Reuma en de ziekte van Bechterew (AS) Artrose …Voorkomen van schade op lange termijn Niet...

78
Reuma en de ziekte van Bechterew (AS) Artrose versus Artritis ANNE SILEGHEM REUMATOLOOG REUMACLINIC

Transcript of Reuma en de ziekte van Bechterew (AS) Artrose …Voorkomen van schade op lange termijn Niet...

  • Reuma en de ziekte

    van Bechterew (AS)

    Artrose versus ArtritisANNE SILEGHEM

    REUMATOLOOG

    REUMACLINIC

  • Wat is artrose? Wat is artritis?

    • Arthron = gewricht

    • -itis = ontsteking

    • -ose = sleet of degeneratie

  • Structuren belangrijk bij het

    ontstaan van artrose en artritis

    1. Gewrichtskraakbeen

    2. Subchondraal bot

    3. Synoviale membraan

    4. Gewrichtsruimte en

    gewrichtsvocht

  • Pijn Anamnese

    Mechanisch type :vooral s’avonds, na belasten en betert met rust

    Inflammatoire type : nachtelijke pijn : 2de deel met een ochtendstijfheid (typisch meer dan 1uur) en ook bij rust

    Neurogeen type : typisch distributiedebiet, vooral s’nachts en met

    sensoriele of motorische stoornissen

    Functionele pijn : geen duidelijk patroon, discrepantie tussen klachten en klinische bevindingen. Elke patient uit zijn/haar klachten

    op zijn/har manier

  • Andere relevante gegevens

    Systeemanamnese : algemene bevraging over extra-articulaire

    symptomen

    Familiale anamnese

    Beroepsanamnese

    functioneren

  • kraakbeen

    Microscopich : chondrocyt en matrix

    Macroscopisch : glad

    samendrukbaar en elastisch

  • Ontstaan van artrose

    Teveel stress op het kraakbeen

    Structuur en functieverlies

    van het kraakbeen

    Verlies van plasticiteit

    van het sc bot

    Microfracturen en sclerose van het sc bot

    slechte

    drukverdeling

  • Risicofactoren

    Erfelijkheid

    Overgewicht

    Trauma

    Chronische overbelasting

  • Voorbeelden van secundaire

    artrose

    http://images.google.be/imgres?imgurl=http://www.vitaldorf.de/se_data/_filebank/Aerzte/arthrose.jpg&imgrefurl=http://www.vitaldorf.de/index.shtml?therapie&h=131&w=175&sz=6&tbnid=agNjx8X9mOEJ:&tbnh=71&tbnw=95&hl=nl&start=706&prev=/images?q%3http://images.google.be/imgres?imgurl=http://www2.lifeline.de/yavivo/cooperationen/gesundheitsgespraech/010120_Arthrose/img/Osteotomie_vor.jpg&imgrefurl=http://www2.lifeline.de/yavivo/Erkrankungen/GG10kniearthrose/45Behandlung.html&h=276&w=180&

  • Voorbeelden secundaire

    artrose

    http://www.wgate.com.br/conteudo/medicinaesaude/fisioterapia/traumato/lesoes_coluna/image004.gifhttp://images.google.be/imgres?imgurl=http://www.gesund-vital-online.de/typo3temp/946313178b.jpg&imgrefurl=http://www.gesund-vital-online.de/index.php?id%3D187&h=261&w=200&sz=8&tbnid=Nnl4BnnA1yEJ:&tbnh=106&tbnw=81&hl=nl&start=175&prev=/images?q%3Darthrose%26start%3D160%26hl%3Dnl%26lr%3D%26sa%3DNhttp://images.google.be/imgres?imgurl=http://a248.e.akamai.net/7/248/847/20030701152422/gelenkschmerz.msd.de/images/krankheitsbild/leistungssport_216.jpg&imgrefurl=http://gelenkschmerz.msd.de/&h=142&w=216&sz=7&tbnid=taPPVwhtHd0J:&tbnh=66&tbnw=1http://images.google.be/imgres?imgurl=http://a248.e.akamai.net/7/248/847/20030701152422/gelenkschmerz.msd.de/images/krankheitsbild/leistungssport_216.jpg&imgrefurl=http://gelenkschmerz.msd.de/&h=142&w=216&sz=7&tbnid=taPPVwhtHd0J:&tbnh=66&tbnw=1

