#RhodesMustFall. Dat P ODIUM K UNSTEN...Theatergroep H otel M odern speelt K amp Een enorme maquette...

1
nrc DONDERDAG30MAART2017 C8 cultureel supplement NelsonMandela tijdenszijnont- haalophetLeids- epleininAmster- damop 16juni1990 Door Nick Shepherd en Christian Ernsten W e zien de achterkant van een hoofd. Het is een prachtig hoofd, zowel herkenbaar als voornaam. Nelson Mandela! We begrij- pen dat we in goede handen zijn. Als we- tenschappers die hun tijd verdelen tus- sen Kaapstad en Amsterdam, hadden we hoge verwachtingen van de tentoonstel- ling Goede Hoop. Zuid Afrika en Neder- land vanaf 1600 in het Rijksmuseum in Amsterdam. En ja, er is veel moois te zien. Hoogtepunten: de fraaie panora- ma’s van Robert Jacob Gordon, de ietwat angstaanjagende portretten van kinderen geboren na het einde van de apartheid door fotograaf Pieter Hugo, en een aantal stereoscopische beelden van de Zuid- Afrikaanse oorlog die het verleden met schrikbarende helderheid tot leven bren- gen. Dus waarom wandelen we na het zien van de tentoonstelling toch naar bui- ten met het gevoel dat dit een gemiste kans is? Goede Hoop vertelt het verhaal van de verhoudingen tussen Nederland en Zuid- Afrika vanaf een moment vlak voordat de Nederlanders voet aan wal zetten in Zuid- Afrika. De inleiding tot de expositie stelt: „Wat gebeurt er als witte mensen in een zwart land komen te wonen?” Zo’n for- mulering roept onmiddellijk een aantal vragen op. Op wat voor manier zagen VOC-commandant Jan van Riebeeck en zijn medekolonisten zichzelf als ‘wit’ of ‘blank’? (Dat deden ze niet, ze zagen zich- zelf waarschijnlijk als Hollanders, en mo- gelijk als christenen en protestanten). Op wat voor manier is Zuid-Afrika een ‘zwart land’? Het verhaal dat deze expositie ver- telt, gaat toch zeker over het historisch ontstaan van de ideeën over ‘blank’ en ‘zwart’ als resultaat van koloniale institu- ties en apartheid, en niet over het in re- trospectief projecteren van dergelijke identiteiten op het verleden? De tentoonstellingsmakers van het Rijksmuseum verdienen complimenten TENTOONSTELLING In Zuid-Afrika verandert de blik op de koloniale geschiedenis, mede door de beweging #RhodesMustFall. Dat ontbreekt in de expositie ‘Goede Hoop’. voor het aangaan van een project waar- van ze wisten dat ze er kritisch commen- taar op zouden krijgen. Wat is bijvoor- beeld de historische verantwoording van deze tentoonstelling die verslag wil doen van de verhoudingen tussen Nederland en Zuid-Afrika als een verhaal van ‘ge- deelde cultuur en wederzijdse invloed’? De Hollanders hadden door de introduc- tie van slavernij en de genocide op het San-volk een enorme impact op de lokale levenswijzen aan de Kaap. Vermoedelijk is dit echter niet de betekenis van het woord cultuur dat de curatoren in ge- dachten hadden. Gemiste kans De criticus heeft het makkelijk: die kan vanaf de zijlijn kritiek spuien. Laten we daarom een andere aanpak kiezen. In plaats van vanaf een afstand toekijken, willen we samen optrekken. De diepere redenen dat wij deze tentoonstelling als een gemiste kans ervaren, hebben te ma- ken met de huidige tijdgeest. Tien jaar ge- leden zou deze expositie wellicht ge- slaagd zijn geweest. Maar in de laatste paar jaar is Zuid-Afrika veranderd, en die veranderingen hebben alles te maken met vragen rond (de representatie van) de geschiedenis. Zuid-Afrika is in een andere tijd beland, niet post-apartheid, maar wellicht post- post-apartheid. We kunnen bijvoorbeeld wijzen op een steeds breder gedragen af- wijzing van de ideologie van non-racis- me, die de vrijheidsbeweging voortdreef, en op de aanhoudende studentenprotes- ten die de topuniversiteiten van het land hebben lamgelegd. Het Zuid-Afrika van nu lijkt een land dat wordt achtervolgd door onafgehandelde kwesties en het ge- wicht van de eigen geschiedenis. De term ‘kolonialisme’ is terug van weggeweest en, daarmee, de ideeën van dekoloniali- satie. De regels voor hoe mensen met el- kaar