redactie buitenland nd.nl/buitenland Christenen Nigeria ... · metamorfose ondergaan. ‘Te vaak...

ndnederlands dagblad christelijk betrokken

prijs € 1,50 zaterdag € 2,50

jaargang 68 nr. 17.886 www.nd.nl [email protected] 0342 411711 dinsdag 27 december 2011

49°

Willekend.nl/cartoons

geloof Nederland Leert wil niet de zoveelste missionaire truc lanceren pagina 2

buitenland Terugblik vanuit 5 continenten. Vandaag voorbeeldig Estland pagina 4

reportage Tsjetsjeense moeders, ‘zwartkonten’ leven voor hun kinderen pagina 8

opinie Er is niets mis met verhuisplicht voor werklozen pagina 11 * voetbalclub FairPlay op 20

Elke Nigeriaan weet dat het ondenkbaar is dat Nigeria islamitisch wordt.

commentaar op 11

▶ Abuja-RomeVoor het tweede jaar op rij heeft Nigeria een bloedige Kerst beleefd. Radicale moslims pleegden een reeks aanslagen, voornamelijk op kerken. Honderden mensen probeerden gisteren te vluchten uit de stad Damaturu.

Bij de aanslagen zijn zeker 32 en moge-lijk 40 mensen om het leven gekomen. De sekte Boko Haram richtte vorig jaar tijdens Kerst ook een bloedbad aan. In Damataru, een stad in het noorden van Nigeria, ging het om aanslagen op een kantoor van de geheime dienst en bij een verkeersplein. De grootste aanslag vond plaats op een rooms-katholieke kerk in een buitenwijk van de hoofdstad Abuja. Door een bomexplosie vielen daar zon-

dag minstens 27 doden. ‘Ik heb nooit eer-der gehuild. Maar gisteren heb ik wel gehuild. Vanochtend heb ik gehuild. Nu jullie hier zijn, zal ik nooit meer huilen’, zei priester Isaac Achi bij de mis op twee-de kerstdag, de dag na de aanslagen.Ook een kerk in de stad Jos moest het ontgelden. Jos ligt op de grens van het christelijke zuiden en het islamitische noorden van Nigeria en is vaker het to-neel van geweld. Op andere plaatsen was het eveneens onrustig. Zo zijn in de noordelijke stad Potiskum tientallen winkels in brand gestoken. Ook het huis van een christe-lijke leider ging in vlammen op.De verantwoordelijkheid voor de ge-weldsgolf is opgeëist door de radicale groepering Boko Haram. Een woord-

voerder dreigde met nieuwe aanslagen in de komende dagen. Boko Haram wil van Nigeria een strengislamitische staat maken. Om dat te bereiken zaaien de militanten geregeld dood en verderf.Tijdens de kerstdagen vorig jaar liet de sekte zeker zeven bommen ontploffen in Jos. Drie kerken in de stad Maiduguri werden aangevallen met brandbom-men. Tientallen mensen kwamen toen om het leven. In augustus vielen meer dan 20 doden, toen de sekte een VN-kantoor in de hoofdstad aanviel.

deelnemingPaus Benedictus XVI noemde gisteren de aanslagen in Nigeria een absurde daad. Na het angelusgebed wees de lei-der van de Rooms-Katholieke Kerk de

menigte op het Sint Pietersplein erop dat christenen met Kerstmis bidden dat geweldplegers niet langer hun slag kun-nen slaan. ‘Op dit moment wil ik nog eens onderstrepen dat het geweld een weg is die slechts tot leed, vernietiging en de dood leidt’, zei hij. Hij betuigde de christenen in het Afrikaanse land zijn ‘oprechte en liefdevolle deelneming’. Op tweede kerstdag herdenkt de kerk de dood van Stefanus, de eerste christelijke martelaar.Het Witte Huis sprak van zinloos geweld en tragisch verlies van levens. Amerika bood hulp aan om de verantwoordelij-ken voor de rechter te krijgen. Ook Groot-Brittannië, Duitsland, Frankrijk, Israël en de Verenigde Naties reageer-den met afschuw. <

redactie buitenland nd.nl/buitenland beeld epa

Christenen Nigeria vluchten

…Via hoge boetes voor werkgevers wil de overheid illegale arbeid uitbannen. Ondernemers zoals bouwers, tuinders en krantenuitgevers hebben al voor miljoenen euro’s opgelegd gekregen.

…Maar is elke beboete werkgever wel zo’n schurk? ‘Zó heeft de wetgever het nooit bedoeld.’

▶ AmsterdamVrijdag 10 juni 2010. Vader Rob en zoon Danny Verheijen van Driehoek Meubels laten de ramen van hun Am-sterdamse bedrijf wassen. Al elf jaar ge-beurt dat door een Zaans glazenwasser-bedrijf. Plotseling staat er iemand van de Arbeidsinspectie voor Danny’s neus, die hem vraagt even mee naar buiten te lopen, waar de inspecteur hem wijst op een soppende Bulgaar zonder werkver-gunning. Enkele maanden later valt bij Driehoek Meubels een boete op de deurmat: 8000 euro. Het schoonmaakbedrijf krijgt bovendien eenzelfde boete voor het in dienst hebben van de illegale werknemer.Rob Verheijen is met stomheid gesla-gen. ‘Ik ben alleen maar klant van die glazenwasser.’ En klanten hebben geen zeggenschap over de bedrijfsvoering van een ander, meent hij. ‘Ik zeg toch ook niet tegen m’n glazenwasser dat-ie Andy in z’n water moet doen?’

boeteDriehoek Meubels is bepaald niet het enige bedrijf dat sinds 1 januari 2005 wordt geconfronteerd met een hardere aanpak van illegale arbeid. Menige on-dernemer laat het er ook niet bij zitten: de hoogste bestuursrechter heeft zich al zo’n 600 keer over een boete moeten uitspreken. ‘Het aanvechten van boetes is een sub-stantieel deel van onze praktijk’, zegt Jelle Kroes van Kroes Advocaten, een Amsterdams kantoor dat is gespeciali-seerd in immigratierecht.

▶ ▶ vervolg op pagina 9

Ruurd Ubels nd.nl/economie

Geen boef, toch een dikke boete

‘Zelfzucht en de hang naar overdaad maken blind voor schade aan onze natuurlijke omgeving en ondermijnen gemeenschapszin.’

Koningin Beatrix heeft in haar 32e kersttoespraak een scherp oordeel uit-gesproken over het gebrek aan aandacht voor ‘onze kostbare planeet’ en over de volgens haar onrechtvaardige verdeling van welvaart. Armoede en ongelijkheid tasten de leefbaarheid aan en bedreigen

maatschappelijke saamhorigheid, aldus Beatrix in de kerstboodschap. Uitgezonderd PVV-leider Geert Wilders reageerden politici op Twitter lovend op de oproep van de koningin om het mili-eu niet te vergeten. ‘Precies de juiste boodschap’, vond Liesbeth van Tonge-ren van GroenLinks. ‘Mooi’, oordeelde PvdA’er Diederik Samson en ‘indruk-wekkend’ was de kwalificatie van CDA-Kamerlid Marieke van der Werf.

▶ ▶ vervolg op pagina 8

Hans Jacobs nd.nl/politiek

Koningin: zelfzucht is blind ▶ Den Haag

De rooms-katholieke St. Theresa Kerk in Madalla, nabij de Nigeriaanse hoofdstad Abjuja, werd op eerste kerstdag verwoest door een bomaanslag. De kerk zat vol op het moment van de aanslag, tientallen mensen kwamen om het leven.

redactie economie nd.nl/economie

Ruzie over vrije dagen ▶ Den Haag

Zowel vakbonden als werkgeversorga-nisaties voorzien juridische conflicten tussen bedrijfsleiding en personeel door de nieuwe wet vakantiedagen. Vanaf januari vervallen de twintig wettelijke vakantiedagen al zes maanden na het jaar waarin ze zijn opgebouwd, tenzij de werknemer kan aantonen dat hij de dagen ‘redelijker-wijs’ niet kon opnemen. Dat zal leiden tot conflicten, zeggen belangenorgani-saties vandaag in deze krant.

▶ ▶ zie ook pagina 3

2geloofdinsdag 27 december 2011 nederlands dagblad

…De missionaire organisatie Neder-land Zoekt introduceert de zogeheten ‘lerende gemeenschap’ onder de naam Nederland Leert.

…Teams uit diverse kerken leggen zich vast op een missionair doel dat over twee jaar moet zijn bereikt. Het Nederlands Dagblad volgt het proces.

▶ Assen‘Noem het alsjeblieft geen model.’ Directeur Rudolf Setz van Nederland Zoekt, een missionaire pioniersorgani-satie, wil voorkomen dat de introductie van de learning community – de lerende gemeenschap, in ons land gebracht onder de naam ‘Nederland Leert’ – wordt gezien als de zoveelste missio-naire truc in een poging het seculiere tij te keren. ‘Het gaat ons er niet om weer een activiteit te lanceren. Het belangrijkste onderdeel is het vormen van een discipelschapscultuur. Bij de deelnemers persoonlijk, maar ook bij de leiders zodat het principe van Jezus volgen zich als een olievlek verspreidt binnen de gemeente.’ Feit is dat dertien teams van twee tot vier leden uit diverse kerken en gemeenten bij elkaar kwamen voor de aftrap van een missionair leertraject – en dat is nieuw in Nederland. Zij zijn van plan een missionaire deelgroep of missiegroep van hooguit vijftig mensen te vorme n. Een gemeenschap die zich wijdt aan elk denkbaar missionair doel: van tuintjes wieden in de buurt van de kerk, tot hulp aan daklozen, of het organiseren van een kennismaking met het christelijk geloof. Het voordeel is, beweert pionier Setz, dat de missiegroepen in elke kerk of gemeente van welke omvang dan ook geïmplementeerd kunnen worden. Maar hoe krijg je kerkelijk Nederland zover? Daarvoor ging hij anderhalf jaar geleden kijken in de anglicaanse gemeente van ds. Mike Breen in Sheffield, waar ruime ervaring is opgedaan met de ‘lerende gemeen-schap’. Het fenomeen is breed bekend in de Angelsaksische wereld.Een speciaal uit de Engelse kerk ingevlogen team verzorgt de vormings-dagen voor de eerste Nederlandse deelnemers. Die krijgen verdeeld over de cursus onderwijs over discipel- en leiderschap, maar ook over het beginnen met missiegroepen en het vestigen van missionaire centra. Tijdens het leerproces van twee jaar komen de teams nog drie keer drie dagen bij elkaar voor training. Daarnaast staat jaarlijks een retraite voor voorgangers en teamleiders op het programma, en wederom een nieuw fenomeen: de

huddle, een Engels woord voor persoon-lijke vorming/coaching. In dit geval uitgevoerd door de Engelsen.De deelnemende teams moeten werken aan een drietrapsraket: waar staat hun gemeente nu, welk missionair doel willen ze over twee jaar hebben bereikt en wat is het komende eerste halfjaar – tot de volgende vormingsdagen – de concrete eerste stap?

blijvende veranderingSetz hoopt met deze aanpak te bereiken dat de gemeenten een missionaire

metamorfose ondergaan. ‘Te vaak hebben we gezien dat gemeenteleden verkwikt en vol ideeën terugkwamen van een conferentie. Maar na verloop van tijd ebde het enthousiasme weer weg. Wij hopen op een blijvende verandering. Of dat zo is, moet natuurlijk blijken. Ik heb goede hoop, want in Sheffield, een plaats met 500.000 inwoners, groeide de gemeente in vier jaar van 2500 naar 4000 leden. Dat waren geen mensen uit andere kerken, maar nieuwkomers.’ Voor het initiatief van Nederland Zoekt bestaat

Gerald Bruins nd.nl/geloof beeld Nederland Zoekt

Nederland Leert beoogt missionaDs. Jaap Ophoff: huidige situatie: ‘Binnen onze kerk ontstond het verlangen een plek te bieden aan mensen voor wie de stap naar de traditionele kerkdienst, of überhaupt naar de kerk, te groot is. Via de Alpha-cursus raken mensen geïnteresseerd of beginnen tot geloof te komen, maar je ziet hen niet terug in de dienst. Tegelijk ervaren we dat onze gemeente te weinig gemeenschap oefent.’doel over twee jaar: ‘Dan moet de helft van onze 1200 leden tellende gemeente zich de cultuur van discipelschap eigen hebben ge-maakt. Nu staan missionaire pioniers vaak met een been buiten de kerk, terwijl pastores naar binnen zijn gericht. Dat verschil verdwijnt. Jezus riep ons trouwens niet tot kerkgang maar tot discipelschap, wat uitloopt op onderlinge gemeen-schap. Als proef gaan we kijken of we de Alpha-mensen onderdak kunnen bieden in een missiegroep, er moeten diverse groepen ont-staan.’ komende halfjaar: ‘We denken na over wat het betekent discipel te zijn. Zo wil ik graag stoppen met bestuurlijke taken, voor mij een proces van loslaten om Jezus concreet te volgen.’

GKV Zwolle-Noord

■ waarom de paus moe isPaus Benedictus XVI is oververmoeid, zo gaat het gerucht. Vaticanist Andreas English, correspondent van de Duitse krant Bild en auteur van een boek over de paus, denkt dat de affaire Williamson, de bisschop die de Holocaust ontkende, en de mis-bruikschandalen in de Rooms-Katholieke Kerk de 84-jarige paus hebben gebroken.De paus heeft zich inderdaad eens beklaagd over de vijandigheid die hij moet ondervinden, zowel bui-ten als binnen de kerk, schrijft Henk Rijkers in het Katholiek Nieuwsblad. Toch meent Rijkers dat het allemaal wel meevalt met de vermoeidheid van de paus. ‘De frêle 84-jarige zal de komende dagen vaak te zien zijn, in een topfunctie die jongere mannen nog zou uitputten. Via de televisie zullen we zelf zijn conditie kunnen inschatten. Voorlopig geven we English geen gelijk.’

■ go down moses: de kracht van spiritualsHeel af en toe zingen we tijdens een kerkdienst nog een oude spiritual: Go Down Moses bijvoorbeeld, of Go Tell It On The Mountains. Ze geven ons een kijkje in het hart van de ‘Amerikaanse zwarten’, die zich staande moesten houden in moeilijke omstandig-heden zoals slavernij. Het ‘pittige karakter’ van deze liederen missen we soms in onze eigen gezangen of

opwekkingsliederen, stelt de christelijk-gerefor-meerde muziekwetenschapper Marleen Hengelaar-Rookmaaker in het Nederlands-gereformeerde blad Opbouw. De negrospirituals analyserend, valt haar een aantal zaken op. Het taalgebruik is ‘direct en ongekun-steld, van een kinderlijke eenvoud’. Tegelijk zeggen ze met een paar woorden heel diep-zinnige dingen. Als voorbeeld geeft ze de tekst: No-body knows the trouble I have seen / Nobody knows but Jesus / Nobody knows the trouble I have seen / Glory, Hallelujah!.‘Opvallend is dat de ellende hier niet wordt wegge-stopt.’ Tegelijk is er hoop, omdat Jezus onze nood kent en ons draagt. Deze tweeslag is volgens Henge-

laar ‘dé dragende pijler van de negrospirituals’. Ze verwacht geen revival van deze liederen, maar denkt wel dat ze als richtingwijzer kunnen dienen voor een verdieping van de huidige kerken op-wekkingsliederen. Ze pleit ervoor ‘verdriet en wanhoop te benoemen en er ook vol geloof echte hoop en vreugde tegen-over te zetten’. Niet alleen in de tekst mag dit klin-ken, maar ook in de muziek. Die moet kracht uit-stralen, en ‘niet week en slap worden door sentimentaliteit of oppervlakkig door lichtvoetig-heid’.

■ is de kerk een kerker?De vergrotende trap van kerk is kerker, meent caba-retier Freek de Jonge. Het is iets waarvan je moet worden bevrijd. De hervormde ds. Dirk de Bree be-zocht een voorstelling van De Jonge. ‘Er zullen vast mensen zijn die snakken naar bevrijding van het kerkerbeeld van de kerk’, schrijft De Bree op zijn weblog. Maar hij ziet zelf ‘veelal andere mensen. Mensen die de kerk als een thuis ervaren.’ Hij be-treurt het negatieve beeld bij de cabaretier. ‘Van harte wens ik Freek en al die mensen die op wat voor manier dan ook gekwetst zijn in hun (kerk)verleden een kerkgemeenschap toe, waar ze als herboren thuis mogen komen.’

kerk blogs & bladenMaurice Hoogendoorn nd.nl/geloof

Ds. Albert van Kampenhuidige situatie: De protestantse Pniëlgemeente in Wieringerwaard is met honderd leden klein en bevindt zich op de voor het evangelie rotsachtige bodem van Noord-Hol-land. Sinds afgelopen zomer is predikant Albert van Kampen, vanwege zijn vele contacten met niet-kerkelijke mensen in het dorp, vrijgesteld voor missionair werk. Hij leidt onder meer een kring van zoekers die ‘open staan voor het geloof, maar er niet over piekeren naar de kerk te gaan’. doel over twee jaar: ‘Tegen die tijd moeten er twee missionaire deelgroepen zijn, beide richten zich op het leren kennen van Jezus en kiezen een eigen diaconaal doel in hun buurt.’komende halfjaar: ‘Wat betekent het discipel van Jezus te zijn, wordt de centrale vraag. We willen van Jezus bidden leren en hoe we met anderen moeten omgaan.’

Wieringerwaard

Deelnemers aan de eerste learning community van Nederland Zoekt kwamen in een boerderij in Drenthe bij elkaar om te praten over missionaire doelen.

kerknieuws

■ protestantse kerkjubileaWijhe | 4 januari | vijfentwintig jaar gereformeerd predikant: ds. P.A. van den Berg (1953).Schoonebeek | 4 januari | vijfen-twintig jaar gereformeerd predi-kant: ds. A. van Houweling (1957).

■ geref. kerken (vrijgemaakt)jubileumDrogeham | 4 januari | vijfentwin-tig jaar predikant: ds. M. de Meij (1953).

■ chr. gereformeerde kerkenafscheid 1 januariVeenendaal | ds. C.W. Buijs (zen-dingspredikant voor KwaNdebele, Zuid-Afrika) wegens emeritaat.

■ hersteld hervormde kerkafscheid 31 december Waddinxveen | ds. IJ.R. Bijl wegens vertrek naar Wouterswoude.

intrede 4 januariWouterswoude | ds. IJ.R. Bijl uit Waddinxveen.

redactie kerk en religie

Restauratie ‘doopkerk’ Geert Grote in Deventer

▶ DeventerDe Broederenkerk uit 1338 in Deven-ter, die in een slechte staat verkeert, wordt vanaf januari grondig gerestau-reerd. De totale kosten voor de opknapbeurt worden geschat op ruim 3,3 miljoen euro. De gemeente Deventer betaalt 339.000 euro, de rest wordt opgebracht door het Rijk, de provincie Overijssel en de rooms-katholieke parochie zelf. In de gewelven zitten scheuren en de kapconstructie is aangetast door de boktor en vocht. In februari vorig jaar viel het plafond van de bidkapel van het rijksmonument. Die instorting leidde destijds tot vragen in de Tweede Kamer. Geert Grote, grondlegger van de Moderne Devotie, is in 1340 in de kloosterkapel gedoopt. <


Genoeg geld voorboeken Indonesië

▶ GroningenEr is genoeg geld opgehaald om een theologische boekenproject voor Indonesië af te ronden. Een geldwer-vingsactie binnen de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt), vooral in de regio Groningen, heeft vijfhonderddui-zend euro opgeleverd. Met dat geld kunnen twee deeltijdvertalers, ds. Gerrit Riemer en ds. Henk Venema, fulltime voor het project aan de slag. Samen met de derde vertaler, ds. Jaap Groen, moet binnen enkele jaren de zogeheten Basisbibliotheek Bijbelge-trouwe Theologie in het Indonesisch worden voltooid. Het zogeheten Litindo-project bestaat al zo’n twintig jaar. Het werk komt voort uit meer-dere naoorlogse zendingsprojecten van de vrijgemaakt-gereformeerden in Indonesië. <


Kerkelijke bezinning op slavernij gevraagd

▶ AmsterdamDe Raad van Kerken heeft de lidkerken gevraagd zich voor te bereiden op de herdenking van de afschaffing van de slavernij in Nederland, op 1 juli 2013 honderdvijftig jaar geleden. De Raad adviseert kerken vooral lokaal aanknopingspunten te zoeken voor de herdenking. <

3nederlands dagblad

dinsdag 27 december 2011

ire metamorfose

Jos en Christine Kisteman (GKV)huidige situatie: ‘In de wijk Korte Akkeren hebben diverse gemeenten (onder meer vrijgemaakt-gerefor-meerd en evangelisch) missionaire groepen opgezet, gericht op de wijk. Tussen deze groepen is een samen-werking aan het ontstaan op missionair gebied.’doel over twee jaar: ‘De huidige en nieuwe missionaire groepen moeten dan hechte gemeenschappen zijn, zichtbaar in de wijk en Gods liefde praktisch uitdragend. In plaats van losse evangelisatieactiviteiten, willen we authentieke relaties met niet-christenen ontwikkelen.’komende halfjaar: ‘We gaan met discipelschap aan de slag in de wijk en stimuleren anderen dat ook te doen. Daarnaast willen we als vijf betrokken gemeenten elkaar in dit proces stimuleren, elkaar versterken en van elkaar leren.’

Voorganger Ron Beckerhuidige situatie: ‘Onze missionaire gemeente richt zich op jongeren in de leeftijd van 20-35 jaar en kent dus al vormen die anders zijn dan in een traditionele gemeente. Toch kwam het leidersteam tot de conclusie dat we niet missionair genoeg zijn. In de tien jaar van ons bestaan kwam de dienst op zondag centraal te staan – een gewoonte die gewoon zo groeide. Mensen heb-ben wel missionaire ambities maar weten daar niet altijd vorm aan te geven. Anderhalf jaar geleden sloegen we een andere weg in: we zijn bezig drie communities te vormen, een gericht op studenten, een voor zoekende mensen en een voor ‘vaderloze jongeren’.doel over twee jaar: ‘Het is onze intentie zeven missiegroepen, bij ons Crossroads Missional Communi-ties geheten, op te zetten. In onze gemeente proberen we een omslag te bereiken naar een discipelschaps-cultuur. In huddles, de kern van deze cultuur, gaan we luisteren naar wat God tegen ons zegt en hoe Hij ons op missionair gebied leidt. We gaan in Rotterdam alleen die activiteiten ontplooien waarvan we geloven dat God ze initieert.’komende halfjaar: ‘Ik begin met het organiseren van twee huddles met elk acht leiders uit de gemeente.’

Crossroads Rotterdam

genoeg belangstelling. Dit jaar deden de eerste groepen mee, volgend jaar november start de tweede groep met dertien teams. Binnen een gemeente is lang niet iedereen missionair actief. Sommige mensen hebben genoeg aan de zondagse eredienst. Is het niet te hoog gegrepen om heel de gemeente achter het missionair ideaal te krijgen? ‘Ik ga uit van een royale houding van deze gemeenteleden: geef ruimte voor het experiment en laat de Geest zijn werk doen.’ <

Missionair Gouda

…Kinderen zijn prinsjes en prinsesjes, ouders kunnen maar moeilijk geloven dat ze op school onaangepast gedrag vertonen.

…Het is een van de redenen dat het gezag van de leraar tanende is.

▶ Den HaagMirjam heeft een spreekbeurt voorbe-reid, is zenuwachtig, maar doet het best aardig. De juf geeft haar een 7. Tussen de middag belt haar moeder de leerkracht. ‘Mirjam is zo teleurgesteld over het cijfer, dat ik haar vanmiddag maar thuis houd.’

Een docent draagt vol overtuiging aardrijkskundestof over. Kees zit onderuitgezakt in zijn bank en twittert met zijn iPhone rond dat ze een ‘fucking overspannen stresskip’ is.

Eindelijk, kerstvakantie. Veel mensen nemen een aantal dagen vrij, leraren hebben zelfs twee weken. Over de lengte van die vakanties wordt wel eens smalend gedaan, maar uit recente CBS-cijfers blijkt dat van alle bedrijfs-takken in het onderwijs de meeste burn-outklachten voorkomen. Het aantal burn-outs lag er in 2010 op 16 procent, 3 procent meer dan gemiddeld onder alle Nederlandse werknemers.Het CBS-cijfer kwam naar buiten rond de tijd dat volop werd gediscussieerd over de verhouding tussen docenten en ouders. Een adjunctdirecteur van het Anna van Rijn College in Nieuwegein zat begin november enkele uren in een politiecel, nadat hij een leerling hardhandig uit de klas had gezet en vervolgens in aanvaring kwam met de vader van de jongen. De adjunct kreeg in de publieke opinie weliswaar veel bijval voor zijn optreden, maar het incident staat niet op zichzelf. Uit een peiling van de protestants-christelijke Besturenraad bleek dat op 70 procent van de scholen vergelijkbare situaties zijn voorgekomen. De respondenten

somden tal van voorbeelden op. CNV Onderwijs deed in diezelfde periode onderzoek naar het gezag van leraren. Leerkrachten bleken last te hebben van ouders die hun gezag ondermijnen: twee derde van de docenten gaf aan dat ouders partij kiezen voor het kind en de school niet steunen.

Een techniekdocent pakt Stefan bij de schouders, als hij een mede-leerling met een scherp voorwerp wil slaan. Hij zet hem hard aan de kant. De leerling gaat naar het toilet, sms’t naar huis en even later staat een woedende vader op school om zijn ‘mishandelde zoon’ te helpen. Door ingrijpen van de directie loopt het goed af.

Linda (groep 8) stelt zich brutaal op en is niet van plan haar werk te maken. Met zachte dwang zet de leerkracht haar buiten het lokaal. Haar nichtje dat in dezelfde klas zit belt Linda’s moeder. Die komt naar school en scheldt de leerkracht de huid vol.

Het is niet toevallig dat mobieltjes in deze voorvallen een rol spelen. Het con-tact tussen leerlingen en hun ouders is daardoor een stuk makkelijker geworden. ‘Daardoor verschijnen ouders soms plotseling op school om hun ‘standpunt’ te ventileren, heet van de naald’, schrijft een schoolleider van een protestants-christelijke school. Besturenraad-directeur Wim Kuiper deed naar aanleiding van deze peiling onder zijn leden een oproep aan de ouders: ‘De samenleving moet uitdruk-kelijk achter scholen gaan staan, net zoals zij achter ambulancepersoneel en politieagenten zou moeten staan. Ik doe een moreel appel op ouders om niet te snel te oordelen over de school.’

De leerkracht van groep 7 geeft les in de sporthal. De directeur weet dat leerling Dirk niet goed in zijn vel zit en gaat even kijken. Dirk gedraagt zich inderdaad extreem en weigert de zaal

te verlaten. De directeur belt zijn ouders, maar die zijn niet bereid hem op te halen. Hij overweegt de politie in te schakelen, waarna de moeder alsnog komt.

De ouders van Hendrik liggen in scheiding en maken ruzie op het plein, waarbij het kind letterlijk het middel-punt is. Ze trekken beiden aan een armpje om hem mee te nemen. De directeur grijpt in en neemt Hendrik mee naar binnen. Zijn moeder is daarover zo boos dat ze een advocaat inschakelt. De directeur vertelt de advocaat dat hij het kind tegen zijn ouders moest beschermen en hoort er niets meer van.

Het is te makkelijk om alleen naar de ouders te wijzen. Peter de Vries, adviseur bij onderwijsadviesdienst CPS en auteur van het Handboek ouders in de school, stelt dat conflicten ook kunnen ontstaan doordat docenten niet genoeg toegerust zijn voor de omgang met geëmancipeerde ouders. ‘In de lerarenopleidingen wordt er nauwelijks aandacht aan besteed’, zegt hij. ‘Als bijvoorbeeld een ouder een probleem-kind blijkt te hebben, gaat zo iemand eerst door een acceptatieproces heen. Het is belangrijk dat je als docent kennis hebt van dit soort processen.’In een interview met het blad Schooljour-naal zegt psycholoog en directeur van Kanjertrainingen Gerard Weide dat leraren geen antwoord hebben op de oprukkende ‘straatcultuur’ in het onderwijs. Sommige leraren nemen die straatcultuur over en leveren daardoor aan gezag in. ‘Breng het gezag terug in de school, op een fatsoenlijke manier’, zegt Weide. ‘Als kinderen vragen: “Juf bent u hier de baas”, zeg dan niet zoals ik zo vaak hoor: “Nee, ik ben de juf”. Zeg dan: “Ja, ik ben de baas” en gedraag je ook zo. Wees duidelijk. Sta geen straattaal toe in je klas. Heb ruggengraat.’Genoeg werk aan de winkel voor docenten. Na de kerstvakantie. <

Aaldert van Soest nd.nl/binnenland beeld anp / Lex van Lieshout

Waarom de docent zijn kerstvakantie verdient

…Administratieve rompslomp, juridische procedures, ongemakkelijke discussies tussen baas en werknemer.

