RCC Koude & Luchtbehandeling

Koeling in de voedselketen Ook in dit nummerTotal Energy: logistiek en koelen vrieshuizenWarmtepompcompressor voor melkfabriek‘Vriendelijk’ nat draaien104 e JAARGANG DECM

EBER 2011

RCC k&lORGAAN VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE - KNVvK

REFRIGERATION & CLIMATE CONTROL | KOUDE & LUCHTBEHANDELING

www.carrier.nl

Ontwerpen, besturen enbeheersen van installaties

Zie onze advertentieop pagina 45

www.carrier.nl

www.carrier.nl

Geloof ons.Het origineel is beter!

Daikin maakt het u steeds comfortabeler.

Een schroefboormachine of bouwradio van DeMalt? Dat klinkt toch niet goed… Het scheelt maar één letter, maar we nemen aan dat u toch liever het origineel wilt.

In de installatiemarkt vormen zo de drie letters VRV al jaren een begrip. VRV maakte het als eerste mogelijk om meerdere ruimtes individueel te koelen en te verwarmen met één buitendeel. Andere aanbieders volgden met het VRF-systeem. Inderdaad, dat scheelt maar één letter. Maar het is niet het origineel.

Om dat duidelijk te maken, hebben we een klein en krachtig boekje voor u klaarliggen met daarin 24 originele voordelen van VRV. Op www.hetorigineelisbeter.nl kunt u het bestellen. Of meteen een afspraak maken voor een persoonlijke presentatie.

VRV

® van Daikin. Het origineel.

en maak kans op een originele schroefboormachine of bouw-radio van DeMalt... euh... DeWalt!

Bestel gratis

radio van DeMalt... euh... DeWalt!

24voordelen

originele

VRV

390106 adv VRV 210x297.pdf 1 03-11-11 15:52

KOUDE & LUCHTBEHANDELING

O� cieel Orgaan van:KNVVK KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE, (Royal Dutch Association of Refrigeration) Kantoor: Zandlaan 29, 6717 LN Ede; Postadres: Postbus 32, 6710 BA Ede.tel.: (0318) 69 71 98; fax: (0318) 69 71 99E-mail: [email protected] Internet: www.knvvk.nl postgiro: 97360 / bankrelatie: RABO-bank 36.28.35.829Directeur van het KNVvK-bureau: Gerard J. M. Vos

NVKL, NEDERLANDSE VERENIGING VAN ONDERNEMINGEN OP HET GEBIEDVAN DE KOUDETECHNIEK EN LUCHTBEHANDELING Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer,tel.: (088) 400 84 90 / fax: (088) 400 84 01Email: [email protected]: www.nvkl.nl

NEKOVRI, VERENIGING VAN NEDERLANDSE KOEL- EN VRIESHUIZEN‘De Beukenhof’, Strijpsestraat 51, EindhovenPostbus 901, 5600 AX Eindhoventel.: (040) 2565263 / fax: (040) 2553320E-mail: [email protected] / Internet: www.nekovri.nl

VERAC, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN AIRCONDITIONING-APPARATUURPostbus 12 - 3740 AA Baarntel.: (035) 542 75 26 / fax: (035) 542 76 26E-mail: [email protected] / Internet: www.verac.nl

LUKA, NEDERLANDSE VERENIGING VAN LUCHTKANALENFABRIKANTENSecretariaat LUKA / Old Hickoryplein 126461 EZ Kerkrade / Post adres:Postbus 153 / 6460 AD Kerkradetel: 045-5350734 / fax: 045-5350735E-mail: [email protected] / internet: www.luka.nl

FKL, FEDERATIE KOUDE- & LUCHTTECHNIEK Boerhaavelaan 40 / Postbus 1902700 AD Zoetermeertel: (079) 353 13 50 / fax: (079) 353 13 65E-mail: � &[email protected] / Internet: www.federation-� l.org

VLA, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN LUCHTTECHNISCHE APPARATEN Boerhaavelaan 40 / Postbus 1902700 AD Zoetermeertel.: (079) 353 11 24 / fax: (079) 353 13 65E-mail: [email protected]: www.gezondeluchtingebouwen.nl

RAAD VOOR DE KOUDE, Beekenstein 86, 3328 ZD Dordrechttel: +31(0)78 617 00 99 / fax: +31(0)78 618 95 24E-mail: [email protected] Internet: www.raadvoordekoude.nl

NEDERLANDSE KOELTECHNISCHE INDUSTRIE (NKI), Boerhaavelaan 40 / Postbus 1902700 AD Zoetermeertel.: (079) 353 11 24 / fax: (079) 353 11 15E-mail: [email protected] Internet: www.koelindustrie.nl

Met medewerking van het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch Installatiebedrijf (OTIB).

Verschijnt maandelijksUitgever, redactie en advertentie- administratieB+B VAKMEDIANET, Albrechtlaan 1, 1404 AHBussum - Postbus 219, 1400 AE Bussum - Tel 035-6940740 [email protected] Flierman (coördinatie) - Tel 035-6940740; mobiel 06 53 22 73 16 gejo§ [email protected] UitgeverDrs. Ruud BakkerRedactie-coördinatieChristine LinneweeverMarketingLeendert van WezelTelefonische verkoopGerbert RoggekampTra� c & Abonnementen-administratieJolanda van Selm, traª [email protected] Director / VormgevingMr. Richardson: Arjan AnderiesenVoorzitter RedactieraadIng. Dick Havenaar - [email protected]. E. Berends / Dr. Ir. C. van den Berg / H. Blok (secretaris) / Dr.Ir. J. Broeze / J. L. F. Hartmans / Ing. K. van Heiningen / Dr. Ir. C. A. Infante Ferreira / Mr. Henry Kruiper/ Ir. C.A. de Schipper MBA / G. J. M. Vos / B. P. M. WillemsAbonnementenNederland € 97,50 (excl. BTW)Buitenland € 117,50 (excl. BTW)Losse nummers € 9,75 (excl. BTW)DrukkerVan der Wiel & Rosmalen Drukkers, Arnhem

ISSN 0925-630X

Aardbeien in de winterIkhoudvandedecembermaand.Metzijnkortedagen,langeavonden,desint,degeurvandennennaaldenenhetgezelligekerstfeest.Ennatuurlijkvandekou,alvaltdattotnutoenogtegen.Vorigjaarlagerronddezetijdaleenflinkpaksneeuw.IkgenietervanomlekkermetdikkeklerenaaneneenwarmesjaalomdoordeAchterhoekwandelen.Omdanbijthuiskomst,meteenrodeneusensteenkoudehanden,chocolade-melkmetslagroomtedrinken.Heerlijk!Ookbijonswordtmetkersteenkerstdinergehouden.Hetismijopgevallendatjetegenwoordighelemaalgeenrekeningmeerhoefttehoudenmetwelkeingrediëntennodigzijnvoorhetklaarmakenvaneenbepaaldgerecht.Jekuntronddekerstrustigeentoetjemetverseaardbeienophetmenuzetten.Diezijnronddezetijdgewoontekoop.Enookanderezaken,dievoorheenalleeninbepaaldeseizoenenindewinkelslagen,zijntegenwoordighetjaarrondverkrijgbaar.ZokonjenognieteenszoheellanggeledenmosselenalleenmaarkrijgenalsdeRindemaandzat.Maarookdiekunjetegenwoordigrustigmiddenindezomereten.Enwatdachtuvanrabarber,asperges,frambozen,perziken,kersen?Allemaalhethelejaardoorindeschappen.Datheeftnatuurlijkallemaaltemakenmetkoeling.Veelvandergelijkeproductenwordenmetbehulpvankoeltransportenuithetbuitenlandgehaald.Daarnawordenzehierindediversekoel-envrieshuizenopgeslagen.Somsmoetenproductennognarijpenenookdatvraagteenspecialemaniervanbehandelen.InditnummervanRCCKoude&Luchtbehandeling,overkoelingindevoedselketen,enookindebijlageTotalEnergy,diekoel-envrieshuizenenlogistiekalsthemaheeft,kuntulezenwatdaarallemaalbijkomtkijken.Mochtunutijdensdedonkeredagenaanheteindevanditjaartocheenbeetjeneerslachtigdreigenteworden,danraadikuaaneenkerstdinertebereidenmetheelveelzomerseingrediënten.Danzaltijdenshetkerstdinertochdezoneenbeetjevoorugaanschijnen.

DeredactievanRCCKoude&Luchtbehandelingwenstuprettigekerstdageneneengoed2012!

Christine LinneweeverRedactiecoördinator

Redactioneel Koude&luchtbehandelingRCC

3104e Jaargang December 2011

Redactioneel

WIJ ZIJN TERUG !

Carneool 400 | 3316 KC Dordrecht | t. +31 (0)88 4355400e. [email protected] | www.hdklimaatsystemen.nl

Verder in dit nummer

08 Nieuws

12 Verenigingsnieuws

20 Zuivelkoelenmet

luchtverdeelslangen

22 Steedsmeereisengesteld

aangeluid

41 ‘Vriendelijk’natdraaien

47 Nieuwkoudemiddelvoor

SuperU

54 JaapEdenkunstijsbaan

zietAbraham

59 Productinfo

ToTal EnErgy

28 HSFLogisticsgarandeert

geslotenkoelketen

30 Prevescointroduceert

vloeistof-dampscheider

39 ThermoKingverbetert

efficiencyintransport

Koude&luchtbehandelingRCC


Warmtepomp voor melkfabriek

recht door zee voor een krom product

energiezuinig distributie-centrum Spar

informatie-centrum ecofactorij

16

24

50

24

34

3450

inhoud

AdVertentie-indexAirviewLuchtbehandeling 11AlfaLaval 53Ambrava/Samsung 15BuildingJobs/CoolJob.nl 11CarrierNederland 1/9DaikinAirconditioning 2DeltaTechnics 6HDKlimaatsystemen 4Intercool 61Javeko 59KIMNederland 41LGElectronics 64LindeGas 6NijssenKoeling 27NVKL 58RBKGroup 1/45Recool 49Recupair 46Rivacold 32-33RomaNederland 22Smitsair-JETsystemen 10Stulz 53Uniechemie 57VDHProducts 38VNUExhibitions/VSK 63Wijbenga 49

16

Partner wordt je door vertrouwen, ervaring, knowhow en gedegen adviezen.

Van groot belang, zeker nu de uitfasering van HCFK’s specialistische kennis

vraagt van alternatieven voor virgin material HCFK’s.

Uit het brede assortiment ISCEON® koudemiddelen maken onze product-

specialisten graag in samenwerking met u een keuze; kiezen voor natuurlijke

koudemiddelen kan uiteraard ook. En vanzelfsprekend faciliteren we de

inname en verwerking van teruggewonnen koudemiddelen.

Maar een partner doet méér: bij ons bestelt u heel simpel online, 24 uur

per dag. Bovendien bieden we u middels Individuele Cilinder Controle

een uitgekiend systeem om uw verpakkingen te volgen. Ideaal voor uw

administratie, wanneer u op meer klant- of projectlocaties werkzaam bent.

Nu het écht op ondersteuning aan komt, is Linde Gas meer dan ooit uw

partner: klantspecifiek en oplossingsgericht.

Linde Gas – ideas become solutions.

Partner in koudemiddelennu het er écht op aan komt!

Linde Gas Benelux B.V.

Havenstraat 1, Postbus 78, 3100 AB Schiedam

Tel. 088 2 , Fax 010 246 15 06

[email protected], www.lindegasbenelux.com

62 62 62

• Koelers • Regeltechniek • Koeltorens Delta Technics Engineering B.V.• Condensors • Dataloggen • Drycoolers Konijnenberg 53• Gevinde warmtewisselaars • Monitoring oplossingen • Centrale systemen 4825 BC Breda• Platenwisselaars • Compressoren • Chillers 076-5720220• Shell & tube wisselaars • Gasdetectie [email protected]

ww

w.D

ElTa

TE

ch

nic

s.n

l

nieuwsRCC Koude&luchtbehandeling

Evenementenhal biedt weer landelijke dekking

Volgend jaar zijn de Installatie Vakbeurzen weer te vinden in Hardenberg, gorinchem en Venray. Op 13, 14 en 15 maart 2012 vindt zowel Installatie Vakbeurs als Klimaatvak plaats in gorinchem. De nVKL heeft samen met Evene-mentenhal een overeenkomst gesloten voor de organisatie van een ‘Koude & Klimaatstraat’ op Klimaatvak gorinchem. De straat krijgt een aparte, opvallende uitstraling en elke deelne-mer die nVKL-lid is, ontvangt wat extra’s. Bij het reserveren van een stand voor 2012 kan het bedrijf aangeven of dat in deze straat mag zijn. Deze ‘Koude & Klimaatstraat’ is ook terug te vinden op Installatie Vakbeurs Venray en Hardenberg volgend jaar. naast Klimaatvak vindt ook Installatie Vakbeurs gorinchem plaats. Hier kunnen bezoekers informatie en producten vinden op het gebied van verwarmingssystemen, meet- en regelap-paratuur, sanitair, bevestigingsmaterialen en overige branchegerelateerde producten. Dagelijks is de vakbeurs geopend van 13.00uur tot 21.00uur.

Meer informatie: Rian Striper 0523-289874 of [email protected].

Eurovent verzamelt weer gegevensEurovent Market Intelligence, het Europese bureau voor de statistiek voor de HVaC&r-markt zal in januari het startsein geven voor de jaarlijkse gegevensverzameling, waaraan het merendeel van de actoren in de Europese,

Isolerende raambekleding als dubbel glas niet kanals een raam met enkel glas niet door dubbel glas vervangen kan worden, kan isolerende raambekleding toch helpen om energie te besparen. Volgens voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal leveren dubbele plisségordijnen met aluminium coating 18 procent minder ver-warmingskosten op. Dubbele plisségordijnen bestaan uit twee lagen stof met daartussen een honingraat structuur om een isolerende luchtlaag te creëren. De energiebesparing kan oplopen tot 160 euro per jaarIsolerende raambekleding in combinatie met enkelglas geeft een verbetering tot het niveau van dubbelglas. gewoon dubbelglas is met dit soort raambekleding op te schroeven tot

Chiquita opent CO₂-neutrale bananenrijperij Eind november werd in gorinchem het nieuwe pand van Chiquita nederland officieel

geopend. Het gebouw huisvest de kantoor-ruimte en de eerste bananenrijperij ter wereld die CO₂-neutraal genoemd mag worden. De bananenrijperij werd officieel geopend door directeur Franklin ginus en Brian Kocher, President Chiquita Europa en het Mid-den Oosten. De nieuwe rijperij is volgens Franklin ginus niet alleen een stap vooruit in duurzaamheid, maar er wordt ook een nog beter product en een grotere service aan de partners geboden. Het fruit kan op alle uren in de week opgehaald worden dankzij een speciale ruimte waar de bestelde producten opgeslagen worden. Duurzame maatregelen in het gebouw en het rijpproces zijn een ge-patenteerde luchtstroomsysteem, een ‘Stop & go’-technologie en het gebruik van een natuurlijk koudemiddel. Ook is er een laag energiegebruik in licht. Het daglicht wordt optimaal benut door daktunnels bovenin het pand en door middel van T5- en LED-verlich-ting en een aanwezigheidsdetector wordt de warmte- en koudeopvang uit het rijpproces gebruikt om het pand te verwarmen en te koelen. Daarnaast is Chiquita een bebos-singsproject gestart in Panama, dat de nog resterende CO₂-uitstoot compenseert.Voor meer informatie: www.chiquita.be/nl

Hoog rendement Hr of Hr+ glas. Dit geldt alleen wanneer de isolerende raambekleding gesloten is. Meer informatie: www.milieucentraal.nl/raambekleding

Midden-Oosten en afrikaanse (EMEa) markten deelneemt. In 2010 brak de participatiegraad alle records met 60 procent meer deelnemers in vergelijking met 2010. Omdat deze marktonder-zoeken zijn gebaseerd op gegevens die verstrekt worden door bedrijven, versterkt deze verhoogde participatie hun betrouwbaarheid en represen-tativiteit en stellen zij hen in staat een eerlijker en nauwkeuriger beeld van de EMEa-markt te geven. Verder is Eurovent Market Intelligence verder gegaan dan het strikt statistische domein door de uitbreiding van haar informatie naar de markt aan de hand van schattingen, prognoses en trends. Zodra de resultaten van deze tweede fase binnen zijn, bezorgen deze algemene gegevens de fabrikanten een netto toegevoegde waarde in termen van strategie en positionering in hun markten. Eurovent Market Intelligence-on-derzoeken zijn erin geslaagd om zich te vestigen als benchmarks binnen de industrie, door zowel fabrikanten als ingenieurs- of adviesbureaus op te nemen. Meer informatie: www.eurovent-marketintel-ligence.eu of [email protected]

Biral investeert in toekomstUit oogpunt van energiebesparing, productie-ef-ficiency en brandveiligheid is pompfabrikant Biral ag haar fabriek in het Zwitserse Münsingen volle-dig aan het renoveren. naast de renovatie van het kantoorgebouw en de productiehallen worden er nieuwe productielijnen geplaatst, bestaande pro-ductielijnen geoptimaliseerd en wordt een nieuwe Campus gebouwd. In deze hightech Campus zal techniek en vaardigheid centraal komen te staan. Installateurs, adviseurs en opdrachtgevers kunnen vanaf 2012 hun theoretische en praktische kennis vergroten met behulp van state of the art multi-media en werkende demonstratieopstellingen van pompinstallaties. Daarnaast kunt u de schoonheid van de Zwitserse alpen ervaren en ondervinden op welke wijze Biral maatschappelijk verantwoord onderneemt. Met deze renovatie is een investe-ring gemoeid van circa tien miljoen euro. Het zal onder andere resulteren in een energiebesparing van 75 procent.Meer informatie: www.biral.nl


8


8

Datacenters kunnen zonder koelmachines

Duurzaam koelen van datacenters – zonder gebruikmaking van koelmachines – is nu mogelijk. Dat bleek op de national Data-center Experience op 29 november in Zeist. Innovatieve bedrijven hebben duurzame koeltechnieken ontwikkeld die energiezuinig en rendabel zijn en bijdragen aan groene groei van de sector. De technieken verlagen het energiegebruik van datacenters met 30 procent of meer, waardoor een EUE (verhou-ding totaal energiegebruik/IT-verbruik) van minder dan 1,2 haalbaar wordt. agentschap nL – onderdeel van het ministerie van EL&I – ondersteunt zowel koploperbedrijven die de innovatieve koeltechnieken op de markt brengen, als datacenters die kiezen voor duurzame koeling. Jan Wiersma van EvoSwitch: “Duurzame koeling bespaart ons miljoenen.”nederland is een van de belangrijkste internetknooppunten van de wereld. Met onze internationale datacenters bedienen we grote delen van Europa. Het kabinet wil deze voortrekkersrol behouden en uitbrei-den. Knelpunt is wel dat datacenters grote energieslurpers zijn. Daar komt bij dat con-ventionele koelmachines klimaatonvriendelijk zijn vanwege het gebruik van chemische koudemiddelen. De brochure en een factsheet zijn te down-loaden op www.agentschapnl.nl/content/brochure-duurzaam-koelen-van-datacenters.

8 December 2011 104e Jaargang8

Klimaattechnische installaties nieuwbouw Friesland Campina RiedelOp vrijdag 11 november vond de opening plaats van de nieuwbouw van drankenfabri-kant Friesland Campina riedel te Ede. Het project omvat de nieuwbouw van circa 6.000

TVVL-leden kiezen voor nieuw bestuurTijdens de extra algemene Ledenvergadering van 16 november in amersfoort stemden de TVVL-leden bij acclamatie in met de voordracht van het nieuwe bestuur. Het nieuwe TVVL-bestuur bestaat uit ing. Ferry de Vries, voorzitter, ir. Maarten Bruinsma, secretaris/penning-meester en vier portefeuillehouders van de pijlers Jan Kerdel, regionetwerk; ir. nancy Westerlaken, Kennisplein; dr.ir. Joost van Hoof, Impuls en ing. Jaap Dijkgraaf, Experti-secentrum. Dit bestuur bepaalt de strategi-sche koers van de vereniging en ziet er op toe dat er synergie is tussen de pijlers. Ferry de Vries: “Dit nieuwe strategische bestuur is een belangrijk onderdeel van de nieuwe

Natuurlijke koude-middelen gezien door eindgebruikers

Op 7 oktober werd eurammon's ‘Future proof-oplossing voor vandaag’-symposium gehouden in Schaffhausen, Zwitserland. Het initiatief voor natuurlijke koudemid-delen nodigde de leden van de branche en de eindgebruikers uit voor een uitgebreid programma van lezingen en om actief hun ervaringen te delen over toepassingen van natuurlijke koudemiddelen. Tijdens het evenement verleende eurammon de nieuwe Honour award voor bedrijven en schonk de eurammon natural refrigeration award aan de winnaars van dit jaar. "Het is niet meer voldoende alleen maar na te denken over morgen", aldus Mark Bulmer, lid van de raad van Bestuur van eurammon en gastheer van het symposium in opdracht van georg Fischer Piping Systems. Volgens Bulmer werd de overgang van HCFK's naar HFK's in het verleden uitgevoerd zonder voldoende langetermijnplanning, gezien het feit dat in sommige gevallen de koudemid-delen nog steeds een zeer hoog gWP hebben. De tijdens het symposium gepre-senteerde lezingen, door sprekers met een schat aan praktische ervaring, illustreerden de mogelijkheden die bedrijven vandaag de dag hebben voor het gebruik van natuurlijke koudemiddelen in koelen airconditioning-toepassingen, gezien de geldende wettelijke randvoorwaarden en de huidige research en het engineeringwerk voor nieuwe toepas-singen en ontwikkelingen.Meer informatie: www.eurammon.com

m² productie-, koel-, opslag- en bedrijfsruimte. Kemkens Installatietechniek realiseerde de moderne en duurzame klimaattechnische installaties.Kemkens Installatietechniek heeft bij dit project diverse geavanceerde installaties opgeleverd: productkoeling, comfortkoe-ling, verwarming en luchtbehandeling met warmteterugwinning werden door Kemkens Installatietechniek verzorgd. Door middel van een warmteterugwinningsinstallatie wordt er gezorgd voor een effectieve ventilatie waarbij warmte uit afvoerlucht terug wordt gewonnen. Het rendement is daarmee hoger waardoor het energieverbruik aan-zienlijk afneemt. Een dergelijke installatie is onderdeel van het milieubewust omgaan met grondstoffen en past daarmee binnen het duurzaamheidsdenken. Kemkens Instal-latietechniek is een modern en veelzijdig installatiebedrijf met vestigingen in Lichten-voorde en Veenendaal. Het bedrijf realiseert werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties, met name voor overheid, onder-wijs, zorg en bedrijfsleven.

Meer informatie: www.kemkens.com.

weg die TVVL inslaat. De nieuwe TVVL zal sneller acteren op actuele maatschappe-lijke vraagstukken en wordt onder andere door het projectmatig werken voor leden en met name jongeren aantrekkelijker, om actief deel te nemen in de vereniging.”TVVL is het Platform voor mens en tech-niek en is één van de belangrijkste kennis-platforms op het gebied van utiliteitsbouw en installatietechniek in nederland en telt circa 1200 persoonlijke leden en 500 begunstigers (bedrijfsleden).

39SQ39SQ

AiroStar Luchtbehandeling: plug & play met €co effi ciency

Compleet. Dat is een typerend kenmerk van de nieuwe AiroStar 39SQ

luchtbehandelingskast met WTW. Ontworpen voor maximale ef-

� ciency en verkrijgbaar in 3 typen warmteterugwinning met lucht-

hoeveelheden variërend van 737 tot 18.000 m3/h en rendementen

oplopend tot 90 %. De geïntegreerde Pro-Dialog regeling combineert

superieure intelligentie met gebruiksvriendelijkheid voor onder meer

volume- en temperatuurregeling, zomer-/nachtventilatie en CO2 rege-

ling. Standaard uitgevoerd met toerengeregelde plugventilatoren en

� lters, een optionele voor- en naverwarmer en ingebouwde koeler

om iedere gewenste binnentemperatuur te garanderen. Alle com-

ponenten zijn reeds bedraad en indien langer dan 3 meter is de unit

ter plaatse deelbaar en dat maakt de AiroStar ‘easy to install’ wat past

in onze visie om het leven comfortabeler te maken. Dus, voor élke

klimaatoplossing: turn to the experts. Carrier. Do you turn?

www.carrier.nl/39SQ

398car adv210x297.indd 1 20-09-10 14:28


Toepassingsgebieden JETsystemen;• fabriekshallen en lashallen,• magazijnen en distributiecentra,• voedselverwerkende industrie,• sporthallen en zwembaden,• concertzalen, theaters en discotheken,• multifunctionele evenementenhallen,• winkels, bouwmarkten,• atria en binnentuinen, • kantoorruimten, hotelkamers, • scholen, klaslokalen.