omgaan, zijn veranderd: in het open- baar, in parlementaire debatten, in colle- gezalen, aan de eettafel. Een belangrijke rol in deze overgang naar de periode van post-post-apartheid had de door studenten geleide #Rho- desMustFall-beweging die vanaf maart 2015 streed voor dekolonisatie van Zuid- Afrikaanse onderwijsinstellingen. Haar belangrijkste wapenfeit was het laten neerhalen van het manshoge beeld bij de Universiteit van Kaapstad van de Britse mijnmagnaat, premier van de Kaapkolo- nie en symbool van westers imperialisme Cecil Rhodes. Onontkoombaar is volgens ons daarom de vraag: hoe benaderen wij een tentoonstelling als Goede Hoop na de gebeurtenissen van #RhodesMustFall? Hoe zouden wij die vraag behandelen met onze museologie- en erfgoedstuden- ten van Reinwardt Academie en de Uni- versiteit van Kaapstad? Vanuit het forme- le perspectief van de curator is de exposi- tie opgezet vanuit twee principes. Ten eerste het principe van de ‘episodi- sche geschiedenis’. De tentoonstelling is verdeeld over een serie zalen. Iedere zaal heeft een verschillende periode of onder- werp als thema, beginnend in het verre verleden en eindigend in het heden. Door de tentoonstelling wandelen is als een wandeling door de tijd. Dit is een gebrui- kelijke aanpak voor een curator, maar heeft als consequentie dat een bezoeker het vorige onderwerp achter zich laat zo- dra hij een nieuwe zaal binnenstapt. Tijd wordt een lijn die in stukken wordt opge- deeld, wat uiteindelijk leidt tot een erva- ring van discontinuïteit tussen die perio- des, vormgegeven als op zichzelf staande tijdvakken. Historische sleutelfiguren Het tweede principe is de nadruk op his- torische sleutelfiguren. Onder anderen Jan van Riebeeck, Paul Kruger (Oom Paul, President van de Zuid Afrikaansche Re- publiek) en Nelson Mandela komen langs. Ook dit is een conventionele strate- gie voor curatoren, en goed bruikbaar omdat het een gemakkelijke instapmoge- lijkheid lijkt te bieden bij complexe histo- rische momenten. Daartegenover staat dat door deze methode sociale processen en onderlinge verbanden minder goed zichtbaar zijn. Individuen worden repre- Goede Hoop na #RhodesMustFall Tentoonstelling GoedeHoop.Zuid- AfrikaenNederland vanaf1600.T/m21mei inhetRijksmuseum, Amsterdam. Inl:rijksmuseum.nl FOTOMAURICEBOYER nrc DONDERDAG30MAART2017 C9 3 APRIL - 100 STE GEBOORTEDAG ERIK HAZELHOFF ROELFZEMA Maandag 3 april 2017 is het honderd jaar geleden dat Erik Hazelhoff Roelfzema werd geboren in Soerabaja op Java. Ter ere van zijn honderdste geboortedag fotografeerde Patricia Steur - in het decor van Minerva - de achttien acteurs die de afgelopen 6,5 jaar Erik Hazelhoff Roelfzema hebben gespeeld. SOLDAATVANORANJE.NL | 0900 - 1353 (45 cpm) T/M SEPTEMBER IN DE THEATERHANGAAR I VLIEGVELD VALKENBURG I KATWIJK DO 6 APRIL 15:00 Schouwburg Kunstmin, Dordrecht www.kunstmin.nl DO 13 T/M ZO 16 APRIL Toronto, Canada www.harbourfrontcentre.com DO 4 MEI 21:00 Rotterdamse Schouwburg www.rotterdamseschouwburg.nl www.hotelmodern.nl Theatergroep Hotel Modern speelt Kamp Een enorme maquette van Auschwitz-Birkenau vult de speelvloer. Duizenden poppetjes verbeelden de gevangenen en hun beulen. Drie spelers wekken het kamp tot leven, filmen de gebeurtenissen en maken het publiek ooggetuige van de grootste massamoord in de geschiedenis. “Indrukwekkend en waarachtig” Volkskrant “Dappere en geslaagde verbeelding van het onbegrijpelijke” Historisch Nieuwsblad “Evokes reality without trying to mimic it” New York Review of Books/Ian Buruma “De spelers voelen een eerlijke noodzaak, nu er steeds minder overlevenden zijn, om over Auschwitz te getuigen” Auschwitz Bulletin P ODIUM K UNSTEN | MUZIEK | THEATER | KLEINKUNST | CABARET | BALLET | OPERA | DANS | sentanten van historische periodes. Hoe biedt het #RhodesMustFall-ge- dachtengoed een alternatief voor derge- lijke tentoonstellingsstrategieën? Na de spontane protesten tegen het standbeeld van Rhodes viel er steeds fundamenteler