…De nieuwe regels voor vakantieda-gen gaan nog voor heel wat strubbe-lingen zorgen.

▶ Den HaagDe nieuwe wet vakantiedagen, die op 1 januari 2012 van kracht wordt, was bedoeld om de verschillen in toeken-ning van vakantiedagen aan gezonde en zieke werknemers uit de wereld te helpen. Dat moest gebeuren op last van het Europese Hof van Justitie. Maar de wet, die in mei dit jaar de Eerste Kamer heelhuids passeerde, heeft veel verstrekkender gevolgen, zowel voor iedereen in loondienst als voor werkgevers.Volgens de wet vervallen vanaf 1 januari de twintig wettelijke vakantie-

dagen, waarop werknemers per jaar recht hebben, al zes maanden na het jaar waarin ze zijn opgebouwd. Tot nu toe mochten die dagen vijf jaar lang worden opgepot, bijvoorbeeld voor een sabbatical of studieverlof. De zogeheten bovenwettelijke verlofdagen, waaron-der ouderenregelingen, adv-dagen en compensatie voor overwerk, vallen buiten de wet en mogen wel vijf jaar blijven staan. ‘Bij iedere nieuwe wet schiet wel iemand in de stress. Maar als men er eenmaal aan is gewend, valt het meestal wel mee’, zegt Marco Veenstra, adviseur juridische zaken bij de werkgeversorganisatie AWVN. Tegelijkertijd geeft hij ook toe, dat de consequenties van de nieuwe wet nog lang niet op alle vlakken juridisch tot in de puntjes zijn uitgedokterd. Ook de vakbonden zijn zich daarvan bewust. Zij hebben besloten om de wet en zijn

mogelijke consequenties bij alle komende cao-onderhandelingen op de agenda te zetten. In cao's mag worden afgeweken van de wet. ‘Wij proberen aan de cao-tafels zoveel mogelijk te repareren’, zegt vicevoorzitter Maurice Limmen van het CNV. Maar dat is bij de cao's die tot nu toe zijn afgesloten niet altijd gelukt. ‘Bovendien valt niet iedereen in Nederland onder een cao.’

te veel werkEen juridisch struikelblok kan de formulering opleveren, die zegt dat de vervaldatum van een halfjaar na de opbouw niet van toepassing is, als de werknemer redelijkerwijs niet in staat was om zijn twintig wettelijke vakantie-dagen in de voorgeschreven periode op te nemen. Als dat door (ernstige) ziekte is, hoeft dat geen probleem op te leveren. Wél als er domweg te veel werk voor handen was om vakantiedagen op

te nemen. Dan zou de werkgever, die vroeger verplicht was dit soort dagen uit te betalen, kunnen zeggen: pech gehad, je bent ze kwijt.Volgens Limmen is deze norm veel te ruim geformuleerd. ‘Als je daar vroeger een geschil over had met je werkgever, had je in ieder geval nog de schrale troost dat je de vakantiedagen kon bewaren’, zegt hij. ‘Die troost is nu weggevallen. Ga er maar aan staan om in zo'n geval naar de rechter te lopen. De gesprekken tussen werkgevers en werknemers over dit soort zaken zullen voortaan veel scherper worden.’ Ook Marco Veenstra van de AWVN ziet hier beren op de ingeslagen weg. ‘Als werkgever moet je niet meteen het wetboek in de hand willen nemen. Maar dit zal ongetwijfeld tot conflicten leiden.’Ook de vraag welke vakantie- dan wel verlofdagen een werknemer als eerste zou moeten opnemen om verval van

dagen te voorkomen, kan een juridisch dilemma opleveren. Volgens een uitspraak van de Hoge Raad in 1988 moesten eerst de oudste vakantieda-gen, die op het punt van verjaring stonden, worden opgemaakt. Met de nieuwe wet is het juist verstandig om eerst op de recentste wettelijke dagen aanspraak te maken en de wat oudere dagen, die nog wel wat tijd kunnen velen, nog even op te sparen. De administratieve rompslomp, die aan de wet kleeft, is ook nog niet tot iedereen doorgedrongen. Bij bedrijven zullen in principe twee systemen naast elkaar moeten worden gehanteerd: voor de wettelijke en voor de boven-wettelijke dagen. Volgens Limmen kan het geen kwaad, als werknemers ook zelf hun vakantiedagen goed bijhou-den. Zijn advies: ‘Je kunt het maar beter even schriftelijk of met een mailtje vastleggen bij de werkgever.’ <

Aly Knol nd.nl/economie

In de stress over nieuwe regels vrije dagen

4nederlands dagbladdinsdag 27 december 2011

Zijn land is pas begin dit jaar toegetre-den tot de eurozone en direct was 2011 het meest turbulente jaar van de Euro-pese Muntunie. Toch hebben de inwo-ners van Estland geen spijt dat ze de Estse kroon hebben ingewisseld voor de euro, zegt de 75-jarige Tunne Kelam, historicus, Europarlementariër en voor-malig dissident onder het Sovjet-regi-me. ‘Europa is niet slechts een econo-misch samenwerkingsverband maar ook een waardegemeenschap. Vergeet niet dat de crisis er één op wereldschaal is. In deze moeilijke tijden is het beter elkaar in Europa vast te houden dan dat ieder land op zijn eentje opereert.’Gevraagd naar de meest belangrijke ge-beurtenis voor het Europese continent in 2011, antwoordt de Est: ‘de positieve kant van de eurocrisis’. Dat vraagt om nadere uitleg, want vooralsnog lijkt de eurocrisis niet ten einde. Kelam: ‘De ernst van de situatie wordt inmiddels onder ogen gezien. Langzaam maar ze-ker begint men te beseffen dat de crisis niet zozeer een economische is maar een morele. Otto van Habsburg, die ik goed gekend heb, waarschuwde mid-den jaren tachtig al voor de verande-rende levensstijl. Zíjn generatie was ge-wend niet meer geld uit te geven dan er binnenkwam. De generatie van de jaren tachtig consumeerde al meer dan ze verdiende en leefde zo op kosten van hun kinderen. En inmiddels is een ge-neratie aangetreden die zelfs op kosten van haar kleinkinderen leeft.’Dat moet veranderen en zijn eigen land, Estland, maar ook buurland Letland kunnen daarbij de andere Europese sta-ten ten voorbeeld zijn. ‘Drie jaar gele-

den was iedereen geschokt, toen bleek dat Letland failliet kon gaan. Grieken-land volgde later, maar Letland was in staat zich te herstellen en weer op ei-gen benen te staan. Dat had met poli-tieke wil te maken.’ Eenzelfde positieve mentaliteit is in zijn eigen land waar te nemen, meent Kelam. ‘De Grieken gaan de straat op en protesteren omdat het minimumloon onder de 500 euro komt. In Estland is het minimumloon 257 euro, maar niemand gaat er de straat op. Bovendien is onze staatsschuld maar acht procent, terwijl die van an-dere landen wel tachtig procent is.’

verledenDe geringe behoefte aan protest in Est-land komt onder andere door het verle-den. Estland kwam twintig jaar geleden onder het Sovjetjuk vandaan en verloor daarbij alles, maar kreeg er wel zijn vrijheid voor terug. Het land ziet dan ook de waarde van Europese integratie, die uitgaat boven economische samen-werking. Een les die de rest van Europa ter harte kan nemen, meent Kelam. ‘Het is nu het moment om te erkennen dat Europa een “res publica” is. We zijn

geen consumenten die van een staats-budget kunnen profiteren maar burgers die medeverantwoordelijkheid dragen voor de samenleving.’ Om die reden heeft het geen zin dat mensen alleen maar beschuldigingen uiten richting politici, omdat ze de verkeerde beslis-singen zouden nemen. Het is ook be-langrijk dat er werkelijk spirituele lei-ders in Europa opstaan. ‘Ik zie ze nu nog niet, maar ik ben optimistisch genoeg om te menen dat er uit elke diepe crisis nieuwe staatsmannen voortkomen’, al-dus Kelam die zelf christen is. ‘Gezien de waarden en traditie van Europa heb-ben we behoefte aan christelijke staats-lieden, die de wortels van onze cultuur kennen en de morele crisis van indivi-dualisme en egocentrisme tegengaan.’Een gebrek aan moraliteit in Europa was volgens Kelam ook zichtbaar in de afschuwelijke daad van Anders Breivik, die in juli tientallen Noorse jongeren ombracht. ‘Dat is niet iets wat enkel Noorwegen aangaat maar had in elk Europees land kunnen gebeuren.’ Op de achtergrond speelt de problematiek van immigratie, racisme en omgang met minderheden, die overal in Europa

de kop op steekt. Niet dat Estland daar-van vrij is, maar het land heeft door zijn verleden wel veel ervaring in de om-gang met minderheden opgedaan. Die kan elders in Europa goed van pas ko-men, meent Kelam. ‘Door het gedwon-gen migratiebeleid van de Sovjet-Unie waren wij Esten op een gegeven mo-ment zelfs minderheid in ons eigen land. Met Letland hebben we de groot-ste aantallen minderheden van Europa, waarmee we zo goed mogelijk probe-ren om te gaan.’Europa verloor dit jaar met Otto von Habsburg en de Tsjechische oud-presi-dent Václav Havel twee grote Europea-nen. Kelam noemt het ‘symbolisch’ dat Havel als laatste politieke daad in zijn leven de Russische parlementsverkie-zingen van begin december becom-mentarieerde, iets wat de huidige pre-sident naliet. ‘Havel stelde dat er van echte democratie in Rusland geen spra-ke is en dat het land op het moment een mix is van Sovjetachtige verschijn-selen en een maffiastaat.’ Als voorma-lige Sovjetrepubliek houdt Estland Rus-land nauw in de gaten. Kelam was daarom blij met het ‘testament’ van de Tsjechische oud-president. ‘Met Havel is een moreel leider en een echte Euro-peaan heengegaan.’ <

Marc Janssens nd.nl/buitenland beeld ap / Timur Nisametdinov

Estland, een voorbeeld voor Europa

blikterug

Inwoners van Tallinn vierden op 1 januari de introductie van de euro. Estland is de zeventiende Europese lidstaat die de euro als betaalmiddel invoert.

k

in 2011 ▶ treedt Estland toe tot eurozone, die

inmiddels zwaar in crisis is (1 januari) ▶ begint de NAVO een missie in Libië,

waarbij Groot-Brittannië en Frankrijk een grote rol spelen (maart tot en met oktober)

▶ overlijdt Otto von Habsburg, zoon van de laatste Oostenrijkse keizer op 98-jarige leeftijd (4 juli)

▶ vermoordt Anders Breivik tientallen jongeren op het Noorse eiland Utoya (22 juli)

▶ overlijdt de Tsjechische schrijver en oud-president Václav Havel (18 december)

In de laatste dagen van 2011 blikt het Nederlands Dagblad terug op het nieuws van afgelopen jaar,

gezien vanaf vijf continenten.

Vandaag: Europa, geteisterd door de eurocrisis.

201220122012220000000000000000000222012201100001201222222222 2222222222Als een paus overlijdt, komen de kardinalen bijeen om uit hun midden een nieuwe paus te kiezen. Ze doen dat ‘in conclaaf’, achter gesloten deuren. Zodra de keus gemaakt is, komt er witte rook uit de Sixtijnse kapel, waar de kardinalen bijeen zijn. Velen tellen de dagen en de uren voor de rook naar buiten kringelt.Het wachten op de nieuwe paus kan lang duren, maar tot dusver nooit zo lang als in 1271, toen paus Grego-rius X na bijna drie jaar gekozen werd. De vorige paus was gestorven op 29 november 1268, Gregorius werd gekozen op 1 september 1271 en pas op 27 maart 1272 tot paus gewijd. Meer dan duizend dagen was er geen paus geweest.De verkiezing van paus Gregorius X illustreert de chao-tische omstandigheden waaronder de pausverkiezin-gen destijds verliepen. De kardinalen deden er vaak lang over en lieten zich beïnvloeden en onder druk zet-ten. Zo zou het ook gegaan zijn in 1216 in Perugia, waar de kardinalen bijeenkwamen om een opvolger van paus Innocentius III te kiezen. Maar deze keer liep het anders. De bewoners van de stad sloten de kardi-nalen op, waarna de kardinalen de verkiezing toever-trouwden aan twee van hen. Na twee dagen werd paus Honorius III gekozen. Nog erger was het 1241. Er heerste toen een chronisch

conflict tussen de paus van Rome en de keizer van Duitsland, dat ook de kardinalen verdeelde. Een deel stond achter de paus, een deel stond achter de keizer, en samen waren ze niet in staat een nieuwe paus te kiezen.Om hen toch zover te krijgen, sloot de heerser van Rome, senator Orsini, hen op in een vervallen paleis vol vuil en ongedierte. Bewakers op het dak van de vergaderzaal geneerden zich niet om daar te urineren. Enkele kardinalen stierven van ellende en ook de aan-staande paus had zoveel te lijden, dat hij zestien dagen na zijn verkiezing overleed.Dat Gregorius X in 1271 na meer dan duizend dagen tot paus verkozen werd, was niet aan de kardinalen zelf te danken. Zij kwamen bijeen in Viterbo en waren verdeeld over de vraag of de nieuwe paus een sympa-thisant van de Franse koning moest zijn of juist niet. Op den duur werd de burgemeester van Viterbo het dralen zat. Hij sloot de kardinalen op, en toen dat niet hielp, haalde hij het dak van de vergaderzaal en wer-den de kardinalen op water en brood gezet. Uiteinde-lijk kozen de kardinalen een buitenstaander, Tebaldo Visconti, aartsdiaken van Luik, die toen net op kruis-tocht was. Daardoor kon hij pas een halfjaar na zijn verkiezing tot paus worden gewijd: paus Gregorius X.

Hij trok lering uit de gebeurtenissen en maakte regels voor de pausverkiezing. Voortaan moesten de kardina-len binnen tien dagen na de dood van de paus bijeen-komen in de stad waar die gestorven was, en een op-volger kiezen, zonder contact te onderhouden met de buitenwereld. Hoe meer tijd ze nodig hadden, hoe minder ze mochten eten. Dat hielp, want toen Grego-rius in januari 1276 overleed, hadden de kardinalen slechts één dag nodig om een opvolger te kiezen. <

Willem Bouwman nd.nl/buitenland beeld Wikipedia

Aftellen naar: de verkiezing van paus Gregorius X5

4

3

2

1paus Gregorius X

In de week dat iedereen aftelt naar 2012, kijken we in deze serie terug naar vijf historische countdowns.

5nederlands dagblad


ndmeedenken.nl

getuige van het nieuws?ndmeedenken.nl

Ga naar

advertentie

▶ ▶ vervolg van pagina 1Volgens de Wet arbeid vreemdelingen (Wav) mag een werkgever geen arbeid laten verrichten door een buitenlandse werknemer als deze geen tewerkstel-lingsvergunning heeft. Wordt een over-treding geconstateerd, dan krijgt de werkgever een boete van 8000 euro per illegale werknemer. Alleen mensen uit de Europese Unie (met uitzondering van Bulgarije en Roemenië), Noorwe-gen, IJsland en Liechtenstein mogen hier vrij aan de slag.Op zich is dit helder. Maar het pro-bleem is dat in de Wav het begrip werkgever veel ruimer is dan in het normale spraakgebruik, zegt advocaat Kroes. ‘Het is niet van belang of er spra-ke is van een arbeidsovereenkomst of een gezagsverhouding tussen de werk-gever en de vreemdeling.’ Dat arbeid wordt verricht in opdracht of ten dien-ste van een werkgever, is voldoende om aansprakelijk te worden gesteld.Bovendien gaat de wet uit van keten-aansprakelijkheid: elke partij in een reeks (onder)aannemers is verantwoor-delijk voor illegale arbeid in de keten en krijgt eenzelfde boete. Dat verklaart waarom het glazenwasserbedrijf uit Zaandam én Driehoek Meubels gestraft werden voor de illegale glazenwassers die aan het werk waren, en tuinders die via een uitzendbureau illegalen in de kas hebben, een even hoge boete krij-gen als de directe werkgever van de il-legale werknemer (het uitzendbureau).Kroes: ‘Momenteel behandel ik een zaak waarbij de Arbeidsinspectie zeven bedrijven heeft beboet, omdat onderin de keten een aannemer met illegalen blijkt te hebben gewerkt. Onder die ze-ven zitten echter bedrijven die niets met de organisatie van het werk te ma-ken hebben.’

misstappen‘Inderdaad, zó heeft de wetgever het nooit bedoeld’, zegt advocate Christien Saris van advocatenkantoor Stibbe in Amsterdam. Ze vecht namens (onder andere) Nedag Uitgevers boetes aan. Plaatselijke distributeurs van De Pers-groep Distributie, het bedrijf waarmee Nedag een contract heeft afgesloten voor de verspreiding van het Neder-lands Dagblad, zijn betrapt op het wer-ken met buitenlandse werknemers zonder de vereiste papieren.Saris: ‘Er worden ondernemingen ver-antwoordelijk gesteld voor activiteiten die niet in hun bedrijf plaats vinden, voor de misstappen van werknemers met wie ze geen contract hebben en die ze niet kennen. Dat elke werkgever in de keten even verantwoordelijk is, is dus niet logisch. Bovendien, dagelijks gaan tienduizend krantenbezorgers op pad. Je kunt niet van krantenuitgevers verwachten dat zij al die mensen – die ook nog eens bij een ander onder con-tract staan – onder de loep leggen.’Veel beboete ondernemers zien het procederen niet zitten, maar vinden de uitwerking van de wet tegelijk zo onre-delijk, dat ze hun boetes simpelweg niet betalen. In 2010 betaalde ongeveer de helft van de bedrijven niet, weet de Arbeidsinspectie.

schijnconstructiesIn de Tweede Kamer zijn dit jaar schrif-telijke vragen gesteld over de proble-matiek. Minister Kamp (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, SZW) ziet echter geen enkele reden tot flexibiliteit, want het kabinet ‘hecht grote waarde aan de bestrijding van illegale arbeid’. Als de teugels worden gevierd, kunnen onder-nemers ‘schijnconstructies’ opzetten om malafide opdrachtgevers achter an-deren te laten schuilen, vreest de VVD-bewindsman.MKB Nederland, de koepelorganisatie van werkgevers in het midden- en kleinbedrijf, lobbyt voor versoepeling van de regels. Met succes, zegt woord-voerster Mieke Ripken en ze wijst op Jaarplan 2012 van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. ‘De inspec-tie gaat meer rekening houden met de

mate van verwijtbaarheid en inspan-ningen van bedrijven om zich aan de wet te houden’, staat er.

aannemelijk makenDe inspectie krijgt meer ruimte om bij sancties een matigingsbeleid te hante-ren, aldus inspecteur-generaal J.A. van den Bos van SZW. ‘Waar bedrijven geen aanleiding geven tot inspecties of aan-toonbaar eigen verantwoordelijkheid nemen, daar moeten wij niet zijn.’ Op-drachtgevers krijgen geen boetes meer opgelegd ‘als blijkt dat zij zich voldoen-de hebben ingespannen om zich wets-conform te gedragen en aannemelijk kunnen maken dat hen voor de gecon-stateerde overtreding geen enkel ver-wijt treft.’

Minister Kamp wil meer maatwerking, legt zijn woordvoerster uit. ‘Een boete moet in verhouding staan tot de over-treding.’ Daarom komt er ook meer ruimte voor de Arbeidsinspectie om niet meer stug 8000 euro per overtreding op te leggen, maar kortingen toe te passen van 25, 50 en 75 procent.Daarmee lijkt Kamp de jurisprudentie te volgen. Zo sprak dit voorjaar de be-stuursrechter in Arnhem uit dat uitge-ver Nedag ‘niet op gelijke wijze en in gelijke mate’ verantwoordelijk is voor de verspreiding van het Nederlands Dagblad als de distributeur. De boete van 8000 euro per illegale krantenbe-zorger werd vervolgens teruggebracht naar 2000 euro.

Voert minister Kamp nu de veranderin-gen door waarmee bedrijven kunnen leven?‘Als je het brede werkgeversprincipe in de Wet arbeid vreemdelingen (Wav) helemaal ter discussie gaat stellen, dan kan dat betekenen dat bedrijven die willens en wetens de wet overtreden, niet meer aangepakt kunnen worden’, denkt de MKB-woordvoerster. ‘Voor ons is van groot belang dat onderne-mers zoals de eigenaren van Driehoek Meubelen (beboet voor de illegale gla-zenwasser) niet langer worden bestraft. En dat heeft SZW nu in het Jaarplan 2012 vastgelegd.’Advocaat Jelle Kroes meent echter dat de wet het begrip werkgever dusdanig ruim interpreteert, dat ook goedwil-

lende werkgevers in de toekomst nog op problemen kunnen rekenen. ‘Het is de hoogste tijd dat de wetgever de Wav eens goed evalueert.’

niets nieuwsKroes’ collega Christien Saris wijst er ook op dat het echte probleem nog recht overeind staat.‘Aan de reikwijdte van het werkgevers-begrip verandert niets.’ En dat de Arbeidsinspectie vanaf 1 ja-nuari meer ruimte krijgt om boetes te matigen, is volgens haar feitelijk niets nieuws. ‘Die ruimte had de minister al op basis van het evenredigheidsbeginsel, maar daarvan maakte hij tot op heden niet of nooit gebruik.’ <

Ruurd Ubels nd.nl/economie beeld anp / Robin Utrecht

Te oneerlijk om te betalen

Het is een koude, donkere winteroch-tend in Bussum als de Arbeidsinspec-tie arriveert bij een krantendepot aan de Nijverheidsweg en vervolgens de verspreiders gaat controleren. Sambou D. en Usman D. zijn de klos; de beide illegale immigranten hebben geen werkvergunning.Het is op die 17e februari 2009 niet voor het eerst dat inspecteurs in een depot van de Persgroep Distributiebe-drijf illegale verspreiders van onder meer Het Financieele Dagblad, het Nederlands Dagblad en de Turkse krant Zaman aantreffen. Eerder gebeurde het al in onder meer Leiden, Diemen en Almelo. En het zou daarna nog vaker voorkomen.

De distributeur én de uitgevers van Het Financieele Dagblad, het Neder-lands Dagblad en Zaman worden in gelijke mate aansprakelijk gesteld

voor de illegale arbeid, evenals de krantentitels die tot de Persgroep zelf behoren (de Volkskrant, Trouw, het Algemeen Dagblad en Het Parool). ND-uitgever Nedag ontvangt in een paar jaar tijd voor 350.000 euro aan boetes.

In de visie van Nedag-directeur Peter Bergwerff zijn die boetes onrechtma-tig. ‘Wij spreken onze distributeur er regelmatig op aan zijn uiterste best te doen illegale arbeid te voorkomen. Wij kunnen toch moeilijk brigades in het leven roepen om op zo’n duizend bezorgdepots in het land vast te stellen of zich onder krantenbezorgers die wellicht één ND in hun bezorgtas hebben, geen illegalen bevinden. Overigens, wij zijn geen werkgever van deze mensen en hebben dus niet eens het recht hen naar hun papieren te vragen.’

Sambou de krantenbezorgerOok particulieren die bijvoorbeeld hun huis laten verbouwen, kunnen beboet worden als er illegalen in hun woning aan de slag zijn: 4000 euro per buitenlandse werknemer. De overheid wil niet dat malafide opdrachtgevers zich achter anderen verschuilen en daarom is de woningei-genaar die een nieuwe afvoer laat aanleggen door een aannemer die een illegale Roemeense loodgieter stuurt, als opdrachtgever medeverantwoorde-lijk.

‘Iedereen in de keten is even aanspra-kelijk’, zegt advocate Christien Saris. ‘Dat betekent bijvoorbeeld dat als u uw auto laat repareren en de garage-eigenaar zet er een buitenlandse monteur aan die niet de juiste papieren heeft, de Arbeidsinspectie u als werkgever een boete van 4000 euro mag opleggen. Ook dit voorbeeld laat zien dat het ruime werkgeversbegrip in de praktijk tot zeer onbillijke gevolgen leidt en het zakelijke verkeer en de dienstverlening ernstig frustreert.’

4000 euro voor particulieren

Een glazenwasser aan het werk bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu in Den Haag.

