Reporter Duurzaamheid

16
1 VREDESEILANDEN NIEUWS | TIJDSCHRIFT VAN DE VZW VREDESEILANDEN | VERSCHIJNT IN JANUARI-APRIL-JUNI-AUGUSTUS-OKTOBER | JAARGANG 31 NR 6 | EDITIE JUNI 2011 | AFGIFTEKANTOOR 8500 | KORTRIJK 1-2E AFD | P108038 | VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: LUUK ZONNEVELD, BLIJDE INKOMSTSTRAAT 50, 3000 LEUVEN Reporter nieuws VREDESEILANDEN

description

Een Reporter Magazine over hoe Vredeseilanden naar duurzaamheid kijkt en hoe we dat op het terrein willen waarmaken.

Transcript of Reporter Duurzaamheid

Page 1: Reporter Duurzaamheid

1

VREDESEILANDEN NIEUWS | TIJDSCHRIFT VAN DE VZW VREDESEILANDEN | VERSCHIJNT IN JANUARI-APRIL-JUNI-AUGUSTUS-OKTOBER | JAARGANG 31 NR 6 | EDITIE JUNI 2011 | AFGIFTEKANTOOR 8500 | KORTRIJK 1-2E AFD | P108038 | VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: LUUK ZONNEVELD, BLIJDE INKOMSTSTRAAT 50, 3000 LEUVEN

ReporternieuwsVREDESEILANDEN

Page 2: Reporter Duurzaamheid

2

Duurzaamheid is (kunnen)

volhoudenOeps, de planeet is opWe leven op een scharniermoment. Ons economisch model gebaseerd op een toenemend verbruik van schaarse grondstoffen, overschrijdt de grenzen van de planeet. Business as usual is geen optie meer. De gevolgen van een doodlopend model laten zich vandaag wereld-wijd voelen: financiële crisis, ecolo-gische crisis, voedselcrisis, klimaat-verandering en een uitdijende kloof tussen arm en rijk.

Landbouw: het grootste probleemLandbouw is nog steeds de grootste industrie ter wereld. Het is ook één van de meest problematische van alle sectoren. Landbouwproductie is verantwoordelijk voor 70% van het totale watergebruik en voor 15% van de emissies van broeikasgas-sen. Daar komt nog 11% bij, als je de jaarlijkse verwoesting van 13 miljoen ha bos telt die vooral dient voor uitbreiding van landbouwgron-den. Er zijn wijdverspreide proble-men van bodemverlies door erosie, verlies aan bodemvruchtbaar-heid, verzilting en andere vormen van bodemdegradatie. En er is de verstikkende afhankelijkheid van fossiele energie voor de synthese van stikstofmeststoffen en pestici-den.

Duurzame familiale landbouw: een oplossingHoe zou het dan wel moeten? Een duurzame landbouw is een land-bouw die de behoeften van de huidige generatie vervult zonder het vermogen van de komende genera-

ties om in hun behoeften te voor-zien in gevaar te brengen. De voorbije jaren groeide het bewijs dat boerenfamilies en hun organisa-ties zich - ondanks al hun proble-men - wel degelijk de weg banen om hun taak als hoeksteen van de maatschappij waar te maken. Recente studies van de VN en de Wereldbank tonen aan dat klein-schaliger landbouw doorgaans een beter antwoord heeft op de heden-daagse uitdagingen. Door gebruik van aangepaste tech-nologie kan de productiviteit veel hoger zijn dan die van grootschalige monocultuur. Familiale landbouw is daarbij veel minder belastend voor het milieu. De economische meerwaarde die zij genereert blijft doorgaans in het land zelf, waar ze een katalysator is voor de bloei van andere economische sectoren. Bij industriële landbouw komt de meerwaarde terecht bij een hand-vol multinationale ondernemingen. Familiale landbouw schept werkge-legenheid en inkomens op het plat-teland, waardoor de grootschalige migratie naar de steden en naar de rijke landen wordt tegengegaan. Daarenboven stimuleert zij het plattelandsleven, dat van wezen-lijk belang is voor de evenwichtige ontwikkeling van arme landen in het Zuiden.

Een oplossing komt niet alleenEr wordt gemakkelijk gedacht dat kleinschalige familiale landbouw maar “romantiek-landbouw” is, marginaal en gedoemd om dat te blijven. Niets is minder waar. Juist boeren en boerinnen weten bijzon-

der creatief en flexibel om te gaan met het weinige wat zij hebben. In die zin hebben zij het perfecte ondernemersprofiel. Alleen schort het hen aan het kapitaal en ande-re middelen om hun boerderijen te transformeren tot succesvolle bedrijven. Voor de overgang naar een duurzame landbouw, moeten daarom alle spelers in de landbouw-keten zich beter op elkaar afstem-men.

De bedrijfswereldIn een duurzame economie moeten bedrijven mee investeren in een duurzame familiale landbouw. Volgens Vredeseilanden beschik-ken bedrijven over twee hefbomen. Bedrijven kunnen enerzijds onder-zoeken hoe ze duurzame grond-stoffen en landbouwproducten kunnen aankopen van boerenfami-lies. Anderzijds kunnen bedrijven investeren in de ontwikkeling van die familiale duurzame landbouw. Bijvoorbeeld door kredietverstrek-king, door het sluiten van stabiele leveringscontracten, door mee te investeren in boerencoöperatie-ven,...

