• Referentiekader Buurtgerichte netwerken voor kinderen en gezinnen▪ Aanleiding▪ Wat▪ Waarom▪ Opbouw

• Praktijkverhaal buurtgericht netwerk in Deurne NoordWies en Dave

• Praktijkverhaal buurtgericht netwerk in LeuvenKarin en Murielle

Inhoud Werksessie

• Conferentie De Toekomst is Jong oktober 2016

• Visietekst Werkgroep Jong & Overal Thuis

Beleidsaanbevelingen op 3 domeinen

▪ Basisvoorzieningen voor kinderen en gezinnen in Buurtgerichte netwerken

▪ Fysieke leefomgeving van kinderen en gezinnen

Sociaal-ruimtelijke planningSamenwerking sociale professionals en ruimtelijke planners

▪ Basisvoorzieningen als competente systemen

Aanleiding ontwikkeling referentiekader

• Vanuit Conferentie De Toekomst is Jongconcrete aanbeveling om referentiekader buurtgerichte netwerken te ontwikkelen

• Bottom-up, vanuit de praktijk, door pioniers buurtgerichte netwerken

• Traject in 2017 met 10 pioniers buurtgerichte netwerkenvanuit netwerk : de trekker + 1 of 2 netwerkpartnersDeurne Noord, Gent, Genk, Lokeren, Eeklo, Leuven, Merksplas, Brussel, Dilbeek en Boom

Aanleiding ontwikkeling referentiekader

• Creëert binnen een buurt samen met partners en gezinnen een rijke omgeving voor alle kinderen en gezinnen

• Verenigt en integreert in een coherent geheel allerleiessentiële functies die voor kinderen en gezinnen belangrijk zijn

• Focus op kinderen 0 tot 12 jaar en hun gezinnen(kan lokaal breder ingevuld worden)

Buurtgericht netwerk voor kinderen en gezinnen Wat?

• Ontmoeting en versterken sociale cohesie

• Kinderopvang en basisonderwijs

• Spel en vrijetijdsbeleving, culturele, sportieve en artistieke ontplooiing voor kinderen en hun gezinnen

• (Preventieve) gezinsondersteuning en (preventieve) gezondheidszorg

Essentiële functies die belangrijk zijn voor kinderen en gezinnen

• Plaats voor kinderen en gezinnen in de publieke ruimte

• Info en ondersteuning van de uitoefening van grondrechten (onderwijs, arbeid, huisvesting, gezondheid, bijstand, cultuur,…), onthaal en maatschappelijke dienstverlening

• Belangenverdediging van kinderen en gezinnen en signaalfunctie naar andere organisaties en bestuursniveaus

Essentiële functies die belangrijk zijn voor kinderen en gezinnen

• Fungeert als basisvoorziening die een betekenisvolle rol speelt voor alle kinderen en gezinnen vanuit een rechtenbenadering

▪ Maakt verbinding tussen materiële en immateriële noden van gezinnen

▪ Creëert een omgeving die gericht is op verbreding van de leefwereld van kinderen en ouders en verbinding met de buurt

▪ Profileert zich als ontmoetingsplaats, een plaats waar elk gezin met kinderen met elke vraag of nood terecht kan

▪ Sluit aan bij diverse noden en behoeften van alle kinderen en gezinnen in een buurt

▪ Bouwt voort op dynamiek en gangmakers aanwezig in de buurt

Buurtgericht netwerk voor kinderen en gezinnen Wat?

• Buurt, dorpskern, deelgemeente, …

• Verbondenheid, herkenbaarheid

• Voldoende kleine schaal

• Dicht aansluiten bij leefwereld van gezinnen

• Dichtbij voor en met gezinnen

• Elke buurt is anders

Omvang, sfeer, energie, bewoners, historiek, welvaart, verenigingsleven, burgerinitiatieven…

Buurt ?

Buurtgerichte netwerken voor kinderen en gezinnen

Uiteraard sterke linken met netwerken die (boven)lokaal/stadsbreed werken !

