Reuma en de ziekte van Bechterew (AS) Artrose …Voorkomen van schade op lange termijn Niet...
Transcript of Reuma en de ziekte van Bechterew (AS) Artrose …Voorkomen van schade op lange termijn Niet...
-
Reuma en de ziekte
van Bechterew (AS)
Artrose versus ArtritisANNE SILEGHEM
REUMATOLOOG
REUMACLINIC
-
Wat is artrose? Wat is artritis?
• Arthron = gewricht
• -itis = ontsteking
• -ose = sleet of degeneratie
-
Structuren belangrijk bij het
ontstaan van artrose en artritis
1. Gewrichtskraakbeen
2. Subchondraal bot
3. Synoviale membraan
4. Gewrichtsruimte en
gewrichtsvocht
-
Pijn Anamnese
Mechanisch type :vooral s’avonds, na belasten en betert met rust
Inflammatoire type : nachtelijke pijn : 2de deel met een ochtendstijfheid (typisch meer dan 1uur) en ook bij rust
Neurogeen type : typisch distributiedebiet, vooral s’nachts en met
sensoriele of motorische stoornissen
Functionele pijn : geen duidelijk patroon, discrepantie tussen klachten en klinische bevindingen. Elke patient uit zijn/haar klachten
op zijn/har manier
-
Andere relevante gegevens
Systeemanamnese : algemene bevraging over extra-articulaire
symptomen
Familiale anamnese
Beroepsanamnese
functioneren
-
kraakbeen
Microscopich : chondrocyt en matrix
Macroscopisch : glad
samendrukbaar en elastisch
-
Ontstaan van artrose
Teveel stress op het kraakbeen
Structuur en functieverlies
van het kraakbeen
Verlies van plasticiteit
van het sc bot
Microfracturen en sclerose van het sc bot
slechte
drukverdeling
-
Risicofactoren
Erfelijkheid
Overgewicht
Trauma
Chronische overbelasting
-
Voorbeelden van secundaire
artrose
http://images.google.be/imgres?imgurl=http://www.vitaldorf.de/se_data/_filebank/Aerzte/arthrose.jpg&imgrefurl=http://www.vitaldorf.de/index.shtml?therapie&h=131&w=175&sz=6&tbnid=agNjx8X9mOEJ:&tbnh=71&tbnw=95&hl=nl&start=706&prev=/images?q%3http://images.google.be/imgres?imgurl=http://www2.lifeline.de/yavivo/cooperationen/gesundheitsgespraech/010120_Arthrose/img/Osteotomie_vor.jpg&imgrefurl=http://www2.lifeline.de/yavivo/Erkrankungen/GG10kniearthrose/45Behandlung.html&h=276&w=180&
-
Voorbeelden secundaire
artrose
http://www.wgate.com.br/conteudo/medicinaesaude/fisioterapia/traumato/lesoes_coluna/image004.gifhttp://images.google.be/imgres?imgurl=http://www.gesund-vital-online.de/typo3temp/946313178b.jpg&imgrefurl=http://www.gesund-vital-online.de/index.php?id%3D187&h=261&w=200&sz=8&tbnid=Nnl4BnnA1yEJ:&tbnh=106&tbnw=81&hl=nl&start=175&prev=/images?q%3Darthrose%26start%3D160%26hl%3Dnl%26lr%3D%26sa%3DNhttp://images.google.be/imgres?imgurl=http://a248.e.akamai.net/7/248/847/20030701152422/gelenkschmerz.msd.de/images/krankheitsbild/leistungssport_216.jpg&imgrefurl=http://gelenkschmerz.msd.de/&h=142&w=216&sz=7&tbnid=taPPVwhtHd0J:&tbnh=66&tbnw=1http://images.google.be/imgres?imgurl=http://a248.e.akamai.net/7/248/847/20030701152422/gelenkschmerz.msd.de/images/krankheitsbild/leistungssport_216.jpg&imgrefurl=http://gelenkschmerz.msd.de/&h=142&w=216&sz=7&tbnid=taPPVwhtHd0J:&tbnh=66&tbnw=1
