierenomklachtenkenbaartemaken:directbijdedesbe-treffendehulpverlenerofbijdedirecteurvanhetcentrum.BijgezondheidscentrumWantveldisookdemogelijkheideenklachtintedienenbijdeombudsvrouw.DaarnaastzijndegezondheidscentraaangeslotenbijdeklachtencommissieEerstelijnszorgRijnland&Midden-Holland.Defol-deroverdeklachtenprocedureligtindewachtka-mersvandegezondheidscentraenwordtviadewebsitekenbaargemaakt.

LedenvanderegionaleklachtencommissieeerstelijnszorgRijnland&Midden-Hollandzijn:voorzitter:deheerM.H.Riddersecretaris:mr.F.J.M.vanSpaendonckleden:drs.F.J.M.Bastiaansen,huisartsmevrouwG.M.Hupperetz-vanGreuningen

drs.J.W.Lely,huisartsmevrouwM.C.T.Mooijman

In2008isdedirectieendeklachtencommissieeerstelijnszorgRijnland&Midden-Hollandnietbenaderdmeteenklachtvancliëntenvandegezondheidscentra.

DeombudsvrouwvangezondheidscentrumWantveldisinditjaarverschillendekerenbenaderdmetvragen.Intweegevallenginghetomklachtendiebetrekkinghaddenophetgevoeldaternietgeluisterdwerdnaardecliënt(zowelhuisartsalsassistente).Deombudsvrouwheeftdecliëntenkunnenhelpenmeteenantwoordofoplossing.

incidenten cliëntenzoRg / signaleRen veRbeteRpuntenBinnendegezondheidscentraisdeproceduresig-nalerenvanverbeterpuntengeïmplementeerd.Viahetmeldingsformulierkunnenzowelverbeterpun-tenophetgebiedvandecliëntenzorggemeldwordenalsorganisatorischezaken.Dedoelstellingisdatmenalleenkanlerenalsjeervooropenstaatdatdingenverbeterdkunnenworden.Hetheeftvooralhetdoelelkaartestimulerenomfou-tenbespreekbaartemakenenook(schriftelijk)temelden.Opdezewijzekunnensystematischefou-tenwordenopgespoordenmogelijkfoutenindetoekomstwordenvoorkomen.

Hetformulierwordtmeestalingevuldnaeen(bijna-)incident.Indeprocedureisbeschrevendatiederafdeling(huisartsen-,fysiotherapiepraktijkenbeheer)zijneigenmeldingenafhandelt.Demeldingenwordenindereguliereoverleggen

32

besproken.Ditjaarisafgesprokendatdeafdelin-genzelfeenoverzichtbijhoudenvandegedanemeldingen.Ditoverzichtwordttweemaalperjaarbesprokenindestuurgroepkwaliteitomtekijkenofereentrendzitindemeldingenenofermaat-regelenopbeleidsniveauvereistzijn.

Erzijnrelatiefweinigmeldingengedaan.Debelangrijksteredenhiervoorisdatincidentenenfoutenvanzelfsprekendbesprokenwordenindegenoemdeoverleggen.

MeldingengezondheidscentrumStevenshofInhetgezondheidscentrumStevenshofzijndriealgemenemeldingenbinnengekomen.Naaraanleidingvandemeldingenzijndevolgen-demaatregelengetroffen:• contactopgenomenmetdewijkagentinver-

bandmethetzwerfvuilbijhetentree• erkomteensleutelplan,zodatdekantoren

zoweltijdensalsbuitendewerktijdenvandehuisartsenbeschikbaarzijn.

Deafdelingfysiotherapieheeftgeenmeldingenbinnengekregen.

In2008isdehuisartspraktijkbegonnenmethetstimulerenomfoutenenbijnafoutentemelden.Inhetmaandelijkseoverlegtussenhuisartsen,praktijkondersteunersencentrumassistenteswor-denalledingendiedemaandervoornietgoedzijngegaangenoemdenbesproken.Dehuisartsen-praktijkheeft12meldingenbehandeld.DemeestevandezemeldingenzijnbesprokeninhetMEGAoverlegen/ofhethuisartsenoverleg.Deafsprakenwordendaarookgeëvalueerd.Deonderwerpen

diegemeldzijn,zijnonderandere:• niet(tijdig)informerenvanpatiëntenvande

uitslagvaneenonderzoek• voorschrijvenvanverkeerdmedicijn• verkeerdverdovingsmiddelindekoelkast• verlopenmedicatieinvoorraadEénmeldingbetrofafsprakenmeteensamenwer-kingspartner.Demeldingismetdezepartnerbesproken(wattedoenbijafwijkendlabora-toriumuitslagna17.00uur).

MeldingengezondheidscentrumWantveldBijgezondheidscentrumWantveldzijnin2008geenalgemenemeldingenbinnengekomenviahetformuliersignalerenverbeterpunten.Dehuisartsenpraktijkheeft3meldingenbehan-deld.Dezemeldingenzijnbesprokenineenvandeoverleggenbinnendehuisartsenpraktijk.Deafsprakenwordendaarookgeëvalueerd.Deonderwerpendiegemeldzijn,zijnonderandere:• afwijkendeuitslagnietdirectdoorgegeven• telefonischspreekuurnietafgezegd• eenongevaldatnietdirectgeholpenwerd

Bijdefysiotherapiepraktijkzijndevolgendemel-dingenbinnengekomen:• tweemeldingenmetbetrekkingtotdelift• parkerenopdeblauwezone(doorniet-cliënten)• wattedoenwanneerereenverwardepersoon

nasluitingstijdbijdedeurvandehuisartsenstaat

• vragenoverderekeningvandespecialistischefysiotherapeut

• hethygiënischgebruikenvandewarmtepakkingAllemeldingenzijnbesprokeninhetfysiotherapie-assistentenoverleg.

33

Voorlichting&Preventie

34

Voor

licht

ing

&P

reve

ntie

35

Voorlichting&Preventie

vooRlichting en infoRmatieVoorlichtingaandecliëntenvindtvooreenbelangrijkdeelplaatsincontactenmetdehulp-verleners,aandetelefoonofindespreekkamer.Deaanleidingomcontacttezoekenisinzulkegevallenvaakeenspecifiekevraagofklachtovergezondheidofwelzijn.

Daarnaastvindtmeeralgemenevoorlichtingplaats,ookophetinitiatiefvandeorganisatiezelf.Voorlichtingterbevorderingvanhetgezondlevenofvoorlichtinggerichtoppraktischeinfor-matie(spreekuurtijdenendergelijke).Binnendegezondheidscentraisondersteunendfolder-eninformatiemateriaalaanwezig.Dezewordtregel-matiggeactualiseerd.

SindsenigejarenhebbendegezondheidscentraStevenshofenWantveldeeneigenwebsite.