kritiek te horen op de overblijfselen van kolonialisme en apartheid in de universi- teit, en in de Zuid-Afrikaanse maatschap- pij als geheel. Studenten stelden vragen over de eurocentrische manier van den- ken en het lesprogramma van de univer- siteit, over de oververtegenwoordiging van blanke wetenschappers, en over een institutionele cultuur die zij ook als ‘blank’ karakteriseerden. Later in 2015 verbreedden deze kritische krachten zich tot buiten de universiteit, en namen on- der de benaming #FeesMustFall het ka- rakter van een landelijke studentenrevo- lutie aan (de studenten eisten gratis on- derwijs, zodat ook armere Zuid-Afrika- nen kunnen studeren). Voor de Goede Hoop-tentoonstelling zijn de volgende twee punten van deze kritische beweging van belang. Ten eerste de kritiek op episodische geschiedenis, of de neiging om te denken dat geschiedenis uit een serie te onderscheiden periodes bestaat. De Zuid-Afrikaanse studenten legden de nadruk juist op erfgoed als za- ken die voortleven. Wellicht is het meest radicale idee hiervan om niet te denken over het verleden als verleden, maar als iets in het heden, in de zin dat het verle- den het huidige moment vormt en be- paalt. Sociale verhoudingen van het ver- leden herhalen zich in deze tijd, vaak in nieuwe vormen en vermommingen. Van- daar dat de term ‘kolonialisme’ weer is opgedoken om de structurele beperkin- gen in de hedendaagse maatschappij te kunnen benoemen. Vandaar de roep om kennis, curriculum en de maatschappij te ‘dekoloniseren’. De ‘ander’ Het tweede punt van kritiek richt zich op het perspectief van waaruit geschiedenis wordt verteld en voorgesteld. Juist omdat koloniale instituties en apartheid de blan- ken de macht gaven en de zwarten als ‘de ander’ wegzetten, trekken studenten in de #Fallist-beweging de betekenis van een blanke blik op zwarte geschiedenis- sen in twijfel. De studenten bediscussi- eerden bovendien de verschillende erva- ringen van iemand met een zwart of blank lichaam in plekken als universitei- ten en musea. In dit licht is de keuze om Goede Hoop te maken met nauwelijks Zuid-Afrikaanse – en met name zwarte Zuid-Afrikaanse – curatoren, weten- schappers en kunstenaars als co-produ- centen bedenkelijk. De uitdaging hier is dus om geschiede- nis anders te benaderen. Ons voorstel is om de overdenkingen hierboven te ge- bruiken om kritische vragen te stellen over het heden, in Zuid-Afrika en in Ne- derland. Eén manier is het verleden te be- naderen met oog voor wie de kennis aan- draagt (is zij/hij historisch bevoorrecht of niet?) Een andere manier is de geschiede- nis te benaderen niet als een serie zalen die in het verleden liggen, maar als een levende, ademende aanwezigheid die op het heden zowel voor sommigen een last legt als tegelijkertijd anderen een soort geboorterecht geeft. Is er een meer vruchtbare notie van verwantschap tussen Nederland en Zuid- Afrika? Zou je verband kunnen leggen tussen de huidige xenofobie in Zuid-Afri- ka en het anti-immigrantensentiment in Nederland, of tussen het globalisme van de VOC en de huidige krachten van mon- dialisering? Ten slotte zouden wij voor- stander zijn van een discussie over hoe ideeën en gebruiken rond ras zich hebben ontwikkeld in de voormalige koloniën en hoe diep die zich hebben genesteld in het verhaal van koloniale moderniteit, zowel in het noorden van de wereld als in het zuiden. Zo bekeken zou Zuid-Afrika niet ‘de ander’ van Nederland zijn, maar wel- licht het spiegelbeeld. Nick Shepherd is professor in Archeologie en Erfgoed Studies aan de Universiteit van Kaapstad, en is momenteel artist in residen- ce aan de Reinwardt Academie van de Am- sterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Christian Ernsten is docent aan de Rein- wardt Academie, en is promovendus aan de Universiteit van Kaapstad. Vertaling: Roelie Fopma Op9april2015 werdhetstand- beeldvan Cecil Rhodes verwij- derdvande Universiteit vanKaapstad FOTOAFPPHOTO/RODGERBOSCH

