REFLECTIE OP Geert Kinkhorst Hogeschool Utrecht 2013 [email protected]@hu.nl...
-
Upload
hugo-segers -
Category
Documents
-
view
225 -
download
0
Transcript of REFLECTIE OP Geert Kinkhorst Hogeschool Utrecht 2013 [email protected]@hu.nl...
• Veel studenten hebben een hekel aan reflectie en leren er weinig of niets van
• Portfolio’s docenten: reflectie niet veel beter dan bij studenten
• Reflectieve leeractiviteiten worden niet als zodanig herkend
• Beoordeling reflectie is problematisch• Geslaagde reflecties leiden tot krachtige en duurzame
leerresultaten
Praktijkobservaties
Waarom hebben studenten vaak een hekel aan reflectie ?
Resultaat is niet interessant:• op het verkeerde moment (mosterd na de maaltijd)• niet over interessante ervaringen• geen eigen vraag of doel• geen nieuw gezichtspunt dat cognitieve spanning oproept; blijven
hangen in wat je al weet• je leert er niet van: weinig of geen feedback op resultaat
Proces is moeizaam:• onduidelijkheid over activiteiten, resultaten en criteria
Vragen rond reflectie
• Kunnen studenten reflecteren ?• Hoe wordt reflectie zinvol en spannend ?• Welk niveau kun je verwachten en hoe toets je dat ?
Kunnen studenten reflecteren ?
Cognitieve ontwikkeling
• Planning en programmering van het eigen gedrag: cognitieve controle
• Probleemoplossend gedrag• Zelf geïnitieerd zoeken• Impulsremming, filtering• Cognitieve flexibiliteit: het wisselen van concept• Zelfevaluatie in relatie tot gestelde doelen en sociale normen• Evaluatie van intenties en beleving van anderen• Kiezen op grond van sociale, emotionele en rationele criteriaBron: Jolles, J., et al., Brain Lessons. A contribution to the international debate on Brain, Learning & Education. NOW, 2006.
Functies prefrontale cortex
Ontwikkeling prefrontale cortex
• Functionele ontwikkeling als controlecentrum voltooit zich in de adolescentie, ± 16-25 jaar
• rijping bij jongens later dan bij meisjes• individuele verschillen in tempo• ontwikkeling niet autonoom: omgeving van
invloed op effectiviteit en efficiëntie
Bron: Jolles, J., et al., Brain Lessons. A contribution to the international debate on Brain, Learning & Education. NOW, 2006.
Hoe wordt reflectie zinvol en spannend ?
• Helderheid over (deel)activiteiten, resultaten en criteria, uitgewerkte voorbeelden van reflectie
• Betekenisvolle ervaringen als object van reflectie• Cognitieve spanning die prikkelt tot reflectie• Dialoog: deskundige en/of uitdagende feedback• Beschikbaarheid nieuwe, geobjectiveerde perspectieven:
analysemodellen• Mogelijkheid om reflectieresultaat productief te maken: geen mosterd
na de maaltijd
Reflectie : definitie
Reflectie is het onderzoek van ervaringen naar het handelen en de onderliggende oordeelsvorming met als doelen:• beter in je vak te worden, vakexpertise te ontwikkelen
(methodiekreflectie)• je persoonlijke effectiviteit te vergroten, door
zelfkennis meer bewuste keuzes en regie (zelfreflectie)
• Ons gedrag gestuurd door aannames• Grotendeels op automatische piloot• Reflectie is overgaan op handbediening• Voorbeeld docent reageert op vraag student
Gedrag en aannames
Reageren op vraag van student:Vraag beantwoordenAndere vraag beantwoordenVraag terugspelenVraag doorspelenVraag afwijzenVraag bevragenVraag herformulerenVraag in stelling omzetten
Tacit knowledge
Reflectie en oordeelsvorming
RedenerenIntuïtiePerceptie
• Snel• Automatisch• Parallel• Moeiteloos • Associatief• Inflexibel• Emotioneel
Twee soorten oordeelsvormingPr
oces
PerceptiesIn hier en nu
Gebonden aan stimuli
Conceptuele representatiesOver verleden, heden en toekomst
Kunnen door taal worden opgeroepen
Inho
ud
Naar D.Kahnemann in http://nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/2002/kahnemann-lecture.pdf
Blinde vlekken Overgeneralisaties Rationalisaties
• Traag• Gecontroleerd• Serieel• Inspannend• Regel gestuurd• Flexibel• Neutraal
