Waar de dagtochten vanuit Marrakech en Agadir eindigen, begint een ander Marokko.Het is er rustig, mooi en enorm gastvrij. ‘De mensen hier zijn fantastisch.’Tekst en foto’s: Hans Avontuur

36 zaterdag 29 maart 2014 37

Na een dag rijden van-uit Marrakech beginthet voorzichtig teschemeren. Nog drie,twee, één bocht enjawel: uitzicht op deAmmeln-vallei. De

hoge rode rotsen rechts, de lagereroze rotsen links en daar tussenineen bijna 40 kilometer langestreep groen die langzaam oplostaan de paarse horizon.De vallei met z’n 27 kleine dor-

pen vormt een oase in de onher-bergzame Anti-Atlas. Midden indie verlaten wereld staat het ho-telletje van de Nederlandse Lies-beth van Woerden: Chez Amaliya.,,Het eind van de wereld wil ik hetniet noemen,’’ zegt ze bij een Ma-rokkaans kopje muntthee. ,,Maarinderdaad: niemand krijgt hiereen burn-out.’’Een Nederlandse vrouw in het

traditionele zuiden van Marokko.Op een plek waar niemand vangehoord heeft. Dat roept vragenop. ,,Het is eenvoudig,’’ verteltLiesbeth. ,,Tijdens een rondreisben ik verliefd geworden op Ma-rokko. Toen ik terug op mijn werkin Nederland een jubileum vierdemet speech en speldje, vroeg ikme af wat ik met de rest van mijnleven wilde. Nou ja, dat wist ik ei-genlijk wel. Naar Marokko.’’Liesbeth was destijds de 40 ge-

passeerd, had geen relatie, geenkinderen en vond dat ze de gokvrij eenvoudig kon wagen. Zeloopt voor haar gasten uit om ietsbijzonders te laten zien. ,,Kijk, hieris het gebeurd. Toen ik onder deze

reizen

magazine

boom ging zitten en over de valleiuitkeek, wist ik dat ik mijn plekhad gevonden.’’Het uitzicht op de Ammeln-

vallei is er betoverend. De mach-tige rotsen, de witte huisjes op deflank en het plateau met de palm-bomen eronder. Nu, negen jaarlater, heeft ze hier een hotelletjeén een Marokkaanse man. ,,Ik kende discussie over Marokko en deislam in Nederland, maar ik wordhier als vrouwelijke hotelbaasdoor iedereen geaccepteerd en ge-respecteerd. Ze noemen mij meteen knipoog wel eens ‘de keizerinvan de vallei’. De mensen hier zijnfantastisch. Dat wil ik mijn gastengraag laten zien. Iets positiefs overdit prachtige land.’’

AmandelbomenEen hobbelweg. Een stoffig pad.Een geïmproviseerde brug overeen bijna droogstaande bergbeek.De zon wordt gefilterd door palm-bomen, johannesbroodbomen,olijfbomen, arganbomen, vijgen-bomen en amandelbomen. Dit ishet hart van de Ammeln-vallei.Iets hoger liggen de resten van hetoorspronkelijke dorp Oumesnat.Eén voor één hebben de bewonershier hun eenvoudige huizen verla-ten voor nieuwe exemplaren ver-derop. Met stromend water, elek-triciteit en riolering.Het oude Oumesnat is veel

mooier dan het nieuwe, maar ernstig in verval. Zelfs de dikstemuren bezwijken onder de combi-natie van weer, wind en tijd. Wan-delend door de overblijfselen vanhet dorp komen soms de mooistedetails tevoorschijn. Ramen metrijk houtsnijwerk, een muurschil-dering, hekken van weelderigsmeedijzer.Heel langzaam groeit in de val-

lei het besef dat de geschiedenisvan waarde kan zijn. Een enkelhuis wordt al gerestaureerd. LaMaison Traditionnelle was het eer-ste pand dat standhield. MonsieurAhrass Abdeslam legt uit: ,,Ik hebin het buitenland gewerkt, maarben blind geworden. Dat wasmoeilijk. Zoekend naar een ma-nier om mijn brood te verdienen,kwam ik op het idee om hier mettoerisme te beginnen.’’La Maison Traditionnelle is

Verlies je hart op rotsige grond

GeleerdTafraoute is de stad

van de pantoffels.

HollandaiseLiesbeth vanWoerden isingeburgerd.

�

Keizerinvan de Ammeln-vallei

Avontuurop reis

Stilzwijgend verbondHans Avontuur droomt van Engelse toeristen die in eendraagstoel naar boven werden gedragen.

Stap voor stap lopenwe omhoog. Zwoe-gend en hijgend doorde voorjaarssneeuw.

