Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1...

27
Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving Datum 5 juli 2013 Versie 1.0 - definitief

Transcript of Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1...

Page 1: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke

Omgeving

Datum

5 juli 2013

Versie

1.0 - definitief

Page 2: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt
Page 3: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Inhoudsopgave

1 Hoofdstuk 1 4 1.1 Doel 4 1.2 Achtergrond 4 1.3 Leeswijzer 5

2 Hoofdstuk 2 6 2.1 Wat is Ruimtelijke Omgevingsinformatie? 6 2.2 Positionering Ruimtelijke Omgevingsinformatie 7 2.3 Welke vragen kunnen met Ruimtelijke Omgevingsinformatie worden beantwoord? 7 2.4 Wat is er allemaal al? 9

2.4.1 Basisregistraties 10 2.4.2 Inspire 11 2.4.3 Gideon 12 2.4.4 Geo-standaarden en architectuur 12 2.4.5 Nationaal geo-register/PDOK 13 2.4.6 Open data 15

3 Hoofdstuk 3 16 3.1 Opname begrippen in CB-NL 16 3.2 Harmonisatie 19 3.3 Vindbaarheid en gebruik Ruimtelijke Omgevingsinformatiesets B&U en GWW 23 3.4 Afstemming internationaal 25

4 Bijlage 1 Planning 27

Page 4: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4

Hoofdstuk 1

Inleiding

1.1 Doel

CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt van Bouw & Utilities (B&U) en

Grond, Weg en waterbouw (GWW). Dit wordt gerealiseerd door een ‘bibliotheek’ van begrippen en

properties. De ruimtelijke omgevingsinformatie heeft veel begrippen en property’s die onderdeel zijn van

deze bouwprocessen. Door CB-NL zullen de begrippenkaders van het Bouw Informatie Model (BIM) en

Geografische Informatie (GI) aan elkaar gekoppeld en op termijn meer en meer geïntegreerd worden.

De ruimtelijke omgevingsinformatie is informatie van de omgeving die van toepassing is in het plan-,

ontwerp, bouw, ingebruikname en sloopfase. Het gebruik van ruimtelijke omgevingsinformatie zoals

wegen, gebouwen, ondergrond, terreinen, inrichtingselementen en leidingen is onderdeel van het gehele

bouwproces. Immers een BIM heeft tot doel alle informatie over een bouwwerk te integreren, zodat iedere

betrokkene in elke fase van het proces op het juiste moment over de juiste informatie kan beschikken. De

omgevingsinformatie maakt hier onlosmakelijk deel van uit.

Hoofddoelen:

1. Hergebruik van al eenduidig vastgelegde ruimtelijke omgevingsinformatie (as-is) in de

verschillende fasen van de bouwprocessen van B&U en GWW.

2. Hergebruik van de uit het bouwproces ontstane informatie (as-built) voor een efficiëntere

bijhouding van de ruimtelijke omgevings registraties.

1.2 Achtergrond

Dit rapport heeft dankbaar gebruik gemaakt van een eerder onderzoek uitgevoerd door CUR Bouw en

Infra. Dit betreft het CUR rapport 239, Bouwen met omgevingsinformatie, 30 november 2011, Hein

Corstens1. Onderstaande achtergrond is een aangepaste versie zoals verwoord in dit rapport.

Bij de totstandkoming van bouwwerken in de GWW en B&U worden nieuwe objecten ingepast in een

bestaande omgeving. Dit brengt met zich mee dat tijdens de voorbereiding en realisatie grote behoefte

bestaat aan betrouwbare en eenduidige informatie over die omgeving, zowel bovengronds als

ondergronds; bijvoorbeeld ten aanzien van de ligging en eigenschappen van wegen, gebouwen, terreinen,

inrichtingselementen en leidingen. In de beheerfase is informatie over veranderingen in de omgeving van

belang.

In de bouwsector is een ontwikkeling gaande naar ondersteuning van het bouwproces door

bouwwerkinformatiemodellen (BIM), waarin het bouwwerk en omgeving centraal op een (in het algemeen

3D) objectgeoriënteerde wijze worden vastgelegd. In het kader van deze ontwikkeling groeit de behoefte

om omgevingsinformatie op een passende objectgeoriënteerde wijze aangeleverd te krijgen.