-
Gewrichtspijn :
mechanisch versus inflammatoir
RA ARTROSE
-
Gezond kraakbeen
-
Ernstige artrose
Grade IV OA
(exposed Bone)
-
Voorbeelden
http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=arthrose+hip/v=2/SID=w/l=II/R=9/SS=i/OID=bf1129fd64e734f6/SIG=1j441uq5p/EXP=1115643317/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Darthrose%2Bhip%26ei%3DUTF-8%26fl%3D0%26x%3Dwrt&h=178&w=178&imgcurl=www.xn--sport-orthopdie-clb.com/ENGLISH/Images/osteoarthshoulder_04.jpg&imgurl=www.xn--sport-orthopdie-clb.com/ENGLISH/Images/osteoarthshoulder_04.jpg&size=6.6kB&name=osteoarthshoulder_04.jpg&rcurl=http://www.xn--sport-orthopdie-clb.com/arabisch/gonarthrose.html&rurl=http://www.xn--sport-orthopdie-clb.com/arabisch/gonarthrose.html&p=arthrose+hip&type=jpeg&no=9&tt=20&ei=UTF-8http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=artrose/v=2/SID=w/l=II/R=85/SS=i/OID=0104738c96d507ec/SIG=1m6eo3p3q/EXP=1116519791/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Dartrose%2B%26ei%3DUTF-8%26fl%3D0%26imgsz%3Dall%26fr%3DFP-tab-img-t%26b%3D81&h=452&w=600&imgcurl=www.haukeland.no/metodebokorto/metodebok_leger/Images/Artroskopi/medial_gonartrose.jpg&imgurl=www.haukeland.no/metodebokorto/metodebok_leger/Images/Artroskopi/medial_gonartrose.jpg&size=44.1kB&name=medial_gonartrose.jpg&rcurl=http://www.haukeland.no/metodebokorto/metodebok_leger/diagnostisk_artroskopi.htm&rurl=http://www.haukeland.no/metodebokorto/metodebok_leger/diagnostisk_artroskopi.htm&p=artrose&type=jpeg&no=85&tt=686&ei=UTF-8
-
Rug
-
Ontstaansmechanisme van
‘ontstekingsreuma’:
Multifactorial Etiopathogenesis
Genetics
Immune SystemEnvironment
-
Impact op de levenskwaliteit
Invaliderende pijn
Verlies van de functionele capaciteiten
Gewichtsverlies
Vermindering van eetlust
Slaapstoornissen en moeheid
Nevenwerkingen van medicatie
Emotionele stress : zorgen over de toekomst,
gezondheid, relaties…
-
Symptomen van
gewrichtsontsteking
Pijn en zwelling in de gewrichten
Nachtelijke pijn
Ochtendstijfheid van variabele duur
Diffuse pijn
Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd
onder CC BY-NC
http://scielo.sld.cu/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1817-59962014000300009https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/
-
Spondylitis ankylosans (AS)
ziekte van Bechterew
Inflammatoire rugpijn
Verspringende bilpijn : symmetrische sacroilitis
Perifere artritis (30%), vooral schouders en heupen
Extraskeletale manifestaties (uveitis,,,)
HLAB27+ (90% in blanken)
-
“Juvenile SpA”
Reactive
arthritis
Arthritis
associated with
ulcerative colitis /
Crohn’s disease
Psoriatic arthritis
Undifferentiated
SpA
Acute
anterior
uveitis
Ankylosing
spondylitis
-
Diagnose
Anamnese
Lichamelijk onderzoek.
