R E I S I N D E V O E T S P O R E N V A N A N N A V A N S A K S E N

Reis in de voetsporen van Anna vanSaksen, de tweede vrouw van Willemvan Oranje. Belangrijke plekken uithaar leven in de 16e eeuw voerenlangs Dresden, Leipzig, Freiberg enMeissen. Maak kennis met deze historischeplaatsen die tot de mooiste behorenvan de Duitse deelstaat Saksen. Zeliggen minder dan een uur reizen vanelkaar en zijn prima te combinerentijdens een vakantieverblijf.

Anna van Saksen werd geborenop 23 december 1544 in

Dresden. Het was destad waar zij, net voorhaar 33ste verjaardag,overleed op 18 december 1577. In haar korte leven had

zij grote invloed op deloop van de Nederlandse

geschiedenis. Haar enormebruidsschat van 100.000

Saksische Taler stelde Willem van Oranje instaat de strijd voort te zetten tegen de Spanjaarden. Ook bracht dit huwelijk het meestinvloedrijke kind uit alle huwelijken van Willemvan Oranje voort; Prins Maurits, de latere stadhouder van Holland.

GEWILDE HUWELIJKSPARTNER

Anna’s vader, Moritz Wettin, was keurvorst(‘koning’) van Saksen, maar hij overleed in1553 toen Anna nog een klein meisje was. Het keurvorstendom van haar vader ging toenover op zijn broer August Wettin. ‘Wettin’ is de familienaam van de Saksische keurvorsten.Nadat ook haar moeder was overleden gingAnna als 11 jarig meisje in 1555 wonen bijdeze oom August in Dresden. Als enig kinderfde zij een grote nalatenschap van haar ouders. Dit maakte haar tot een rijke prinses enlater een gewilde bruidskandidaat. Vele adellijkeheren in Europa dongen naar haar hand.

WILLEM VAN ORANJE DOET AANZOEK

Tot de belangstellenden behoorde ook Willemvan Oranje. De familie Wettin vond Willem, dievan lagere adellijke afkomst was, een mindergeschikte kandidaat, maar hij viel bij Anna in desmaak. Ondanks bezwaren van haar familie, diemeende dat Anna hogere adel kon krijgen, washaar affiniteit voor Willem een basis om te trouwen. Bovendien hingen de Wettiners hetprotestants geloof aan en Willem was samenmet Hollandse protestanten de strijd tegen hetkatholieke Spanje begonnen. Zijn strijd wasvoor het Saksische vorstenhuis een belangrijkereden om in te stemmen met het huwelijk.

HUWELIJKSCEREMONIE ENFEESTEN IN LEIPZIG

Als locatie voor het huwelijksfeest werd de Saksische stad Leipzig gekozen. Ook in de 16eeeuw al een florerende handelsstad. Op 24 augustus 1561 gaven Anna en Willemelkaar het jawoord in de grote zaal van het AltesRathaus van Leipzig. Dit majestueuze raadhuiswas tijdens het huwelijk nagelnieuw. Het raad-huis met de grote zaal bestaat nog altijd. Devolgende dag werd het huwelijk door de kerk ingezegend in de Nicolaïkirche. Ook deze monumentale kerk is nog steeds in gebruik. Na deze officiële handelingen brak een grootshuwelijksfeest los dat een week duurde.

BRUIDSSCHAT NODIG VOORSTRIJD TEGEN SPANJE

Na de huwelijksweek verliet Anna haar Saksische geboortegrond om met Willem af tereizen naar Dillenburg. Anna bracht een bruids-schat mee van 100.000 Saksische Taler. Eenfortuin, want een bekwaam ambachtsman indie tijd verdiende ongeveer 30 Taler per jaar.Het huwelijkscadeau betrof meer dan 3.000jaarsalarissen! Geld dat Willem van Oranjeprima van pas kwam. In de 16e eeuw beston-den legers uit huursoldaten uit alle windstrekenen die verlangden soldij. Met zijn aangesterktefinanciën kon Willem de strijd tegen Spanje methernieuwde energie voortzetten. De berg zilver-geld uit Saksen droeg direct bij aan het vrijheidsstreven van de nieuwe Nederlanden.