Informatie van de omgeving ligt vooral vast in registraties van de overheid. Deze registraties worden in

toenemende mate wettelijk geregeld; denk hierbij aan het stelsel van basisregistraties, Inspire, etc.

Voor een gestroomlijnd bouwproces, dat wil zeggen een bouwproces zonder wachttijden en met de juiste

informatie in de juiste vorm op het juiste moment met de juiste kwaliteit en juiste plaats, is een

1 http://www.bouwinformatieraad.nl/622

Page 5: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 5

gestroomlijnd proces van verkrijgen van betrouwbare omgevingsinformatie nodig. Andersom ontstaat als

gevolg van bouwprojecten nieuwe omgevingsinformatie die voor de registraties van groot belang is. Het

proces van vraag en aanbod is echter nog onvoldoende op elkaar afgestemd. Van een gestroomlijnde

aansluiting van het informatieproces op het bouwproces is daarom nog geen sprake. Dit vormt een

belemmering voor het bouwproces en is tevens een risico omdat fouten in informatie grote gevolgen

kunnen hebben.

Door de werkgroep omgevingsinformatie als aanvulling op de werkgroepen B&U en GWW te hebben kan

de kennis en kunde van de omgeving ingebracht worden in de GWW en B&U sector om bovenstaande te

realiseren. Feitelijk het afstemmen van vraag en aanbod, zowel ten aanzien van het proces op hoofdlijnen

als ten aanzien van de inhoud (semantiek) en de vorm (syntax) van de informatie. Semantiek is vanuit

CB-NL de hoofdzaak.

1.3 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 vindt u een beschrijving van de belangrijkste initiatieven en beschrijving van de ruimtelijke

omgevingswereld die van toepassing is op CB-NL. In hoofdstuk 3 zijn de activiteiten benoemd vanuit de

werkgroep Ruimtelijke Omgeving zoals die volgens de werkgroep uitgevoerd dienen te worden voor CB-

NL.

Page 6: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 6

Hoofdstuk 2

Ruimtelijke Omgevingsinformatie (geo-informatie)

2.1 Wat is Ruimtelijke Omgevingsinformatie?2

Ruimtelijke omgevingsinformatie wordt over het algemeen Geo-informatie genoemd. Geo-informatie is

vooral bekend binnen vakgebieden waar expliciet ruimtelijke vraagstukken spelen. Denk daarbij aan de

ruimtelijke ordening, waterhuishouding, milieu, landbouw, energievoorziening, beheer openbare ruimte,

verkeer en veiligheid. De locatie is een belangrijk aspect van de informatie in deze domeinen.

Geo-informatie wordt veelal geassocieerd met een kaart. Toch komt er niet altijd een kaart aan te pas.

Geo-informatie kan namelijk ook administratief weergegeven worden. Zo worden publieksrechtelijke

beperkingen op een kadastraal perceel alleen administratief vastgelegd: een bepaalde beperking is wel of

niet van kracht voor een specifiek perceelsnummer. En op basis van de postcode en huisnummer kan een

burger aan de gemeentebalie ingelicht worden over geplande verandering in de ruimtelijke ordening of via

internet over een aanstaande wegopbreking in zijn buurt.

Locatie is een aspect van heel veel informatieobjecten binnen de overheid. Zo’n tachtig procent van alle

gegevens van de overheid is direct of indirect te relateren aan een plek op de aarde. Geo-informatie moet

dan ook niet als een apart domein worden beschouwd, maar als een kenmerk om de informatievoorziening

van de overheid efficiënter en effectiever te maken. Voor de publieke dienstverlening voor burgers en

bedrijven en de administratieve lastenverlichting neemt geo-informatie in de elektronische

basisvoorzieningen van de overheid een prominente plaats in.

De term geo-informatie is een afkorting van geografische informatie. Het begrip ruimtelijke

(omgevings)informatie wordt ook wel gebruikt en betekent hetzelfde.