OverhedenOverheden bouwden de laatste halve eeuw hun steun aan de fami-liale landbouw af. Die evolutie zorgde grotendeels voor de malaise waar de landbouw in terecht kwam. Overheden zijn nochtans verant-woordelijk voor de kaders waarin familiale landbouw zich kan ontwik-kelen: plattelandsinfrastructuur, landbouwonderzoek en –voorlich-

ting en wetgeving. Wetgeving om bijvoorbeeld landbouwgronden te beschermen tegen speculatie en (buitenlandse) grootinvesteer-ders, monopolies van groothandel en distributie in te perken, enz. Maar goede regelgeving kan ook de ontwikkeling van boerenorganisa-ties voorstuwen, of banken stimu-leren om landbouwkrediet aan te bieden.

KennisinstellingenKennisinstellingen zoals universi-teiten, hogescholen en onderzoe-kinstituten, richten zich niet alleen op onderzoek, kennisopbouw en -verspreiding. Ze spelen ook een belangrijke rol in (co-)innovatie. Door deel te nemen in netwerken met bedrijven, overheden en ngo’s kunnen kennisinstellingen de noden van de samenleving beter aanvoe-len. Door zulke samenwerking kan nieuwe kennis bovendien sneller toegepast worden.

ConsumentenEen consument die duurzaam koopt heeft een enorme invloed op het beleid en de praktijk van zowel landbouwers als bedrijven in de voedingssector. Duurzaam koop-gedrag is nog een stap verder dan overtuigd zijn dat producten van duurzame familiale landbouw de beste optie zijn. Consumenten willen hun aankopen zo functio-neel mogelijk doen. Ze kopen liefst zoveel mogelijk op één plaats. Duurzame landbouwketens staan daarom voor twee uitdagingen: het de consument mogelijk maken duur-zaam te kopen en de barrières die dat tegenhouden uit de weg ruimen.

Er wordt dezer dagen wat afgeleurd met duurzaamheid. Maar wat is het nu precies en wat doet Vredeseilanden ermee? Duurzaamheid is je afvragen: kunnen we deze manier van produceren en consumeren volhouden zonder de mogelijkheden van de volgende generaties te verknoeien?

Page 3: Reporter Duurzaamheid

3

OntwikkelingsamenwerkingDe rol van de ontwikkelingsorga-nisaties is er een van bruggenbou-wer. Vroeger werd landbouwontwik-keling als iets louter technologisch gezien. Nu is het steeds duidelij-ker dat de vernieuwing zowel op technologisch, sociaal, politiek als economisch vlak moet liggen en dat hierbij zowel bedrijfswereld, overheden, burgers als landbou-wers moeten betrokken worden. De ontwikkelingssamenwerking staat zo voor de opdracht om de institutionele omkadering voor deze vernieuwing aan te vuren. Dit veronderstelt eerder een bena-dering gebaseerd op een positieve beïnvloeding van alle actoren, in plaats van een protestbenadering vanaf de zijlijn. Een benadering die individuen, organisaties en collec-tieve initiatieven ondersteunt om een transitie naar duurzaamheid waar te maken.

Waar begint het?Boeren en boerinnen die zich organiseren om hun inkomens te verzekeren: zij staan volgens Vredeseilanden aan de wieg van de transitie. Hen wil Vredeseilanden ondersteunen om te investeren in kwaliteitsproducten en te produ-ceren op een schaal en aan een prijs die de markt vereist. Daarom werken we samen met economische boerenorganisaties die vorm geven aan de noodzakelijke innovaties, zoals nieuwe technologieën die bodems, biodiversiteit en land-schappen in stand houden en de uitstoot van broeikasgassen tot een minimum herleiden.

“Kunnen we deze manier van produceren en consumeren volhouden zonder de mogelijkheden van volgende generaties te verknoeien?”

FOTO

: La

yla

Aer

ts

Page 4: Reporter Duurzaamheid

4

Indonesische boeren keren hun kansenWie wint (er bij) de wedloop naar cacao?Cacao is hot. Nu ook de consumenten in groeilanden massaal aan de chocolade gaan, kan de productie van cacao de vraag amper bijhouden. Chocoladeproducenten zijn dan ook koortsachtig op zoek naar geschikte producenten die hen ook op lange termijn kunnen bevoorraden. Dat is een enorme kans voor de 400.000 kleinschalige Indonesische boeren en hun families die leven van de cacaoteelt. Maar het scheelde niet veel of hun kansen waren verspeeld…

Indonesië is de derde cacaoprodu-cent ter wereld – na Ivoorkust en Ghana. De laatste decennia rezen er echter tal van problemen in de cacaoteelt. Door het toepassen van onduurzame landbouwtech-nieken (slechte bemesting, het te vroeg oogsten van de bonen,…) degradeerde de bodemkwaliteit en kwamen ziektes en plagen steeds vaker voor. Resultaat: de opbrengst en de kwaliteit van de cacao maak-ten een duik, samen met het inko-men van de boeren.

Ondertussen groeide de belang-stelling voor cacao. Vooral cacao waarvan de oorsprong te trace-

ren is en waarbij gecertificeerde productiesystemen duidelijke soci-ale- en milieurichtlijnen volgen. Belangrijke bedrijven hechten – ook onder druk van de consument – almaar meer belang aan gecerti-ficeerde producten met fairtradela-bel. Duurzaamheid wordt voor de aankopende bedrijven steeds vaker een criterium dat bepaald met welke producenten ze in zee gaan.

