Rembrandt van Rijn 1

Rembrandt van Rijn

Rembrandt van Rijn

Zelfportret (1661)

Persoonsgegevens

Volledige naam Rembrandt Harmenszoon van Rijn

Geboren Leiden 15 juli 1606 of 1607

Overleden Amsterdam 4 oktober 1669

Geboorteland Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Beroep(en) Kunstschilder

Orieumlnterende gegevens

Stijl(en) BarokCaravaggisme

Portaal Kunst amp Cultuur

Neeltgen Willemsdr van Zuytbrouck(1569-1640) moeder van Rembrandt van Rijn

Rembrandt Harmenszoon van Rijn (Leiden 15 juli 1606 of 1607[1]

ndash Amsterdam 4 oktober 1669) was een Nederlands kunstschilder hijwordt beschouwd als een van de belangrijkste Hollandse meesters vande 17e eeuw Rembrandt vervaardigde in totaal ongeveer driehonderdschilderijen driehonderd etsen en tweeduizend tekeningen Zijn werkbehoort tot de Barok en hij is zichtbaar beiumlnvloed door hetCaravaggisme alhoewel hij nooit naar Italieuml is geweest Zijnopmerkelijke beheersing van het spel met licht en donker waarbij hijvaak scherpe contrasten (clair-obscur) neerzette om zo de toeschouwerde voorstelling binnen te leiden leidde tot levendige scegravenes voldramatiek

Rembrandt beschouwde zichzelf vooral als een historie- enportretschilder Hij was een zelfverzekerde man[2] die in allelevensfasen door iedereen bewonderde zelfportretten maakte Zijnhonderd geschilderde en twintig geeumltste zelfportretten geven eenopmerkelijk scherp beeld van zijn uiterlijk en zijn gevoelens

Behalve zijn vrouw Saskia van Uylenburgh en zijn zoon Titus van Rijn zijn ook zijn huishoudsters vriendinnen Geertje Dircx en Hendrickje Stoffels nadrukkelijk in zijn schilderijen aanwezig en hebben gefungeerd als model

Rembrandt van Rijn 2

voor bijbelse mythologische of historische figuren

Levensloop

De brillenverkoper Een van de vroegsteschilderijen van Rembrandt (1623 of 1624) en

onderdeel van een serie over de zintuigen

Zelfportret (1639)

Rembrandt van Rijn werd op 15 juli 1606 in Leiden geboren in deWeddesteeg als negende kind van de molenaar Harmen Gerritsz eneen welgestelde bakkersdochter Neeltje van Zuytbrouck[3] Zijn vaderwas molenaar van de nu verdwenen standerdmolen De RijnRembrandt bezocht de Latijnse school en werd op bijna 14-jarigeleeftijd door zijn ouders ingeschreven aan de universiteit van LeidenWaarschijnlijk bleef het daarbij omdat Rembrandt te kennen gaf dat hijliever schilder wilde worden Al sinds 1619 was hij in de leer bij deLeidse historieschilder Jacob van Swanenburgh Dat hield hij tot 1622vol In 1625 vertrok hij naar Amsterdam om in de leer te gaan bij detoen toonaangevende schilder Pieter Lastman van wie hij leerdecomposities op te bouwen Uit dat jaar dateert ook zijn oudst bekendeschilderij Vervolgens opende Rembrandt een atelier in Leiden waarhij veel samenwerkte met zijn vriend studiegenoot en collega JanLievens In 1627 nam Rembrandt voor het eerst leerlingen aan onderwie Gerrit Dou en Isaac de Jouderville Een van de eersteAmsterdamse kopers van zijn werk was Joan Huydecoper vanMaarsseveen[4]

In 1631 was Rembrandt al zo bekend - Constantijn Huygens secretarisvan de stadhouder en kunstkenner was uitermate lovend over detrefzekerheid en levendigheid van de baardeloze jongeman[5] - dat hijverschillende opdrachten kreeg onder meer van Nicolaes Tulp Hijverhuisde naar Amsterdam en kocht zich mogelijk in bij dekunsthandelaar Hendrick van Uylenburgh die een academie wasgestart en hem nog meer opdrachten bezorgde onder zijn doopsgezindeclientegravele Rembrandt produceerde in een viertal jaren een nooit meergeeumlvenaard aantal portretten waaronder dat van de toneelschrijver endichter Jan Harmensz Krul en van Johannes Wtenbogaert

In 1634 trouwde Rembrandt met Hendricks nicht Saskia vanUylenburgh Ze was geen boerin uit Waterland zoals ArnoldHoubraken veronderstelde maar kwam uit een goede familie zoalsdoor Wopke Eekhoff werd ontdekt[6] haar vader Rombertus vanUylenburgh was ooit burgemeester van Leeuwarden haar zwager wasde Poolse theoloog Johannes Maccovius haar nicht Hendrickje was getrouwd met de Friese schilder Wybrand deGeest haar nicht Aeltje was getrouwd met Johannes Silvius de predikant van de Oude kerk en getuige bij hethuwelijk Ook Aeltje kan Saskia die in Sint Annaparochie woonde bij haar oudere zus Titia met Rembrandt incontact hebben gebracht Titia of Tietje was met de plaatselijke grietenijsecretaris getrouwd Het huwelijk is in deVan Harenskerk voltrokken zonder de aanwezigheid van Rembrandts familie[7]

Rembrandt van Rijn 3

Christus (ca 1650)

Jan Six (1654)