GezondheidscentrumStevenshofwww.gezondheidscentrumstevenshof.nl

GezondheidscentrumWantveldwww.wantveld.nl

pReventiepRogRamma’sInhetkadervanprimairepreventiewerkendehuisartsen,centrumassistentenenpraktijkonder-steunersmeeaangriepvaccinatieprogramma’sencervixscreening.

Binnendecentrakunnencliëntenookterechtvooradviesovervaccinatieenanderepreventievemaatregelenvoorhunreis.

Binnendecentraishetbijdefysiotherapiemogelijkomnaafsluitingvanhetmedischbehandelprogrammaeenpreventietrainingtevolgen.

Indegezondheidscentraisveelaandachtgeweestvoorprogramma’sdieaandachthebbenvoor“gezondzijn”inplaatsvan“gezondheids-klachten”.Dezegedachtepastuitstekendbijonzevisieopzorgindeeerstelijn.

36

37

Financiën

38

Fina

ncië

n

39

Financiën

algemeenDegezondheidscentrawerkenzonderwinstoog-merk.In2007hebbendegezondheidscentraeenafkoopsubsidieontvangenvolgensdeRegelingSubsidieAWBZenZiekenfondswet.Dezebedraagt60%vanhetvastgesteldesubsidie-bedragvoorhetjaar2005.Deoverige40%isin2008gedeclareerdbijdezorgverzekeraarsindevormvandemodulegeïntegreerdeeerstelijns-zorg.BasisdaarvoorwashetcontractmetdepreferentezorgverzekeraarZorgenZekerheid.

In2008verliephetinnenvandemodulegeïnte-greerdeeerstelijnsdramatischdooradministra-tieveproblemenbijdezorgverzekeraar.Hetdeclarerenvandemodule2007konpasin2008plaatsvindenenhetdeclarerenover2008paseind2008.Op31december2008was78%vandemodulegeïntegreerdeeerstelijnszorgnognietontvangen.Hetgaathieromeentotaal-bedragvanongeveer1225.000,-.Ditlegteenenormedrukopdeliquiditeitspositievandeorganisatie.

In2008isuitgebreidgesprokenmetdeprefe-rentezorgverzekeraarZorgenZekerheidomtekomentotafsprakenoverdeinvullingvandemodulegeïntegreerdeeerstelijnszorg.Eenraam-werkisopgezetenerisovereenstemmingbereiktoverhettariefvoordemodulegeïnte-greerdeeerstelijnszorg.Dehoogteisvastgesteldophetbedragdatnodigisomde10%in2007en40%in2008tedekken.

In2008hebbendegezondheidscentraMerenwijk,StevenshofenWantveldbepaaldepersonelekostenvanmanagementenkwaliteiteninnovatieverdeeld.Daartoezijnkostenver-deelovereenkomstenopgesteld.Verdelingvandekostenisgedaanopbasisvanhetaantalingeschrevencliëntenbijdehuisartsenineengezondheidscentrum.

Inditjaarverslagover2008iseenuittrekselopgenomenuitdejaarrekeningenvanstichtinggezondheidscentrumStevenshofenstichtinggezondheidscentrumWantveld.Dituittrekselomvatdebalans2008endestaatvanbatenenlasten2008.Eengoedkeurendeverklaringoverdejaarrekeningenisafgegevendooraccoun-tantsbureauBDOteLeiden.

40

gezondheidscentRum stevenshofDevoornaamsteinkomstenbestaanuitdeomzetvandezorgverleningvandehuisartsenendefysiotherapie.Daarnaastontvangthetgezond-heidscentrumsubsidie,demodulegeïntegreerdeeerstelijnszorgenzijnerinkomstendoorverhuurvanruimten.

Hetjaar2008slootafmeteennegatiefexploi-tatiesaldovan1120,-.Heteigenvermogenisop31december2008ruim1120.000.Ditis23,9%vanhetbalanstotaal.

stevenshof

activa 2008 1

2007 1

passiva 2008 1

2007 1

Materiëlevasteactiva 202.856 139.525 Eigenvermogen 120.807 120.927

Vlottendeactiva 303.543 222.006 Langlopendeschulden 138.317 13.614

Kortlopendeschulden 247.275 226.990

Totaleactiva 506.399 361.531 Totaalpassiva 506.399 361.531

41

ResultaatReKening oveR boeKjaaR 2008 - stevenshof

Realisatie2008 Begroting2008 Realisatie2007

Baten 1 1 1

Omzetzorgverlening 1.219.806 1.133.000 1.146.520

Subsidie 165.902 160.936 240.089

Modulegeïntegreerdeeerstelijnszorg 90.067 90.067 22.566

Overigebedrijfsopbrengsten 235.129 229.000 153.012

Totaal 1.710.904 1.625.936 1.562.187

Lasten 1 1 1

Kostenaanspreekbareorganisatie 562.229 528.000 676.844

Kostencentraalbureau 90.422 69.616

Zorgmanagement 31.910 31.910 55.674

Kostencliëntgerichtheid 3.763 5.000 14.679

Kostencertificering 9.877 19.480 32.067

Salarissenzorg 902.014 827.000 683.609

Bijkomendepersoneelskosten 42.853 58.052 48.905

Praktijkkosten 67.956 75.000 60.174

Totaal 1.711.024 1.614.058 1.571.952

Resultaatboekjaar -120 11.878 -9.765

42

gezondheidscentRum WantveldDevoornaamsteinkomstenbestaanuitdeomzetvandezorgverleningvandehuisartsenendefysio-therapie.Hetkostendeelvandezeomzetwordtgebruiktomdepraktijkenondersteuningintevul-len.Hethonorariumdeelwordtuitgekeerdaandemaatschappenhuisartsenenfysiotherapie.Daarnaastontvangthetgezondheidscentrumsub-sidie,demodulegeïntegreerdeeerstelijnszorgenzijnerinkomstendoorverhuurvanruimten.

Hetjaar2008slootafmeteenpositiefexploitatie-saldovanruim112.000.Heteigenvermogen(inclu-siefdevoorzieningen)isdaarmeeop31december20081353.196.Datis41,1%vanhetbalanstotaal.Devoorzieningenbetreffeneenvoorzieningvoorperiodiekonderhoudaanhetgebouweneenvoor-zieningvoorverzuimvanpersoneelindienstvandestichting.GezondheidscentrumWantveldkenteenfinanciëlestabielesituatiemetdeafgelopenjareneenlichtpositiefexploitatiesaldo.