Deze groeiende vraag naar duur-zame, gecertificeerde ingrediënten opent nieuwe markten en nieuwe mogelijkheden voor de boeren. Het is dankzij die toenemende vraag naar duurzame cacao dat

Vredeseilanden samen met een aantal commerciële partners de handen in elkaar wil slaan om de Indonesische boeren toegang te geven tot deze markt. Als boeren er alleen voor staan, is certifice-ring gewoon niet rendabel en dus geen haalbare kaart. Het is dus belangrijk dat boeren zich organi-seren in boerenorganisaties, want enkel door gezamenlijk te inves-teren in nieuwe, jongere bomen en duurzame landbouwtechnieken kunnen ze voldoen aan de strenge criteria.

Eén zo’n partnerschap werd gesmeed tussen boeren die lid zijn van de boerenorganisatie Jantan en het bedrijf Mars in Indonesië. Deze boeren kweken cacao als hoofdgewas. Om hun natte cacao-bonen op de markt in Wolosoko te krijgen moesten de boeren van Wulanggitang een 5 uur durende reis ondernemen.

In 2009 werd een overeenkomst gesloten met de hulp van de NGO Ayu Tani, een partner van Vredeseilanden Indonesië op Flores. Samen met hen en de ondersteu-ning van Vredeseilanden Indonesië kwam er een nieuw systeem voor collectieve vermarkting. Per dorp is er een marketingteam waar de boeren hun cacao naartoe bren-

gen. Dat spaart de boeren alvast vijf uur reizen. Per drie teams is er ook een weegpost. De cacao wordt er niet alleen gewogen, maar ook gecontroleerd op kwaliteit. Het centrale secretariaat van Jantan voert prijsonderhandelingen met mogelijke kopers. Prijsevoluties worden op de voet gevolgd en die informatie stroomt weer door naar de boeren via de marketingteams in de dorpen. Op dit moment is er één zo'n groter verkoper: PT Mars. Mars betaalt ook mee aan de zogenaamde Farmer Field Schools, waarbij boeren elkaar op het veld leren hoe ze hun teelttechnieken kunnen verbeteren en duurzamer maken.

Door te investeren in hun orga-nisatie én de kwaliteit van hun product, zetten de boeren nu mee de prijs omdat ze zelf afnemers zoeken en de onderhandelingen voeren. Of hoe een boerenorgani-satie het einde betekende van de manipulatie en de uitbuiting door tussenhandelaars.

Page 5: Reporter Duurzaamheid

5

Hoe een boeren-organisatie het einde betekende van de manipu-latie en uitbuit-ing door tussen-handelaars

BoerenorganisatieJantan

Inkomenstijging van het inkomen dankzij nieuw marktsysteem en samenwer-king met PT Mars

Verminderde kwetsbaarheidproducten om op terug te vallen als de cacaoprijs daalt: maïs, kokosnoten, kemirinoten

Natuurlijke hulpbronnenplantenafval wordt verwerkt tot biologische meststof, betere bodemvruchtbaarheid, daling van het watergebruik

Sociaal leven vermindering lange reizen, meer vrouwen zijn actief in de cacaohandel

DuurzaamheiDspaspoort

Page 6: Reporter Duurzaamheid

6

Als laatstejaarsstudenten Commu-nicatiemanagement aan de Arte-velde Hogeschool Gent maakten wij, Charlotte Bogaerts (22) en Eline Van Laeken (21), deel uit van de communicatie-afdeling van het Vredeseilandenkantoor in Indonesië en werkten we mee aan het nieuwste project: Healthy Food

Healthy Living. Hun doel? Boeren en consumenten bewust maken van de gevaren van buitensporig pesticidengebruik. Er worden in Indonesië namelijk heel wat pesti-ciden, niet-biologische bewaarmid-delen en chemische kleur- en mest-stoffen gebruikt. 12 ‘youth ambas-sadors’ in Bali en Solo vormen

de basis voor het hele project. Jong geweld om mensen wakker te schudden en te wijzen op het belang van gezond en duurzaam geteeld voedsel. Een van hen is de 17-jarige Kristian Surya Dinata.

Wat houdt dit in, een ‘youth ambassador’ zijn?“Naast mijn studies moet ik als youth ambassador tijd maken voor Healthy Food Healthy Living en alles wat daarbij komt kijken. Eerst en vooral wordt er van mij verwacht dat ik informatie verspreid. Dat is tot nu toe het

healthy Food healthy LivingIndonesische jongeren met een missie

Page 7: Reporter Duurzaamheid

7

belangrijkste deel van mijn taken-pakket, want mensen in Indonesië hebben weinig kennis over gezond voedsel. Velen denken dat het niet lekker is. Mijn vrienden bijvoor-beeld, zij kopen na schooltijd eten bij een kraampje op straat, zonder te beseffen dat dit helemaal niet goed is voor hun lichaam. Ik wil mijn kennis overbrengen en hen duidelijk maken dat we nu dingen moeten doen met het oog op later. We willen ook een goede relatie opbouwen met universitei-ten, scholen, belangengroepen en andere mogelijke partners zoals Solo Radio. Bij mij op school willen we er onder meer voor zorgen dat er een gezonde kantine komt, zodat studenten op school toch gezond kunnen eten.