Sint Antoniesbreestraat

Het echtpaar woonde in bij Willem Boreel in een voornaam huis aande Nieuwe Doelenstraat genaamd De Suijkerbackerij[8] Op 7 oktober1637 was Rembrandt op een veiling in opdracht van Jan Jansz den Uyl- naar het zich laat aanzien om de prijs van een bepaald schilderij op tedrijven[9] Zeker is dat Rembrandt de volgende dag een schilderij kochtvan Rubens dat eerder van Jan Jansz den Uyl was[10] In 1639verhuisden Rembrandt en Saskia naar een eigen huis in de SintAntoniesbreestraat een straat met veel kunstenaars en aan het beginvan de Joodse buurt Het voormalige woonhuis is nu het museum HetRembrandthuis aan de Jodenbreestraat Hoewel het hen financieelvoor de wind ging - Rembrandt erfde 10000 gulden van zijn moeder -kreeg Saskia commentaar van haar familie en voormalig voogd dat zehaar geld erdoorheen joeg[11] Rembrandt nam een anderekunsthandelaar aan de hand Joannes de Renialme die op deKloveniersburgwal woonde

Rembrandt en zijn vrouw kampten met verschillende tegenslagendriemaal moest vlak na de geboorte een kind worden begraven maar in1641 kregen ze een zoon die ze Titus noemden naar Saskias zusterTitia Toen Saskia op 14 juni stierf - ze had Rembrandt een weekeerder laten beloven dat hij nooit opnieuw zou trouwen - nam hij deweduwe Geertje Dircx uit Ransdorp als verzorgster in dienst[12] Vanhet een kwam het ander en het stel ging met ruzie en juridischeprocessen uit elkaar Geertje daagde Rembrandt voor deHuwelijkskrakeelkamer waar onder andere Jacob F Hinlopen hunzaak behandelde Met behulp van haar broer en haar nieuwe burenkreeg Rembrandt het voor elkaar om haar een aantal jaren in eenspinhuis in Gouda te laten opsluiten Rembrandt betaalde voor dereiskosten en was verplicht tot alimentatie[13] Het ging hem blijkbaarniet in de koude kleren zitten want hij produceerde bijzonder weinig in 1649 Inmiddels was Hendrickje Stoffels deopvolgster van Geertje geworden In 1654 kreeg zij een officieumlle berisping van de Gereformeerde kerk omdat zij inhoererij leefde met de schilder Hendrickje werd drie keer opgeroepen om voor de kerkenraad te verschijnen[14]

Rembrandt werd niet vermaand omdat hij geen officieel lidmaat was In datzelfde jaar kregen ze een dochter die zeCornelia noemden naar Rembrandts moeder

Rembrandt leefde in die tijd boven zijn stand Met regelmaat kocht hij exotische voorwerpen zoals bijzonderekledingstukken die hij vaak in zijn schilderijen gebruikte Al jaren stroopte Rembrandt veilingen af om kunst tekopen soms dure prenten van de door hem bewonderde Lucas van Leyden In 1656 kon hij zijn verplichtingen nietmeer

Rembrandt van Rijn 4

Twee moren (ca 1661)

nakomen om de leningen voor zijn huis af te betalen[12] BurgemeesterCornelis Jan Witsen wilde zijn uitgeleende geld terug en vroegRembrandts faillissement aan[15] De inventarisatie van het gehele bezitvolgde en deze 363 nummers tellende lijst vormt een belangrijke bronvoor inzicht in Rembrandts leven Tegenover armetierige huisraadstond een rijkdom aan kunstvoorwerpen Naast schilderijen en eenverzameling antieke portretten wapens enz enz moet vooral decollectie tekeningen en grafiek worden genoemd[16] Een belangrijkdeel kwam terecht bij de schilder Jan van de Cappelle Op een veilingonder leiding van Jacob J Hinlopen werden in 1658 Rembrandts huisen inboedel verkocht De nieuwe eigenaar moest twee kachels en deschotjes overnemen die op zolder stonden opgesteld en het pand gingdrie keer onder de hamer voordat het was verkocht[17]

Rozengracht

Rembrandts versie van De samenzwering vanClaudius Civilis

De Staalmeesters

Rembrandt betrok een kleinere huurwoning op de - tegenwoordig -Rozengracht 184 niet ver van de zeeschilder Jan Abrahamsz vanBeerstraten[18] Rembrandt moet tijdens de afwikkeling van hetfaillissement deskundige juridische adviseurs hebben gehad wantTitus had inmiddels zijn vader benoemd tot enige erfgenaam en defamilie Uylenburgh had het nakijken[12] Hendrickje en Titus werdeneigenaars van de schilder- en kunsthandel zodat Rembrandtongeplaagd door crediteuren in het atelier op de Bloemgracht konblijven produceren Het is niet onmogelijk dat Rembrandt in 1661 viabemiddeling van Jan J Hinlopen opdracht kreeg voor de levering vaneen Claudius Civilis voor het in aanbouw zijnde stadhuis In hetvolgende jaar kwam de belangrijke opdracht voor het schilderij DeStaalmeesters

Hendrickje overleed in 1663 en Titus in 1668 niet lang nadat hij zijnnicht had getrouwd Rembrandt had in de tussentijd zijn drie laatstezelfportretten geschilderd Cosimo III de Medici had in 1667 bij eenbezoek tevergeefs geprobeerd een portret bij hem te kopen wat hembij een tweede bezoek twee jaar later wel lukte[19] Rembrandt had eenvoorstudie gemaakt voor een altaar in of rond Genua Er was flinkonderhandeld over de prijs De voorstudies zijn verscheept maar nooitaangekomen[20] Rembrandt stierf op 4 oktober 1669 en werd vier dagen later begraven in een gehuurd graf in deWesterkerk De nabestaanden betaalden 15 gulden aan de koster een voor die tijd aanzienlijk bedrag omdatRembrandt geen eigen graf bezat[21] In de schamele boedel bevond zich een helm die toebehoord zou hebben aanGerard van Velzen

Rembrandt van Rijn 5

NageslachtRembrandt liet een dochter Cornelia en een kleindochter Titia achter Cornelia trouwde op 3 mei 1670 met deschilder Cornelis Suythof[22] Als bastaard had ze weinig rechten en vertrok in 1671 met haar man naar Oost-Indieumlom daar fortuin te zoeken[23] Cornelia (1654-1684) overleed in Batavia[24]