Voor Willem betrof de verbintenis met Anna eenverstandshuwelijk. Hij hield er meerdere partners op na en Anna voelde zich bedrogendoor Willem, en ongewenst bij haar schoon-familie Van Nassau op Dillenburg. Ze dronk teveel en haar gedrag leidde soms tot bescha-mende situaties. Willem ijverde actief om zijnvrouw ‘instabiel’ te laten verklaren, zodat hij vanhaar kon scheiden. Geschiedschrijvers zijn heter over eens dat de rol van Willem in dit procesminder fraai was. Hij kreeg uiteindelijk zijn zin en Anna werdkrankzinnig verklaard. Een scheiding volgde,maar de bruidsschat bleef bij Willem.

Het Altes Rathaus in Leipzig.

Nicolaïkirche.

PRINS MAURITS SUCCESVOLLE ZOON

In nageslacht was het huwelijk wel een succes,want Anna baarde vijf kinderen voor Willem,waaronder Prins Maurits van Oranje (1567-1625). De latere stadhouder van Holland eneen succesvol legeraanvoerder in de 80-jarigeoorlog. Het was zoonlief Maurits die in 1600 deberoemde slag bij Nieuwpoort won en daarmeede strijd tegen Spanje voorgoed in het voordeelvan Nederland beslechtte. De zoon van Annavan Saksen, die vernoemd was naar zijn opa‘Moritz’ von Sachsen, speelde dan ook eengrote rol in het ontstaan van de onafhankelijkeNederlanden. Haar bruidsschat en roemruchtezoon Maurits hadden een stevige impact op deNederlandse geschiedenis.

LAATSTE KIND HALFZUSTERSCHILDER RUBENS

Anna ontvluchtte het leven aan het hof van VanNassau en vertrok naar Keulen en Siegen. Zewoonde daar toen Willem zich in 1571 van haarliet scheiden. In die periode had ze een relatiemet Jan Rubens van Antwerpen. In 1571 wasAnna zwanger en het was duidelijk dat dit kindniet van Willem was. Anna baarde een dochterdie Christine werd gedoopt. Ze kreeg niet deachternaam ‘Van Oranje’, maar ‘Von Dietz’,omdat Willem het zesde kind van Anna niet alsde zijne erkende. De relatie tussen Anna en JanRubens eindigde en hij trouwde later met eenandere vrouw. Uit dit huwelijk werd in 1577Peter Paul Rubens geboren. Deze wereldbe-roemde kunstenaar uit Antwerpen was daarmeeeen halfbroer van Anna’s dochter Christine.

OPGESLOTEN IN SLOT DRESDEN

Na de scheiding en de affaire met Jan Rubenskeerde Anna gebroken en berooid terug naarSaksen. Hier wachtte de dochter van de voor-malige keurvorst een kil onthaal bij haar familie. Ze werd opgesloten in Slot Dresden in

een kamer waarvande muren warendichtgemetseld. Eenkrankzinnige, ook vanadel, moest voor hethof verborgen blijven. In deze afzonderingsleet Anna haar laat-

ste levensjaren. Het maakte haar lijdenswegcompleet: van een gewilde prinses en belang-rijke erfgename tot een verachte echtgenote enmoeder, die voornamelijk door het spel van Willem van Oranje alles kwijtraakte: haar geld,haar positie, haar kinderen en haar leven.

VORSTELIJK MEISSEN LAATSE RUSTPLAATS

Net voor kerstmis 1577, op 18 december, overleed Anna in kommervolle omstandighedenin Slot Dresden. Ze werd begraven in de Dom van Meissen, de heilige grond voor allegrootheden van de Saksische adel. Hoewel Anna op vorstelijke grond werd begravenin de Dom van Meissen kreeg ze hier eennaamloos graf. Haar stoffelijke resten liggen ernog steeds.