Voor een vrijblijvend advies en/of een presentatie van de toepassingsmogelijk-heden kunt u contact opnemen met dhr. R. Langeweg

SMITSAIR-JETsystemen B.V.Tel. 0297-564455

Fax 0297-569296

e-mail: [email protected]

internet: www.smitsair.nl

-JETsystemen

• PROJECTMATIGE AANPAK • LUCHTVERDELING OP MAAT • SNELLEINSTALLATIE • LAAG ENERGIEVERBRUIK • WEINIG TRANSPORTKANALENNODIG • TOCHTVRIJ EN HOMOGEEN KLIMAAT • HOOGINDUCERENDSYSTEEM • INCLUSIEF INBEDRIJFSTELLING • ONDERHOUDSVRIJ •

Smitsair adv. 190 x 130-11/12 27-04-2010 11:45 Pagina 1

Weggevallen illustratieHelaas is in rCC K&L nummer 11 in het artikel

‘CO₂-koeling voor deeltjesdetectoren’ een illustratie weggevallen. Hieronder de illustratie en de bijbe-

horende tekst. Figuur 4 laat een meting zien in de ruimte van de temperaturen van de accumulator,

de verdamper en de gepompte vloeistof. Duidelijk zichtbaar is de variatie door de baan om de aarde van de vloeistof. Dit is een periode van anderhalf uur. De meting laat ook een setpointverandering zien van de accumulatortemperatuur. Binnen een bepaalde range is de verdampingstemperatuur

naar wens in te stellen.

Halton vraaggestuurd ventilatiesysteem aan boord van een cruiseschipnaar schatting 30 procent van het totale energiegebruik van een cruiseschip komt van HVaC voor de openbare ruimtes en woonruimtes en keukenventilatie. Dit heeft een grote impact op de winstgevendheid en milieukwesties. De vraag naar meer energie-efficiënte systemen en groenere technologieën is het uitgangspunt ge-weest voor het ontwerp van het moderne kombuisventilatiesysteem Marvel door Halton.Halton Marvel is het eerste echt intel-ligente, gevoelige en volledig flexibele vraaggestuurde ventilatiesysteem dat speciaal werd ontworpen voor Halton afzuiging. Vergeleken met de traditionele afzuiging bespaart het Halton Marvelsys-teem in combinatie met de Halton Capture Jet-technologie tot 50 procent energiege-bruik in de kombuis. Dit draagt ook bij aan de milieu-effiency.Halton heeft Marvel geleverd aan meer dan 40 land-based projecten, zoals

keukens van hotels, scholen, gezondheids-zorg, restaurants, winkelcentra en univer-siteiten om er maar een paar te noemen. Het systeem is bekroond met de Finnbuild 2010 Highlights Innovation award in Fin-land, Voedsel Hospitality Innovation award 2010 in nederland, Eurogastro 2011 award in Polen en van de Food Service Consul-tant Society International (FSCI) kregen ze een eervolle vermelding voor innovatie 2011. De feedback van de faciliteiteige-naren en -gebruikers van het systeem is positief en in veel gevallen heeft het systeem bewezen dat het een betere energie-efficiëntie biedt dan verwacht.Halton Marine meldt trots dat de order voor de eerste Marvel voor een groot cruiseschip binnen is en dat deze zal worden geleverd in 2012.

Actuele vacatures

BuildingJobs / CoolJob.nl

Mary Zeldenrustlaan 18a5122 CE Rijen

tel. 0161 - 295 765fax. 0161 - 295 766

Monteurs vacatures

COOLJOB.NLCoolJob.nl CoolJob.nl is een gespecialiseerd werving en selectiebureau in de koeltechnische en airconditioning markt. Vertrouwelijkheid en integ-riteit zijn de pijlers waarop wij ons bedrijf hebben opgebouwd.

CoolJob.nl maakt onderdeel uit van BuildingJobs BV. Gezamenlijk beheren wij momenteel ca. 175 vacatures en ca. 5500 kandiaten uit de installatiebranche.

Onze vacatures kunt u vinden op Onze vacatures kunt u vinden op de volgende samenhangende websites:■ cooljob.nl■ buildingjobs.nl■ installatievacaturebank.nl

■ Servicemonteur Airconditioning, Randstad, vanuit Huis

■ Accountmanager grote Chillers Aircondition-ing, Randstad en Midden Nederland

■ Project Engineer AC Airconditioning, Houten■ Technisch Commercieel medewerker

binnendienst airconditioning/koeltechniek, Zuid kant Amsterdam

■ Projectcoördinator en Sales support HVAC, Omgeving Hilversum

■ Sales Engineer Luchtbehandeling, Midden-Nederland Randstad

■■ Support Engineer Koeltechniek, West-Brabant■ Monteur regeltechniek bedrijfskoeling

(Adap Kool), Rotterdam Noord-Oost■ Tekenaar industriële koeltechniek, Houten■ Rayoncoördinator Service koeltechniek,

tussen Utrecht en Rotterdam■■ Bedrijfsleider S&O, duurzame installatie-

techniek, Den Bosch■ Support Engineer Koeltechniek,

Regio Amsterdam■ Koeltechnisch Engineer, omgeving Eindhoven■ Werkvoorbereider Koudetechniek, Houten of

Apeldoorn

Zit je carrière op een dood spoor? Ben je de files beu?Zin in een nieuwe uitdaging in 2012?Bel of mail eens vrijblijvend met CoolJob om je mogelijkheden te bespreken.Uiteraard vrijblijvend en vertrouwelijke behandeling.0161-295 765 of [email protected] 765 of [email protected]

Wat kunnen wij je bieden:■ leuke vacatures voor vaste banen bij interessante

bedrijven in Nederland;■ gedegen en onafhankelijk advies over je

carrièremogelijkheden;■ uitstekende salarieringsmogelijkheden;■■ ruime opleidingsmogelijkheden;■ goede doorgroeimogelijkheden.

Monteurs vacatures:In heel Nederland hebben wij leuke vacatures voor monteurs koeltechniek en klimaattechniek. Doorgroeimogelijkheden naar servicecoördinator, ploegleider of projectleider.Misschien zoek je juist meer techniek in je baan.

Airview Luchtbehandeling BV I Noordeinde 114 I 3341 LW Hendrik-Ido-Ambacht I Telefoon: 078 - 652 18 00 I www.airview.nl

Airview Luchtbehandeling is uw totaalleverancier in klimaat-oplossingen. Door middel van het zeer brede leverings-programma zijn wij in staat om voor vrijwel ieder klimaat-probleem de meest geschikte oplossing te leveren.

Kenmerken• 6 modellen, stoomproductie van 3 tot 48 kg per uur• Master/slave tot 288 kg per uur• Hoogwaardige uitvoering van RVS en kunststof

Regelingen• Aan/uit of trapsgewijs procentueel• Op basis van interne hygrostaat of op basis van extern signaal

Volledig assortiment accessoires leverbaar• Stoomverdelers• Ventilatie-units• Hygrostaten • Stoomslangen Scherp geprijsd inzetbaar• Scherpe nettoprijzen • Bel voor meer informatie: Airview Luchtbehandeling 078 - 652 18 00

Tijdens de koude periodes in de winter kan de relatieve luchtvochtigheid snel teruglopen. Voor dergelijke situaties bieden de door ons leverbare stoombevochtigers de oplossing.

Airview Luchtbehandeling is uw totaalleverancier in klimaat-oplossingen. Door middel van het zeer brede leverings-programma zijn wij in staat om voor vrijwel ieder klimaat-programma zijn wij in staat om voor vrijwel ieder klimaat-probleem de meest geschikte oplossing te leveren.

Volledig assortiment accessoires leverbaar

Tijdens de koude periodes in de winter kan de relatieve luchtvochtigheid snel teruglopen. Voor dergelijke situaties bieden de door ons leverbare

programma zijn wij in staat om voor vrijwel ieder klimaat-

De stoombevochtigers van Airview Luchtbehandeling

12

RCC Koudeenluchtbehandeling

Om tien uur ‘s ochtends begon het feest. De leden stroomden binnen in de bar van Bavaria. Vervolgens

in het treintje naar de fabriek. Het hele proces van bierbrouwen werd in beeld gebracht. Bavaria besteedt namelijk niks uit, maar brouwt alles zelf. De rondleiding begon bij de Mouterij, waar de mout tot zetmeel wordt geproduceerd. Daarna langs de oude fabriek voor een stukje geschiede-nis, gevolgd door de nieuwe fabriek, waar we konden proeven van het bier. Ook het proces van fl esjes en kratten schoonmaken, opnieuw vullen en bedrukken was specta-culair om te zien.

na de lunch startte de ledenvergadering met de terugkoppeling van de projectgroe-pen. De activiteiten van het afgelopen jaar en het beleid voor 2012 werden toegelicht. Hierbij werd een kanttekening gemaakt. Het bestuur is dit jaar gestart met het evalueren

12

nVkl verenigingsnieuwsRCC Koudeenluchtbehandeling

Ledenvergadering bij Bavaria; boeiend en bomvol!

van de kerntaken van de nVKL en het be-palen van de koers voor de komende jaren. Met dit traject wil het bestuur de belangrijk-ste strategische doelen voor de komende vijf jaren inzichtelijk maken. Het kan zijn dat dit gevolgen heeft voor het nu vastgestelde beleid. De leden krijgen in de voorjaarsle-denvergadering de mogelijkheid om daarop te reageren.

Bij de projectgroep Onderwijs werd wat langer stilgestaan. Precies een jaar geleden werd er in de ledenvergadering een besluit genomen over de oprichting van opleidings-bedrijf gO° samen met Orka. De verwach-ting werd geschetst dat er in 2011 begonnen kon worden met zo’n tien tot twaalf nieuwe leerlingen op deze koudetechnische oplei-ding, waar leerlingen gelijk bij een bedrijf aan de slag gaan en in de winter een aantal weken intern naar school gaan in Ede. Deze verwachtingen zijn ruimschoots

overtroff en. Er zijn 40 leerlingen aangenomen en de volgende tien staan alweer te trappelen om in januari aan de slag te gaan. Voor de ledenvergadering waren speciaal twee leer-lingmonteurs over gekomen om te vertellen over hun ervaringen bij gO° en over het vak. Deze jongens waren super enthousiast over de koudetechniek en duidelijk erg blij met hun opleiding en stageplek. Het was erg goed om te horen hoe de praktijk er bij gO° uitziet.

Daarna ging de vergadering verder met de fi nanciën. Op enkele vragen en opmerkingen na werd het resultaat en de begroting voor 2012 goedgekeurd. Tot slot werden Hans Ton (gepensioneerd, voorheen Stulz) en Peter augustinus (IBK groep) in het zonnetje gezet. Zij hebben, na zo’n elf jaar inzet, aangegeven met hun werkzaamheden voor het nVKL-bestuur te stoppen. De nVKL is ze erg dankbaar voor hun activiteiten binnen de vereniging. Beide ont-

Het was op donderdag 1 december een gezellig samenzijn van bijna 100 leden bij de bavaria-fabriek in Lieshout. De ochtend begon met een toer door de bavaria-fabrieken, maar ook het programma

van de ledenvergadering ’s middags was enerverend. Daartussen waren er genoeg mogelijkheden om met collega’s bij te praten, wat dan ook veelvuldig werd gedaan.

NOVember 2011 104e Jaargang

RCC Koudeenluchtbehandeling

verenigingsnieuws nVklRCC Koudeenluchtbehandeling

VSK-nieuwsVan 6 t/m 10 februari vindt de VSK 2012 plaats. De NVKL staat in hal 4, stand A074. In deze rubriek vindt u het nieuws over het programma met activiteiten van de NVKL op de VSK 2012.

Het programma van de activiteiten op de NVKL-stand is bekend! maandag t/m donderdag: Vakwedstrijden Koudetechniek

Donderdag om 13.00 uur: Prijsuitreiking Winnaar Koeltrofee

Vrijdag: Wedstrijd ‘De bibberspiraal’Vrijdag om 14.30 uur: Prijsuitreiking Winnaar VakwedstrijdenVrijdag om 14.50 uur: Prijsuitreiking ‘De bibberspiraal’Vrijdag om 15.00 uur: NVKL-bOrreL

en verder…Koffie en gebak voor NVKL-ledenbent u van plan de VSK-beurs te bezoeken? Voor alle NVKL-leden hebben wij koffie en gebak klaar staan. Tijdens de koffie praten we u graag bij over alle ontwikkelin-gen in de branche.

Vang die ijspegels en test je reactiesnelheid!Op de NVKL-stand kun je de hele week je reactiesnelheid testen met het ijspegel-vangspel. Vang genoeg ijspegels en je krijgt een leuke gadget mee!

Stalen zenuwen en een vaste hand?Kom op vrijdag langs en win een iPad!Op vrijdag kun je op de NVKL-stand een iPad winnen (beschikbaar gesteld door LG). beschik je, als echte goede koelmonteur, over stalen zenuwen en een vaste hand? Doe de bibberspiraal en maak met jouw snelste tijd kans op die iPad! Om 14.50 uur wordt de winnaar bekend gemaakt.

NVKL-bOrreL!Op vrijdag, de laatste dag van de VSK, wordt er op de stand van de NVKL, nr. A074 een borrel georganiseerd. Alle NVKL-leden en –relaties zijn van harte welkom!Aanvang om 15.00 uur, na de prijsuitreikingen van de Vakwedstrijden en ‘De bib-berspiraal’ (vanaf 14.30 uur).

Voor meer informatie over de NVKL-activiteiten op de VSK-beurs, kunt u contact opnemen met:Karin van der maarelTel. 079 – 3531211mail. [email protected]

13104e Jaargang NOVember 2011

vingen de zilveren olifant voor hun verdiensten.

De vergadering werd afgesloten met een pre-sentatie van Jan van Setten ‘de Klantenfluiste-raar’. Met veel humor en praktische voorbeelden zette hij de aanwezigen aan het denken over de omgang met klanten. na de zeer verfris-sende speech ontvingen alle deelnemers zijn managementboek en werd de dag afgesloten met een borrel. We kunnen terugkijken op een zeer geslaagde ledenvergadering.

GrATIS beDrIjfSVermeLDING OP NVKL-PLeINbent u NVKL-lid, dan heeft u de mogelijkheid om gratis uw logo op een grote lichtbak

boven de bar op het NVKL-plein te plaatsen. Heeft u dit nog niet gedaan, stuur dan uw logo in drukformaat zo snel mogelijk naar de NVKL. Alle NVKL-leden krijgen deze

mogelijkheid, er zijn geen kosten aan verbonden. U kunt uw logo in eps-, illustrator- of vector-bestand sturen naar [email protected]

14

knVvk en de TU-Delft organiseren samen met het IIR, de 10e Gustav lorent-zen conferentie. De conferenties van Gustav lorentzen zijn een belangrijke stimulans voor het gebruik van natuurlijke koudemiddelen. Het congres, dat elke twee jaar wordt gehouden in een ander land, heeft altijd veel belang-stelling gehad van zowel sprekers als deelnemers en wordt gezien als een van de belangrijke congressen van het International Institute of Refrigerati-on / Institut International du Froid IIR/IFF. naast het gebruik van natuurlijke koudemiddelen biedt het congres ook ruimte voor absorptiesystemen, not in kind systemen, thermische opslag en een veelheid aan toepassingen. Bij de oproepen om abstracts in te dienen, die eerder in k & l stonden en breed zijn uitgezet in de internationale wereld van de koudetechniek, werden ook met name deze technieken en toepassingen onder de aandacht gebracht.

Abstracts Tijdens onder andere het IIr congres in Padua Italië, in Trond-heim noorwegen, het wereldcongres van het IIr in Praag, atmosphere in Brussel en de DKV in aken in het afgelopen jaar en daarvoor tijdens het 9e gustav Lorentzen congres in Sydney werd het 10e gL-congres onder de aandacht gebracht door middel van folders, informatie, banners et cetera. aan deze congressen deelnemende KnVvK-leden hebben het gL-congres behoorlijk gepromoot en de organisatoren verleenden daaraan hun volledige medewerking. Mede daardoor is de eerste stap gezet naar een volledig met sprekers gevuld congres. Intussen zijn er 177 abstracts die zijn goedgekeurd door het Scientific Committee van het IIr. Deze zijn afkomstig uit 33 landen. nederland heeft er 19 ingeleverd, gevolgd door Duitsland (14), noorwegen (13), Spanje (13), Denemarken (12), China (11), Korea (10), UK (8), USa (7) en Japan (6). Daarnaast zij er veel landen die twee tot vijf papers hebben ingediend.

14

10e IIR Gustav Lorentzen conferentie 201125 tot en met 27 juni 2012 bij de TU te Delft

Onderwerpen Uit de selectie van de abstracts die nu worden uitgewerkt in papers zijn onderstaande deelgebieden te onderscheiden. De sprekers hebben na de acceptatie de gelegenheid om de papers verder uit te werken die daarna door de commissies ( B1, B2, E1 en E2) van het Scientific Committee worden beoordeeld.

knVVk verenigingsnieuws RCC Koudeenluchtbehandeling

NOVember 2011 104e Jaargang

CO2 gas cooler CO2 Ejector systemCO2Compressors CO2 Supermarket controlCO2 Supermarket / recoveryCO2 Heat PumpsCO2 ExpanderCO2SystemsHC CompressorsHC SupermarketHC SafetyHC Drop-InHC SystemsnH3 CompressorsnH3 Heat Pumps

aBSOrPTIOn FundamentalsaBSOrPTIOn PrototypesaBSOrPTIOn ConceptsaBSOrPTIOn SolaraDSOrPTIOn / DesiccantsCOnTrOLDOMESTIC rEFrIgEraTOrSEMISSIOnS POLICYFInnED TUBE heat exchangersHEaT PUMPSnOT-In-KInD SystemsSECOnDarY rEFrIgEranTSSKaTIng rInKS & SimilarTHErMaL STOragETHErMODYnaMIC & transport properties

Technical tours De conferentie kent ook een technische tour, waarbij belangstel-lenden bedrijven en installaties kunnen bezoeken om de toepassing van natuur-lijke koudemiddelen in installaties te bekijken en de aanpak van nederlandse bedrijven op dit gebied. Deze technical tours vinden een dag na het congres plaats, op 28 juni. In het programma wordt ook een onderdeel opgenomen, waarin een trainingsconcept uit de doeken wordt gedaan. Het kan voor landen die nog moeten starten met training op het gebied van natuurlijke koudemidde-len een extra impuls geven om de start te maken.

Training/workshop Voor een uitgebreidere training wordt gewerkt aan een mogelijkheid om bijvoorbeeld een tweedaags programma op te zetten om ook studenten of opleiders te interesseren om dat deel te volgen. Met name is het van belang om ook landen die nog niet veel activiteiten hebben op het gebied van de natuurlijke koudemiddelen bekend te maken met deze koudemiddelen en de omgang daarmee, ook met het oog op veiligheids- en milieuaspecten. Hierbij wordt met name gedacht aan ontwikkelingslanden.

Partner Program Tijdens het congres is ook een partnerprogramma mogelijk voor partners van de deelnemers. Dit programma zal in de steden Delft, Leiden en amsterdam plaatsvinden. Informatie Op de website www.gl2012 is de informatie te vinden van alle activi-teiten. Inschrijving voor het congres kan vanaf februari. Via een link op de website komt men op de inschrijvingspagina die door het congresbureau van de TU- Delft wordt beheerd. In januari worden daar de gegevens op geplaatst.

kosten Op de website van de conferentie is aangegeven wat de kosten per categorie zijn voor dit congres.

Sponsors Sponsers van het congres zijn:Platina gEa/grassogoud Danfoss en CarrierZilver SSCSBrons alfa – Laval en Cofely

Voor sponsoring kan men contact opnemen met de organisatie. Dit kan o.a. door een mail te sturen naar [email protected] Op de website is onder ‘sponsors’ te zien wie de sponsors zijn en ook de sponsorbrochure is hier te downloaden.

nieuwsbrief Vanaf januari verschijnt er een nieuwsbrief waarin nieuws en ontwikkelingen over de gL-conferentie worden opgenomen. Deze wordt in het Engels via de mail naar een groot aantal adressen in veel verschillende landen gestuurd en komt ook op de website.

Samsung Electronics is wereldwijd marktleider op vele gebieden, variërend van monitoren en TV’s tot mobiele telefoons en geheugenchips. Via innovatieve en betrouwbare producten laat Samsung de wereld kennis maken met fantastisch nieuwe mogelijkheden. Zo ook op het gebied van klimaatbeheersing.

Ventileer uw ruimte op energie-efficiënte, milieubewuste

wijze met Samsungs ERV unit. In de diamantvormige

cellulose warmtewisselaar, waar aangezogen en

afgezogen luchtstromen elkaar in tegenstroom passeren,

vindt overdracht van warmte én vocht plaats. Hierdoor is

een condensafvoer niet nodig en wordt voorverwarming

overbodig. De ERV unit functioneert moeiteloos tot een

buitentemperatuur van -15oC.

Naast leverancier van kwalitatief hoogwaardige Samsung klimaatbeheersingssystemen is Ambrava een volwaardig partner, die continue toegevoegde waarde levert bij haar product. Zij ondersteunt u met haar kennis en kunde, producttrainingen en een ruime voorraad goederen. Vandaag besteld, morgen geleverd!

www.samsung-airco.nl

ERV

(Energie Regeneratie Ventilatie)

Netwerken begint bij een professioneel

platform

B+B VAKMEDIANET

informatieplatforms voor professionals

www.vakmedianet.nl

Zoalselkecompressorheeftookeenwarmtepompcompressorbepaaldegren-zen,dienietoverschredenmogenwordentijdensbedrijf.Wanneerdittochgebeurt,zalditleidentothogereslijtageendustoteenkorterelevensduurvanonderdelen.DeGrasso5HPwarmtepompcompressormetammoniakalskoudemiddelheeftdevolgendegrenzen:● maximumzuigdruk(17bar(a)=43°C);● maximumontwerpdruk(51bar(a)=90°C);● maximumdrukverschil(Pc-Po=30bar);● maximumpersgastemperatuur(155°C);● minimumverdampingstemperatuur(5°C).Infiguur1staandezetoepassingsgrenzenweergegeven.

Decontourmetdedubbelelijngeefthettoepassingsgebiedaan,waarbinnenmetde5HPveiliggedraaidkanwordeninvollast(100%).Indeellastishettoepassings-gebiedkleiner,zoalsaangegevenmetdedubbelestippellijn(33%).Hetbedrijfspuntvandewarmtepompcompressorbijdemelkfabriekisaangegevenmeteendrie-hoekrechtsboven.

16 December 2011 104e Jaargang

RCC Koude&luchtbehandeling

Wiseman-installatie

Gea Refrigeration in Engeland heeft een nieuwe koelinstallatie met extratrapwarmtepomp geleverd aan zuivelbedrijf Robert Wiseman ten behoeve van pasteuriseren van melk. De hiervoor benodigde condensatietemperatuur van de extratrapwarm-tepomp bedraagt ongeveer 80°C. De Grasso 5HP hogedruk-zuigercompressor heeft een gunstig energiegebruik en kan voor deze toepassing ingezet worden. De begrenzing van het toepassingsgebied van deze compressor stelt echter eisen aan het ontwerp van de installatie.

De Grasso 5HP als warmtepompcompressor voor melkfabriek

Door Hans Vermeer, Jan Gerritsen en Robert Unsworth GeaRefrigerationTechnologies

Figuur 1: toepassingsgebied Grasso 5HP, ammoniakwarmtepomp.

Omtegaranderendatde5HPzijnservice-intervallenmakkelijkhaaltbinnenbovengenoemdegrenzen,zijnerbijGEAGrassouitvoerigebeproe-vingengedaan,zowelbinnenalsverbuitenhettoepassingsgebied.

Maximum zuigdruk (17 bar(a) = 43°C)Dezegrensheeftvoornamelijkbetrek-kingopdevolgendetweeonderdelen:

● asafdichting;● zuigklep.

AsafdichtingDeoverdrukinhetcarter(isgelijkaandezuigdruk)veroorzaakteenkrachtopdeasafdichting.Hoehogerdezedruk,hoegroterdekrachtendushoehogerdeslijtage.Metanderewoorden,delevensduurvandeasafdichtingwordtbeïnvloeddoordezedruk.

leidtdanweertoteenkorterelevens-duurvandezuigklep.Doormiddelvanhetmetenvandebewegingvandezuigklepisbepaalddatinstabiliteitnietoptreedtbovendeverdampings-temperatuurvan5°C.