Haar nicht Titia van Rijn bleef in Amsterdam wonen Zij was de enige wettige erfgenaam van haar grootvader enwerd in 1671 een bedrag van 3150 gulden uitgekeerd afkomstig uit de verkoop van schilderijen tekeningen enrariteiten[23] Titia stierf in 1725 zonder erfgenamen[25]

Naam en handtekening

De naam Rembrandt is een spellingsvariant van devoornaam Rembrant[26][27][28] Als zijn naam voor deallereerste keer in de archieven voorkomt bij zijninschrijving in 1620 aan de Leidse Universiteit isRembrandus gebruikt [29] (een latinisering van zijnnaam in die tijd gebruikelijk in wetenschappelijkekringen)

Voor 1633 bestonden zijn vroegste handtekeningen uit een R of het monogram RH of RHL (voor RembrantHarmenszoon en voor Leiden)[30] In 1632 gebruikte hij voor het eerst enkel zijn voornaam In 1633 voegde hij eend toe wat hij van dan af aan voor al zijn schilderijen handhaafde[31] Met de praktijk van het ondertekenen van zijnwerk met zijn voornaam stelde hij zich op eacuteeacuten lijn met de Italiaanse grootheden Michelangelo Titiaan en Rafaeumll diealgemeen werden erkend als de allergrootste kunstenaars en ook bekendstonden met hun voornaam[32]

Rembrandt als etserRembrandt was gedurende zijn leven vooral beroemd als etser en daarmee tot in Italieuml bekend Hij begon in 1628met etsen Waarschijnlijk heeft Jan Lievens hem dat geleerd Twee eerdere prenten lsquoDe besnijdenisrsquo en lsquoDe vluchtnaar Egyptersquo die tot voor kort aan Rembrandt werden toegeschreven blijken van de hand van Lievens te zijnRembrandt heeft later een aantal oosterse koppen van Lievens nageeumltst en die zonder de auteur te vermelden onderzijn eigen naam op de markt gebracht

Stijl

TechniekVolgens Karel van Mander zijn er twee manieren om te schilderen wild of fijn Rembrandt wist beide technieken tecombineren Door zijn vrije en trefzekere techniek kon Rembrandt zich veroorloven met de kwast een schilderijmeteen ruw op te zetten De meeste schilders maakten eerst een ondertekening in houtskool Bovendien gebruikteRembrandt meer dan tijdgenoten een dikke onderschildering De witte onderschilderingen zijn vervolgens metdoorzichtige verf in een glaceertechniek overgeschilderd waardoor er rijke kleuren zijn ontstaan Ten slottegebruikte Rembrandt de frottis- ofwel drogekwasttechniek de bijna droge verf bleef niet overal zitten en geeft eenwillekeurige spikkelachtige structuur

Rembrandt van Rijn 6

Periodes themas en stijlenbull In Rembrandts Leidse periode (1625-1631) was de invloed van Lastman het meest zichtbaar Schilderijen waren

tamelijk klein maar rijk in detail (bv in kostuums en juwelen) Religieuze en allegorische themas overheerstenbull Gedurende zijn eerste jaren in Amsterdam (1632-1636) maakte Rembrandt vooral grote doeken gebruikte hij

felle kleuren en schilderde hij vooral dramatische taferelen Hij maakte in deze periode veel portrettenbullbull Eind jaren dertig schilderde Rembrandt veel landschappen en maakte hij veel etsen over de natuur Zijn

landschappen waren in die tijd vaak speelbal van die natuur met dreigende wolkenluchten en bomen die door destorm geknakt waren

bull Vanaf ongeveer 1640 werd Rembrandts werk soberder wat wellicht te verklaren valt uit de familietragedies diehem overkomen waren Uitbundigheid maakte plaats voor diepgevoelde innerlijke emoties Bijbelse taferelenwaren nu vooral gebaseerd op het Nieuwe Testament en niet meer op het Oude Testament zoals eerder het gevalwas geweest Het formaat van de doeken werd weer kleiner Een uitzondering daarop is De Nachtwacht zijngrootste schilderij Landschappen werden vaker geeumltst dan geschilderd De duistere krachten van de natuurmaakten plaats voor rustige Hollandse plattelandstaferelen

bull In de jaren vijftig veranderde Rembrandts stijl opnieuw Schilderijen werden weer groter kleuren fellerpenseelstreken krachtiger Hiermee nam Rembrandt afstand van eerder werk en van de heersende mode die juistmeer en meer neigde tot fijn gedetailleerd werk Hij gebruikte nog steeds veel Bijbelse themas maar de nadruklag nu niet meer op groepsscegravenes maar meer op intieme portretachtige figuren

bull In zijn laatste jaren schilderde Rembrandt een aantal van zijn mooiste zelfportretten die duidelijk blijk gaven vanhet verdriet en de zorgen die hem ten deel waren gevallen

Werk

De Nachtwacht Zie De Nachtwacht voor het hoofdartikel over dit onderwerp

De Nachtwacht (1642)

Rembrandt schilderde de DeNachtwacht of Het korporaalschapvan Frans Banning Cocq en luitenantWillem Ruytenburgh maakt zichgereed tussen 1640 en 1642 Hetmeesterwerk dat waarschijnlijk rond17961797 voor het eerst deNachtwacht genoemd [33] werd wasbesteld voor de nieuweKloveniersdoelen verzamelplaats voorde musketiers van de schutterijRembrandt nam afstand van deconventie om dergelijkeschuttersstukken stijf en formeel af tebeelden en het is dan ook meer eenactiescegravene dan een opstelling Hijtoonde een deel van de burgerwachtvan wijk II afkomstig tussen deDamrak en de Nieuwendijk [34] als hetvendel bij de poort staat opgesteld en wil optrekken met opgestoken lansen of pieken