DRESDEN

Dresden wordt door de vele mooie gebouwenen kunstwerken ook wel ‘Florence aan de Elbe’genoemd. De kunstcollecties in Dresden be-horen tot de grootste van Europa, waaronderveel schilderijen van Hollandse en Vlaamsemeesters in de collecties van de StaatlicheKunstsammlungen Dresden (SKD). De schattenvan het Saksische Hof liggen in de ‘Groene Gewelven’, waaronder sieraden en edelstenen.

In de Barokke Altstadt pronken beroemde ijkpunten als de Frauenkirche, Semperopera enhet Zwingerpaleis. In de Augustusstrasse, naasthet Dresdner Schloss, hangt de ‘Fürstenzug’. In de muur zijn met 23.000 stukjes porseleinde portretten van alle 35 Saksische koningenafgebeeld. Ook Moritz (de vader van Anna en de opa van Prins Maurits van Oranje) en August(haar oom).

VOETSPOREN ANNA VAN SAKSEN IN DRESDEN:

Slot Dresden: Hier werd Anna opgesloten tothaar overlijden in 1577 (het slot is herbouwdna het bombardement op Dresden in 1945)Standbeeld Moritz von Sachsen: (de vadervan Anna en opa van Prins Maurits) blikt vanafzijn sokkel op de stad en de Elbe. Fürstenzug in de Augustusstrasse: 102 meterlange muur met afbeeldingen van alle Saksische keur-vorsten,waaronder Moritz (devader van Anna en de opa van Prins Mauritsvan Oranje) en August (een oom van beide).Muntenkabinet SKD (Staatliche Kunst-sammlungen Dresden): met vele SaksischeTalers in de collectie, waaronder typen die be-hoorden tot de enorme bruidsschat van Anna.Riesensaal SKD: pronkstukken uit de middel-eeuwen, waaronder sierwapens.

TI JDLIJN VAN HAAR LEVENDresden geboorte van Anna op 23 december 1544Dresden woont (na overlijden van haar ouders) bij oom August von Sachsen

van 1555 tot haar trouwen in 1561Leipzig Anna trouwt op 24 augustus 1561 met Willem van Oranje in het Altes Rathaus

en de volgende dag is de kerkelijke huwelijksinzegening in de NicolaïkircheLeipzig een week lang huwelijksfeestenFreiberg geboortestad van haar vader Moritz von Sachsen en de geldbron van haar

bruidsschat van 100.000 zilveren TalerDresden na scheiding van Willem van Oranje krankzinnig verklaard en opgesloten door

haar familie in Slot DresdenDresden Anna overlijdt in ‘afzondering’ op 18 december 1577Meissen begraven in de ‘vorstenkapel’ (graven van de Saksische adel) in de

Dom van Meissen

Haar zoon: Prins Maurits.

LEIPZIG

De stad waar het huwelijk tussen Anna en Willem van Oranje in 1561 werd voltrokken inhet Altes Rathaus en in de Nicolaïkerk. Na dezeofficiële handelingen brak een groot huwelijks-feest los dat een week duurde. Kosten nogmoeite werden gespaard. Het gemeentebestuurvan Leipzig had de grote markt opnieuw bestraat en liet een grote steek- en renbaanneerzetten ter gelegenheid van de festiviteiten.Een volle week werd er feestgevierd en de Saksische bieren en wijnen vloeiden rijkelijk.Keurvorst August van Saksen, Anna’s oom,toonde zich gul en betaalde alle horeca-rekeningen van de huwelijksgasten uit destaatskas.

VREDESTAD

Leipzig heeft al eeuwenlang een internationalefocus. De Leipziger Messe behoort tot de oudste beurzen van Europa. In deze ‘Bachstad’werkte de componist het grootste deel van zijnleven. Zijn graf is te vinden in de Thomaskirchemet daarnaast het Bachmuseum. Er zijn ook diverse kunstmusea.