Wantveld

activa 20081

20071

passiva 20081

20071

Materiëlevasteactiva 300.751 364.610 Eigenvermogen 156.669 144.258

Financiëlevasteactiva 67.373 67.373 Voorzieningen 196.527 189.558

Vlottendeactiva 491.033 384.284 Langlopendeschulden - 12.372

Kortlopendeschulden 505.961 470.079

Totaleactiva 859.157 816.267 Totaalpassiva 859.157 816.267

43

ResultaatReKening oveR boeKjaaR 2008 - Wantveld

Realisatie2008 Begroting2008 Realisatie2007

Baten 1 1 1

Omzetzorgverlening 2.592.161 2.495.000 2.542.951

Subsidie 228.658 219.116 323.532

Modulegeïntegreerdeeerstelijnszorg 141.156 144.181 35.490

Overigebedrijfsopbrengsten 35.824 32.000 28.223

Totaal 2.997.799 2.890.297 2.930.196

Lasten 1 1 1

Kostenaanspreekbareorganisatie 616.142 594.500 683.062

Kostencentraalbureau 139.717 108.234

Zorgmanagement 31.096 31.910 48.119

Kostenklantgerichtheid 9.526 15.000 21.228

Kostencertificering 22.007 21.380 45.766

Salarissenenhonorariazorg 1.943.249 1.895.100 1.908.572

Bijkomendepersoneelskosten 99.067 99.000 94.210

Praktijkkosten 124.584 115.000 113.836

Totaal 2.985.388 2.880.124 2.914.793

Resultaatboekjaar 12.411 10.173 15.403

44

45

KerngegevensBesturingenOndersteuning

46

Kern

gege

vens

Bes

turin

gen

Ond

erst

euni

ng

47

KerngegevensBesturingenOndersteuning

AlgemeenHetprimaireproces,dezorg,vindtplaatsbinnendegezondheidscentraStevenshofenWantveld.Binnenelkgezondheidscentrumisterondersteu-ningeenmanagementassistenteneenfinancieelmedewerkeraanwezig.

Debesturingenondersteuningophetgebiedvanfinancialcontrol,kwaliteiteninnovatie(zorg-programmering)wordengepositioneerdindeRijncoepel.

AutomatiseringOmhetnetwerkendecomputersvandegezond-heidscentragoedteonderhouden,ishetsysteem-beheeruitbesteed.Hetbeheerisdaarmeeinpro-fessionelehandenenbespaartdemedewerkerstijd.Gewerktwordtaaneenintranetvoordegezondheidscentra.Hieropkomenondermeeralledocumentenvanhetkwaliteitshandboek,allezorgprogramma’s,cliëntenfoldersenhetperso-neelshandboek.

Kwaliteiteninnovatie(zorgprogrammering)DecoördinatorkwaliteiteninnovatieondersteuntdedisciplinesvangezondheidscentraMerenwijk,StevenshofenWantveldbijprojectendiegerichtzijnopinnovatieenkwaliteitsverbetering.In2008heeftzijonderandereondersteuninggebodenbijdecertificeringvangezondheidscentrumWantveld,hetopstellenvandezorgprogramma’s,verbeterplanneninhetkadervandeaccrediteringencertificeringenverbeteringeninhetkadervandekwaliteitscirkelrondomklachtenenfouten.

Financiëleadministratie/controllerDefinanciëlemedewerkersbinnendegezond-heidscentravoerendeadministratiepercentrum.Decontrolleropconcernniveaudraagtzorgvoordecontrole,debegroting,demanagementinfor-matieendejaarrekening.

Inhettweededeelvanhetverslagjaarisgeconsta-teerddatdeformatiecontrolleruitgebreiddienttewordengeziendeenormedrukopdefinanciëleadministratie.Desollicitatieprocedureismetsuc-cesafgerondenindecemberiseennieuwecon-trollergestartmetdewerkzaamheden.Doordekomstvandenieuwecontrollerzullenprocessenverdergestroomlijndworden,hetdebiteurensaldozalafnemenendewerkdrukzalafnemenvanallebetrokkenenbijdefinanciëleadministratie.

DirectieenmanagementassistentDedirecteurheeftdeoperationelezakenpergezondheidscentrumgedelegeerdnaareenmanagementassistent.Hetgaatdaarbijomdage-lijkseafstemmingencoördinatiebinnenhetgezondheidscentrum,personelezaken,ARBO-beleidendergelijke.

In2008iswatbetreftdedirectieveelaandachtuitgegaannaardefinancieringvandegezond-heidscentra,organisatievandeRijncoepel,afron-dingsamenwerkingmetgezondheidscentrumMerenwijk,samenwerkingbijgezondheidscen-trumStevenshofmetdevakgroepPHEG,samen-werkingmetREOSZorgenhuisvestingvoorgezondheidscentrumWantveld.

48

Organisatiestructuur

Raadvantoezicht

Directeur

Managementassistent

CoördinatorkwaliteiteninnovatieController

49

KerngegevensStevenshof

50

Kern

gege

vens

Ste

vens

hof

51

KerngegevensStevenshof

HetwerkgebiedGezondheidscentrumStevenshofiseensamen-werkingsverbandvanuiteenlopendehulpverle-nersophetgebiedvanzorg.Vanhuisartsenenmaatschappelijkwerkerstoteendiëtist.

HetgezondheidscentrumiservooralleinwonersvandewijkStevenshofinLeiden.Vande12.500inwonerszijnerzo’n7.000cliëntbijhetgezond-heidscentrum.DeStevenshofiseenjongewijk,gebouwdindejarentachtigennegentigvandetwintigsteeeuw.Indewijkwonenveelgezinnenenkinderen.Daarentegenzijnjongerenindeleeftijd20-29jaarsterkondervertegenwoordigd.DeStevenshofheefteenhoogpercentageautochtoneinwonersvanLeiden.Demigratieislaag:dewijkkentrelatiefweinignieuwebewo-nersenweinigverhuizingen.IndeStevenshofishetpercentageouderenlagerdangemiddeld,maardezeachterstandwordtsnelingelopen.Hetaantalouderenisdelaatstevijfjaaronafgebro-kentoegenomen.Vooraldegroepvan75jaarenouderissterkgegroeid.

SamenwerkendedisciplinesBinnenhetgezondheidscentrumwerkenverschil-lendedisciplinessamen.Daarondervallenhuis-artsen,centrumassistenten,praktijkondersteu-ners,fysiotherapeuten,eenassistentfysiothera-pie,apothekers,wijkverplegingenjeugdgezond-heidszorg,maatschappelijkwerkers,eerstelijnspsychologen,verloskundigen,diëtisten,logope-distenoefentherapeutenCesarenMensendieck.

Dehuisartsen,decentrumassistenten,deprak-tijkondersteuners,defysiotherapeutenendeassistentfysiotherapiezijninloondienstvanhetgezondheidscentrum.Deoverigedisciplineszijnhuurdersbinnenhetcentrum.

Tenbehoevevanhetconsultatiebureau,jeugdge-zondheidszorgenalgemeenmaatschappelijkwerkzijnersamenwerkingscontracten.