6nieuws kortdinsdag 27 december 2011 nederlands dagblad

Oeroude urnentraditie terug van weggeweestDe natuurbegraafplaatsen in Blerick en Sint Odiliënberg herintroduceren een millennia oude traditie van het begra-ven van as van overledenen in vergan-kelijke urnen. Zoals in voorchristelijke tijden worden de urnen van ongebak-ken klei gemaakt, waarbij nabestaan-den aan de overledene ook een kleine gift kunnen meegeven. Dat maakte be-heerder Huub Kluijtmans van beide be-graafplaatsen gisteren bekend. De zand urn versmelt volgens hem met de omringende aarde. De urn wordt in een heuvelgraf geplaatst te midden van an-dere urnen. De begraafplaatsen denken dat hiervoor veel belangstelling is. <

Wolfsen: onderzoek naar arrestatie van Nandlal Een onafhankelijke afdeling van de Utrechtse politie gaat onderzoek doen naar de arrestatie van de gehandicapte oud-voetballer Edu Nandlal, afgelopen zaterdag. Dat heeft de Utrechtse burge-meester Aleid Wolfsen gisteren gezegd tegen RTV Utrecht. Nandlal, die invalide raakte bij de vliegtuigcrash met het Kleurrijk Elftal in 1989, is naar eigen zeggen mishandeld door politieagenten toen ze hem aanhielden in zijn bestel-busje op verdenking van inbraak. Ach-teraf bleek Nandlal niets met de in-braak te maken te hebben. <

Meer dan 200 agenten ontslagen om wangedrag De afgelopen 3 jaar zijn meer dan 200 politieagenten ontslagen vanwege een schending van de integriteit. Dat blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws naar foute agenten over de jaren 2008, 2009 en 2010. In totaal heeft de Nederlandse politie ruim 4000 integriteitsonderzoe-ken gedaan. Het gaat om zaken als rij-den onder invloed, downloaden van kinderporno en lekken van informatie naar criminelen. De politietop noemt dat aantal ‘onacceptabel’, aldus RTL. <

beeld anp

Scholen geteisterd door diefstal van daklood Scholen in Nederland worden massaal beroofd van hun daklood. Verzekeraar Centraal Beheer Achmea ontvangt sinds begin dit jaar gemiddeld zeven meldin-gen per week. Per school varieert de hoeveelheid gestolen daklood tussen de 10 en 130 meter. De gemiddelde schade bedraagt 11.000 euro, exclusief de wa-terschade. De verzekeraar roept scholen op tot preventieve controle van school-gebouwen, juist in de kerstvakantie. <

Man slaat hond dood met stofzuigerstangEen 35-jarige man uit Alkmaar heeft zijn hondje in de nacht van zondag op maandag doodgeslagen met een stang van een stofzuiger. De man ging door het lint toen hij zag dat het hondje in huis had gepoept, meldde de politie Noord-Holland Noord gisteren. De man en een vrouw bleven zondagavond wat langer van huis dan gepland, waardoor het hondje het niet meer hield. Daarop sloeg de man het dier zo hard met de stang, dat het beestje stopte met ade-men. De vrouw rende het huis uit om hulp te halen bij de familie. Daarop vloog de man ook een familielid aan. <

Wintersporters Oostenrijk gered uit brandend hotel Ongeveer 120 toeristen, vooral Neder-landers en Duitsers, moesten zondag-avond laat halsoverkop vluchten uit een brandend hotel in de Oostenrijkse wintersportplaats Saalbach-Hinter-glemm. Er zijn geen gewonden geval-len. Het hotel, Glemmtalerhof, is vol-ledig uitgebrand. Op de bovenste verdieping brak zondagavond brand uit. De meeste hotelgasten zaten toen in de eetzaal. Brandweerlieden konden een vader en zoon net op tijd redden. De brandweer trof ze na middernacht slapend in hun kamer aan. <

beeld epa

In Bosnië nog meer dan 8000 vermistenNa de bloedige burgeroorlog die er van 1992 tot en met 1995 woedde, worden in Bosnië nog meer dan 8000 personen vermist. Dat zei woordvoerster Lejla Cengic van het Bosnische Instituut voor vermiste personen gisteren in de krant Dnevni Avaz in Sarajevo. In de 16 jaar na de oorlog zijn tot nu toe 22.000 ver-misten opgegraven. Van hen zijn er 19.000 geïdentificeerd en overgedragen aan hun familie. <

Griekse abt onder bewaking in kloostercel De prominente abt Ephraim zit sinds gisteren onder politiebewaking in zijn kloostercel op de berg Athos in Grie-kenland, totdat zijn gezondheid zo is verbeterd dat hij naar een politiecel kan worden overgebracht. De geestelijke wordt verdacht van het witwassen van zwart geld en verduistering. Ephraim is het vroegere hoofd van het Vatope-diklooster op Athos, dat in september 2008 in een onroerendgoedschandaal verwikkeld raakte. Het klooster gaf minderwaardig land aan de Staat terug en verkreeg daarvoor hoogwaardig on-roerend goed. Dat zou de de Staat zeker 100 miljoen euro hebben gekost. <

Storm bederft kerstfeest voor Zweden en Noren De zware storm Dagmar heeft een deel van het kerstfeest voor Noren en Zwe-den bedorven. Honderdduizenden kwa-men in de nacht van eerste op tweede kerstdag zonder stroom en daarmee ook zonder verwarming te zitten. Om-dat omgewaaide bomen op spoorrails en snelwegen waren gevallen, konden veel Noren en Zweden op tweede kerst-dag niet van een bezoek aan familie naar huis terugkeren. <

Dertig arrestaties in drugssmokkel BalkanDe politie in Bosnië en Montenegro heeft gisteren dertig mensen aange-houden die verdacht worden van lid-maatschap van een internationale ben-de marihuanasmokkelaars. Dat hebben de autoriteiten in de betrokken landen gemeld. Dertien mensen werden in Bosnië aangehouden, zeventien werden in Montenegro gearresteerd. De bende waar de verdachten deel van uitmaken smokkelen de drugs van Albanië naar Kroatië, via Montenegro. De afgelopen zes maanden is al zo’n 350 kilo marihu-ana in beslag genomen die vermoede-lijk van de bende afkomstig is. <

Premier Kosovo wenst katholieken fijne PasenIn een kerstboodschap heeft premier Hasim Thaçi van Kosovo de rooms-ka-tholieke kerk en alle katholieke gelovi-gen in Kosovo per abuis een ‘zalig Pa-sen’ toegewenst. Dat meldde de Servische televisie (RTS) zondagavond. Het paasfeest hoort volgens Thaçi ‘tot de belangrijkste feestdagen van de christelijke wereld die de hele katho-lieke gemeenschap, waar ook ter we-reld, waardig en trots viert’. <

Opnieuw tienduizenden Russen de straat op In Moskou zijn zaterdag ondanks de bittere kou opnieuw tienduizenden Russen de straat op gegaan uit woede over fraude bij de parlementsverkiezin-gen op 4 december. Het was de tweede keer deze maand dat er massaal werd gedemonstreerd. Twee weken geleden betoogden ook al tienduizenden men-sen voor nieuwe parlementsverkiezin-gen. Dat was het grootste protest in Moskou sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991. Volgens de organisatoren na-men circa 120.000 mensen deel aan het protest op Avenue Sacharov. <

beeld ap

Rebellenbeweging Darfur bevestigt dood leiderDe Beweging voor Rechtvaardigheid en Gelijkheid (JEM), een Sudanese rebellen-beweging, heeft gisteren bevestigd dat haar leider, Khalil Ibrahim, is gedood. Dat zei de JEM in een verklaring op haar website. Volgens de verklaring kwam Ibrahim vrijdag om toen zijn kamp werd aangevallen door een gevechtsvliegtuig. De JEM zwoer in haar verklaring dat ‘het bloed van de martelaar niet verloren zal gaan, en dat diegenen die hem hebben gedood daar een zware prijs voor zullen betalen’. De beweging heeft in het verle-den vaker gedreigd de hoofdstad Khar-toem aan te vallen. <

Zelfmoordaanslag bij ministerie in BagdadZeker vier mensen zijn gisteren omge-komen door een zelfmoordaanslag bui-ten het Iraakse ministerie van Binnen-landse Zaken in de hoofdstad Bagdad. Dat meldden politie en medische dien-sten. Bijna 20 mensen raakten gewond. Bagdad werd donderdag opgeschrikt door een serie aanslagen waardoor meer dan 70 mensen omkwamen. De regering van het land is verwikkeld in een politieke crisis. De laatste Ameri-kaanse troepen verlieten Irak onlangs. <

Paus vraagt aandacht voor slachtoffers rampen Paus Benedictus XVI heeft zondag in zijn kersttoespraak de internationale gemeenschap gevraagd hulp te bieden aan de mensen in de Hoorn van Afrika die honger lijden door onder meer de droogte en het geweld. Ook riep hij op tot het beëindigen van het bloedvergie-ten in Syrië. Hij deed dit tijdens zijn tra-ditionele zegen voor stad en land (Urbi et Orbi). Verder bad de paus voor de slachtoffers door de overstromingen in Thailand en de Filipijnen. De paus sprak zich uit voor verzoening, met name tus-sen de Palestijnen en Israël en in Sudan, waar het zuiden zich heeft losgemaakt van het regime in het noorden. <

beeld ap

Exploitant Fukushima onvoorbereid op ramp Het Japanse elektriciteitsbedrijf Tepco en de toezichthouders van de Staat wa-ren uitermate slecht voorbereid op de ramp die op 11 maart de kerncentrale Fukushima I trof. Dat stelt een onafhan-kelijke onderzoekscommissie in een rapport, dat zij gisteren presenteerde. Volgens het rapport hadden Tepco en de toezichthouders geen enkele voor-zorgsmaatregel klaarliggen om snel op een tsunami te kunnen reageren. Ze hielden alleen rekening met mechani-sche defecten en menselijke fouten. <

Zuid-Koreanen over de grens voor Kim Jong-il Een 13-koppige Zuid-Koreaanse delega-tie is gisteren naar Noord-Korea gereisd om de laatste eer te betuigen aan de overleden dictator Kim Jong-il. De dele-gatie staat onder leiding van de wedu-we van de voormalige Zuid-Koreaanse president Kim Dae-jung. De 89-jarige Lee He-ho bezocht de baar met het li-chaam van Kim en betuigde haar deel-neming aan diens jongste zoon en op-volger Kim Jong-un. Haar in 2009 overleden man Kim Dae-jung zocht toenadering tot Noord-Korea, in tegen-stelling tot de huidige regering. <

Prijs sprinkhanen springt omhoog in OegandaDe Oegandese economie kampt met een bizar tekort aan sprinkhanen. De gevleu-gelde insecten zijn, gefrituurd met uien, een delicatesse in het land. Maar aan-houdende stroomstoringen bemoeilij-ken het werk van de sprinkhanenjagers, die felle lichten nodig hebben om de in-secten in de val te lokken. De prijs van de gevleugde insecten is door de stroomstoringen de hoogte ingegaan. Liefhebbers moeten nu 34 eurocent neertellen voor een klein zakje: een ver-dubbeling van het normale tarief. <

Economie Brazilië haalt Groot-Brittannië inBrazilië heeft Groot-Brittannië inge-haald als de op vijf na grootste econo-mie ter wereld. Dat heeft het onder-zoeksinstituut CEBR gisteren gemeld. Het CEBR zei verder dat de Russische economie dit jaar naar de negende plek van grootste economieën in de wereld is gestegen en in 2020 de vierde positie zal innemen. India, dat in 2011 de tien-de plek innam, zal in 2020 de op vier na grootste economie ter wereld zijn. <

Minister: Spanje zakt terug in een recessieDe Spaanse economie is in de laatste 3 maanden van 2011 vrijwel zeker ge-krompen en ook in het eerste kwartaal van 2012 zal de economie verder ach-teruitgaan. Dat heeft de nieuwe minis-ter van Economische Zaken, Luis de Guindos, gisteren gezegd. Volgens de minister is de Spaanse economie in het vierde kwartaal van dit jaar met 0,2 tot 0,3 procent gekrompen in vergelijking met het voorgaande kwartaal. Voor de komende paar maanden rekent De Guindos op een verdere terugval. <

Japan wil meer actie Europa tegen crisisJapan wil dat Europa meer actie onder-neemt om de schuldencrisis te bestrij-den voordat het land concrete toezeg-gingen over steun doet. Dat heeft een Japanse regeringswoordvoerder giste-ren gezegd. ‘Japan is net als andere niet-eurolanden bereid te helpen, maar de Europese landen moeten eerst be-slissende actie nemen’, aldus de woord-voerder. ‘Europese landen denken dat wat tot dusver is besloten een belang-rijk stap voorwaarts was, maar de markten willen dat Europa met nog meer vastberadenheid optreedt.’ <

Topeconoom: lot van de euro ligt in handen ItaliëHet komende jaar zal beslissend wor-den voor de toekomst van de euro en Italië zal daarbij een doorslaggevende rol gaan spelen. Dat heeft topeconoom Thomas Mayer van Deutsche Bank ge-zegd in een interview met de krant Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung. ‘Aan het begin van komend jaar zal Ita-lië in een diepe recessie belanden. Als het land slaagt om daar voor de verkie-zingen in mei 2013 weer uit te komen, wat ik verwacht, dan kan Italië een voorbeeld voor alle Zuid-Europese lan-den zijn. Mocht dat niet lukken, dan zal de eurozone uiteenvallen.’ <

Opening op Kerstdag was ‘gematigd succes’ Klanten konden deze eerste kerstdag terecht in een flink aantal supermark-ten. De Vomar had 10 vestigingen open-gesteld in Amsterdam en Almere. Jumbo opende ongeveer acht winkels en een aantal vestigingen van C1000 waren eveneens geopend. Daarnaast konden mensen winkelen in alle filialen van Al-bert Heijn To Go. Ook waren vijf grotere Albert Heijn-supermarkten open. Top-man Harrie Westra van Vomar sprak zondagavond van een ‘gematigd positief succes’. De 10 winkels trokken zondag 10.000 tot 15.000 klanten. <

beeld anp

China: te veel invloed voor kredietbeoordelaars Grote financiële instellingen moeten veel minder vertrouwen op kredietbe-oordelaars en hun eigen kunde gebrui-ken om financiële producten te beoor-delen. Dat zei de president van de Chinese centrale bank, Zhou Xiaochuan, zondag. ‘Kredietbeoordelaars zijn niet per se wijzer dan investeerders’, zei Zhou op een financieel forum in Peking. ‘Daarom zouden vooral grote financiële instanties in de toekomst vaker beslis-singen moeten nemen gebaseerd op hun eigen beoordelingssysteem.’ <

7nederlands dagblad


…Na maandenlang gesteggel ging de Amerikaanse profbasketbalcompetitie NBA afgelopen weekend eindelijk van start.

…Met een verrassing. De LA Clippers, jarenlang het lachertje, moeten vanaf nu serieus worden genomen.

▶ Los AngelesHet gerucht ging al jaren dat de club amper echte fans had. Wie vindt het immers leuk zich zo te laten vernede-ren? Als het Staples Center zich voor wedstrijden van de Clippers redelijk vulde, kwam dat omdat er een aanspre-kende tegenstander op bezoek was. Of omdat de kaartjes voor de LA Lakers, de andere bespeler van de immense hal in Downtown Los Angeles, weer eens uit-verkocht waren.

Wie zou ook fan van de Clippers willen zijn? Het was jarenlang je reinste zelf-kastijding. Het clublogo is van een on-gelofelijke oubolligheid, het witte thuisshirt te smetteloos en smakeloos. Bovendien was het ook basketbaltech-nisch weinig verheffend wat de Clip-pers je voorschotelden. In de afgelopen negentien seizoenen werd slechts één keer meer dan de helft van de wedstrij-den gewonnen. Dertien van de veertien afgelopen jaren werden de play-offs niet gehaald. Nog nooit stond het team, dat in 1970 opgericht werd (als de Buf-falo Braves overigens), in de NBA-finale.

minst succesvolle clubDe vereniging staat de boek als één van de minst succesvolle in de Amerikaanse profsporten honkbal, basketbal, ameri-can football en ijshockey samen. Het

zijn cijfers waar sportliefhebbers van gruwen.Zoals het basketbal van de Clippers vaak ook om van te gruwen was. Met de komst van Blake Griffin veranderde dat vorig jaar echter drastisch. Een jaar eerder al aangetrokken moest het pu-bliek door een knieblessure van de gro-te belofte lang op spektakel wachten. Maar zijn entree mocht er, nu iets meer dan twaalf maanden terug, zijn. Zijn al-lereerste score was een spetterende dunk en hij lijkt daarmee nooit meer opgehouden. Griffin werd niet alleen 'rookie of the year', de beste jongere, hij is bovendien een kijkcijferkanon. Een filmpje met zijn beste dunks uit no-vember 2010 werd bijvoorbeeld op in-ternet al bijna 4 miljoen keer bekeken. Met het aantrekken van Chris Paul zal het kijkgenot voor die zo getergde Clip-

pers-fan alleen nog maar stijgen. De point guard, zeg maar de spelverdeler, staat al jaren bekend als de beste balop-brenger van de NBA. Bij de New Orleans Hornets zat hij echter op dood spoor. NBA-baas David Stern ruilde hem uit-eindelijk voor een viertal spelers. Aan de westkust gaat Paul een slordige 16 miljoen dollar verdienen.

Lob AngelesMaar daar heb je dan ook wat voor. Be-halve dat Paul zelf altijd een aanzienlijk aandeel in de score heeft, van gemid-deld 20 punten, laat hij vooral anderen beter spelen. Jongeling DeAndre Jordan en veteraan Chauncey Billups (overge-komen van de NY Knicks) zullen van zijn aanwezigheid profiteren. De altijd al vrolijk ogende Griffin vernam het nieuws over Pauls transfer met een gro-

te grijns op zijn gezicht. Griffin ver-wacht de bal geregeld, hoog in de lucht, op een presenteerblaadje te krijgen, voor een zogeheten alley-oop. ‘Het wordt hier Lob City’, verwees Griffin naar zijn geliefde boogballetjes. Los An-geles wordt, als het aan de Clippers ligt, Lob Angeles.De eerste stappen zijn inmiddels gezet. In de oefencampagne speelden de Clip-pers twee oefenwedstrijden tegen de grote broer, die tot op heden alles beter wist en alles beter kon. Het waren wel-iswaar oefenpotjes, maar de 114-95-zege en later 108-103-zege van de Clip-pers op de Lakers mochten er niettemin zijn. Bill Dwyre van de LA Times had het gezien. ‘Voorheen was een wed-strijd tussen de Lakers en Clippers altijd een lachertje, maar nu hebben we er hier in LA een titanenstrijd bij.' <

Edward Swier nd.nl/sport

LA Clippers wil af van imago lelijke eendje NBA

…Als de wens van schaatsunie ISU om de sport internationaler te maken een gezicht heeft, dan is dat het immer vriendelijke van Uuganbaatar Gal-baatar.

…Mongoliër, echtgenoot, vader, tafelvoetballer en schaatser.

▶ HeerenveenDe anekdotes over 'Uugi', zoals hij in zijn sportieve thuis in Inzell liefkozend wordt genoemd, doen het altijd goed langs de schaatsbaan. Alsof een Mongo-liër in het internationale schaatscircuit nog niet spannend genoeg is, slaagde de 23-jarige Galbaatar er ook nog twee keer in spoorloos te verdwijnen. Beide keren kwam hij weer boven water, de verdwijntrucs duwden zijn cultstatus nog een tikje omhoog.De eerste keer was bij zijn komst naar de schaatsacademie in Inzell, waar de nationale bond hem dit seizoen naar afvaardigde. Het schaatshuis voor de hele wereld, gerund door onder ande-ren Tristan Loy en sprintlegende Jeremy Wotherspoon, biedt Galbaatar de kans professioneel te trainen én ijstijd te maken buiten het Mongolische winter-seizoen. Daarvoor liet de kampioen van Mongolië, afkomstig uit Ajmag Bulgan, zijn vrouw en dochtertje van twee ach-ter. Hij mist ze, zegt hij in kinder-Engels in de verwarmde tent van zijn manage-mentbureau SportNavigator.nl, achter de ijsbaan in Heerenveen. ‘Maar ik heb een doel: ik wil de beste schaatser van de wereld worden.’ En daarom ondernam hij de wereldreis naar Zuid-Duitsland. Via Polen kwam hij terecht in Berlijn. Slechts één trein-rit scheidde hem nog van zijn bestem-ming: de Kia Speedskating Academy. Tijdens die laatste etappe verdween hij van de radar. ‘Hij was uit de trein gezet, kreeg ik over de telefoon te horen. Maar waar en waarom? Geen idee’, zegt Mar-nix Wieberdink, het Nederlandse brein achter de academie. Uiteindelijk vond Wieberdink uit dat Uugi in Rosenheim zat, niet eens zo heel ver van het reis-doel. Hij stapte in de auto, reed de Au-tobahn A8 af en pikte zijn nieuwste aanwinst op.Die stortte zich vol overgave op een nieuw regime van voltijdse training. ‘We kunnen twee keer per dag op het ijs, als we willen’, meldt Uugi. ‘In Mon-golië is geen kunstijs. Alleen natuurijs,

twee maanden’, zegt de man die op zijn vijftiende pas begon met schaatsen. ‘In december en januari kun je er rijden. Wel op een baan, niet op een meer, maar het is niet lang. Inzell is beter.’ Ook nieuw: de gezamenlijke fietstrai-ning. Met de bonte groep schaatsers uit alle uithoeken van de wereld – in de tent in Heerenveen zitten Russen, Indi-ers, Polen, Zweden, Roemenen in zit-zakken kriskras door elkaar – trok Gal-baatar er afgelopen zomer op uit voor een rit door de bergen. Het was de tweede keer dat hij verdween.Hij moest lossen, samen met een an-dere schaatser, maar daar raakte nie-mand van in paniek. Ook niet toen het duo na drie uur – de groep was al een uur binnen – uiteengeslagen bleek te zijn in twee solisten. Aanvankelijk werd laconiek gereageerd: 'Die komt straks wel'. ‘Maar na zeven uur besloten we toch de politie maar in te schakelen’, zegt Wieberdink. En net toen hij zijn vingers op de telefoontoetsen had ge-zet, kwam Uugi aanrijden. Hij stalde zijn fiets en ging zitten voor het eten. Waar hij geweest was die zeven uren? Niemand weet het. Uugi voelde zich ook niet geroepen tekst en uitleg te ge-ven. Misschien vanwege zijn gebrek-kige Engels, of het matige Mongolisch van de rest. Maar misschien ook wel gewoon omdat Galbaatar zich niet zo snel druk maakt. Eigenlijk is hij altijd tevreden, zeggen medewerkers van de schaatsacademie. Zelf bevestigt hij dat, in zijn korte zinnen: ‘Never sad’ – nooit treurig. De koks van de schaatsschool, onder wie de voormalige uitbater van het legendarische Inzellse schnitzelpa-radijs 'Schnitzel-Willy', zien hem hele-maal nooit mokken.

acht kilo aangekomenAlleen de kokkin van de academie kan Uugi afleiden van een gevecht op leven en dood aan de tafelvoetbaltafel. De klassieke keukenbazin, voorzien van stevig postuur en geblokte theedoek, zeult een pan soep voorbij. Het lieve-lingseten van haar Mongolische kost-ganger. Niet dat Galbaatar in zijn thuis-land honger leed, maar hij moest wel even wennen aan de onbeperkt be-schikbare sportmaaltijden van Schnit-zel-Willy's voormalige masterchef. On-danks de extra training vlogen de kilo's eraan. Acht om precies te zijn. ‘Te veel gegeten’, zegt hij verlegen.

Nu, in Heerenveen, is hij weer op ge-wicht. Langzaam begint hij te wennen aan zijn nieuwe leven. Net als de meeste bewoners van de schaatsacademie, be-wandelt Uugi een weg van vallen en op-staan. Niemand is meteen Jeremy Wo-therspoon, daar gaan maanden, soms jaren van hard leren aan vooraf. In één ding zijn Galbaatar en zijn collega-leer-lingen wel al gelijk aan de oud-wereld-kampioen sprint: ze zijn vastberaden en bereid tot opofferingen. Want de cult-status ten spijt: de Mongoliër is bloed-serieus in zijn streven een goede schaat-ser te worden. Hóe fanatiek hij is, toont hij achter de tafelvoetbaltafel – zijn fa-

voriete tijdverdrijf na het schaatsen. Op de tribune van Thialf zit Uugi zich dan ook te verbijten, als hij de lange stoet internationale rijders voorbij ziet glij-den. Daar had híj moeten staan. Net als vorig jaar, toen hij zich wel kwalificeer-de voor de World-Cupwedstrijden. In Heerenveen en Berlijn kon hij welis-waar geen potten breken, hij werd laat-ste in 7.11,26 en hield in Duitsland twee schaatsers achter zich met 7.11,95 op de vijf kilometer, maar hij wás er wel. Bin-nenkort is hij weer te bewonderen óp het ijs, belooft hij. ‘Ik zal hard werken. Oefenen, oefenen, oefenen. Tot ik de beste schaatser ter wereld ben.’ <

Eric de Jager nd.nl/sport beeld gpd / Vincent Jannink

Bloedserieuze cultheld opschaatsen

Uuganbaatar Galbaatar liet vrouw en kind achter in Mongolië om de beste schaatser ter wereld te worden Een bloedserieuze cultheld.

…Triatleten mogen nog wel zwemmen in snelle synthetische zwempakken.

…Maar wie zwemt in haaienvinnente-nue, moet er ook in fietsen en lopen.

▶ EindhovenDe twijfel sloeg toe bij triatlete Rachel Klamer. Het pak waarvan ze dacht dat het duidelijk het beste zou zijn voor het zwemonderdeel van haar sport, bleek minder voordeel te bieden dan ge-hoopt. ‘Het maakt de keuze voor mij nóg lastiger. Ik had bijna zoiets van: ik had dit liever niet geweten', aldus de 21-jarige studente Gezondheidsweten-schappen, die samen met Danne Bote-renbrood een olympische nominatie op zak heeft en zich komend voorjaar kan kwalificeren voor de Spelen van Lon-den. Samen met haar collega Marco van der Stel (19) deed Klamer de kennis over de pakken onlangs op tijdens een serie tests in het Innosportlab De Ton-gelreep in Eindhoven. Sinds de triatlon olympisch is (2000, Sydney), mag er gestayerd worden. Deelnemers hoeven dus niet meer ver-plicht een aantal meters afstand te hou-den tot elkaar. Kort gezegd komt het erop neer dat een slechte uitgangsposi-tie na het zwemmen bijna niet meer goed te maken is bij het fietsen en het lopen. Berk: ‘Als je uit het water komt en aan het fietsen begint, moet je mini-maal in de tweede groep zitten om kans te houden om bij het lopen bij de kop te komen.'In het zwemmen worden sinds 2010 strenge materiaaleisen gesteld aan de pakken. Bij de triatlon is het materiaal-gebruik vrij. Máár: tijdens een triatlon mag een deelnemer maar één pak ge-bruiken. Voor de olympische afstand betekent dat: 1500 meter zwemmen, 40 kilometer fietsen en 10 kilometer hardlopen in hetzelfde pak.En dan wordt het complex, omdat spra-ke is van tal van variabelen. Want een pak met neopreen erin bevordert het drijfvermogen en maakt de meeste tri-atleten sneller bij het zwemmen, maar het 'ademt' minder goed en dat is weer een nadeel bij het fietsen en lopen. En dus is heel veel afhankelijk van de weersomstandigheden én de individu-ele verschillen tussen mensen. Klamer en Van der Stel onderwierpen twee verschillende pakken aan drie tests. Bij een gemiddelde zwemsnelheid haalde Klamer 5,4 procent voordeel uit een pak met enkele vlakken neopreen, tegen Van der Stel 1,55 procent. En toch twijfelen beide dames nog. ‘De progres-sie die nodig is om bij de eerste zwem-mers te zitten, kan ik misschien ook boeken door meer te trainen. Voor het fietsen en lopen heb ik liever een pak zonder neopreen.' <

Rob de Bruyn nd.nl/sport

Triatleten testen zwempakken


…Koningin Beatrix las zondag haar 32e kerstrede.

…Hieronder de volledige tekst.

▶ Den Haag‘Kerstmis, het feest van licht in duister-nis, roept de verwachting op van vrede en welbehagen. Juist vandaag kan het verlangen hiernaar ons helpen gevoe-lens van onvrede en onbehagen te overwinnen en ons in te zetten voor een leven in harmonie met de mede-mens en de natuur.

Velen in onze wereld leven in spanning en onzekerheid over het bestaan. On-rust en bezorgdheid om de dag van morgen overheersen ook in Europa en in óns land. Zorg is er niet alleen om individuele welvaart maar ook om het welzijn van allen en het beheer van de aarde. Met onze kostbare planeet wordt zorgeloos omgesprongen en wat zij ons geeft wordt slecht verdeeld. Armoede en ongelijkheid tasten de leefbaarheid aan en bedreigen maatschappelijke saamhorigheid. Zelfzucht en de hang naar overdaad maken blind voor schade aan onze natuurlijke omgeving en on-dermijnen gemeenschapszin. Zicht op de eindigheid van wat de aarde ons kan geven en op de houdbaarheid van de samenleving raakt zoek.

Geen land kan er wél bij varen als mensen alleen zijn gericht op eigen ge-win. Bij het bepalen van de waarde van alles moet daarom meer gelden dan geld alleen. Geldzucht en zich verrijken vervormen het doel van de economie. Aan de nood van hen die niet voor zichzelf kunnen opkomen mag niet

worden voorbijgegaan. Allen moeten kunnen méédelen in welvaart zodat het menselijk welzijn steeds wordt verbonden met het algemeen belang. Bovendien moet in elke besluitvorming de kwaliteit van de toekomst meetel-len. Die ligt in beschermen van natuur en milieu, respect voor het culturele

erfgoed en onderkennen van de imma-teriële waarden die zin geven aan be-schaving. Met de afwegingen die nu worden gemaakt staat ook het leven van wie na ons komen op het spel; nie-mand mag daarvoor de ogen sluiten. Met kennis en informatie kunnen wij ons wapenen. Daarmee mag niet angst de drijfveer worden maar een nieuw gevoel van universele verantwoorde-lijkheid.

In het Handvest voor de Aarde wordt dit uitgangspunt zo verwoord: ‘‘De aar-de, ons thuis, is een unieke leefgemeen-schap. De mondiale natuurlijke omge-ving met haar eindige hulpbronnen is ons aller zorg. Bescherming van de vita-liteit, verscheidenheid en schoonheid van de aarde is een heilige opdracht.’’ ‘‘Duurzaamheid’’ wordt dat vandaag genoemd. Dit vraagt niet alleen nieuwe eisen en regels voor houdbaarheid maar ook het bewust omgaan met al wat de natuur ons geeft. De aarde die het leven voedt maar niet voor zichzelf kan spreken, moet stem krijgen. In alle kleine en gro-te beslissingen zal die moeten doorklin-ken.

Bemoedigend zijn de vele initiatieven om goede voornemens in praktijk te brengen. Zuinig gebruik van energie en

anp nd.nl/binnenland beeld anp / Mike van Breemen

‘Laten wij zeggen wat wij hopen en doen

Koningin Beatrix tijdens haar 32e kerstrede die zondag werd uitgezonden.

Margreet Fernhout nd.nl/buitenland beeld Marielle van Uitert

Eerst moeder, dan Tsjetsjeen …Ze verloren ouders, broers, echtge-

noten en zonen door de Tsjetsjeense oorlog. Hun huizen werden gebombar-deerd, hun steden verwoest. Hun land moesten ze achterlaten om het geluk te zoeken in Moskou.