Rembrandt van Rijn 7

Kapitein Frans Banning Cocq met rode sjerp geeft opdracht de mars in te zetten Naast hem de in het geel gekledeWillem van Ruytenburch met in de hand het een naar voren gerichte korte piek of de sponton toebehorend aan dekapitein De ingehuurde trommelaar Jacob Jorissen geheel links geeft een roffel[35] Niet iedereen staat klaarSommige schutters zijn druk gesprek verwikkeld zes personen zijn nog bezig met hun geweren De in het roodgeklede man links demonstreert het met kruit vullen van een musket de man tussen de kapitein en de luitenant kijktenigszins verschrikt na het afvuren de man achter de linkerschouder van Ruytenburch blaast de resten weg van hetniet ontplofte kruit uit de pan van zijn musket De man boven het feestelijk geklede meisje met de mascotte (nb deklauwen van een kip) is de vaandrig van het vendelIn 1715 is het doek verkleind zodat het op een nieuwe locatie tussen twee ramen paste in de krijgskamer van hetstadhuis Dankzij een replica uit 1650 is achterhaald wat er verloren is gegaan drie bijfiguren zijn verdwenen en deman met de helm links en de trommelslager rechts staan er nog slechts voor de helft op Ook is er vooraan linksminder lege ruimte zodat het effect van beweging naar links vermindert terwijl de hoofdfiguren nu vrijwel in hetmidden staan (Rembrandt bereikte meer dynamiek met hun oude positie meer op rechts)WikipediaBronvermeldingHet werk meet nu nog 437 bij 363 meter ofwel 82 van de oorspronkelijke omvangHoewel het een scegravene bij daglicht is hield Rembrandt het schilderij tamelijk donker om met lichteffecten deaandacht op bepaalde partijen te kunnen vestigen Door verkleuring van het vernis werd het nog donkerder en kreeghet in de 18e eeuw als bijnaam de Nachtwacht Rembrandt heeft het enorme doek waarschijnlijk in een galerij op debinnenplaats van zijn woning geschilderd Sommige geportretteerden klaagden dat zij nauwelijks herkenbaar warenEen andere schilder heeft rechts in de boog van de poort een medaillon met de namen van de 18 meebetalendegeportretteerden overgeschilderd Het naamschild werd pas in 1758 ontdekt[36]

Oude man (1651)

Andere meesterwerken

Zie ook Lijst van werken van Rembrandt van Rijn

bull 1627 De vlucht naar Egypte (Museum voor Schone Kunsten Tours)bull 1632 Anatomische les van Dr Nicolaes Tulp (Mauritshuis Den

Haag)bull 1635 Belsazars Feest (National Gallery Londen) (afbeelding van

Belsazar)bull 1636 De Verblinding van Samson (afbeelding van Samson)bull 1636 Danaeuml (Hermitage Sint-Petersburg) (afbeelding van Danaeuml)bull 1642 De compagnie van kapitein Frans Banning Cocq beter bekend

als De Nachtwacht (Rijksmuseum Amsterdam)bull 1643-1649 Christus geneest de zieken ook bekend als De honderd

gulden prent (oa Rijksmuseum Amsterdam Victoria and AlbertMuseum Londen) een ets de bijnaam ervan sloeg op het voor die tijd enorme bedrag dat voor de prent werdbetaald Afbeelding van Christus

bull 1653 Het Offer van Isaac (Hermitage Sint-Petersburg) (afbeelding van Isaac)bull 1654 Bathsheba (Louvre Parijs) (men denkt dat Hendrickje voor dit schilderij model heeft gestaan)bull 1660 Ahasveros en Haman aan het feestmaal van Esther Poesjkinmuseum Moskoubull 1661 De Samenzwering van Claudius Civilis (Nationalmuseum Stockholm)[37]

Rembrandt van Rijn 8

Oude man in leunstoel (1652)

Oude man in leunstoel (1654)

Aristoteles peinzend (1653)

bull 1662 De Staalmeesters (Rijksmuseum Amsterdam)bull 1664 Het Joodse Bruidje (Rijksmuseum Amsterdam)bull 1669 Terugkeer van de Verloren Zoon (Hermitage) Sint-Petersburg

Leerlingen

bull Carel Fabritius (1622-1654) Rembrandts meest getalenteerdeleerling en navolger

bull Gerrit Dou (1613-1675) zijn eerste leerlingbull Willem de Poorter (1608 - na 1648)bull Ferdinand Bol (1616-1680)bullbull Jurriaen Ovensbullbull Jan Victorsbullbull Willem Drostbull Govert Flinck (1615-1660)bull Nicolaes Maes (1643-1693)bull Gerbrand van den Eeckhout (1621-1674) was zijn beste vriend en

beste leerlingbull Samuel van Hoogstraten (1627-1678) die tevens een bekend boek

over de schilderkunst in die tijd schreef waarin hij Rembrandtbekritiseerde

bull Arent de Gelder (1645-1727) zijn laatste leerlingRembrandt signeerde diverse keren het werk van zijn leerlingen In1968 werd gestart met het Rembrandt Research Project (RRP) onderauspicieumln van de Nederlandse Organisatie voor WetenschappelijkOnderzoek (NWO)[38] Kunsthistorici bundelden hun krachten metexperts uit andere disciplines om de authenticiteit te bepalen van aanRembrandt toegeschreven werken Hierbij werd onder meergebruikgemaakt van nieuwe methoden voor technische diagnostiekom een complete catalogus van zijn schilderijen samen te stellen Veelschilderijen die eerder aan Rembrandt waren toegeschreven zijn van delijst geschrapt en worden nu gezien als het werk van zijn leerlingen

Rembrandt in de cultuur

Musical film en televisie

De eerste film over Rembrandt (waarschijnlijk rond 1912) is verlorengegaan en enig naslagwerk is er ook niet over In de jaren die volgenverschijnen er in de Verenigde Staten films als The Stolen Rembrandten Is this a Rembrandt die meer om de schilderijen draaien In 1936verschijnt er een Amerikaanse Rembrandtfilm met Charles Laughtonin de hoofdrol