Bloedonderzoek
Röntgenonderzoek
http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=artrose/v=2/SID=w/l=II/R=115/SS=i/OID=294fa033dc617c54/SIG=1hog7ak7l/EXP=1115568987/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Dartros
-
Pijn Anamnese
Mechanisch type :vooral s’avonds, na belasten en betert met rust
Inflammatoire type : nachtelijke pijn : 2de deel met een ochtendstijfheid (typisch meer dan 1uur) en ook bij rust, beter met
bewegen
-
Gewrichtspijn :
mechanisch versus inflammatoir
RA ARTROSE
-
Inflammatoire wervelkolompijn
actuele of vroegere symptomen van de
hele wervelkolom met minstens 4 van deze
kenmerken Voor de leeftijd van 45 jaar
Insidieus begin
Beterend met bewegen
Nachtelijke pijn met Ochtendstijfheid
Minstens 3 maand durend
-
sacroilitis
Actuele of vroegere pijn in de bilstreek afwisselend van links naar
rechts
Radiologische gradering van 0 = volledig normale RX tot graad 4 =
volledige vergroeiing of ankylose
-
Andere relevante gegevens
Systeemanamnese : algemene bevraging over extra-articulaire
symptomen oa psoriasis, oogontsteking, ziekte van Crohn
Familiale anamnese
Beroepsanamnese
functioneren
-
Diagnose
Anamnese
Lichamelijk onderzoek.
Bloedonderzoek
Röntgenonderzoek
http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=artrose/v=2/SID=w/l=II/R=115/SS=i/OID=294fa033dc617c54/SIG=1hog7ak7l/EXP=1115568987/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Dartros
-
AS evolution
-
Enthesitis
-
psoriasis
-
Diagnose
Anamnese
Lichamelijk onderzoek.
Bloedonderzoek
Röntgenonderzoek
http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=artrose/v=2/SID=w/l=II/R=115/SS=i/OID=294fa033dc617c54/SIG=1hog7ak7l/EXP=1115568987/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Dartros
-
Bloedonderzoek
Ontsteking : CRP, sedimentatie
Reumatesten : Ra-test, antiCCP, ANA
HLAB27
-
Diagnose
Anamnese
Lichamelijk onderzoek.
Bloedonderzoek
Röntgenonderzoek
http://rds.yahoo.com/S=96062857/K=artrose/v=2/SID=w/l=II/R=115/SS=i/OID=294fa033dc617c54/SIG=1hog7ak7l/EXP=1115568987/*-http:/images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http://images.search.yahoo.com/search/images?p%3Dartros
-
Normal pelvis
-
Sacroiliitis
-
Osteophytes Syndesmophytes
-
Evaluatie van de ziekteactiviteit
BASFI (Bath AS Functional Index)
BASDAI (Bath AS Disease Activity Index)
BASMI (Bath AS Metrology Index)
Assessment of enthesitis
Mander Index
MASES (Maastricht AS Enthesitis Score)
-
Behandeling bij AS
Doel van de behandeling:
Controle van de pijn en symptomen
Functionele verbetering en behoud van goede ziektecontrole
Voorkomen van schade op lange termijn
-
Niet medicamenteuze behandeling
Oefeningen, met regelmaat
Fysische revalidatie en kinesitherapie
Patient educatie
Patient zelfhulpgroepen
-
Medicamenteuze behandeling
Ontstekingsremmers :NSAIDs/COX-2 inhibitors
Verbetering in pijn en functie
Nevenwerkinging : GI, cardiovasculair, nierfunctiebeperking
Lange termijn behandeling met NSAID : continu or ‘on demand’?