Transcript of #RhodesMustFall. Dat P ODIUM K UNSTEN...Theatergroep H otel M odern speelt K amp Een enorme maquette...

Page 1: #RhodesMustFall. Dat P ODIUM K UNSTEN...Theatergroep H otel M odern speelt K amp Een enorme maquette van Auschwitz-Birkenau vult de speelvloer. Duizenden poppetjes verbeelden de gevangenen

nrcDONDERDAG�30�MAART�2�0�17C8 cultureel supplement

Nelson�Mandelatijdens�zijn�ont-haal�op�het�Leids-eplein�in�Amster-dam�op16�juni�1990

Door�Nick�Shepherd en�Christian�Ernsten

We zien de achterkantvan een hoofd. Het iseen prachtig hoofd,zowel herkenbaar alsvoornaam. NelsonMandela! We begrij-

pen dat we in goede handen zijn. Als we-tenschappers die hun tijd verdelen tus-sen Kaapstad en Amsterdam, hadden wehoge verwachtingen van de tentoonstel-ling Goede Hoop. Zuid Afrika en Neder-land vanaf 1600 in het Rijksmuseum inAmsterdam. En ja, er is veel moois tezien. Hoogtepunten: de fraaie panora-m a’s van Robert Jacob Gordon, de ietwatangstaanjagende portretten van kinderengeboren na het einde van de apartheiddoor fotograaf Pieter Hugo, en een aantalstereoscopische beelden van de Zuid-Afrikaanse oorlog die het verleden metschrikbarende helderheid tot leven bren-gen. Dus waarom wandelen we na hetzien van de tentoonstelling toch naar bui-ten met het gevoel dat dit een gemistekans is?

Goede Hoop vertelt het verhaal van deverhoudingen tussen Nederland en Zuid-Afrika vanaf een moment vlak voordat deNederlanders voet aan wal zetten in Zuid-Afrika. De inleiding tot de expositie stelt:„Wat gebeurt er als witte mensen in eenzwart land komen te wonen?” Z o’n for-mulering roept onmiddellijk een aantalvragen op. Op wat voor manier zagenVOC-commandant Jan van Riebeeck enzijn medekolonisten zichzelf als ‘w it’ of‘blank’? (Dat deden ze niet, ze zagen zich-zelf waarschijnlijk als Hollanders, en mo-gelijk als christenen en protestanten). Opwat voor manier is Zuid-Afrika een ‘zwartl a n d’? Het verhaal dat deze expositie ver-telt, gaat toch zeker over het historischontstaan van de ideeën over ‘blank’ en‘zwart’ als resultaat van koloniale institu-ties en apartheid, en niet over het in re-trospectief projecteren van dergelijkeidentiteiten op het verleden?