…Daar worden ze uitgemaakt voor zwartkonten, hun kinderen voor crimineel en hun kleinkinderen voor terrorist.

▶ MoskouVanuit hun vaak kleine appartementen kijken de Tsjetsjenen toe hoe Moskou protesteert tegen premier Putin. In zijn val zou Putin president Kadyrov mee kunnen slepen. De republiek Tsjetsjenië is daarmee verlost van een gevaarlijke onderdrukker, maar ook van degene die de onafhankelijkheidsstrijders in bedwang houdt. Maar aanblijven van Putin is ook geen gunstig scenario. Dat kan een golf van nationalistisch geweld door de straten van Moskou doen spoelen. Tsjetsjenen zijn dan het eerste slachtoffer. Ook is een derde Tsjetsjeense oorlog dan niet uitgesloten. De naar Moskou gevluchte Tsjetsjeense moeders kijken toe, maar roeren zich niet. Ze hebben iets heel anders om voor te strijden: een beter leven voor hun kinderen en kleinkinde-ren.

‘Mijn man is doodgeschoten. Mijn ene schoonzoon ook, de andere waarschijn-lijk. Hij is zeven jaar geleden ontvoerd. Mijn jongste zoon zit onschuldig in de gevangenis. Maar heb ik je al verteld dat mijn kleindochter een prijs heeft gewonnen?’ Malika Mintsayev, 56 jaar, in 1996 naar Moskou gevlucht. Ze wil best vertellen over haar dode familiele-den, als ze ook maar iets mag zeggen over haar drie kleindochters.‘Ik trouwde toen ik zeventien was, mijn man had ik voor die dag nog nooit ge-zien. Zeven kinderen kregen we, drie zonen en vier dochters. Nee, ik heb mijn man niet zelf uitgekozen, maar we waren vastbesloten ons leven mooi te maken. We zaten vol met plannen en hadden perspectief. Onze kinderen zou-den een fijne jeugd hebben, opgroeien in vrede.’

Alles veranderde toen in 1994 de eerste Tsjetsjeense oorlog uitbrak. ‘We woon-den eerst een tijd in de schuilkelders, boven de grond werden onze huizen weggevaagd. We vertrokken naar

vrienden buiten de stad, logeerden op verschillende plekken. Voortdurend werden er mensen doodgeschoten en ontvoerd. Er vertrokken steeds meer gezinnen, die hun honden achterlieten.

Ze kregen geen eten, maar aten van de lichamen die soms nog in de huizen la-gen. Toen de autoriteiten de elektrici-teit in Tsjetsjenië afsloten en een avondklok instelden was het genoeg.

We konden zo niet langer in Tsjetsjenië blijven en gingen naar Moskou.’Ze schudt haar hoofd als ze over poli-tiek praat. ‘Wie is die Kadyrov nu hele-maal? Hij heeft door toeval die functie

In een verwaarloosde flat in Moskou vertelt Malika Mintsayev (56) haar verhaal, terwijl ze aan de huiskat haar tranen afveegt. Ze maakt zich zorgen over de toekomst van haar jongste zoon Ibrahim die al negen maanden in de Russische gevangenis zit. foto onder: Met omkoping proberen Tsjetsjenen een bestaansrecht op te bouwen en nieuwe persoonsbewijzen te verkrijgen.

▶ ▶ vervolg van pagina 1De woorden van de koningin hadden ook uitgesproken kunnen zijn door haar zus Irene. Die draagt al jarenlang een-zelfde boodschap uit. De aandacht voor welvaart van eenieder gaat hand in hand met aandacht voor de ‘kwaliteit van de toekomst’, zei Beatrix. Dit vraagt volgens haar om een bewuste omgang met de natuur. Daarmee sloot de koningin aan bij het-geen ze al in 1988 in haar kersttoespraak verkondigde. ‘Bij onze activiteiten die winst opleveren, lijden wij tegelijk ook verlies – al is dit minder zichtbaar. De win-sten benutten we voor onszélf, de verlie-zen schuiven we lichtzinnig door naar de toekomstige bewoners.’ Ze waarschuwde in de destijds veel besproken rede ook voor het langzaam sterven van de aarde. Die aarde, zo zei Beatrix deze keer, moet een stem krijgen die ‘in alle kleine en grote beslissingen zal moeten doorklinken’.PVV-leider Geert Wilders, die er een ge-woonte van heeft gemaakt smalend te reageren op de stichtelijke woorden van het staatshoofd, deed dat ook deze keer: ‘Mijn hemel is de Majesteit stiekum lid geworden van Groen Links’, twitterde hij – inclusief een spelfout. Hij kreeg meteen weerwoord van medetwitte-raars: ‘Van GroenLinks kan je lid wor-den. Van de PVV zelfs niet stiekum’. <

Hans Jacobs nd.nl/politiek

Koningin sluit aan bij rede 1988

▶ Den Haag

9nederlands dagblad


Onder de Oude Stad in Jeruzalem hebben archeologen een zeldzaam zegel gevonden dat mogelijk zo’n tweeduizend jaar geleden werd gebruikt bij religieuze rituelen in de joodse tempel.

Op het zegel met de vorm van een munt staan twee Aramese woorden die ‘rein voor God’ betekenen. Volgens archeo-loog Ronny Reich van de Universiteit van Haifa gaat het om een zegelstempel en dateert het uit de periode tussen de eerste eeuw voor Christus tot 70 na Christus, het jaar dat Romeinse troepen een joodse opstand neersloegen en de tweede tempel verwoestten.Het is de eerste keer dat een beschreven zegel uit die periode van de geschiede-nis van Jeruzalem is gevonden en het lijkt een uniek artefact te zijn van de ri-tuele praktijken in de tempel, aldus Reich. Er zijn tot dusverre zeer weinig kunstschatten gevonden die in verband kunnen worden gebracht met de tempel zelf. Archeologen worden niet toegela-ten tot het terrein waar de tempel ge-staan zou hebben vanwege religieuze en politieke gevoeligheden.Volgens Reich werd het zegelstempel gebruikt om objecten die werden ge-

bruikt bij rituelen goed te keuren, zoals olie of een dier dat werd geslachtofferd. Materialen die werden gebruikt door de priesters van de tempel, moesten aan strikte voorschriften voldoen wat be-treft reinheid. Die voorschriften werden tot in detail in de Bijbel en de Mishna, een andere joodse tekst, beschreven. Daarin wordt ook het gebruik van der-gelijke zegels genoemd.Op grond van dezelfde teksten meent de archeoloog Robert Deutsch dat het zegel niet werd gebruikt als stempel. Volgens hem gaat het eerder om een ontvangst- of een betaalbewijs dat een rol speelde bij het overhandigen van offergaven. <

redactie kerk en religie nd.nl/geloof

Archeologen vinden zegelstempel joodse tempel

▶ Jeruzalem

wat wij kunnen’

De Tsjetsjenen zijn een van de vele bergvolken in de noordelijke Kauka-sus. Tsjetsjenië heeft zich nooit aan de Russische overheersing willen onderwerpen. Ze streden in de Russische burgeroorlog mee met de Bolsjewieken en in de Tweede Wereldoorlog met de Duitsers in de hoop onafhankelijk te mogen worden. Stalin strafte dat in 1944 af met deportatie van alle Tsjetsjenen naar Centraal-Azië. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie breekt in 1994 de eerste Tsjetsjeense oorlog uit. Die wordt stilgelegd met een staakt-het-vuren, en gaat in 1999 over in de tweede Tsjetsjeense oorlog.Sindsdien is het niet echt meer veilig in Tsjetsjenië. De onafhankelijkheids-strijders kunnen het niet winnen van

de Russische troepen en trekken daarom de aandacht met aanslagen in Tsjetsjenië en elders in Rusland. De Russen jagen met veel machtsver-toon en geweld op de onafhankelijk-heidsstrijders. President Kadyrov, aangesteld door Putin, heeft zijn eigen privéleger, de Kadyrovits. Zij worden beschuldigd van het schenden van mensenrechten door marteling, ontvoering en geweld. Naar schatting vijfduizend mannen worden vermist, velen van hen zijn ontvoerd door de Kadyrovits. De laatste jaren is het relatief rustig in Tsjetsjenië, maar in Moskou en de naburige landen Dagestan en Ingoesjetië zijn nog geregeld aansla-gen die worden toegeschreven aan Tsjetsjeense onafhankelijkheidsstrij-ders.

bergvolk

gekregen.’ Malika verheft haar stem. ‘Hij heeft dure auto’s en een privédie-rentuin, terwijl intussen de Tsjetsjenen sterven van de honger.’ Haar boze vin-ger zwaait door de lucht. ‘Hij kan je tot

in het buitenland vinden, zeggen ze. Mensen zijn bang van hem, nou, ik niet. Maar de barricades ga ik niet op. Ik ben geen patriot voor Rusland en niet voor Tsjetsjenië. Ik ben alleen maar een

moeder. Wie mijn kinderen iets aan-doet, die grijp ik, desnoods met mijn tanden.’Met droge ogen vertelt Malika wat haar geliefden is overkomen. Een schoon-

zoon werd in Grozny ontvoerd terwijl haar dochter zwanger was. Na zes maanden kwam er in Moskou bericht van hem, hij was vrijgelaten maar ern-stig gewond. Malika’s kleindochter was inmiddels geboren, maar voor hij zelf naar Moskou kon vluchten werd hij in de straten van Grozny doodgeschoten. Ook haar andere schoonzoon werd ont-voerd, van hem is nooit meer iets ver-nomen. Haar man werd op ziekenbe-zoek bij zijn moeder doodgeschoten. Ze vertelt het allemaal, met pijn, maar zonder te huilen.

Pas als het over een terugkeer naar Tsjetsjenië gaat komen de tranen. ‘Het doet pijn aan Tsjetsjenië te denken. Waar onze datsja stond is een lege plek. Ons appartement is ingenomen door anderen, ze zeggen het van de regering te hebben gekregen. We hebben er niets meer, behalve herinneringen aan moorden, honger en duisternis. We hadden zoveel kunnen hebben, maar alles is kapot gemaakt. Ik heb in Tsjet-sjenië niets meer om voor te leven. Al-leen mijn kleinkinderen houden me overeind. Ik wil hen de toekomst geven die mijn eigen kinderen niet hebben gehad.’

Makkelijk gaat dat niet, Malika heeft moeten vechten om ze überhaupt op school te krijgen. ‘Ze werden gewei-gerd, alleen omdat ze Tsjetsjeens zijn. ‘‘Waarom zou je naar school gaan, later ga je toch alleen maar mensen opbla-zen’’, zeiden ze. Toen we ze eindelijk ergens op school hadden, werd mijn kleindochter door de lerares voortdu-rend terrorist genoemd. Bijna niemand vertrouwt ons en de politie pakt Tsjet-sjenen willekeurig op. Mijn jongste zoon zit al negen maanden vast, hij wordt ervan verdacht in drugs te heb-ben gehandeld. Onzin, ik heb de papie-ren opgevraagd en de feiten spreken elkaar tegen. Zijn arrestatie is geba-seerd op één iemand die met drugs op zak werd aangehouden en zei dat hij het had gekocht van ‘‘een Tsjetsjeen’’.’ Haar zoon kan maximaal twaalf jaar gevangenisstraf krijgen.

Aan de huiskat veegt Malika haar tra-nen af. ‘Wat een lieverdje hè. Ik durfde geen kat te nemen, omdat we deze flat huren en de eigenaar het misschien niet zou willen. Maar mijn kleindoch-ters bleven zeuren. ‘‘Hij heeft ook geen thuis, net als wij’’, zeiden ze. Toen moest ik hem wel hier laten wonen.’ <

water ligt binnen ieders bereik. Kritisch en bewust kopen blijkt het hele aanbod van goederen en diensten te kunnen beïnvloeden. Ondernemers richten zich meer en meer op verantwoorde pro-ductie en houden rekening met de ge-volgen voor het klimaat. Veel mensen spannen zich in voor natuurbehoud en leren kinderen oog te krijgen voor de onvervangbare schatten van de aarde. Ook voor de verbondenheid tussen landbouw en leefomgeving zetten ve-len zich enthousiast in. Op al die moge-lijkheden kunnen wij elkaar aanspre-ken. Oude en nieuwe media informeren ons en roepen op om verantwoordelijk-heid te nemen, elk op eigen niveau. Wat begint in het klein kan uitgroeien tot een nieuwe cultuur van zorg om de toekomst. Wie de wereld wil verande-ren, moet nu eenmaal beginnen bij zichzelf.

Al die hoopgevende aanzetten tot ver-andering vanuit de maatschappij krij-gen in het nieuws minder aandacht dan de zorgen om geld en goed. Een diffuus gevoel van onbehagen kenmerkt de vertrouwenscrisis van deze tijd. In het dagelijks werk wordt dikwijls een te-kort aan visie en idealen ervaren. Ge-brek aan ruimte voor individuele ver-antwoordelijkheid ontmoedigt eigen inzet. Gevoelens van onmacht roepen

boosheid op en afkeer van retoriek en regels. Maar vechten noch vluchten biedt uitzicht op hervorming van struc-turen en levensstijl. De uitdaging blijft zelf iets te dóén, samen met anderen en in betrokkenheid op de gemeenschap. Overal nemen mensen nu reeds eigen initiatieven tot een meer bewuste ma-nier van leven. Dat biedt hoop op een nieuw toekomstperspectief. Het zijn juist de jongeren die ons vandaag daar-toe aansporen. Met kracht van overtui-ging, moed en zelfvertrouwen zoeken zij medestanders en inspireren zij hun omgeving met een positief elan.

Mahatma Gandhi zei eens: ‘‘De aarde heeft wel genoeg voor ieders behoefte maar niet voor ieders begeerte.’’ Als schepselen begiftigd met verstand en geweten mag van ons worden gevraagd dat we dit vertalen in dagelijkse zorg voor de aarde en inzet voor een recht-vaardige samenleving. Verbondenheid met de naaste en met de wereld om ons heen heeft Jezus ons zelf voorgeleefd. Met de boodschap van vrede en welbe-hagen kan kerstmis ons uittillen boven de angst en onzekerheid van deze tijd. Laten wij zeggen wat wij hopen en doen wat wij kunnen.

Ik wens u allen een gezegend kerstfeest toe.’ <

Johan Heesters

De artiest Johannes Heesters is za-terdagmorgen op de leeftijd van 108 jaar in Duitsland overleden. Hij was waarschijnlijk de oudste, actieve toneelspeler en zanger ter wereld.Johan Marius Nicolaas Heesters was in Nederland omstreden om-dat hij tijdens de Tweede We-reldoorlog bleef spelen in het door nazi’s geregeerde Duitsland. Ook bracht hij een bezoek in 1941 aan concentratiekamp Da-chau. Hij heeft altijd ontkend voor de kampleiding te hebben gezongen. Sinds 1935 was Duits-land zijn nieuwe thuis. In 2008 stond hij na bijna vijf de-cennia weer op het podium in Nederland, in zijn geboortestad Amersfoort. Daarmee ging een grote wens van hem in vervul-ling.Media in de hele wereld stonden de afgelopen dagen stil bij de dood van Heesters, die wereld-wijd bekend was voor zijn rollen in operettes en films. Vrijdag wordt hij in München begraven.

in memoriam


Jouw handjes in onzehanden,samen in Godsvaderhand.

Blij en dankbaar zijnwij met de geboortevan onze zoon

Boaz Benjamin

Boaz is geboren op20 december 2011

Edger en Natasja vanHerwijnen - BrouwerRietzangerstraat 433815 EA Amersfoort

Bedroefd moeten wij vertellen, dat onze lieve, energieke zus en tante

Henriëtte Julina Karssenbergdoor een slopende ziekte op 22 december is overleden.

Wij danken God voor wie zij was en wat zij heeft betekend voor ons en voor anderen om haar heen.Wij hopen en bidden dat Riët bij Hem mag zijn. En wij vertrouwen dat God voor haar kinderen zal zorgen.

Amersfoort: Henk en TjitskeKarssenberg-Geerds

Arnhem: Peter en CorienKarssenberg-Nitrauw

neven en nichten„Ik ben de opstanding en het leven; wie in Mij

gelooft, zal leven, ook al is hij gestorven, en een ieder, die leeft en in Mij gelooft, zal in eeuwigheid

niet sterven.”(Joh. 11: 25, 26)

Op eerste kerstdag heeft de HERE tot zich genomen onze lieve moeder, oma en overgrootmoeder

Dirkje Plender-LeidekkerGeloof, zorgzaamheid en humor kenmerkten haar leven.

*Kampen, †Bosch en Duin,19 oktober 1927 25 december 2011

Sinds 29 september 1985 weduwe van Jan Plender

Amersfoort: Gerda en Jacob Aalbers-Plender

Annet en Frits, Daniël Erik en Susan Dorienke en Erik

Leusden: Alie en Henk Beens-Plender Jenneke en Joan, Manuel Dianne en Bertrik Dorieke en Marcel Mariëtte en Yan Kei

Alphen a/d Rijn: Jan en Elly Plender-van Wuyckhuyse

Dirk Jan en Mathilde, Amelie, Elyse

Laurens en Arendina Lizette en Peter Arman Wouter

Ballymoney, Carla en John Noord-Ierland: Mooney-Plender Andrew en Pauline Bridget en Michael

Ommen: Janette en Jaap Siertsema-Plender

Mirjam Wilco en Lindy Joanne Janneke

Leusden: Agnes en Richard Versteeg-Plender

Esther en Hessel Jesse Salome

Nieuwleusen: Inge en Henk Visscher-Plender

Elijan Lisanne Nathan Loïs

Moeder werd de laatste 1,5 jaar liefdevol verzorgd in het verpleeghuis De Wijngaard.

Correspondentieadres:Nijenrode 953813 NV Amersfoort

De samenkomst zal D.V. worden gehouden op vrijdag 30 december om 11:00 uur in de Martuskerk, Copernicusstraat 18 in Amersfoort.Voorafgaand aan de samenkomst is er van 10.15 tot 10.45 uur gelegenheid tot condoleren.Aansluitend gaan we moeder bij vader begraven op begraafplaats Rusthof, Dodeweg 31, Leusden.

Wie in Mij gelooft zal leven ,ook wanneer hij sterft (Joh. 11:25)

Na een periode van afnemende krachten is door de Here tot zich genomen onze schoonzus en tante

Minke van Vugt-Wiersmavrouw van onze broer Dik van Vugt

Dordrecht: Arie van Vugt Joke van Vugt-van Dam Dordrecht: Leo van Vugt Bep van Vugt-Schenkel Dordrecht: Ton van Vugt Els van Vugt-Schenkel Nieuw- Lekkerland: Bert van Vugt Marijke van Vugt-Caan Hardinxveld- Giessendam: Lenie van Houwelingen-van Vugt Arie van Houwelingen

neven en nichten

Komt tot Mij, allen,die vermoeid en belast zijt,

en Ik zal u rust gevenMatt: 11 vers 28

Moe gestreden en verlost uit zijn innerlijke strijd naar het eeuwige huis van onze hemelse Vader gegaan. Mijn lieve man, onze vader en opa

Bouwe Penninga

*Groningen † Zuidlaren11 januari 1948 23 december 2011

Froukje Penninga - Krol

Harm en Louisa Penninga – van ApeldoornJonathan

YoranThamar

Bouwe Jan en Elin Penninga - Slik Tim

RubenAnnelin

Maaike Penninga en Alfred ZijlstraDanny

Niels

Jannie Penninga

De dankdienst voor zijn leven zal plaats vinden op donderdag 29 december om 13:30 uur in de Gerformeerde Kerk Vrijgemaakt te Aduard, Kloosterstraat 15-17. Vooraf aan de dankdienst is er gelegenheid om te condoleren vanaf 13:00 uur.

Correspondentieadres: Kloosterstraat 30, 9831 RW Aduard

Ik sla mijn ogen op naar de bergen,vanwaar komt mijn hulp?Mijn hulp komt van de Heerdie hemel en aarde gemaakt heeft. ps 121:1 - 2

Op Zijn tijd heeft de Here tot zich genomen, onzezwager en oom

Bouwe Penninga man van onze jongste zus, Froukje. Dat onze Hemelse Vader Froukje en haar kinderenen kleinkinderen mag troosten met Zijn beloften.

Jan en Jeltje KrolRennie Bril-KrolJannie Hooghiemstra-KrolPiet en Alie KrolRob en Annie Krol

St. Annaparochie :Zuidwolde :

Burgum :Apeldoorn :

Burgum :

En in dierbare herinnering diegenen die ons zijnvoorgegaan,

Bettie KrolEgbert Bril

Jan Hooghiemstra

24 december 2011

"Uw Genade is mij genoeg"

Opgegaan in Zijn Hemelse heerlijkheid, onzevriend

Bouwe Penninga Wij bidden Frouk en de (klein)kinderen Godsonmisbare nabijheid toe.

Mieke en Jan Slendebroek en kinderen Wilma en Robert Hoekzema en kinderen

Kom naar mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, dan zal ik jullie rust geven.

Matteüs 11:28

In een moeitevol leven heeft onze geliefde broer, zwager en oom

Bouwe Penningarust gezocht en nu gevonden bij zijn Hemelse Vader.

Wij bidden om troost voor Froukje, de kinderen en kleinkinderen.

Ten Post: Teije en Anneke Winneweer: Jaap en Iena Bedum: Freek en Zwanny Appingedam: Alie en Remmelt Neven en nichten

23 december 2011

familieberichten tarief € 0,89 per mm, per kolom (incl. btw); bij opgave via www.nd.nl/adverteren 15% korting; over telefonisch opgegeven advertenties kunt u niet reclameren

uw eigen familiebericht via www.nd.nl

Als u uw familiebericht opgeeft, houdt u rekening met het volgende:

▶ vermeld of u standaard- of eigen opmaak wenst.

▶ Geef nadrukkelijk uw voorkeuren aan voor lay-out en opmaak.

▶ geboorte- en overlijdens-

berichten: één dag voor plaatsing tot 16.00 uur

▶ overige familieberichten: één dag voor plaatsing tot 13.00 uur

▶ [email protected]▶ tel 0342 - 411711

fax 0342 - 411612 ▶ postbus 111

3770 AC Barneveld

nd.nl/familieberichten

Overlijdens berichten uit andere bladen:

Reformatorisch Dagblad:16 dec: Gerrit Dijkgraaf te Epe (91); Gerrit Jan van Dijk te Kampen (82); 17 dec: Gerrit Prins te Grafhorst (87); Elisabeth van Ghesel Grothe te Delft (57); Gerritdina Dannenberg-Schipper te Rijssen (57); Teunisje van de Wetering-Fikse te Elburg (83); Gerritdina Dannenberg-Schipper te Rijssen (57);18 dec.: Johanna Josina Blokland-den Hartog te Noordeloos (88); 19 dec.: Jacob van Beek te Gouda (89); Cornelis van den Bergh te Ridderkerk (88); Florina Speijers-van den Berg te Bennekom (86); Antje Jaantje van Dijk-Lok te Kesteren (87); Johannes Cornelis Branderhorst te Wijk en Aalburg (88); Adriana Nobel te Ridderkerk (91); Henk van Dijk te Zwolle (75); Elizabeth van Eijk-van Amersfoort te Rijssen (65); Arend Engelbracht te Capelle aan den IJssel (67); Aaltje Hol-Nijhof te Barneveld (92).

Trouw: 17 dec: Saakje Slothouber-Mulder te Haarlem (89); Teunis Evert Spit te Enschede (91); 18 dec: Hendrik van Lente te Rheden (85); Nico Wiersema te Harderwijk ( 84); Marianne Catharina Hoogerheide-Lips te Huizen (85); Dieke Bouw-de Boer te Voorburg (81).

Friesch Dagblad:16 dec: Arjen Bergsma te Beets (84); Sjoukje Dijkstra-Wiegersma te Feanwalden (90); Neeltje de Goede te Leeuwarden (93);17 dec: Sjoerd van der Meulen te Dokkum (89); Jan Wiersma te Munein (58); Sara Regina de Groot-Jellema te Frjentsjer (79); Sieberen Douwe Woudstra te Heerenveen ((89);18 dec.: Trijntje Visser-Boonstra te Dokkum (96); Martje de Vries-Dijkstra te Hurdegarijp (87).

11opinie debat analyse

nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

commentaar nd.nl/commentaar Koert van Bekkum

AanslagenPriester Christophe Barde uit het Nigeriaanse Madalla wist Eerste Kerstdag niet wat hem overkwam. Toen de kerkgangers na de ochtendmis naar buiten stroom-den, klonk buiten ineens een enorme klap. Alle gebouwen rond het plein voor de kerk schudden op hun grondvesten. Rook en vuur maakten het onmogelijk iets te zien. ‘Het was verschrikkelijk.’, zegt Barde, ‘Stervende mensen strompelden de kerk weer in en riepen: “Vader, zalf mij!”’De aanvaller had gewacht, omdat het hem niet was gelukt het gebouw binnen te komen. Honderdvijftig kilometer verderop, in de stad Jos, gaf een politie-agent zijn leven, toen hij een zelfmoordterrorist tegenhield en zo de bezoekers van een evange-lische kerk redde. En meer naar het noordoosten, in Gadaka, in de islamitische deelstaat Yobe, was een derde kerk doelwit.

Gezien het gecoördineerde karakter van de aanslagen en het grote aantal slachtoffers is de krachtige wereldwijde veroorde-ling meer dan terecht.Maar is dit ook de islamitische aanval met Kerst die vele be-dreigde christenen in de wereld vreesden? De gruwelen doen vermoeden van wel. Dat de sekte Boko Haram (‘de westerse cultuur is heiligschen-nis’) banden claimt te hebben met al-Qaeda, wijst er eveneens op.Toch toont de binnenlandse politieke discussie een genuan-ceerder beeld. Nigeria is een groot land, rijk aan olie, met maar liefst honderdzestig miljoen inwoners. Bijna de helft van hen is christen. Nigeriaanse christenen domine-ren de laatste jaren menig christelijk pelgrimsoord in het Midden-Oosten. Ze bedrijven missie in Europa. Elke Nigeriaan weet dat het ondenkbaar is dat Nigeria islamitisch wordt.Dat Boko Haram desondanks aan invloed wint, heeft te maken met andere, sociale en etnische tegenstellingen. En de regering wakkert die aan, stelt de opposi-tie. Bij de verhitte discussie over subsidie op benzine zet men volop in op dialoog en draagvlak. Maar als het gaat om veiligheid, viert corruptie hoogtij. De politie biedt hooguit achteraf excuus aan, als er weer hele families zijn uitgemoord waarvan het vermoe-den bestond dat een lid iets met Boko Haram had uit te staan. Dat zet kwaad bloed en verscheurt de natie. Dat vindt niet alleen de islamitische Peoples Democratic Party in het noorden. Ook de oppositiepartijen in het christe-lijke zuiden wijzen erop.

Plegers van aanslagen moeten worden berecht. Maar uiteindelijk brengt geweld geen vrede, aldus paus Benedictus XVI in zijn reactie op de aanslagen. Dat doen alleen respect en verzoening.Die christelijke les van Kerst geldt allen. Niet alleen diegenen die leven in landen waar religieuze tegenstellingen de laatste jaren hebben geleid tot geweld. Maar ook zij die daar van buitenaf tegenaan kijken en zich afvragen waar het in deze wereld naar toegaat.

…Minister Rosenthal is tegen een exportstop voor wapens naar dictatu-ren. Maar hij weet toch dat de rekening voor gewapende conflicten ook weer bij hem terechtkomt?