Kan je ons jouw drie beste rede-nen geven om een youth ambas-sador te zijn?“Natuurlijk! Ten eerste ben ik zelf nog jong en op zoek naar heel veel ervaring en leuke uitdagingen. Daarnaast vind ik het ook belang-rijk om youth ambassador te zijn

omdat ik hierdoor meer zelfver-trouwen krijg. Tot slot vind ik het belangrijk dat ik veel mensen leer kennen. Niet alleen mensen bij mij op school, maar ook anderen daarbuiten. Zoals jullie zien lukt dit aardig. Ik zit hier nu samen met jullie, Belgen en ik heb ook vrienden uit andere scholen in Solo en Bali, de andere youth ambassa-dors.”

Wat was tot nu toe het mooiste moment binnen dit project voor jou?“Ik heb voor dit project de kans gekregen om ons verhaal ook in België te doen voor leerlingen van scholen. Een ander land bezoe-ken gaf me de mogelijkheid om Indonesië hiermee te vergelijken en meer kennis op te doen. Dat ik met Belgische studenten kon praten, vond ik echt fantastisch!”

Healthy Food Healthy Living loopt in totaal drie jaar, hoe zie jij dit in de toekomst en welke rol zal jij hier zelf nog in spelen?“Alle youth ambassadors en bege-leiders hopen dat Healthy Food Healthy Living na drie jaar op haar eigen poten zal staan. We zullen dan misschien niet meer samen-werken, maar ik weet zeker dat iedereen hoopt dat het een succes wordt. Ik hoop dat ik na die drie jaar mijn boodschap nog altijd kan uitdragen en op die manier het project kan blijven steunen.”

Zie jij op dit moment al een verschil, bijvoorbeeld bij jouw eigen vrienden? Of is het nog te vroeg voor veranderingen?“De mensen waarmee ik praat over Healthy Food Healthy Living denken meestal eerst dat het heel erg saai is. Ik denk dan ook dat tijd heel belangrijk is voor dit project. We kunnen de gedachten van mensen niet zomaar veranderen, dat moeten we stap voor stap

doen. Ik denk dat we de verande-ringen pas echt zullen zien in de toekomst.”

Heb je als afsluiter nog een laat-ste boodschap voor de lezers in België?“Healthy Food Healthy Living lijkt voor sommige mensen misschien niet interessant, maar dat is het zeker wel! Volgens mij is het erg

“Mensen moeten beseffen dat het milieu het huis is waarin we wonen en dat we er samen zorg voor moeten dragen.”, Kristian Surya Dinata, youth ambassador.

belangrijk dat je aandacht besteedt aan gezond leven. Stel jezelf voor in een (verre) mooie toekomst, met je kinderen en kleinkinderen, dat wil je toch niet missen? Een gezond lichaam en gezond geteeld voedsel gaan samen. Mensen moeten beseffen dat het milieu het huis is waarin we wonen en dat we er samen zorg voor moeten dragen.”

Charlotte Bogaerts & Eline Van Laeken

Page 8: Reporter Duurzaamheid

8

“Onderwijs is het krachtigste wapen om de wereld te veranderen.”

Nelson Mandela

Page 9: Reporter Duurzaamheid

9

FOTO

: La

yla

Aer

ts

Page 10: Reporter Duurzaamheid

10

senegal: De onverwachte effecten van sesam

BoerenorganisatieUGAN

InkomenStijgt door meer sesam te kweken en er een betere prijs voor te krijgen.

Verminderde kwetsbaarheidprijzen worden door de boeren als groep bepaald, minimumprijzen worden afgesproken met handelaars, extra inkomen voor vrouwen via verwerking tot olie, koekjes, zeep…

Natuurlijke hulpbronnenplantenresten maken bodem vrucht-baar, biologische productie

Sociaal leven verminderde spanningen tussen land-bouwers en veetelers, sesam is minder arbeidsintensief dan andere gewassen waardoor vrouwen meer tijd hebben voor andere taken

DuurzaamheiDspaspoort

FOTO

: Ch

ris

Clae

s

Page 11: Reporter Duurzaamheid

11

match maker tussen landbouwers en veetelers

Het leven stopt niet bij een slechte oogst

Tot in de jaren ’70 leefden de landbouwers en de veetelers in harmonie met elkaar in Niombato, Senegal. In het droge seizoen deden de velden dienst als weide. De mest die de dieren achterlie-ten, verrijkte de bodem, wat een betere opbrengst voor de land-bouwer garandeerde. Buiten het oogstseizoen hadden de veetelers genoeg plaats om hun dieren te laten grazen. Conflicten tussen landbouwers en veetelers waren er bijna nooit.

De mechanisatie van de landbouw in de jaren ’70 zorgde ervoor dat landbouwers grotere oppervlak-ten konden bewerken. Bijgevolg bleef er minder weiland over. Landbouwers en veetelers vochten soms felle conflicten uit om die gronden. De lokale administratie en de gemeenschappen probeer-den de gronden te verdelen, zodat er weiden overbleven om het vee te laten grazen. Maar de afspraken losten de conflicten niet volledig op.