  • Gewrichtspijn :

    mechanisch versus inflammatoir

    RA ARTROSE

  • Gezond kraakbeen

  • Ernstige artrose

    Grade IV OA

    (exposed Bone)

  • Voorbeelden

    http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=arthrose+hip/v=2/SID=w/l=II/R=9/SS=i/OID=bf1129fd64e734f6/SIG=1j441uq5p/EXP=1115643317/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Darthrose%2Bhip%26ei%3DUTF-8%26fl%3D0%26x%3Dwrt&h=178&w=178&imgcurl=www.xn--sport-orthopdie-clb.com/ENGLISH/Images/osteoarthshoulder_04.jpg&imgurl=www.xn--sport-orthopdie-clb.com/ENGLISH/Images/osteoarthshoulder_04.jpg&size=6.6kB&name=osteoarthshoulder_04.jpg&rcurl=http://www.xn--sport-orthopdie-clb.com/arabisch/gonarthrose.html&rurl=http://www.xn--sport-orthopdie-clb.com/arabisch/gonarthrose.html&p=arthrose+hip&type=jpeg&no=9&tt=20&ei=UTF-8http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=artrose/v=2/SID=w/l=II/R=85/SS=i/OID=0104738c96d507ec/SIG=1m6eo3p3q/EXP=1116519791/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Dartrose%2B%26ei%3DUTF-8%26fl%3D0%26imgsz%3Dall%26fr%3DFP-tab-img-t%26b%3D81&h=452&w=600&imgcurl=www.haukeland.no/metodebokorto/metodebok_leger/Images/Artroskopi/medial_gonartrose.jpg&imgurl=www.haukeland.no/metodebokorto/metodebok_leger/Images/Artroskopi/medial_gonartrose.jpg&size=44.1kB&name=medial_gonartrose.jpg&rcurl=http://www.haukeland.no/metodebokorto/metodebok_leger/diagnostisk_artroskopi.htm&rurl=http://www.haukeland.no/metodebokorto/metodebok_leger/diagnostisk_artroskopi.htm&p=artrose&type=jpeg&no=85&tt=686&ei=UTF-8

  • Rug

  • Ontstaansmechanisme van

    ‘ontstekingsreuma’:

    Multifactorial Etiopathogenesis

    Genetics

    Immune SystemEnvironment

  • Impact op de levenskwaliteit

    Invaliderende pijn

    Verlies van de functionele capaciteiten

    Gewichtsverlies

    Vermindering van eetlust

    Slaapstoornissen en moeheid

    Nevenwerkingen van medicatie

    Emotionele stress : zorgen over de toekomst,

    gezondheid, relaties…

  • Symptomen van

    gewrichtsontsteking

    Pijn en zwelling in de gewrichten

    Nachtelijke pijn

    Ochtendstijfheid van variabele duur

    Diffuse pijn

    Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd

    onder CC BY-NC

    http://scielo.sld.cu/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1817-59962014000300009https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/

  • Spondylitis ankylosans (AS)

    ziekte van Bechterew

    Inflammatoire rugpijn

    Verspringende bilpijn : symmetrische sacroilitis

    Perifere artritis (30%), vooral schouders en heupen

    Extraskeletale manifestaties (uveitis,,,)

    HLAB27+ (90% in blanken)

  • “Juvenile SpA”

    Reactive

    arthritis

    Arthritis

    associated with

    ulcerative colitis /

    Crohn’s disease

    Psoriatic arthritis

    Undifferentiated

    SpA

    Acute

    anterior

    uveitis

    Ankylosing

    spondylitis

  • Diagnose

    Anamnese

    Lichamelijk onderzoek.