Er is evidentie dat regelmatige inname van NSAID de
fysische revalidatie bevordert
Er is evidentie dat continue inname van NSAID de vorming
van radiologische afwijkingen en letsels zou vertragen
Er is geen consensus, de meeste reumatologen verkiezen
beperkt gebruik owv het risico op GI complicaties
Zochling J, et al. Ann Rheum Dis Sep 2005; doi:10.1136/ard.2005.041129
Zochling J, et al. Ann. Rheum. Dis, Sep 2005; doi:10.1136/ard.2005.041137
-
Medicamenteuze behandeling
Pijnstillers
Paracetamol en opioids
Corticosteroiden
Locale steroid injectie on infiltratie in de SIG’s voor
sacroiliitis
Voor arthritis
Er zijn geen klinische studies die voordeel aantonen
van po inname cortisone
Zochling J, et al. Ann Rheum Dis Sep 2005; doi:10.1136/ard.2005.041129
Zochling J, et al. Ann. Rheum. Dis, Sep 2005; doi:10.1136/ard.2005.041137
-
Medicamenteuze behandeling
Sulfasalazine
Methotrexate
Leflunomide
Effectief voor actieve perifere artritis, niet voor inflammatoire
rugklachten
Clegg DO, et al. Arthritis Rheum 1999; 42:2325-2329;
Huang F, et al. Arthritis Rheum (Arthritis Care & Research) 2002; 47:249-254;Davis JC, et al. Rheum Dis Clin North Am 2003; 29
-
De biologische preparaten
Gericht tegen TNF, IL17,….orale JAK inhibitoren
Te gebruiken bij AS, actief ondanks NSAID
verschillende molecules
werkingsmechanisme
samenstelling
type toediening
-
Belgische terugbetalingscriteria
voor biolgicals in AS
Correcte diagnosestelling, volgens de officiele criteria
Actieve ziekte
BASDAI > 4
CRP verhoogd
Inadequate response op minstens 2 NSAIDs ingenomen
gedurende minstens 3 maand of contra-indicatie voor
NSAID
Uitsluiten van actieve TBC
-
Spondylitis ankylosans is een
ernstige en invaliderende ziekte
die veel facetten heeft
Er bestaan nu doeltreffende
behandelingen die vroegtijdig
opgestart dienen te worden
-
- ‹nr.› -
Reuma en de ziekte van Bechterew Artrose versus artritis Dr. Anne Sileghem Reumatoloog Reuma Clinic Genk Dr. Tine Logghe Diensthoofd Fysische Geneeskunde en Revalidatie Sint Dimpna Ziekenhuis Geel
> Zorg Academie
-
- ‹nr.› -
Regelmatig bewegen is goed voor je omdat het: • botontkalking tegengaat • gewrichten soepel houdt • spieren sterker maakt
> Belang van bewegen bij reuma
-
- ‹nr.› -
Regelmatig bewegen is goed voor je omdat het: • je risico op vallen verkleint • goed is voor je conditie
• vetpercentage vermindert • cholesterol verlaagt
> Belang van bewegen bij reuma
-
- ‹nr.› -
• ook een manier om te ontspannen • nieuwe mensen ontmoeten.
> Bewegen is meer dan bewegen…
-
- ‹nr.› -
• Artrose • Artritis • Weke delen reuma • Systeemziekten
• Doseren bij opstoten!
> Bij elke vorm van reuma?
-
- ‹nr.› -
> Hoe kan je bewegen?
PresenterPresentation NotesJe beweegt voldoende wanneer je elke dag een half uur matig intensief beweegt. Dit geldt voor iedereen vanaf 18 jaar. Probeer een activiteit te vinden die je leuk vindt. Dat maakt het makkelijker om het vol te houden. Geschikte sporten voor mensen met reumatische klachten zijn onder andere:wandelenfietsenzwemmen of bewegen in warm waterNordic Walkingyoga of stoelyoga
-
- ‹nr.› -
• Mobiliserende oefeningen. • Spierversterkende oefeningen. • Functionele oefeningen.
> Oefeningen, voor soepelheid en kracht
PresenterPresentation NotesMobiliserende oefeningen. Vaak zijn dit rek- en strek oefeningen. Deze oefeningen maken je spieren soepel en gewrichten beweeglijker.Spierversterkende oefeningen. Deze vergroten de spierkracht en de stabiliteit van het gewricht.Functionele oefeningen. Deze oefeningen zijn gericht op bewegingen die dagelijks worden uitgevoerd, zoals lopen, gaan zitten en opstaan. Hiermee oefen je activiteiten die een bepaalde functie hebben, bijvoorbeeld naar de supermarkt lopen of een boodschappentas tillen.