De hernieuwde interesse voor sesam verminderde onverwacht de spanningen tussen landbouwers en veetelers. De dieren vinden de sesamplanten namelijk niet lekker. Als het vee over de sesamvelden trekt, moeten de boeren dus geen schrik hebben dat ze de planten zullen opeten. De veetelers zorgen ervoor dat hun dieren bij de sesam-velden blijven, en niet gaan grazen op andere velden.

Een bijkomend voordeel is dat de plantenresten die achterblijven na de oogst en de wortels die in de bodem blijven zitten, de bodem vruchtbaarder maken. En ook de stengels kunnen gebruikt worden: om omheiningen of hagen van te maken, of als brandstof om te koken. Dat vermindert dan weer de houtkap.

"Vroeger was ik kleermaker. Iedere morgen trok ik naar de centrale markt van Kaolack. Het was een kleurrijk leven, maar toen mijn moeder stierf begon de heim-wee te knagen en ben ik terug-gekeerd naar mijn ouderlijk huis. Daar nam ik ook weer mijn ander beroep op: boer zijn. Pindanoten, maïs en graan teelde ik. Elke keer als ik iets verkocht, kreeg ik een ontvangstbon van de handelaar in ruil. Maanden later zag ik dan mijn geld. Als ik geluk had. Mbaye Sy is mijn buur. Hij teelt al jaren sesam, maar pas toen ik op de radio iets over de voordelen

van sesam hoorde, werd ik nieuws-gierig. Boeren houden niet van verandering, weet je. Het volgen-de plantseizoen besloot ik toch een opleiding te volgen. Ik kwam buiten met wat zaaizaad, een zaai-schijf, wat touw om de afstand van mijn veld af te meten en een plas-tiek zeil om de sesamzaadjes op te kunnen drogen. 625kg heb ik verkocht het eerste jaar! Ik heb een schitterend Suikerfeest gevierd. Dit jaar oogstte ik maar 200kg. Ik had op een ander veld gezaaid, en daar is de opbrengst blijkbaar lager. Maar het leven stopt niet bij een slechte oogst. Ik ga door met

sesam kweken, omdat ik in mijn streek zie dat het families meer geld oplevert dan andere produc-ten. Ze moeten hun voedselstocks niet verkopen en houden zo iets over voor moeilijke tijden. Honger is er nog nauwelijks.Ondertussen ben ik ook verkozen om in het vermarktingscomité van mijn dorp te zetelen. Samen met alle productenten zetten we een minimumprijs. En dan ga ik onderhandelen met de banabana. Verkopen onder de minimumprijs? Dat laat ik niet gebeuren."

Mandoumbé Sèye, uit Ndiop Thiarèn

Olie, koekjes, zeep, massageolie, pasta. De sesamzaadjes zijn voor vrouwen het begin van hun crea-tiviteit. Op de landbouwbeurs in Dakar vallen de producten alvast in de smaak. En ondertussen zijn er al 13 plaatsen in de streek waar de olie uit de sesamzaadjes kan geperst worden. Voorlopig gebrui-ken de vrouwen de olie vooral in hun eigen keuken, maar wie weet groeit hier het begin van een prille sesamindustrie…

11

Page 12: Reporter Duurzaamheid

12

ecuador: Drie keer prijs met bananen en koffie

biodiversiteit door risico-spreidingIn 2000 werd FAPECAFES opge-richt, een koffiefederatie in het Zuiden van Ecuador. In korte tijd bracht Fapecafes 1.500 boeren samen uit 3 provincies om jaarlijks 500 ton koffie te commercialise-ren naar Europa en de Verenigde Staten. Maar om het hoofd te bieden aan tegenvallende oogsten of lage marktprijzen, was dit niet genoeg. Daarom keken we samen met een Franse fairtrade-importeur, Ethiquable, naar andere producten om het risico te spreiden en het inkomen van de boeren te garan-deren.

Na wikken en wegen, bleek dat er voor bananenchips uit de provincie Zamora een interessante markt kon zijn in Europa. Daarop begonnen de boeren zich ook beter te orga-niseren rond de bananenteelt. De verwerking tot chips vermindert de afhankelijkheid van koffie en helpt om de financiële risico’s voor de

boerenorganisatie beter te sprei-den.

En er zijn nog andere voordelen. Bananen geven schaduw aan de koffie en houden het ecologi-sche evenwicht in stand. Om die reden werden bananen altijd al gekweekt, maar de oogst werd vroeger aan een heel lage prijs verkocht. Daarenboven zijn bana-nen een gewas waar vrouwen meer zeggenschap over hebben dan over koffie en creëert de verwerking tot chips extra inkomen voor vrouwen bij het wassen en pellen van de bananen. Zo is het samengaan van koffie- en bananenteelt drie keer prijs op het vlak van duurzaamheid: economi-sche duurzaamheid door de betere risicospreiding, ecologische duur-zaamheid door het in standhouden van het evenwicht in de koffieplan-tages en de sociale duurzaamheid door het verbeteren van de positie van vrouwen binnen de organisatie en de gemeenschap.