Rembrandt van Rijn 9

Man in wapenuitrusting (1655)

Nederland volgt vier jaar later in 1940 met een Rembrandtfilmgeregisseerd door Gerard Rutten en in het geheim opgenomen Debezetters vonden de film ongeschikt naar hun maatstaven maar deNederlandse makers wilden er niets meer aan veranderen In de herfstvan 1941 maakten de Duitsers in ons land een speelfilm overRembrandt van Rijn De ploeg maakte er een grootse filmproductievan Er werd een enorm decor gebouwd in de vorm van hetRembrandthuis aan de Jodenbreestraat inclusief omliggende huizen

In 1957 maakte Bert Haanstra een korte documentaire over Rembrandtgevolgd door Jos Stelling met zijn Rembrandt fecit 1669 over delaatste levensjaren van Rembrandt In 1999 verschijnt de groteEuropese productie Rembrandt met Klaus Maria Brandauer in dehoofdrol in die film wordt Engels gesproken In juli 2006 is er eenmusical in premiegravere gegaan over het leven van Rembrandt getiteldRembrandt De Musical met Henk Poort en Syb van der Ploegbeurtelings in de rol van Rembrandt De Britse filmregisseur PeterGreenaway heeft een film gemaakt over Rembrandt en diens drievrouwen De film Nightwatching werd gemaakt tijdens het Rembrandtjaar 2006 en ging in 2008 in premiegravere

In 2011 vertoonde de EO de vierdelige televisieserie Rembrandt en ik

Bibliografiebull Alpers Svetlana De firma Rembrandt Uitg Bert Bakker Amsterdam 1989bull Brown Christopher ea Rembrandt de Meester en zijn werkplaats tentoonstellingscatalogus Rijksmuseum

Amsterdam 1991bull Driessen Christoph Rembrandts vrouwen Uitg Bert Bakker Amsterdam 2012bull Dudok van Heel SAC De jonge Rembrandt onder tijdgenoten Godsdienst en schilderkunst in Leiden en

Amsterdam Nijmegen University PressVeenman Publishers 444 blzbull Fuchs R Rembrandt spreekt een verslag Uitg de Bezige Bij 2006 Amsterdam 267 blz ISBN 90-234-1930-8bull Gelder Roelof van Van iedereen en niemand Na 400 jaar is er aan Rembrandt nog steeds veel te ontdekken in

NRC Handelsblad Cultureel Supplement 14 juli 2006bull Gombrich EH Eeuwige schoonheid De Haan 1990 ISBN 90-269-4189-7bull Graaff Arthur en Roscam Abbing Michiel Rembrandt voor Dummies een Rembrandthandboek Pearson

Education Benelux 2006 Amsterdam 360 blzbull Honour Hugh en Fleming JohnAlgemene kunstgeschiedenis MeulenhofLandshoff 1988 (vertaald van A World

History of Art 1982) ISBN 90-290-8005-1bull Nooteboom C Een jongere dubbelganger Essay Rembrandt in Leiden in NRC Handelsblad Cultureel

Supplement 14 juli 2006bull Noord Jos van Rembrandt is 399 jaren oud nieuwsartikel en interview met Arthur Graaff en Michiel Roscam

Abbing over Rembrandts geboortejaar De Telegraaf 14 juli 2006bullbull Straten Roelof van Rembrandts Leidse Tijd 1606-1632 Leiden 2005bull Schwartz Gary De grote Rembrandt MercatorfondsWaanders 352 blzbull Wetering E van de A corpus of Rembrandt paintings dl I II en III (red samen met J Bruyn B Haak SH

Levie PJJ van Thiel) en IV (red Van de Wetering)bull Wetering E van de Rembrandt in nieuw licht [vert Barbara de Lange eindred Rembrandt Research Project]

- 1e dr - Amsterdam Local World 2009 - 223 p ill 27 cm Met lit opg ISBN 978-90-811681-7-5bull Wilt Koos de (2006) Rembrandt Inc marktstrategieeumln van een genie Nieuw Amsterdam ISBN 90-468-0184-5

Rembrandt van Rijn 10

bull Wolkers J De spiegel van Rembrandt 1999 Uitg Waanders Zwolle ism de Kunsthal in Rotterdambull Hans Joachim Bodenbach Rembrandt - Selbstportraumlts von fremder Hand Verlag der Kunst Dresden 45 S 18

ganzs Portraumlts (engl Summary) Husum 2003

Triviabull Op 25 januari 2007 werd bij het veilinghuis Sothebys uitzonderlijk een werk van Rembrandt Portret van

St-Jacob de Meerdere uit 1661 geveild ter waarde van $ 258 miljoenbull In oktober 2007 werd in Engeland een schilderij geveild dat voorheen was toegeschreven aan een

negentiende-eeuwse navolger van Rembrandt maar dat waarschijnlijk een zelfportret uit 1629 van Rembrandtzelf is Het schilderij was getaxeerd op tussen de 700 en 1100 euro werd aangeboden voor 2000 euro en isverkocht voor 3 miljoen euro De anonieme koper van De jonge Rembrandt als Democritus de lachende filosoofis naar verwachting een handelaar die het schilderij zal restaureren en opnieuw te koop zal aanbieden[39] Hetschilderij is met het monogram RHL ondertekend wat volgens deskundigen alleen maar kan wijzen op de naamRembrandt Harmensz Leidensis (van Leiden)

Externe linksbull The Rembrandt Database [40]

bull Rembrandt in Amsterdam [41]

bull Rembrandt leven en werk van de kunstenaar [42]

bull Rembrandt Research Project [43]

bull Webmuseum Paris [44] (veel op groot formaat gescande afbeeldingen van zijn werk)bull Schilderijen van Rembrandt [45] (grote collectie afbeeldingen van de schilderijen van Rembrandt)bull Rembrandt bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie [46]

bull Rembrandt van Rijn [47]

bull Rembrandts oeuvre [48]