    Bloedonderzoek

    Röntgenonderzoek

    http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=artrose/v=2/SID=w/l=II/R=115/SS=i/OID=294fa033dc617c54/SIG=1hog7ak7l/EXP=1115568987/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Dartros

  • Pijn Anamnese

    Mechanisch type :vooral s’avonds, na belasten en betert met rust

    Inflammatoire type : nachtelijke pijn : 2de deel met een ochtendstijfheid (typisch meer dan 1uur) en ook bij rust, beter met

    bewegen

  • Gewrichtspijn :

    mechanisch versus inflammatoir

    RA ARTROSE

  • Inflammatoire wervelkolompijn

    actuele of vroegere symptomen van de

    hele wervelkolom met minstens 4 van deze

    kenmerken Voor de leeftijd van 45 jaar

    Insidieus begin

    Beterend met bewegen

    Nachtelijke pijn met Ochtendstijfheid

    Minstens 3 maand durend

  • sacroilitis

    Actuele of vroegere pijn in de bilstreek afwisselend van links naar

    rechts

    Radiologische gradering van 0 = volledig normale RX tot graad 4 =

    volledige vergroeiing of ankylose

  • Andere relevante gegevens

    Systeemanamnese : algemene bevraging over extra-articulaire

    symptomen oa psoriasis, oogontsteking, ziekte van Crohn

    Familiale anamnese

    Beroepsanamnese

    functioneren

  • Diagnose

    Anamnese

    Lichamelijk onderzoek.

    Bloedonderzoek

    Röntgenonderzoek

    http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=artrose/v=2/SID=w/l=II/R=115/SS=i/OID=294fa033dc617c54/SIG=1hog7ak7l/EXP=1115568987/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Dartros

  • AS evolution

  • Enthesitis

  • psoriasis

  • Diagnose

    Anamnese

    Lichamelijk onderzoek.

    Bloedonderzoek

    Röntgenonderzoek

    http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=artrose/v=2/SID=w/l=II/R=115/SS=i/OID=294fa033dc617c54/SIG=1hog7ak7l/EXP=1115568987/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Dartros

  • Bloedonderzoek

    Ontsteking : CRP, sedimentatie

    Reumatesten : Ra-test, antiCCP, ANA

    HLAB27

  • Diagnose

    Anamnese

    Lichamelijk onderzoek.

    Bloedonderzoek

    Röntgenonderzoek

    http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=artrose/v=2/SID=w/l=II/R=115/SS=i/OID=294fa033dc617c54/SIG=1hog7ak7l/EXP=1115568987/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Dartros

  • Normal pelvis

  • Sacroiliitis

  • Osteophytes Syndesmophytes

  • Evaluatie van de ziekteactiviteit

    BASFI (Bath AS Functional Index)

    BASDAI (Bath AS Disease Activity Index)

    BASMI (Bath AS Metrology Index)

    Assessment of enthesitis

    Mander Index

    MASES (Maastricht AS Enthesitis Score)

  • Behandeling bij AS

    Doel van de behandeling:

    Controle van de pijn en symptomen

    Functionele verbetering en behoud van goede ziektecontrole

    Voorkomen van schade op lange termijn

  • Niet medicamenteuze behandeling

    Oefeningen, met regelmaat

    Fysische revalidatie en kinesitherapie

    Patient educatie

    Patient zelfhulpgroepen

  • Medicamenteuze behandeling

    Ontstekingsremmers :NSAIDs/COX-2 inhibitors

    Verbetering in pijn en functie

    Nevenwerkinging : GI, cardiovasculair, nierfunctiebeperking

    Lange termijn behandeling met NSAID : continu or ‘on demand’?