-
- ‹nr.› -
> Niet aangeraden bij reuma…
-
- ‹nr.› -
> Minder geschikte sporten
PresenterPresentation NotesIn principe zijn veel sporten en vormen van beweging goed als u reuma heeft, maar contactsporten of sporten waarbij u onverwachte bewegingen maakt, zijn minder geschikt. Ook sporten waarbij uw gewrichten zwaar worden belast kunnen leiden tot klachten.Intensief bewegen is goed voor je uithoudingsvermogen en het maakt jouw spieren sterker. Wel kan het belastend zijn voor jouw gewrichten.Voorbeelden van intensieve sporten zijn:voetbal, hockey, waterpolovolleybaltennis en badmintonaerobicshardlopenBij contactsporten zoals voetbal en hockey is de kans op blessures vrij groot. Ook is het risico groter dat je over je grenzen gaat, omdat winnen of verliezen bij dit soort sporten vaak een grote rol speelt. Intensief bewegen is om die reden niet voor iedereen met een reumatische aandoening geschikt. Overleg met jouw behandelaar of het voor jou verstandig is om aan een dergelijke sport te doen.
-
- ‹nr.› -
Respecteer jouw grenzen!
PresenterPresentation NotesBeweeg verstandig en respecteer je eigen grenzen. Houd rekening met de belastbaarheid van je gewrichten. Probeer niet te lang in één houding te bewegen of te veel in één keer te doen. Bouw het langzaam op. Dit geldt voor het aantal bewegingen dat je maakt, hoe lang je de bewegingen uitvoert en de zwaarte ervan. Neem ook voldoende rust. Daarmee voorkom je overbelasting en het geeft jouw lichaam de kans om weer bij te komen als je actief bent geweest. Het is aan jou om een goed evenwicht te vinden tussen activiteit en voldoende rust. Waar die balans ligt is voor iedere persoon en voor iedere situatie verschillend.
-
- ‹nr.› -
• Pijn is niet per sé gelijk aan schade • Bouw rustig op • Neem voldoende rustpauzes • Bij ontsteking rustiger aan doen, maar blijven
bewegen
> Pijn tijdens het bewegen
PresenterPresentation NotesPijn tijdens het bewegenTijdens het bewegen kunnen jouw (ontstoken) gewrichten pijn doen. Dat is niet altijd te voorkomen. Pijn hoeft niet te betekenen dat je jouw gewrichten beschadigt. Het is zelfs bewezen dat gewrichten niet extra beschadigen door (intensief) bewegen. Je kan dus bewegen als je pijn in je gewrichten hebt. Maar als het bewegen veel pijn gaat doen, dan kan dat een teken zijn dat je het wat rustiger aan moet doen. Of misschien voer je een bepaalde beweging niet goed uit. Luister goed naar jouw lichaam en wees jezelf ervan bewust als je meer pijn krijgt. Bouw zo nodig wat extra rustpauzes in en geef jouw lichaam de kans om bij te komen.Houd er ook rekening mee dat het per dag kan verschillen hoeveel je kunt doen. De ene dag kunnen jouw gewrichten pijnlijker en stijver zijn dan de andere dag. Probeer niet te veel te doen als jouw gewricht ontstoken is (pijnlijk, gezwollen en/of warm). Blijf wel normaal bewegen of oefenen om zo stijfheid te voorkomen.Blijf verstandig bewegen, ook als je een tijdje wat minder klachten hebt. Ga niet ineens heel veel doen, maar bouw je beweging rustig op.