De tentoonstellingsmakers van hetRijksmuseum verdienen complimenten

T�E�N�TO�O�N�ST�E�L�L�I�N�GIn Zuid-Afrika verandert

de blik op de kolonialegeschiedenis, mede

door de beweging#RhodesMustFall. Dat

ontbreekt in deexpositie ‘Goede Hoop’.

voor het aangaan van een project waar-van ze wisten dat ze er kritisch commen-taar op zouden krijgen. Wat is bijvoor-beeld de historische verantwoording vandeze tentoonstelling die verslag wil doenvan de verhoudingen tussen Nederlanden Zuid-Afrika als een verhaal van ‘ge -deelde cultuur en wederzijdse invloed’?De Hollanders hadden door de introduc-tie van slavernij en de genocide op hetSan-volk een enorme impact op de lokalelevenswijzen aan de Kaap. Vermoedelijkis dit echter niet de betekenis van hetwoord cultuur dat de curatoren in ge-dachten hadden.

Gemiste kansDe criticus heeft het makkelijk: die kanvanaf de zijlijn kritiek spuien. Laten wedaarom een andere aanpak kiezen. Inplaats van vanaf een afstand toekijken,willen we samen optrekken. De diepereredenen dat wij deze tentoonstelling alseen gemiste kans ervaren, hebben te ma-ken met de huidige tijdgeest. Tien jaar ge-leden zou deze expositie wellicht ge-slaagd zijn geweest. Maar in de laatstepaar jaar is Zuid-Afrika veranderd, en dieveranderingen hebben alles te makenmet vragen rond (de representatie van)de geschiedenis.

Zuid-Afrika is in een andere tijd beland,niet post-apartheid, maar wellicht post-post-apartheid. We kunnen bijvoorbeeldwijzen op een steeds breder gedragen af-wijzing van de ideologie van non-racis-me, die de vrijheidsbeweging voortdreef,en op de aanhoudende studentenprotes-ten die de topuniversiteiten van het landhebben lamgelegd. Het Zuid-Afrika vannu lijkt een land dat wordt achtervolgddoor onafgehandelde kwesties en het ge-wicht van de eigen geschiedenis. De term‘ko l o n i a l i s m e’ is terug van weggeweesten, daarmee, de ideeën van dekoloniali-satie. De regels voor hoe mensen met el-kaar omgaan, zijn veranderd: in het open-baar, in parlementaire debatten, in colle-gezalen, aan de eettafel.

Een belangrijke rol in deze overgangnaar de periode van post-post-apartheid

had de door studenten geleide #Rho-desMustFall-beweging die vanaf maart2015 streed voor dekolonisatie van Zuid-Afrikaanse onderwijsinstellingen. Haarbelangrijkste wapenfeit was het latenneerhalen van het manshoge beeld bij deUniversiteit van Kaapstad van de Britsemijnmagnaat, premier van de Kaapkolo-nie en symbool van westers imperialismeCecil Rhodes. Onontkoombaar is volgensons daarom de vraag: hoe benaderen wijeen tentoonstelling als Goede Hoop na degebeurtenissen van #RhodesMustFall?

Hoe zouden wij die vraag behandelenmet onze museologie- en erfgoedstuden-ten van Reinwardt Academie en de Uni-versiteit van Kaapstad? Vanuit het forme-le perspectief van de curator is de exposi-tie opgezet vanuit twee principes.

Ten eerste het principe van de ‘episodi-sche geschiedenis’. De tentoonstelling isverdeeld over een serie zalen. Iedere zaalheeft een verschillende periode of onder-werp als thema, beginnend in het verreverleden en eindigend in het heden. Doorde tentoonstelling wandelen is als eenwandeling door de tijd. Dit is een gebrui-kelijke aanpak voor een curator, maarheeft als consequentie dat een bezoekerhet vorige onderwerp achter zich laat zo-dra hij een nieuwe zaal binnenstapt. Tijdwordt een lijn die in stukken wordt opge-deeld, wat uiteindelijk leidt tot een erva-ring van discontinuïteit tussen die perio-des, vormgegeven als op zichzelf staandet i j d v a k ke n .