Bronnen noten enof referenties

[1] J de Jong Rembrandts geboortejaar een jaar te vroeg gevierd (http www nd nl artikelen 2006 februari 03rembrandts-geboortejaar-een-jaar-te-vroeg-gevierd) Nederlands Dagblad 3 februari 2006 Bronnen rondom Rembrandts geboortejaar inhet bijzonder pleitend voor 1607

[2][2] C Huygens Mijn Jeugd p 100 Vertaling en toelichting CL Heesakkers Amsterdam 1987 Griffioen-reeks[3] G Schwartz een van de grote autoriteiten houdt het jaar 1606 aan[4][4] Schwarz G (1987) Rembrandt p 134[5][5] C Huygens Mijn Jeugd p 85-87[6] Langs Rembrandts roem de reputatie van een meester Door Herman Belieumln Paul Knevel (http books google nl

booksid=ZjQLF4zL-ywCamp pg=PA158amp lpg=PA158amp dq=Rembrandt+ gierigheidamp source=blamp ots=6guGhgnIStampsig=s8kkvsC2JVa0l7qcnQGeywpov2samp hl=nlamp ei=6GlFTMfvL9DuOb-71bIEamp sa=Xamp oi=book_resultamp ct=resultamp resnum=2ampved=0CBwQ6AEwATgKv=onepageamp qamp f=false)

[7] Rembrandt400 - Rembrandt amp Saskia - Hartstocht op het Bildt - Rembrandt en Saskia (http www rembrandtophetbildt nlindexc55c htmllc=nlamp page=53)

[8][8] Dudok van Heel SAC (1987) Dossier Rembrandt p 33[9] Art at auction in 17th century Amsterdam von John Michael Montias p 261 66 67 amp 68 (http books google nl

booksid=PbfVpi-R-hYCamp printsec=frontcoveramp dq=Art+ and+ auction+ Montiasamp source=blamp ots=av8lCHrE3Bampsig=nsc7uwC5XaVHYSnCOnfZrqQ2xQUamp hl=nlamp ei=lTh1TaPoNYnQhAeYvdEwamp sa=Xamp oi=book_resultamp ct=resultamp resnum=5ampved=0CDkQ6AEwBAv=snippetamp q=Uylamp f=false)

[10] Rembrandt koopt een Rubens (http stadsarchief amsterdam nl presentaties uitgelicht rembrandt_prive peter_paul_rubensrembrandt_koopt_een_rubens )

[11][11] Broos B (1999) Das Leben Rembrandts van Rijn (1606-1669) In Rembrandt Selbstbildnisse p 78[12][12] Broos B (1999) Das Leben Rembrandts van Rijn (1606-1669) In Rembrandt Selbstbildnisse p 79[13][13] Driessen C (2012) Rembrandts vrouwen p 155[14][14] Dudok van Heel SAC (1987) Dossier Rembrandt p 38

Rembrandt van Rijn 11

[15][15] Rembrandt is nooit gevraagd om als getuige taxateur of peet op te treden en gold mogelijk als onbetrouwbaar Schwarz G (1987)Rembrandt p 363

[16][16] Vries AB de (1956) Rembrandt 1606 - 1956 p 57[17][17] Dudok van Heel SAC (1987) Dossier Rembrandt p 56[18][18] Crenshaw P (2006) Rembrandts Bankruptcy The artist his patrons and the art market in seventeenth-century Netherlands p 61

76[19][19] Israel J (1995) The Dutch Republic Its Rise Greatness and Fall 1477-1806 Clarendon Press Oxford p 877[20] http nos nl artikel 72822-rembrandt-is-nogal-onberekenbaar html[21][21] Dudok van Heel SAC (1987) Dossier Rembrandt p 44[22][22] Het paar kreeg twee kinderen die beiden jong overleden Rembrandt (1673-voor 1685) en Hendric Suythof (1678-voor 1691)[23][23] Dudok van Heel SAC (1987) Dossier Rembrandt p 86-88[24] Parenteel van GERRIT ROELOFSZn (VAN RIJN) (http members chello nl y galen2 algemeen rembrandt htm)[25] Stadsarchief Amsterdam (http stadsarchief amsterdam nl archieven archiefbank indexen begraafregisters_voor_1811 zoek query

nl pli1=1amp v1=Tiamp a1=Rijamp x=12amp z=b)[26] DTB stadsarchief Amsterdam (https stadsarchief amsterdam nl archieven archiefbank indexen begraafregisters_voor_1811 zoek

query nl pli1=1amp v1=Rembraamp a1=Rijamp x=12amp z=a)[27] DTB Stadsarchief Amsterdam (https stadsarchief amsterdam nl archieven archiefbank indexen doopregisters zoek search nl

plv1=Rembamp b1=amp a1=Reamp r1=1amp v2=amp b2=amp a2=amp r2=0amp d1=amp m1=amp y1=amp d2=amp m2=amp y2=amp rs=0amp x=51amp y=9)[28] (https stadsarchief amsterdam nl archieven archiefbank indexen kwijtscheldingen zoek zoek nl plvoornaam=Rembraamp

tussenvoegsel=amp achternaam=amp instelling=0amp straatnaam=Jamp huisnaam=amp jaartal=amp x=51amp y=8)[29][29] Rembrandts Selbstbildnisse p 75 Mauritshuis Den Haag[30][30] The Rembrandt Documents New York Abaris 1979 ISBN 0-913870-68-4[31] Ontwikkelingen van Rembrandts handtekeningen (pdf) (http www rembrandt-signature-file com remp_texte remp050 pdf)[32] Nationaal Archief (http www nationaalarchief nl plaatsen details aspactie=zoekenamp page=3amp pk=59)[33] http geschiedenis vpro nl programmas 3299530 afleveringen 43433739 items 43646398[34] Hijmans W amp L Kuiper amp A Vels Heijn (1976) Rembrandts Nachtwacht Het vendel van Frans Banning Cocq de geschiedenis

van een schilderij p 59[35] Verklarende tekst van het Rijksmuseum (http www rijksmuseum nl attachments persmap Rijks_TEFAF_wand_nachtwacht_CORR

pdf__utma=198820521 1508514966 1322759689 1334035216 1334933798 11amp __utmb=198820521 2 10 1334933798amp__utmc=198820521amp __utmx=-amp __utmz=198820521 1334933798 11 5 utmcsr=nl wikipediaorg|utmccn=(referral)|utmcmd=referral|utmcct= wiki De_Nachtwachtamp __utmv=-amp __utmk=107431490)