UniversitairModelpraktijkInsamenwerkingmetdeafdelingPHEGvanhetLUMCheeftdehuisartsenpraktijkvangezond-heidscentrumStevenshofzichtoteenUniversitairModelPraktijk(UMP)ontwikkeld.IndeUMPwillendehuisartsenvanhetgezond-heidscentrumsamenmetdeafdelingPublicHealth&Eerstelijnsgeneeskunde(PHEG)vanhetLUMCeenstructurelebijdrageleverenaanonder-wijs,onderzoekenzorginnovatieomvernieuwen-deontwikkelingenindegeïntegreerdeeerstelijntestimuleren,teevaluerenenovertedragenopeenmanierdiedemaatschappijtengoedekomt.In2008isnaeenuitgebreideinventarisatierondeopdeafdelingPHEGenbijdehuisartsenvanhetgezondheidscentrumgekozenvoordrieprojectendiein2009zullenwordenuitgevoerd.Dedrieprojectenzijn:• InsamenwerkingmetGGDhetontwikkelen

vaneenmodelwaarvanuitopbasisvangezondheidsgegevensvanGGD,gemeenteendehuisartsenpraktijkeenwijkgerichtzorgaan-bodkanwordengedaan.

52

• Eenmodelontwikkelenvoorcliëntendiehetadvieshebbengekregenommeertegaanbewegen,waarbijrekeninggehoudenwordtmetdeverschillendewensenvandecliëntenenhetaanbodvandebeweegmogelijkhedenindewijk.

• Eenmodelontwikkelenvoorhetopeenopti-malemanierstagelopendoorhuisarts-in-opleidingenCo-assistententegelijkertijd,zon-derdatcliëntenhierhindervanondervinden.

53

HoezijnUMPendeStevenshofbijelkaargekomen?Just:HetgezondheidscentrumendeafdelingPublicHealth&Eerstelijnsgeneeskunde(PHEG)werkenaljarenlangsamen.OnderanderelevertdeafdelingPHEGfeedbackgegevenswaar-meewijonzezorgvoordiabetesenhart-envaatziektenkunnenverbeteren.Verdersluitdeprak-tijkgoedaanbijwensenvandeafdelingPHEG.Depraktijkisgoedgeorganiseerdenhoudtzichaljarenlangintensiefbezigmetkwaliteitsverbeteringvandehuisartsenzorg.OokligthetgezondheidscentrumvlakbijhetLUMC,waardeafdelingPHEGgehuisvestis.

Watmerkendemedewerkersindepraktijkervan?Just:“Opditmomentnietzoveel.Zoweldemedewerkersalsdecliëntenmerkenerweinigvan.Deactiviteitenvindenvoorname-lijkplaatsachterdeschermen.Indetoekomstleidthethopelijktoteenbeterekwaliteitvanzorg”.

WatdoetdeUMP?Hetdoelismodellenteontwikke-lenwaarmeehuisartsgeneeskun-digezorgkanwordenverbeterd.DemodellenzijnnietgerichtopdeStevenshofalleen,benadruktJust.DeplannenvandeUMPzijnuniverseelvankarakter.Demodel-lendiewijontwikkelenmoetenookvooranderehuisartspraktij-kentoepasbaarzijn.Waarschijnlijkzullendedriepro-jectendiein2009uitgevoerdzullenworden,duidelijkmakenwathetUMPkandoen.Bijiederprojectiseenhuisartsbetrokken.Voor2009zijndatJoostdeKanter,SuzanneBakkerenVictorvanderMeer.

Hoeziendeplannenvoor2009eruit?BijhetprojectWijkprofielisJoostbetrokken.Erwordteenmodelontwikkeldhoedebelangrijkstegezondheids-enwelzijnsproble-menindewijkStevenshofinkaartgebrachtkunnenworden.HiervoorwordtgebruikgemaaktvangegevensvandeGGD,degemeenteendehuisartsenprak-

tijk.AandehandvanditmodelkunnenookanderepraktijkeninsamenwerkingmetdeGGDeenprofielvanhunwijkofbuurtmakenombuurtofwijkgerichtezorgtekunnenleveren.Inhettweedeprojectwordteenmodelontwikkeldhoehuisartsen-in-opleidingenco-assistentenzoproductiefmogelijktegelijkertijdineenhuisartspraktijkstagekun-nenlopen.Hetmoetbijdragenaanhunkennisenkundewaarbijdehuisartsopleidereenbegelei-denderolspeelt.Vanuitdeprak-tijkisSuzannehierbijbetrokken.HetderdeprojectwordtdoorVictorgetrokken.Zoweldoorhuis-artsenalsdoorandereartsenwordencliëntenregelmatiggead-viseerdhunlevensstijlaantepas-sendoormeertebewegen.Maarnietiedereendiemoetbewegengaatookbewegen.Hetdoelvanhetprojectiseenmodelteont-wikkelenwaarmeeeengerichtaanbodvandebeweegmogelijk-hedenuiteenwijkgedaankanworden.Ditmoetaansluitenbijdediversiteitvanwensenvancliëntenomtegaanbewegen.

INTeRVIeW

Sinds2008isdehuisartsenpraktijkvanhetgezondheidscentrumStevenshofeenUniversitaireModelPraktijk(UMP)geworden.JusteekhofisalsmanagerUMPhiernauwbijbetrokken.Hijvertelthiermeerovertijdenseeninterview.

UMPindeStevenshof

54

VormingdrieduopraktijkenDoorhetvertrekvantweehuisartsenendekomstvandrienieuwehuisartsenisdehuisart-senpraktijkovergegaanvanvijfparttimepraktij-kennaardevormingvandrieduopraktijken.Hetbelangrijksteargumenthierbijwasdeverbete-ringvandecontinuïteitvanzorgvoordecliënt.

OnderwijsenopleidingOnderwijsenopleidingzijnbelangrijkespeer-puntenbinnengezondheidscentrumStevenshof.In2008ispermanenteenhuisartsinopleidinggeweest.Ookhebben4co-assistentenstagegelopenbinnendehuisartsenpraktijkenzijner2stagiairesgeweestvoordeopleidingtotdok-tersassistent.Defysiotherapeutenbinnenhetgezondheids-centrumhebbenin2008driestagiairesgehad.

MaatschappelijkebetrokkenheidAlhoeweldepatiëntenzorghetbelangrijksteonderdeelisvanhetwerkvandehuisarts,vin-dendehuisartsenbinnengezondheidscentrumStevenshofhetbelangrijkeninspirerendombezigtezijnmetandereaspectenvanhethuis-artsenvakzoalsonderwijs,onderzoek,beleid,strategie,kwaliteiteninnovatie.Dehuisartsenvervullendanooknaastdepatiëntenzorgneven-functiesbuitenshuis.