Historische sleutelfigurenHet tweede principe is de nadruk op his-torische sleutelfiguren. Onder anderenJan van Riebeeck, Paul Kruger (Oom Paul,President van de Zuid Afrikaansche Re-publiek) en Nelson Mandela komenlangs. Ook dit is een conventionele strate-gie voor curatoren, en goed bruikbaaromdat het een gemakkelijke instapmoge-lijkheid lijkt te bieden bij complexe histo-rische momenten. Daartegenover staatdat door deze methode sociale processenen onderlinge verbanden minder goedzichtbaar zijn. Individuen worden repre-

Goede Hoopna #RhodesMustFall

Tento onstelling

Goede�Hoop.�Zuid-Afrika�en�Nederlandvanaf�1600.�T/m�21�meiin�het�Rijksmuseum,A�m�s�t�e�rd�a�m�.Inl:�rijksmuseum.nl

FOTO

�MAURICE�BOYER

nrcDONDERDAG�30�MAART�2�0�17 C9

3 APRIL - 100STE GEBOORTEDAG ERIK HAZELHOFF ROELFZEMA

Maandag 3 april 2017 is het honderd jaar geleden dat Erik Hazelhoff Roelfzema werd geboren in Soerabaja op Java. Ter ere van zijn honderdste geboortedag fotografeerde Patricia Steur - in het decor van Minerva - de achttien acteurs die de afgelopen 6,5 jaar Erik Hazelhoff Roelfzema hebben gespeeld.

SOLDAATVANORANJE.NL | 0900 - 1353 (45

cp

m)

T/M SEPTEMBER IN DE THEATERHANGAAR I VLIEGVELD VALKENBURG I KATWIJK

do 6 april 15:00Schouwburg Kunstmin, Dordrecht www.kunstmin.nl

do 13 t/m zo 16 april Toronto, Canadawww.harbourfrontcentre.com

do 4 mei 21:00 Rotterdamse Schouwburg www.rotterdamseschouwburg.nl

www.hotelmodern.nl

theatergroep hotel modern speelt kampEen enorme maquette van Auschwitz-Birkenau vult de speelvloer. Duizenden poppetjes verbeelden de gevangenen en hun beulen. Drie spelers wekken het kamp tot leven, filmen de gebeurtenissen

en maken het publiek ooggetuige van de grootste massamoord in de geschiedenis.

“Indrukwekkend en waarachtig” Volkskrant“Dappere en geslaagde verbeelding van het onbegrijpelijke” Historisch Nieuwsblad “Evokes reality without trying to mimic it” New York Review of Books/Ian Buruma

“De spelers voelen een eerlijke noodzaak, nu er steeds minder overlevenden zijn, om over Auschwitz te getuigen” Auschwitz Bulletin

PODIUMKUNSTEN| MUZIEK | THEATER | KLEINKUNST | CABARET | BALLET | OPERA | DANS |

sentanten van historische periodes.Hoe biedt het #RhodesMustFall-ge-

dachtengoed een alternatief voor derge-lijke tentoonstellingsstrategieën? Na despontane protesten tegen het standbeeldvan Rhodes viel er steeds fundamentelerkritiek te horen op de overblijfselen vankolonialisme en apartheid in de universi-teit, en in de Zuid-Afrikaanse maatschap-pij als geheel. Studenten stelden vragenover de eurocentrische manier van den-ken en het lesprogramma van de univer-siteit, over de oververtegenwoordigingvan blanke wetenschappers, en over eeninstitutionele cultuur die zij ook als‘blank’ karakteriseerden. Later in 2015verbreedden deze kritische krachten zichtot buiten de universiteit, en namen on-der de benaming #FeesMustFall het ka-rakter van een landelijke studentenrevo-lutie aan (de studenten eisten gratis on-derwijs, zodat ook armere Zuid-Afrika-nen kunnen studeren).

