Rechtsstaat

H2: Grondwet en grondrechten

H2: Grondwet en grondrechten

Guantanamo Bay

schending

van de

mensenrechten

H2: Grondwet en grondrechten

Vragen bij dit hoofdstuk:

Welk doel dient de grondwet en op welke manier staan onderdelen van de grondwet ter discussie ?

H2: Grondwet en grondrechten

In dit hoofdstuk:

2.1 Ontstaan en doel van de grondwet

2.2 Inhoud van de grondwet

2.3 De grondwet in discussie

H2: Grondwet en grondrechten

2.1 Ontstaan en doel van de grondwet

Grondwet kan bindend middel zijn in een pluriforme samenleving.

>>> fundament waar (bijna) iedereen het mee eens is.

H2: Grondwet en grondrechten

2.1 Ontstaan en doel van de grondwet

Doelen van de grondwet• macht van de staat beperken om vrijheden burgers te garanderen• fundamentele rechten burgers vastleggen• eenheid van de staat uitdrukken: burgers willen ondanks verschillen

toch één zijn en blijven• aangeven hoe belangrijke staatsorganen zijn georganiseerd

H2: Grondwet en grondrechten

2.1 Ontstaan en doel van de grondwet

Geschiedenis Nederlandse grondwet1789 Franse revolutie

1798 Staatsregeling Bataafse Republiek

1806 Nederland constitutionele monarchie

1814 Eerste echte grondwet

1815 Grondwetswijziging (België erbij)

1840 Grondwetswijziging (België weg)

1848 Grondwetswijziging door Thorbecke

H2: Grondwet en grondrechten

2.1 Ontstaan en doel van de grondwet

Geschiedenis Nederlandse grondwet

Koning Willem II (1840 -1849 )Thorbecke (1798 – 1872)

Nederland krijgt een grondwet

H2: Grondwet en grondrechten

2.1 Ontstaan en doel van de grondwet

Geschiedenis Nederlandse grondwet

- Ministeriële verantwoordelijkheid- Ministers politiek verantwoordelijk; niet de koning

- Rechtstreekse verkiezingen - Tweede Kamer- Provinciale Staten- Gemeenteraad

Alleen mannen die directe belastingen betaalden: census-kiesrecht

H2: Grondwet en grondrechten

2.1 Ontstaan en doel van de grondwet

Geschiedenis Nederlandse grondwet1789 Franse revolutie1798 Staatsregeling Bataafse Republiek1806 Nederland constitutionele monarchie1814 Eerste echte grondwet1815 Grondwetswijziging (België erbij)1840 Grondwetswijziging (België weg)1848 Grondwetswijziging door Thorbecke1917 Algemeen mannenkiesrecht1922 Vrouwenkiesrecht1983 Algemene herziening grondwet

n Artikel 1n Klassieke grondrechtenn Sociale grondrechten

tijdsbalk pagina 34 – 35

oefening 10 – pagina 24

Kiesrecht voor

man en vrouw

H2: Grondwet en grondrechten

2.1 Ontstaan en doel van de grondwet

klassieke grondrechten sociale grondrechten

De grondrechten zijn te vinden in Hoofdstuk 1 van de Grondwet.

De klassieke grondrechten zijn beschreven in artikel 1 tot en met artikel 17, de sociale grondrechten in artikel 18 tot en met 23. Dit artikel geeft een overzicht van de grondrechten.

H2: Grondwet en grondrechten

2.2 Inhoud van de grondwet

Klassieke grondrechten belangrijkste deel grondrechten en burgerlijke vrijheden oa. gelijkheids- en vrijheidsbeginsel willekeurige volgorde

Klassieke grondrechten zijn rechten die de burgers moeten beschermen tegen de overheid.

Zij beperken de bevoegdheden van de overheid tegenover de burgers.

• Overheid is passief, behalve bij kiesrecht• Wanneer een burger vindt dat zijn grondrecht geschonden is, kan hij

naar de rechter stappen.

H2: Grondwet en grondrechten

2.2 Inhoud van de grondwet

Klassieke grondrechten• artikel 1 gelijkheidsbeginsel / discriminatieverbod• artikel 2 t/m 5 politieke rechten• artikel 6 t/m 9 vrijheidsrechten• artikel 10 t/m 15 bescherming van het individu• artikel 16 t/m 18 juridische bescherming van de burger

• “behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet”

H2: Grondwet en grondrechten

2.2 Inhoud van de grondwet

Sociale grondrechten artikel 19 t/m 23 sinds 1983 opgenomen in grondwet

Sociale grondrechten bepalen dat de overheid een zorgplicht heeft tegenover burgers op het gebied van:

• werkgelegenheid en vrije arbeid• bestaanszekerheid en welvaart• leefbaarheid en milieu• volksgezondheid• onderwijs

• Overheid is actief• Burgers kunnen sociale grondrechten niet bij de rechter afdwingen

H2: Grondwet en grondrechten

Overige hoofdstukken

hst. 2 t/m 7: alle belangrijke organen en bestuurlijke functies Koningschap Regering Staten Generaal Wetgeving en bestuur Rechtspraak Provincies Gemeenten Waterschappen

hst. 8: wijziging van de grondwet wijzigingen twee keer door parlement aannemen daartussen verkiezingen 2e kamer 2/3 meerderheid

H2: Grondwet en grondrechten

2.2 Inhoud van de grondwet

Grondrechten: horizontale werking (tussen burgers onderling) verticale werking (verhouding tussen burgers en overheid)

H2: Grondwet en grondrechten

Oefening 17 – pagina 29

H2: Grondwet en grondrechten

Oefening 17 – pagina 29

H2: Grondwet en grondrechten

2.3 De grondwet in discussie

Botsende grondrechten Grondrechtelijke belangen van burgers botsen ten opzichte van elkaar.

vb. Mag een politieke partij racistisch zijn op grond van de vrijheid van meningsuiting ? Of moet de partij verboden worden omdat mensen gediscrimineerd worden ?

vb. Mag een roddelblad alles publiceren op grond van persvrijheid ? Of zijn er grenzen; als iemand zich in persoonlijke levenssfeer voelt aangetast ?

vb. Google Street View

H2: Grondwet en grondrechten

2.3 De grondwet in discussie

Voorstellen om het anders te doen rangorde aanbrengen in grondrechten botsingen van grondrechten beoordelen in Europees verband

H2: Grondwet en grondrechten

2.1 Doel en ontstaan van de grondwet

Filmpje: Installatie Staatscommissie Grondwet

H2: Grondwet en grondrechten

Links

Filmpje: Installatie Staatscommissie Grondwet http://www.st-ab.nl/wetgrondwet.htm http://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlandse_Grondwet http://player.omroep.nl/?aflID=10169444 (dossier m’leer: 1. Rechtsstaat)• http://wetten.overheid.nl/BWBR0001840/geldigheidsdatum_15-11-2010• http://www.parlement.com/9291000/modulesf/gczvv5nv http://www.npo.nl/het-klokhuis/18-09-2012/NPS_1208450 Klokhuis

Filmpjes over de grondwet Het levensverhaal van de Grondwet http://www.youtube.com/watch?v=J6KrRDSgNrg Wat is de Grondwet? http://www.youtube.com/watch?v=MVeMqj-R09s Wat zijn grondrechten? http://www.youtube.com/watch?v=Tmn4X--Cdn8 http://nos.nl/video/708164-om-verdenkt-wilders-van-strafbare-uitspraken.html http://nos.nl/video/707982-wilders-ik-ben-woedend-op-het-om.html