De oppositie dringt aan op een export-stop van wapens naar dictaturen (ND 22 december). De minister van Buiten-landse Zaken, Uri Rosenthal, vreest dat een exportstop van alleen Nederland geen zin heeft omdat Franse of Duitse bedrijven in het vacuüm zullen sprin-gen. Merkwaardig dat de minister van Buitenlandse Zaken die opmerking maakt. Je zou die verwachten van de minister van Economische Zaken. Maar de minister van Buitenlandse Za-

ken? Hij moet namelijk vóór zo’n ex-portverbod zijn. Waarom?In maart 2000 heeft het ontwikke-lingsprogramma van de Verenigde Na-ties, UNDP, een fonds opgericht voor het voorkómen van crises en voor her-stel en wederopbouw. Voor dit fonds is door de lidstaten in de afgelopen jaren meer dan een miljard dollar bijeenge-bracht.

conflicten voorkomen Bijdragen aan dit fonds ondersteunen een breed scala aan UNDP-activiteiten op het gebied van crisispreventie en wederopbouw, het voorkomen van ge-wapende conflicten en het uitvoeren van ontwapening. Er is de lidstaten

kennelijk nogal wat aan gelegen dat conflicten worden voorkomen. En wij zijn tegen een exportverbod van wa-pens? En dan nog wel naar dictaturen?

overtuigenMeneer Rosenthal, neem een ferm be-sluit over dat exportverbod in de lijn van het VN-beleid. Overtuig allereerst uw CDA-collega Verhagen – wil hij koopman of dominee zijn, of beide – dat hij alleen al vanuit zijn christelijke overtuiging de belangen van wapenle-veranciers aan dictaturen niet mag on-dersteunen. Overtuig daarna Frankrijk en Engeland binnen de EU dat Neder-land afziet van deze leveranties en zorg dat de drie landen vanuit een ge-

zamenlijk standpunt over conflictpre-ventie een EU-beleid op dit terrein gaan voeren.U weet wat dictators doen. U weet wat de gevolgen daarvan zijn voor u: kost-bare militaire interventies, vluchtelin-gen waar uw kabinet zo’n duidelijke mening over heeft, noodhulp waar u geld voor moet vrijmaken, stagneren-de ontwikkeling in landen waar de op-positie geld voor wil vrij maken.Maar mij gaat aan het hart wat het voor de mensen in die landen bete-kent: ontwrichting van de maatschap-pij, doden, vluchten, verscheurde ge-zinnen, armoede, geen perspectief voor de jeugd. Hoeveel oorlogen en conflicten wilt u nog? <

Johan P. Buwalda • oud-medewerker UNDP nd.nl/opinie

Wapenexport gaat juist geld kosten

…Werklozen zijn niet alleen maar zielig. Er zijn er heel wat die het wel best vinden. Of om een andere reden blijven hangen in een leven zonder baan. En wat is er mis met een verhuisplicht?

De werkloze die Kenny van Nimwegen in de krant van 22 december beschrijft – ‘die zich dagelijks uit bed moet sle-pen met geen enkel ander doel dan een beetje met de hond ronddwalen’ – bestaat wel . Hij zal in het algemeen een bijstandsuitkering hebben. Maar er zijn zoveel andere typen werklozen. Bijvoorbeeld de mensen die gewend geraakt zijn aan het leven van een uit-kering; zwartwerkers voor wie de uit-kering een ‘bijverdienste’ is; mensen die zich fixeren op – vaak niet objecti-veerbare – fysieke en/of psychische klachten. En dan nog de groep van – vaak – jongeren die het allemaal wel best vinden; die zich door het leven heen boemelen, dagelijks een jointje roken, er wat bij schnabbelen om daarmee hun eigen joints te kunnen kopen; wat criminaliteit, wat bling-bling, wat onaangepast gedrag.Deze opsomming is overigens niet compleet; ik werk nu tien jaar bij soci-ale diensten en heb met heel veel klanten te maken gehad.Dan de verhuisplicht; het helpt niet echt, als je er irreële opties bij haalt! Hoezo, verhuizen van Groningen naar Zeeland? Zeeland is ook een krimpre-gio. En Limburgse ingenieurs naar de haven in Rotterdam? Het klinkt leuk, dit soort chargeringen, maar met de werkelijkheid hebben ze weinig van doen.

van alle tijdenDe essentiële vraag is natuurlijk: wat is er mis met (moeten) verhuizen voor je werk? Door de hele geschiedenis heen hebben hele volksstammen dat gedaan. Want wie niet werkte, had geen eten. Zo simpel was het!Mijn beide ouders zijn geboren in de veenkoloniën en in de jaren twintig van de vorige eeuw met hun ouders naar Eindhoven verhuisd. Dat wordt, mede blijkens een tentoonstelling in het Openluchtmuseum in Arnhem vo-rig jaar, als emigratie gekenmerkt. Het werk in de veenkoloniën liep af, er viel geen droog brood te verdienen. In bij-voorbeeld Eindhoven en Twente stond men te springen om arbeidskrachten. Duizenden hebben hebben toen on-derdeel van een massale arbeidsmi-

gratie uitgemaakt; maar je gaat me toch niet vertellen dat het allemaal doodongelukkige stakkerds zijn ge-worden, toch?Zelf ben ik twee keer van woonplaats veranderd vanwege werk. De tweede keer omdat ik na een periode van werkloosheid aan de slag kon op 100 kilometer van mijn woonplaats; het lonkend perspectief van leven van een bijstandsuitkering trok mij niet aan. Toen ben ik aan de andere kant van de tafel gaan zitten.

gelukkig werkenEn dan dat ‘gelukkig werken’. Tsja, dat zal voor jou als studente op acade-misch niveau best een optie zijn. Maar er zijn veel banen en soorten werk waar je niet echt gelukkig van wordt; het geld, de omgang met collega’s, de leuke dingen die erbij komen – daar doen velen het voor. Maar het werk zelf? Ik vind mezelf een bevoorrecht mens, ik heb in veertig jaar werkerva-ring heel wat kunnen doen waarin ik mezelf ontwikkeld heb. Maar je zult maar allochtoon zijn, laag opgeleid (soms in het land van herkomst hoog opgeleid, maar daar kun je vaak hier niets mee); matig tot redelijk Neder-lands spreken; kortom, afhankelijk zijn van laaggeschoold werk: produc-tie, inpakken, schoonmaken, groen-voorziening. Wauw!En anderszins: je wordt als werkne-mer doodgegooid en gek gemaakt met veranderingen; alles moet voortdu-rend anders omdat het anders moet en daarom moet het anders.Zelf ben ik gewend aan voortdurende veranderingen, maar ik zag en zie col-lega’s kreunen onder wéér nieuwe veranderingen; en de schouders opha-len als er wéér wordt gezegd dat we er met z’n allen de schouders onder gaan zetten. De uitdrukking: ‘Ik laat me de pis niet lauw maken’ hoor ik veel de-zer dagen. Een oud-collega zei nogal eens: ‘Wie zijn wij dat wij dit mógen doen?’ Maar het sarcasme droop ervan af. Waar het in de arbeidsmarkt in feite op neerkomt, is dat er vacatures zijn die vervuld moeten worden. En waar-om zouden we mensen in de provincie Groningen werkloos en zonder per-spectief laten zitten, waarbij de sa-menleving moet opdraaien voor de kosten van uitkeringen, als men in bij-voorbeeld de regio Apeldoorn/Deven-ter of Eindhoven zou zitten te sprin-gen om arbeidskrachten? <

Bert Zondag • medewerker sociale dienst nd.nl/opinie beeld anp / Ilvy Njiokiktjien

Werklozen niet alleen zielig

Twee werkzoekenden bekijken de etalage van een uitzendbureau. De werkloosheid neemt toe, maar er zijn toch ook nog altijd moeilijk vervulbare vacatures.

12opinie debat analysedinsdag 27 december 2011 nederlands dagblad

Aan de hand van zes foto’s uit het nieuws van 2011 vertellen ND-lezers wat hen raakte. Vandaag foto 2: André Rouvoet verlaat op 14 mei de politiek.

‘Ik zie teleurstelling bij Rouvoet op de foto en kan me dat ook wel een beetje voorstellen. Hij heeft zoveel gedaan. Ik vond het ook jammer dat hij wegging. Maar je bent op zo’n moment vooral ook dankbaar voor alles wat de Christen-Unie heeft mogen doen. Ze hebben mogen meeregeren en Andre Rouvoet werd zelfs vicepremier. We zagen dat echt als verhoring van de vele gebeden. Er is zelfs actie gevoerd voor de christenen in de politiek. Wie had dat ooit gedacht. Het was een Gods-wonder. Zo zagen we dat. We hebben veel voor hem en de regering gebeden in onze kerk. En we doen dat nog steeds. Ik vond het een moedig man. Hij straalde vertrouwen, zekerheid en rust uit. Er is toen zeker iets goeds gebeurd in Neder-land.Verder geldt wat in het Bijbelboek Prediker staat. Voor alles is een tijd.’

Lezers over het nieuws van 2011Dike Eernstman • lezer te Den Haag nd.nl/opinie beeld anp

De kop boven deze column is een Bijbelse uitdruk-king. Het zou wel eens kunnen zijn dat hij alleen nog bekend is bij mensen die enigszins met de Bijbel vertrouwd zijn. Komende zaterdag zal Psalm 90 wel-licht weer thuis en in kerkdiensten gelezen en ge-zongen worden: ‘Here, U bent ons een toevlucht ge-weest van generatie op generatie’. We zijn als mensen geen losse individuen, die uit de lucht zijn komen vallen en vervolgens al netwerkend zich met andere mensen in verbinding stellen; we leven tus-sen de generaties, we maken deel uit van een ge-schiedenis. En dat we dat geschiedenis noemen is niet maar een menselijke construc tie, het hangt we-zenlijk samen met de Bijbelse boodschap dat God ons heeft gezocht toen wij ‘bevend voor Hem vlucht-ten’ en in Christus met zich verzoend heeft om ons zo mee te nemen naar zijn grote toekomst.Al zou de uitdrukking ‘van generatie op generatie’ wel eens uit onze vaste taalschat kunnen verdwij-nen, de zaak waarop de uitdrukking betrekking heeft niet. We ervaren de verhouding tussen de generaties aan den lijve. Hoeveel pijn en trauma zit er soms niet in de relatie met onze ouders, opvoeders of docenten?!Nee, ik schrijf hier niet over wat ons in deze maand zo bezighoudt: de kwestie van het seksueel misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk. Maar het is wel een heel schrijnend voorbeeld van wat er mis kan gaan. Al voordat het rapport Deetman uitkwam, bleek uit onderzoek dat het vertrouwen in de kerk tot een dieptepunt was gedaald. Dat zal er sindsdien zeker niet beter op geworden zijn. Slachtoffers zeiden het in een televisiegesprek onomwonden tegen bisschop De Korte: ‘U hebt als bisschop al ons vertrouwen ver-loren en krijgt het ook niet weer terug.’ Een vertrou-wensbreuk met diepingrijpende gevolgen...

Het verband tussen de generaties ligt diep ingebed in de Bijbel. Het Oude Testament (althans in de volg-orde van de boeken in onze Bijbel) eindigt ermee en Lucas 1 pakt het meteen weer op. Voordat de messias komt, zal God Elia zenden die de harten van de va-deren weer keert naar de kinderen en omgekeerd. Dan gaat het niet om kleinigheden. De Nieuwe Bij-belvertaling gebruikt hier het woord ‘verzoenen’. Een verstoorde relatie tussen generaties staat de komst van de messias dus in de weg. In het Nieuwe Testament lezen we ook als afschuwwekkend blijk van de verharding van de eindtijd dat generaties te-genover elkaar komen te staan. Dan gaat het om kloven en conflicten die je niet oplost door weer ‘u’

te zeggen tegen leraren, zoals PVV-kamerlid Beerte-ma recentelijk als remedie aanprees voor wat er in onze samenleving spee lt. In de Bijbel wordt geen program ontvouwd voor hoe we het in orde kunnen maken tussen de generaties, maar er wordt een belofte gegeven. God zendt Elia of Johannes de Doper, en die zal in Gods kracht de generaties bij elkaar brengen. Maar hoe zal dat in zijn werk gaan?

Vorige week vrijdag stond in Gulliver een artikel van maar liefst twee pagina’s over de heruitgave van en-kele romans van de joods-amerikaanse schrijver Chaim Potok (1929-2002), nota bene bij een aan deze krant gelieerde uitgeverij. Dat mag opmerkelijk he-ten, want de boeken van Potok gaan niet alleen over de wereld van het jodendom, maar ze zijn ook van-uit joods perspectief geschreven. Toch snap ik wel dat een van origine vrijgemaakt-gereformeerde uitgeverij deze boeken in haar fonds opneemt. We staan immers midden in een proces van teloorgang van traditie en historisch besef. Jon-geren hebben nauwelijks nog het gevoel ergens bij te horen, ‘van generatie op generatie’. Dat raakt ook de ‘refo-wereld’. Ik bespeur hier en daar zelfs enige blijken van paniek.Misschien dat de boeken van Potok ons daarbij kun-nen helpen. Je komt in zijn vroege romans jongeren tegen die opgroeien in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw, precies als Potok zelf. Die jongeren komen in aanraking met wat er speelt aan conflicten en spanningen in de wereld om hen heen en ook in die van hun ouders. Tegelijk zijn er dingen die vast-staan en houvast en richting bieden. De dagelijkse gebeden, de sabbat, de bestudering van de Tora. Steeds zijn er mensen, niet altijd hun ouders, bij wie ze zien dat er daarin het nodige gelegen is dat groter is dan zijzelf. Potok laat zijn hoofdpersonen ‘verra-den’ wat zij vinden, zonder dat ze het zichzelf be-wust zijn. De mensen die voor deze jongeren veel betekenen, leven zelf uit wat voor hen wezenlijk is. De jongeren merken dat – alweer – aanvankelijk meer onbewust dan bewust. Misschien is dat vandaag ook wel het belangrijkste, dat we vóór alle analyses en plannen uit eenvoudig leven uit en met die God die genadig en trouw is van generatie op generatie – en ons daar op richten in de praktijk van je leven, zodat voor de volgende ge-neratie zichtbaar wordt wat voor ons wezenlijk is en wat op de tweede plaats komt.

columnDr. G.C. den Hertog is hoogleraar systematische theologie aan de Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken te Apeldoorn. Hij schrijft op deze plaats maandelijks een column.

Gerard den Hertog • nd.nl/columns

... van generatie op generatie ...

…Met afspraken over de hoeveelheid zorg die kan worden geboden, zogeheten volumeafspraken, zijn minister Schippers, zorgverzekeraars en zorgaanbieders de verkeerde weg ingeslagen. Ze lossen de problemen in de zorg niet op.

Het TweeSteden Ziekenhuis, met vesti-gingen in Tilburg en Waalwijk, heeft onlangs aangekondigd dit jaar geen be-handelingen meer te beginnen van Achmea-klanten. Het aantal behande-lingen dat de zorgverzekeraar had inge-kocht bij het ziekenhuis, was bereikt. De gevolgen zijn beperkt. De zorg voor een relatief klein aantal patiënten wordt met een paar weken uitgesteld. Het is dan ook vooral een tactische zet van het ziekenhuis in het jaarlijkse on-derhandelingsspel met de verzekeraar. Het is ook een opmaat voor een volgen-de fase in de maatschappelijke discus-sie over de financiering van de gezond-heidszorg.Ontevreden Achmea-verzekerden heb-ben overigens nog een week de tijd om hun zorgverzekering op te zeggen. Dreigend verlies van marktaandeel zal de zorgverzekeraar voorzichtiger ma-ken met het afspreken van volumepla-fonds met ziekenhuizen. In dat opzicht werkt de zorgverzekeringsmarkt. Bo-vendien heeft de verzekeraar een zorg-plicht voor patiënten die toch dit jaar behandeld willen worden, al dan niet in een ander ziekenhuis. Volumeafspraken zijn dus lastig uit-voerbaar. Ze zijn ook onverenigbaar met de filosofie achter de prestatiebe-kostiging. Deze houdt in dat ziekenhui-zen een bedrag krijgen voor alle zorg die zij aan patiënten met een bepaalde aandoening leveren. Dat gaat vanaf 2012 gelden voor 70 procent van de be-handelingen in ziekenhuizen.

kwaliteitVerzekeraars en ziekenhuizen moeten afspraken maken over de kwaliteit van de zorg en de hoogte van het bedrag, niet over het aantal behandelingen. Wanneer een behandeling tot het ba-sispakket behoort, betekent dit dat de gezondheidswinst van die behandeling in principe groot genoeg is om de kos-ten ervan te rechtvaardigen. Uitstel van die zorg daarom niet alleen nadelig voor de patiënt, maar vanuit maat-schappelijk perspectief ook slecht. Een belangrijke reden voor het op de schop nemen van het oude zorgstelsel was dat wachtlijsten onacceptabel lang waren geworden. Met nieuwe afspra-ken over het jaarlijkse zorgvolume ke-ren de planmatige aanpak van de zorg en wachtlijsten terug. Ze beperken de toegankelijkheid tot zorg op een vrij

willekeurige, weinig transparante ma-nier. Volumeafspraken zijn goed voor kos-tenbeheersing op de korte termijn, ze zijn slecht vanuit het dienen van de al-gemene nutsfunctie waarvoor zieken-huizen en (de meeste) zorgverzekeraars oorspronkelijk zijn opgericht. Met volu-meafspraken zijn minister Schippers, zorgverzekeraars en zorgaanbieders de verkeerde weg ingeslagen.Wat dan wel? De Nederlandse zorgkos-ten zijn niet buitensporig hoog. Dat zorgkosten stijgen door de combinatie van innovatie en vergrijzing is een goe-de zaak zolang er voldoende gezond-heidswinst tegenover staat. De kern van het probleem is niet de hoogte van de zorgkosten, maar het grote percentage ervan dat collectief wordt gefinancierd en verzekerd is.

stappenTegelijk geeft dat de richting aan waar beleid zich op moet richten. Een eerste stap is het vergroten van het kostenbe-sef van zorgverleners op de werkvloer en patiënten. Doordat in Nederland veel zorg verzekerd is en de eigen bij-dragen laag zijn, blijven individuele zorgkosten grotendeels buiten beeld. De patiënt dient te weten wat zorg kost en wat daaraan de eigen bijdrage is. Hogere eigen bijdragen van patiënten vergroten het kostenbesef. Die eigen bijdragen kunnen afhankelijk zijn van de financiële draagkracht van de pati-ent om solidariteit te waarborgen.Een tweede stap is beter te waarborgen dat het basispakket zorg vergoedt die werkt en echt nodig is. Te vaak worden ingrepen verricht en scans gemaakt die te weinig bijdragen aan een snellere ge-nezing of betere levenskwaliteit.Een derde stap is het verbeteren van de balans tussen vaste en variabele belo-ning van zorgverleners. In een houd-baar zorgsysteem zijn vrijwel alle zorg-professionals, ook medisch specialisten, in loondienst, met een bescheiden extra beloning voor innovatie en hoge kwali-teit.Houdbare gezondheidszorg vraagt ech-ter meer dan alleen een verstandig fi-nancieringssysteem. Bovenal is nodig dat het bewustzijn groeit dat ieder een persoonlijke verantwoordelijkheid heeft voor de eigen gezondheid en me-deverantwoordelijk is voor de gezond-heid van anderen. Gezonder leven bete-kent dat meer middelen beschikbaar zijn voor het behandelen van onver-mijdbare aandoeningen.Ondertussen is het goed voor ogen te houden dat in weinig landen de zorg zo toegankelijk is en de kwaliteit zo hoog als in Nederland. Het is tijd om onze ze-geningen te tellen. <

Peter Kooreman • hoogleraar Gezonheidseconomie Tilburg nd.nl/opinie

afspraken over hoeveelheid zorg geen oplossing

Drie van de vier reacties op mijn inge-zonden stuk (ND 21 december) spreken over moslims, terwijl dat woord in mijn verhaal helemaal niet voorkomt! Ik heb namelijk niks tegen moslims. Wel tegen de islam.De kern van de zaak, waar de schrijvers niet op ingaan, is het geweld waarmee de islam onlosmakelijk is verbonden. (Men telt tot heden 270 miljoen do-den.) Ook heeft men het niet over het onbreken van godsdienstvrijheid in is-lamitische landen; over de vrouwon-vriendelijkheid; over de leugen dat Christus niet is gekruisigd, niet is be-graven en niet is opgestaan; over de ontkenning van het zoonschap van God (wie dat zegt: ‘Moge Allah hem in de strijd laten sneuvelen.’); over de bewe-ring dat de Bijbel door joden en christe-

nen is vervalst; over het recente nieuws dat de joden ten tijde van Mozes ook moslim zijn geweest, evenals de chris-tenen ten tijde van Jezus. Het laatste nieuws is – houd u vast – dat Jezus de eerste Palestijnse martelaar was.Verder zouden de reacties kunnen gaan over de strijdgroepen Grijze Wolven, Hezbollah, Laskar Jihad (Molukken), sa-lafisten, sharia4holland, en nog veel meer. En hoe het komt, die angst bij museumdirecteuren, zaalverhuurders, schrijvers, striptekenaars en schoolde-canen. Vooral de laatsten hebben het maar weer moeilijk in deze tijd van Kerst.Echt, met de anderhalf miljard moslims heb ik niets dan compassie, in de lijn van Anne van der Bijl. Maar mijn stuk ging over de islam. <

ingezonden G.A. Offringa, Paterswolde

Angst voor islam 7

13nederlands dagblad


▶ GjøvikMet een pizzabroodje in de ene hand en haar iPhone in de andere loopt Ingrid Marie Vaag Endrerud (18) door de kantine van de scholenge-meenschap in Gjøvik, een stadje tweehonderd ki-lometer ten noorden van Oslo. Ze draagt een kort, blauw jurkje, half hoge laarsjes en praat met een vriendin over de afgelopen dramales. Aan het ein-de van haar tussenuur gaat ze even naar de garde-robe om wat lipgloss op te doen. Voor wie niet be-ter weet, is Ingrid Marie gewoon een meisje van achttien in haar examenjaar. Maar medeleerlingen die goed hebben opgelet, hebben Ingrid Marie afgelopen zomer op televisie gezien. Hebben haar horen vertellen over hoe ze een veerpont nam met een man die er uit zag als een politieagent, maar zich ontpopte als een mas-samoordenaar. Kennen haar verhaal over hoe ze zelf aan de dood ontsnapte. En hebben haar horen spreken op de begrafenissen van even jonge vrien-den. Ze weten dat Ingrid Marie een provinciale jeugdafdeling van de Noorse sociaal-democraten leidt en op 22 juli op het eiland Utøya was. De scholiere vertelt rustig en bedachtzaam over alle dubbele gevoelens die bovenkomen als ze te-rugdenkt aan afgelopen zomer. ‘Het lijkt zo lang geleden dat ik mijn vrienden zag, die doodgescho-ten zijn. Tegelijkertijd is het alsof het gisteren ge-beurde.’Ze vindt het niet lastig om te praten over de dag die Noorwegen in één klap op de kaart zette. ‘Het is alsof ik vertel over een film die ik heb gezien, zonder dat ik er gevoelens aan verbind.’ Maar ook wordt ze af en toe kwaad als vreemden, journalis-ten met name, er wéér naar vragen: ‘Dit is toch geen leuk verhaal om telkens maar weer op te ra-kelen? Wanneer kan ik verder met mijn leven?’Want Ingrid Marie wil eigenlijk hetzelfde als an-dere achttienjarigen: eindexamen doen. Een jaar werken, geld verdienen om te reizen. Daarna stu-deren. Theaterwetenschappen misschien. Of poli-ticologie. Of Spaans in Zuid-Amerika. Misschien wel een carrière in de politiek. Aan de andere kant merkt ze dagelijks dat vrijdag 22 juli alles heeft veranderd. En dan helpt het om te praten.

politieman aan boord

Ingrid Marie was al sinds dinsdag op het zomer-kamp. Vrijdagmiddag hoorde ze hier voormalig premier en WHO-leider Gro Harlem Brundtland spreken. Vervolgens reisde ze naar het vaste land om haar vriendje te ontmoeten die toevallig met de auto voorbij Utøya kwam. Tijdens het weerzien stuurde haar moeder een sms'je waarin ze ver-telde over de bomaanslag in Oslo. ‘Ik wilde eigenlijk nog een uurtje samen met mijn vriendje aan wal blijven. Maar ik bedacht ineens

dat ik nu, na die aanslag, bij de leden van mijn af-deling moest zijn. Ik besloot de veerpont van iets voor vijven terug te nemen naar Utøya.’ Aan boord was ook een politieagent die ze eerder in een bestelbusje had zien zitten. Ze vond het vreemd dat hij in een gewone auto kwam. En al-leen. En zo zwaar bewapend, met een pistool en een automatisch wapen. ‘Bovendien had hij zijn trui niet netjes in zijn broek zitten waardoor je zo'n spleet zag. En het was raar dat hij geen con-tact maakte met de anderen op de boot.’ Aangekomen op Utøya rende Ingrid Marie instinc-tief de heuvel op naar de kantine om haar groep te vinden. ‘Plotseling hoorde ik schoten. Mijn eerste

gedachte was dat hij zijn geweer testte. Maar er volgden meer schoten en mensen kwamen naar boven rennen.’Ze pakt een stuk papier en tekent haar vluchtrou-te. ‘Kijk, van boven gezien is Utøya net een hartje’, zegt ze wijzend op de kaart. Daar bij dat pad ont-deed ze zich van haar knalgele regenjas en rugzak. Klom over een hek, hield zich vast aan een tien meter hoge rotskant en verstopte zich vervolgens in een gleuf in de klippen. De schoten hielden aan, bekenden kwamen voorbij zwemmen, er klonk een geweersalvo en geplons. En toen werd het even stil. ‘Achteraf ben ik blij dat ik ben blijven zitten. Hij gebruikte die tijd om mensen uit hun schuilplaats te lokken.’

vage beelden

Na wat een eeuwigheid leek en naar achteraf blijkt nadat de dader was gearresteerd, besloot ook Ingrid Marie in het koude water te springen. Ze werd algauw opgepikt door een bootje van vrij-willigers. ‘Op de strandjes waar we voorbij kwa-men, zag ik rijen levenloze lichamen liggen. Daar-naast stonden gewonde en huilende vrienden...’ Pas toen kwamen ook bij haar de tranen. Die emoties blijven nog steeds komen en gaan. Dit merkte ze duidelijk toen ze in de herfstvakantie in het vliegtuig naar Barcelona zat. Aan boord was ook een man met in zijn handbagage een lange zwarte buis. ‘Rationeel wéét ik dat een poster in die koker zat. Maar ik had mezelf niet onder con-trole en heb de hele weg hysterisch gehuild.’ Binnenkort gaat haar klas op uitwisseling naar Po-

len. De bedoeling is dat de leerlingen in gastgezin-nen slapen. ‘Best spannend natuurlijk en vóór 22 juli zou ik de eerste geweest zijn die stond te jui-chen. Nu denk ik: wie zijn die mensen? Hebben ze wapens in huis?’ Ingrid Marie heeft besloten om samen met een vriendin in een hotel te overnach-ten. ‘We hebben allemaal bekenden en vrienden verlo-ren, sommigen zijn de ring van hun oma kwijt of hebben een gehoorbeschadiging opgelopen. Ik ben mijn vertrouwen in mensen kwijtgeraakt. Ik ben gewoon bang dat ik weer voor de gek wordt gehouden.’ Toch haat ze de dader niet. ‘Ik voel eigenlijk niks voor hem. Voor mij is het bijna als kijken naar een foto van Hitler: ik weet dat hij veel slechts heeft gedaan, maar voel geen persoonlijke band of pijn als ik hem zie. Ik ben wel bang voor de haat die hij in zich heeft. Ik vind het eng dat hij zijn grenzen zo heeft kunnen opzoeken.’Ze denkt dat die haat kon groeien omdat we steeds meer van elkaar accepteren. ‘De grenzen voor wat we oké vinden, worden steeds meer op-gerekt. Op internet kun je bijvoorbeeld ongestraft en anoniem heel extreem zijn. Politici mogen te-genwoordig zeggen dat ze immigranten en mos-lims niks vinden, die grens is al verschoven.’

altijd elkaar corrigeren

De politicus in het meisje is aangewakkerd: ‘In een democratie is het natuurlijk belangrijk dat je de vrijheid hebt om te zeggen wat je denkt, ook al is je mening extreem. Maar het moet wel binnen de

regels van die democratie gebeuren. Ik ben voor meer organisaties en politieke partijen waarmee mensen zich kunnen identificeren, of die nou links of rechts zijn. Dan zijn er altijd gelijkgestemden in de buurt die elkaar kunnen corrigeren.’