Twee soorten reflectie
Methodiekreflectie Zelfreflectie
Kennisontwikkeling: vakmanschap Persoonlijke effectiviteit: zelfsturing
Betreft grotendeels bewust handelen Betreft grotendeels onbewust handelen
Expliciete, formele kennis, handelingen en redeneringen
Impliciete ervaringskennis, automatisch gedrag en intuïtieve oordeelsvorming
Hypothesetoetsing Open zoektocht
Ervaring betekenis geven vanuit theorie
Bewustwording en onder regie brengen van gedrag
Zelfreflectie
Ervaring
Reflectie
1. Beschrijven
2. Evalueren
EpisodeFeiten | BelevingEigen aandeelDoel of vraag
3. Analyse vanuit nieuwe perspectieven
Bewustzijn
AannamesOordelenOpvattingenEmotiesNormenWaardenAlternatieven
Bijgestelde aannamesGedragsalternatieven
Werkmodel 4. GeneraliserenErvaring
FeedbackAnalysemodellen
Feedback
5. Consequenties verkennen
Reflectie vraagt:• operationalisering • een ontworpen leerproces• een dialogisch proces• cognitieve spanning• geobjectiveerde perspectieven
Boodschappenlijstje
Leeromgevingen
• Expliciete reflectiedemonstratie in theorielessen• Reflectieopdrachten koppelen aan praktijkleren• Dialogische omgevingen:
intervisie/supervisie/casuïstiekbesprekingen/reviews halverwege projecten
• Workshops over deelvaardigheden en analysemodellen• Afschaffen van open, individuele, schriftelijke
reflectieopdrachten aan het eind van een taak• Reflectie vooral gericht op uitbreiding gedragsrepertoire,
minder of niet op motieven en verantwoording
Startniveau Eindniveau
Stappen, niveaus en criteria zelfreflectie
Evaluatie Betekenis en impact onduidelijkGeen expliciete criteriaExterne attributieOngerichte vraag of doel
Betekenis en impact helderExpliciete criteriaGerichte vraag of doel
Beschrijving Onduidelijk afgebakend incident: kluwenGeen scheiding tussen feiten en beleving. Eigen aandeel onduidelijk
Duidelijk afgebakend incident. Scheiding tussen feiten en belevingEigen aandeel duidelijk
Analyse Subjectief , ongewijzigd perspectiefBeperkt tot handelingsniveauJumping to conclusions
Een of meer geobjectiveerde perspectieven: feedback, analysemodellen.Analyse van oordeelsvorming om aannames te onderzoeken en aan te passen
Generalisering Beperkt zich tot incidentele ervaringFormuleert globaal inzicht en/of voornemen
Thematiseert n.a.v. vergelijkbare situatiesFormuleert keuzes in oordeelsvorming en gedragVerkent consequenties
Aanbevolen literatuur
• Argyris C.,(1991) Teaching smart people how to learn. Harvard Business Review. http://pds8.egloos.com/pds/200805/20/87/chris_argyris_learning.pdf
• Argyris C. & D.Schön, (1974)Theory in practice: Increasing professional effectiveness. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Dijksterhuis A., (2007) Het slimme onbewuste. Amsterdam: Uitgeverij Bert Bakker• Gilovich, T., D. Griffin & D. Kahneman (Eds.), (2002) Heuristics and biases. Cambridge:
Cambridge University Press• Gladwell, M. (2005) Blink. Little Brown and Company, • Kegan, R. & L.L.Lahey. (2001)How the way we talk can change the way we work. San
Francisco: Jossey-Bass Publishers.• Kinkhorst, G.F., (2010)‘Didactische ontwerpregels voor reflectie onderwijs’.
Onderwijsinnovatie. Heerlen: Open Universiteit. http://www.educatie.onderzoek.hu.nl/~/media/sharepoint/Lectoraat%20Beroepsonderwijs/2010/artikel%20OI%20Reflectie.pdf
• Schön, D. A. (1983) The reflective practitioner: How professionals think in action. New York: Basic Books Inc.
Websites• http://nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/2002/kahneman-lecture.html• http://www.infed.org/thinkers/argyris.htm• http://www.infed.org/thinkers/et-schon.htm
Leeromgevingen
We moeten expliciete reflectiedemonstratie in
theorielessen gaan geven
Leeromgevingen
Open, individuele, schriftelijke reflectieopdrachten aan het
eind van een taak moeten we afschaffen
Leeromgevingen
Reflectieopdrachten moeten we, als dat mogelijk is, altijd koppelen
aan praktijkleren