    Er is evidentie dat regelmatige inname van NSAID de

    fysische revalidatie bevordert

    Er is evidentie dat continue inname van NSAID de vorming

    van radiologische afwijkingen en letsels zou vertragen

    Er is geen consensus, de meeste reumatologen verkiezen

    beperkt gebruik owv het risico op GI complicaties

    Zochling J, et al. Ann Rheum Dis Sep 2005; doi:10.1136/ard.2005.041129

    Zochling J, et al. Ann. Rheum. Dis, Sep 2005; doi:10.1136/ard.2005.041137

  • Medicamenteuze behandeling

    Pijnstillers

    Paracetamol en opioids

    Corticosteroiden

    Locale steroid injectie on infiltratie in de SIG’s voor

    sacroiliitis

    Voor arthritis

    Er zijn geen klinische studies die voordeel aantonen

    van po inname cortisone

    Zochling J, et al. Ann Rheum Dis Sep 2005; doi:10.1136/ard.2005.041129

    Zochling J, et al. Ann. Rheum. Dis, Sep 2005; doi:10.1136/ard.2005.041137

  • Medicamenteuze behandeling

    Sulfasalazine

    Methotrexate

    Leflunomide

    Effectief voor actieve perifere artritis, niet voor inflammatoire

    rugklachten

    Clegg DO, et al. Arthritis Rheum 1999; 42:2325-2329;

    Huang F, et al. Arthritis Rheum (Arthritis Care & Research) 2002; 47:249-254;Davis JC, et al. Rheum Dis Clin North Am 2003; 29

  • De biologische preparaten

    Gericht tegen TNF, IL17,….orale JAK inhibitoren

    Te gebruiken bij AS, actief ondanks NSAID

    verschillende molecules

    werkingsmechanisme

    samenstelling

    type toediening

  • Belgische terugbetalingscriteria

    voor biolgicals in AS

    Correcte diagnosestelling, volgens de officiele criteria

    Actieve ziekte

    BASDAI > 4

    CRP verhoogd

    Inadequate response op minstens 2 NSAIDs ingenomen

    gedurende minstens 3 maand of contra-indicatie voor

    NSAID

    Uitsluiten van actieve TBC

  • Spondylitis ankylosans is een

    ernstige en invaliderende ziekte

    die veel facetten heeft

    Er bestaan nu doeltreffende

    behandelingen die vroegtijdig

    opgestart dienen te worden

  • - ‹nr.› -

    Reuma en de ziekte van Bechterew Artrose versus artritis Dr. Anne Sileghem Reumatoloog Reuma Clinic Genk Dr. Tine Logghe Diensthoofd Fysische Geneeskunde en Revalidatie Sint Dimpna Ziekenhuis Geel

    > Zorg Academie

  • - ‹nr.› -

    Regelmatig bewegen is goed voor je omdat het: • botontkalking tegengaat • gewrichten soepel houdt • spieren sterker maakt

    > Belang van bewegen bij reuma

  • - ‹nr.› -

    Regelmatig bewegen is goed voor je omdat het: • je risico op vallen verkleint • goed is voor je conditie

    • vetpercentage vermindert • cholesterol verlaagt

    > Belang van bewegen bij reuma

  • - ‹nr.› -

    • ook een manier om te ontspannen • nieuwe mensen ontmoeten.

    > Bewegen is meer dan bewegen…

  • - ‹nr.› -

    • Artrose • Artritis • Weke delen reuma • Systeemziekten

    • Doseren bij opstoten!

    > Bij elke vorm van reuma?

  • - ‹nr.› -

    > Hoe kan je bewegen?

    PresenterPresentation NotesJe beweegt voldoende wanneer je elke dag een half uur matig intensief beweegt. Dit geldt voor iedereen vanaf 18 jaar. Probeer een activiteit te vinden die je leuk vindt. Dat maakt het makkelijker om het vol te houden. Geschikte sporten voor mensen met reumatische klachten zijn onder andere:wandelenfietsenzwemmen of bewegen in warm waterNordic Walkingyoga of stoelyoga

  • - ‹nr.› -

    • Mobiliserende oefeningen. • Spierversterkende oefeningen. • Functionele oefeningen.

    > Oefeningen, voor soepelheid en kracht

    PresenterPresentation NotesMobiliserende oefeningen. Vaak zijn dit rek- en strek oefeningen. Deze oefeningen maken je spieren soepel en gewrichten beweeglijker.Spierversterkende oefeningen. Deze vergroten de spierkracht en de stabiliteit van het gewricht.Functionele oefeningen. Deze oefeningen zijn gericht op bewegingen die dagelijks worden uitgevoerd, zoals lopen, gaan zitten en opstaan. Hiermee oefen je activiteiten die een bepaalde functie hebben, bijvoorbeeld naar de supermarkt lopen of een boodschappentas tillen.