Maximum drukverschil (Pc - Po = 30 bar)Hetdrukverschil(pc-po)zorgtvoorkrachtenophetdrijfwerkzoalsdezuigers,cilinderbus,drijfstangen,krukasenallelagers.Doormiddelvaneindigeelementenberekeningenisbewezendatergeentegrotemateri-aalspanningenontstaanendelagerswordenuitgelegddoordetoeleveran-ciersondersteundmetlagerbereke-ningen.NaastbovenstaandetestenenberekeningenheeftGEAGrassoaltijdeenaantalveldtestenbijverschillendeklantenuitgevoerd.Ditzijnvaakdeallereerstgebouwdecompressorenvaneennieuwmodel.Dezecom-pressorenwordenregelmatiggeïn-specteerdopslijtageenschade.Hetduurtdaaromookminimaaleenjaarvoordatdenieuwecompressorwordtvrijgegevenvoorverkoop.

Extratrapwarmtepomp Robert WisemanGeaRefrigerationinEngelandheefteennieuweammoniakkoelinstal-latiemeteenextratrapwarmtepompgeleverdaanzuivelbedrijfRobertWiseman.Dewarmtepompverwarmtwaternaareentemperatuurvanongeveer80°C,zodathetgebruiktkanwordenvoorhetpasteuriserenvanmelk.DeinstallatievanRobertWisemanle-verteenkoelvermogenvangemiddeld1400kWeneenverwarmingsvermo-genvan920kW.Decompressorvandeextratrapwarmtepompgebruikteendeelvanhetpersgasvandekoelinstal-latieencomprimeertditnaareencon-densatietemperatuurvanongeveer80°C.Figuur(2)toontschematischdeuitvoeringsvormvaneeneenvoudigekoelinstallatiemeteenextratrapwarm-tepomp.



Wiseman-installatie

aannementotmaximaal20Kbovendegemetenpersgastemperatuur.Eentehogetemperatuurverlaagtdelevensduurvandekleppen(materiaaldegradatie)enverhoogtdeslijtageopdecilinderbussentengevolgevandetelageolieviscositeitbijdietemperaturen.Wanneerdecompressoropeenvasttoerentaldraait,wordtdecapaciteitgeregelddoorcilindersbijofaftescha-kelen.Ditkanviaeenmechanismedatdezuigkleplichtofdooreenbypass-systeem.Inbeidegevallenzullendeafgeschakeldecilinderseenbeetjeenergieverbruikentengevolgvandewrijving(zuigerverenenlagers)enomdatgasrondgepomptwordt.Dezeextraenergieverliezenleidentoteenextrapersgastemperatuurverhoging.Metanderewoorden:bijgelijkblijvendebedrijfscondities(To,Tc,dTo)isdepersgastemperatuurindeellasthogerdaninvollast.Daaromwordtindeellasthettoepassingsgebiedkleineromaandemaximumeisvan155°Cteblijvenvoldoen.Hoelagerdecapaciteit,hoemeeronbelastecilinderserzijn.Inminimumdeellastishettoepassings-gebieddushetkleinst.Wanneerdaarentegendecapaciteitwordtgeregeldmeteentoerenrege-ling,blijvenallecilindersgeactiveerdenhebjegeenextratemperatuurver-hogingendusookgeenreductievanhettoepassingsgebied.Grassoheeftzeerveelervaringmetammoniakcompressorenmeteenbijbehorendepersgastemperatuur.InhetveldzijngenoegGrasso10en12Ecompressorentevinden,diezonderproblemenmetpersgastemperaturendraaienvanruim160°C.Eenwarmte-pomptoepassingiswatdatbetreftnietanders.

Minimum verdampings-temperatuur (5°C) Bijeenlagezuigdrukisdedichtheidvanhetgaslager.Hierdoorwordtdebelastingmetnameopdezuigkleppenlager.Wanneerdebelastingtelaagisvoordetoepassingwaarvoordeklepisontworpen,wordtdezeinstabiel.Dit

Daaromzijnerverschillendeduurtes-tengedaanbijGEAGrassometbetrek-kingtotdeasafdichting.● Opeencompressor8800draaiuren

bijdemaximalezuigdrukvan17bar(a).

● Opeenspecialeproefstandvoorasafdichtingen:

❍ drukvan25bar(a)opdeasafdichting;

❍ 7340draaiurenen7190start-stops;

❍ hoogstmogelijkeolietem-peratuur(variërendtussende85en100°C)omdeminimumolieviscositeitteverkrijgen.

Nadetestenzijnalleasafdichtingennaardetoeleveranciergestuurd.Deslijtagewasminimaalenallezijnalszeergoedbeoordeeld.

Maximum ontwerpdruk (51 bar(a) = 90°C)Demaximumontwerpdrukis51bar(a).Desterktevanhethuisishieropuitge-legdenalsvolgtbewezen:● eindigeelementenberekeningen;● barsttestvandriekeerdezedrukvan

elktype1machine;● elkecompressordoorGEAGrasso

gebouwdwordtafgeperstop1,5keerdeontwerpdruk.

Opmerking:Uiteraardmoetrekeningwordengehoudenmetdezoge-naamdeveiligheidsketen;voordatdeontwerpdrukwordtbereiktineeninstallatie,moeteersteenaantalanderebeveiligingsapparaten(PLC,pressostaat,etc.)inwerkingtreden.Dezeapparatenhebbenallemaaleenkleindrukverschilnodigomtekun-nenfunctioneren.Bijelkaaropgeteldkanditoplopentotwel4bar.Hier-doorisdemaximumdrukwaarbijdecompressorkandraaien,kleinerdanbovengenoemdeontwerpdruk.

Maximum persgastemperatuur (155°C)Tijdensdecompressieindecilinderneemtbehalvededruk,ookdetempe-ratuurtoeendezekanlokaalwaarden

Zuiger- of schroefcompressoren voor de extra trapZowelzuiger-alsschroefcompres-sorenkunneningezetwordenvooreenextratrapwarmtepomp.GeaGrassoproduceerteenstandaardrangehoge-drukzuiger-enschroefcompressorendieingezetkunnenwordenvoordezetoepassing.Bijhetmakenvandekeuzetusseneenzuiger-eneenschroefcompres-sorspelenvelefactoreneenrol.Wenoemenhierenkelefactoren:● slagvolume-schroefcompressoren

zijnleverbaaringrotereslagvolu-minaenkunnenduseengrotervermogenleveren;

● toepassingsgebied-schroefcom-pressorenkunnenbijgroterever-schildrukkenwordeningezet;

● energetischrendement.InplaatsvanenergetischrendementgebruikenwevoorwarmtepompenmeestaldefactorCOPH,gedefinieerdalsdeverhoudingtussendehoeveel-heidwarmtediewemetdewarmte-pompproducerenendebenodigde



Wiseman-installatie

hoeveelheidelektrischeaandrijfenergie.Infiguur5wordendeCOPH-waardevanhogedrukzuiger-enschroefcom-pressorenbijverschillendecondensatie-temperaturenvergeleken.Hierbijwordtuitgegaanvaneenverdampingstempe-ratuur(=condensatietemperatuurvandekoelinstallatie)van25°C.Hetenergetischrendementvaneenzuigercompressorisietshogerdanvaneenschroefcom-pressor.Degrafiekgeeftgeenwaardesvoordezuigercompressorbijeencon-densatietemperatuurhogerdan70°C.DitkomtomdathettoepassingsgebiedvandeGrasso5HPbegrensdisdooreenmaximalepersgastemperatuurvan155°C.Ingrafiek1isteziendatbijeenverdampingstemperatuurvan25°Cdemaximaaltoelaatbarecondensatietem-peratuurongeveer75°Cbedraagt.VoordewarmtepompvanRobertWise-manmoetechterwaterwordengemaaktvan80°C.Doorgebruiktemakenvandeoververhittingvanhetpersgaskanditbijeencondensatietemperatuurvanongeveer80°C.Kijkendnaarhettoepas-singsgebiedvande5HPcompressoris

teziendatdeverdampingstemperatuurvandewarmtepompdannietlagermagwordendan40°C.Degemiddeldeoptimalecondensatie-temperatuur(Tc)vaneenkoelinstallatieinmiddenEngelandbedraagtongeveer23°C.Ombinnendetoepassingsgrenzenvandewarmtepompcompressorteblij-ven,kandecondensatietemperatuurvandekoelinstallatiewordenverhoogdvan23naar43°C.Ditheeftgeennadeligeinvloedophetenergiegebruikvandeinstallatie,wanneerdewarmtepompalhetpers-gasvandekoelcompressorenaanzuigt.Wanneerechterslechtseendeelnaardewarmtepompgaat,heeftditweldegelijkeenongunstigeffectophetenergiege-bruikvandeinstallatie(zieooktabel1).Erzijntweemogelijkeoplossingenomdeinstallatieopeenenergetischgunsti-germanieruittevoeren.Voordeeersteoplossingwordteendeelvandekoel-compressorenaangeslotenopdewarm-tepompeneenanderdeelwordtgekop-peldaandeverdampingscondensor.Eenschematischeweergavevanditsysteemzietuinfiguur6.

Figuur 2: schematische weergave koelinstallatie met extratrapwarmtepomp.

Figuur 5: vergelijking tussen energetische efficiency van zuiger- en schroefcompressoren.

Figuur 3: GEA Grasso 5HP hogedrukzuigercompressor,

Figuur 4: GEA Grasso hogedrukschroefcompressor

toegepast bij kippenslachterij.

COPH warmtepomp compressor bij 25ºC Verdampingstemperatuur



Wiseman-installatie

Detweedeoplossingbestaatuithettoe-passenvaneentussentrapcompressor.Dewarmtepompfunctioneerthierdooronafhankelijkvandekoelinstallatieenkanprimatoegepastwordenopeenbestaandekoelinstallatie.DeWiseman-installatieisopdezemanieruitgevoerd.Eenschematischweergavevandezetweetrapswarmtepompistezieninfiguur7.Tabel1toontdeprestatiesvandeWiseman-installatiezonderwarm-tepomp.Dezetabelwordtgebruiktomeenvergelijkingtekunnenmakentussendeprestatiesvandeinstallatiemetenzonderwarmtepomp.

Gebruikte symbolen:To: VerdampingstemperatuurTc: CondensatietemperatuurQo: KoelvermogenP: ElectrischaandrijfvermogenQc: VerwarmtingsvermogenTabel2geeftdeprestatiesvandeinstal-latiewanneerdezewordtuitgerustmeteenwarmtepompvolgensfiguur6,waarbijslechtséénvandecompressorenwordtgekoppeldaandewarmtepompendeanderetweecompressorenwordenaangeslotenopdeverdampingscon-densor.Tabel3geeftdeprestatiesvandekoelinstallatiemetdaaraangekoppeldeentweetrapswarmtepompvolgensfiguur7.DeCOPvoorverwarmenwordtgedefinieerdalshetverwarmingsvermo-

Figuur 6: warmtepomp uitvoering waarbij slechts een deel

van de koelcompressoren is gekoppeld aan de warmtepomp.

Figuur (7) Tweetrapswarmtepomp gekoppeld

aan koelinstallatie.

gen(Qc)gedeelddoorhetextraaan-drijfvermogenvoorverwarmen,waarbijditextraaandrijfvermogengedefinieerdwordtalshetaandrijfvermogenvandetotaleinstallatieverminderdmethetaandrijfvermogenvandekoelinstallatiezonderwarmtepomp.Deextratrap-warmtepompneemtbelastingwegvandecondensorvandekoelinstallatie.Wanneerdekoelinstallatieuitgevoerdismeteenverdampingscondensor,zullendekostenvoorhetwaterverbruikvandecondensorflinkdalen.Ookkandecondensatietemperatuurvandekoelin-stallatiedalenvangemiddeld23°Cnaar16°C.Weziendatdetweetrapswarm-tepompzoalsuitgevoerdbijWisemanonderdegemiddeldeconditieseenietshogereefficiencyheeft.Praktijkervaring met Wiseman-installatieDeinstallatiebijWisemanisinmiddelsongeveereenhalfjaarinbedrijfendemetingenbevestigenderesultatenvandeontwerpberekeningenlatenziendatdebesparingopdeverwarmingskostenincombinatiemeteenkostenbesparing

Tabel 1. Prestaties van de koelinstallatie zonder warmtepomp

Tabel 2: prestaties warmtepomp volgens figuur 6.

Tabel (3) prestaties tweetraps warmtepomp Wiseman volgens figuur (7)

ophetwaterverbruikvandeverdam-pingscondensorsresulterenineenterugverdientijdvandewarmtepompvanongeveeranderhalfjaar.OokdeCO2-productieissignificantgedaald.OpbasisvandemetingenkomenweopeenbesparingvandeCO2-uitstootvan1100Ton.OmdatdeinstallatiebijWisemangebouwdistervervangingvaneenbestaandeR22-installatieisookdeterugverdientijdvandetotaleinstallatiebepaaldinvergelijkingmeteenretrofitnaareenalternatiefHFK-koudemiddel.Uitberekeningenopbasisvandepraktijkmetingenvolgtdatdeinvesteringindenieuweammoniak-koelinstallatieeenterugverdientijdvanvierjaarheeft.

meer informatie:GeA GrencoDe Beverspijken 7c5221 EE 's-HertogenboschT: 073-620 31 11F: 073-621 03 40I: www.geagrenco.nl



Zuivel koelen

Een van Nederlands grootste zuivelproducenten produceert dagverse zuivel en heeft als missie om natuurlijke zuivel-producten voor iedereen bereikbaar te maken. In de vestiging in Nijkerk worden onder andere melk, karnemelk, yoghurt, vruchtenyoghurt, kwarkyoghurt, vla, pappen Milk & Fruit, Breaker en de in 2010 gelanceerde biologische range produc-ten geproduceerd. Al die producten moeten tijdens het productieproces gekoeld worden en dat het liefst volgens het bedrijfsmotto ‘dichter bij de natuur’.

Zuivelproducent brengt koelen ‘dichter bij de natuur’

Door Christine Linneweever

Luchtverdeelslangen KE-Fibertec koelen pakken melk

zichgespecialiseerdinhetontwerpen,leverenenonderhoudenvanditsoortsystemen.DirecteurGerjodeZeeuw:“Hetgingomeencomplexvraagstuk.Weheb-benmeerderegesprekkengevoerdenzijntoengaancalculerenmetgebruik-makingvanhetWinvent-systeem.Dekeuzevielopdetextieleluchtverdeel-slangenmethetmateriaalTreviraCS,dieeenbrandklasseB1heeft.Boven-dienzijnzegemaaktvaneenmateri-aaldatgeenvoedingsbodemisvoorschimmelsenbacteriën.Hetophang-systeemleverdequamontageooknogeenvraagstukop,omdatdeslangenlaagbovendetransportbandenmoes-tenkomentehangen.Dathebbenweopgelostdoortekiezenvoorhetdub-beleophangsysteemSafeTrack.”DemontagewerdgedaandoorKE-FibertecdochterondernemingAAMontage.“Datwezelfvoordemon-tagekunnenzorgeniseensterkpuntvanKE-Fibetec.Hetkwambijdezegrotezuivelproducentallemaalheelnauw,doordecomplexheidvanhetsysteem,destrakkeplanningenomdatdeinstallatietijdensvolbedrijfmoestwordengemonteerd.Onzemontage-mensenzijnallemaalVCAvolgecerti-ficeerd”,verteltDeZeeuw,waardoordeveiligheidwasgewaarborgd.



Zuivel koelen

tischekoelinggecombineerdmeteenkoudwatersysteem.Ineenkanalensys-teemiseenkoudwaterbatterijopge-nomen,diewordtingeschakeldtijdenseenstoringen/ofwarmedagen.Dezekoudwaterbatterijisaangeslotenophetaanwezigeproceswater(ijswater)systeem.Erwerddusgebruikgemaaktvaneenreedsbestaandsysteemenerwordtdoorhetgeslotenkaraktervanhetsysteemgeenwaterverspilt.Daar-meeishetcirca80procentenergiezui-nigerdaneenmechanischsysteemendatsluitweermooiaanbijdevisiedezegrotezuivelproducent.Deinstallatiebestaatuitachtadiabati-schekoelers,waarvanerzesgeschiktzijnvoor15.000m³peruur.Deoverigetweezijnaangeslotenopbestaandeluchtbehandelingskastenenzijngoedvoor20.000m³peruur.Deafvoervandeluchtgeschiedtdoormiddelvandebestaandenatuurlijkeventilatie(energie=0).

KE-Fibertec HetbedrijfColtbetrokKE-FibertecuitStrijenbijhettotaleengineeringproces.DezetechnischegroothandelintextieleluchtverdeelslangenheefteenbreedassortimentvanhetfabricaatKE-FibertecuitDenemarken.Hetveer-tigwerknemerstellendebedrijfheeft

Bijdezegrotezuivelproducentmoesteenprobleemopgelostworden.Indebedrijfsruimtewaarpakkengevuldwordenmetmelk.Alsdegekoeldemelkpakkenuitdevulmachinekomen,verblijvendepakkenenigetijdindevulruimtewaardooropwarmingvanhetproductplaatsvindt.Metnametijdensstoringenofwerkonderbre-kingen,alsdepakkenduslangerindevulruimteblijven,oftijdensextreemwarmedagen,liepdeproducttempera-tuurtehoogop.HetbedrijfColtInternationalwerdgevraagdeenoplossinghiervoorteleveren.Daaraanwarenweleenaantalstrengeeisenverbonden.Ermochtgeentochtontstaan,hetmoesteenbetrouwbareoplossingzijnenhetenergiegebruikmoesttoteenmi-nimumbeperktblijven.Bovendienmoestendebouwkundigewerkzaam-hedenminimaalzijninverbandmetdeconstructievanhetpand.

Adiabatische koelingDeafvulhaliseenflinkeruimtevanhonderdmeterbijveertigmeterenachtmeterhoog.NaeengrondigonderzoekdoorColtzijndein-enexternewarmtelastenbepaald.Eenproductisgemiddeldelfminutenindevulruimte.Deopwarmingvanhetproductindevulruimteis0,2Kpermi-nuut.Bijcalamiteitenkandetijddathetproductindevulruimteis,oplopentotdertigminuten.Omtevoorkomendatindietijddeproducttemperatuurteveeloploopt,zijnerverschillendeopties.Methetoogophetmottovandezuivelproducent‘Dichterbijdenatuur’vielmechanischekoelingalsoptieeigenlijkdirectalaf.Coltbeslootvoordecentraleadiabatischekoelingtekie-zen,meteenzogrootmogelijkeeffici-entie,eenluchtuitblazingdirectbovendeproductlijn.Adiabatischekoelingzouookdirecthetonderdrukprobleem,alsgevolgvandemachineafzuiging,oplossen.Deomgevingstemperatuurrondhetproductmoet22tot23°Czijnentijdenseenstoringofwerkonder-breking21tot22°C.

Extra koelingVoorhetopvangenvaneentijdelijkevraagomextrakoelingwerddeadiaba-

ZUIVeLPrODUceNT IN 2020 KLImAATNeUTrAALDeze grote zuivelproducent (440 medewerkers) bestaat uit twee onderdelen: voor dagverse zuivel uit Nijkerk en voor de kaasspecialiteiten uit Scandinavië. De zuivelcoöperatie is met achtduizend melkveehouders de grootste producent van natuurlijke zuivel ter wereld. De zuivelproducent is de nummer twee in de Nederlandse markt voor dagverse zuivel. Het is hun missie om natuurlijke zuivelproducten voor iedereen bereikbaar te maken. Het bedrijf voert vele A-merken, zoals friesche Vlag, Arla, milk and fruit, Arla Apetina, castello en Lurpak. Daarnaast verzorgt deze grote zuivelproducent zuivel voor diverse huismerken.Deze grote zuivelproducent heeft een duurzaamheidsprogramma, genaamd ‘Dichter bij de natuur’. Dit programma heeft betekenis voor alle facetten van de bedrijfsvoe-ring: melk, ingrediënten, verpakkingen, productie, distributie maar ook de interne organisatie en cultuur. Op grond daarvan wordt er sinds juli 2010 in Nijkerk alleen nog maar groene stroom gebruikt. maar ze willen verder. In 2020 moet het bedrijf klimaatneutraal zijn. met Natuur- en milieufederaties zijn afspraken gemaakt voor productie, verpakkingen en transport naar klanten. Het doel is het verminderen van energiegebruik, verduurzaming en daar waar verduurzaming niet mogelijk is, deze te compenseren. De focus ligt daarnaast op het efficiënt gebruik van natuurlijke bronnen, het tegengaan van verspilling, klimaat en milieu, duurzame landbouw en dierenwelzijn.

Roma Nederland B.V., Ramgatseweg 19, 4941 VN Raamsdonksveer: tel: +31(0)162 512 012, e-mail: [email protected], www.romaned.nlRoma Belgium N.V., Uitbreidingsstraat 66 bus 19, B-2600 Antwerpen: tel +32(0)3 315 44 46, [email protected], www.romabelgium.be

koelen vriescellenkoel- en vrieshuizen

koelen vriestunnelskoel- en vriescontainers

verwerkingsruimtenULO-cellen

snijzalen grootkeukens

wanden, gevels, plafondsomkastingen

iso-deuren en luikendistributiecentra

zetwerk- en profielen

Meer weten? Neem dan contact met ons op

Wij bouwen ook voor:

Partner Logistics EuropeKloosterboer

H&S Van Bon ColdstoresADB Coolcompany

Coldstore UrkNova Fresh Logistics

Cool Control Albert Heijn

LidlFriesland Campina

Huuskes VersB o u w e n m e t K e n n i s v a n c o n d i t i e s

Opslag in de beste conditieAlles van waarde is weerloos. Elk product verdient zorgvuldige opslag. Roma Isolatiesystemen bouwt de basis voor het creëren van de beste condities. Bijvoorbeeld voor het vrieshuis van Eurofresh Logistics, een vestiging van HSF Logistics in Neuenkirchen.


Zuivel koelen

OnderhoudDeZeeuw:“Hetfrappanteisdatweopditmomenthetsysteemweeraanhetdemonterenzijn.Indewinterzijndeluchtverdeelslangeninditprojectnamelijknietnodig,wantdankomenextremetemperaturennietvoor.”Demonteurskunnendeluchtverdeel-slangenindelenuithetophangsysteemlatenglijdendoordateromdevijfmetereenritssluitinginhetsysteemisopge-nomen,hierdoorkunnendemonteursdeslangenopspecifiekeplekkenuitde

raillatenglijden.AAServiceenOnder-houd,eveneenseendochteronderne-mingvanKE-Fibertec,zorgtervoordatdetextieleslangenvolgenseenspeciaalwasprogrammawordengereinigdenopdelocatieinStrijenwordenopge-slagen.“Eentextieleluchtverdeelslangheeftmiljoenenporiënwaardeluchtdoornaarbuitenkomt.Doorhetzelffil-terendevermogenvandeslangenzalernaverloopvantijdvervuilingontstaanaandebinnenzijdevandeluchtver-deelslangenendienenzetewordengereinigd.Insamenwerkingmetdefa-brikantenKEFibertec,MieleenJohnsonDiverseyheeftAAServiceenOnder-houddeperfectecombinatiegevondentussenwasmachineeneenspeciaalvoorluchtslangenontworpenwaspro-cedé.Hierdoorwordtonderandereeenveelvoorkomendprobleemvankrimpvandetextieleslangenvoorkomen.Inhetvoorjaarkunnendeslangenweeropgehangenworden.Opdezemanierisdezegrotezuivelproducentverzekerd

meer informatie:Ke fibertec benelux b.V. Edisonweg 11 3291 CK StrijenPostbus 58023290 AC StrijenT: 078-674 8888F: 078-674 4621E: [email protected]: www.ke-fibertec.nl

colt International bV T: +31 485 399 999 E: [email protected] I: www.coltinfo.nl

vaneenschoonsysteem”,aldusDeZeeuw.DoorAAServiceenOnderhoudvoordereinigingenopslagtelatenzorgen,isdegarantieverlengdvanvijfnaartienjaar.