Leipzig is de vrijheidsstad, want het verzet tegende DDR, die leidde tot de ‘Wende’, begon bij deNicolaïkirche. In het voormalige Stasi hoofd-kwartier zit nu het vrijheidsmuseum. Voor winkelen is Leipzig de hotspot van Saksen.Deze studentenstad kent een rijke koffiecultuuren een heerlijk uitgaansleven.

VOETSPOREN ANNA VAN SAKSEN IN LEIPZIG:

Altes Rathaus en Nicolaïkirche,Horecagelegenheden: 3 etablissementen uit16e eeuw die nog steeds open zijn: Auerbach’s Keller (Mädlerpassage), Moritzbastei (Universitätsstrasse 9) en Thüringer Hof (Burgstrasse 19).

FREIBERG

Freiberg is de historische stad waar de vadervan Anna, keurvorst Moritz von Sachsen, opgroeide in Slot Freudenstein. Bij toeval ontdekten marskramers in 1168 zilver in hetErtsgebergte. Het edelmetaal bracht Saksenwelvaart, invloed en macht. De munt in Freibergsloeg de meeste munten. Ook de grote bruid-schat van 100.000 Taler, die Anna van Saksenmeenam in het huwelijk in 1561 met Willemvan Oranje, kwam hier vandaan.

Freiberg is een parel om te bezoeken. In dekronkelige straatjes zitten winkeltjes, galeries enedelsmeden. In Slot Freudenstein zetelt nu deoudste mijnbouwacademie ter wereld. In hetslot zit ook Terra Mineralia. Deze nieuwe attractie toont de grootste verzameling in Europa van mineralen en edelgesteenten. In debuurt zijn voormalige mijnen te bezoeken, wantFreiberg ligt aan de Saksische zilverstraat.

VOETSPOREN ANNA VAN SAKSEN IN FREIBERG:

Slot Freudenstein (hier groeide Anna’s vaderMoritz van Saksen op).Stad- en Mijnbouwmuseum (geschiedenis vanhet zilver, inclusief het maken van munten dieAnna’s bruidsschat vormden).Zilvermijn Reiche Zeche (hier kwam het edel-metaal vandaan voor Anna’s bruidschat vanSaksische munten).

MEISSEN

Meissen is de oude residentie van de keur-vorsten van Saksen. Imposant gelegen aan degrote Elbe is het wat ironisch dat Meissen is genoemd naar de kleinste rivier in de stad; de Meisa. Op de heuveltoppen verscheen al inde vroege middeleeuwen een kasteel. Vanuitdeze basis begon de adel uit Meissen aan eengestage uitbouw van haar territorium. Het land

heette vroeger ‘Mark Meissen’ en geldt als debakermat van Saksen. Vele eeuwen zetelde hierde koning. De grandeur van Meissen komt tot uiting in deAlbrechtsburcht en de grote Dom. Alle belang-rijke personen van adel werden in de Dom begraven. Ook Anna van Saksen werd begravenin de vorstenkapel, maar zij kreeg in 1577 eennaamloos graf. Haar graf (A) ligt er nog steedsen is te vinden tussen de grafstenen van keurvorst Friedrich II von Sachsen (1) en gravinZdena von Sachsen (2).

VOETSPOREN ANNA VAN SAKSEN IN MEISSEN:

Dom (haar naamloze graf in de vorstenkapel)

SAKSEN, EEN ONTDEKKINGSREIS DICHTBIJ

Saksen mag zich verheugen op een stijgendebelangstelling onder Nederlandse reizigers.Deze grote Duitse deelstaat ligt ongeveer 500kilometer van de Nederlandse grens. Naast historische steden als Dresden, Leipzig, Görlitzof Meissen biedt het land ook natuurgebiedenals het Ertsgebergte, Vogtland, Zittauergebirgeen het nationale park Sächsische Schweiz.

Meer reisinformatie is te vinden op de Nederlandstalige website: www.saksen.info

Auerbach's Keller.

Terra Mineralia.

Feestzaal in het Altes Rathaus.

Slot Freudenstein.