Een speciale commissie in Noorwegen onderzoekt wat er op 22 juli allemaal is misgegaan. Hadden er wegversperringen moeten staan bij de regerings-gebouwen? Waarom duurde het lang tot de dader werd overmeesterd? Hadden er levens gered kun-nen worden als de politie sneller of anders had ge-reageerd?Ingrid Marie vindt de antwoorden op deze vragen niet zo interessant. ‘Alle schuld die bij anderen wordt neergelegd, neemt een stukje schuld weg van degene die echt als enige verantwoordelijk is, namelijk de dader.’ Belangrijker vindt ze dat poli-tie en justitie nu in alle rust goed hun werk kun-nen doen. ‘Zodat hij niet vanwege in een vormfout of formaliteit in beroep kan gaan, strafverminde-ring krijgt of weer op straat staat.’De scholiere krijgt hulp van een psycholoog en een advocaat die om financiële compensatie zal vragen. Door de steun van vrienden en ouders kan ze het opbrengen gewoon naar school te gaan. ‘Nou ja, gewoon. Er zijn dagen dat ik er ben, maar ook weer niet. Alles lijkt zo onbelangrijk.’ Toch denkt ze dat er ook veel goeds komt uit de gebeur-tenissen. ‘We zijn sterker geworden. Meer bewust. Ikzelf ja, maar de samenleving ook.’ In de tijd na de aanslagen gingen de Noren mas-saal de straat op om collectief te rouwen, bloemen neer te leggen en te laten zien dat de haat van één man niet voor een heel volk geldt. Die dagen zijn voorbij maar toch is er iets veranderd, denkt In-grid Marie. ‘Het zou niet gezond zijn als we ons altijd zo gedroegen, maar ik denk wel dat die saamhorigheid ons betere mensen heeft gemaakt. Dat we misschien nog even terugdenken aan die periode als bijvoorbeeld de buurman zijn vrouw verliest of een kennis slachtoffer wordt in een bankoverval.’ Zelf is Ingrid Marie haar zorgeloosheid kwijt, maar dit geldt volgens haar ook voor wat door de Ver-enigde Naties onlangs werd verkozen tot ‘het bes-te land ter wereld’. ‘Dit wás het veilige en zekere Noorwegen, waar het enige vervelende de koude winters zijn. Maar nu weten we dat slechtheid ook hier voorkomt. Slechtheid bestaat overal waar er mensen zijn. Net als liefde eigenlijk.’ <

reportageWindy Kester nd.nl/buitenland beeld gpd / Windy Kester

Verder leven na UtøyaIngrid Marie voer met Anders Breivik naar het eiland en maakte zich meteen uit de voeten

‘Ik voel eigenlijk niks voor hem. Voor mij is het bijna als kijken naar een foto van Hitler.’

Rode rozen bloeien voor het administratiegebouw van de sociaal-democratische jongerenpartij AUF op Utøya. links: Ingrid Marie (18) nam op 22 juli dezelfde veerpont als Anders Behring Breivik.

▶ Op vrijdag 22 juli ontploft om iets voor half vier ’s middags een autobom in het centrum van Oslo. Verschillende regeringsgebouwen raken zwaar beschadigd, acht mensen komen om het leven.

▶ De dader, de 32-jarige Anders Behring Breivik, rijdt vervolgens naar het jeugdkamp van de sociaaldemocratische partij op het eilandje Utøya. Hij is verkleed als politieman en neemt om iets voor vijven de veerpont.

▶ Enkele minuten later komen bij de politie de eerste meldingen binnen van een schietpartij op het eiland.

▶ In totaal weet Breivik hier 69 mensen in koe-len bloede om het leven te brengen voordat hij zich tegen half zeven overgeeft aan de politie.

▶ Het proces tegen Breivik, die alles heeft bekend, begint naar verwachting na Pasen.

Met een bomaanslag in Oslo en een bloedbad in een vakantiekamp kreeg Noorwegen deze zomer in één avond een collectief trauma. Het land moet verder maar slachtoffers merken de gevolgen nog dagelijks.‘Ik ben mijn vertrouwen in mensen kwijt.’

tijdlijn


de krant in uw vakantiend.nl/vakantieservice

vakantie?Wat doen we met de krant?Er zijn verschillende mogelijkheden:

▶ U kunt uw krant laten bezorgen op een ander adres.▶ U kunt de krant meenemen op vakantie. In Nederland betaalt u geen

portokosten. Voor verzending binnen Europa betaalt u € 2,45 per dag enbuiten Europa € 4,15 per dag. Verzending naar het buitenland is geheelvoor eigen risico.

▶ De bezorging op uw huisadres stopt. U ontvangt bonnen voor de periode van uw vakantie. Met deze bonnen kunt u op elk verkooppunt in Nederlandwaar het ndd verkrijgbaar is, de krant gratis halen.

Deze verschillende mogelijkheden gelden alleen voor een vakantieperiode van minimaal 1 week

Uw gegevens:

naam: straat: postcode: plaats: telefoonnr:

Ik/wij gaan op vakantie van t/m:

Vul uw keuze in:

□ Bezorg de krant op onderstaand adres

straat: postcode: plaats:

□ Bezorg de krant op mijn/ons vakantieadres:

naam vakantiebestemming:

nummer/kamer/plaats:

straat: postcode: plaats:

land:

□ Stop bezorging op mijn huisadres en stuur mij bonnen om de krant gratis op te halen bij losse verkooppunten.

▶ Stuur deze bon ten minste twee weken voor uw vakantie naar:Nederlands Dagblad vakantieservicePostbus 1113770 AC Barneveld

Kijk voor verkoopadressen Nederlands Dagblad: www.nd.nl/losseverkoop

□ Ja, ik wil ….. (aantal) exemplaren van het puzzelmagazine 2011 bestellen en betaal hiervoor € 3,50 per stuk.

naam: m/v straat: postcode: woonplaats: telefoonnr: e-mailadres:

Ik machtig het Nederlands Dagblad eenmalig het bedrag van mijn rekening af te schrijven.

bankrekeningnummer:

handtekening:

Stuur deze bon naar: Nederlands Dagblad, Postbus 111, 3770 AC Barneveld

et puzzelmagazine 2011 beb stestellellenn

Puzzelmagazine

29e editie 2011

nd

puzzelmagazine 2011ndwinkel.nl/puzzel2011

Extra bestelling?Op 14 december is het 29e puzzelmagazine als bijlage bij de papieren versie van het nederlands dagblad verschenen.U kunt extra exemplaren bestellen De kosten zijn € 3,50 per puzzelmagazine. Dit is inclusief verzendkosten.

De extra exemplaren kunt u bestel-len via ndwinkel.nl/puzzel2011 of door onderstaande bon in te vullen en op te sturen naar het nederlands dagblad.

De extra exemplaren worden zo snel mogelijk toegestuurd.

bon

advertenties

tips

■ activiteitenFRANCISCUS in Twente Kloosterwandeling 13-15 januari € 245 Alles inbe-grepen Aanvang 11 uur bij Franciscanessen van De-nekamp; combinatie van aandachtig wandelen en ontmoetingen. Kleine groep, olv gids Maatwerk, respect, Gemoedelijk onderweg. www.dewandelmaat.nl.

■Op stap met DE WANDEL-MAAT Kloosterwandelingen Voor kleine groep, van twee tot vijf dagen Deel-nemer Vakantiebeurs Ber-lage 7 en 8 januari Ont-haasten, stilte, Ontmoeten, Zie ons programma www.dewandelmaat.nl.

■ te koopDv. 24-28-29-30 en 31 de-cember Eindejaarsaan-biedingen met ongekende aanbiedingen van Emi-nent orgels bij Orgelcen-trum Emined, Baron van Nagellstraat 2 (de Punt) te Voorthuizen. Op deze da-gen demonstraties door onze medewerker Gert van Hoef. Tevens op genoemde dagen spectaculaire inruil -aktie. Info. 06-51368647.

■ te koop gevraagdTOPPRIJS voor (oude) gou-den sieraden, Krugerran-den, gouden tientjes e.a. zilveren en gouden mun-ten, baartjes zilver en goud, muntverzamelingen etc. Kevelam Garderen 0577-461955 lid NVMH.

■ diversenWOONBEURS inclusief unieke bezichtiging van een demo woning op woensdag 28 december Wilt u meer informatie? Kijk dan snel op www.allurebouw.nl

vakantie

■ oostenrijkwww.breezevakanties.nl Skireizen naar Oostenrijk incl. bus, skipas, halfpen-sion v.a. € 499 Ruud Broe-kema 0594-507757.

■ diversenBezoek D.V. zaterdag 14 januari van 12.00 tot 16.00 uur de Bijbelse Landen-dag van Beter-uit Reizen in de Triomfatorkapel, Molenwerfstraat 1, te Al-phen aan den Rijn. Toe-gang is gratis. Meldt u snel aan via beter-uit.nl of bel 0172-484848.

■Boek uw bungalow, cha-let of vakantiehuis bij het grootste christelijke reis-bureau: www.vakanz.nl.

■CHR-VAKANTIESITE.NL.Groot aanbod vakan-tiehuizen, campings, rei-zen in binnen- en buiten-land. Veel foto?s. Ook lastminutes. Bezoek nu de site!

tips / vakantie tarief € 10,17 voor de eerste drie regels en voor elke volgende regel € 4,17 (incl. btw); tekst wordt achter elkaar doorgezet; maximaal drie woorden

vetgedrukt; opgave via www.nd.nl/adverteren.

1. Na het inschenken van de drank stij-gen champagnebelletjes sneller op dan bierbelletjes van dezelfde grootte. Hoe komt dat?b. Doordat bierbelletjes bij het opstijgen ‘beplakt’ raken met eiwitten waardoor ze een hogere weerstand ondervinden.

Opgeloste eiwitten, die in zowel cham-pagne als bier zitten, verzamelen zich op de rand van de belletjes. Bij cham-pagne ‘groeien’ de bellen zo snel dat de eiwitten moeilijk een goede laag kun-nen vormen. Doordat bierbelletjes veel trager groeien, kunnen de eiwitten zich hier wel makkelijk aan de buitenkant van de bel verzamelen. Ze vormen een soort laagje om de bel heen. Het is dan eigenlijk niet meer echt een bel, maar meer een soort eiwitballetje. Het resul-taat is dat een bierbel als een hard bal-letje door het bier heen moet ploegen en daardoor langzamer opstijgt.

2. De meeste Olympische zwembaden zijn 3 meter diep. Wat gebeurt er met de zwemtijden van de verschillende deelnemers tijdens een Olympische sprintwedstrijd als er gezwommen wordt in een bad van maar 1,5 meter diep?c. De zwemtijden komen dichter bij el-kaar te liggen.

Wanneer water langs een voorwerp (in dit geval een zwemmer) stroomt, ont-staat er een patroon van drukverschil-len in het water. Als een zwemmer in een ondiep zwembad zwemt, wordt dit patroon verstoord door de bodem en herschikt het zich. Dit merkt de zwem-mer als extra weerstand. Hoe sneller een zwemmer zwemt, hoe groter dit pa-troon wordt. Dit betekent dat de snelste zwemmers meer weerstand ondervin-den in ondiepe zwembaden. Hun zwem-snelheid zal in verhouding dus iets meer afnemen dan die van de minder snelle deelnemers. De zwemtijden komen hierdoor dichter bij elkaar te liggen. Re-creatieve zwemmers zwemmen overi-gens te langzaam om iets van deze extra weerstand in ondiepe zwembaden te merken. Voor de liefhebbers valt een en ander te berekenen met het Getal van Froude.

3. Je kunt bij Facebook heel goed zien hoeveel vrienden jouw vrienden heb-ben. Hebben mensen op Facebook ge-middeld net zoveel vrienden als hún vrienden?b. Nee, gemiddeld hebben hun vrienden meer vrienden dan zij.

Als iedereen op Facebook exact even veel vrienden heeft, dan is het gemid-

deld aantal vrienden van iedereen ge-lijk. Echter, niet iedereen heeft even veel vrienden. Voor de meerderheid geldt dan dat jouw vrienden gemiddeld meer vrienden hebben dan jij. Dit ver-schijnsel heet de vriendschapsparadox, in 1991 geformuleerd door de Ameri-kaanse socioloog Scott L. Feld. De kans is groot dat jij vrienden bent met iemand die heel veel vrienden heeft. Stel je voor dat iemand tienduizend vrienden heeft, dan zullen er in ieder geval tienduizend mensen zijn die een vriend hebben die heel populair is. Zo’n populaire persoon trekt het gemiddelde enorm omhoog: al zijn tienduizend vrienden op Facebook hebben immers een vriend die tiendui-zend vrienden heeft. Dit geldt overigens voor alle sociale netwerken en niet al-leen voor Facebook.Een simpel voorbeeldje ter illustratie. Er zijn elf vrienden: Arend, Bert, Cor… enz. Als ze in onderstaand schema verbon-den zijn met een lijntje, kennen ze el-kaar. We kunnen nu bekijken hoeveel vrienden ze hebben. A heeft bijvoor-beeld twee vrienden, namelijk B en E. Zie de tabel hieronder. Daarnaast staat in een kolom hoeveel vrienden de vrien-den van elke persoon hebben. Dus de vrienden van A, namelijk B en E, hebben respectievelijk drie en acht vrienden. De

rest is ook terug te vinden in de tabel. Dan kunnen we uitrekenen hoeveel vrienden de vrienden van elke persoon gemiddeld hebben. A heeft bijvoorbeeld twee vrienden die samen elf vrienden hebben, dus gemiddeld 5,5 vriend per persoon.

4. Je druppelt voorzichtig een water-druppel van 1 millimeter groot op een metalen plaat waarvan de tempera-tuur ver onder het vriespunt ligt. Wat is de vorm van de ijsdruppel die zal ont-staan?c. De druppel krijgt een spitse boven-kant.

Wanneer je voorzichtig met een injec-tiespuit een miniem druppeltje water op een koude plaat druppelt, zie je dat het een perfecte bolvorm heeft. Het druppeltje is zo klein, dat de zwaarte-kracht er geen vat op heeft. Maar deze vorm blijft niet rond. Een merkwaardige eigenschap van water is namelijk dat het uitzet wanneer het bevriest. Lang-zaam zie je het druppeltje van beneden naar boven bevriezen. De ijslaag, die van onder naar boven aangroeit in de drup-pel, drijft het nog onbevroren water in het nauw. Het nog onbevroren water behoudt een beetje een bolvorm door de oppervlaktespanning maar door het uitzetten van het water eindigt de be-vriezing van de druppel uiteindelijk in een vlijmscherpe punt.

5. Een gps-satelliet wordt vlak voor zijn lancering altijd zo ingesteld dat de interne klok net een fractie langzamer loopt dan klokken op aarde. Waarom doet men dat?b. Om te compenseren voor de veran-derde zwaartekracht op de satelliet.

Voor een goede plaatsbepaling moet de klok in een gps-satelliet exact goed lo-pen. Gps-satellieten hebben echter met hun klokken last van twee verschijnse-len. Ze vliegen met een grote snelheid om de aarde heen, én ze staan zo ver van het midden van de aarde af dat ze meet-baar minder last hebben van de zwaar-tekracht. De tijd gaat langzamer voor voorwerpen die snel bewegen en de tijd gaat langzamer voor voorwerpen die meer zwaartekracht voelen. Dat klinkt raar, maar zo werkt de natuur. En met behulp van de relativiteitstheorie van Einstein is dat keurig te berekenen. De klok van een gps-satelliet zal 7 miljoen-ste seconde per dag langzamer gaan lo-pen door zijn hoge snelheid. Maar om-dat een gps-satelliet ruim twintigduizend kilometer boven de aar-de vliegt en dus minder zwaartekracht voelt, zal zijn klok 46 miljoenste secon-

redactie wetenschap nd.nl/wetenschap beeld Nils Schoonhoven

Op Facebook hebben je ▶ Den Haag-Hilversum

Kolom 1 #V #VvV gem. #VvV (dus #VvV/#V)

Arend 2 11 5,5

Bert 3 13 4,333333333

Cor 3 14 4,666666667

Dirk 1 8 8

Eduard 8 20 2,5

Fred 3 12 4

Geert 1 3 3

Henk 2 12 6

Isaak 4 13 3,25

Jan 2 12 6

Karel 1 4 4

#=aantal



vrienden gemiddeld meer vrienden

de per dag sneller lopen dan toen hij nog op aarde stond. Als je deze effecten bij elkaar optelt, blijkt dat de klok in de sa-tellietbaan 39 miljoenste seconde per dag sneller gaat lopen. Vlak voor de lan-cering zal de klok dus langzamer gezet moeten worden.

6. Je hebt je shirt binnenstebuiten aan en je handen zijn aan elkaar vastge-bonden met handboeien. Is het moge-lijk om je shirt goed te krijgen zonder je handen los te maken?a. Ja dat kan, na wat moeite zit je shirt weer goed.

Wat je moet doen, is je shirt over je hoofd heen uittrekken. Het shirt zit nu goed om je handen omdat het eerst bin-nenstebuiten zat. Als je het shirt nu aan zou trekken, zou het weer binnenste-buiten zitten. Om dat te voorkomen, moet je het shirt eerst opnieuw binnen-stebuiten zien te krijgen. Dit kun je doen door met wat moeite je shirt in zijn ge-heel door één van de mouwen te trek-ken waardoor het binnenstebuiten om je handen komt te zitten. Als je het shirt nu weer aantrekt, zit het goed. Gelukt! Je hebt je shirt goed aan gekregen met je handen vastgebonden.

7. Het is alsof bomen weten waar an-dere bomen staan. Hoe komt het dat volwassen bomen elkaar niet verdruk-ken of met hun takken tegen elkaar aan staan?b. Ze detecteren het lichtspectrum dat van hun buurbomen afkomt.

Wit zonlicht bestaat uit verschillende kleuren licht. Dit kun je zien als je naar een regenboog kijkt. Als wit licht een boomblad bereikt, worden sommige kleuren licht teruggekaatst en andere

opgenomen. De kleuren die in het blad worden opgenomen, verliezen energie en daardoor verandert de kleur een beetje. Dit veranderde licht vervolgt weer zijn weg uit het boomblad en hier-door is de samenstelling van het witte licht onder een boom anders dan boven de boom. Andere bomen kunnen via hun bladeren dit veranderde licht de-tecteren met behulp van speciale eiwit-ten. Deze eiwitten worden bij verschil-lende kleursamenstellingen al dan niet ‘geactiveerd’ en beïnvloeden de groei. Een andere kleurverhouding in het licht resulteert in een kleiner aantal actieve groei-eiwitten waardoor de groei min-der wordt in de richting van het veran-derde licht.

8. Er bestaat een vrij recent ontdekt ontladingsverschijnsel boven de wol-ken, dat vernoemd is naar een wezen uit een toneelstuk van:b. Shakespeare.

Een ‘sprite’, want daar hebben we het over, is het Engelse woord voor een klein, mysterieus en magisch wezentje. Een mooie naam voor een ‘gloeiend’ ontladingsverschijnsel boven de wolken dat pas in 1989 voor het eerst werd vast-gelegd. David Sentman is de man die dit verschijnsel een naam heeft gegeven. In de natuurkunde worden vaak beschrij-vende namen gebruikt voor een nieuw fenomeen. Maar omdat nog niemand wist wat dit verschijnsel precies was, wilde Sentman geen naam geven die onderzoekers misschien op het verkeer-de been zou zetten. Dus heeft hij, samen met een goede vriendin en gewapend met een woordenboek, urenlang naar mooie woorden gezocht. Uiteindelijk kwamen ze uit op het woord ‘sprite’ waarbij hij meteen moest denken aan

Puck, een sprite uit A Midsummer Night’s Dream van Shakespeare.

9. Op Groenland ligt ongeveer 2,9 mil-joen km3 ijs. Stel dat al dat ijs smelt en zich onmiddellijk verdeelt over het hele oceaanoppervlak. Hoeveel meter zee-spiegelstijging zou dit aan de Neder-landse kust veroorzaken?b. Tussen de 2 en 3 meter.

Er ligt echt heel veel ijs op Groenland! 2.900.000.000.000.000 dm3, volgens het IPPC. Als al dit ijs zou smelten en je reke-ning houdt met het dichtheidsverschil tussen zoet ijs en zout water, kom je uit op een stijging van het zeeoppervlak van iets meer dan zeven meter. Maar je vergeet dan iets heel belangrijks. Er ligt namelijk zo’n bizar grote massa ijs op Groenland dat die zelf een zwaarte-krachtsveld heeft. Dit veld trekt het wa-ter van de wereldzeeën naar zich toe. Je kunt het een beetje zien als permanente vloed om Groenland. Alsof er een extra maan boven op Groenland ligt die er-voor zorgt dat om het hele land de zee-spiegel hoger wordt. Nederland ligt dicht genoeg (3000 km) bij Groenland

om dat nog te merken. De waterspiegel hier ligt dus eigenlijk ‘te hoog’, doordat Groenland het waterniveau in zijn buurt omhoog trekt. Als het zwaartekrachts-veld ontbreekt doordat al het ijs op Groenland is gesmolten, kan je bereke-nen dat het waterniveau aan de Neder-landse kust 4,5 meter zal dalen. Samen met die zeven meter stijging kom je uit op een stijging van tussen de twee en drie meter.

10. Een grijs beeldscherm is gevuld met willekeurig geplaatste zwarte en witte stippen. Op het scherm verschijnt steeds een nieuw beeldje waarbij de stippen iets naar rechts zijn verplaatst. We zien dan de stippen vloeiend naar rechts bewegen. Wat gebeurt er nu met de beweging als we bij elk even beeld-je (nummer twee, vier, zes, etc.) de witte stippen zwart maken en de zwarte stippen wit?c. We zien de bewegingsrichting om-draaien.

Het is voor wetenschappers nog niet duidelijk waarom de mens zo geëvolu-eerd is dat onze hersenen een bewe-gingsomkering halen uit een contrast-verandering. Je ogen schieten tientallen plaatjes per seconde en elk plaatje wordt door je hersenen vergeleken met het vorige. Kennelijk wordt er niet al-leen gekeken of donkere of lichte voor-werpen zijn bewogen, maar worden ook lichte en donkere objecten met elkáár vergeleken. Misschien zit hier nog extra informatie in die de hersenen kunnen gebruiken om beweging beter te zien. Dit effect van bewegingsomkering treedt niet alleen op bij mensen, maar ook bij veel dieren. Er zijn zelfs huisvlie-gen op heel kleine loopbandjes voor een computerscherm gezet. Die gingen de andere kant op lopen, wanneer ze con-trastveranderende stippen te zien kre-gen. Het lijkt meer dan een optische il-lusie te zijn en echt verband te houden met hoe dieren en mensen beweging zien.

11. Je hebt de keuze om voor het eerst op een ouderwetse hoge bi (vélocipède) of op een moderne ligfiets te rijden. Op welke van deze twee fietsen kun je het makkelijkst je evenwicht bewaren? a. De hoge bi.

Je kunt het balanceren op een fiets het beste vergelijken met een omgekeerde slinger. Bij een slinger is de tijd waarin de slinger heen en weer gaat alleen af-hankelijk van de lengte van het touw. Als het touw lang is, beweegt het ge-wicht onderaan langzamer dan als het kort is. Omgekeerd werkt dit ook zo met een stok die je op je hand balanceert. Een lange stok beweegt een stuk rusti-ger. Het is dus veel makkelijker om met je hand de nodige correcties uit te voe-ren die de stok midden boven je hand houden. Een korte stok beweegt zo snel dat je te weinig tijd hebt om te corrige-ren. Zo is het ook bij de lage ligfiets: cor-recties moeten (te) snel worden uitge-voerd. Een hoge bi is makkelijker in evenwicht te houden dan de lage ligfiets doordat je veel meer tijd hebt om te re-ageren.

12. Een 35-jarige man transplanteert schaamhaar naar zijn hoofd om de snel oprukkende kaalheid, die in zijn familie veel voorkomt, te bestrijden. Hoe ziet hij er tien jaar later uit?b. Behaard: het schaamhaar zit er nog maar de kans op krullen is heel groot.

Niet de omstandigheden op de hoofd-huid, maar de genetica van het getrans-planteerde haarzakje bepaalt hoe de haar groeit. Schaamhaar blijft schaam-haar, ook op het hoofd: het behoudt zijn vorm en kleur én het valt niet uit. Bij mannen met erfelijke kaalheid hebben de hoofdharen een genetische overge-voeligheid voor het hormoon dihydro-testosteron (DHT), dat uit testosteron ontstaat. DHT laat de haarzakjes uitein-delijk verschrompelen. Schaamhaar

heeft deze genetische overgevoeligheid niet, dus het getransplanteerde haar blijft groeien, maar de kans op krullen is wel vrij groot.

13. Als je een theedoek nat maakt, wordt hij donkerder van kleur. Laat je hem drogen dan wordt hij weer lichter. Wat veroorzaakt deze kleurverande-ring?b. Doordat de brekingsindex van water dicht bij die van textiel ligt neemt de verstrooiing af.Hoe licht of donker een voorwerp eruit-ziet, wordt bepaald door de hoeveelheid licht die verstrooid wordt door het voor-werp. Hoe meer verstrooiing, hoe lichter het voorwerp lijkt. De mate van ver-strooiing hangt onder andere af van het verschil in lichtsnelheid tussen de om-geving en het voorwerp. In vacuüm is de lichtsnelheid altijd constant, maar in bijvoorbeeld textiel is die veel langza-mer dan in lucht. Wanneer er water om de textielvezels zit, is het verschil in lichtsnelheid tussen de omgeving (na-melijk het water) en de vezels een stuk kleiner. Hierdoor wordt er minder ver-strooid en is het voorwerp donkerder. Een maat voor de lichtsnelheid in een voorwerp is de brekingsindex. De bre-kingsindex van water en textiel liggen dicht bij elkaar, vandaar dat een natte theedoek donkerder van kleur is.

14. Je hebt drie doosjes met bonbons. In het ene zitten twee witte bonbons, in het andere zitten twee pure bon-bons en in het derde doosje zitten een pure en een witte bonbon. Je kiest wil-lekeurig één van de drie doosjes en pakt daaruit ook weer willekeurig één van de twee bonbons. Die bonbon is wit. Wat is nu de kans dat de andere bonbon in het gekozen doosje ook wit is?c. 2/3.

Deze vraag is een toepassing van de be-roemde paradox van Joseph Bertrand. Hij wilde aantonen hoe belangrijk het is om op een goede manier te tellen. Het juiste antwoord is 2/3. Er zijn drie mo-gelijkheden om aan een witte bonbon te komen. Het doosje met de twee pure bonbons kan namelijk meteen vergeten worden, daaruit kan je geen witte bon-bon hebben gepakt. 1. Je pakt het doosje met één witte en één pure bonbon en pakt daaruit de wit-te.2. Je pakt het doosje met twee witte bonbons en pakt daaruit de linkerbon-bon.3. Je pakt het doosje met twee witte bonbons en pakt daaruit de rechterbon-bon.Bij twee van de drie mogelijkheden is de volgende bonbon dus ook wit.

15. Een schip dat drinkwater vervoert, ligt te wachten in een grote zeesluis. Door een gat in het schip stroomt zee-water het schip in. Om te voorkomen dat het schip gaat zinken, pompt de bemanning het drinkwater de sluis in. Er stroomt net zoveel water het schip in, als de bemanning wegpompt. Het waterniveau in de sluis:a. Stijgt.

Zeewater heeft een hogere dichtheid (1030 g/l) dan zoet water (1000 g/l). De dichtheid bepaalt het drijfvermogen: hoe hoger de dichtheid, hoe makkelijker iets blijft drijven. Het zoute water in de sluis wordt vermengd met het zoete wa-ter uit het schip. Hierdoor wordt de dichtheid van het water in de sluis lager en daarmee neemt dus ook het drijfver-mogen af. Verder wordt door het weg-pompen, het drinkwater in het schip geleidelijk vervangen door zeewater. Daardoor neemt de massa van het schip iets toe. Het schip wordt dus zwaarder en het drijfvermogen van het water in de sluis neemt af. Beide effecten hebben een negatieve impact op de diepgang van het schip: het schip komt dieper te liggen waardoor het waterpeil in de sluis stijgt. <

Mario Stouwie uit Leek mag heeft de Nationale Weten-schapsquiz 2011 gewonnen. De quiz wordt georganiseerd door de VPRO in samenwerking met de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).Gemiddeld beantwoordden de inzenders zes van de vijftien vragen goed. Of de quizzers fervente zwemmers zijn, valt te betwijfelen: maar een klein deel van de inzenders wist wat er gebeurt als Olympische baden 1,5 meter minder diep zouden zijn. Ook de vraag waarom een theedoek donkerder wordt als je hem nat maakt, was voor de grote meerder-heid een raadsel.Mario Stouwie – vorig jaar behaalde hij nog de tweede plaats in de Nationale Wetenschapsquiz – maakte dit jaar geen enkele fout. Hij wint een reis naar La Palma inclusief een bezoek aan de William Herschel-telescoop. Sander Hardeman uit Veenendaal maakte de quiz eveneens foutloos. Na loting kreeg hij de tweede plaats toegewezen. Hij wint een lang weekend naar Genève en een bezoek aan CERN, het Europese onderzoeksinstituut voor deeltjesfysica.