Roma Nederland B.V., Ramgatseweg 19, 4941 VN Raamsdonksveer: tel: +31(0)162 512 012, e-mail: [email protected], www.romaned.nlRoma Belgium N.V., Uitbreidingsstraat 66 bus 19, B-2600 Antwerpen: tel +32(0)3 315 44 46, [email protected], www.romabelgium.be

koelen vriescellenkoel- en vrieshuizen

koelen vriestunnelskoel- en vriescontainers

verwerkingsruimtenULO-cellen

snijzalen grootkeukens

wanden, gevels, plafondsomkastingen

iso-deuren en luikendistributiecentra

zetwerk- en profielen

Meer weten? Neem dan contact met ons op

Wij bouwen ook voor:

Partner Logistics EuropeKloosterboer

H&S Van Bon ColdstoresADB Coolcompany

Coldstore UrkNova Fresh Logistics

Cool Control Albert Heijn

LidlFriesland Campina

Huuskes VersB o u w e n m e t K e n n i s v a n c o n d i t i e s

Opslag in de beste conditieAlles van waarde is weerloos. Elk product verdient zorgvuldige opslag. Roma Isolatiesystemen bouwt de basis voor het creëren van de beste condities. Bijvoorbeeld voor het vrieshuis van Eurofresh Logistics, een vestiging van HSF Logistics in Neuenkirchen.

total energy

Duurzame koeling in de logistiek en in koelen vrieshuizen



RijpkameRs bananen

KoelgroepDorenboswerdin1972op-gerichtdoorEgbertDorenbos,dehui-digealgemeendirecteur.Hethoofd-kantoorissinds1997gevestigdinhetDrentseVries(gemeenteTynaarlo).Metdriedochterondernemingen,Koel-AircoKlimaat,KoeltechniekDorenbosenCoolingSystemsHolland(CSH),bestrijktDorenboshethelevakgebiedvantemperatuur-enklimaatbeheer-sing.Vandaagdraaithetbedrijf,met52werknemers,eenjaarlijkseomzetvantienmiljoeneuro.Dedoelstellingvantwintigmiljoenmoetindekomende

Nederland importeerde in 2010 bijna 275 duizend ton bananen. Al deze vruchten ondergaan een kunstmatig rijpingsproces in computergestuurde rijpkamers. Het resultaat: het hele jaar door een product van topkwaliteit. Het is een gecompliceerde procedure waarbij het Top Tec systeem van Koelgroep Dorenbos voor optimale klimaatomstandigheden zorgt.

Recht door zee voor een krom product

tienjaarterealiserenzijn.Derijptech-nologievoordeAGFsectorspeeltdaareencrucialerolin.

GespecialiseerdVandedriedochterondernemingenhoudentweezichbezigmetrijpka-mers:KoeltechniekDorenbosenCSH.KoeltechniekDorenbosissinds1993gespecialiseerdinrijptechnologievoorbananenenheeftinternationalefaamopgebouwdalsconstructeurvanrijpkamers.Hetbedrijfheeftinmiddelsmeerdan700rijpkamersgebouwdin

Oost-enWest-Europa.KoeltechniekDorenboslevertookserviceenon-derhoudaanrijp-,koel-,enaircondi-tioningssystemeninNederland.CSH,deservicepootvanDorenbosinhetbuitenland,verleentdezelfdeonder-houdsdiensteninlandenalsDuitsland,België,SpanjeenZwitserland.

Kant-en-klaarDorenboswerktaldriejaaraandeTopTecunits,dieineigenbeheerontwik-keldengeproduceerdworden.Hetsysteemvaltvooralopomdathetzich

Door Dennis van Asselt

Koelgroep Dorenbos biedt geavanceerde rijptechnologie voor bananen

Top Tec rijpkamers.

delhoeveelheideenzogrootmogelijkkoelvermogenkanwordenopgewekt.Rekeningmoetonderanderewordengehoudenmetdeontwerpeisenge-steldaanammoniakinstallatiesendievandevergunningverlenerinverbandmethetgebruikvanditkoudemiddel.“Detrendisommetheelgeringehoeveelhedenammoniakeengroterijperijtekoelen,omdatjeandersgeenvergunningkrijgtvanwegedevolksgezondheid.Hetrendementvan



RijpkameRs bananen

afgekoelddoorverdampingvanam-moniakineencentralevloeistofkoe-ler,dieopzichweereenonderdeelisvaneencentralekoude-installatie.Hetgekoeldewaterwordtdooreenpompnaardekoelerindeunitgetransporteerdenvervolgensdoormiddelvanventilatorendeafgekoeldeluchtderijpkamerwordtingeblazen.Vanbelangisomdecentralekoude-installatiezoteontwerpendatmeteenzogeringmogelijkekoudemid-

Bouw van een Top Tec Unit. De Top Tec unit wordt kant-en-klaar

op de rijpkamer geïnstalleerd.

Gerard Slagter, verkoopmanager

bij Koelgroep Dorenbos.

nietinderijpkamerbevindt.DeTopTecunitwordtvanafdevrachtwagenkant-en-klaarbovenopderijpkamergeïnstalleerd.VolgensGerardSlagter,verkoopmanagerbijDorenbos,isditnietalleenvoordeligbijhetreinigenvandecel:“Monteurskunnenviadebovenkantvandecelhetsysteembinnenkomenwaardoorderijpkamernietleeghoefttijdensonderhoudswerkzaamheden.”TopTecisuitgerustmeteenReversedAirsysteem.Metkantelventilatorenkandeluchtstroomineen‘forward’en‘reversed’standgezetworden.‘For-ward’isdetraditionelestandwaarbijdekoudeluchtviadewandnaarbenedenwordtgeblazenendoordebananendozenweerterugnaarbovenkomt.Maardebananengevenwarmteafwaardoordetemperatuurnietinalledozengelijkblijft.Metde‘reversed’standwordtdeluchteerstdoordedo-zennaarbenedengeblazenenkomthetlangsdewandenweeromhoog.Ditbevordertdetemperatuurgelijk-heid,dekleurgelijkheidendeshelflifevanhetproduct.“Hetrendementvanonzekantelventilatorishogerdanbijchemischesystemendiedeventilatorlinks-enrechtsomlatendraaien,”zegtSlagter.“Onzeventilatorkantelt180gradenwaardoorhij30procentmin-derelektrischvermogenopneemt.”

Natuurlijke koudemiddelenVoorhetafkoelenvandeluchtkun-nendeTopTecunitswordenvoor-zienvaneenkoelerdiedoorkoudwaterwordtgevoed.Hetwaterwordt

Monteurs kunnen via de bovenkant van de cel het systeem binnenkomen

waardoor de rijpkamer niet leeg hoeft tijdens onderhoudswerkzaamheden.

Stop & GoSlagterisvanmeningdatdesoftwarevoorrijpkamersdieDorenbosheeftontwikkeld,hetmeestgeavanceerdisvandedriesystemendiehetbedrijflevert.“Proba-softwareishetstan-daardsysteemdatuniverseeltoetepassenis.DeChiquita-software,dieweaanbiedenvoorklantendiemetdatmerkwerken,iseenstapverderindeontwikkeling.WijhebbenheelveelenergiegestokeninonzeTopTecsoftwarediespecifiekvoordeTopTecunitsontwikkeldis.Hiermeekunjenietalleenzonesbinneneenrijpka-merinstellen,maarmethetener-giezuinigeStop&Go-systeemkandeluchtcirculatienaarwenswordenstilgezet.Nadebegassinggevendebananencircatweedagenwarmteaf.DaarnahebbendebananennietzoveelkoudeluchtmeernodigenkandeStop&Goingeschakeldworden.HoeweldemarktinNederlandver-zadigdlijkt,zietSlagterveeltoekomstvoordeTopTecunitsvanDorenbos.“Vooralderenovatiemarktisaantrek-kelijkvoorons.Wehebbentotnutoe60unitsgeïnstalleerdinNederlandenDuitsland.Wijkunnengoedconcur-rerenomdathetvooronsheelsimpelisomdiesystemeninonzeeigenwerkplaatstegenprefabkostentemaken.BovendienzijnwijdeenigediemetdieunitsopeenvrachtwagendoorEuroparijdenenhetenigekoel-technischeEuropesebedrijfdatopdeeigenlocatieeentestkamerheeftstaanwaarklantenhunbananenkun-nenrijpen.Metdiekamerhebbenweallesgeleerd.Zohebbenwij,zondervalkuilen,deTopTecunitssuccesvolindemarktkunnenzetten.”



natuurlijkekoudemiddelenishogerdanvanchemischemiddelenenzezijnookgoedkoper.Bovendienisdeschadeaanhetmilieuaanzienlijkminder.”EennieuweontwikkelingishetgebruikvanhetnogefficiëntereCO₂.DorenbosheefthierruimeervaringmeeomdathetbedrijfaldriejaarkoelinstallatiesmetCO₂aansuper-marktketenslevert.HetvoordeelvanCO₂isdatergeentussenstapineenwisselaarmetwaternodigisdiemeercapaciteitvraagt.“MomenteelonderzoekenweofCO₂ookinzet-baarisvoorbananenrijpkamers.Omdatdetemperatuurdaarhogerisdaninkoelinstallaties,isookdedrukopdecomponentenbijCO₂groter.Deonderdelenvanonzekoeltechni-scheleverancierszijndaarnognietklaarvoor.”

ZonesOmdatsommigebananenverderzijngerijptdananderen,kunnendrieklei-nereunitsdriezonesbinneneenrijp-kamergecreëerdworden,zonderdatdiezonesvanelkaarafgezonderdzijn.“Datisweluniek.Driezonesvanelkachtpaletskunneniedereenanderetemperatuurhebbenomdatsommigebananenmisschienverderzijndanandere.Bovendienheeftiedereunittweekoelersentweeventilatorunits,waardoorjeookeenhelerijpaletsaandelinker-ofrechterkantkuntuitrij-denterwijldeanderekantgewoondoorkoelt.Denieuwsteuitvoeringiseengroteunitvooréénzonevan24palets,dienogsteedsprefaboverdewegtetransporterenis.”

RijpkameRs bananen

meer informatie:Koelgroep DorenbosPostbus 55 9480 AB Vries Handelsweg 30-349482 WE Vries (gemeente Tynaarlo) T: 0592-530 310 F: 0592-530 315 E: [email protected]: www.koelgroep.nl

De bANAAN Van nature maakt een banaan ethyleen aan waarmee de vrucht voor zijn eigen rijping zorgt. ethyleen breekt de groene

kleurstof van de banaan af en produ-ceert cellulase en pectinase waardoor de banaan zachter wordt. Ook zorgt

het hormoon ervoor dat zetmeel wordt omgezet in glucose waardoor de banaan

zijn zoete smaak krijgt.

Het overgrote deel van de bananen in Nederland komt per schip uit landen

als ecuador, Peru en de Dominicaanse republiek. Daar worden de bananen

geplukt als ze nog groen zijn, omdat ze in gele toestand nog maar drie tot vier dagen goed blijven. Tijdens de bootreis van twee weken kan het rijpingsproces op twee manieren worden uitgesteld:

bananen op palets worden bewaard bij een vaste temperatuur van 14,5°c en af en toe geventileerd. bananen in containers worden onder cA (controlled Atmosp-

here) bewaard.

De rIjPKAmer In de rijpkamer wordt de temperatuur van de bananen eerst geëgaliseerd zodat ze voor de aanvang van het rijpingsproces allemaal dezelfde temperatuur hebben.

met rijpgas, een mengsel van 96 procent stikstof en vier procent ethyleengas, komt

het rijpingsproces vervolgens weer op gang waarna de ruimte wordt geven-tileerd. De bananen zijn tussen vijf en

zeven dagen in de cel, waar temperatuur-opnemers de temperatuur van de vruch-ten en de kamer in de gaten houden. De temperatuur in de kamer is doorgaans 14,5°c, maar kan ook hoger zijn als de

bananen sneller moeten rijpen. meestal worden de bananen uitgeleverd als ze voornamelijk een gele kleur hebben.

Het interieur van een rijpkamer.

www.nijssen.com

Einsteinweg 3 Leiden

(t) 071 521 62 14

E E n E i g E n v i s i E o p k o E L E n

Hoe groen is uw hart?

Een goede koelinstallatie is het hart van uw

bedrijf. nijssen ontwerpt en bouwt installaties die

optimale bewaarcondities garanderen. Wij zorgen

ervoor dat úw producten in topconditie in het

schap komen te liggen. naast de traditionele freon

installaties leveren we tevens energiezuinige

groene installaties. Die zijn trouwens niet alleen

minder belastend voor het milieu, maar ook voor

uw resultatenrekening!

Met eigen koelen vrieshuizen voor opslag en groepage, ruim 500 moderne wagens en administratieve ondersteuningssystemen is HSF Logistics een van de grootste koel-transporteurs van Nederland. Het internationale transportbedrijf heeft zich toegelegd op geconditioneerde transporten en de daaruit voortvloeiende logistieke dienstverle-ning, zoals distributie, emballageverhuur en opslag. Ze bieden een totaalpakket, waarbij alle schakels binnen de logistieke keten door hen worden overgenomen.

HSF Logistics garandeert een gesloten koelketen

Door Christine Linneweever

Links: Op- en overslag van verpakte

goederen in de geconditioneerde ruimte

bij HSF Logistics in Winterswijk.

Rechts: Ook bij koeltransport is de

chauffeur een onmisbare en belangrijke

schakel in de transportketen.

Indejarenzeventigbegonhetbe-drijf,dattoennogHanninkheette,metkoeltransportenvanuitWinters-wijk.InmiddelsishetbedrijfenormgegroeidenheefthetvestigingeninNijmegen,Winterswijk,Celje,GreatBlakenhamenNeuenkirchen-Vördenenruim500medewerkersindienst.ChauffeursrijdendagelijksvoorhunopdrachtgeversnaardiverselandenbinnenEuropa,zoalsbijvoorbeelddeBenelux,deBalkanlanden,Scandi-navië,Duitsland,Oostenrijk,Polen,Frankrijk,Spanje,EngelandenIerland.HSFLogisticsheeftdusaltientallenjarenervaringmethetvervoerenvankoel-endiepvriesproductenzoalsvlees,kant-en-klaarmaaltijden,zuivel,groentenenfruit.Hetvervoervanvlees,verpaktenoppalletsofhan-gend,istochweldehoofdmoot.Dekoelwagensvoldoenquauitrusting

aanalleeisen:vleesophangingvol-genshetEuro-systeem,luchtslui-zeneneenoptimaleluchtcirculatie.Dekoelmachineshebbenbewusteenovercapaciteit,waardoordetemperatuuronderdemeestex-tremeomstandighedenconstantblijft.“DevrachtwagensondergaaneenATP/FRC-keuring,waarbijdeisolatiewaardevandeautowordtbepaald.Daarmeeishetmogelijktebepalenhoelangdeladinggoedblijft,alsdekoelinstallatieuitvalt.Dathangtnatuurlijkookafvandeaartvandelading.Enja,datgebeurtafentoe,datdekoelinstallatieuit-valt.Somsdooreendefectaaneensensorofeenaccudieuitvalt.Somskandechauffeurhetprobleemzelfoplossen.Alsdatniethetgevalis,danwordtinoverlegmetdetech-

nischedienstvanHSFgekekenwaardekoelmachinezosnelmogelijkgerepareerdkanworden.ZijhebbeneennetwerkvanwerkplaatseninEu-ropawaarditkan”,verteltErikKobus,hoofdvandetechnischedienstbijHSFLogisticsWinterswijk.Zoalsbijallevervoervangoederenisookbijkoeltransportdechauffeureenonmisbareenbelangrijkeschakelindetransportketen.Kennisvandetevervoerenproducten(warenwet-geving,voedselveiligheidseisen,bederfelijkheidvangoederen)envandetechnischevereistenaandevrachtauto(koelinstallatieeneisenaankeuringenvandieinstallaties)enHACCP-wetgeving(HazardAnalysisCriticalControlPointsheeftalsvoor-naamstedoelhetvoorkomenvanallepotentiëlerisico’sbijeenvoedings-product)zijnvereist.



logistiek



logistiek

waardekoelinstallatieisgemon-teerd,gaatdezetochgemiddeldwelzo’njaaroftienmee”,aldusKobus.Geconditioneerde op- en overslagTijdenshetgeheletrajectvanaf-zendernaarontvangerwordteenvollediggeslotenkoelketengega-randeerd,zoweltijdenshettransportalstijdensdeoverslagindegecon-ditioneerderuimtenophetterreinvanHSF.Tevensmakenzegebruikvanautomatiserings-eninformati-seringssystemen.HSFLogisticsheeftdebeschikkingoverenkeleEEG-erkendedistribu-tiecentrawaarbevrorenenverseproducten,zowelpalletgoedalsooknaakthangendvlees,kunnenwordengehergroepeerdentijdelijkopslagen.Langdurigeopslagvanbevrorengoederenbehoortooktotdemogelijkheden.BijdevestiginginWinterswijkisruimtevoorhetopslaan,orderpickenenadministra-tiefbeherenvanduizendenpallets.“Klantenkunnenbijonsduskoelruimtehuren.Maarhetkomtookvoordaterladingenwordenovergeslagen.Zewordentijdelijkopgeslagen,verzameldengaanmeteennieuweritdedeurweeruit.”Destationairekoudeinstallatiediehierzorgtdatdekoelingendevries-cellenopdejuistetemperatuurblijft,werdgeleverddoorVeldKoeltech-

niekuitGroenlo.HetpreventiefencorrectiefonderhoudwordtookdoorVelduitgevoerd.Onlangszijnalleinstallatiesomge-bouwdnaareenenergiezuinigregel-enmonitoringsysteem.DitsysteemborgtdatVeld24uurdekoudetech-nischeinstallatiesopafstandbewaaktenpro-actiefbeheert.Erwordtactiefgestuurdoptemperaturen,energie-gebruikenbeschikbaarheid.Opdezemanierzijndejuistetempe-raturengewaarborgdenwordttech-nischonderhoudaandeinstallatiepro-aktiefuitgevoerd.“Wehebbengewoonteweinigmensenomdatooknogzelftedoen.Detechnischedienstteltvijftienmensen,maarwekunnenerbestnogeenpaarbijgebruiken”,meldtKobus.

Kant en klaarErikKobus:“Nieuwevrachtwagenswordenkantenklaargemaaktindeeigenwerkplaatsen.Ookdekoelin-stallatiewordthiergemonteerdengeïnstalleerd.InhetverledenhaddenonzevrachtwagenseeninstallatievanPetter,daarnavanThermoKing.Tegenwoordighebbenwehoofdzake-lijknogkoelsystemenvanCarrier.Dekoelmachine,dieopdevoorkantvandeopleggerisgemonteerd,neemtwarmeluchtopuitdelaadruimteenblaastkoudeluchtnaarbinnen.Wehebbenookvrachtwagensmettweecompartimenten.Inhettweedecompartimentwordteentweedever-damperaanhetdakvandelaadruimtegemonteerd.Delaadruimtewordtverdeelddoormiddelvaneenisolatie-schot,datopverschillendeplekkenindelaadruimtekanwordengeplaatst.Zokanvoordatdeelvandevrachtwa-geneenanderetemperatuurwordeningesteldenkunnenerverschillendeproductenineentransportwordenvervoerd.”Hetchemischekoudemiddel(freon)functioneertalstransportmiddel.Doordetoestandsveranderingvanvloeistofnaargas(indeverdamper),enterugvangasnaarvloeistof(indeconden-sor)kanhetkoudemiddeleengrotehoeveelheidwarmteopnemenuitdelaadruimte,enhetbuitenweerafstaanaandeomgeving.“Eenbeetjeafhankelijkvanhoeen

meer informatie:HSf Logistics Winterswijk bV Misterweg 165 7102 EN Winterswijk T: 0543 – 543 333 F: 0543 – 514 408 I: www.hsf.nlE: [email protected]

De producten die in de geconditioneerde

ruimte worden opgeslagen of overgesla-

gen staan onder strenge controle.



vloeistof-dampscheiding

Prevesco in Waalwijk introduceert een nieuw concept voor vloeistof-dampscheiding in koelinstallaties: Uniflow. Het geheim zit ’m in een speciale gasverdeler die in het scheidingsvat de stroomsnelheid van de damp uniformeert en zodoende de capaciteit verhoogt. De dampscheider levert ‘kurkdroog’ koudemiddelgas bij de compressor aan, hetgeen de levensduur van die compressor verlengt en het energiegebruik vermindert. De modulaire opbouw van het leveringsprogramma spaart engineering uit en dat komt de kostprijs ten goede. Al met al kan een gebruiker van koelinstallaties een forse besparing op zijn Total Cost of Ownership behalen.

Revolutie in de industriële koeltechniek

Vloeistof-dampscheidingiseenes-sentieelonderdeelvandekoeltech-niek,maartotvoorkortkendeditgebiedweinigontwikkeling,aldusJohanDijkstra,directeur-eigenaarvanPrevesco(in2003ontstaanuit

Door Hans van Eerden

Prevesco introduceert vloeistof-dampscheider

deverzelfstandigingvandeafdelingVatenbouwvanGrasso).“Wijbou-wenafscheidersvoorklantenenzijmakenzichvooraldrukoverdeaan-sluitingmetderestvanhuninstal-latie.Hetinwendigezietereigenlijk

altijdhetzelfdeuit,maartochkomtiedereenmetzijneigentekeningen,terwijlerindertigjaarnietswezen-lijksaanhetscheidingsconceptisveranderd.”Datkanslimmer,con-cludeerdeDijkstrainzijncontacten

hetenergiegebruikvandeelek-tromotor.Bijeen250kW-motordievolcontinudraaitkandatbijeenkWh-prijsvanzevencentvanaf1.500eurobesparen,zorekentDijkstravoor.Endanheefthijdeverminderdeslijtagenognieteensmeegeteld.Kortom,degebruikerzietzijnTotalCostofOwnershipflinkdalen(eenon-derbouwingistedownloadenopwww.uniflow.nl).

Grote marktTweejaargeledenbegonDijks-traaanhetavontuurennuisdemarktalinzicht.Eerstepotentiëleklantenzijnenthousiastoverhetconcept.“Welatenhendecon-ventionelesituatieendeUniflowonderdezelfdeomstandighedenvergelijkenendanvoelenzezelfdathetgasuitdeUniflowkurk-droogaanvoelt,terwijldatuitdeconventioneleafscheidernognatis.”IneersteinstantiemiktDijkstraopdeNederlandseenBelgischemarkt,omdaarnaverderEuropategaanbewerken.Ennietalleengeografischisdemarktgroot:“Ditpastiniederekoelinstallatie.”Ookzijneralideeënvooranderetoe-passingenindeprocesindustrie.



vloeistof-dampscheiding

deoptimaledampsnelhedenenuitvoeringenvandeverdelerzijnvoorverschillendekoudemiddelen.Omdatklantennietwezenlijkge-interesseerdzijninhetinwendigevanhetscheidingsvat,zagDijkstrakansenvoorstandaardisatie.HetUniflow-programmakentdaaromeenstandaardscheidingsdeel(inclusiefinvoer)meteenlengtevandriemeterendrieverschillendediameters(711,900en1.100mm),eneenstandaarduitgangsdeel(metuitvoernaardecompressorenolie-afscheider)opdiedriediame-ters.Meteentussenringopmaatkandesgewensthetkoelvermogenwordenvergroot.Debenodigdeklantspecifiekeengineeringneemtdankzijdezemodulaireopbouwdrastischaf.Dijkstra:“Hiermeestandaardiserenwijdeafscheiderzoalsookeencompressoraltijdalsstandaarduitvoeringineenbe-perktaantalvariantenleverbaaris.”UitvloeiselvandezeaanpakisdatPrevescoaanklantentools,indevormvanvatselectiesoftwareentekeningbestanden,levertomdiestandaardafscheidereenvoudiginhuntekeningvandecompleteinstallatietekunneninpassen.

VoordelenHetnieuweontwerpvanhetinwendigevanhetscheidingsvatendemodulaireopbouwvandeUniflow-productlijnbiedendegebruikerverschillendevoordelen.ZokanPrevescodelevertermijnterugbrengenvanachttottwaalfwekennaarvierweken.Bovendienisereenprijsvoordeelvanzo’nvijf-tienprocent,ondermeervanwegedebesparingopengineering.Alsbijgelijkblijvendeafmetingvaneenscheidingsvathetkoelvermogentoeneemt,dankanomgekeerdbijeengelijkblijvendevereistkoel-vermogeneenvatkleinerwordenuitgevoerd,enwelzo’n33procent.Tenslottewordtdankzijhetdrogeregasdatdecompressorinstroomteentottweeprocentbespaardop

metTitusBartholemeus,voormalighoofdproductontwikkelingbijGrassoeninmiddelszelfstandigactiefmetTherMassInnovations.