“Iedereen houdt er nu meer aan over”

Mercedes Adela Troya Paccha is een bananenproducente en lid van APECAP, één van de lidorganisaties van FAPECAFES. Ze woont samen met haar man Vitaliana Sánchez en haar vijf kinderen, drie jongens en twee meisjes tussen 3 en 15 jaar. Mercedes leeft van de landbouw. Het is hard werk en vaak een gevecht. “Ik sta op om 5 uur ‘s morgens, maak het ontbijt voor mijn gezin, verzorg de dieren, doe het huishouden en dan vertrek ik naar de koffieplantage.” Wanneer ze klaar is in de koffieplantage, trekt Mercedes naar haar bana-nenplantage van een hectare groot. “Onkruid wieden, snoeien en oogsten... Ik doe het allemaal volgens de aanbevelingen van APECAP.”

Mercedes verkocht al meer dan 1.500 kilo bananen. Ze vindt dat bananenchips een interessant product is, bovenop de koffieoogst. “Via onze boerenorganisatie krij-gen we er 0,25 dollar per kilo voor. Tussenhandelaars zouden me amper

0,15 dollar betalen. Iedereen houdt er nu meer aan over.”

Een winstgevende zaak dus voor Mercedes en ze weet dat de chips uit haar plantage gegeerd en gesmaakt wordt in landen zoals Frankrijk en België. De bananen-chips leidden tot nieuwe inves-teringen voor het pellen en het wassen van de bananen. Die brach-ten op hun beurt werk voor huis-vrouwen die nog een baan zochten. “Ik raad de vrouwen altijd aan om hun kinderen, eens ze volwassen zijn, te betrekken bij ons werk, want zij zijn de toekomst van de organisatie”, zegt Mecedes vol overtuiging. “Ik hoop vooral dat vrouwen meer de leiding gaan nemen. We moeten daarom ruimte geven aan onze zonen en dochters om zich voor te bereiden, zodat ze later onze vertegenwoordigers en landbouwadviseurs kunnen zijn. Ik hoop echt dat we de bananenpro-ductie en -verwerking nog kunnen uitbouwen. Het is belangrijk dat onze kinderen zien dat landbouw een sector met toekomst is.”

Page 13: Reporter Duurzaamheid

13

“Het is belangrijk dat onze kinderen zien dat landbouw een sector met toekomst is.”

BoerenorganisatieFapecafes - Apecap

Inkomenextra inkomen uit verwerking en export van bananenchips

Verminderde kwetsbaarheidtwee producten om op terug te vallen: koffie en bananenchips, boeren analyseren samen de productieketen en staan sterker tegenover opkopers.

Natuurlijke hulpbronnenbiologische teelt, ecologisch evenwicht plantages

Sociaal leven verbetering werk- en gezinsom-standigheden vrouwen

DuurzaamheiDspaspoort

FOTO

's:

Tim

De

wee

rdt

Page 14: Reporter Duurzaamheid

1414

Triodos Bank definieert zichzelf als de duurzame bank. Kunt u omschrijven wat dat in essentie voor jullie betekent?Uit een recent onderzoek dat wij lieten uitvoeren, blijkt dat weinig mensen weten wat er precies gebeurt met het geld dat ze bij de bank hebben staan. Wel, voor Triodos Bank betekent duurzaam-heid dat wij onze klanten verze-keren dat hun spaargeld goed gebruikt wordt. Of anders gezegd: een maatschappelijk verantwoorde manier. Sparen bij Triodos kan je vergelijken met het aankopen van een fairtrade product, waarvan je weet dat voor de productie ervan een eerlijk loon is betaald. Bij Triodos gaat het over een gelijkaar-dige belofte, maar bij ons gaat het dan over het goed besteden van uw spaargeld.

Welke projecten financieren jullie en welke criteria worden daarbij gehanteerd?Concreet gebruiken wij het geld van onze spaarders alleen om

projecten, organisaties en bedrij-ven te financieren in 3 domeinen: namelijk alles wat een positieve impact heeft op ecologisch, soci-aal en cultureel vlak. Denk daar-bij aan windmolens, kwalitatieve rusthuizen of theatergezelschap-pen. We hanteren duidelijke duur-zame criteria voor onze volledige kredietportefeuille en bovendien tonen we dat ook aan onze klan-ten. Dat gebeurt onder andere via “Breng uw spaargeld in kaart”, een interactieve kaart op onze website www.triodos.be. Daar kan je op een eenvoudige manier per regio of thema gaan opzoeken welke projecten of organisaties door Triodos gefinancierd worden. We zijn volledig transparant in wat we doen. We financieren enkel de reële economie en we houden ons bewust ver van speculatie op de beurs. Bovendien is winst bij ons geen doel op zich maar moet ten dienste staan van mens en milieu.

Zien jullie een verandering in het denken van de mensen sinds de bankencrisis?We hebben de voorbije jaren gemerkt dat mensen zich meer vragen gaan stellen over wat financiële instellingen eigenlijk doen met het geld dat we hen toevertrouwen: herinvesteren in risicovolle en complexe beleg-gingsproducten of onder de vorm van kredieten laten werken voor maatschappelijke vooruitgang? Mensen zijn gaan uitkijken naar een alternatief en daarbij in de meeste gevallen terechtkomen bij de kleinere financiële instellingen. Ook het model van Triodos Bank is daardoor meer in de belangstel-

ling gekomen, waardoor onze groei verdubbeld is in die periode.Gebeurtenissen zoals de financiële crisis zetten meer mensen aan het denken, een fenomeen dat je nu ook ziet in het debat rond kern-energie, dat door de gebeurtenis-sen in Fukushima weer helemaal terug is.