Huizen van het KindNetwerken ArmoedebestrijdingGeïntegreerd Breed OnthaalBrede ScholenKindvriendelijke gemeente …

• Ondersteunen van lokaal geïntegreerd gezinsbeleid vertaald naar buurtniveau, dicht bij burgers

• Stimuleren van samenwerking en verbinding in een buurt

• Versterken van dynamiek op buurtniveau

• Uitnodiging naar diverse lokale actoren om op buurtniveau met kinderen en gezinnen aan de slag te gaan

Referentiekader buurtgerichte netwerken Waarom?

Onderdelen

1. Kernprincipes

2. Bouwstenen

3. Concrete praktijken op netwerkniveau

geïnspireerd door INTESYS-projecthttp://www.europe-kbf.eu/en/projects/early-childhood/intesys

Referentiekader Buurtgerichte netwerken Opbouw

1. Kernprincipes

-2018

• Fundamenten van Buurtgericht netwerk

• Alle partners onderschrijven alle kernprincipes

Cluster Kind en zijn gezin centraal

-2018

• Sleutelervaringen voor kinderen

• Holistische kijk op kinderen en gezinnen

• Het kind en zijn gezin staan centraal in netwerk

Cluster Democratisch burgerschap

-2018

• Respect voor diversiteit

• Aanpakken sociale ongelijkheid

• Burgerschap

• Agency en participatie

Cluster Systemische kwaliteit

-2018

• Kwalitatieve relaties

• Continu proces en feedback in functie van geïntegreerd, coherent verhaal

• Systemische benadering

• Continuïteit en duurzaamheid

2. Bouwstenen buurtgericht netwerk

-2018

3. Concrete praktijken op netwerkniveau

-2018

• Lijst van praktijken per bouwsteen die bijdragen tot het succes van een buurtgericht netwerk

• Probeert, zonder volledig te zijn, een antwoord te geven op wat een buurtgericht netwerk doet zodat het een rijke omgeving kan realiseren met en voor alle kinderen en gezinnen

• Publicatie Buurtgerichte netwerken blz 24-35

• Themapaginahttp://www.expoo.be/buurtgerichte-netwerken

Praktijkverhalen Pioniers

Wijkgerichte netwerken Deurne-Noord

Jong in Deurne-Noord: Kinderen en jongeren groeien op en ontwikkelen zich in een positieve en inspirerende context

Wijkwerking op maat & wijkanalyse (2016)

1. Demografisch: bevolkingsdichtheid, oudere alleenstaanden (70+), vergrijzing (65 +), vergroening (-18), aandeel allochtonen, alleenstaande ouders, verhuisintensiteit, geboorten, sterften

2. Sociaal-economisch: inkomen, werkloosheid, aandeel inactiviteit, aandeel inactiviteit op beroepsactieve leeftijd, steuntrekkers OCMW, sociale huisvesting

3. Overlast en criminaliteit: GAS-boetes, overlastovertredingen, sluikstortmeldingen (aantal), zedenfeiten, slagen en verwondingen, drugsmisdrijven, diefstal, bedreigingen, verboden wapens

4. Subjectief welbevinden: leefkwaliteit in de buurt verslechtert, overlast en onveiligheid, aanwezigheid infrastructuur, aanwezigheid voorzieningen, sociale samenhang, subjectieve leefbaarheid

5. Onderwijs-indicatoren: schoolse vertraging (BO & SO), leerlingen thuistaal niet Nederlands (BO & SO), lln. laagopgeleide moeder (BO & SO), schooltoelage (BO & SO), GOK (BO & SO), leerlingen OKAN, leerlingen B-stroom, participatie hoger onderwijs

Groei/evolutie: hoogste groeiscores

Impact: hoogste absolute scores

Fenomenen: hoogste relatieve scores

Wijkanalyse: 53 wijken, 43 variabelen, 129 indices

Wijkwerking op maat kiest voor een gezamenlijke prioriteitsbepaling- en aanpak, met aandacht voor diverse thema’s (samen leven, leefbaarheid en veiligheid, wijkvoorzieningen,…) en samenwerkingsverbanden. Het project

beoogt de resultaten en zichtbaarheid van initiatieven en betrokkenheid van (stads)diensten en bewoners in wijken te vergroten.