ProjectpalliatievezorgDehuisartsenenapotheekzijnbegonnenmeteenBuddysysteemvoorcliëntendiepalliatievezorgnodighebben.Hierbijkrijgendecliëntentemakenmeteenbeperktaantalpersonenbinnendeapotheek(tweeassistentenenéénapothe-

ker).Deassistentesenapothekerstemmendezorgafmetdehuisartsomtevoorkomendatdemantelzorgersonnodigtemakenkrijgenmetwachtrijenbinnendeapotheek,bezettetele-foonlijnenenmisverstandenoverbestellingen.In2009heeftdeapotheekvoorditprojectdeFarmaceutischePatiëntenZorgprijsvanapothe-kersorganisatieKNMGgekregen.

VrouwengezondheidIn2008zijner2avondengeorganiseerdmetalsthemavrouwengezondheid.Hetdoelwasvrou-wenteinformerenovertypischevrouwenklach-tenenhoehiermeeomgegaankanworden.Bijdezeavondenwarenbetrokkeneenhuisarts,eenpraktijkondersteuner,eenfysiotherapeuteneenseksuologe.

SamenwerkinghuisartsenwijkverplegingDehuisartsenhebbendesamenwerkingvorm-gegevenomtotbeteresamenwerkingtekomenmetACTIVITE,degrootstethuiszorgorganisatieindewijkStevenshof.Erisgekozenvooreencoördinerendwijkverpleegkundigedieregelma-tigcontactheeftmetdehuisartseninhetgezondheidscentrum.Zijstemtvragenenver-zoekenafmetdeverschillendewijkverpleegkun-digendieindewijkStevenshofwerken.HierdoorontstaaterbeteropelkaarafgestemdezorgvoordecliëntenvanhetgezondheidscentrumindewijkStevenshof.

55

disciplines - stevenshof Aantalmedewerkers fte

Inloondienst

Huisartsen 6 4,1

Centrumassistenten 6 4,7

Praktijkondersteuners 4 1,8

Fysiotherapie 5 5,1

Assistentfysiotherapie 1 0,6

Samenwerkingspartnersmetafspraken

SPV 1

Consultatiebureauverpleegkundige 2

Consultatiebureauarts 2

Maatschappelijkwerkers 2

Apothekers 3

Eerstelijnspsychologen 3

Verloskundigen 1

Diëtist 1

OefentherapieC&M 2

Logopedie 1

Jeugdarts 1

56

Organisatiestructuur

Raadvantoezicht

Directeur

Managementassistent

Coördinatorhuisartsenpraktijk

Managerfysiotherapie-praktijk

Financieelmedewerker

Huisartsen Programma-managerUMP

Fysiotherapeuten

Assistentfysiotherapie

Hoofdcentrum-assistenten

Praktijk-ondersteuners

Centrum-assistenten

SamenwerkingenoverlegHetgezondheidscentrumheefteencliëntgebon-denoverlegstructuurrondde‘spilfunctie’vandehuisarts.Dehuisartsenoverleggenregelmatigmetfysiotherapie,apotheek,maatschappelijkwerk,

sociaal-psychiatrischverpleegkundige,psycholoogenwijkverpleegkundigen.

Daarnaastiserniet-cliëntgebondenoverlegindevormvanbeleidsoverlegendisciplineoverleg.

57

KeRngegevens zoRg

Huisartsen

huisaRtsen - stevenshof

Cliëntenpopulatie 2008 2007 2006

0-19jarigen 1.896(28%) 1.944,6(28%) 1.902,3(28%)

20-64jaar 4.305(64%) 4.444,8(64%) 4.416,1(65%)

65+jaar 571(8%) 555,6(8%) 475,6(7%)

Totaal 6.772 6.945 6.794

huisaRtsen - stevenshof

Aardenomvangverleendezorg 2008 2007 2006

Aantalconsulten<20min.Aantalconsulten>20minVisites<20minVisites>20minTelefonischeconsultenReceptenReizigersvaccinatie

17.0074.784

598285

6.24712.315

138

18.1203.523

615202

6.02112.177

135

19.6252.194

603117

4.10611.886

137

Gem.aantalconsultenofvisitespercliënt 3,3 3,2 3,3

58

veRdeling van het peRcentage deelcontacten - stevenshofin 2008, 2007 en 2006 (binnen kantooruren) per groep medewerkers

2008 2007 2006

-doorhuisarts-doorhaio-doorassistente-doorPOH-overig

62%8%

16%13%

1%

66%8%

14%12%<1%

64%8%

16%12%2%

doelgRoep chRonische zoRg - stevenshof

2008 aantal per 1000cliënten 2008 2007 aantal per 1000

cliënten 2007aantal per 1000

cliënten 2006

Diabetesmellitustotaal 282 41,6 271 39,0 38,5

D.M.indehuisartsenpraktijkinbehandeling

230(82%)

219(81%)

Hart-envaatziekten(K74,K75,K77,K89,K90,K92) 519 76,6 455 65,6 65,6

Hypertensie(K86,K87) 686 101,2 615 88,0 86,6

COPD 105 15,5 86 12,4 12,3

59

stevenshofverwijzingen naar de tweede lijn

aantal per 1000 cliënten 2008

aantal per 1000 cliënten 2007

aantal per 1000 cliënten 2006

Chirurgie 23 22,5 21,7

Oogheelkunde 26,8 32,1 24,8

Orthopedie 27,6 25,1 23,1

KNO 25,9 25,4 23,8

Internegeneeskunde 24,8 19,0 16,4

Gynaecologie 12,6 13,1 12,9

Dermatologie 26,1 28,3 20,9

Neurologie 19,4 17,4 17,3

Urologie 13,2 10,7 9,4

Cardiologie 14,3 12,7 10,5

Kindergeneeskunde 10 10,0 11,9

Plastischechirurgie 6,4 6,1 5,7

Longziekten 6 5,4 5,0

Psychiatrie 16,3 15,4 10,6

stevenshofverwijzingen binnen de eerste lijn

aantal per 1000 cliënten 2008

aantal per 1000 cliënten 2007

aantal per 1000 cliënten 2006

Fysiotherapie 114,4 49,6 59,1

Mensendieck 11,6 5,7 1,9

Diëtist 14,4 17,7 15,8

Psycholoog 11,8 6,5 2,6

AlgemeenMaatschappelijkwerk 4,3

60

de inhoud van de geRegistReeRde zoRg dooR de pRaKtijKondeRsteuneR stevenshof

2008 2007 2006 2005

aantaldeelcontactenPOH(100%)

Hypertensie,verhoogdebloeddrukDiabetesmellitusAdipositasofovergewichtTabaksmisbruikAnticonceptieVrouwenklachten(X)Astma/COPDBloed/anemie(B)PreventieHVZ(K45)Huidensubcutis(S)Oor(H)