Wat verbindt Vredeseilanden en Triodos Bank?Vredeseilanden werkt als NGO vanuit een duidelijke maatschap-pelijke visie met geld van de overheid, van campagnes en van donateurs die een gift doen. Het zou nogal vreemd of ongepast zijn mocht dat geld voor het in projecten in het Zuiden geïn-vesteerd wordt, terechtkomen in stromen die haaks staan op datgene waar Vredeseilanden voor staat. Ik kan me best voorstellen dat Vredeseilanden wel eens de vraag krijg, wat er met het inge-zameld geld gebeurt, in afwachting van investering in projecten. De samenwerking met Triodos biedt hier een antwoord.Bij Triodos Bank vang je dan misschien niet de hoogste rente maar is er wel de zekerheid van financieel een maatschappelijk rendement.Anderzijds is er ook de mogelijkheid voor donateurs en sympathisanten om hun spaar geld via een spaar-rekening bij Triodos, ook te laten renderen voor Vredeseilanden. Triodos betaalt een vergoeding aan Vredeseilanden voor het aanbren-gen van spaarders. Het is dus een win-win oplossing, voor de dona-teur, voor Vredeseilanden en voor Triodos Bank.

Vredeseilanden werkt rond duur-zame landbouw, Triodos finan-ciert verschillende projecten in de sector van biologische voeding en landbouw. Kunt u daar een paar voorbeelden van geven?Al van bij het begin financieren we biolandbouw voornamelijk omdat die op een natuurlijke en duurzame manier omgaat met het milieu en de dieren. In België gaat dat bijvoorbeeld over Bioforum, de koepelorganisatie van de biosec-tor. We vertrekken ook krediet aan bio-landbouwbedrijven en coöpe-ratieven zoals de tuinbouwcoöpe-ratie De Wassende Maan in Astene, de geitenboerderij ’t Reigershof in Klemskerke, de coöperatie van biomelkveehouders Biomelk Vlaanderen … te veel om allemaal op te noemen.

Wie ze allemaal eens van naderbij wil bekijken raden we aan om een kijkje te nemen op http ://www.t r iodos.be/n l/ over-triodos-bank/breng-uw-spaargeld-in-kaart/

Interview: Jo Vermeersch

triodos Bank. Duurzaam bankieren als handelsmerk.Triodos Bank is u wellicht niet onbekend, of misschien bent u al een klant en spaarder bij deze bank. Vredeseilanden werkt al langer samen met Triodos Bank, en wij vonden dat dé pionier op het vlak van duurzaam bankieren in dit themanummer niet mocht ontbreken. Daarom gingen we praten met Pieter Vanderick, hoofd van retail banking.

Voor elke spaarrekening, bij Triodos geopend door een Vredeseilandensympathisant, schenkt Triodos een deel van haar winst aan Vredeseilanden. Zo spaart u niet alleen aan interes-sante en ethische voorwaarden, u geeft ook boeren en boerinnen in het Zuiden nieuwe kansen.Een spaarrekening openen kan eenvoudig online via www.vredeseilanden.be/steun

Page 15: Reporter Duurzaamheid

15 15

Een zesde criterium voor FairTradeGemeenten

FairTradeGemeente is een titel die aangeeft dat die bepaalde gemeen-te én haar inwoners eerlijke handel en duurzame landbouw een warm hart toedragen én er ook effectief

werk van maken. In 2001 riep de Britse gemeente Garstang zich als eerste gemeente ter wereld uit tot 'Fairtrade Town'. Een spetterende campagne was geboren. Nu, jaren later, is de campagne een inter-nationaal succes geworden met al 1.000 Fairtrade Towns.

De titel van FairTradeGemeente behaal je als 6 criteria vervuld zijn. Vlaanderen voegde als eerste een 6de criterium. Om het nieu-we criterium te halen, moeten gemeenten een initiatief lanceren dat lokale consumptie en productie van duurzame voedingsproducten stimuleert. Een concreet voor-beeld is de campagne Donderdag Veggiedag die door door EVA vzw bedacht werd. De eerste stad die een gemeentelijke Donderdag Veggiedag uitriep, was Gent. Het idee erachter? Als we boeren-families in het Zuiden echt een kans willen geven op een waardig bestaan, moeten we niet enkel fairtradeproducten kopen, maar ook onze eigen levensstijl aanpas-sen door te kiezen voor duurzame voeding.

Duurzaamheid in grootkeukens

Wat betekent duurzaamheid in een grootkeuken? Samen met een aantal grootkeukens zoekt Vredeseilanden naar antwoorden op die vraag. Fair trade, biologi-sche producten, groenten uit het seizoen, streekgebonden produc-ten, minder vlees, minder afval, duurzame vis,… Duurzaamheid blijkt er een breed begrip. Met het personeelsrestaurant van de mili-eudienst van de Stad Gent werd een stappenplan ontwikkeld.