Op de laatste meters zakkenzelfs onze sneeuwschoenendiep weg. Maar dan duikt hetreisdoel op: hotel Weisshorn,in 1882 gebouwd op eenhoogte van 2337 meter. VanuitSt. Luc werden de Engelsedames op muilezels en indraagstoelen naar boven ge-bracht. Om er fijn een gezondluchtje te kunnen scheppen.Via de zijkant gaan we hethotel binnen. Hoewel er in-middels elektriciteit en warmstromend water is, stappenwe regelrecht terug in de tijd.In de hal rechts bevindt zichnog altijd de fumoir, de rook-kamer. En een paar deurenverder is de salon met piano,die destijds door zes sterkekerels de berg op is gedragen.Ze deden er twee dagen overom het instrument op zijnplaats te krijgen.

Hotel Weisshorn is niet hetenige hotel in Zwitserland datin de pionierstijd van hetbergtoerisme op een onmoge-lijke plaats werd gebouwd. Zo staat er op de Malojapasbij St. Moritz het reusachtigePalace Hotel, en op de 3100meter hoge Gornergrat bijZermatt het fameuze Kulm-hotel met eersteklas uitzichtop de Matterhorn. Vanaf deontbijttafel heb je het gevoeldat je de markante berg kuntaanraken.Waar het Kulmhotel – metdank aan de trein naarboven – nog altijd een ge-liefd reisdoel is voor buiten-landse toeristen, daar leidthotel Weisshorn een be-staan in de schaduw. Bij gebrek aan een trein of lift zijn het vooral(sneeuwschoen)wande-laars en toerskiërs die nu de klim naar boven

maken. Sommigen blijven sla-pen in de eenvoudige kamersmet sanitair op de gang, an-deren komen er lunchen of koffiedrinken met een tarteaux myrtilles erbij, gemaaktvan bosbessen die ’s zomersop de nabije hellingen wor-den geplukt.

Terwijl in het dal van het Vald’Anniviers de lente is begon-nen en de boeren bij Sierrehun beroemde wijngaardenaanharken, zijn wij winter-sporters een stilzwijgend verbond aangegaan met hethotel. Zoals Weisshorn metzijn krakende vloeren en af-bladderende muren de 21steeeuw negeert, zo ontkennenwij het naderende einde vanhet skiseizoen. Starend uit het raam dromen we van eenplotselinge sneeuwstormwaardoor we de komendedagen niet meer weg kunnen.Met een hand-vol gasten ge-vangen in de mooiste tijd.

reageren?hans.avontuur@ad.nlavontuuropreis.nl

3938 zaterdag 29 maart 2014 magazine

een museum dat laat zien hoe demensen hier honderden jaren hebben geleefd. Monsieur Ahrassis zelf in het meer dan vierhon-derd jaar oude bouwwerk opge-groeid en kent het leven van vroe-ger nog. Zijn zoon Mustafa doetde rondleiding en toont hoe inge-nieus het huis in elkaar steekt.Van de stallen van de dieren tot demooie kamer waar gasten werdenontvangen. ,,Kijk eens naar ditgat,’’ zegt hij in de keuken. ,,Hierwerd het afval in gegooid. Weet jewaarom het zo hoog zit? Om er-voor te zorgen dat de kinderen erniet in konden vallen. En daar, zie je dat geheime hoekje? Dat wasvoor de eieren. Zodat niemand zezou stelen.’’Als Mustafa even later thee met

saffraan schenkt in de ontvangst-kamer en vader Ahrass zijn le-vensverhaal vertelt, komen tweevrienden aanwaaien. Muzikanten.Als vanzelfsprekend worden er in-strumenten tevoorschijn getoverden begint een privéconcert. Zo-maar. Voor de lol. En een beetjeomdat de hier gerespecteerdemonsieur Ahrass dat leuk vindt.De gasten zitten op de kussens

op de grond. Aan de muren prach-

Overal lopenpaadjes door hetbos. Sommigeeindigen in eendorp, sommige bijeen bron als deSource Bleue

uit & thuis

tige tapijten en natuurlijk het por-tret van de koning. De violin ber-bère klinkt, er wordt gezongen,Mustafa danst en iedereen lacht.Zomaar een geniaal momentje ophet platteland. ,,Zulke dingen maken het leven

mooi,’’ zegt monsieur Ahrass alsde muzikanten weer zijn vertrok-ken. ,,Het is niet goed als mensente veel of te weinig geld verdienen.Je moet genoeg hebben om van televen. En daar dan optimaal vangenieten. Dat is rijkdom.’’

Rondje lopenDe Ammeln-vallei is wandelter-rein. Overal lopen paadjes doorhet palmenbos. Sommige eindigenin een dorp, sommige bij een bronzoals de Source Bleue in Anameur.Er bestaan routekaarten, eenvou-dige boekjes met wandelingen,maar gewoon lukraak een rondjelopen is misschien nog wel hetmooiste.Er zijn nauwelijks bezienswaar-

digheden die je niet mag missen.Wel genoeg plekken die een mooireisdoel vormen voor een uit-stapje, een wandeling of een fiets-tocht. Zoals de Aït Mansour-kloofmet zijn palmbossen, het stadjeTafraoute waar de traditionelepantoffels worden gemaakt – rodevoor de vrouwen, gele voor demannen – en de blauwe rotsen dieeen kunstwerk vormen. Echteklimmers mikken op de hoogstetoppen: Djebel el Lekst (2359 m)en Adrar Mkorn (2344 m). De bewoners zelf zullen de gast