BUURTENDEURNE-NOORD

Kronenburg

Ten Eekhove

Conforta

Bisschoppenhof

KWANTITATIEF

SELECTIE CIJFERS

Kronenburg

Ten Eekhove

Conforta

Bisschoppenhof

- Consequent negatief natuurlijk saldo- Hoog aandeel 65+, vrouwen - Hoog aandeel autochtonen (64,7%) tov omgev.- Sterke toename aantal huishoudens sinds 2011- Meer dan verdubbeling aantal allochtonen sinds

2004 (buurt wordt meer divers)- Groot contrast werkloosheidsdruk niet-EU tov

EU (21,2-11,2%)

- Hoog aandeel 0-11 tov wijk, district en stad- Hoog % Noord-Afrik., Oost-Europese . achtergr.- Hoge bevolkingsdichtheid (bijna 3x gem. dist.

Deurne, 8x gem. stad)- Relatief snelle toename bevolking tov. omgev.

- Hoog aandeel 0-11 tov wijk, district en stad- Hoog aandeel gehuwde koppels met kinderen- Verdubbeling aantal allochtonen sinds 2004- Hoog % Noord-Afrik., Oost-Europese . achtergr.- Aandeel niet-werkende werkzoek.(ook hoge #)

neemt veel sneller toe tov wijk, district, stad- Diverse overeenkomsten tussen buurten Ten

Eekhove en Kronenburg (oa. socio-econ.)

- Hoog aandeel 0-11 tov wijk, district en stad- Hoog aandeel allochtonen (72,5%) tov omgev.- Hoge bevolkingsdichtheid (bijna 3x gem. dist.

Deurne, 8x gem. stad)- Hoog % Noord-Afr. Oost-Europees, West-Afrika- Werkzaamheidsgraad (54,5%) fors lager dan

gem. wijk, district, stad- Hoog aandeel lager- en secundair buitengew.- Hoog % + 1 jaar schoolse vertraging secundair- Hoog aandeel OGO tov wijk, district, stad

Sterke schommelingen verhuisbewegingen in buurten

Socio-econ.: lage scores alle buurten (Kronenburg prior.)

Veel overeenkomsten Kronenburg, Ten Eekh. (Conforta)

Synthese analyse: 5 prioritaire thema’s pilootwijken

JONG IN DE WIJK

RUIMTE EN WIJKVOORZIENINGEN

KANSEN VOOR DE WIJK

THUIS IN DE WIJK

LEEFBAAR EN VEILIG

OPGROEIEN, SCHOOL, WERK, VRIJE TIJD,RISICOGEDRAG,…

PROPER, LEEFKWALITEIT, VEILIGE STRATEN,CRIMINALITEIT,...

≠ ACHTERSTANDEN, GEZONDHEID, WELZIJN,ACTIVERING,…

BUUR(T)CONTACT, BINDING, BETROKKENHEID,BEELDVORMING

WIJKRUIMTE(S) BINNEN BUITEN, DIENSTVERLENING OP MAAT,…

Overkoepelend kaderpilootwijken met wijk-spec.aandachtspunten

Jong in de wijk – domeinen en acties

1SHM080805: Binnen- en buitenruimtes en voorzieningen zijn afgestemd op de noden van de wijk