GéénICPC-codeOverigeconsulten/visites

3,322

17%30%

4%3%5%11%1%2%

-9%3%

3%12%

3.428

17%29%

3%2%5%

10%<1%2%

-12%3%

5%12%

3.214

16%28%

5%1%5%

12%-

2%-

10%4%

3%14%

3.505

9%23%4%1%

6%13%

-1%

-18%7%

1%17%

61

fysiotheRapeuten - stevenshof

Leeftijdsopbouwcliënten 2008 2007 2006

0-19jaar 126(8%) 234(17%) 65(5,7%)

20-69jaar 1220(79%) 980(71%) 904(79,9%)

70+jaar 209(13%) 165(12%) 163(14,4%)

Totaalaantalcliënten 1.555 1.379 1.132

Verhoudingman/vrouw

Mannen 44% 36,3% 35,5%

Vrouwen 56% 63,7% 64,5%

Verwijzers

Huisartsenbinnenhetgezondheidscentrum 59% 53% 60,6%

Huisartsenelders 21% 27%

Ziekenhuizen 12% 8%

Directtoegankelijkefysiotherapie 8% 12%

Overig 39,4%

Aardenomvanggeleverdezorg

Aantalregulierezittingen:

Indepraktijk 10.675 11.475 11.045

Aanhuis 592 706 680

Aantalbijzonderezittingen:

Eenmaligconsult 44 29 331

Manueletherapie 800 634 237

Psychosomatiek 679

62

logopedie - stevenshof

Leeftijdsopbouwcliënten 2008 2007 2006

0-19jaar 107(86%) 107(89,2%)

20-65jaar 13(11%) 11(9,2%)

65+jaar 4(3%) 2(1,6%)

Totaalaantalcliënten 124 120

Verhoudingman/vrouw

Man 56% 54,2% 77%

Vrouw 54% 45,8% 23%

Verwijzers

Huisartsenbinnenhetgezondheidscentrum 31% 34%

Huisartsenelders 58% 53%

Overig 11% 13%

Aardenomvanggeleverdezorg

Totaalaantalcontacten 1.635 1.580 1.409

Gemiddeldaantalcontactenperbehandeling 13 13 11,3

63

psychologen - stevenshof

Leeftijdsopbouwcliënten 2008 2007

0-19jaar 18(16%) 16(16,3%)

20-65jaar 92(81%) 80(81,6%)

65+jaar 4(3%) 2(2%)

Totaalaantalcliënten 114 98

Verhoudingman/vrouw

Man 43(38%) 36,7%

Vrouw 71(62%) 63,3%

Verwijzers

Huisartsenbinnenhetgezondheidscentrum 96(84%) 88,9%

Huisartsenelders 18(16%) 11,1%

Aardenomvanggeleverdezorg

Totaalaantalcontacten 577 528

Gemiddeldaantalcontactenperbehandeling 5,1 5,4

64

cesaR & mensendiecK - stevenshof

Leeftijdsopbouwcliënten 2008 2007

0-19jaar 50 42,5(40%)

20-65jaar 35 42,5(40%)

65+jaar 15 21(20%)

Totaalaantalcliënten 95 106

Verhoudingman/vrouw

Man 35% 35%

Vrouw 65% 65%

Verwijzers

Huisartsenbinnenhetgezondheidscentrum 65% 60%

Huisartsenelders 30% 35%

Overigen 5% 5%

Aardenomvanggeleverdezorg

Totaalaantalcontacten 950 1047

Gemiddeldaantalcontactenperbehandeling 10 10

65

KerngegevensWantveld

66

Kern

gege

vens

Wan

tvel

d

67

KerngegevensWantveld

HetwerkgebiedGezondheidscentrumWantveldiseensamenwer-kingsverbandvandiversehulpverlenersophetgebiedvanzorg.Vanhuisartsenenmaatschappe-lijkwerkerstotdiëtisten:zijzijnervoorheelNoordwijk.Vandebijna25.000inwonerszijner11.367cliëntbijhetgezondheidscentrum.

NoordwijklijktinveelopzichtenopanderegemeenteninNederland.Bijvoorbeeldwatgemid-deldeleeftijdbetreft,ofsociaal-economischeposi-tie.WatNoordwijkbijzondermaakt,isdeliggingaanzeeendebollenvelden.Vooralinhetvoorjaarenindezomerbetekentdateengrotetoeloopvanbezoekers.DaarnaastvindenerinNoordwijkveelcongressenplaats.TenslottewordteenbelangrijkegroeppassantengevormddoordeOost-Europesewerknemersdieintoenemendemateinderegiokomenwerken.

HuisvestingHetgezondheidscentrumheeftbehoefteaanuit-breiding.Deruimteisbeperkt,bovendienzoekendisciplineszoalsapotheek,hetmaatschappelijkwerkendethuiszorgonderdakinhetcentrum.Dehuisartsenpraktijkkomt,onderanderedooruit-breidingvanpraktijkondersteuning,kamerstekort.Daardoorkondenerin2008geenco-assistentenopgeleidwordenenishetmaximumaantalhuis-artseninopleidingbeperkttot2.In2008hebbeninNoordwijkdiversebesprekingenplaatsgevon-denomeenplektevindenvoorherallocatievanhetgezondheidscentrumWantveld.Ditheeftnognietgeleidtoteenconcreetresultaat.

SamenwerkendedisciplinesBinnenhetgezondheidscentrumwerkenverschil-lendedisciplinessamen.Daarondervallenhuis-artsen,centrumassistenten,praktijkondersteu-ners,fysiotherapeuten,assistentenfysiotherapie,apothekers,wijkverpleegkundigen,maatschappe-lijkwerkers,eerstelijnspsychologen,psychiaters,verloskundigenendiëtisten.

Decentrumassistenten,depraktijkondersteunersendeassistentenfysiotherapiezijninloondienstvandestichtingvanhetgezondheidscentrum.Demaatschaphuisartsenendemaatschapfysio-therapiehebbeneentoetredingscontractmetdestichting.Huurdersbinnenhetgezondheidscen-trumzijndeeerstelijnspsychologen,depsychia-ters,deverloskundigenendediëtisten.Deapo-thekers,dewijkverpleegkundigenendemaat-schappelijkwerkershebbenhunstandplaatsbui-tenhetgezondheidscentrum;belangrijkeonder-delenvandezorgverrichtenzijechterookbinnendemurenvanhetgezondheidscentrum.Hieroverbestaansamenwerkingsafspraken.

OnderwijsenopleidingOnderwijsenopleidingzijnbelangrijkespeer-puntenbinnengezondheidscentrumWantveld.In2008zijnerpermanenttweehuisartseninoplei-dinggeweest.Doorgebrekaanruimtekondenin2008geenco-assistentenwordenopgeleidbin-nendehuisartsenpraktijk.Daarnaastiseréénstagiairegeweestvoordeopleidingtotdokters-assistent.