[36] Hijmans W amp L Kuiper amp A Vels Heijn (1976) Rembrandts Nachtwacht Het vendel van Frans Banning Cocq de geschiedenisvan een schilderij p 116

[37] Het doek is in stukken gesneden en een groot deel daarvan is verloren gegaan alleen het middendeel resteert nogRembrandtspecialist Ernst van de Wetering presenteerde in de Trouw van 6 juli 2006 de uitkomsten van zijn reconstructie waaruit hijconcludeert dat De Samenzwering van Claudius Civilis groter was dan de Nachtwacht Oorspronkelijk moet de Samenzwering vanClaudius Civilis een afmeting moeten hebben gehad van 6 bij 65 meter terwijl de Nachtwacht oorspronkelijk 5 meter bij 387 metermoet zijn geweest

[38] Meer informatie is te vinden op Rembrandtresearchproject (http www rembrandtresearchproject org)[39] NOS Journaal 27 oktober 2007 Vroeg portret Rembrandt ontdekt (http www nos nl nosjournaal artikelen 2007 10 27

271007_rembrandt html)[40] http www rembrandtdatabase org[41] http www rembrandt-amsterdam nl[42] http www amsterdam nl stad_in_beeld typisch_amsterdams typisch_amsterdams_-_bActItmIdt=11182[43] http www rembrandtresearchproject org[44] http www ibiblio org wm paint auth rembrandt[45] http rembrandt schilderijen nu[46] http www rkd nl rkddb dispatcher aspxaction=searchamp database=ChoiceArtistsamp search=priref=66219[47] http www ckplus nl rembrandt html[48] http www kunstbus nl kunst rembrandts-oeuvre html

Paginabronnen en auteurs 12

Paginabronnen en auteursRembrandt van Rijn Bron httpnlwikipediaorgwindexphpoldid=35441305 Auteurs Koen 213-84-199-98adslxs4allnl 3wisemen AGL Aart-Teun Adnergje Advance AfhaalchineesAiko Alankomaat Aleichem Algont Andre Engels Anrie Antro B kimmel Belsen Bemoeial Bjorndijkstra Blaman Boekenliefhebber Brabo Briccius Brimz Brooz2001 Caedus CepheusChris ChrisN Cicero Ciell Ckdewaal Classical geographer CommonsDelinker CrazyPhunk Dapsv Dark-knight Darwin De Wikischim Delay Dennyboy1997 Dinsdagskind DiogenesDolfy Dolledre DrJos Dryke Dsjh Dz EdBever Edoderoo Edwinb Ellywa Emiel Emmelie Empoor Erik Baas Erik Zachte Erik1980 Eriksw ErikvanB Erwin EvG Evanherk EveFakirNL Flurp Flying Dutchman Frankdegram Freek Verkerk Frila Fruggo Frut GLanting GeeKaa GerardJV GerardM Gijsiii GijsvdL Glatisant Grmbl76 Guido Zuidinga GuustentijHBook Hals Hans B Hardscarf HenkvD Hilkmann HoTu Ilonamay JWZG JaapVliet Jackal Jacob71123 Jan Arkesteijn JanTurin Jansch Jarii94 JePe JePeAWB JeroenguldemondJhendin Johan Lont Johan66 John-c Joost Joost 99 Jop123 Josh Josq JurriaanH KKoolstra Kanman Karel Anthonissen Kattenkruid Kdrie Kingsnake Klaas1978 Kleparz KleuskeKoerbagh Koosg Kthoelen Kunstliefhebber2 Kwibus Kwiki Kaumlnsterle Larsjasper Latux LennartBolks Leopard Lestari Look Sharp Lymantria MP Tillema M441 MADe MWAKMachaerus Maiella Maniago MartinD Marza Mastadc Mathonius McSmit Mdd Mdw Mexicano Mezelf14 Michiel1972 MigGroningen Mohawkmarcje MoiraMoira MosellanusMrBlueSky Muijz Mwpnl Narayan Niels Ninane Noebse O E P Obarskyr Oerknal Olivier Bommel Onderwijsgek Oscar PH Louw Pancho Villa Patty PaulSeveral PeHa PelikanaPepijntje Phidias Pieter1 Piggen Pimbrils Pinkeltje123 Pompidom Quistnix Rasbak Ravingwolf Redacteur25 RemterHofstede Rex Richardw Riekevanleeuwen Rietvogel Robb RobertRoboRex Romaine Ronald RonaldB RonaldW Rood-geel-blauw RoswithaC SKroeze Samson55 SanderK Scipius Servien Siebrand Silver Spoon Sint Aldegonde Sir Iain Smile4everSonty567 Sopotra Sswelm Streep T Houdijk T Tichelaar TBloemink Taka Taks Tdevries Thomas- Timk70 Timusuke Tomgreep TonHarmsen Tr606 Trijnstel Troefkaart TupsharruTuvic Universityuser Vertrokken Vincent Steenberg Vis met 1 oog Voortman Walter Wasily Webnetprof Wikix Willemo Willemtervelde WinContro Woudloper Wutsje XyboiYoshiDaSilva Ype conversion script 425 anonieme bewerkingen