Uniforme dampsnelheidIneenkoel-ofvriesinstallatieverrichtvloeibaarkoudemiddelzijnkoelendefunctieenverdamptdaarbijvooreendeel.Hetkoudemiddelkeertdusalseenmengselvanvloeistofendampterugindeafscheider.Voorhergebruikindekoelcyclusmoetdedampwordenafgescheidenomindecompressorweergecomprimeerdtekunnenworden.Hetkoudemiddelwordtopeenspecialemanierindevloeistof-afscheidergebrachtendedamp,dienogvochtdruppelsbevat,wordtdoorhetvatgeblazen.Diedruppelsmoetendetijdkrijgenom(ineenkogelbaan)naarbenedentevallenindevloeistofonderinhetvat.Isdedampsnelheidechtertehoog,danzullenervochtdruppelsmeedecompressorinwordengezogen.Daarbemoeilijkenzedesmering,metversneldeslijtagetotgevolg.Bovendiengaandezevloeistofdrup-pelsverlorenvoordedaadwerkelijkekoelingendatleidttoteenverliesaankoelvermogen.Hetkoudemid-delmoetdusalszodroogmogelijkgasdecompressorin.Omdattebereiken,zobedachtenDijkstraenBartholomeus,moetendesnelstedruppelswordenafgeremdomvoldoendeverblijftijdinhetvattekrijgen.Methunuitvinding,eenspecialegasverdelerinhetschei-dingsvat,lukthetomeenafgevlakt,uniformsnelheidsprofielvandedampdruppelsteverkrijgen.Omdatdesnelheidspiekwordtafgetoptmagde(gemiddelde)dampsnelheid–endaarmeehetkoelvermogenvandeinstallatie–zelfssignificantwordenverhoogd.

StandaardisatiePrevescoenTherMassInnovationshebbenditprincipedoorontwik-keldenbouwdeneenproefopstel-lingomtekunnenbepalenwat

meer informatie:Prevesco b.V. Tielenstraat 11 (Haven 7)5145 RC WaalwijkT: (0)416-347 024F: (0)416-651 180 E: [email protected]: www.prevesco.nl of www.uniflow.nl

Rivacold kiest de kortste weg naar de klant

Waar loopt een internationale fabrikant van koelmachines zoal tegenaan als hij op een directe manier de markt wil benaderen? Hoe goed hij zich ook heeft voorbereid, uiteindelijk vindt hij toch altijd een paar lastige problemen op zijn pad. Problemen als het in contact komen met potentiële klanten, het niet spreken van de taal en de logistieke kant van het verhaal. Het Italiaanse Rivacold bedacht een simpele maar doeltreffende oplossing. Zij zochten in verschil-lende landen in Europa een contactpersoon die de schakel vormt tussen de klanten en de fabriek in Montecchio.

Peter Buysse, die in het Belgische Groot-Bijgaarden het regionale verkoopkantoor van Rivacold voor de Benelux runt, vertelt: “Een jaar of vijf geleden werden we door Rivacold gebeld of wij niet de schakel wilde zijn tussen het moederbedrijf en klanten in België, Nederland en het Groothertogdom Luxemburg. Al snel bleek dat we op dezelfde golflengte zaten en dat we allebei voor een rechtstreekse benadering zijn. Hoe minder schakels er tussen de fabrikant en de eindgebruiker zitten, hoe voordeliger het is. Ook nu zitten er nog te vaak tussenschakels in het proces die geen enkele toegevoegde waarde hebben. Hoe minder betrok-ken partijen, hoe lager de prijs. Bovendien kan er, doordat de fabrikant en de installateur samen aan tafel zitten, een machine worden ontworpen die perfect aansluit bij de wensen van de klant.”

Buysse heeft in Groot-Bijgaarden overigens geen reserveonderdelen of standaard koelmachines op voorraad. Wanneer die nodig zijn, worden ze door Buysse rechtstreeks bij Rivacold in Italië besteld. Peter Buysse: “Het voor handen hebben en opslaan van reserveonderdelen en standaard machines is duur. De klant moet dat betalen. Daarom is de fabriek van Rivacold ook meteen het magazijn. Wekelijks zijn er transporten tussen de fabriek en de Benelux. Als er dringend behoefte is aan een reserveonderdeel of een machine, wordt er een koeriersdienst ingeschakeld. Vandaag besteld, morgen geleverd. Dat is misschien wel een beetje te optimistisch gesteld, maar het zal niet zo veel schelen.”

Rivacold werd in Italië opgericht in 1966. In eerste instantie was het bedrijf voornamelijk een leverancier van condensing units en hermetische systemen aan fabrikanten van koelvitrines en koelmeubelen. Door de jaren heen bereikte het bedrijf een belangrijke positie als producent en distributeur van componenten en producten aan de koelen airconditioningindustrie in het algemeen.Rivacold heeft een uitgebreid nationaal en internationaal salesnetwerk met snelle technische en commerciële bijstand, in combi-natie met een optimale prijs-kwaliteitverhouding. Het bedrijf streeft ernaar machines te maken die de wens van de klant zo dicht mogelijk benaderen. Door samen te werken met alle belangrijke fabrikanten van compressoren kan de klant zelf zijn compressor kiezen. Bij het ontwerp van de condensing units wordt uitgegaan van maximale modulariteit. Dat betekent dat er klantspecifieke machines kunnen worden gemaakt, uitgaande van standaard onderdelen. Een volledige productielijn is hierop afgestemd.

Rivacold maakt deel uit van de belangrijke Italiaanse Vitri group, die actief is in

verschillende branches. De belangrijkste merknamen

zijn hier Rivacold (conden-sing units, verdampers,

koelbatterijen, componen-ten), Mobius (isolatiemate-riaal), Vitrifrigo (koeloplos-singen voor commercieel, industrieel en particulier

gebruik zoals horeca, trans-port, campers & caravans)

en Star living Furniture (tafels, stoelen en zitbanken voor ondermeer restaurants

en hotels).

www.rivacold.com Contact BeneluxPeter Buysse; Telefoon 0032 0475 580 671E-mail [email protected]



nijssen

WereldwijdisSpareenorganisatiemetruim12.000winkels.InNeder-landwordtdeorganisatiegevormddoor260zelfstandigeSpar-winkelsen105Attent-winkels.InWaalwijkisonlangseennieuwdistributiecen-trumgerealiseerd,vanwaaruit,naasteendistributiecentruminAlkmaar,debevoorradingvandewinkelsinNederlandplaatsvindt.Inhetnieuwedistributiecentrumiseenkoel-envriesinstallatiegeïnstal-leerddoorNijssenuitLeiden.Eerderaltekendehetbedrijfvoordekoel-envriesinstallatiesvanonderandere

dedistributiecentravanC1000,Plus,enHoogvliet.OokdeinstallatievanhetnaastdeSpargelegendistribu-tiecentrumvandefirmaKivitsisgeleverddoorNijssenKoeling.Naastdewensvaneenenergiezui-nigeenmilieuvriendelijkeinstallatiemoestdenieuweinstallatievanSpargerichtzijnopdetoekomstplan-nenvanSpar.Bijhetontwerpvandeinstallatiezijndaaromeenaantalonderdelengeschiktvoorcapaci-teitsuitbreidingenzijnaansluitpun-tenvoordeuitbreidingopgenomen.HetDCheefteentotaalopper-

vlaktevan21.000m2.Daarinzijntweekoelcellenopgenomenmeteengezamenlijkoppervlakvan3.000m2,eenvriescelmet512m2vloeroppervlakeneengekoeldedistributieruimtevancirca2.300m2.Koelcellenendistributieruimtewordengekoeldtot+2°C.Devries-celisgeschiktvooreentempera-tuurvan-24°C.Bijhetontwerpisrekeninggehou-denmeteenuitbreidingvandekoelinstallatievoor870m2expedi-tieruimte,1.995m2koelcel(len)en512m2vriesruimte.

Supermarktorganisatie Spar heeft in 2011 een distributiecentrum in Waalwijk in gebruik genomen voor de bevoorrading van haar winkels in het zuidelijk deel van Nederland. Het grootste gedeelte van dit centrum is voorzien van koelen vriesruimten, waarvoor de installatie werd geleverd door Nijssen Koeling BV uit Leiden. Bij het ontwerp van de energiezuinige en milieuvriendelijke installatie werd rekening gehouden met de uitbreidingsplannen van Spar. Door nu reeds met deze plannen rekening te houden, kunnen de uiteindelijke totale kosten zo laag mogelijk worden gehouden. Door het energiezuinige ontwerp van de installatie worden ook de bedrijfskosten zo laag mogelijk gehouden met maximaal kwaliteitsbehoud van de producten.

vriesruimten, waarvoor de installatie werd geleverd door Nijssen Koeling BV uit

Nieuw distributiecentrum Spar energiezuinig en toekomstgericht

WereldwijdisSpareenorganisatie

tischweergegeven,waarbijisaange-geveninwelkdeelvandeinstallatieammoniakaanwezigiseninwelkdeeldeCO2circuleert.

Indeinstallatiezijnuitsluitendindustriëlecomponentenvaneenhoogwaardigekwaliteitopgenomen.Deprimairekoelinstallatie,uitge-voerdmettweeBitzerschroefcom-pressoren,heefteenkoelcapaciteitvan933kW.Devriesinstallatie,waarindriestuksBitzerzuigercompressorenzijnop-genomen,heefteencapaciteitvan168kW.Deonttrokkenwarmtewordtafgege-



nijssen

latieszijntevensdeverschillendeCOP-waardenvoordekoelinstallatieuitgezetinfiguur2.Bijeenaannamevanrespectievelijk2.500vollasturenvoordekoelinstal-latieen4.500vollasturenvoordevriesinstallatie,resulterendezegege-vensindeberekendeenergieverbrui-kenzoalsweergegeveninfiguur3.

Uitvoering van de installatieDegecombineerdekoel-vriesinstal-latieisuitgevoerdalseencascade-installatie,metNH3alsprimairkoudemiddelenCO2alssecundairkoudemiddelvoordevriesinstallatie.Infiguur5isdeinstallatieschema-

Keuze koudemiddelDeinstallatieisuitgevoerdmetam-moniakenCO2alskoudemiddel.Dekoelinstallatieisuitgevoerdalseenammoniak-pompsysteem.Devriesinstallatieisuitgevoerdalseencascade-systeemopdeammoniak-installatie,metCO2alssecundairkoudemiddel.Doordezekeuzeiseenzeerenergie-zuinigeenmilieuvriendelijkekoel-vriesinstallatiegerealiseerd.Zowelammoniak(NH3)alskooldioxide(CO2)zijnnatuurlijkekoudemiddelenmetdehoogstmogelijkeenergie-efficiency.Inbovenstaandegrafiekenzijndeefficiencyvandekoel-endevries-installatiesvergelekenmetandereveelvoorkomendeinstallatievormen.

Infiguur1isdeCOP(dehoeveel-heidgeleverdekoudeinkWhperkWhverbruikteelektrischeenergie)vandevriesinstallatievergelekenmettweeammoniak-installatiesentweesoortenFreon-installaties.Hier-bijzijn,zowelhetverbruikvandeprimaireammoniak-compressorenalshetverbruikvandesecundaireCO2-compressorenindeberekeningmeegenomen.Voordezelfdeinstal-

1. COP vriesinstallatie2. COP koelinstallatie3. Vergelijking energieverbruik4. Energieverbruik in %

Figuur 5: Principeschema koelen vriesinstallatie



nijssen

venaandebuitenluchtmiddelstweestuksenergiezuinigeluchtgekoeldecondensors.

Indemachinekameriseenammo-niakafscheidervanhetfabricaatWittopgenomen,welkegeschiktisvoordeuiteindelijkecapaciteitnauitbreidingvandeinstallatietot1.350kW.Ookdeeconomiser(fabri-caatWitt)endecascade-CO2-con-densor(Vahterus)zijngeschiktvoordegeplandeuitbreiding.Dekoelersindekoelcellenendeexpeditieruimtezijnuitgevoerdvooreenammoniak-pompsysteem,waarvoortweestuksWittammoniak-pompenzijnopgenomen.DeCO2-koelersindevriesruimtenzijnuitgevoerdvolgenshetdirecte-expansiesysteem.

SchroefcompressorenDeinstallatieisvoorzienvaneeneconomiseraangeslotenopdebeideschroefcompressoren.HierdoorwordtdeCOPvandecompressorenver-hoogdvan4,47(bijontwerpcondities)naar4,71.Doordatdecompressorenzowelinbedrijfzijnvoordedirectekoelinstallatiealsvoordecascadevriessysteemheeftdezetoepassingeengunstigeffectopzowelhetkoelen

alsophetvriezen.Opjaarbasiswordthetenergieverbruikdoordeprimairecompressorenhierdoorverlaagdmetcirca5%,watneerkomtopcirca35.000kWhperjaar.

ToerenregelingVanzoweldeammoniakschroef-compressorenalsdeCO2-zuiger-comressoreniséénvandecom-pressorenvoorzienvaneentraplozetoerenregelingmiddelseenfrequen-tieregelaar.Tenopzichtevaneenstandaardcapaciteitsregelinglevertditeenenergiebesparingopvancircavijftottienprocent.Indeop-genomencomputerregelingwordterdaarbijvoorgezorgddatsteedsdecompressormettoerenregelingdecompressorisdieeventueelindeellastbedrijfis,terwijldeanderecompressor(en)invollastbedrijfzijn.SamenmethetNijssenPowersSa-vingregelsysteemlevertditdemeesteconomischecapaciteitsregelingop.

EnergiezuinigecondensorsVoordeafvoervandewarmtezijntweestuksluchtgekoeldeconden-sorsopgenomen,vanhetfabricaatAlfaLaval.Decondensorszijnuitgevoerdmeteengrootoppervlak,

zodatbijeenbuitentemperatuurvan25°Ceencondensatietemperatuurvanmaximaal35°Contstaat.Doordeopgenomenweersafhankelijkeregelinstallatiewordterechtervoorgezorgddat,afhankelijkvandebui-tentemperatuurendeingeschakeldecompressorcapaciteit,dewerkelijkecondensatietempertuurgedurendehetjaaraanmerkelijklagerzalzijn.Afhankelijkvandekoellast,alsfunc-tievandebuitentemperatuur,zalhetverloopvandecondensatietempera-tuurerglobaaluitzienzoalsaange-geveninfiguur6.Deluchtgekoeldecondensorszijnuitgevoerdmetgelijkstroommotoren,voorzienvaneentraplozetoeren-regeling.Toerenregelingleverteenlagerenergieverbruikopdanaan-uit-regelingvandeventilatoren.Daarnaastistoepassingvantoeren-geregeldegelijkstroommotorenweerzuinigerdanconventionelemotorenmetfrequentieregelaars.DoortoepassingvanEC-motorenenenergiezuinigeventilatoreniseenzeerlaagelektrischvermogengerealiseerd.Bijkomendvoordeelvandezeventilatorenishetlagegeluids-niveauvan54dB(A)opvijftienmeterafstand.

Links, Figuur 6: CondesatietemperatuurRechts, Figuur 7: Energieverbruik ventilatoren


realisatie:Nijssen Koeling bVEinsteinweg 32333 CC LeidenT: 071-52 16 214E: [email protected]: www.nijssen.com

Uitvoering koelersDekoelersvanzoweldekoelcel-lenalsdevriescellenzijnuitgevoerdmetEC-motoren,waardooreenlaagopgenomenvermogenwordtgerealiseerdeneenzeerlaagge-luidsniveau.Vooralindekoelcellenwaarveelvuldigpersoneelaanwezigis,draagthetlagegeluidsniveaubijtoteenverhogingvanhetcomfort.Hetgeluidsniveaudoordezekoelersbedraagtcirca48dB(A)bijmaximaaltoerental.Doordatdeventilatorentraploosregelbaarzijnishetmogelijkomtijdensdedagperiode,mitsdekoelbelastingdittoestaat,hettoeren-talteverlagen.Hierdoorvindteenverderecomfortverbeteringplaatsdoorverlagingvanhetgeluidsniveauenverlagingvandeluchtsnelheid.Indeautomatischeregelingwordtcontinunagegaanwatdeoptimaleinstellingisvanhettoerental,zodateenmaximaalcomfortniveauwordtverkregen,zonderafbreuktedoenaandedoordeproductentestellenkoeltechnischeeisen.Dekoelersindevriescelzijnboven-dienvoorzienvanontdooisocks.Hierdoorwordtervoorgezorgddateenzoefficiëntmogelijkeontdooiingplaatsvindt,waarbijzominmogelijkwarmtehoefttewordentoegevoerdenereenminimalehoeveelheidwarmteindevriesruimteterechtkomt.Allewarmtedieonnodigindevriesruimtekomtmoetimmersweerwordenweggekoeld.

WarmteterugwinningDewarmtedievrijkomtuitdeolie-koelingvandeschroefcompressorenwordtrechtstreeksbenutvoorhetverwarmenvandeondervloervandevriescellen.Hiermeewordtvoorko-mendatdevloerenvandevriescel-lenkunnenopvriezen,zonderdat

erexterneenergiehoefttewordentoegevoerd.Verderwordendewarmepersgassen,voordatdezeindecondensorsdewarmteaandebuitenluchtafgege-ven,afgekoeldineenpersgaswis-selaar.Doordatdepersgaswisselaar,evenalsdebeideluchtgekoeldecon-densors,voorzienisvaneenhoge-drukvlotter,kancondensatievandeammoniakgassenplaatsvindenindewisselaar.Hierdoorkanookbijlagekoellast,hetgeenvoornamelijkindewinterperiodeoptreedt,eenmaxima-lehoeveelheidwarmtenuttigwordengebruikt.Hiervooriseenpersgaswis-selaar/condensorgeïnstalleerdmeteenverwarmingsvermogenvan600kW.Voordeafgiftevandewarmteaandebedrijfsruimtenenkantoren,zijnlaagtemperatuurver-warmingssystemenopgenomen,zodatverwarmingzoveelmogelijkmetteruggewonnenwarmtekanwordengerealiseerdenbijstokenmeteenconventioneleverwarmingtoteenminimumwordtbeperkt.

Energiezuinige regelingZoalsstandaardbijallekoel-envriesinstallatiesdiedoorNijssenwordengerealiseerdisookindezeinstallatieeengeavanceerdregel-systeemopgenomen.Ditregel-entevensmonitoringsysteemwordtsteedsdoordeprogrammeursvanNijssenspeciaalopmaatgemaaktvoordebetreffendeinstallatie.Hier-doorwordtoptimaalingespeeldopdeteregeleninstallatiemaarookopdespecifiekewensenvandegebrui-ker.OnderdeelvandezeregelingishetenergiezuinigeNijssenPowerSaving(NPS)systeem.Ditsysteemzorgtcontinuvooroptimaleinstel-lingenvanverdampingstemperatuurencondensatietemperatuuronder

Projectgegevens Distributiecentrum Spar WaalwijkVriescel: -24°C 512 m2

Koelcellen: +2°C 3.000 m2

Distributie: +2°C 2.300 m2

Koelcapaciteit: 933 kWVriescapaciteit: 168 kWInstallatie-uitvoering: ammoniak/Co2-cascadesysteem

dewisselendebelastingentengevolgevanbuitemperatuur,productinbreng,ventilatie,etc.Doordezeregelingkaneenenergiebesparingwordengereali-seerdtotvijftienprocenttenopzichtevanconventioneleregelsystemen.

Energie-Investerings-Aftrek (EIA)Doordetoepassingvannatuurlijkekoudemiddelen(ammoniakenCO2)endoordeenergiezuinigecom-ponenten,werdaanalleeisenvoorenergie-investeringsaftrekvoordege-heleinstallatievoldaan.Opdegeheleinvesteringvandekoel-envriesin-stallatiewerdhierdooreenbesparingvancircavijftienprocentgerealiseerd.

SamenvattingNijssenKoelingBVuitLeidenheeftinWaalwijkeenenergiezuinigeenmilieuvriendelijkekoel-vriesinstallatiegebouwd,voorbereidopdetoekomst-plannenvanSpar.Doorhetenergie-zuinigeontwerpendetoepassingvannatuurlijkekoudemiddelenwordtdeuitstootvanbroeikasgassenzoveelmogelijkbeperkt.Doorhetrelatieflageenergieverbruik,onderanderealsgevolgvandetoepassingvaneeneconomiser,energiezuinigeconden-sorsenkoelers,benuttingvanrest-warmteeneenoptimaleregelingvandeinstallatiewordenookdebedrijfs-kostenzolaagmogelijkgehouden.Indeinstallatiezijnuitsluitendindustri-elecomponentenvangerenommeer-defabricatentoegepast,zodateenbedrijfszekergebruikvandeinstallatieisgewaarborgd.


nijssen

VDH Products introduceert de nieuwe PROBA 4: de nieuwste generatie rijpcomputer in de succesvolle,

wereldwijd gebruikte reeks. VDH Products is dé specialist op het gebied van mechanische en elektronische

instrumenten voor het meten van temperatuur, druk en luchtvochtigheid. In ruim 25 jaar heeft VDH Products

meer dan 5.000 besturingssystemen voor rijpkamers geleverd. De nieuwe PROBA 4 heeft eigen software dat

op basis van uw wensen kan worden ingericht en wat speciale client software overbodig maakt. De PROBA 4

voldoet aan de strenge normen van TÜV Rheinland en biedt meer mogelijkheden dan elk ander systeem in de

markt. Bel voor meer informatie met 050 - 302 89 00 of kijk op www.vdhproducts.nl.

eigen ethernetaansluiting • meer rijpkamers aansturen • eigen software • eenvoudig te programmeren • management van 100 regelaars • fl exibele interface

De tijd is rijp

voor de nieuwe

PROBA 4.

VDH_adv_Ripening_A4_fc.indd 1 06-12-11 15:47

Tijdenshet‘EfficiëntRijdenindeTransport’-evenementopdinsdag18oktoberpresenteerdeThermoKinginhunfabriekinGalwayeennieuwtransportkoelsysteem,metvehicle-powerdtrucks,dieselaangedrevenkoelunits,self-poweredtempera-tuurcontrole-eenheden,cryogenekoudemiddeleenhedenenaftermar-ketaccessoires.

DetopmensenvanThermoKinguitheelEuropa,hetMidden-Oosten,IndiaenAfrikabesprakentransport-gerelateerdezakenentrendsinregel-geving,alsooknieuwestrategieënvoortransporteursomdetotalcostofownershipvanhunvlotentever-minderendoorenergie-enoperati-oneleefficiëntie.Deelnemersaanhetevenementmaakteneenrondedoor

Thermo King verbetert efficiency in transportThermo King, een producent van controlesystemen voor transporttemperatuur, een verscheidenheid aan mobiele applicaties en een merk van Ingersoll Rand, heeft onlangs een evenement georganiseerd om te laten zien hoe zij transporteurs helpen te voldoen aan hun energie- en operationele efficiëntiedoelstellingen.

Musgrave Retail Partners ontvangt Thermo King Energy Efficiency Leader Award



logistiek

deThermoKing-fabriekinGalwayenwerdenvoorgelichtoverdeflexibeleenondersteunendefabricageproces-sendieindehelefabriekwordengebruiktomeengrotereklanttevre-denheidtegenereren."Wijwerkensamenmetonzeklantenomopmaatgemaakte,innovatieveenduurzameoplossingenteontwik-kelendievoldoenaanhunzakelijkebehoeften,wehoudengelijketredmetdetrendsindesectorenblijvenopdehoogtevanontwikkelingeninderegelgeving",verteldeDwightGibson,vice-presidentvantransportoplossin-genvoortruckentrailervoorThermoKinginderegioEuropa,Midden-Oosten,IndiaenAfrika(EMEIA)."Wezorgenereerstvoordatwedeuniekebehoeftenvanelkeklantduidelijkinbeeldhebben.Vervolgenswerkenwenauwmethensamenomoplossin-gentevindendiehenhelpenomhunzakelijkedoelstellingentebereiken."

MusgraveThermoKinghuldigdeookdedirectievanMusgraveRetailPartnersvoorhuninzetvoorenergie-enoperationeleef-ficiëntie.MusgraveRetailPartnersisderetaildivisievandeMusgraveGroup,degrootstekruidenierenvoedseldis-tributeurvanIerland.MusgraveRetailPartnersontvinginGalwaydeThermoKingEnergyEfficiencyLeaderAward.VertegenwoordigersvanMusgraveRetailPartnersverteldenhoezijhundoelstellingensuccesvolhebbenaangepakt.MusgraveRetailPartnersimplemen-teerdeeendubbeldeksmultitem-peratuur-traileroplossingvoorzijnSuperValuwinkelsinheelIerland.Zijverwachtendaarmeedebeschikbaretrailercapaciteittevergrotenmet65


logistiek


procentenaanzienlijkebesparingenterealiserenindebrandstof-enwagen-parkkosten.Dedubbeldeksmulti-temperatuurtrai-lerbevatruimtevoorhetvervoervanverseproducten,bevrorenproductenenproductendiebijomgevingstem-peratuurmoetenwordenvervoerd.Ingenieursontwierpendetrailerzodatdehoogtemaximaalwasenerookvoldoendehoogtewasvooreenoptimaleluchtcirculatie.Eenbelangrijkdeelvandeoplossingbestonduithetmaximaliserenvandeluchtstroommetaangepasteluchtkanalen.Deunitisgemonteerdopeenhighcubetrailereningenieursverplaatstendecontrollernaareenlagerniveauomtoegangvoordechauffeurtevergemakkelijken."Dedubbeldekmultitemperatuurbe-naderingbiedtonsdemogelijkheidombestellingenmetgrotevolumesteleverenaanonzegrootsteklanteninéénvoertuigtransacties.Doorminder

vrachtwagensnaarafgelegengebiedentesturenwordthetaantalafgelegdekilometersaanzienlijkverminderd,"zegtJohnCounihan,projectmanagervanMusgraveRetailPartners.MusgraveRetailPartnersintroduceer-dedenieuwetransportoplossingnaeensuccesvolleproefperiodeinDublinenCork.Dezeoplossingmaaktdeeluitvandecorporateverbintenisvoorcon-tinueverbeteringenduurzaamheid.