-
- ‹nr.› -
• Spierpijn? • Vooral dag na de inspanning • Niet schadelijk
• Gewrichtspijn? • Pas je activiteit aan als de pijn langer dan 2 uur na
het bewegen blijft duren
> Pijn na het bewegen
PresenterPresentation NotesKrijg je pijn na een beweegactiviteit, ga dan na of de pijn in jouw spieren zit of in je gewrichten. Je voelt dit aan de plek van de pijn. Spierpijn zit niet waar jouw gewrichten zitten.Na bewegen krijgen veel mensen spierpijn. Meestal krijg je spierpijn op de dag na de inspanning. De dag daarna wordt het erger en vervolgens gaat het snel over. Spierpijn is in principe niet schadelijk.Gewrichtspijn komt vaak voor bij mensen met reuma. De pijn op zich is vervelend. Maar het kan niet veel kwaad, als het niet te lang duurt. Als je langer dan 2 uur na het bewegen napijn hebt, heb je mogelijk te intensief bewogen. Het is niet direct schadelijk als dit een keer voorkomt. Wel kan je het de volgende keer beter wat rustiger aan doen.Als je pijn krijgt die geen verband houdt met bewegen, dan betekent dit vaak dat je aandoening (weer) actiever wordt. Houdt de pijn langere tijd aan, dan is het belangrijk dat je contact opneemt met jouw reumatoloog.
-
- ‹nr.› -
> Hulpmiddelen
-
- ‹nr.› -
• Belast een gewricht in de meest stabiele stand
> Hulpmiddelen
PresenterPresentation NotesHier kunnen hulpmiddelen zoals een gehoekt mes helpen, je pols blijft daarbij in neutrale positie, bij een gewoon mes gaat de pols in ulnaire deviatie
-
- ‹nr.› -
• Verdeel de belasting over meerdere gewrichten
PresenterPresentation NotesHier kunnen andere methodes van werken helpen, zo kan je bv een vaatdoek uitwringen door hem eerst over de kraan te hangen en hem daarna met beide handen uit te wringen: zo gebruik je minder de vingers en ga je naast de vingers en de pols ook de ellebogen inschakelen
-
- ‹nr.› -
• Gebruik de grotere gewrichten ipv de kleinere
PresenterPresentation NotesZo kan je bv een koffiebeker gebruiken ipv een koffiekopje: de beker kan je met de hele hand nemen, een koffiekopje neem je enkel met de vingers vast
-
- ‹nr.› -
-
- ‹nr.› -
Kies waar mogelijk een stoel met leuning
-
- ‹nr.› -
> Nuttige informatie
-
- ‹nr.› -
> Dienst Fysische Geneeskunde > en Revalidatie
Revalidatieprogramma’s • Hartrevalidatie • Longrevalidatie • Lymfedrainage • Nek- en rugrevalidatie • Revalidatie bij spondylartritis • Schouderrevalidatie • Neurologische revalidatie • Obesitasrevalidatie • Oncologische revalidatie • Orthopedische revalidatie • Pre- en postnatale revalidatie • Totale knie- of heupprotheserevalidatie • Ziekte van Parkinson-revalidatie • Bekkenbodemrevalidatie • Cognitieve revalidatie
-
- ‹nr.› -
Vergeet niet:
Parkeerticket Evaluatieformulier Drankje en stukje cake
> Tot slot
-
- ‹nr.› -
> www.ziekenhuisgeel.be
http://www.ziekenhuisgeel.be/
reuma en de ziekte van Bechterew (1)2Zorgacademie Reuma��Reuma en de ziekte van Bechterew �Artrose versus artritis ��Dr. Anne Sileghem�Reumatoloog�Reuma Clinic Genk��Dr. Tine Logghe�Diensthoofd Fysische Geneeskunde en Revalidatie�Sint Dimpna Ziekenhuis Geel�Slide Number 2Slide Number 3Slide Number 4Slide Number 5Slide Number 6Slide Number 7Slide Number 8Slide Number 9Slide Number 10Slide Number 11Slide Number 12Slide Number 13Slide Number 14Slide Number 15Slide Number 16Slide Number 17Kies waar mogelijk een stoel met leuningSlide Number 19Slide Number 20Vergeet niet:Slide Number 22