Afbeeldingsbronnen licenties en bijdragersBestandRembrandt van rijn-self portraitjpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_van_rijn-self_portraitjpg Licentie Public Domain Auteurs Anne97432Barfoos Bohegraveme Gdallorto Ham Hekerui Koppedia Kuumlrschner Malene Martin H Mattes QWerk Singinglemon Sparkit Vincent Steenberg Wmpearl Wst 2 anonieme bewerkingenBestandPrinsenvlagsvg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandPrinsenvlagsvg Licentie Public Domain Auteurs Artem Karimov Bender235 Cirt Erlenmeyer GolradirHavang(nl) Homo lupus JdH Ludger1961 Mattes Miyamaki Oren neu dag Rene Bekker Sceptic Vincent Steenberg 4 anonieme bewerkingenBestandPortal iconsvg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandPortal_iconsvg Licentie Creative Commons Attribution-Sharealike 30 Auteurs damian en pascalFileNeeltgen Willemsdr van Zuytbrouck (1569-1640) by Rembrandtjpg Bronhttpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandNeeltgen_Willemsdr_van_Zuytbrouck_(1569-1640)_by_Rembrandtjpg Licentie Public Domain Auteurs Jan ArkesteijnBestandRembrandt van Rijn 180jpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_van_Rijn_180jpg Licentie Public Domain Auteurs Bukk Cirt Foroa JanArkesteijn Kuumlrschner Mattes Vincent SteenbergBestandRembrandt Harmensz van Rijn 143jpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_Harmensz_van_Rijn_143jpg Licentie Public Domain Auteurs AWagner Anne97432 Bukk Diomede EDUCA33E Emijrp Mattes Vincent SteenbergBestandRembrandt Harmensz van Rijn 048jpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_Harmensz_van_Rijn_048jpg Licentie Public Domain AuteursAnne97432 Auntof6 Deerstop Docu EDUCA33E HBook Mattes Shakko Vincent Steenberg WstBestandRembrandt Harmensz van Rijn 097jpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_Harmensz_van_Rijn_097jpg Licentie Public Domain AuteursAnne97432 EDUCA33E Emijrp Jarekt Mattes PKM Shakko Vincent SteenbergBestandRembrandt Harmensz van Rijn 157jpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_Harmensz_van_Rijn_157jpg Licentie Public Domain AuteursAnne97432 Bukk EDUCA33E Emijrp Gdallorto Ilse Jan Arkesteijn Mattes Orrling Rlbberlin Vincent Steenberg WarburgBestandRembrandt Harmensz van Rijn 046jpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_Harmensz_van_Rijn_046jpg Licentie Public Domain AuteursAnne97432 Auntof6 EDUCA33E Mattes P S Burton Rlbberlin Tm AringrvasbaringoBestandRembrandt - Klesveverlaugets forstandere i Amsterdamjpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_-_Klesveverlaugets_forstandere_i_Amsterdamjpg Licentie Public Domain Auteurs Anne97432 Chrisglie Denniss Diligent Docu EugeneZelenko Ilse JoJan Vincent Steenberg 1 anonieme bewerkingenBestandRembrandt autographpng Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_autographpng Licentie Public Domain Auteurs UserImmanuel GielAfbeelding1rightarrowpng Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=Bestand1rightarrowpng Licentie GNU Lesser General Public License Auteurs David VignoniBestandThe Nightwatch by Rembrandtjpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandThe_Nightwatch_by_Rembrandtjpg Licentie onbekend Auteurs Bjankuloski06enDarkbosal DeeMusil Docu Duesentrieb Graumlff Matthias Herald Alberich Julia W Kathovo Mattes Mcke Mormegil QWerk Shakko Takabeg Tony Wills UpstateNYer Vincent SteenbergŻbiczekBestandRembrandt Harmenszoon van Rijn - Portrait of an Old ManJPG Bronhttpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_Harmenszoon_van_Rijn_-_Portrait_of_an_Old_ManJPG Licentie Public Domain Auteurs Andreagrossmann Anne97432Kuumlrschner Vincent SteenbergBestandRembrandt Harmensz van Rijn 004jpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_Harmensz_van_Rijn_004jpg Licentie Public Domain AuteursAnne97432 Docu EDUCA33E Emijrp Kuumlrschner Mattes Stilfehler Vincent SteenbergBestandRembrandt Harmensz van Rijn 003jpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_Harmensz_van_Rijn_003jpg Licentie Public Domain AuteursAnne97432 Auntof6 Boo-Boo Baroo EDUCA33E Emijrp Goldfritha Jan Arkesteijn Mattes 1 anonieme bewerkingenBestandRembrandt Harmensz van Rijn 013jpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_Harmensz_van_Rijn_013jpg Licentie Public Domain AuteursAnne97432 Auntof6 CrazyPhunk Crisco 1492 Darwinius Diomede Docu EDUCA33E Ecummenic Emijrp Goldfritha Mattes Natl1 Szilas Tomisti Wikid77 1 anonieme bewerkingenBestandRembrandt Harmensz van Rijn 078jpg Bron httpnlwikipediaorgwindexphptitle=BestandRembrandt_Harmensz_van_Rijn_078jpg Licentie Public Domain AuteursAnne97432 Auntof6 Boo-Boo Baroo Diomede Diwas EDUCA33E Emijrp Ham Jonathan Oldenbuck Mattes Postdlf Samuraiantiqueworld Иван Дулин

LicentieCreative Commons Attribution-Share Alike 30 Unportedcreativecommonsorglicensesby-sa30

• Rembrandt van Rijn
• • Levensloop
  • • Sint Antoniesbreestraat
    • Rozengracht
    • Nageslacht
    • • Naam en handtekening
      • Rembrandt als etser
      • Stijl
      • • Techniek
        • Periodes themas en stijlen
        • • Werk
          • • De Nachtwacht
            • Andere meesterwerken
            • • Leerlingen
              • Rembrandt in de cultuur
              • • Musical film en televisie
                • • Bibliografie
                  • Trivia
                  • Externe links
                  • • Licentie