De derde prijs – een lang weekend Amsterdam met een bezoek aan het Rijksmuseum met een unieke rondlei-ding – gaat naar Maaike van ’t Westeinde uit Eindhoven. Zij maakte maar één foutje.De allerbeste groep maakte twee fouten in de hele quiz. Klas 6A van De Nieuwste School in Tilburg – gemiddelde leeftijd 18 jaar – sleept de groepsprijs in de wacht. Zij winnen een dagje Texel met een bezoek aan NIOZ, het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek en Ecomare, het natuurmuseum voor de Wadden.Tijdens de Nationale Wetenschapsquiz op tv streden ontwerpers Piet Hein Eek, Marlies Dekkers en Vera Ya-novshtchinsky tegen de drie wetenschappers Erik Verlinde, Christa Testerink en Peter-Paul Verbeek. De strijd eindigde in een gelijkspel. De beste individuele speler van de tv-quiz was Vera Yanovshtchinsky.

▶ ▶ Heeft u zelf een vraag en denkt u dat deze leuk zou zijn voor de quiz van 2012? Stuur deze dan in via [email protected]

Mario Stouwie wint wetenschapsquiz

Opnamen van de Nationale Wetenschapsquiz van de VPRO en de NWO. De presentatie was in handen van Lottie Hellingman en Rob van Hattum.


…‘Er zijn geen christenen in Libië, wel joden.’ Dat vertelt vrijwel iedere Libiër, hoewel hij dan christenen van Libische oorsprong bedoelt.

…Voor christenen is Libië een relatief tolerant land, maar evangelisatie en bekering blijven een doodzonde.

▶ TripoliNabeel Shehata, Egyptisch en kopt, werkt als manager in een van de chique hotels van Tripoli. Hij woont en werkt al circa twintig jaar in de Libische hoofdstad. Als christen ondervindt hij weinig afkeer. ‘Zodra Libiërs horen dat je een Arabisch christen bent, gaan ze je direct beter behandelen’, is zijn erva-ring. ‘Ze zeggen dat ze christenen meer vertrouwen dan moslims. Christenen zouden minder liegen. Maar van religie veranderen, kan niet. Dat is een rode lijn. Daar moet je niet over spreken, dat ligt veel te gevoelig.’Christenen zijn in Libië officieel vrij hun geloof binnen kerkmuren te bele-ven. Evangeliseren is echter niet toege-staan. ‘Afgelopen mei hebben we een lading (ingeblikte) Bijbels en gezangenboeken onderschept in de haven van Benghazi’, zegt een veiligheidsmedewerker van de overgangsraad (NTC) in Benghazi. De man wil alleen op basis van anonimiteit geciteerd worden. ‘De lading was af-komstig uit Egypte. Het lijkt er op dat de uitvoerders, een koptische en een rooms-katholieke Egyptenaar, het niet uit ideologische reden hebben gedaan. Wij denken dat geld de drijfveer was.

De leider van de operatie was een Ame-rikaanse protestant.’De Egyptenaren zijn ondervraagd en kregen een waarschuwing. ‘Een deel van de Bijbels en de gezangenboeken hebben we in kerken neergelegd’, aldus de veiligheidsadviseur. ‘Wij hebben niets tegen christenen. Maar elke soci-ale verandering moet vanuit Libië zelf komen, en niet worden aangestuurd of opgehitst van buitenaf. Dat is vragen om problemen.’In de revolutie tegen Gadhafi en zijn regime verkondigden de staatsmedia dat de NAVO in Libië actief was om de

Libiërs te kerstenen. In Benghazi zou-den er al ruim honderd bekeerlingen zijn, liet de staatsradio horen in woes-tijnplaatsen als Kufra en Widan. Die be-richten werden geloofd en het kan ver-klaren dat een aantal plaatsen in het midden en zuiden zich pas laat bij de volksopstand aansloten.

kruis en kerkToch lijkt er in Libië over het algemeen geen sprake van aversie tegen christe-nen. In Dafnia, een buitenwijk van Mi-surata, lag de koptische kerk in de frontlinie tijdens de gevechten met

Gadhafi’s troepen, tijdens de maanden-lange bezetting van Misurata. Chris Stephen, correspondent van The Guar-dian, volgde vanuit het kerkgebouw de maandenlange bezetting van Misurata. ‘De kerk stond eerst onder controle van Gadhafi-handlangers, terwijl de pries-ter in de kerk bleef. Daarna kregen de Libische vrijheidsstrijders controle over het gebied. Toen ze bij de kerk arriveer-den, trapten ze de deur in en inspec-teerden de kerk. Een dag later kwamen ze de kerkdeur repareren. De koptische priester zei dat dat niet hoefde, maar de vrijheidsstrijders wilden de deur per se herstellen.’Opvallend is ook dat het Rode Kruis on-gehinderd het kruisembleem kan voe-ren. In andere Arabische landen, waar de Rode Halve Maan werkt, zou het kruis (dat overigens niet verwijst naar het christendom, maar naar de Zwit-serse vlag) direct tot problemen leiden.Ook valt op dat kerken in Tripoli groter zijn dan de moskee in de buurt, iets wat in buurland Egypte ondenkbaar is. En anders dan in Egypte zijn er in Libië geen incidenten van brandstichting in kerken. Op de Libische televisie zenders treden geen predikers op die opruiende taal uitkramen tegen christenen. Inte-gendeel, Libiërs moedigen de terugkeer aan van joden die ooit gevlucht zijn uit Libië. Kortom, het Noord-Afrikaanse land lijkt aan de wereld te willen bewijzen dat het tolerant is. Onder Gadhafi werden alle Libiërs als terroristen bestempeld, een imago waar ze schoon genoeg van hebben. <

Rena Netjes nd.nl/buitenland beeld epa / Mohamed Messara

Relatieve vrijheid christenen LibiëRené Fransen nd.nl/wetenschap

Antistof remt auto-immuunziekte bij muizen

▶ RehovotHet afweersysteem dat mens en dier beschermt tegen indringers kan soms zelf voor problemen zorgen. Bij de mens zijn reuma en de ziekte van Crohn bekende voorbeelden van zo’n auto-immuunziekte. Maar naast het afweersysteem spelen ook bepaalde enzymen in het lichaam een rol bij deze ziekten. Onderzoekers van het Weizmann Institute of Science in Israël onderzoeken al enige tijd de rol van MMP9, een enzym dat onder meer bindweefsel kan afbreken. Te hoge activiteit van dit enzym speelt een rol bij verschillende auto-immuun-ziekten, zo ontdekten zij. En nu is er – bij muizen – een middel gevonden dat MMP9 blokkeert.Een synthetische stof maken die MMP9 remt, bleek lange tijd een zeer moeilijke opgave. Daarom kozen de onderzoekers voor een andere route. Zij injecteerden muizen met het actieve deel van het enzym, dat wel synthetisch is na te maken. De muizen gingen vervolgens antistof-fen produceren tegen dit enzymfrag-ment. En deze antistoffen blijken de werking van het enzym daadwerke-lijk te remmen.Verder onderzoek moet aantonen of deze aanpak ook bij mensen toe te passen is.Het onderzoek is gisteren gepubli-ceerd in het tijdschrift Nature Medicine.

Kinderen in de Koptische kerk van Tripoli, die in een buitenwijk van de Libische hoofdstad staat. De kerk raakte licht beschadigd tijdens de aanvallen van NAVO-toestellen gericht tegen het bewind van kolonel Gadhafi.

VEILIG EN BESCHERMD WONEN

Voor als je begeleid wilt wonen, in een christelijke woon- en leefsfeer met een persoonsgebonden budget. Als je ondersteuning nodig hebt op één of meerdere gebieden en wilt wonen en werken in zuid-oost Friesland.

www.bijhetkruispunt.nl tel 0516-568750 [email protected]

Voor lezers door lezersSteun het ND Fonds en help lezers die in econo-misch zwaar weer zijn gekomen hun abonnement te behouden. De groep mensen die een beroep op het ND Fonds moet doen om hun krant te behouden wordt steeds groter. Het ND Fonds betaalt voor deze abonnees een deel van hun abonnementsgeld.

Steun daarom uw medeabonnee en maak een gift over op banknummer 4079642 t.n.v. ND Fonds te Barneveld.

Website: www.ndfonds.nl - Telefoon: 0342 411 711 Postadres: Postbus 111, 3770 AC Barneveld

wijziging nabezorgingnd.nl/bezorging

Per 1 januari stopt onze bezorgdienst met de nabezorging van het Nederlands Dagblad.Als er vanaf dat moment iets mis gaat met de bezorging, stuurt u ons dan een bericht en binnen 10 minuten ontvangt u de krant in digitale vorm in uw mailbox. Ga naar nd.nl/bezorging of bel 0342 411711.Mailen kan ook: [email protected].

Abonneeservice nd©

advertenties



feuilletons

wordt vervolgd

wordt vervolgd

colofonUitgave van Nederlands Dagblad B.V.Hermesweg 20, 3771 ND Barneveld, tel. 0342 411 711Postbus 111, 3770 AC Barneveld, www.nd.nlabonnemententel. 0342-411711, e-mail [email protected]; www.nd.nl/abonneeserviceadvertentiestel. 0342 411711, Ma. t/m vr. 8.30-17.00 uur;e-mail [email protected]; fax 0342- 411612familieberichten € 0,89 per mm (incl. btw.), per kolom. rubrieks- en zakelijke advertenties zie nd.nl/adverterensluitingstermijn rubrieksadvertenties één dag voor plaatsing vóór 12.00 uur; zakelijke advertenties reserveren vóór 09.00 uur, aanleveren vóór 11.00 uur; familieberichten vóór 13.00 uur; geboorte- en overlijdensadvertenties vóór 16.00 uur. Advertenties voor maandageditie: zakelijke advertenties vrijdags tot 12.00 uur; rubrieksadvertenties vrijdags tot 13.00 uur; familieberichten e-mail of fax zaterdags tot 17.00 uur.redactieadressenalgemeen Postbus 111, 3770 AC Barneveld; tel. 0342 411711; e-mail [email protected]; fax 0342 411611. politieke redactie postbus 20018, 2500 EA Den Haag; tel. 070 3183180; e-mail [email protected]; fax 070 3453101auteursrechtenAlle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij Nederlands Dagblad B.V., c.q. de desbetreffende auteur.bank ING-bank, Zwolle, rek.nr. 65.94.41.144, -IBAN NL21 INGB0659441144 - BIC code INGBNL2AbezorgingInformatie over bezorging: maandag t/m zaterdag tussen 08.30 en 10.30 uur via tel. 0800-0224211 (gratis) ) of SMS 222 naar 1008 (55 cent per bericht) wanneer u vandaag geen krant hebt ontvangen. Wanneer u voor het eerst gebruik maakt van deze service vermeld dan postcode en huisnummer.

nederland

zonnig

-1000- isobar

Ben Lankamp

AmsterdamArnhemBredaDen HaagEnschedeGroningen

LeeuwardenMaastrichtSabaUtrechtVlissingenZwolle

BangkokDelhiDubaiKaapstadMexico CityNew YorkParamariboPekingSydneyTel AvivVancouver

AtheneBerlijnBrusselKopenhagenLondenMadridMoskouParijsRomeStockholmWenen

bewolkt 9heiig 9bewolkt 9bewolkt 9bewolkt 8neerslag 9

bewolkt 7heiig 6neerslag 7neerslag 8neerslag 7neerslag 7

bewolkt 31zonnig 20zonnig 25zonnig 25zonnig 22regen 15regenbui 33bewolkt 5bewolkt 23zonnig 19regen 8

bewolkt 33zonnig 21zonnig 24zonnig 27bewolkt 21heiig 13regenbui 33zonnig 5bewolkt 23zonnig 20regen 9

neerslag 12bewolkt 12heiig 9bewolkt 9bewolkt 11zonnig 13neerslag 4zonnig 8zonnig 12helder 9zonnig 8

zonnig 13bewolkt 10bewolkt 7bewolkt 7bewolkt 10zonnig 12helder 4neerslag 8zonnig 12bewolkt 5zonnig 5

bewolkt 9bewolkt 8regenbui 28bewolkt 9bewolkt 8heiig 10

bewolkt 7bewolkt 7regenbui 28neerslag 7bewolkt 7heiig 6

wind in Bft

opklaringen

bewolkt

buien

onweer

regen

sneeuwregen

sneeuwbuien

dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag

HHHHHH

HHH

HHH

LLL

LLL

LLL

LLL

103510351035

1030

1030

1030

1025

1025

1025

1020102010201015

10151015

101010101010100510051005100010001000995995995

990990990

100510051005

101010101010

100510051005

100010001000

995995995

990990990

985985985

980980980 975975975 970970970

965965965

555

1025

1025

1025

103010301030

Dublin

Londen

Parijs

Lissabon

Madrid

Tunis

Berlijn

Warschau

Istanboel

Athene

Rome

Moskou

Dubrovnik

HelsinkiOslo

4

2

3

4

2

3

sneeuw

mist

Vandaag heeft de zon veel ruimte inde zuidelijke helft van het land. In hetnoorden is het veelal bewolkt, ook kaner een beetje (mot)regen vallen. Het isnog steeds behoorlijk zacht voor einddecember, met maxima tussen 7 en 10 graden. De wind is zuidwest totzuid van richting en waait matig,kracht 3 of 4. Komende nacht zijn ereerst opklaringen en het koelt af naar3 tot 6 graden. Woensdag is het overalweer grijs en er valt verspreid eenbeetje regen. Het wordt 8 of 9 graden.Verder trekt de zuidwestelijke windgeleidelijk aan. Hij wordt matig of vrijkrachtig boven land, 4 of 5 Bft, aan zeekrachtig of zelfs hard, kracht 6 tot 7.Donderdag zijn er zonnige perioden,maar er vallen in de kustprovincieslater op de dag ook enkele buien,misschien zelfs met natte sneeuw. De middagtemperatuur ligt rond 6graden. Vrijdag en de dagen daarnablijft het licht wisselvallig weer. Er zijn zonnige momenten, maar vakertrekken er wolkenvelden over. Van tijd tot tijd valt er wat regen,waarschijnlijk ook tijdens dejaarwisseling. Het zal waarschijnlijkniet mistig worden. De wind trektvooral op nieuwjaarsdag weer flinkaan. Het wordt dan ook weer zachter,de maxima komen tussen 8 en 11graden uit.

Zon enwolken

weer Nederland Europa

Canarische

Eilanden

zon maan

vandaag morgen vandaag morgen

stad stad

stad

weer °C weer °C weer °C weer °C

stad weer °C weer °C weer °C weer °C

wereld europavandaag morgen vandaag morgen

vanochtend vanmiddag

08:50

16:32

10:15

20:14

uur

uur

uur

uurwarmtefront

koufront

HH

LL

hogedrukgebied

lagedrukgebied6° 9° 7° 6° 6° 6°10% 50% 60% 50% 40%

3° 4° 3° 2°<-15° -15°/ -10° -10°/ -5° -5°/ 0° 0°/ 5° 5°/ 10° 10°/ 15° 15°/ 20° 20°/ 25° 25°/ 30° 30°/ 35° >35°

weerfoto

Tijdens de kerstdagenwas het zeer zacht.Gisteren werd het 11 tot13 graden, de hoogstetemperaturen optweede kerstdag inzestig tot negentig jaar.

Paul Bouwens

4

ZW 4 ZW 4 NW 5 W 5 ZW 4

opgelicht

57. ‘Er waren minder opdrachten. Maar mijn vader had niet gedacht dat hij ont-slagen zou worden. Hij werkt daar bijna het langst van iedereen. Maar nu is het toch gebeurd, het bedrijf is failliet.’ Mo-nieks stem trilt nog steeds. Eduard ziet dat ze bijna weer moet huilen. ‘Dank je wel dat je het hebt willen ver-tellen, Moniek’, zegt meester. Hij knikt haar toe. ‘Ik kan me voorstellen dat dit wel heel akelig voor jullie is. Ik hoop dat je vader gauw weer ander werk vindt.’Meester kijkt de kring rond.‘We stoppen nu met de vakantieverha-len. Morgen gaan we wel weer verder. Zetten jullie de tafels en stoelen maar weer op hun plek. Daarna mogen jullie beginnen aan de weektaak, ik zal die even uitdelen.’ Meester loopt naar het bureau en pakt een stapel papieren. Iedereen schuift zijn eigen tafel en stoel weer naar de

gewone plek. Eduards stoel valt. Hij zat niet echt op te letten of de stoel wel goed met de tafel meeschoof. Zijn ge-dachten waren blijven steken bij het verhaal van Moniek. Wat akelig als je vader zoiets overkomt!‘Kijk een beetje uit’, zegt meester en hij kijkt Eduard recht in het gezicht aan. ‘Het is niet nodig om zoveel herrie te maken. Als iedereen nu weer op z’n plek zit, gaan we beginnen en kan ik de weektaken uitdelen. Ik loop zo nog wel een keer langs, dus als iemand nog een vraag heeft, hoor ik het wel.’

de verloren zus

278. Je kijkt toe terwijl de bewaker met tegenzin achteruit stapt en de vreem-deling je armen en benen losmaakt.Je bent ontzet als de bewaker je uit de dodencel en buiten de gevangenispoort brengt, waar hij je vrijlaat. ‘‘Je bent vrij’’, zegt hij en je kunt hem alleen ver-baasd aankijken. ‘‘Maar hoe zit het dan met mijn misdaden? Ik was toch ter dood veroordeeld’’, zeg je. De bewaker grijnst alsof hij het ook niet geloven kan, en zegt dan, terwijl hij in de rich-ting van de dodencel wijst: ‘‘Die man daar binnen. Hij is zojuist in jouw plaats gestorven.’’’Toen Walt zweeg, bleef het even stil in de volle zaal als in de dodencel die hij beschreven had. Walt keek in Christy’s richting en ze keken elkaar aan. ‘Dat is in feite wat Jezus deed,’ zei hij. Ze was ervan overtuigd dat hij haar strak aan-keek. Ze keek weg en voelde warmte naar haar wangen stijgen. Waarom

keek hij naar haar? Walt keerde terug naar het podium. ‘Onze zonden zullen ons naar de eeuwige ondergang sturen. Zo gaat dat nu eenmaal. Net zoals een doodvonnis. We kunnen dat niet veran-deren, tenzij we Jezus als onze Borg hebben. Toen ik dat eenmaal mocht ge-loven voor mezelf is mijn leven nooit meer hetzelfde geweest.’Christy staarde naar haar handen ter-wijl hij verderging. Ze wilde geloven wat hij zei, net zoals ze May wilde gelo-ven, maar je kreeg toch niets in het le-ven voor niets?

Welk snoepje (A-D) komt er op de plaats van het vraagteken?

BREINBREKER

De oplossing van deze puzzel komt in het ND van morgen

OPLOSSING SUDOKU 241211

8 1 4 6 5 3 2 9 77 2 3 1 9 8 4 6 56 9 5 2 4 7 1 3 83 5 6 7 1 9 8 2 41 4 9 8 2 5 6 7 32 8 7 4 3 6 9 5 15 6 2 3 8 4 7 1 94 3 1 9 7 2 5 8 69 7 8 5 6 1 3 4 2

puzzel


ndwinkel

De Nederlandse canon van de Tweede Wereldoorlog in vijf intieme portretten bevat vijf indrukwekkende documentaires die eerder werden uitgezonden in EO Netwerk.Door in te zoomen op de levens en emoties van de ‘hoofdrolspelers’ in zijn documentaires en de artistiek vakkundige wijze waarop dit gebeurt, weet onderzoeks-journalist Geert Jan Lassche de kijker zeer dicht bij de beschreven gebeurtenissen te trekken.

De dvd-box bevat de volgende documentaires:● De tas van Eva● De vergeten Polen in de Slag om Arnhem● Nooit meer laf● Het was maar een mof● Het geweten

Bestel deze dvd-box met 50% korting voor € 14,95 via www.ndwinkel.nl/lassche of met de bon hiernaast.

Vijf indrukwekkende oorlogsdocumentairesGemaakt door Geert Jan Lassche

ndwinkel.nl

Bestel nu in ndwinkel.nl

Graag bestel ik één of meer dvd-boxen De Nederlandse canon van de Tweede Wereldoorlog in vijf intieme portretten en betaal hiervoor het genoemde bedrag en eenmalig € 4,95 aan verzendkosten.

…ex. dvd-box De Nederlandse canon van de Tweede Wereldoorlog € 29,99 € 14,95

naam: m/v straat: postcode: plaats: telefoonnr: e-mail:

Ik machtig het Nederlands Dagblad eenmalig de som van de bestelde artikelen en € 4,95 verzendkosten van mijn rekening af te schrijven.

bankrekeningnummer:

handtekening:

Stuur deze bon naar het Nederlands Dagblad t.a.v. ndwinkel, Postbus 111, 3770 AC Barneveld

€ 29,99actieprijs€ 14,95

50%korting

advertenties

■ achttien min‘Mijn lieve nichtje Iris heeft een heup-operatie gehad’, mailt Roger Olde. ‘Ze zit van haar heup tot haar voet in het gips. Ze moet nu weken liggen en dat is een enorm zware klus als je vijf jaar oud bent. Nu wordt ze op 30 decem-ber aanstaande zes jaar. Ze kan zeker een steuntje in de rug gebruiken.’ Haar adres is:Iris Olde, Lucaslaan 13, 6564 AW Heilig Landstichting.

■ achttien plusTimo Visser (27) uit Eindhoven heeft een ongeluk gehad, mailt zijn moeder, Adri Visser uit Den Helder, ook na-mens zijn broers Joël en Jan Willem. ‘Hij heeft veel pijn in zijn schouder en sleutelbeen, en kan voorlopig niet werken. Familie en vrienden heeft hij niet in de buurt. Daarom zou het ge-weldig zijn als de lezers hem blij ma-ken met post of een andere attentie.’ Zijn adres:Timo Visser, Stephensonstraat 9, 5621 GR Eindhoven.

■ Hartelijk dank‘Ik stond een paar weken geleden in Meeleven en nu wil ik iedereen heel erg bedanken voor alle kaarten die ik heb gekregen na mijn operatie’, mailt Tom Folkers uit Nijkerk. ‘De operatie is goed gegaan en ik kreeg heel veel kaarten. Dus heel erg bedankt!’

‘Hartelijk dank aan ieder die Jan Hof-

stee en Joop Kooijman in het ver-pleegtehuis De Weezenlanden te Zwolle meeleven heeft getoond’, mailt de familie Hooiveld. ‘Beide broeders hebben erg genoten van de kaarten die ze hebben ontvangen. Helaas ver-loopt het genezingsproces voor bei-den erg langzaam, maar ze hopen te zijner tijd weer naar huis te mogen terugkeren.’

’Wat een geweldige verrassing voor Folkert en Durkje Smid-Rollingswier uit Kollumerzwaag om zoveel meele-ven te mogen ontvangen’, mailt Tjits-ke Sikkema. ‘Ik moest u namens hen heel hartelijk bedanken. ‘Als je kijkt met de ogen van je hart, dan gebeuren er prachtige dingen.’ Dan wordt liefde zichtbaar!’

‘In de krant van 14 november jl. is in deze rubriek mijn vrouw Grietje Zwerver vermeld’, mailt MelleJan Zwerver uit Stadskanaal. ‘Vanaf die datum ging haar gezondheidstoestand snel achteruit. Op 24 november heeft de Here haar opgenomen in Zijn heer-lijkheid. Gelukkig is ze verlost van alle pijn en moeite. De familie is heel dankbaar voor het meeleven dat veel mensen hebben laten blijken. Haar lijflied was: ‘’k Stel mijn vertrouwen op de Heer mijn God...’ Dat geeft ons ook troost.Verder wensen wij alle le-zers Gods zegen toe in 2012.’ En daar-bij sluit ik mij van harte aan.

▶ ▶ opgaven: [email protected] of ND, postbus 111, 3770 AC Barneveld

meeleven Marianne Hoksbergen nd.nl/meeleven

■ De Meidoorn viert Kerst op IJsselvliedtChristelijke basisschool De Meidoorn uit Wezep stond vo-rige week op een bijzondere manier stil bij het kerstfeest. Op landgoed IJsselvliedt bij Wezep was een met lichtjes gemarkeerde route uitgezet. Onder leiding van een gids met een lantaarn liepen de kinderen en hun ouders in kleine groepjes langs het kerstverhaal. Op verschillende plekken langs de route werd een onderdeel van het ver-haal gespeeld. Het begon met een optreden van de pro-feet Jesaja. Vervolgens kwamen de kinderen via keizer Augustus en de herders met hun schapen bij de engel die, gekleed in een prachtige witte jurk en beschenen door een helder licht, uit het donkere bos de kinderen tege-moet kwam. Met op de achtergrond het lied ‘Stille nacht’ was dit het hoogtepunt van de wandeling. Daarna kwa-men de wijzen en uiteindelijk de stal. Een stralende ster wees de weg naar het onderkomen van Jozef en Maria die met hun kind in de armen de bezoekers verwelkomden. Naast de stal zorgden enkele fluitisten voor een waardige afsluiting. In de schuur van een nabijgelegen boerderij was er warme chocolademelk.

■ kerstontbijt op de BogermanschoolOp de donderdagmorgen voor Kerst mochten de kinderen van de gereformeerde Johannes Bogermanschool in Grootegast de dag op een bijzondere manier met elkaar beginnen. De meesters en juffen hadden er voor gezorgd dat in de school een lekker ontbijt klaar stond. Donder-dagavond werd er nog een kerstviering gehouden in de Morgensterkerk in Grootegast waar ook de ouders uitge-nodigd waren.

■ kinderhulp Zending over GrenzenDe Roemeense kinderbescherming heeft in een brief haar dankbaarheid geuit aan Zending over Grenzen voor de hulp die zij biedt aan kinderen in tehuizen. Volgens Vasi-lica Florea, directeur van het Child Protection Department

in Roemenië, is door Zending over Grenzen de kwaliteit van de sociale hulp in de tehuizen verbeterd. Sinds 1997 voert de Roemeense overheid een actief beleid om de kin-dertehuizen in het land te sluiten. Hoewel Mission wit-hout Borders Romania, de partnerorganisatie van Zending over Grenzen in Roemenië, nog steeds hulp biedt aan kin-deren in tehuizen, richt de hulp zich hoe langer hoe meer op de kinderen die uit de gesloten kindertehuizen worden teruggeplaatst bij een familielid en daarmee vaak in een ontwrichte gezinssituatie terechtkomen. Zending over Grenzen is een internationale en interkerkelijke stichting die hulp biedt aan zo’n 30.000 kinderen en 1.500 gezin-nen in Oost-Europa die in armoede leven.

▶ ▶ tips? e-mail naar [email protected]

en verderredactie binnenland • beeld cbs De Meidoorn en gbs Johannes Bogerman

Hoogtepunt van de kerstwandeling op IJsselvliedt was de engel, die uit het bos tevoorschijn kwam.

De leerlingen van de Bogermanschool in Grootegast kregen een kerstontbijt van de leerkrachten.

Maleisische natuurbeheerders hebben een jonge Borneo-Sumatraanse neus-hoorn gevangen om haar aan een man-netje te koppelen. Zo moet worden voorkomen dat het ras uitsterft. Er zijn nog maar veertig Borneo-Sumatraanse

neushoorns in de oerwouden van Bor-neo. De autoriteiten zijn meer dan drie jaar op zoek geweest naar een geschikte partner voor een mannelijke neushoorn die in 2008 in de oostelijke Maleisische staat Sabah werd gered. <

ap nd.nl/buitenland

Neushoornvrouwtje gevangen ▶ Kuala Lumpur

19media

nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

▹▹ kijk voor het complete programmaoverzicht op www.nos.nl of op Teletekst pagina 200 ....................................................▹▹

Ned. 1, 20.30-21.40 uurJournaal jaaroverzichtRode draad door het wereldnieuws van 2011 is de mondiale volkswoede die uitmondde in massale protesten. In de Arabische wereld kwamen burgers in opstand tegen de alleenheersers, in Griekenland protesteren mensen tegen de bezuinigingen, wereldwijd roept de Occupybeweging schande over de misstanden in de fi nanciële wereld. Presentator Rik van de Westelaken staat hierbij stil, net als bij andere grote gebeurtenissen, zoals de massamoord in Noorwegen, de brand bij Chemie-Pack, de dood van Osama bin Laden, de tsunami in Japan, de arrestatie van Mladic.