  • - ‹nr.› -

    > Niet aangeraden bij reuma…

  • - ‹nr.› -

    > Minder geschikte sporten

    PresenterPresentation NotesIn principe zijn veel sporten en vormen van beweging goed als u reuma heeft, maar contactsporten of sporten waarbij u onverwachte bewegingen maakt, zijn minder geschikt. Ook sporten waarbij uw gewrichten zwaar worden belast kunnen leiden tot klachten.Intensief bewegen is goed voor je uithoudingsvermogen en het maakt jouw spieren sterker. Wel kan het belastend zijn voor jouw gewrichten.Voorbeelden van intensieve sporten zijn:voetbal, hockey, waterpolovolleybaltennis en badmintonaerobicshardlopenBij contactsporten zoals voetbal en hockey is de kans op blessures vrij groot. Ook is het risico groter dat je over je grenzen gaat, omdat winnen of verliezen bij dit soort sporten vaak een grote rol speelt. Intensief bewegen is om die reden niet voor iedereen met een reumatische aandoening geschikt. Overleg met jouw behandelaar of het voor jou verstandig is om aan een dergelijke sport te doen.

  • - ‹nr.› -

    Respecteer jouw grenzen!

    PresenterPresentation NotesBeweeg verstandig en respecteer je eigen grenzen. Houd rekening met de belastbaarheid van je gewrichten. Probeer niet te lang in één houding te bewegen of te veel in één keer te doen. Bouw het langzaam op. Dit geldt voor het aantal bewegingen dat je maakt, hoe lang je de bewegingen uitvoert en de zwaarte ervan. Neem ook voldoende rust. Daarmee voorkom je overbelasting en het geeft jouw lichaam de kans om weer bij te komen als je actief bent geweest. Het is aan jou om een goed evenwicht te vinden tussen activiteit en voldoende rust. Waar die balans ligt is voor iedere persoon en voor iedere situatie verschillend.

  • - ‹nr.› -

    • Pijn is niet per sé gelijk aan schade • Bouw rustig op • Neem voldoende rustpauzes • Bij ontsteking rustiger aan doen, maar blijven

    bewegen

    > Pijn tijdens het bewegen

    PresenterPresentation NotesPijn tijdens het bewegenTijdens het bewegen kunnen jouw (ontstoken) gewrichten pijn doen. Dat is niet altijd te voorkomen. Pijn hoeft niet te betekenen dat je jouw gewrichten beschadigt. Het is zelfs bewezen dat gewrichten niet extra beschadigen door (intensief) bewegen. Je kan dus bewegen als je pijn in je gewrichten hebt. Maar als het bewegen veel pijn gaat doen, dan kan dat een teken zijn dat je het wat rustiger aan moet doen. Of misschien voer je een bepaalde beweging niet goed uit. Luister goed naar jouw lichaam en wees jezelf ervan bewust als je meer pijn krijgt. Bouw zo nodig wat extra rustpauzes in en geef jouw lichaam de kans om bij te komen.Houd er ook rekening mee dat het per dag kan verschillen hoeveel je kunt doen. De ene dag kunnen jouw gewrichten pijnlijker en stijver zijn dan de andere dag. Probeer niet te veel te doen als jouw gewricht ontstoken is (pijnlijk, gezwollen en/of warm). Blijf wel normaal bewegen of oefenen om zo stijfheid te voorkomen.Blijf verstandig bewegen, ook als je een tijdje wat minder klachten hebt. Ga niet ineens heel veel doen, maar bouw je beweging rustig op.