Voor de Goede Hoop- te nto o n s te l l i ngzijn de volgende twee punten van dezekritische beweging van belang. Ten eerstede kritiek op episodische geschiedenis, of

de neiging om te denken dat geschiedenisuit een serie te onderscheiden periodesbestaat. De Zuid-Afrikaanse studentenlegden de nadruk juist op erfgoed als za-ken die voortleven. Wellicht is het meestradicale idee hiervan om niet te denkenover het verleden als verleden, maar alsiets in het heden, in de zin dat het verle-den het huidige moment vormt en be-paalt. Sociale verhoudingen van het ver-leden herhalen zich in deze tijd, vaak innieuwe vormen en vermommingen. Van-daar dat de term ‘ko l o n i a l i s m e’ weer isopgedoken om de structurele beperkin-gen in de hedendaagse maatschappij tekunnen benoemen. Vandaar de roep omkennis, curriculum en de maatschappij te‘d e ko l o n i s e re n’.

De ‘ander ’Het tweede punt van kritiek richt zich ophet perspectief van waaruit geschiedeniswordt verteld en voorgesteld. Juist omdatkoloniale instituties en apartheid de blan-ken de macht gaven en de zwarten als ‘deander ’ wegzetten, trekken studenten inde #Fallist-beweging de betekenis van

een blanke blik op zwarte geschiedenis-sen in twijfel. De studenten bediscussi-eerden bovendien de verschillende erva-ringen van iemand met een zwart ofblank lichaam in plekken als universitei-ten en musea. In dit licht is de keuze omGoede Hoop te maken met nauwelijksZuid-Afrikaanse – en met name zwarteZuid-Afrikaanse – curatoren, weten-schappers en kunstenaars als co-produ-centen bedenkelijk.

De uitdaging hier is dus om geschiede-nis anders te benaderen. Ons voorstel isom de overdenkingen hierboven te ge-bruiken om kritische vragen te stellenover het heden, in Zuid-Afrika en in Ne-derland. Eén manier is het verleden te be-naderen met oog voor wie de kennis aan-draagt (is zij/hij historisch bevoorrecht ofniet?) Een andere manier is de geschiede-nis te benaderen niet als een serie zalendie in het verleden liggen, maar als eenlevende, ademende aanwezigheid die ophet heden zowel voor sommigen een lastlegt als tegelijkertijd anderen een soortgeboorterecht geeft.

Is er een meer vruchtbare notie van

verwantschap tussen Nederland en Zuid-Afrika? Zou je verband kunnen leggentussen de huidige xenofobie in Zuid-Afri-ka en het anti-immigrantensentiment inNederland, of tussen het globalisme vande VOC en de huidige krachten van mon-dialisering? Ten slotte zouden wij voor-stander zijn van een discussie over hoeideeën en gebruiken rond ras zich hebbenontwikkeld in de voormalige koloniën enhoe diep die zich hebben genesteld in hetverhaal van koloniale moderniteit, zowelin het noorden van de wereld als in hetzuiden. Zo bekeken zou Zuid-Afrika niet‘de ander’ van Nederland zijn, maar wel-licht het spiegelbeeld.

Nick�Shepherd is�professor�in�Archeologieen�Erfgoed�Studies�aan�de�Universiteit�vanKaapstad,�en�is�momenteel�artist�in�residen-ce�aan�de�Reinwardt�Academie�van�de�Am-sterdamse�Hogeschool�voor�de�Kunsten.Christian�Ernsten is�docent�aan�de�Rein-wardt�Academie,�en�is�promovendus�aande�Universiteit�van�Kaapstad.

Vertaling: Roelie Fopma

Op�9�april�2015werd�het�stand-beeld�van�Ce�c�i�lRhodes ve�r�w�i�j�-derd�van�deU�n�i�ve�r�s�i�t�e�i�tvan�Kaapstad

FOTO

�AFP

�PHOTO

�/�RODGER�BOSCH