OVer INGerSOLL rANDIngersoll rand is een wereldleider in

het creëren en onderhouden van veilige, comfortabele en efficiënte om-gevingen in commerciële, residentiële

en industriële markten. De mensen en de familie van merken - waaronder

club car, Ingersoll rand, Schlage, Thermo King en Trane – werken samen

aan het verbeteren van de kwaliteit en comfort van lucht in woningen en

gebouwen, het vervoer en de be-scherming van voedsel en bederfelijke goederen, veilige woningen en com-

mercieel onroerend goed, en de verho-ging van de industriële productiviteit

en efficiëntie. Thermo King produceert gekoelde transportsystemen voor een groot aantal mobiele toepassingen, waaronder aanhangwagens, carros-

serieën, bussen, containers aan boord en treinwagons. Ingersoll rand is een 14 miljard dollar wereldwijde business,

die waarde hecht aan duurzaam on-dernemen, binnen het bedrijf en voor

hun klanten. Voor meer informatie, bezoek www.ingersollrand.com.

mUSGrAVe reTAIL PArTNerSmusgrave retail Partners is de retail

franchise-divisie van de musgrave Group, die aan meer dan 650 onafhan-kelijke Supervalu en centra-winkels in de republiek Ierland levert. Zij werken

samen met foodretail-ondernemers in Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Spanje, met een jaarlijkse omzet van meer dan 4,4 miljard euro in 2010. mushgrave retail Partners heeft

ook een netwerk van cash en carry in Ierland en Spanje, dat speciaal is

ontwikkeld om te voldoen aan de ver-anderende behoeften van de onafhan-kelijke foodretailer en de foodservice-professional. musgrave is bezig met

het creëren en ontwikkelen van sterke retailmerken, die de grootst mogelijke waarde, kwaliteit en range leveren aan

de lokale gemeenschappen in alle markten die ze bedienen.

Hun aanpak is om merken te co-creëren met de retailpartners en hen te voorzien van de sales, marketing, informatietechnologie (IT), financiën

en logistieke expertise die bij de meest geavanceerde retailmodellen voorko-men. De nadruk ligt op partnerschap en innovatie die van waarde is voor de consument, zonder verlies van

kwaliteit. Het succes is gebaseerd op een in-

novatief retailmodel dat gebaseerd is op de overtuiging dat de lokale winkels

en winkeliers de levensader van de gemeenschappen zijn. Het doel is om op het snijvlak te zitten van de techno-logische vooruitgang in alle afdelingen

en functies.

ENERGIE INVESTERINGSAFTREK (EIA)

Om het milieu minder te belasten en het energieverbruik te reduceren,

is onder andere gekozen voor de meest optimale isolatietoepassing met

220 millimeter dikke Isocab isolatiepanelen. Door gebruik van deze hoog-

waardige panelen komt BCS ook nog eens in aanmerking voor de interes-

sante EIA subsidieregeling.

STRAK GEVELBEELD

Door middel van fabrieksmatig ingeschuimde omegaprofi elen in deze isola-

tiepanelen, met een TNO gecertifi ceerde isolatiewaarde, is een koudebrug

vrije en onzichtbare bevestiging mogelijk. Hierdoor ontstaat een fraai en

strak gevelbeeld. Beslist een succesvolle noviteit, met het visuele aspect als

groot bijkomend voordeel.

SPECIALIST IN ISOLATIESYSTEEMBOUW

KIM Nederland B.V. is een landelijk opererend isolatiebedrijf, met als

specialisatie het bouwen van geconditioneerde ruimten, koelen vriescellen

in de food-, distributie- en transportsector. De onderneming is in 1968 gestart

met het traditioneel isoleren van koelen vriescellen. Sinds die tijd heeft het

bedrijf zich ontwikkeld tot toonaangevend specialist in isolatiesysteembouw.

Onderscheidende eigenschappen zijn onder meer de toepassing van de

meest hoogwaardige materialen, welke worden aangebracht door vakkun-

dige en ervaren montagemedewerkers.

HOOGWAARDIGE ISOLATIEOPLOSSINGEN DOOR KIM NEDERLAND

KOEL- EN VRIESHUISBOUW ISOLATIESYSTEEMBOUW

K.I.M. Nederland B.V.

Tweelingenlaan 144

7324 BP Apeldoorn

T. +31 (0)55 368 91 91

[email protected]

www.kim-nederland.nl

BCS Coldstore & Logistics neemt op

de bestaande locatie in Harderwijk

een nieuw vrieshuis in gebruik.

De isolatiesysteembouw van de

uitbreiding van BCS in Harderwijk

is uitgevoerd door de bouwer van

de grootste koelen vrieshuizen

in Nederland, KIM Nederland uit

Apeldoorn. Het uitgebreide complex

is voorzien van isolerende, brand-

werende binnenwanden én gevels.

‘Vriendelijk’ nat draaien

Uitrecenteontwikkelprojectenblijkteenverlagingvanhetvloeistofgehaltetotbeneden100ppm(0,01%)goedmogelijktezijn.Naastdereductieaanenergiegebruikvaltteverwachtendathettoepassenvaneendergelijkeafscheiderookdeservicekostenzalverlagendoorverminderdeslijtage.Ditingekorteartikelonderzoektaandehandvandebestaandeliteratuurenmetingenwathetvloeistofgehaltedaadwerkelijkisenvanwelkefactorenditafhankelijkis.Hetoorspronkelijkeartikelkangedownloadwordenopwww.thermass.nl

maximaal vloeistofgehalteHoenatmaghetzuiggaszijnvoorhetdecompressoringaat?Hettypecom-pressorbepaalthetmaximalevloei-stofgehalte.Degroteovermaataanoliebenodigdvoordegasafdichting,maaktdatschroefcompressorenveelmindergevoeligzijnvoorvloeistof,inhetzuiggasdanzuigercompressoren.Hetkoelenvandezeafdichtoliekandanookdoorhetdirectinspuitenvankoudemiddel.Uitmetingenaanbestaandeinstal-latiesmetzuigercompressorenblijktdathetafscheidendvermogenvandecompressorintredebepaaltwatdemaximalevloeistofconcentratieinhetzuiggasmagzijn.Voortypischeam-moniakcompressorenleidt0,5-1%niettotverhoogdeslijtage.Bijcompres-sorendieontwikkeldzijnomdemethetkoudemiddelmeecirculerendeolieaftescheidenindeaanzuigsec-tieisdatmeerenwelzoveeldatdeisentropischepersgastemperatuur


afscheideRs


nietonderschredenwordt(natuurlijkekoudemiddelen1,5-2%,andere2-3%).Hetafgescheidenkoudemiddelkomtinhetcarterterecht,metallegevolgenvandien:● hetnognietverdamptekoudemiddel

creëertdampindeoliepompendatleidttotcavitatie;

● hetnietverdamptekoudemiddelendedampzaldeviscositeitvanhetsmeermiddeldramatischverlagen,wattotverhoogdeslijtagevandelagersleidt;

● ookinhetcartervindtdeverdam-pingendusschuimvormingplaats,wattotongewensteextraspatsme-ringleidtendaarmeetoteenver-hoogdeolieworp.

Ofdecompressorernuwelofnietgeschiktvooris,hettoevoerenvan

vloeibaarkoudemiddelaandezuigzijdevaneencompressorisdirectverliesvankoelvermogen.IllustratiefisditgrafiekjevanLorentzen.

nattigheid in het zuiggasHoekomtdienattigheidterechtinhetzuiggas?Bijexpansieventielgeregeldeverdam-pers,moetdeoververhittingminimaal15Kelvinbedragenomzekertezijndatallenogaanwezigefijnedruppelsver-damptzijn.Hetvloeistofpercentageinhetzuiggas,bijgeringereoververhittin-gen,mitsstabiel,zalniettotverhoogdeslijtageleiden.Hetverliesaankoelver-mogendoorniet-verdamptkoudemid-del,weegtnietoptegendewinstdieerbehaaldwordtdoordatermeteenhogereverdampingstemperatuur(zuig-druk)gedraaidkanworden.Bijverzadigdgas,kanervloeistofontstaandoorschommelingenvandedruk.Stijgtdedrukdoorhetafschakelenvanvermogen,zaldekoudepijpwandalscondensorgaanfunctioneren.Doordeenormewarmte-enstofoverdrachtwaarmeeditplaatsvindt,ontstaatinex-treemkortetijdheelveelvloeistof.Zoujeindezuigleidingkunnenkijkendanziejeeen‘water’valdecompressoringaan.Ditzaltoteenhevigetemperatuur-ensmeerdrukdalingvandemachineleiden.Komthetzuiggasuiteenafscheider,danzaldezuigleidingopafschot(ca.1%)naardeafscheidergelegdmoetenzijnengrootgenoeggedimensioneerdzijnomhetterugvloeienvandevloeistofmogelijktemaken.Decompressorzaldanophetgasgedeeltevandieleidingaangeslotenmoetenworden,dusopdehelftofbeterbovenop(inverbandmetstofzuigerwerking)Bijafscheiders,bestaatietsalseendrup-pelvrijeafscheidingniet,immersheeftiedertypeafscheidereenrendement.

Om de compressoren tegen vloeistofslag te beschermen worden afscheiders toegepast. Elke druppel vloeistof die de compressor ingaat is niet gebruikt voor koeling van het product en gaat volledig ten koste van het koudevermogen. Het vloeistofgehalte in het zuiggas zal alleen bij een correcte uitvoering van de afscheider beneden de voor de compressor gewenste concentraties liggen. Gaat men er vanuit dat vele miljoenen geïnvesteerd moeten worden om een koelcom-pressor enkele procentpunten te verbeteren, is het vreemd dat men bij afscheiders het verlies aan COP van een of meerdere procenten accepteert.

Door Titus M.C. Bartholomeus,Product-ensysteemontwikkelaarbijenDGAvanTherMassinnovationsB.V

Dehoeveelheidengroottevandedrup-pelsinhetzuiggasisafhankelijkvanveelfactoren:1.Destofeigenschappenvanhetkou-demiddel.2.Dedruppeldiameterisafhankelijkvandestofeigenschappenendegassnel-heidoverdevloeistof.Bijeencorrectgedimensioneerdeenuitgevoerdenattezuigleidingblijkteendruppelgroottevan130μmeengoeduitgangspunt.Voorsnelsprongsgewijsop-enafstappendeinstallaties,isdat100μm.3. Typeenmontagepositienattezuigaf-sluiters:❍ Eenafsluiterwaardegas/vloeistof-

stromingoverscherperandenmoet,ergomeerdrukverlies(lagerekV-waarde),verstuiftonnodigveel.

❍ Eenafsluiterindenattezuigleidingmoetmetzijnspindelplatgemon-teerdwordenomgasinsluitingendaarmeeeenstotendestromingenexcessievedrukverliezenendusovermatigedruppelvormingtevoorkomen.Bijcorrecteinbouwishetdrukverliesvaneenafsluiterineennattezuigleidingcircatweeádriekeerzohoogalswanneererenkelgaszoudoorstromen.Bijeenverkeerdeinbouwwordtditdrietotvijfkeer.

❍ Afstandafsluitertotafscheider.Hoeverderwegdestemeertijddeindeafsluitergevormdedruppelsheb-benomzichtegendepijpwandaftezetten.

4.Uitvoeringafscheiderintrede.Eenophetbadblazendestraalistenstrengsteafteraden,hiermeekanhetbadzelfsleeggeblazenworden.Demeestbasaleintredeiseen90°-bochtdiebijvoorkeurondereenhoekvan45°metdeasnaarderompblaast.Debochtverhoogthetafscheidendvermogen,doorrich-tingsverandering.Demeesttoegepasteretouriseenpijpverdeler,diemeestaltweematengroterisdanderetour.Hetgrotevoordeelvandezepijpverdelerisdatdesnelheiddaarinzoverlaagdwordt

dateengelaagdestromingontstaat,waardoordeimpulsuitdevloeistofgehaaldwordt.Eennadeelisdatdevloeistofalseenwatervalnaarbenedenstortengashetbadmeeinsleurt.BijCO₂,dateenkleindichtheidsverschilheefttussengasenvloeistof,zalhetbadhierdoorveelgasbelletjesbevatten,dietotpompproblemenleiden.5.Deinspuitingwerktperiodiek,datwilzeggendatdeoptredendesnelheid>4keerdeberekendekanzijn.Dein-spuitingproduceerthetmerendeelvandekleinstedruppels.Eenindividueleaansluitinghiervoorenzekerdirectophetbad,zalhieromvermedenmoe-tenworden(bijvoorkeurtweemetervoorvatintredeopdenattezuigleidingmonteren).6.Pomp-ofthermo-sifonvalleidingdirectonderdedrogezuigleidingzonderspatplaatvoordegasuittrede.Uitelkaarspattendedampbellenbijdrukverlaginginitiëreneenheleboelnaarbovenschietendedruppels.7.Overvuldeendanoverbelastekoe-lersverhogenhetvloeistofaandeelindenattezuigleidingextreemenkunnentotvloeistofdoorslagleiden.8.Sterkecapaciteitsschommelingenresultereninovermatigecondensatieopdeafscheiderwand.Deconden-saatdruppelsvallenindegasstraalenverstuiven.Conclusie: hoe hoger de impuls in de vloeistof, hoe kleiner en dus hoe moeilijker te vangen druppels er zullen ontstaan.

Hoogte vloeistofconcentratieHoehoogisnudevloeistofconcentra-tieinhetzuiggas?Omhiereenafschat-tingvantekunnenmaken,wordendeliteratuureninterpretatievaninhetverledendoordeauteurverrichteme-tingengebruikt.

1.Alsdedampsnelheidoverhetbadtehoogis,zalervloeistofmeegesleurd


afscheideRs


worden.Ditfenomeenisaandekustwaartenemen.Alsdewindkrachtbovende4Beaufort(>6-7m/s)komt,wordterschuimvandegolftoppengeblazen.Deverhoudingvandedruppelvalsnelheidtotdemeesleursnelheidbepaaltdematevanvloeistofmeename.Isdeze<0,1danneemtdevloeistofmeenamelineairtoe.Daar-boven,totcirca60procentvandemee-sleursnelheid,neemtdeworpkwadratischtoe.Bovende60procentneemtdeworpexcessieftoe(totdemachtacht).2.DeontwerpregelsindeASHRAEgaanuitvaneenvloeistofpercentagevanmaxi-maal1%3.Indestoomtechniekwordtgerekendmeteen‘drynessfraction’tussende95en98procent,metanderewoorden,erwordtgerekendmet2à5%vochtinde‘droge’dampuitrede.4.Druppelsgevormddoorhetinelkaarklappenvanopstijgendedampbellen(UitPerry’sChemicalEngeneersHand-book(1999),Hoofdstuk14‘phasedisper-sion’).

Dedruppelzwermdiehierdoorontstaat,wordtgedomineerddoordruppelsdieklei-nerofgelijkzijnaan25μm.Hetgewichts-aandeelinhetgasis<0,1mass%.Uitme-tingen((ziegrafiek1oppagina42))aaneenzeewaterverdamperblijktdathetvolume-aandeelindezwerm1,6procentbedraagt,dustotalevochtgehaltebedraagtdan6,25mass%.Uitdestofwaardesvaltdanafteleidendatdegemiddeldedruppelgrootte(d32)diedezwermvertegenwoordigt260μmbedraagt.Meteenvoordekoeltech-niekgeaccepteerdedruppelgroottevan130μmalsbasisvoorafscheiderontwerp,betekentditeenvloeistofpercentagevan(130/260)^2x<6,25%=<1,56%5. IndeAngelsaksischelandenenchemie

wordtdevolgendeformulegebruiktomdedruppelvalsnelheidtebepalen:

Uitervaringmetijswaterbakafschei-dersblijktbijonderschrijdingvandedruppelvalhoogtevan260mmdatdecompressorontoelaatbaarnatdraait.InhetafscheiderontwerpdeelvandeASHRAE-guidemogendetoelaatbaresnelhedeninverticaleafscheidersvergrootwordenbijhogerebadaf-standendan300mm.Deoppervlak-tespanningvandevloeistof,mitsbenedende20mN/mreduceertdetoelaatbaregassnelheid.Bijdezeewaterverdamperuit4,blijktKbasis0,005tebedragen.Deammo-niakafscheideropdeijswaterbak(to=-5°C)met260mmbadafstand(vt/ventr<0,1)ismeteen130μmdruppelKbasis2,7keerzohoog.Alsvuistre-gelwordtvaakeenbadhoogtevanminimaal600mmaanbevolen.Indatgevalishetvloeistofpercentage0,7x<1,56%=<1,1%(ziegrafiek2).Bijdezwaarderekoudemiddelenisvolgensdezerekenmethodiekhetvloeisto-faandeelinhetzuiggasvelemalenhoger,watmogelijkdeverhoogdeslijtagevancompressorenverklaart.(zietabel1oppagina43).6. UitrecentemetingenblijktbijLsep/dhydr=4hetvochtgehalte0,8%tebedragen.BovenLsep/dhydr=8vindtgeenverdereafnameplaats


afscheideRs


vandevloeistofworp.Bijhorizon-taleafscheidersspeeltdehorizontalestromingeensignificanterolophetdoorgelatenvloeistofpercentage.Detheoretischebasisisvrijeenvoudig:dedruppelsineenhorizontaleafscheiderwordendoordegasstroommeege-nomen.Dezwaartekrachtzalzenaarhetonderliggendevloeistofoppervlakdwingen.Hoegroterdedruppels,desteeerderzehetvloeistofoppervlakrakenendusafgescheidenzijn.

AlsdeafscheidlengteLsdoordeho-rizontalesnelheidUgwordtgedeeld,danwordtdebeschikbarevaltijdgevonden.WordtdevalhoogteHsgedeelddoordevaltijd,danwordtdedruppelvalsnelheidUt(voorheenookvtgenoemd)gevonden.DehorizontalegassnelheidUgmoetdus<UtxLs/Hszijn.Alsdezeformuleindepraktijkwordtgebruikt,leidtditsteevasttotcompressorschades.Waarom?

Hetgasvormteengasstraalindeafscheidruimte,waardoorergeensprakeisvaneengelijkmatigverdeel-desnelheidUg.Bijeenhalfgevuldvattreedtdezegelijkmatigestromingpasopnavijfvatlengtes.Vanafdaarmagmetdezeformulewordengerekend.

Indepraktijkzijnderomplengtesmeestaldrietotvijfkeerdevatdiame-ter.Daaroverhetalgemeentweeweg-afscheiderstoegepastworden,zaldeminimalelengteomtoteengelijk-matigegasstromingtekomen,laatstaaninclusiefdegenoemdeLs,nooitgehaaldworden.Vandaardaterallerleinoodgrepentoegepastworden:a. uitregentijd>3sec.,bijbeekjessnel-heidinnattezuigleiding>2sec;b. ASHRAEadviseertdehorizontalegassnelheidberekendmetboven-staandeformulemeteenfactortweetereduceren;c. inhetGPSA-engineeringbookiseenafscheidlengtecorrectieopgenomen.

grafiek 1 Grafiek 2

Dushoelangerdeverhoudingafscheidlengtetotdehydrau-lischediametervandegasruimte,hoehogervtmagzijn.

ConclusieUitbovenstaandevaltdusafteleidendathetvloeistofge-halteinhetzuiggasnaardecompressoren,komenduiteencorrectontworpenafscheider>1massa%bedraagt(Bijdezwarekoudemiddelenvermoedelijkmeer).Ditpercen-tagewordtnietverdamptindekoelersengaatdusdirecttenkostevanhetkoelvermogen.Zoudenweeenverbe-terdeafscheidingkunnenrealiserenzoudataanaandrijf-vermogenmaarooki.g.v.dezwaarderekoudemiddelenaancompressorslijtagekunnenbesparen.Hierdooriservoorheteersteenterugverdientijdterealiserenmeteenafscheider.

SamenvattingHetblijktdatzuigafscheiders,ontworpenconformdenubekendetheoretischekennis,>>1procentaanvloeistofdoorlaten,diedirecttenlastegaanvandeCOPende

Tabel 1

to R717 R134A R404A R744 0 1,1 3,3 5,2 7,7 %-10 1,3 2,8 4,4 6,2 %-20 1,2 2,3 3,7 5,1 %-30 1,1 2 3,2 4,2 %-40 1 1,6 2,7 3,5 %


afscheideRs

levensduurvandecompressoren.Doorontwikkelingvanafscheidertechnologienaareenvloeistofworpvan<0,01pro-cent(100ppm),zaldebedrijfskostenforsdoenlatendalen.

SummarySuction-separators,designedaccordingtootoday'stheoreti-calknowledge,havealiquid-carry-overof>>1%,whichisa1to1penaltyonCOPandreducescompressorlifespan.Deve-lopmentinseparatortechnologytoaliquidcarryoverlevelof<0,01%(100ppm),willhelpreducingtotalcostofownership.

Enkele referenties:

[email protected]

meer informatie:Thermass InovationsSenecalaan 216135 HS Sittard

T: 06-14 055 671F: 084-22 30 941I: www.thermass.nlE: [email protected]

d eSuperUinNotre-Dame-de-Sanilhacisgeopendsinds9maart2011enheeft

erallesaangedaanomeenmi-lieuvriendelijkesupermarktvandenieuwegeneratietebouwen.VoorDavidPonnelle,dedirecteurvandewinkel,valthetmilieuaspectbin-nenhetkadervanverantwoordleven."Hetisvoormijpersoonlijkbelangrijkomdeplaneetmindertevervuilen.BovendienhebbenwebinnenSuperUeenafdelingdiezichmetmilieu-aspectenbezighoudt.Wijvragenookaanprofessionalsomvoorstellentedoen."SudOuestRéfrigération,deondernemingdiebelastismethetkoelgedeelte,neemtdeuitdagingaanenkiestGenetronPerformaxLTalskoudemiddel.IneersteinstantieisdekoelinstallatieontworpenvoorR-404A.Echter,naeenpresentatievanPerformaxLTdoorClimalifebeslootCyrilleMo-quelet,bedrijfsleidervanSudOuestRéfrigération,omtekiezenvoorditnieuwekoudemiddel."IkhebindeeersteplaatsvoorPerformaxLT


voedingsmiddelen


gekozenvanwegedebeperkingvanhetenergiegebruik,maarookvoordeverminderdeimpactophetmilieumeteenGWPvan1824."Daarnaastwerdnadeingebruik-namegedurendevijftiendageneendagelijksecontroleoplekdichtheiduitgevoerdopdesitemetbehulpvaneenelektronischedetector.Hierbijontdektedetechnicusnogeenplus-punt:"PerformaxLTiseenvoudigertedetecterendanR-404A.Deelektroni-schevloeistofdetectorenhetomge-vingscontroleapparaatzijngevoeligervoordezevloeistofenwerkenzeersnel.Bijeenkleinlekhaddedetec-tornooitR-404Aopgespoord!"Indemachinekamerzijntweeomge-vingscontroleapparatengeïnstalleerdovereenkomstigmetdegeldendeF-gassenregelgeving.

Overtuigende resultatenDeresultatennadetweeeerstemaandengebruikzijneensucces.Deprestatieszijngoedenerwerdeenaanzienlijkeverminderingvan53procentvandedirecteCO2-uitstoot

vastgesteld.PerformaxLTisboven-dieneenvoudigertedetecterendanR-404Aenerwordteenverlagingvantientotvijftienprocentvanhetenergiegebruikverwacht,watbij-draagtaaneenextrabeperkingvandeCO2-footprintdietewijtenisaanindirecteuitstoot.Dezesupermarktiseenreferentievoordeverschillendespelersindekoelsector.Visie van de verschillende spelers uit de koelsector: "Voorkoeltechniciisernietechteenveranderinginhetgebruikinver-houdingtoteenanderkoudemiddel",zegtNicolasMachu."Degebruikelijkeinstellingenmoetenwordenuit-gevoerdendeoververhittingmoetwordengeregeldvooreenelektrischeexpansieofdehandmatigeredu-ceerventielen.Meerisernietnodigvoordeingebruikname.Enwatdetemperatuurdalingbetreft,dezeisnetzosnelwaartenemenindelegemeubelsalsmetR-404A,misschienzelfswelbeter."CyrilleMoquelet,bedrijfsleidervanSudOuestRéfrigération,vathetnog

SuPer u kiest nieuw koudemiddel voor zijn koelsysteemIn een Europese politieke context van be-perking van de uitstoot van broeikasgassen en verlaging van het energiegebruik, is het nieuwe koudemiddel Genetron Performax LT verkozen boven de R-404A in de Super U supermarkt vlakbij Périgueux, in Frankrijk, als eerste installatie in Europa.

