'Revolutie aan de Neva'de bolsjewistische staatsgreep van 1917

Revolutie of staatsgreep?

Bolsjewieken?

Onvermijdelijk?

Oorzaken?

Uitkomst?

Interpretaties?

Ontstaan van de politieke partijen 1902-1904 (1)

1891: Hongersnood en rol van zemtsvo's 1895: landelijke bijeenkomst zemstvo's

Nicolaas II wijst 'inspraak' af

- Westerse ideologieën -

1. Liberalisme – constitutionalisme 1902 Peter Struve's 'Bevrijding' 1903 'Bond voor de Bevrijding' (Zwitserland)

Constitutioneel-Democraten ('kadetten')

Ontstaan van de politieke partijen 1902-1904 (2)

2. Socialisme 1872: 'Das Kapital' in Rusland gepubliceerd

Georgi Plechanov versus 'populisten' :

1. ontwikkeling van het kapitalisme;

2. rol van de 'mir'

1898: oprichting RSDAP in Minsk; Struve's Manifest

1903: 2e Partijcongres RSDAP in Brussel/Londen

Scheuring Bolsjewieken/Mensjewieken (3)

Ontstaan van de politieke partijen 1902-1904 (3)

1901: Sociaal-Revolutionairen (SR-en)Traditie van populisten: 'socialisatie van het land'

a. politieke terreur ('Strijdorganisatie')

b. de partij (achterban vooral boeren)

Overigen:

Oktobristen – 1906 - uitvoering van Oktobermanifest

Politici 1905 – 1917

Sergej Witte, Pavel Miljoekov, Pjotr Stolypin, Aleksander Goetsjkov, Viktor Tsjernov, Georgi Lvov

Opkomst Nationalisme

'Rusland een gevangenis van volkeren'

Russische nationalisme: oa 'Zwarte Honderd'

Reactie: Oekraïne; Kaukasus, Balticum, Polen, Krim

Positie van Joden (ca 5 miljoen); 'Paal'; pogroms na 1881; 1887: instelling quota voor joden in onderwijs; marxisme en zionisme; 1905 Protocollen van de Wijzen van Sion; Boent

Debat: joodse vertegenwoordiging in revolutionaire beweging

Binnenlandse ontwikkelingen

1892- 1903 Min. van Fin. Witte; industrialisatie; urbanisatie

1897 invoering gouden standaard

Ca 1900: ontstaan politieke stromingen

1904: geboorte troonopvolger Aleksej

1905 Bloedige Zondag (9 januari)

Oktober 17 Oktober Manifest

1906-1911 Stolypin premier: repressie en constitutie

Nov 1906: oekaze over ontbinding van de mir

1911 september: Stolypin vermoord

1905 Mantsjoerije en Korea

Russisch-Japanse oorlog 1904-1905 (1)

16e eeuw: Russische expansie richting Siberie

1891: begin Transsiberische spoorlijn

Inzet: Mantsjoerije en Korea

1895: Japan eist Port Arthur (P-A) op van China

Rusland dwingt Japan tot opgave P-A

1898: Rusland 'pacht' P-A en verkrijgt Chinese concessie voor verdere aanleg Transsib

Japans voorstel: 'wij Korea' en 'jullie Mantsjoerije' (Rusland weigert)

1900: Boksersopstand in China

Russisch-Japanse oorlog 1904-1905 (2)

1903 gematigde premier Witte ontslagen; Rusland internationaal in

Isolement maar zendt troepen naar Korea

Jan. 1904: Japan verbreekt diplomatieke betrekkingen; valt vloot in

P-A aan en zet troepen aan land.

Feb. 1905: Russische troepen verslagen bij Moekden

Mei 1905 : Russische vloot vernietigd in Straat van Tsoesima

Vrede van Portsmouth Aug 1905

a. Russisch: Noord-Mantsjoerije

b. Japans: Port-Arthur; Zuid-Mantsjoerije en Zuid-Sachalin

Revolutie van 1905

Achtergrond: industriele revolutie; agitatie voor sociale wetgeving en de nederlaag tegen Japan

1899: 'insubordinatie' aan universiteiten;

1901: moord Min. van Onderwijs

1902-1904: terreurgolf en moorden Min. van BiZa (Plehve)

1904: opvolger Svjatomir-Mirski: vergadering landelijke Zemstvo's

Tsaar wijst elke participatie Zemstvo's in bestuur af

1905 9 jan.: Bloedige Zondag; priester Gapon; petitie aan tsaar;

Muiterij op de Potemkin

Filmpje 1: Revolutie 1905

http://www.youtube.com/watch?v=_jLq7ZHq9BQ

1905: richting Grondwet

Bloedige Zondag: instelling raadgevende Duma; zeer beperkt kiesrecht; terugkeer premier Witte

17 oktober Manifest: constitutionele monarchiea. burgerlijke vrijheden;

b. 'geen wet van kracht zonder goedkeuring van Rijksdoema

Buitenparlementaire actie

1. Sovjets: raden van arbeidersafgevaardigden

2. Monarchisten en 'Zwarte Honderd'

3. onlusten platteland; pogroms; muiterijen

'Fundamentele Wetten' april 1906

1. Tsaar 'autocraat'; benoemt/ontslaat ministers; beslist over 'oorlog en vrede'

2. Twee-Kamersysteem

(Senaat deels benoemd; Lagerhuis na beperkt kiesrecht)

3. parlementaire onschendbaarheid

Misbruik: a. ontbinding door de Kroon

b. Artikel 87 (oekazes)

Repressie, Doema en Hervormingen

27 april 1906: eerste Doema bijeen; links domineert

Voortdurende conflicten regering en Doema:

a. beperkte bevoegdheden parlement;

b. onteigeningskwestie

9 juli : ontbinding 1e Doema; 200 leden naar Finland

Maart 1907- radicalere 2e Doema (ook socialisten)

3 juni 1907 Stolypin (premier en Min van Biza tot 1911) ontbindt Doema; beperking kiesrecht

Na okt 1907 3e Doema: Octobristen grootste partij

Doema 1906

Hervormingen van Stolypin 1906-'11

reputatie als gouverneur; 'sterke man'; krachtige politieke en

bureaucratische weerstand; herstel orde via invoering van standrecht

Visie : sterke boerenklasse met private eigendom

Artikel 87:

a. volledige afschaffing van lijfeigenschap

b. verkoop staatsland aan boeren

November 1906:

recht op land in persoonlijk eigendom

Pjotr Stolypin

Aan de vooravond van WO I

Tegenstelling:

a. orde hersteld

b. snelle economische groei

c. schijnbare politieke stabiliteit - maar...

'We weten niet welke gebeurtenissen ons staan te wachten, maar in onze harten trilt de naald van de seismograaf' (A. Blok – 1908)

Conclusie: Ancien Regime tot 1905