Voorstel Partners Status

Hefboomproject Stopkesfabriek: realisatie buurtsporthal en

school op site Stopkesfabriek

SB/SW/CS/Buurtp

artners

Beslissing CBS mbt

SOK Rup

Hefboomproject CC Rix: restyling als cultureel

ontmoetingcentrum

CS/Buurtpartners Gepland

Hefboomproject Groene Sproet houthandel Quayhaeghe

(2018): uitwerking programma + participatie

SB/SW/District OK

Hefboomprojecten heraanleg Bisthove- en Van Deynseplein

(2018): uitwerking programma + participatie

District/Buurtpartn

ers

Gepland

Hefboomproject Van Duystplein (TBD): uitbreiding school,

vernieuwing samentuin, …

SB/SW/CS/Buurtp

artners

Gepland

Optimalisatie ruimtegebruik

• optimaal ruimtegebruik ism buurtpartners en zaalzoeker

• Opmaak masterplan Deurne Noord

SL/District:SW/SB/

Zaalzoeker/Buurtp

artners

Gepland

Optimalisatie netwerken en overlegfora Deurne Noord:

Welzijnsoverleg, scholenoverleg, jeugdoverleg,

toezichtsoverleg, … (rol, mandaat, agenda, … )

SL/CS/OCMW/Bu

urtpartners

Gepland

Participatieaanpak

Naschools aanbod sport en

spel

Beweging en Gezonde voeding

Kleuterparticipatie

Uithangen vsrondhangen

Wijkwandelingen leerkrachten

Preventie middelengebruikVeilige

leefomgeving

VEILIGHEID

GEZONDHEID

TALENT EN PLEZIERTOEKOMST

MAATSCH. PARTICIPATIE

Leefbaar en veilig Thuis in de wijkKansen voor

de wijk

Ruimte en wijk-

voorzieningen

Jeugdoverleg

Scholenoverleg

basis

Scholenoverleg

secundair

Sportleerkrach-

tenoverleg

Toezichts-

vergadering

Welzijnsoverleg

(incl. werkgroepen)

WW

Stuurgroep

thuis in DN

Platform

thuis in DN

Stuurgroep en

werkgroep

visienota DN

Jong in de wijk

Wijkplan Deurne-Noord: wijkanalyse > strategie > aanpak

• Startplannen (CBS 02/12/2016): eerste concretiseringen van wijkanalyses naar plannen van aanpak voor de drie wijken

- 5 wijkthema’s uit voorbereidende analyse ‘kapstok’ voor wijkplannen

• Startplan Deurne-Noord: gebaseerd op resultaten drie planmomenten:

- Planmoment 1: bepalen overkoepelende scope, doelen Wijkwerking op maat met strategisch leidinggevenden stad

- Planmoment 2: vertalen ambities Wijkwerking op maat naar wijkstrategie per pilootwijk (brede groep stadsdiensten)

- Planmoment 3: operationaliseren wijkstrategie naar doelstellingen, projectvoorstellen Deurne-Noord (stad+buurtpartners)

Buurtpartners: CAW, Recht op, Samenlevingsopbouw, scholen, Jes, Zorgbedrijf, De Vijver, …

• Vervolg: van startplan naar volwaardig wijkplan

- Concretisering startplannen -> wijkplan Deurne-Noord ism stakeholders (stad, niet-stad, wijkgerichte en centrale diensten,…)

Officiële partners Huizen van

het Kind Stad Antwerpen

• Aanpakken sociale ongelijkheid

We bieden vanuit het netwerk een universeel basisaanbod vooralle gezinnen. Daarnaast zorgen we voor een complementairaanbod voor gezinnen met specifieke noden (bv. gezinnen in

kansarmoede).

Kernprincipes van waaruit het netwerk zich verder uitbouwt

• Aanpakken sociale ongelijkheid

▪ Proactieve dienstverlening

Signalen opvangen van kwetsbaarheid,problemen of noden

Gezinnen proactief informeren over hun rechtenen hen helpen deze te realiseren

Maximaal inzetten op automatischerechtentoekenning aan kwetsbare gezinnen

▪ Outreachend werken en verbinding▪ Brugfunctie van de huizen van het kind

Kernprincipes van waaruit het netwerk zich verder uitbouwt

• Agency en participatie

▪ Gezinnen krijgen alle kansen om deel te nemen aan hetaanbod.

▪ Gezinnen en mensen uit hun omgeving nemen een actieverol op binnen het netwerk en in de samenleving

▪ Gezinnen bepalen mee het aanbod en de werking binnenhet netwerk.