68

disciplines - Wantveld aantal medewerkers fte

Gezondheidscentrum

Huisartsen 7 5,1

Centrumassistenten 10 6,3

Praktijkondersteuners 3 1,8

Fysiotherapie 8 6

Assistentenfysiotherapie 6 4,5

Samenwerkingspartnersmetafspraken

Wijkverpleegkundigen 6

Maatschappelijkwerkers 3

Apothekers 4

Eerstelijnspsychologen 4

Psychiaters 3

Verloskundigen 4

Diëtisten 2

MaatschappelijkebetrokkenheidAlhoeweldepatiëntenzorghetbelangrijksteonderdeelisvanhetwerkvandehuisarts,vindendehuisartsenbinnengezondheidscen-trumWantveldhetbelangrijkeninspirerendombezigtezijnmetandereaspectenvanhethuis-

artsenvakzoalsonderwijs,onderzoek,beleid,strategie,kwaliteiteninnovatie.Hetisdanookeenbewustekeuzevandehuisartsenomeeniederdemogelijkheidtebiedennaastdepatiëntenzorgnevenfunctiesbuitenshuistehebben.

69

Hanneke:”Hetcertificereniseenmaat-stafvoorwaarjestaat.Weheb-benbuitenstaanderskunnenlatenziendatwatwehebbenopgeschrevenookdoen.Verderhebbenwezelfookveelprofijtvandezemaniervanwerken.Wezijnbegonnenmetopteschrijvenwelkezorgwebiedenaancliëntenmeteenchroni-scheaandoening(zorgprogram-ma’s).Hierdoorhebbenweookgekekennaarzakendiebeterkonden.Diehebbenwebeschrevenindeambities.Jaarlijkswordendezorgpro-gramma’sgeëvalueerd;zoweldeambitiesalsdeprestatie-indicatoren.”

Washeteenmoeilijktraject?

Hanneke:“Ja.Hettrajectheeftveeltijdgekostenhetheefteencul-tuuromslaggevraagd.Zekerinhetbegintoenwebegonnenmetopteschrijvenhoewewer-ken.Ditisvooriedereenzovan-

zelfsprekend,dathetgekleekomdatopteschrijven.Maargedurendehetprocesbleekhoewaardevolhetwas.Nuweheb-benbesprokenenvastgelegdhoewewerken,kunnenweelkaarookaansprekenopdezeafspraken.Verderproberenweookdoordeogenvandecliëntnaardezorgtekijken.Hoelooptdecliëntdoorhetzorg-procesenhoeinformerenwedecliëntdaarover.Metdezevraaginhetachterhoofdhebbenweookcliëntenpanelsgeorgani-seerd.Perzorgprogrammawerdeenaantalcliëntengevraagdhoezijdezorgervarenenofzijtipsvooronshadden.”

Erkomtnogmeerbijkijkenver-teltHanneke.Zoiserookeencyclusvaninterneauditopge-zetinsamenwerkingmetgezondheidscentrumStevenshof.TweemaalperjaardoethetauditteameenbezoekaanWantveldenStevenshofomproceduresen/ofzorgprogram-ma’stebespreken.Eenander

aspectishetsignalerenvanver-beterpuntendoormedewerkers.Indepraktijkblijktditeenlas-tigonderwerp.Collega’slossenzakendiezesignalerenvaak“gewoon”op.Hierdoorishetlastigomvasttestellenofpro-blemenvakervoorkomenenermisschienmaatregelen/afspra-kengemaaktmoetenworden.

Hoegaathetnuverder?

Hanneke:“Hetisheelduidelijkeengroei-proces.Nuhebbenweniveau1oporde.Jaarlijkskomtdecerti-ficeerderlangsomtekijkenofweditniveaugoedonderhou-den.Verderishetstrevenomin2011voorniveau1en2gecertifi-ceerdteworden.”

INTeRVIeW

HetgezondheidscentrumWantveldisalseerstegezondheidscentruminNederlandop10juni2008HKZgecertificeerdvoorniveau1(cliëntenniveau)enwelvoorhetHKZNormenstelselMultidisciplinaireeerstelijnssamenwerkingsverbanden.

GezondheidscentrumWantveldHKZgecertificeerd

70

SamenwerkingenoverlegHetgezondheidscentrumheefteencliëntgebon-denoverlegstructuurrondde‘spilfunctie’vandehuisarts.Dehuisartsenoverleggenregelmatigmetfysiotherapie,apotheek,maatschappelijkwerk,

psycholoog,psychiaterenwijkverpleegkundigen.

Daarnaastisernietcliëntgebondenoverlegindevormvanbeleidsoverlegendisciplineoverleg.

Organisatiestructuur

Bestuur

Directeur

PraktijkondersteunersHoofdCentrum-assistenten

Interieur-verzorging

MaatschapHuisartsen MaatschapFysiotherapie

Financieelmedewerker

Management-assistent

Centrum-assistenten

HoofdFysiotherapie-assistenten

Interieur-verzorging

Fysiotherapie-assistenten

71

KeRngegevens zoRg

huisaRtsen - Wantveld

cliëntenpopulatie 2008 2007 2006

0-19jarigen 2.324(20%) 2.304(20.5%) 2.251(19,9%)

20-64jaar 7.104(63%) 7.139(63,5%) 7.276(64,4%)

65+jaar 1.939(17%) 1.806(16,0%) 1.774(15,7%)

Totaal 11.367 11.249 11.301

huisaRtsen - Wantveld

aard en omvang verleende zorg 2008 2007 2006

Aantalconsulten<20min.Aantalconsulten>20minVisites<20minVisites>20minTelefonischeconsultenReceptenReizigersvaccinatieAantaluitstrijkjesi.h.k.v.prev.bevolkingsonderzoekConsultenseksuologieVasectomieOrthopedischeinjectiesKleinechirurgieECGE-mailconsult

31.0112.675

4.006582

7.66224.943

338453

2229

493688232

2

30.5622.602

3.722 573 7.186

23.565 336

444

21 25 573 720 219 6

31.8472.1694.398

4706.343

22.837 342

429

20 25 50 710 246 12

Gem.aantalconsultenofvisitespercliënt 3,7 3,6 3,6

Huisartsen

72

veRdeling van het peRcentage deelcontacten - Wantveldin 2008, 2007 en 2006 (binnen kantooruren) per groep medewerkers