vooral op le lion wijzen, de leeu-wenkop. Deze is zonder moeite teherkennen in de rotsformaties

zwarte gewaden van de streek.Zo terughoudend als de dames

zich op straat gedragen, zo los enopen gaat het er binnenshuis aantoe. Er wordt veel en hard gela-chen. Om de eigen uitspraak vande woorden Scheveningen en zon.Maar nóg meer wanneer de bezoe-kers even later een paar arganno-ten proberen te kraken. Als dezetot drie keer toe door het vertrekvliegen, rolt oma bijna van pretover de vloer. ,,Voor een liter hebje 4 kilo nodig, hoor. Dat duurt bijjullie een hele week!’’

Plannen makenThuisgekomen bij Liesbeth enhaar man Hassan die ze hier in devallei heeft ontmoet, wordt er theegedronken in de berbertent vanhet hotel en volgt het plannenmaken voor morgen. Wordt hetwandelen bij Anil, naar de rots-tekening van Tazka of de Joodsebegraafplaats van Tazoulte? Lies-beth beveelt een mountainbike-tocht naar Tafraoute en de blauwerotsen aan.Eerlijk gezegd maakt het niet zo

gek veel uit. Vooral de vallei zelfmaakt deze omgeving zo spectacu-lair. En die ontdek je het best doorhet tempo van Ammeln te leven,de mensen te leren kennen, eenonbekend pad in te slaan of tegenhet einde van de dag op een rotste gaan zitten en de magischezonsondergang boven de bergoasete bekijken.Dat laatste is niet zonder risico.

Vraag maar aan Liesbeth. �

De reisDe Ammeln-vallei ligt op eendag rijden van Marrakech ofAgadir. Transavia heeft vluchtennaar beide steden vanaf ver-schillende luchthavens in Ne-derland. Retourtickets zijn ervanaf circa €120. Ook zijn er opties met Ryanair en Corendon.

VerblijfChez Amaliya van Liesbeth vanWoerden heeft veertien kamers,een zwembad, een goede Marok-kaanse keuken en de mogelijk-heid excursies te boeken. Twee-persoonskamer vanaf €48 inclu-sief ontbijt. chezamaliya.comOok het Maison Traditionnelle inOumesnat heeft gastenkamers.Charme en een terras met ge-

weldig uitzicht zijn de trefwoor-den. Prijs circa €18 p.p. voor eennacht op basis van half pension.logement-tafraout.comOok in Tafraoute zijn enkelekleinschalige hotels.

Autohuur Er gaan bussen naar de Am-meln-vallei, makkelijk is het omzelf een auto te huren. De wegenzijn over het algemeen goed envoorzien van bewegwijzering.Autohuur circa €160 per week.

MaatwerkDe meeste rondreizen door Marokko slaan de Anti-Atlasover. Een van de kleine specialisten die er wel komen is arabesques.com. SNP biedteen wandelarrangement. snp.nl

Beste reistijdAfgezien van de hete zomer-maanden is het hele jaar primageschikt voor een bezoek aandeze regio. De winters zijn erdoorgaans bijzonder mild enzonnig. Een stevige bui is danwel mogelijk.

Meer informatievisitmorocco.com

A n t i - A t l a s

A m m e l n - v a l l e i

2903

14 | C

aart

en.n

l©0 3 km

TafraouteMAROKKO

MarrakechMarrakechMarrakech

Oumesnat

Tazoulte

Tazka

Aït Mansour

Asgin

Anil

Anameur

Djebel el Lekst

Adrar Mkorn

RotsvastDe leeuwenkop waakt

over de bevolking.

Dolle boelSpontaan begint er muziek in het MaisonTraditionelle.

DorstlesserGeen dag zonder thee.

boven de vallei. De betekenis vande kop gaat hier verder dan bijdergelijke ‘attracties’ gebruikelijkis. De meeste mannen in de valleizijn genoodzaakt om hun brood teverdienen in de grote toeristen-plaatsen of in het buitenland.Vrouwen, kinderen en bejaardenblijven achter. Op de vraag of dit niet gevaarlijk is, volgt in deAmmeln-vallei steevast hetzelfdeantwoord: ‘De leeuw waakt overhen’. Dat is geen loze kreet, maareen rotsvast vertrouwen.Arganolie is het goud van de

vallei. Hij wordt gemaakt door enkele vrouwencoöperaties. Puurhandwerk: noten oogsten, notenpellen, noten persen. De vrouwenvan de familie Aboulkacem in hetdorpje Asgin willen het graaglaten zien, maar pas na een warmonthaal met thee, brood, olijfolie,arganolie en amlou, de Marok-kaanse variant op nutella. Dekamer stroomt vol met oma, moe-der, tante, zusjes en dochters. Alle-maal gekleed in de traditionele

‘Je moet genoeghebben om van te leven. En daardan optimaal vangenieten. Dat isrijkdom’

GesmurfdGekkigheid: blauwe rotsen in

the middle of nowhere.