Door Delphine MartinClimalife

De Super U supermarkt vlakbij Périgueux in Frankrijk.


voedingsmiddelen


eenssamen:"Alsuuwklanteenkoudemiddelaanbiedtwaarmeehijenergiekanbesparen,kanhijdaaral-leenmaartevredenoverzijn.Daaromhebikvoordezenieuweinstallatieditkoudemiddelgekozen.BovendienishetfeitdatPerformaxLTeenlagereGWPheeftdanR-404Aeenpluspunt,wantdevertegenwoordigersvansommigemerkenzijnbijzonderge-voeligvoordeimpactophetmilieu.Wijzijnprofessionalsenzijndusver-plichtomdegebruikerteinformerenoverhetmeestgeschiktekoudemid-delvoorzijninstallatie.Zelfsmeteenkleinprijsverschilraadikditproductaan,omdathettechnischnetzoeenvoudigtegebruikenisenvooralomdathetvooreenlagereenergiere-keningzorgt."VolgensFrançoisLemoine,ManagerRefrigerationSalesSouthernEuropevancompressorbouwerEmerson,bevindenweonsnogineenevalu-atiefaseophetgebiedvanenginee-ring,dievoorafwordtgegaandooreenofficiëlekwalificatiefase.HetinteressantevanPerformaxLTvoor

degebruikerishetbehoudvandecompressoren.Deafmetingenzijnidentiek,zelfsalszemetR-404AofR-22gebruiktworden."

Op de toekomst voorbereid"DeHFO'sdiemomenteelontwikkeldwordenzullenoptermijndeHFK'svervangenmeteenbeterecapaciteit,eenverhoogdeefficiëntieeneenlagereGWP,maarwewetennognietwanneerdezeopdemarktzullenkomen,verklaartNacerAchaichia,technischverantwoordelijkebijHoneywell.Eengrootvoordeelomdezetoekomstigekoudemiddelentegebruikenisdatzedezelfdebestand-delenhebbenalsdiewemomenteelgebruiken,omdathetomdropin-conversiesgaat,zijndeinvesteringeninrecentemachinesgeenverloreninvesteringen.""PerformaxLTmaakthetdusmoge-lijkomduurzaamomtegaanmethetbestaandemateriaal,zondernieuwewijzigingsverplichtingenvoorfabrikantenvancompresso-renofwisselaars.Hetproductheeft

eentechnischvoordeelmetbetereprestatiesinverhoudingtotR-404Aeneenmilieuvoordeelmeteenla-gereGWPenTEWI.Hetiseenideaalkoudemiddelvooro.a.desupermark-ten,omdoorteblijvenwerkenmetgecentraliseerdelagedruksystemendieeconomischgezieninteressantzijn.TerwijlhetglobaleTEWI-milieu-effectaanzienlijkwordtbeperkt.Eeneenvoudigeenbeheersteoplos-sing",zegtPierre-EmmanuelDanet,verantwoordelijkvoordetechnischeondersteuningbijClimalife.

In de Super U zijn alle koelvitrines gesloten om energieverlies te voorkomen.

De koelinstallatie waarvoor Performax LT als koudemiddel werd gekozen.

Het gebruik van een milieuvriendelijk koude-middel wordt bij Super U gezien als pluspunt.

meer informatie:Dehon Service NederlandVan Konijnenburgweg 84NL - 4612 PL Bergen op ZoomT: 0164-212 830F: 0164-212 831 E: [email protected]: www.climalife.dehon.com

Recool BV I Noordeinde 114 I 3341 LW Hendrik-Ido-Ambacht I Telefoon: 078 - 69 11 000 I www.recool.nl

Recool is uw totaalverhuurder in klimaatoplossingen. Door middel van het zeer brede leveringsprogramma zijn wij in staat om voor vrijwel ieder tijdelijk klimaatprobleem de meest geschikte oplossing te leveren.

De stoombevochtigers in huurconfiguratie van Recool

Kenmerken• 6 modellen, stoomproductie van 3 tot 48 kg per uur• Master/slave tot 288 kg per uur• Hoogwaardige uitvoering van RVS en kunststof in stalen frame

Zeer flexibel inzetbaar• Compacte afmetingen• Flexibele huurperiodes

Eenvoudige plaatsbaar• Door uitvoering in verplaatsbaar stalen frame• Compleet uitgevoerde plug & play units• Alleen water- en stroomaansluiting nodig

Scherp geprijsd inzetbaar• Scherpe huurtarieven • Bel voor meer informatie: Recool 078 - 69 11 000

• Door uitvoering in verplaatsbaar stalen frame

• Alleen water- en stroomaansluiting nodig

Tijdens de koude periodes in de winter kan de relatieve luchtvochtigheid snel teruglopen. Voor dergelijke situaties bieden onze huur stoombevochtigers de oplossing.

Regelventielen Electrischofpneumatisch Fail safe PN16-PN160 DN15-DN400 Staal of roestvrijstaalNiveauopnemersElectronische regelaars

Goed geregeld!

+31 (0)345 68 15 49, [email protected], www.wijbenga.nl

Natuurlijk de beste oplossing

BedrijventerreinEcofactorij,tussendeA50endeA1bijApeldoorn,huistgrootscha-

ligeondernemingeninonderandereproductieenlogistiek.Hetzijnbe-drijvendieinvestereninduurzaamondernemen,waarvoorzevandegemeenteeenkortingvanmaximaal10%opdegrondprijskunnenkrijgen.


ecofactoRij


Nederland moet vanaf 2020 vrijwel geheel energieneutraal bouwen. De energie die nog wel nodig is, moet dan voor-namelijk van duurzame brandstoffen komen. Bedrijventerrein Ecofactorij loopt al een tijdje voorop richting dat streef-punt. Het gloednieuwe Informatiecentrum Ecofactorij is een proeftuin van nieuwe ontwikkelingen, waar ondernemers die duurzaamheid ambiëren veel kunnen opsteken van energiebesparende trucs.

Door Dennis van Asselt

Informatiecentrum Ecofactorij wijst de weg

in een speeltuin richting 2020

Informatiecentrum Ecofactori j te Apeldoorn

Postbus 102097301 GE ApeldoornEcofactorij 187325 WC Apeldoorn

OphetterreinstaatookheteersteCO2-vulpuntvoorkoelwagensinNederland,enerwordtgewerktaaneeneigenenergienetmetwind-molens.Vanuiteenbehoeftevandebedrijvenvoormeerinformatieoverenergiebesparingenmilieubewustondernemen,ishetideevaneeninformatiecentrumontstaan.Inge-

nieursbureauSparklingProjectsisdaaropingesprongen.de toekomstHetInformatiecentrumEcofactorijiseenniettemissensymboolvanduurzaamheidmiddenophetbe-drijventerrein.Hetmarkantegebouwheeftdevormvaneenbeukenblad,

vernieuwingeind2009,toendehuurvanhunoudebedrijfspandwerdopgezegd.“Wijwerkeniederedagmetduurzameenergie,dusalsjezelfgaatbouwenwiljeookbijzonderedingendoen.Wezijntoenaanhetstuderengeslagen.Hoekrijgjeeenmooipandwaarplezieriggewerktkanwordenmetminimaalenergiegebruik?´

Hetresultaatiseenheelarsenaalaanenergiebesparendenoviteitendieoveraltevindenzijn.Vasteverlichtingisvervangendoorbureaulampendiealleenbrandenwaargewerktwordt,hettapijtisvolledigvangerecycledmateriaal,enindewinterbrandteenkachelophoutpelletsgemaaktvanzaagseluithoutzagerijen.Ookbuitenzijnexperimentengaande.ZoiseendeelvandebestratingvervangenmetOlivijngrinddatmetmineralenCO2uitdeluchtfiltreert.

Indezomerkomtdeextraverkoe-lingvaneendauwpuntkoeler.DezeHR-koeler(hoogrendementkoeling)vanThermoAirkoeltwarmeluchtmetwateralskoudemiddelzonderdatdeluchtvochtigwordt.Dezeindirectadiabatischekoelermaaktgebruikvanwaterdampenheeftalleenstroomnodigvoordeventilator.Daardoorgebruikthij80%minderelektriciteitdantraditionelekoelsystemen.DezetechniekisontwikkelddoorThermoAirinHuizenenStatiqcoolinginAm-sterdam.“Metdezetechniekkunnenkantorenendatacentraveelenergiebesparen.Bovendienisheteenzeeronderhoudsarmproduct,”aldusinge-nieurWaltervanKampen,verkooplei-dervanThermoAir.


ecofactoRij


ZoutpanelenDePCMklimaatwand(PhaseChangeMaterials)iseengezamenlijkprojectvanBrakelInterieurgroepinHilver-sum,eningenieurHarrySchmitz,technicaldirectorvanAutarkisinAlmere.SamenmetMarcelGouwheeftSchmitzdePCMpanelenendesamenstellingvandezoutoplossingontwikkeld.Dezoutoplossingindepanelenreageertopdetemperatuurvandebuitenluchtdieerlangswordtgeblazen(ziekader).Hetverandertconstantvanvastenaarvloeibaretoestandenweerterug.Desmelt-temperatuurvandezoutoplossingisongeveer20°C,waardoordeklimaat-wandhethelejaardooreenoptimaletemperatuurvanrondde20°Ccreëert.HarrySchmitz:“Diewandishetmeestchiqueproductdatweheb-ben.Ditheeftechttoekomstinde

KlimaatwandDauwpuntkoeler Houtkachel Luchtkanaal

Steven Lobregt

tevenshetlogovandegemeenteApeldoorn.Hetfuturistischepand,eenontwerpvanArchitectJanRege-linkvanA2Architekten,lijktvooroverteleunenenheeftmetverschillendekleurengroeneenMondriaan-achtigaangezicht.Hetmetzonnepanelenbedektedakisdeeersteindicatiedathierdetoekomstschuilt.

Debeganegrondendedrieverdie-pingenvanelkrondde200vierkantemeterbiedenruimteaanverschil-lendeondernemingen.SparklingProjects,eenApeldoornsingenieurs-bedrijfdatgespecialiseerdisinkoel-enklimaatsystemenenduurzameenergie,isopdrachtgevereneigenaarvanhetpand.SparklingProjectsisaljarenbetrokkenbijprojectenals“RijdenopGFT”vanROVA,endevergistingsinstallatievanvisverwer-kerVandeGroepinSpakenburg,dievisafvalinbiogasomzet.Hetbedrijfisooktoonaangevendinadviesoverindustriëlekoeltechnischeinstallaties

AnderegebruikersvandekantoreninhetinformatiecentrumzijnonderandereParkmanagementEcofactorijenhetInnovatienetwerkSteden-driehoek,eenstichtingdieinnovatietussenbedrijveninderegioSteden-driehoekbevordert(Apeldoorn,De-venter,Zutphen).Maas&HagoortuitGoes,eenverlichtingsbedrijfdatdeenergiebesparendebureauverlichtingleverde,heeftookwerkplekkeninhetinformatiecentrum.

noviteitenVoorStevenLobregt,vennootvanSparklingProjects,kwamdetijdvoor

utiliteitsmarkt,omdatheteensupereenvoudiginstallatieconceptis.Enheteffectvaneenkoelsysteemdatopééncentraleplekkoudeluchtonderhogedrukenhogesnelheidderuimteinblaast,ervarenmensenalstocht.Ditsysteemzorgtvooreentochtvrijedistributie.Ennietalleendeventila-tieluchtwordtgeconditioneerd,maarookdebinnenluchtaandevoorzijdevandewand,doorstralingenvrijeconvectie.”

Dathetinformatiecentrumdehout-kachelendedauwpuntkoelernogwelnodigheeft,ligtvolgensSchmitzaanhetNederlandseklimaat.“DitsysteemzoubetertoepasbaarzijnindeSahara.Deseizoensmatigeverschillenzijndaarkleiner,waardoorjegeensei-zoenenhoeftteoverbruggen.Aandeanderekantishetverschilintempe-ratuurtussendagennachtveelgroter,waardoorjedepanelen’snachtsveelmakkelijkerkuntinvriezen,zodatzedevolgendedagweerwarmtekun-nenafgeven.”Deverwachtingisdatdehoutkachelendedauwpuntkoelervanhetinformatiecentrumuitgezetkunnenwordentijdenshetvoor-ennajaar.

terugverdientijdOnderdeklimaatvloeropdebeganegrondzijndezelfdezoutpanelengeplaatst,alleenwordthierwatergebruiktomhetzouttesmeltenoftebevriezen.Bovendiennemendepanelenindevloerdewarmteuitderuimteautomatischopalserveelmensenaanwezigzijndiedetempe-ratuurdoenstijgen.

GerritvandenBrand,technical/salesmanagerbijUnifloorinDeventer,heeftditvloersysteemontwikkeldenisbijzonderenthousiastoverdever-wachteenergiebesparing:“Hetiseentestcasemethetoogop2020.Maardeuitkomstenvandemetingendiewehebbenverrichtineerdereproefpro-jectenwarenbovenverwachting.Metdiecijferskomenweindetoekomstnaarbuiten.Hetiseeninvestering,maarditheefteenterugverdientijdvandrietotvijfjaar.Enmetdeze


ecofactoRij


panelenkunje30jaarvooruit,zonderonderhoud.“

SpeeltuinOmechteinnovatiestekunnenrealiseren,moesterookeenrevolutieplaatsvindentijdensdebouwvanhetinformatiecentrum.”Indebouwligtnormaalallesvastenismenalleenmaarbezigmetbestekken,”vindtSte-venLobregtvanSparklingProjects.“Alsikeenkantoorpandwilbouwen,komtereeningenieurmetchecklijst-jesdiemijgaatvertellenhoeikmoetbouwen.Zokomjenooitverder.”

InsamenwerkingmetVanNorelBouwgroepinEpeeninstallatiebe-drijfHollandertechniekinApeldoorn,gingdebouwvanstartzondereengedetailleerdplan,maarwelmetduidelijkebudgettairekadersdieal-leenmetgoedeargumentenkondenwordenoverschreden.“Hetvergteenanderemaniervandenken.Alsjemensenuitdaagtkomenerineensbetereenbetaalbareoplossingennaarvoren.Inzo’nteamdenktiedereenmeeoverhoewenogefficiënterkun-nenbouwen.Datisveelleuker.Hetiseenspeeltuinvoorons.Wehebbenbijvoorbeeldgeenlichtknopjesenthermostaten,omdatwedetempe-ratuur,hetlichtendeventilatiemetdesmartphonewillenbedienen.Debekabelingvoordieknopjesligtklaarvooralshetfoutgaat.Maardieopdrachthopenwenooittehoevengeven.”

Overresultateninhetinformatiecen-trumkanLobregtnognietszeg-gen.“Wezijnheelbenieuwdwathetcomfortismetditsysteem.Maarwezittenernognietzolang.Dekomen-detwee,driejaarzullenwecontinuemetingenverrichtenenovereenhalfjaargaanweeroverpubliceren.”WelzietLobregtindatnietiedereenopgoederesultatenzittewachten.“Voorkoudetechnischeinstallateursisditnietleuk,wanteenloodgieterkanditheleklimaatsysteemaanleggenvooreenlageruurloon.Mensenvanhogekwaliteitdiemetkoudemiddelenwerken,hebjehiernietvoornodig.”

fASe-OVerGANGSmATerIALeNDe klimaatbeheersing in het informatie-centrum rust grotendeels op het principe van Pcm: Phase change materials (fase-overgangsmaterialen). Deze materialen kunnen warmte opnemen of afgeven als ze van fase veranderen. De toege-

paste systemen maken gebruik van de faseovergang vast naar vloeibaar en

andersom (smelten en stollen) of van vloeibaar naar gas (verdampen). Hierbij wordt gebruik gemaakt van natuurlijke- (water) en kunstmatige Pcm materialen

(zouten).

De Hr-koeler die in de zomer de buiten-lucht afkoelt en via luchtkanalen naar de klimaatwand stuurt, maakt gebruik van water dat wordt omgezet van vloeibare vorm naar gas. De zoutoplossing in de polypropeen panelen die in de klimaat-

wand en de klimaatvloer zijn geplaatst, is een kunstmatige Pcm. Door warme lucht smelt de oplossing waardoor verkoeling plaatsvindt, en met koude lucht bevriest

het zodat warmte vrijkomt. In de kli-maatvloer bevriest of smelt het Pcm met behulp van water dat door geïntegreerde

vloerverwarmingsslangen loopt.

met (geheime) additieven kan de smelt-temperatuur van de zoutoplossing inge-steld worden, wat vrij uniek is. Zo wordt

de klimaatwand een thermische accu die de ruimtetemperatuur gedurende het hele jaar kan stabiliseren op 20, 21, of

22°c, met minimaal gebruik van energie-bronnen. Het Pcm fungeert gedurende de grootste tijd van het jaar als basis

verwarming en koeling . De houtkachel en de Hr-koeling zijn noodzakelijk voor

de warmere en koudere momenten in het jaar (pieken).

Beleef de voorsprong van Alfa Laval. Met de introductie van Alfa Laval Optigo bepaalt Alfa Laval meteen ook de norm voor een nieuwe generatie luchtkoelers. De Alfa Laval Optigo-lijn combineert efficiëntie, gebruiksvriendelijkheid en betrouwbaarheid met respect voor het milieu. De ideale mix om in te spelen op de koelbehoeften van morgen.

Bezoek www.alfalaval.com/refrigeration voor meer informatie.

Alfa Laval Benelux BV +31 76 57 91 200

Alfa Laval OptigoTM

Een nieuwe generatie luchtkoelers

Optigo_A5_NL.indd 1 5/07/2011 15:05:25

Stulz levert u het complete gamma van Mitsubishi Heavy Industries.

Maar dat niet alleen, want Stulz plus MHI is 100% toegevoegde waarde:

• onberispelijke 24/7-service en technische ondersteuning

• uitgebreid programma meet- en regeltechniek

• complete documentatie van alle MHI-producten voorhanden

• alle MHI-producten op voorraad in ons magazijn in Amsterdam

• 40 jaar leverancier van MHI.

STULZ Groep B.V.

Postbus 75, 1080 AB Amstelveen, 020 - 545 1180, www.stulz.nl

STULZ, uw betrouwbare leverancier voor Mitsubishi Heavy Industries.Stulz levert u het complete gamma van Mitsubishi Heavy Industries.Stulz levert u het complete gamma van Mitsubishi Heavy Industries.

Maar dat niet alleen, want Stulz plus MHI is 100% toegevoegde waarde:Maar dat niet alleen, want Stulz plus MHI is 100% toegevoegde waarde:

• onberispelijke 24/7-service en technische ondersteuning• onberispelijke 24/7-service en technische ondersteuning

• uitgebreid programma meet- en regeltechniek• uitgebreid programma meet- en regeltechniek

STULZ, uw betrouwbare leverancier voor Mitsubishi Heavy Industries.STULZ, uw betrouwbare leverancier voor Mitsubishi Heavy Industries.

the

nat

ura

l ch

oic

e

100% toegevoegde waarde!=AIRCONDITIONING

Jaap eden kunstijsbaan ziet Abraham


jaap edenbaan


H oekwamdeze-toentertijd-derde400-meterbaanterwereldeneerstemetNH3inde

baanpijpentotstand?Daarvoorgaanweterugnaareind1950.Nederlandbe-schiktetoennogmaaroveréén60bij30meterkunstijsbaan,deHOKIJ(HaagseOverdekteKunstIJsbaan),geopendin1937.Erwarenerdrie,maarin1951werddebaanindeApollo-halgeslotenenin

hetzelfdejaargingookhetopenbaan-tjevan52bij24meterinTilburgdicht.Dezewerdgeopendin1938enmaaktegebruikvandeNH3/pekel-installatievandenaburigeEersteTilburgscheIJsfabriek.Toendekoelkastgemeengoedwerdindehuishoudenswarenergeenijsstavenmeernodig.Deijsfabriekslootendaar-meeookdezeijsbaan.Pasin1964kreegTilburgweereenkunstijsbaan,nu60bij

Op 22 december is het 50 jaar geleden dat de Jaap Edenbaan offi cieel geopend werd. Op 9 december 1961 nam schaatsminnend Nederland al bezit van deze ijsbaan, die dat eerste weekend maar liefst 8000 baantjestrekkers trok! In het eerste deel van dit artikel kunt u lezen over het ontstaan van de baan en de hindernissen die daarbij moesten worden genomen.

Luchtfoto Jaap Edenbaan in 1961.

Door ing. Ernst Berends / GEA GrencoLidvanderedactieraadvanRCCKoude&Luchtbehandeling

Hbaanpijpentotstand?Daarvoorgaanweterugnaareind1950.Nederlandbe-schiktetoennogmaaroveréén60bij30meterkunstijsbaan,deHOKIJ(HaagseOverdekteKunstIJsbaan),geopendin


jaap edenbaan


30metermetdirecteNH3-koeling(instal-latieGrasso).InhetnaoorlogseNederland,metdewederopbouwinvollegang,begonmenweeraanluxedingentedenken.Zoookaaneen400-meterbaan.HennyRoos–eeninternationaalbekendbestuurs–enjurylidvanKNSB/ISU-zeiin1956naafloopvandeOlympischeWinterspeleninCortinnad’Ampezzo:“Geefonseenkunstijsbaanenovervijfjaarbehorenwetotdewereldtop.”

nya ullevi MaarZwedenwasonsvoor.InGotenburgwastererevanhetWK-voetbalin1958hetprachtigeNyaUllevistadionverrezenmetcirca50.000zitplaatsen.Verderwashetstadiongeschiktvooratletiek,speed-wayengedurendedewintermaandenookvoorschaatsen.Opdesintelbaanengedeeltelijkophetsportveldwerdendanopneembarestalenpijpelementengelegd.Daardoorwerdpekelgepompt,datwerdafgekoelddooreenR22-installatievanSTALRefrigerati-on.Ditwasdeeerste400-meterkunst-ijsbaanterwereld.Tot1984zijndaarveleEK’senWK’sgehouden.ArdenKeessievierdenerhuntriomfen.Daarnaisdekoelinstallatieafgebroken.Hetwasoverigensnietdeeerstekunst-matiggevrorenhardrijbaan,wantBudapesthadsinds1926aleen200-me-terbaanmetdirecteNH3-koeling.Dezewerdeenpaarjaarlatervergroottot300meterenuiteindelijkin1967naar400meter.Hierwordeninfebruari2012deEuropeseKampioenschappengehouden.Weerouderwetsindeopenluchttegeneensprookjesachtigdecor.VoordeOlympischeWinterspelen1960inSquawValley(Californië)werddaarook

een400-meterkunstijsbaangereali-seerd.Dankzijdezeerhogeliggingindebergen,op1.890meter,werdenallebestaanderecordsverpulverd.OokhierwerdgebruikgemaaktvaneenindirecteR22/pekel-installatie,nuvanYork.AlsnelnadeSpelenisdeinstallatieverwij-derdenhergebruiktinWestAllis.

deventerTerugnaarNederland.In1957wasdevoorzittervandeDeventerIJsclubinNewYorkenzagdaarhetdrukbezochteijsbaantjeopRockefellerCenter.Thuiskreeghijzijnmedebestuurders‘warm’vooreenijsbaanidee.Eengedetailleerduitgewerktplanwerdnaardeschaats-bondgestuurd.Datvielopzichingoedeaarde,alleendeafmetingenvan60bij30meterniet.Deventerwasflexibelgenoegomsneleennieuwplantemaken,nuvooreen400-meterbaan.Deinveste-ringskostenwerdenalleenweltweekeerzohoog.In1960zegdedeNederlandseSportFederatiesteuntoe.Inmeerplaatsenkwamanimovoorkunstijsbanen.ZoookinAmsterdam.SportjournalistKickGeudekerwasdeanimatoromzo’nbaaninAmsterdamterealiseren.GeudekerstichttemetJoJaspersvandeAmsterdamseSportraad(adviesorgaanvanhetgemeentebestuur)inoktober1958deStichtingSportIniti-atievenAmsterdam(SIA).Zeontplooi-

denplannenvooreenopneembarekunstijsbaanopdebestaandeatletiek/spoei-ijsbaanMiddenmeerinAmster-dam-Oost.OokzijkloptenaanbijdeNSF,maardiehaddenaltoegezeggin-gengedaanaanDeventer.InhunhartgavenzeechterdevoorkeuraanhetAmsterdamseplan.Beslotenwerdtoendatbeidebanenerkwamenenieder250.000guldenkreeg.