Eén van de eerste stappen was het invoeren van een dagelijkse volwaardige vegetarische schotel en het gebruiken van seizoens-groenten. De vegetarische schotel had zo’n succes, dat de vleesscho-tel op donderdag werd geschrapt en er voortaan op die dag enkel nog vegetarisch wordt aangebo-den. In de winter waren noch tomaten noch komkommers te bespeuren in de rauwkostslaatjes. Wel witloof, veldsla, rode bietjes en ander lekkers van het seizoen. Er werden ook stappen gezet om biologische en fairtrade-ingrediënten in het assortiment op te nemen. Naar aanleiding van de bioweek besliste

de keukenverantwoordelijke om het klassieke frisdrankenassorti-ment definitief te vervangen door biologische en/of fairtradesapjes. En voor de zuiveldessertjes werd er overgeschakeld naar het assor-timent van een lokale zuivelboer. Sinds de Fairtrade week wordt de chocolademousse met fair-trade chocolade gemaakt.

Inmiddels hebben ook andere grootkeukens in Antwerpen, Leuven en Brussel het voorbeeld van de stad Gent gevolgd en een verduurzamingtraject uitgestip-peld. Vredeseilanden ondersteunt bij het zoeken van leveranciers, het uitvoeren van prijsvergelijkin-gen, het aanleveren van receptu-ren en informatie, enz. Het project “Duurzame grootkeukens” kan steden en gemeenten helpen om het 6de criterium te behalen voor de titel van FairTradeGemeente.

Vredeseilanden richt zich speci-fiek naar catering die uitgaat van overheidsdiensten, omdat we ervan uitgaan dat de overheden hier een voorbeeldfunctie kunnen uitoefe-nen. Maar nu de eerste resultaten geboekt zijn en een zekere erva-ring is opgebouwd, willen we het project uitbreiden naar andere grote spelers zoals zorginstellin-gen, grote bedrijven,… Zo bouwen we een waaier uit van sterke prak-tijkvoorbeelden.

www.fairtradegemeenten.behttp://www.vredeseilanden.be/grootkeukens

Duurzame voeding: Een reuzensprong in kleine stappen

Door van duurzame voeding dagelijkse kost te maken, legt Vredeseilanden de link naar duurzame familiale landbouw, zowel in het Zuiden als hier bij ons. De productie van alles wat we eten heeft namelijk een grote impact op ons leefmilieu: Als we de druk op onze planeet willen verlichten, kunnen we dus een reuzensprong maken door een blik te werpen in ons eigen bord.

Page 16: Reporter Duurzaamheid

16

BELGIE/BELGIqUEPB/PPBC 6712

VREDESEILANDEN NIEUWS | TIJDSCHRIFT VAN DE VZW VREDESEILANDEN | VERSCHIJNT IN JANUARI-APRIL-JUNI-AUGUSTUS-OKTOBER | JAARGANG 31 NR 6 | EDITIE JUNI 2011 | AFGIFTEKANTOOR 8500 | KORTRIJK 1-2E AFD | P108038 | VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: LUUK ZONNEVELD, BLIJDE INKOMSTSTRAAT 50, 3000 LEUVEN

hoofdkantoor Vredeseilanden | Blijde Inkomststraat 50, 3000 Leuven | tel. ++32(0)16/31 65 80 | fax ++32(0)16/31 65 81 | e-mail en website: [email protected] | www.vredeseilanden.be | rekeningnummer: 000-0000052-52 | Vrijwilligerscoördinatoren: Nationaal Verantwoordelijke vrijwilligers: Hannelore Tyskens | [email protected] | 0494/10.87.43 | Vrijwilligerscoördinator Regio West-Vlaanderen: Dries Aelter | Kanselierlaan 7, 8310 Sint-Kruis-Brugge | 0491/37.14.57 | [email protected] | Vrijwilligerscoördinator Regio Antwerpen: Filip Cuypers | Elshage 10, 2850 Boom | Tel: 0485/57.54.66 | Vrijwilligerscoördinator Regio Oost-Vlaanderen: Arianne De Caluwe | Veldeken 1, 9240 Zele | [email protected] | Tel: 0478/26.42.12 | Vrijwilligerscoördinator Regio Vlaams-Brabant: Anne Verhaegen | Leo Meulemansstraat 55, 3020 Herent | 0496/50.57.11 | [email protected] | Vrijwilligerscoördinator Regio Limburg: Wim Vandenbrouck | Bosstraat 74, 3540 Herk-de-Stad | Tel: 0494/26.87.65 | [email protected] | Voor leerkrachten en scholen: Bert Wallyn | Tel: 016/31.65.80 | [email protected] | foto coVer: Ivan Godfroid | teksten: : Jelle Goossens | hoofdredactie: Frederieke Duchateau | laY-out: theparkinglot.com | PaPier: Dit magazine wordt gedrukt op gerecycleerd papier

191 landen ondertekenden een akkoord om tegen 2015 de armoede in de wereld te halveren. Voer samen met de Vlaamse Noord-Zuidbeweging actie om de politici aan hun belofte te herinneren én de lat hoger te leggen. Armoede moet de wereld uit! www.detijdloopt.be

Met steun van:

Tijdens de Bioweek konden alle stadsmedewerkers van het Antwerpse Den Bell in hun eigen keuken meewerken aan een kunstproject van Nathalie Hunter. Op 9 juni was de tekening helemaal klaar en werd het startschot gegeven van “TOGETHERNESS”. Honderden biologisch afbreekbare ballonnen gevuld met zonnebloemzaadjes werden opgelaten. Vredeseilanden begeleidt Den Bell in het kader van duurzame grootkeukens.

De foto’s van dit kunstproject kan je bekijken op www.vredeseilanden.be/togetherness