Ned. 2, 16.30-17.00 uurMonnikenwerkOra et labora, bid en werk, dat is sinds de tijd van de grote kloosterstichter Benedictus van Nursia dé leefregel van kloosterlingen. Na het bidden volgde het monnikenwerk. In de driedelige serie Monnikenwerk (morgen en overmorgen volgen de andere delen) reizen verslaggever Pauline Kuijper en

cameraman Bart Ruijs langs de mooiste kloosters van Europa om daar bijzon-dere kloosterproducten te ontdekken, te ruiken en te proeven. Van trappis-tenbieren tot parfums en van kaars tot kaas: monniken blijken het allemaal te produceren. Monniken geven ook antwoord op de vraag wat werken bijdraagt aan hun beleving van het kloosterleven.

Ned. 2, NCRV, 21.05-22.00 uurAltijd WatIn een speciale eindejaarsuitzending blikt het programma terug op bijzon-dere reportages uit 2011. Voor deze uitzending zoekt verslaggever Piet de

Blaauw de Nederlands-Egyptische ac-teur Sabri Saad el Hamus weer op. Hij was huilend in de uitzending te zien toen Mubarak vertrok als leider. Hoe gaat het nu met zijn land nu er weer demonstraties op het Tahrirplein zijn. Is er wel iets verbeterd?

Ned. 2, NTR, 22.45-23.35 uurKunststof tv cultureel jaaroverzichtIn dit cultureel jaaroverzicht een terug-blik op memorabele gebeurtenissen. In de eerste plaats de successen: van de fi lm Gooische vrouwen bijvoorbeeld. Of van operazangeres Karin Strobos, die op het laatste moment met succes een hoofdrol bij de Nederlandse Opera op zich nam. Presentator Joost Karhof gaat op bezoek bij fotograaf Erwin Olaf, die de Johannes Vermeerprijs 2011 ont-ving. Ook zijn de tegenvallers te zien. Zoals de culturele zomer, die op veel plaatsen verregende. Verder aandacht voor overleden artiesten en kunste-naars als Hella Haasse, Clark Accord, Harry Muskee, John Kraaijkamp sr en Henny Thijssing-Boer, de schrijfster van streekromans. Ook de cultuurbezuini-gingen blijven niet onbesproken.

Ned. 3, 18.45-19.30 uurNOS Jeugdjournaal jaaroverzichtSommige nieuwsfeiten blijven kin-deren meer bij dan andere. Dat geldt voor de schietpartij in Alphen aan den Rijn in april 2011 die acht mensen het leven kostte. Ook de discussie over asielzoekerskinderen als het Afghaanse meisje Sahar en de Angolese jongen Mauro hield veel kinderen bezig. Het Jeugdjournaal Jaaroverzicht blikt hier met betrokkenen op terug. Verder aandacht voor grote gebeurtenissen als de tsunami in Japan en de aardbe-vingen in Nieuw-Zeeland en in Turkije. Via skype wordt gepraat met kinderen uit die landen. Er is ook ruimte voor het weer, dierennieuws en specifi ek kindernieuws.

Radio 4Componist van de weekDe Italiaanse Arcangelo Corelli (1653-1713) werd in het Rome een ware muzikale held. Door zijn viool-, kerken kamersonates krijgt zijn instrumentale muziek (met de viool in de hoofdrol) een druk bezocht eigen podium.

Radio 5Familie NederlandHet programma staat in het teken van familiegeschiedenissen. Aan de hand van haar boek Het zwijgen van Maria Zachea praat de schrijfster Judith Koelemeijer over het gezins-leven in Nederland in de jaren 50 en 60.

▹Tussen kunst & kitsch ▹Import: Bobby Fischer against the world...wo ned. 1, 20.30-21.25 uur .....................................................................................wo ned. 1, 21.25-23.00 uur ......................................................................... wo ned. 2, 22.45-00.10 uur ................ ▹André Rieu – Walsend het jaar uit

▹Import: BBBooo..................................................................................................................

cameraman Bart Ruijs langs de mooiste

BtwtgdI

NKIbd

06.00 Megastructures: Dubai’s dream palace. 07.00 Earth investigated: Cracking the earth’s crust. 08.00 The dog whisperer: Beagle Mania, Rescue Me, Rescue You. 09.00 Planet carnivore: Icebear. 10.00 The indestructibles. 11.00 The indestructibles. 12.00 The dog whisperer: Pug and the pig, too much cinnamon, the scared shepherd. 13.00 Air crash investigation: Southern storm. 14.00 America’s prison nation. 16.00 Breakout: Ohio’s most wanted. 17.00 The indestructibles. ........................................ 18.00 The indestructibles. 19.00 The dog whisperer. 20.00 Locked up abroad: Venezuela blues. 21.00 Known universe: Construction zone. 22.00 Witness disaster. 23.00 Known universe: Construction zone. ............................................... 00.00 Witness disaster.

12.00 Kratts in het wild. 12.25 Disney’s Kim Possible. 12.50 Mijn pestfamilie. 13.18 MFL song 2011. 13.20 Kratts in het wild. 13.45 Oma en oma. 13.55 AbraKOdabra. 14.10 Team Kwistenbiebel. 14.20 De Smurfen. 14.45 The jungle book. 14.55 De kleine zeemeermin. 15.17 MFL song 2011. 15.20 Modderland. 15.35 Mega Mindy. 16.00 Mooiste sprookjes van Grimm. 17.00 Dierendetectives. 17.25 Amika & het magische zadel. 17.55 Galaxy Park. .......... 18.05 Karrewiet. 18.15 Galaxy Park. 18.27 MFL song 2011. 18.30 Mijn monsters & ik. 18.55 De pretroulette. 19.20 Karrewiet. 19.30 Mr. Bean. 19.53 . 19.59 CANVAS. 20.00 Het journaal. 20.10 Terzake. 20.40 De patat. 21.10 Operation Crossbow. 22.05 Inside the human body. 23.00 Virus. ......

08.00 Radio 2 op één. 12.20 Dagelijkse kost. 12.35 Blokken. 13.00 Het journaal. 13.30 Het weer. 13.35 Man bijt hond. 14.00 Project earth. 14.25 Thuis. 14.55 Goal! 16.20 Chef’s chris-tmas. 16.50 De topcollectie van. 17.21 Clips. 17.35 Buren. ............................................ 18.00 Het journaal. 18.12 Het weer. 18.15 Dagelijkse kost. 18.30 Blokken. 19.00 Het journaal. 19.40 Man bijt hond. 20.05 Het weer. 20.10 Thuis. 20.35 Flikken. 21.30 Koppen XL. 22.00 De laatste week. 22.50 Het journaal laat. 23.10 KENO-uitslagen. 23.11 EuroMillions. 23.14 Het weer. 23.20 New tricks. ....................................... 00.15 Dagelijkse kost. 00.25 Man bijt hond. 00.50 Doorlopende herhalingen van Het jour-naal laat en Het weer.

06.00 Woningwijs. 06.25 Car tracks. 06.45 RTL Nieuws. 09.05 As the world turns. 10.00 Kof-fietijd. 11.00 Goede tijden, slechte tijden. 11.30 The bold and the beautiful. 12.00 Hermans passie voor eten. 12.05 RTL Travel. 12.55 Crisis on Jimmy’s farm. 14.05 The F word. 15.05 The Dr. Oz show. 16.00 RTL Nieuws. 16.05 Wie is de chef? 16.35 Jamie’s 30 minutes meals. 17.05 As the world turns. ........................................ 18.00 RTL Nieuws. 18.15 Editie NL. 18.35 RTL Boulevard. 19.30 RTL Nieuws. 19.55 RTL Weer. 20.00 Goede tijden, slechte tijden. 20.30 The green mile. ................ 00.15 RTL Nieuws. 00.25 RTL Weer. 00.30 RTL Boulevard. 01.25 Teleshop 4. 01.26 Cupido TV. 03.00 Sneak preview. 05.00 Woningwijs. 05.30 Car tracks.

07.00 Breakfast. 09.05 Match of the day. 10.40 The road to El Dorado. 12.00 Hotel for dogs. 13.35 BBC News. 13.45 Regionaal nieuws en weerbericht. 13.50 EastEnders. 15.50 Doctor Who. 16.50 Bedtime stories. ....................... 18.20 BBC News. 18.30 Regionaal nieuws en weerbericht. 18.35 Mastermind celebrity special. 19.05 Shrek the third. 20.30 EastEnders. 21.00 Holby City. 22.00 Great expectations. 23.00 BBC News. 23.10 Regionaal nieuws en weerbericht. 23.13 Weerbericht. 23.15 John Bishop’s Britain Christmas special. 23.45 Tropic thunder. .. 01.25 The heartbreak kid. 03.15 Weerbericht. 03.20 Frozen planet. 04.20 Raymond Blanc’s Christmas feast. 05.20 BBC News.

09.00 Heute. 09.05 Volle Kanne – Service täglich. 10.30 Die Rosenheim-Cops. 11.15 SOKO Kitzbühel. 12.00 Heute. 12.15 drehscheibe Deutschland. 13.00 ZDF-Mittagsmagazin. 14.00 Heute – in Deutschland. 14.15 Die Küchen-schlacht. 15.00 Heute. 15.05 Topfgeldjäger. 16.00 Heute – in Europa. 16.15 Herzflimmern – Liebe zum Leben. 17.00 Heute – Wetter. 17.15 hallo deutschland. 17.45 Leute Heute. ........... 18.00 SOKO Köln. 19.00 Heute. 19.20 Wet-ter. 19.25 Die Rosenheim-Cops. 20.15 Iron Man. 22.10 Heute-journal. 22.37 Wetter. 22.40 The game. ................................ 00.40 Heute nacht. 00.55 Neu im Kino. 01.00 Iron Man. 02.55 Heute. 03.00 SOKO Köln. 03.45 Die Rosenheim-Cops. 04.30 Heute. 04.35 Global Vision. 04.45 Leute Heute. 05.00 hallo deutschland. 05.30 ZDF-Morgenmagazin.

06.28 Z@pp. 06.29 Z@ppelin. 06.30 Ka-bouter Plop. 06.35 Piet Piraat. 06.40 Nellie & Cezar. 06.45 Angelina Ballerina. 06.55 Sesamstraat. 07.20 KRO Kindertijd. 07.50 Mijn vader is de beste! 08.40 De avonturen van Kruimeltje. 09.00 Minoes. 10.20 Mina Moes (Kind en kleur). 10.35 Doctor Cheezy. 11.00 Help! Ik moet optreden. 11.27 Picknick met taart. 11.30 Laura’s kerstster. 12.20 Conni. 12.50 Angelina Ballerina. 13.00 Doornroosje. 14.35 SpangaS Marathon. 15.29 Z@pp. 15.30 Z@PPbios: Moeders! 17.10 Te leuk om waar te zijn Extra. 17.20 Te land, ter zee en in de lucht. 17.45 De gilfactor. ..................................... 18.05 De Daltons, de jongensjaren. 18.23 Het Klokhuis. 18.45 NOS Jeugdjournaal Jaaroverzicht 2011. 19.29 Nederland 3. 19.30 Top 2000 a gogo. 20.25 Ruben vs Sophie in L.A. 21.20 Uit de kast. 21.50 De week van Filemon. 22.30 NOS op 3. 22.45 Millennium – De vrouw die met vuur speelde deel 1. .................................. 00.20 Top 2000 a gogo. 01.10 Radio 2 Top 2000. 05.00 NOS Tekst tv.

06.00 NOS Tekst tv. 07.00 NOS Journaal met gebarentolk. 07.10 NOS Journaal. 08.00 NOS Journaal met gebarentolk. 08.15 NOS Journaal. 08.30 Missie MAX: Kerstgroeten. 09.00 NOS Journaal met gebarentolk. 09.10 De Nationale Wetenschapsquiz 2011. 10.40 Nederland helpt. 11.00 NOS Journaal. 11.15 Top 2000 a gogo. 12.30 Man bijt hond. 13.00 NOS Journaal. 13.10 NOS Sportjournaal. 13.20 Motel De Jong. 14.10 Zembla. 15.00 De nalatenschap. 15.25 Kruis-punt. 16.00 NOS Journaal. 16.10 Cheers. 16.30 Monnikenwerk. 17.00 NOS Journaal. 17.05 De wandeling. 17.35 Eeuwigh gaat voor oogen-blick. ...................................................... 18.00 Upstairs Downstairs. 19.00 Man bijt hond. 19.30 Life. 20.25 TatataTaal! 21.05 Altijd Wat. 22.00 Nieuwsuur. 22.45 Kunststof TV Cultureel jaaroverzicht. 23.35 Ik ben die ik ben. ............................... 00.15 Nachtzoen. 00.20 Nieuwsuur. 00.50 EenVandaag. 01.30 NOS Tekst tv.

06.00 NOS Tekst tv. 06.25 MAX Geheugentrai-ner. 06.40 Nederland in Beweging! 07.00 NOS Journaal. 08.00 NOS Journaal. 09.00 NOS Jour-naal. 09.10 Nederland in Beweging! 09.30 NOS Journaal. 09.35 MAX Geheugentrainer. 10.00 NOS Journaal. 10.25 Lingo. 10.55 Telegraaf Kerstconcert. 12.00 NOS Journaal. 12.15 Missie MAX: Kerstgroeten. 13.00 NOS Journaal. 13.10 NOS Sportjournaal. 13.20 Wie van de 3. 14.00 NOS Journaal. 14.30 Missie MAX: Kerstgroeten. 15.00 NOS Journaal. 15.20 Een huis vol. 15.50 5 jaar Pauw & Witteman. 17.00 KRO Kindertijd. 17.25 Sesamstraat. 17.59 EenVandaag. ........... 18.00 NOS Journaal. 18.15 EenVandaag. 18.45 NOS Sportjournaal. 19.00 Lingo. 19.25 Een huis vol. 20.00 NOS Journaal. 20.30 NOS Journaal Jaaroverzicht 2011. 21.40 Opsporing verzocht. 22.25 Neder-land van boven. 23.05 André’s nieuwe revue. .............................................. 00.00 NOS Journaal. 00.15 KRO Detectives: A touch of Frost. 02.00 Missie MAX: Kerstgroeten. 02.25 NOS Journaal. 03.05 Missie MAX: Kerst-groeten. 03.32 NOS Tekst tv.

nederland 2

bbc 1

canvas

nederland 1

rtl 4

een

nederland 3

zdf

ngc

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog zette Adolf Hitler zijn ‘V-wapens’ in. Deze vlie-gende bommen, de V1 en V2, zaaiden dood en verderf in Groot-Brittannië. De Britten vonden een opmerkelijk ant-woord tegen dit Duitse geweld: luchtfoto’s.

De V1, een van de dodelijkste wa-pens uit het Duitse arsenaal in de Tweede Wereldoorlog, zag er op het eerste gezicht simpel uit. De machi-ne was een lange cilinder, voorzien van twee kleine vleugels, een zware bom in de neus en een primitieve straalmotor. Met een katapult werd deze kruisraket globaal richting het doel, Engeland, geschoten. Na een van te voren bepaald aantal minu-ten zette een tijdklok de motor uit, de V1 viel uit de lucht en de bom deed zijn dodelijke werk. Duizenden V1’s regenden neer op de Britse eilanden. Met veel slachtoffers als gevolg. V1’s zijn snel en dus moeilijk te onderscheppen door de propeller aangedreven Britse jacht-vliegtuigen. Dus moest er een list worden verzonnen. En die list was opmerkelijk genoeg het bestuderen van luchtfoto’s. Speciaal omgebouw-

de jachtvliegtuigen (foto) fotogra-feerden het bezette Europa. Het was levensgevaarlijk werk, want deze toestellen moesten meerdere malen over hun doel heen vliegen. Daar-naast waren ze onbewapend, dus in het geval van een luchtgevecht wa-ren de fotoverkenners in het nadeel.Al deze foto’s, en dat waren er mil-joenen, werden door speciale foto-teams nauwkeurig met vergrootgla-zen onderzocht. De teams waren op zoek naar de in-stallaties waar vandaan de Duitsers de vliegende bommen lanceerden. Het was zoeken naar een speld in een hooiberg, maar het leek ze won-derwel te lukken. Operation Crossbow, zoals de docu-mentaire heet die over deze fotogra-fische zoeken vernietigingstocht gaat, is een echt Engels product. De lof op heroïek en Brits vernuft aan-gevuld met een groot gevoel van trots staat in de documentaire cen-traal. Het is daarmee zeker geen slechte documentaire. Operation Crossbow belicht een kant van oor-logvoeren, fotoherkenning, die zel-den in met explosies gevulde Ameri-kaanse producties naar voren komt.

▶ ▶ Operation Crossbow, Canvas, 21.10-22.05 uur

nader bekeken Gerben van IJken nd.nl/media beeld epa / Anita Maric

Jacht op de vliegende bom

20achteropdinsdag 27 december 2011 nederlands dagblad

stilgezetPrediker 2:9

KoningGrootse dingen heb ik onderno-men en meer bezit vergaard dan iedereen die voor mij in Jeruza-lem heeft geregeerd. En bij alles wat ik voor mezelf verworven had, behield ik ook mijn wijs-heid.

De koning die Prediker hier neer-zet, is wel een ideaalkoning. Want zelfs Salomo heeft niet altijd zijn wijsheid behouden. Het was wel een slimme zet, om zoveel bui-tenlandse vrouwen in zijn harem op te nemen, maar wijs was het niet. Maar déze koning heeft altijd zijn wijsheid behouden. Hij kreeg karavanen met goud binnen, maar hij werd er niet hebzuchtig van. Hij hield feest na feest, maar raakte niet verslaafd. Hij ont-wierp en bouwde, maar zonder eerzucht. Je zou toch zeggen, dat zo’n ideaalkoning Israël tot vlak bij het paradijs moet kunnen brengen… En dus hoor je de leer-lingen van Jezus ooit denken: Als Jezus een dergelijke koning wordt – dan zijn we er toch!

bijdragen? [email protected]

eerlijkMijn man begeleidt als diaken een gokverslaafde jongen. Het gaat met vallen en opstaan. Z’n bank-pas ligt bij ons, maar hij steelt thuis wel eens wat bij. Een keer per week komt hij zakgeld halen en blijft dan ook eten. Deze week is hij vroeg. Ik hoor onze baby, ze is wakker na haar middagslaapje. Ik loop naar boven om haar te halen, maar halverwege de trap bedenk ik dat mijn portemonnee nog op tafel ligt en keer op mijn schreden terug. ‘Ik neem mijn portemonnee maar even mee’, zeg ik tegen onze jonge broeder. ‘Gelijk heb je’, lacht hij stralend, ‘Ik zou er zomaar wat uit kunnen halen.’

ik&mijnhuis

Het eerste zaterdagelftal van SMVC Fairplay verliest dit seizoen alle wed-strijden, bijna altijd met dubbele cij-fers. ‘Maar elke week krijgen de jon-gens een compliment dat ze zich netjes gedragen hebben, ondanks het verlies. Dat is fairplay’, zegt Dirk-Jan in den Eng. Als speler van het eerste zondag-elftal, jeugdtrainer en als medewerker van de aan de club gelieerde stichting SMVC is hij nauw betrokken bij de multiculturele voetbalclub van Culem-borg. SMVC staat voor Sportclub Multicultu-reel Voetbal Culemborg en werd in 1998 opgericht door de Marokkaan Machid El Boustati. Hij was eerder op-richter van een Marokkaanse stichting voor jongeren. Zij wilden graag voet-ballen, maar vonden geen aansluiting bij de bestaande clubs in de stad. El Boustati ging op de vraag in en richtte

een club op waar spelers ongeacht hun culturele achtergrond zich thuis zou-den voelen. FairPlay stond voor de eer-lijke kans die elke speler moet krijgen. ‘Enkele van onze spelers zijn bij een andere club weggestuurd en krijgen hier een tweede kans. Wij zorgen er-voor dat ze betrokken zijn en blijven sporten’, zegt In den Eng. Die tweede kans geldt niet alleen op het veld, maar ook erbuiten. De stich-ting SMVC helpt leden van de club bij het vinden van een studie of werk. ‘Er werd geconstateerd dat mensen uit de gemeenschap die bij SMVC voetbalt, moeilijk in contact kwamen met in-stanties waar werk of uitkeringen te krijgen zijn. De voetbalclub bleek de ideale plek om hen te bereiken.’ In den Eng zorgt samen met Mohamed Fanoui en Karl van der Horst voor de uitvoe-ring van het project. Van der Horst is

een lokale ondernemer die vanuit zijn maatschappelijke betrokkenheid de stichting is gestart. In Den Eng is blij met de resultaten. Tot zijn 21e was hij profvoetballer bij clubs als Ajax en FC Den Bosch. Na een blessure kreeg hij geen nieuw contract en besloot hij zich te concentreren op een maatschappe-lijke carrière. ‘Vroeger was mijn droom om profvoetballer te worden. Nu ge-bruik ik sport als middel om andere mensen te helpen.’SMVC FairPlay heeft inmiddels vier se-niorenteams en vier jeugdteams. Bij de senioren is het beoogde multiculturele karakter van de club bereikt, zegt In den Eng. Naast Marokkanen en Neder-landers spelen er ook Molukkers, Suri-namers en Antillianen. De jeugdteams zijn echter vrijwel volledig Marok-kaans. Volgens In den Eng heeft het te maken met de demografische samen-stelling van de wijk waar de club is op-gericht en de vele verhuizingen waar-mee de jongste voetbalclub in Culemborg is geconfronteerd. ‘In twaalf jaar is de club al drie keer ver-huisd. Daar gaat veel energie in zitten en het helpt niet om een clubstructuur op te bouwen.’

Vanwege een dreigende nieuwe ver-huizing zijn momenteel alle bestuurs-functies vacant. De bestuursleden zijn uit protest opgestapt omdat de ge-meente hen dwingt te verhuizen naar een sportpark zeven kilometer verder-op. Volgens de bestuursleden is dit in strijd met eerder gemaakte afspraken met de gemeente. In den Eng hoopt dat een locatie kan worden gerealiseerd in of rondom de wijk Terweijde. ‘Door een verhuizing naar de andere kant van de stad ko-men we te ver van de wijk Terweijde te liggen, wat ons ongetwijfeld veel le-den zal kosten.’ Volgens hem heeft de club juist in deze probleemwijk veel goed werk verricht. De wijk kwam de laatste jaren veelvul-dig in het nieuws door ongeregeldhe-den tussen wijkbewoners. ‘SMVC Fair Play heeft in dit conflict steeds gepro-beerd een verzoenende rol te spelen. Ook daarin komt het FairPlay terug. De club is bereid en heeft bewezen een maatschappelijke rol te spelen.’SMVC wil fairplay dus zowel binnen als buiten de lijnen in praktijk bren-gen. Als het er binnen de lijnen grim-mig aan toe gaat, krijgen de spelers dat

wel te horen van de tegenstanders, zegt In den Eng. ‘“Jullie heten toch FairPlay”, zeggen ze dan.’

▶ ▶ Dit was de laatste aflevering van de rubriek clubnamen.

Achter de vaak opmerkelijke namen van Nederlandse sportclubs, gaan typerende geschiedenissen schuil. In deze serie schetsen we wekelijks de kleine sociologie van een sportclub. Vandaag: voetbal-vereniging SMVC FairPlay uit Culemborg.

clubnamenStephan Bol nd.nl/sport beeld smvc FairPlay

Molukkers en Marokkanen verzoenen is ook fairplay

SMVC FairPlaySportclub Multicultureel Voetbal

Culemborg FairPlayOpgericht op 16 mei 1998

Aantal leden: 150Speellocatie: Sportpark Sprokkelenburg

limerickJaap Elbers

Noord-Korea

Wie drie keer per dag loopt te rouwenom zo zijn verdriet weg te douwen,vergeet dat, als toen,nu met die ‘Grote Un’hij nog heel wat krijgt te verstouwen.

uw limerick hier? [email protected]

tweets van de dag

Tineke Ceelen Stichting Vluchteling:‘Mam, ik heb mijn zakgeld verhoogd. Ik krijg nu 2 euro per week.’

Michiel Borkent hbo-docent informatica:Even denken, vakantie... hoe ging dat ook alweer. Had ik eigenlijk nog hob-bies? ;-)

Peter Schalk Raad van Bestuur RMU:Leuke eindejaarsoefening: hoe maak je je bureau leeg zonder dat je weer aan allerlei dingen begint te werken. Klus apart!

Mirjam Kollenstaart moeder, predikante:Dochter (4,5 jr): ‘Het is nu toch vakan-tie: wanneer gaan we in de vouwwa-gen...?’

ndmeedenkenDenk mee met de redactie! Geef ons uw mening, ideeën en tips of breng ons in contact met anderen of uzelf om iets te vertellen over deze onderwerpen:

▶▶ Gezocht: bijbelsmokkelaarsDeze maand is het twintig jaar geleden dat de Sovjet-Unie uiteenviel. Dat roept de herinnering wakker aan een tijd waarin christenen bijbels smokkelden naar de landen achter het IJzeren Gordijn. Bent u zo iemand die op een geheime plek van de auto of anderszins stiekem bijbels meenam? Gerald Bruins van de redactie kerk en religie ontvangt graag uw verhalen voor een artikel over het werk van christe-lijke organisaties in de voormalige Oostbloklanden en Rusland.

▶▶ Oud en niet eenzaamNederland telt steeds meer ouderen. Als mensen niet meer mobiel zijn, ligt ver-eenzaming op de loer. Maar oud en minder mobiel hoeft niet hetzelfde te zijn als oud en eenzaam. Redacteur Sophia Geuze is op zoek naar leuke, kleinschalige en inspirerende initiatieven voor en door ouderen om eenzaamheid te bestrijden. Ze kreeg al een aantal reacties, maar kan er nog meer gebruiken. Aarzelt u niet en vertel ons uw ervaringen.

▶▶ Alternatieve verjaardagRedacteur Sophia Geuze is bezig met een verhaal over het vieren van verjaarda-gen. Een aantal mensen reageerden al op haar vraag: Wie viert zijn of haar ver-jaardag op een alternatieve manier en wil daarover praten? Meer reacties zijn nog van harte welkom. Sophia is benieuwd hoe u uw verjaardag viert en waarom u er niet voor kiest met taart, koffie, hapjes en drankjes bij elkaar te zitten. Reacties zijn welkom via [email protected].

▶▶ Zijn er wel vuurwerkslachtoffers?Vorige week deden we een oproep aan jongeren. We willen voor de serie Van Twaalf tot Twintig graag iemand interviewen die slachtoffer is geworden van vuurwerk. Helaas zijn er geen reacties binnengekomen. Daarom nog een keer deze oproep: ben jij in het verleden slachtoffer geworden van vuurwerk, door je eigen schuld of die van iemand anders, neem dan zo snel mogelijk contact met ons op.

▶▶ Stuur ons uw foto’s van de jaarwisselingHeeft u foto’s van de tradities rond de jaarwisseling? Van oliebollen, champagne, het eten van kniepertjes of vuurwerk? In dat geval zouden we het leuk vinden die op ndmeedenken.nl te plaatsen. Overigens kunt u uw nieuwsfoto’s ook altijd aan ons kwijt. Was u bij een ongeval of brand, ontmoette u de koningin of was u een van die wachtenden op het station toen alle treinen uitvielen? Mail uw beelden naar [email protected].

▶ ▶ Wilt u ook meedenken? Ga naar ndmeedenken.nl of mail: [email protected]

redactie buitenland nd.nl/buitenland Christenen Nigeria ... · metamorfose ondergaan. ‘Te vaak...

Documents

Transcript of redactie buitenland nd.nl/buitenland Christenen Nigeria ... · metamorfose ondergaan. ‘Te vaak...