✓ Werkgroep gebruikersparticipatie vertegenwoordigd doorverschillende partners o.a. Gezinsbond, Kind en Preventie,Kind & Gezin, …

✓ Gebruikersgroep

Kernprincipes van waaruit het netwerk zich verder uitbouwt

• Kwalitatieve relaties

▪ Realiseren van kwalitatieve relaties tussen mensen, teams,voorzieningen, tussen professionals en kinderen, ouders,gezinnen zijn cruciaal voor de kwaliteit en het functionerenvan het netwerk.

✓ Welzijnsoverleg✓ Werkgroep vrije tijd✓ Scholenoverleg✓ Partneroverleg, vrijwilligersoverleg, onthaaloverleg✓ Bewonersgroepen

Kernprincipes van waaruit het netwerk zich verder uitbouwt

Praktijkvoorbeelden Deurne-Noord aan de hand van enkele bouwstenen.

Duurzaam samenwerken in een buurtgericht netwerk voor kinderen en gezinnen

Leuven: inleiding• Grote centrumstad

• > 100.000 inwoners, 27.431 0-24j

• Superdiverse stad• 43% van alle 0-17j van niet-Belgische origine• 38% van 0-3j in Leuven spreekt geen Nederlands

met moeder

• Duale stad• Hoogste gemiddeld belastbaar inkomen

Hoogst aandeel personen met aangiftes < 10.000 EUR

• 20,2% van alle geboortes in kansarmoede (K&G)• 18% 0-14j recht op verhoogde tegemoetkoming• 7,6% groeit op in gezin zonder werkende ouder(s)

Leuven: inleiding• Groeiende dualiteit: KA-index - %VT

13,30% 13,80% 15,10% 17,70% 20,20%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

2012 2013 2014 2015 2016Kansarmoede-index Leuven

7,12 7,218,02

9,4510,28 10,64 10,88

12,04

14,6010,76 9,72 11,1512,56 13,49 13,79 13,51 14,88 17,99

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016Vlaams gewest Leuven

Leuven: inleiding• Groeiende dualiteit: wijkgerichte verschillen

21,40

23,60

29,80

29,60

19,60

36,10

51,60

17,50

28,20

23,00

0,00 10,00 20,00 30,00 40,00 50,00 60,00

VESALIUS/NIEUW KWARTIER

DIJLE

MARIA THERESIA

SINT-JACOB

KOP VAN KESSEL-LO

CENTRUM/STATION

SINT-MAARTENSDAL

VAARTKOM

RIDDERBUURT

BLAUWPUT

Buurtwerk ‘t Lampeke

Ridderbuurt

• Noordwestelijk deel van Leuven, voormalige arbeiderswijk

• veel sociale woningbouw, weinig hoogbouw

• bijna 30% van de kinderen worden in kansarmoede geboren

• 60% is van niet-Belgische afkomst

Buurtwerk ‘t Lampeke• 4 deelwerkingen

• dagopvang de wurpskes

• kinderwerking Fabota

Buurtwerk ‘t Lampeke• 4 deelwerkingen

• jongerenwerking Den Tube

• buurthuis ’t Lampeke vzw

Buurtwerk ‘t Lampeke• 4 werkingslagen

• Basiswerk

• Projectwerk (inzetten op krachten en talenten van mensen)

• Opzetten van structurele acties of projecten

• Beleidsbeïnvloedend werken (VWAWN)

Buurtwerk ‘t Lampeke• Succesfactoren buurtgerichte

samenwerking• Goede voeling van noden en behoeften• Zoeken naar evidente en niet evidente

partners• leiderschap: soms trekker soms volger van

project. Goede afspraken, vertrouwen en wil om te delen zijn belangrijk

• ruimte om te experimenteren• innoverend• zorgen voor kwaliteit• inspirerend werken• delen van expertise via vorming EN

producten

Stad Leuven- buurtgericht samenwerken• afdeling ‘gebiedsgerichte werking’ –

‘wijkmanagers’• ‘Kom op voor je wijk!’ – leefbaarheid &

sociale cohesie• Buurtoog

Stad Leuven- buurtgericht samenwerkenExpliciet:• Buurtwerk (+ kinderwerkingen)