2008 2007 2006

-doorhuisarts-doorhaio-doorassistente-doorPOH-overig

64%14%13%9%

<1%

64%14%13%10%<1%

61%13%16%9%

<1%

doelgRoep chRonische zoRg - Wantveld

2008 aantal per 1000 cliënten 2008 2007 aantal per 1000

cliënten 2007aantal per 1000

cliënten 2006

Diabetesmellitustotaal 505 44 480 42,7 40

D.M.indehuisartsenpraktijkinbehandeling

427(85%) 38 408

(85%) 33

Hart-envaatziekten(K74,K75,K77,K89,K90,K92) 575 50,6 683 56,5 55

Hypertensie(K86,K87) 1.568 138 1.496 133 128

COPD 180 15,8 175 15,6 78

73

Wantveldverwijzingen naar de tweede lijn

aantal per 1000 cliënten 2008

aantal per 1000 cliënten 2007

aantal per 1000 cliënten 2006

ChirurgieOogheelkundeOrthopedieKNOInternegeneeskundeGynaecologieDermatologieNeurologieUrologieCardiologieKindergeneeskundePlastischechirurgieLongziektenPsychiatrie

29,228,732,722,326,517,9

25,419,710,414,36,06,35,2

10,4

34,827,5

26,023,826,116,922,814,69,4

14,97,27,66,2

10,9

35,630,322,1

25,425,415,7

18,017,99,5

13,67,7

4,26,1

11,3

Wantveldverwijzingen binnen de eerste lijn

aantal per 1000 cliënten 2008

aantal per 1000 cliënten 2007

aantal per 1000 cliënten 2006

FysiotherapeutDiëtistPsycholoogMensendieckConsultatiespecialist

1002519

210

982116

211

10522172

16

Totaal 156 158 162

74

de inhoud van de geRegistReeRde zoRg dooR de pRaKtijKondeRsteuneRWantveld

2008 2007 2006 2005

AantaldeelcontactenPOH(100%)

Hypertensie,verhoogdebloeddrukDiabetesmellitusAdipositasofovergewichtTabaksmisbruikAnticonceptieVrouwenklachten(X)Astma/COPDBloed/anemie(B)PreventieHVZ(K45)Huidensubcutis(S)Oor(H)

GéénICPC-codeOverigeconsulten/visites

4.704

50%31%

<1%2%

<1%-

6%1%2%

<1%<1%

<1%7%

4.873

49%29%<1%

2%<1%<1%

6%1%2%

<1%<1%

2%8%

4.645

52%29%<1%

1%-

<1%1%1%3%1%

<1%

4%8%

3.981

49%33%<1%

2%<1%<1%<1%

1%3%

<1%<1%

3%8%

75

fysiotheRapeuten - Wantveld

Leeftijdsopbouwcliënten 2008 2007 2006

0-19jaar 107 105 75

20-69jaar 1.858 2.040 2.027

70+jaar 947 650 585

Totaalaantalcliënten 2.912 2.795 2.687

Verhoudingman/vrouw

Mannen 36% 42% 36%

Vrouwen 64% 58% 64%

Verwijzers

Huisartsenbinnenhetgezondheidscentrum 41% 41% 46%

Huisartsenelders 7% 8% 10%

Ziekenhuizen 27% 23% 21%

Directetoegankelijkheid 24% 26% 22%

Overige 1% 2% 1%

Aardenomvanggeleverdezorg

Aantalregulierezittingen:

Indepraktijk 30.313 30.712 29.024

Aanhuis 1.472 3.147 1.417

Intramuraal 3.562 1.552 3.260

Aantalbijzonderezittingen:

Eenmaligconsult 37 59 77

Manueletherapie 1.800 1.911 2.098

Haptotherapie 326 322 320

Totaalaantalzittingen 37.510 37.703 36.196

In2008iserzeskeereenbijeenkomstgeweestmeteenorthopedischchirurgvanhetKennemerGasthuisteHaarlem.Tijdensdezebijeenkomstenwerden48controles(cliëntisbekendbijdeorthopeed)en51consultaties(adviesgevraagddoorhuisartsen/offysiotherapeut)uitgevoerd.

76

diëtisten - Wantveld

Leeftijdsopbouwcliënten 2008 2007 2006

0-19jaar 33(9%) 28(9%) 16,7(7,7%)

20-65jaar 241(62%) 212(68%) 145,8(67,2%)

65+jaar 112(29%) 72(23%) 54,5(25,1%)

Totaalaantalcliënten 386 312 217

Verhoudingman/vrouw

Man 34% 36,2% 38%

Vrouw 66% 63,8% 62%

Verwijzers*

Huisartsenbinnenhetgezondheidscentrum 60% 69,5% 63%

Huisartsenelders 15% 29,8% 24%

Overig 25% 0,6% 13%

Aardenomvanggeleverdezorg

Totaalaantalcontacten 1.490 1.280 1.102

Gemiddeldaantalcontactenperbehandeling 4 4,1 3,7

(*)Hetaantalverwijzingenbinnenhetgezondheidscentrumisgestegenvergelekenbijvorigjaar.EchterhetaantalverwijzingenvanhuisartsenvanbuitenNoordwijkisnogmeergestegen.Hierdoorishetpercentageverwijzingenbinnenhetgezondheidscentrumgedaald.

77

psychologen - Wantveld

Leeftijdsopbouwcliënten 2008 2007 2006

0-19jaar 102(20%) 67(16%) 178(30%)

20-65jaar 395(77%) 333(81%) 385(65%)

65+jaar 18(3%) 14(3%) 30(5%)

Totaalaantalcliënten 515 414 593

Verhoudingman/vrouw

Man 39% 40% 35%

Vrouw 61% 60% 65%

Verwijzers

Huisartsenbinnenhetgezondheidscentrum 51% 50% 59%

Huisartsenelders 47% 47% 23%

Overig 2% 3% 18%

Aardenomvanggeleverdezorg

Totaalaantalcontacten 2.971 2.363 3.358

Gemiddeldaantalcontactenperbehandeling 5,3 5,7 5,5

78

veRlosKundigen - Wantveld

Leeftijdsopbouwcliënten 2008 2007 2006

15-19jaar 8(2%) 3(1%) 3(1%)

20-29jaar 151(33%) 100(31,5%) 91(31%)

30-39jaar 274(61%) 206(65%) 186(64%)

40+jaar 17(4%) 8(2,5%) 12(4%)

Totaalaantalcliënten 450 317 292

Verwijzers

Huisartsen 99(22%) 19% 37%

Eigeninitiatiefcliënt 324(72%) 74% 49%

Overig 6% 7% 14%

ColofonUITGAVE Stichting Rijncoepel

FoToGRAFIE Marlies Batteram, Martine de ClercqonTwERp pertoon ontwerp, Toontje van der Hulst, Amsterdam

mei 2009

Stichting Rijncoepel - Theda Mansholtstraat 3 - 2331 JE Leiden - T 071 531 93 00

Theda Mansholtstraat 3 - 2331 JE Leiden - T 071 531 93 00

wantveld 9 - 2202 nS noordwijk - T 071 361 93 00