AmsterdamVanwegedecentralereligging,goedeondergrondmetdrainage,dealaan-wezigelichtinstallatieenkleedkamerskwamdebaaninAmsterdamerheteerst.Geschattebouwkosten:circaeenmiljoengulden.Deontbrekende750.000guldenwerdengeleendvandeGemeenteAmsterdam.Hetwasdusdederde400-meterkunstijsbaanterwereld.Inmiddelszijnerhonderden.AlleeninNederlandalzijnervijftien.Op1april1961gingdeopdrachtnaarGrasso’sKoninlijkeMachinefabriekeninDenBosch.OudhoofredacteurvanRCCK&LenmedeontwerpervandebaanIrJ.vanMalevertelthoedatging:“In1954volgdeikmijnvaderopalsdirecteurvandeApeldoornseMachineFabriek(AMF),eenkleinekoeltechni-scheonderneming.Ikdeedditopver-zoekvandecommissarissen(Reesink-Zutphen)maarkwamerspoedig

Links: Advertentie van de samenwerkende koelinstallatiebedrijven AMF en STAL.Rechts Cover van het lespakket dat vanwege het jubileum werd samengesteld.

achterdatdiefabriekindebestaandestaatgeentoekomsthad.DooreensamenwerkingsverbandaantegaanmetSTALZweden(deNederlandsevertegenwoordiging)meendeikeenoverlevingskanstekunnencreëren.”“In1959ontstonderinNederlandalsgevolgvandesuccessenvanVanderGriftenLiebrechts,interesseineen400-meterbaan.STALwasbekendmetzijnUllevi-baanenwij(STALenAMF)haddenongetwijfelddemeestekansdeopdrachtbinnentehalen,alsdiebaantotrealisatiezoukomen.Wijwerdennietbenaderd,maarnamenzelfhetinitiatief.ViaHennieRooskwamenweincontactmetKickGeudeker.Indeperiodewaarinweophunvoortgangmoestenwachten,kwamereenbreuktussenSTALenAMF.LaatstewerddoorGrassoovergenomenenzokwamikdusinmaart1961bijGrassoindienst.ErontstondmetbetrekkingtotdeijsbaanuiteraardhevigeconcurrentietussenSTALenGrasso.”“GeudekerisdoormijnamensGrassoendoorJacobsennamensSTAL,belaagd.Uiteindelijkishetpleitopeenzaterdagmiddag-thuisbijGeudeker-doormij,gesteunddoorLouisvanHeijst(directeurGrasso),gewonnen.Deinitiatiefnemershaddeneen400-meteratletiekbaanvoorogen,waaropinhetwinterseizoeneenbuizensysteemkonwordengelegdwaarmeeeenijsbaankonwordengerealiseerd.”“Bijhetontwerpvandebaanhebikinverbandmethetenergiegebruikgeopteerdvoordirecteverdampingmetpompcirculatieenammoniakals

koudemiddel(UllevihadpekelkoelingenR22alskoudemiddel).Inverbandmethetlichtegolfprofielvanhetijsop-pervlak,hebikdepijpendwarsopderijrichtingontworpen.Omdatmendebaanwildekunnenopnemenmoes-tendepijpsegmenteninzandwordengelegd.Ikhebdebetrokkenenerove-rigensvanverzekerddathetjaarlijkseopnemenechtvergetenmoestworden.Nadatdatéénmaalwasuitgevoerd,wasiedereendaarvanovertuigd.Inverbandmetdeammoniakmoestaanzeerstrengeveiligheidseisenwordenvol-daan.Metwarmteterugwinningisgeenrekeninggehouden.Debaanmoestvan1novembertotcirca1maartbruikbaarzijn.Dewarmtebelastingzaldoormijaandehandvandebeschikbaredatazijnberekend.Daaromtrentkanikmijweinigmeerherinneren.”“Hettekenwerkisverrichtopdeteken-kamervanGrasso,dooreenconstruc-teurgenaamdBécude,endemontagestondonderdesupervisievandechef-montageWellens.Tijdensdemontagehebikveelvuldigenbijzonderplezierigcontactgehadmetdeeerstedirecteur,GévanAmerongen.Voorzoverikmijherinnerhebbenerzichgeengrotepro-blemenbijdebouwvoorgedaan.Ikbeneenmaal‘snachtsuitbedgebeldommijijlingsnaarAmsterdamtespoeden.Maarikherinnermijnietmeerwaarvoordatwas,dusheelernstigzalhetwelnietgeweestzijn.Tenslottewiliknogbenadrukkendatik-uiteraard-veelcontactenmetcollega'shebonderhoudenenvanhenveeladviezenenvoorstellenheb

kunnengebruiken.Detailsdaaromtrentkanikmijnietmeerherinneren,maardeenigeontwerpervandeJaap-Edenbaanbenikbeslistniet.”

OntwerpDeopdrachtgingdusop1april1961naarGrasso.Vanwegedezeernattezomerwerddestreefdatumvan15novembernietge-haald,maarop9december1961werderge-schaatst–veertiendagenvoordeofficieleopening.Detotalebouwkostenbedroegen1,25miljoengulden.Bij+10˚C,75procentRV,wind5m/seneenijsdiktevanvijfcentimetermoestereendrogebaaninstandgehoudenkun-nenworden(ijsopp–1˚C),metmaximaaltoelaatbarehoogteverschillenvan1mmboven/tussendepijpen.Niemandterwereldhadervaringmeteenzo’ngroteijsbaanmetverdampendeNH3indebaanpijpen.AlsgrootvoordeelwerdtwintigprocentenergiebesparingbeloofdtenopzichtevandetweealgerealiseerdeR22/pekel-400-meterbanen.Hetgrotecorrosiegevaarvanpekelwerdalsnadeelopgevoerd.

IndeGrasso/Grencobedrijfsarchieveniszeerveelinfogevonden.Dikkemappenmetrapportenengrafieken(allesmethethandjezonderPC!).Eindaprilwareneralberekeningenklaaroverhoediepdevorstindegrondzoudringen.Depijpenlagenimmersdeelsopdebestaandesintelbaan,geenisolatiedaaronder,veleberekeningenoverdrukverliesinbaanpijpenenhoofdlei-dingen.In het volgende nummer van RCC K&L deel twee van dit artikel, waarin u kunt lezen hoe de Jaap Edenbaan tot stand kwam en hoe het verder ging.


jaap edenbaan


meer informatie:www.50jaarjaapeden.nlGEA GrencoT 073 620 31 [email protected]

Oud hoofredacteur van RCC K&L en medeontwerper van de baan Ir J. van Male.

Aruba 21, 7332 BJ Apeldoorn | telefoon 055-5334529 | fax 055-5333729Postbus 426, 7300 AK Apeldoorn | [email protected] | www.uniechemie.nl

Importeur en leverancier van koelgassen en apparatuur voor koeltechniek en luchtbehandeling

Kijk eens een nette koeler voor een nette prijs!Waarom zou u genoegen nemen met ontsierende koelers en condensors? Uniechemie levert sprankelend witte koelers die niet alleen de beste prestaties leveren maar ook nog een lust zijn voor het oog. Natuurlijk leveren wij er ook passende condensor-units en de Dixell besturingen bij. Meer weten? Neem gerust contact op en laat u adviseren over de mogelijkheden.

10738_ADUNIE_C.indd 1 09-05-11 16:45

EEN NVKL INSTALLATEUR GAAT TOT HET GRAADJEo

Om de vangst vers te houden wordt hij aan boord al gekoeld. Om die temperatuur constant te houden heb je

installateurs nodig die technisch goed geschoold zijn en een servicegerichte mentaliteit hebben.

Die installateurs hebben zich verenigd in de NVKL. De Nederlandse Vereniging van ondernemingen op het gebied

van de Koudetechniek en Luchtbehandeling. Da’s een hele mond vol voor professionaliteit, zekerheid en kwaliteit.

Ze zorgen ervoor dat de ideale temperatuur overal en altijd precies hetzelfde blijft. Let er dus op of uw installateur

er een is waar de NVKL achter staat. www.nvkl.nl Precies de goede temperatuur. Overal. Altijd. Gegarandeerd.

NVKL_210x297.indd 2 3/9/09 5:29 PM

PRODUcT informatieRCC Koudeenluchtbehandeling


Rendement van een zonnepaneel me-ten met een Pyranometer

Duurzame energie uit zonnepanelen is ook in nederland uitstekend haalbaar. De grote vraag bij het plaatsen van zonnepanelen is: hoe bereik je het maxima-le rendement?Het gaat daarbij

om de effectiviteit van de zonnestraling die het paneel opvangt. Is deze optimaal, dan weet de gebruiker dat het maximale rendement kan worden behaald. Deze zonnestraling wordt gemeten met een Pyranometer. Ook is het belangrijk wat de temperatuur is van de panelen. De opbrengst van zonnepanelen wordt bepaald bij een temperatuur van 25°C. Een temperatuur van 65°C is echter op een zonnige dag zeker geen uitzondering. Bij deze temperatuur wordt ruwweg 20 procent van de opbrengst ingeleverd, dus moet een hoge temperatuur worden vermeden. Er zijn vele methodes om te koelen, maar het eenvoudigst is wel om de panelen zodanig op te stellen dat er natuurlijke koeling plaatsvindt. Speciaal voor het meten van de oppervlakte temperatuur van de panelen heeft Delta Ohm een handig te plaatsen, vlakke, Pt100 sensor ontworpen. Delta Ohm heeft het pakket meetsensoren uitgebreid met een aantal First Class en Secundary Class Pyranometers. Meer informatie: www.deltaohm.nl of [email protected] of 085-2731917

Biral: over duurzame vooruitgangDe VSK staat voor Biral in het teken van duur-zaamheid, energiebe-sparing en kennis. Op het gebied van energie-besparing presenteert Biral voor mediumtem-peraturen van –10 ºC tot +110 ºC een universeel

inzetbare serie circulatiepompen, de a-KW. “Condensatieschade bij bijvoorbeeld koud water is nu voorgoed verleden tijd. Dat is te danken aan het unieke tweekamersysteem, dat u op de stand in werking kunt zien bij mediumtemperaturen tot – 10 ºC.”Bij de grotere pompen wordt de elektronische toerenregeling op een console geplaatst. Beide oplossingen voorkomen condensvor-ming in de elektronica, garanderen een probleemloos bedrijf en besparen tot 70% op energie. net als de overige circulatiepompen voldoen ook deze pompen aan de Europese wetgeving die in 2013 van kracht word. Omdat de wetgeving bij veel mensen nog onbekend is, zal hier op de stand uitgebreid aandacht aan worden besteedt. VSK hal 08, stand D044. Meer informatie: www.biral.nl

Werkbonnen en uren van SyntessOp de VSK-beurs is Syn-tess Software present met alle edities van Syntess atrium. Centraal staan de nieuwe werkvloerap-plicaties Werkbonnen en Uren. Deze worden gedemonstreerd op tablet computers, zoals de Ipad. De werkvloerapplicaties

kunnen op ieder computersysteem met een webbrowser gebruikt worden. naast de werkvloerapplicaties presenteert Syntess Soft-ware de laatste release van ‘webselectie artikelen’. Hierbij is geen lokaal artikelbestand meer aanwezig in Syntess atrium. “Beno-digde artikelen kunnen op de website van uw leverancier worden opgezocht en mee overgenomen worden naar Syntess atrium in de op dat moment openstaande toepassing. Op deze manier beschikt u altijd over up to date artikelgegevens rekening houdend met uw condities.” Voordeel van deze werkwijze is dat de gebruiker altijd de beschikking heeft over actuele artikel– en prijsinformatie en boven-dien de voorraadpositie direct kan worden gecheckt. Ook fabrikan-tendocumentatie en fotomateriaal zijn voorhanden. Tevens is een webselectie mogelijk met 2Ba.VSK standnummer 04B088.Meer informatie: www.syntess.nl

Koel-envriescellen

•Perfectgebouwdmetpolyurethaan ofpolystyreenisolatiepanelenvan topkwaliteit

•Compleetprogrammadraai-en schuifdeuren

•Strokengordijnen-enpendeldeuren

•Tevensbrandwerendepanelen

Goeseelsstraat 254817 MV Bredainternet: www.javeko.nl

tel. 076-5720586fax 076-5729936e-mail: [email protected]

Koelcellen Vriescellen

PRODUcT informatieRCC Koude&luchtbehandeling


Warmtewisselaars met Eco-Mode-besturing hel-pen stroom te besparen

Dat op vloeistof werkende koelsystemen voor de klimatisering van schakelkasten nog effi ciënter kunnen, blijkt uit ontwikkelingen bij rittal. De klimaatspecialist heeft alle compo-nenten van zijn actuele lucht-waterwarmte-wisselaars afgestemd op een hoge mate van energiezuinigheid. Bij de nieuwe comfortapparaten met koelvermogens van 500-5.000 W wordt bijvoorbeeld de nieuwe intelligente Eco-Mode-besturing toegepast. afhankelijk van de temperatuur in de schakelkast schakelt deze besturing de ventilator naar behoeft e uit of in. De ventilator schakelt uit als de binnentemperatuur circa 10°C lager is dan de ingestelde temperatuur. Om de daadwerke-lijke temperatuur in de schakelkast te meten, schakelt de regeling de ventilator elke tien minuten 30 seconden in om de lucht in de schakelkast te laten circuleren. De nieuwe apparaten bieden ook monta-gevoordelen: zij zijn in minder dan twee minuten aan de schakelkast te monteren. Meer informatie: www.rittal.nl

Tetris ‘Custom Made Free Cooling’

Met de nieuwe generatie Tetris ‘Free Coo-ling’ koelmachines van Western aircondi-tioning wordt de vrije koeling afgestemd

De Espace Programmeer-bare VerdelerOp het gebied van aansturing en distribu-

tie van water zijn er grote ontwikkelingen gaande. De volledig uit kunststof opge-trokken vloerverwarmingsverdeler is hier een mooi voorbeeld van. In plaats van één centrale pomp wordt er per groep een minipompje toegepast (decentraal). Deze pompjes worden vervolgens met behulp van een bussysteem digitaal aangestuurd. Inregelen hoeft niet meer; iedere vloer-verwarmingsgroep krijgt automatisch het ontwerpdebiet.Door het toepassen van decentrale minipompen kan tot 20 procent aan ver-warmingsenergie en tot 50 procent aan elektrische energie bespaard worden. Bo-

op uw vraag of de vraag van uw klant. Dit met de hoogste rendementen en het laagste geluidsniveau. De Tetris-range is leverbaar tussen 97 en 523 kW in vijf uit-voeringen. naast de standaard uitvoering zijn de a en a+ verkrijgbaar met een zeer hoog rendement. Is geluid van belang, dan is de geluidsarme uitvoering SLn te verkrijgen. Ook is de combinatie tussen hoog rendement en laag geluid mogelijk in de uitvoering a SLn. Elke Tetris koel-machine levert in combinatie met de ‘FC module’ 100 procent ‘Free Cooling’. Elke koelmachine kan weer in drie verschil-lende uitvoeringen afgestemd worden op vrije koeling wensen. Totaal zijn in de range 105 verschillende uitvoeringen leverbaar. Meer informatie: www.western.nl of 033 2477800 of [email protected]

vendien is het mogelijk om later heldere gebruiksgegevens te generen waarmee de installatie kan worden geoptimaliseerd. “Thermagas is in staat om samen met u deze systemen op maat te programmeren en leveren. Ideaal voor het realiseren van uw toepassing. Maak uitgebreid kennis met dit systeem tijdens de VSK 2012." U vindt ons in Hal 9, standnummer D 078.

Onderweg naar een groene revolutie: AC2EC

ebm-papst introduceert twee nieuwe uitvoeringen EC-ventilatoren die zijn voorzien van de superzuinige EC-techniek en direct 1:1 uitwisselbaar zijn met aC-ventilatoren. Met exact dezelfde afmetingen als de wisselstroom ventilatoren, kunnen nu tot 40 procent zuinigere greenTech ventilatoren worden toegepast. Standaard aC2EC-ventilatoren draaien op twee toeren-tallen: het toerental overeenkomend met de pooltallen van aC-ventilatoren, dus 2800, 1400 of 900 rpm en een extra toerental (net wat hoger) zodat elke ventilator een ‘boost’ stand heeft . Daarnaast zijn ze ook leverbaar met een analoge 0-10 vdc-ingang, waar-door een traploze toerentalregeling mogelijk is. Deze toch zeer compacte greenTech ventilatoren zijn er in twee uitvoeringen: radiaal backward curved: zuinige en stille radiCal-wielen en axiaal: HyBlade-vleugels al vanaf 300 mm diameter. Uiteraard voldoen beide typen ventilatoren volledig aan de ErP 2015 norm. Meer informatie: www.ebmpapst.nl

Ridderkerk - 0180 432122 - [email protected] - www.intercool.nl

Smart.Solid.Solutions

Een bijna 40 jaar beproefde combinatie Topproduct gecombineerd met klasse onderneming

TOSHIBA’s Leading Innovation geïntegreerd in INTERCOOL’s Smart.Solid.Solutions

Je gelooft het vast niet, maar vertrouwen bestaat nog!

Autentieke Betrouwbaarheid Modern Vormgegeven

Advertentie 4.indd 1 6-12-2011 10:12:25

PRODUcT informatieRCC Koude&luchtbehandeling


Centraal geregeld is goed geregeld

Tasseron introduceert de nieuwe Comman-der van Störk-Tronic, een centrale bedienen weergave-eenheid voor maximaal 32 temperatuurregelaars. In situaties waar op meerdere plaatsen de temperatuur geregeld moet worden is het soms lastig het overzicht te behouden. Immers hebben de regelaars vaak verschillende functies en instellingen. De Commander biedt dan dé oplossing. Via een 4.3” kleuren touchscreen en een intuïtief menu kunnen alle aangesloten temperatuurregelaars bekeken en bediend worden. Dit kan ook vanaf de werkplek op de computer of onder-weg met een smartphone via het internet. De kleine behuizing herbergt nog meer nuttige functies zoals plug & play-installatie, alarme-ring en loggen volgens HaCCP standaard, energiezuinige ECO-modus en een weektimer met schakelmomenten (bijvoorbeeld voor de ontdooifunctie). Tasseron verzorgt on-site demonstraties en biedt tevens de gelegenheid om op de aankomende VSK-beurs de Commander in werking te zien.Meer informatie: www.tasseron.nl

Uitbreiding SCM-serie multisplit buitendelen

Mitsubishi Heavy Industries heeft onder de noemer SCM de meest energiezuinige multisplit airconditioningbuitendelen die in de markt verkrijgbaar zijn. De SCM-serie is nog breder geworden met twee nieuwe typen buitendelen van 10 en 12,5 kW, waar respectievelijk maximaal vijf en zes binnen-

Auerhaan introduceert Ecotherm-warmteterug-winning

auerhaan introduceert een nieuwe serie warmteterugwinunits met verwarming en koeling. De warmteterugwinning vindt plaats met behulp van twee in serie ge-plaatste, statische, aluminium kruisstroom-platenwisselaars. Met deze opstelling realiseert de Ecotherm een rendement van circa 90 procent. De Ecotherm-serie bestaat uit zeven modellen met luchtcapaciteiten van 1.000 tot 15.000 m3/h. De toegepaste hoogrendement-centrifugaalventilatoren zijn voorzien van energiezuinige gelijkstroom-motoren. Standaard zijn de units voorzien van een modulerende 100 procent bypass buitenluchtkleppensectie, vlakfilters g4 aan de gebouwzijde en F7-zakkenfilters aan de buitenluchtzijde. De geavanceerde Honeywell DDC-regeling zorgt voor een optimale, duurzame aansturing van de

Touch Pilot-regelaar maakt AquaSmart™-systeem net-werkgeschikt

Carrier Corp., onderdeel van United Tech-nologies Corp. en wereldleider in geavan-ceerde verwarmings-, ventilatie-, aircon-ditioning- en koeloplossingen (HVaCr), introduceert de aquaSmart Touch Pilot voor haar aquaSmart™ hydrosysteem. Het krachtige, intuïtieve bedieningspaneel en de internetfuncties van het aquaSmart Touch Pilot regelsysteem bieden opties voor uitge-breid HVaC-systeembeheer voor gebouwen via een computer of smartphone vanuit overal in de wereld. Klanten kunnen hun klimaatbeheersingssystemen ter plaatse of extern regelen voor een optimale werking en energiezuinigheid van het systeem.gekleurde intuïtieve pictogrammen leiden de gebruiker door de menu's van de aqua-Smart Touch Pilot, bijvoorbeeld om technici die belast zijn met regeling en comfort in het gebouw gemakkelijk toegang te geven tot het klimaatsysteem. Informatie over het energiegebruik, trends en alarmen is direct beschikbaar, bijvoorbeeld om problemen gemakkelijk te identificeren en te verhelpen. Deze externe regelen bewakingsfuncties kunnen worden uitgebreid naar een of meerdere locaties met meerdere gebouwen (hotels, vestigingen, regionale kantoren), wat besparingen op personeels- en reiskosten oplevert.Meer informatie: www.carrier.nl/aquasmart

delen op aangesloten kunnen worden.Hiermee bestaat de SCM-multisplitlijn nu uit totaal acht buitendelen met capaciteiten van 4,0 kW tot met 12,5 kW. De buitendelen werken zeer energiezuinig in zowel koel- als verwarmingsmodus en hebben allemaal een COP boven de 4,0. De SCM-buitendelen zijn standaard uitgevoerd met een winterre-geling waardoor koelen tot -15°C mogelijk is.naast de uitbreiding van de serie buitende-len zijn er nu ook meerdere typen bin-nendelen aansluitbaar. Zo zijn de plafond-onderbouwunit FDE50 en de satellietunit FDUM50VF aansluitbaar. Dit naast de al vertrouwde FDTC 60x60 cassette-units, SrK-wandunits, SrF-vloerunits en Srr-satellietunits.als enige officiële importeur van Mitsu-bishi Heavy Industries airconditioning in nederland levert Coolmark deze producten uiteraard uit voorraad.Meer informatie: www.coolmark.nl/www.mhi-airco.nl

luchtbehandelingsunit, inclusief de optio-nele warmtepompen. net als de overige luchtbehandelingsunits van auerhaan, is ook de warmtepompuitvoering plug & play: voorzien van een complete regeling, stek-kerklaar en volledig voorgeprogrammeerd.Meer informatie: www.auerhaan-klimaat-techniek.nl

VRAAG NU UW

TOEGANGSKAART AAN OP

WWW.VSK.NL MET CODE 100016556 T/M 10 FEBRUARI 2012

JAARBEURS UTRECHT

WWW.VSK.NL

LG presenteert dit jaar op de VSK beurs een aantal unieke totaaloplossingen, waarin innovatie en duurzaamheid centraal

staan. In de stand kunt u die groene totaaloplossingen bekijken vanuit vier verschillende perspectieven: hospitality,

retail, residential en frisse scholen. Greenovation loopt als een rode draad door alle LG Solutions die tijdens de beurs LG Solutions die tijdens de beurs LG Solutions

gepresenteerd worden. Deze Solutions, waaronder de nieuwe High COP units, voldoen allemaal aan de strengere ERP Solutions, waaronder de nieuwe High COP units, voldoen allemaal aan de strengere ERP Solutions,

regelgeving die in 2013 ingevoerd zal worden. Tijdens uw bezoek aan onze stand vertellen we u graag hoe u hier uw

voordeel mee doet. Ga snel naar www.lgvsk.nl voor meer informatie en vraag direct uw toegangskaarten aan.

Helemaal groen!Helemaal groen!Helemaal groen!Helemaal groen!Helemaal groen!Helemaal groen!

Bezoek ons op de VSK, race in de LG 3D F1 simulatoren maak kans op een LG 3D TV.

Ontdek onze groene totaaloplossingen tijdens de VSKOntdek onze groene totaaloplossingen tijdens de VSKOntdek onze groene totaaloplossingen tijdens de VSKOntdek onze groene totaaloplossingen tijdens de VSKOntdek onze groene totaaloplossingen tijdens de VSKOntdek onze groene totaaloplossingen tijdens de VSK

Volg ons Volg ons Volg ons op Twitter viaop Twitter viaop Twitter via

#lgvsk#lgvsk#lgvsk#lgvsk#lgvsk#lgvsk

schets_advGROENGROEN.indd 1 28-11-2011 16:43:47

RCC Koude & Luchtbehandeling

Documents

Transcript of RCC Koude & Luchtbehandeling