• Nieuw: KOALA

Stad Leuven- buurtgericht samenwerken• daarnaast: buurtgerichte initiatieven in

alle levensdomeinen• Vanuit zoektocht hoe specifieke doelgroepen

(senioren, gezinnen, mensen in armoede,..) bereiken

• Zelf organiseren (vb. buurtwerk, kinderopvang) of faciliteren (vb. speelplekken)

• Maar… verweven met stadsbrede / sectorale netwerken inspiratie & innovatie

• Schaal Leuven

Thema onderwijs

Buurtwerk ‘t Lampeke -onderwijs• Huiswerkklas kinderwerking Fabota

Buurtwerk ‘t Lampeke -onderwijs• Brugfiguur tussen gezinnen, scholen en CLB’s

Buurtwerk ‘t Lampeke -onderwijs• investeren in relatie door logistieke en menselijke

hulp, aanbod van vorming …

Buurtwerk ‘t Lampeke -onderwijs• Projecten: huiswerkklasse DVD, leesbevordering op

school en in de vrije tijd

Buurtwerk ‘t Lampeke -onderwijs• beleidsbeïnvloeding op schoolniveau, lokaal en

Vlaams niveau (deelname aan LOP, SOM …)• Vb. inschrijvingsbeleid

• Vb. Schooltoelage (DAF)

Buurtwerk ‘t Lampeke - onderwijs

• Partners

Buurtscholen (ook scholen bijzonder onderwijs)

CLB’s

Andere kinderwerkingen

VVWAHWN

LOP Leuven

Stichting lezen

Stad Leuven

Stad Leuven- onderwijs

1 Actoren onderwijsveld samenbrengen (1+1 = 3)

2 Incentives geven

3 Projecten

Stad Leuven- onderwijsnetwerk• Alle actoren, alle niveaus – bottom-up

• 3 centrale speerpunten

• Labo’s als experimenteerruimteo labo vluchtelingen (professionaliseringstraject & steunteam)

o labo co-teaching (15 scholen!)

o…

• Deelname niet-onderwijsactoren via LOP, broeinesten, labo’s,..

Stad Leuven- incentives• Groenplaats (avontuurlijke speelplaatsen)

• Ouderbetrokkenheid – Sterke SCH’oudersSterke link met buurtwerk & schoolopbouwwerk

Inspirerend voor andere scholen

• …

Stad Leuven- projecten• Zomerschool – Leuven speelt Nederlands

• Buddy slaagkansen onderwijs bevorderen

• KinderKuren – sterke opvang op school + activiteiten

Op basis van noden die ook vanuit basiswerk worden aangebracht

Thema duurzaamheid

Buurtwerk ‘t Lampeke –groene ridder• Niet evident thema als armoede

organisatie

• aanbod van leren fietsen, tuinieren

• aanbod van materiaal: fietsen, fietskarren

• innovatie: fietstaxi

• vorming en sensibilisering door actie

Stad Leuven – duurzaamheid en mobiliteit

• Gebouwen

• Mobiliteit

• Energie

• Landbouw en voeding

• Natuur

• consumptie

Stad Leuven- deelmobiliteit1 Actoren mobiliteitsveld samenbrengen

Werkgroep fiets / werven Leuven 2030 / …

2 Incentives geven

- SWO vzw Autodelen

- Taxireglement aangepast fietstaxi’s mogelijk

- Lokaal tarief blue bikes

3 Projecten

- Buurtfietsstallingen

- Deelbakfietsen op buurtniveau

- Velokadee

- Buggypunt

Publicatie

Buurtgerichte netwerken voor kinderen en gezinnen https://www.kindengezin.be/detoekomstisjong/

http://www.expoo.be/buurtgerichte-netwerken