  • - ‹nr.› -

    • Spierpijn? • Vooral dag na de inspanning • Niet schadelijk

    • Gewrichtspijn? • Pas je activiteit aan als de pijn langer dan 2 uur na

    het bewegen blijft duren

    > Pijn na het bewegen

    PresenterPresentation NotesKrijg je pijn na een beweegactiviteit, ga dan na of de pijn in jouw spieren zit of in je gewrichten. Je voelt dit aan de plek van de pijn. Spierpijn zit niet waar jouw gewrichten zitten.Na  bewegen krijgen veel mensen spierpijn. Meestal krijg je spierpijn op de dag na de inspanning. De dag daarna wordt het erger en vervolgens gaat het snel over. Spierpijn is in principe niet schadelijk.Gewrichtspijn komt vaak voor bij mensen met reuma. De pijn op zich is vervelend. Maar het kan niet veel kwaad, als het niet te lang duurt. Als je langer dan 2 uur na het bewegen napijn hebt,  heb je mogelijk te intensief bewogen. Het is niet direct schadelijk als dit een keer voorkomt. Wel kan je het de volgende keer beter wat rustiger aan doen.Als je pijn krijgt die geen verband houdt met bewegen, dan betekent dit vaak dat je aandoening (weer) actiever wordt. Houdt de pijn langere tijd aan, dan is het belangrijk dat je contact opneemt met jouw reumatoloog.

  • - ‹nr.› -

    > Hulpmiddelen

  • - ‹nr.› -

    • Belast een gewricht in de meest stabiele stand

    > Hulpmiddelen

    PresenterPresentation NotesHier kunnen hulpmiddelen zoals een gehoekt mes helpen, je pols blijft daarbij in neutrale positie, bij een gewoon mes gaat de pols in ulnaire deviatie

  • - ‹nr.› -

    • Verdeel de belasting over meerdere gewrichten

    PresenterPresentation NotesHier kunnen andere methodes van werken helpen, zo kan je bv een vaatdoek uitwringen door hem eerst over de kraan te hangen en hem daarna met beide handen uit te wringen: zo gebruik je minder de vingers en ga je naast de vingers en de pols ook de ellebogen inschakelen

  • - ‹nr.› -

    • Gebruik de grotere gewrichten ipv de kleinere

    PresenterPresentation NotesZo kan je bv een koffiebeker gebruiken ipv een koffiekopje: de beker kan je met de hele hand nemen, een koffiekopje neem je enkel met de vingers vast

  • - ‹nr.› -

  • - ‹nr.› -

    Kies waar mogelijk een stoel met leuning

  • - ‹nr.› -

    > Nuttige informatie

  • - ‹nr.› -

    > Dienst Fysische Geneeskunde > en Revalidatie

    Revalidatieprogramma’s • Hartrevalidatie • Longrevalidatie • Lymfedrainage • Nek- en rugrevalidatie • Revalidatie bij spondylartritis • Schouderrevalidatie • Neurologische revalidatie • Obesitasrevalidatie • Oncologische revalidatie • Orthopedische revalidatie • Pre- en postnatale revalidatie • Totale knie- of heupprotheserevalidatie • Ziekte van Parkinson-revalidatie • Bekkenbodemrevalidatie • Cognitieve revalidatie

  • - ‹nr.› -

    Vergeet niet:

    Parkeerticket Evaluatieformulier Drankje en stukje cake

    > Tot slot

  • - ‹nr.› -

    > www.ziekenhuisgeel.be

    http://www.ziekenhuisgeel.be/

    reuma en de ziekte van Bechterew (1)2Zorgacademie Reuma��Reuma en de ziekte van Bechterew �Artrose versus artritis ��Dr. Anne Sileghem�Reumatoloog�Reuma Clinic Genk��Dr. Tine Logghe�Diensthoofd Fysische Geneeskunde en Revalidatie�Sint Dimpna Ziekenhuis Geel�Slide Number 2Slide Number 3Slide Number 4Slide Number 5Slide Number 6Slide Number 7Slide Number 8Slide Number 9Slide Number 10Slide Number 11Slide Number 12Slide Number 13Slide Number 14Slide Number 15Slide Number 16Slide Number 17Kies waar mogelijk een stoel met leuningSlide Number 19Slide Number 20Vergeet niet:Slide Number 22