Geo-informatie omvat alle informatieobjecten die een plaatsgebonden of ruimtelijk aspect hebben. Een

ruimtelijk aspect is een verwijzing – een directe of indirecte referentie – naar een plek op de aarde.

Geo-informatie is een aspect van informatie. Het kan de locatie van een fysiek object zijn, zoals een

gebouw of kanaal, of de ligging aanduiden van een administratieve eenheid, zoals een gemeente of

postcodegebied, of van een abstract gegeven als ‘woonomgevingbeleving’.

De toegevoegde waarde van geo-informatie zit hem in de kracht van visualisatie, analyse en ruimtelijke

relatie. Analyse en het leggen van relaties kunnen de samenhang van beleid en bijvoorbeeld de fysieke

leefomgeving inzichtelijk maken. Visualisaties maken die samenhang vervolgens begrijpelijk.

2 http://www.geonovum.nl/sites/default/files/standaarden/nora30.pdf

Page 7: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 7

2.2 Positionering Ruimtelijke Omgevingsinformatie

In Figuur 1 zijn Ruimtelijke Omgeving, GWW en B&U ten opzichte van elkaar gepositioneerd. In CB-NL

worden deze drie, op dit moment voornamelijk gescheiden, disciplines geïntegreerd. Met CB-NL wordt het

mogelijk om elkaar taal te spreken. Veel Ruimtelijke Omgevingsinformatie is beschikbaar. Dit is vooral op

schaal 1:500 – 1:25.000. Deze informatie geeft over het algemeen al zo’n schat aan informatie dat in de

voorbereidingsfase al de juiste keuzes gemaakt en daardoor risico’s beter beheerd kunnen worden. De

begrippen die de Ruimtelijke Omgeving hanteert worden in CB-NL verbonden met de begrippen uit GWW

en B&U. Hierdoor wordt aansluiting gemaakt maar zal ook zoals onderstaand figuur aangeeft meer detail

op grotere schalen door GWW en B&U worden toegevoegd aan de Ruimtelijke Omgevingsinformatie. Op

deze manier integreren deze drie disciplines dankzij CB-NL.

De huidige standaarden zijn dus aan schaal, detail en discipline gekoppeld.

Figuur 1 – Positionering RO, GWW en B&U

2.3 Welke vragen kunnen met Ruimtelijke Omgevingsinformatie worden

beantwoord?

Veel vragen voor de GWW of B&U kunnen vaak met ruimtelijke omgevingsinformatie beantwoord worden

in de verschillende fase van ontwerp, realisatie en beheer. Ruimtelijke omgevingsinformatie bevat

gegevens over lucht, land, netwerken van kabels & leidingen, wegen, water en van de ondergrond. Bij een

te plannen of te realiseren activiteit wil men vaak inzicht krijgen in wat er speelt op, onder of in de buurt

van deze locatie. Figuur 2. geeft schematisch deze ruimtelijke omgevingsinformatie weer.

Page 8: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 8

Figuur 2 - Voorbeelden van geo-informatie

In deze paragraaf zijn wat voorbeeldvragen uitgewerkt zoals het plannen van een bouwactiviteit waarbij

de bouwer dan te maken heeft met o.a de omgevingsvergunning(en). Daarvoor wil je graag al snel meer

weten over welke mogelijke beperkingen er zijn. De rol van geo-informatie is erg belangrijk en kan vragen

beantwoorden over:

Wat is opbouw van de ondergrond in omgeving?

Welke kabels en leidingen zijn er in de omgeving ?

Wat is de kwaliteit van de bodem? Is deze verontreinigd? Wat is de grondwaterspiegel?

En ook vragen als:

Zijn er rijksmonumenten in de buurt waar je bij de uitvoering van de bouw rekening moet houden in

verband met schade aan de gebouwen?

Wat is de archeologische verwachtingswaarde van het gebied waar je activiteiten gaat uitvoeren?

Welke beschermde gebieden zijn er aanwezig binnen of in de buurt van je activiteit zoals:

grondwaterbeschermingsgebied, natuurbeschermingsgebieden en cultuur historisch waardevolle

gebieden?

Welke toekomstige plannen zoals bestemmingsplannen zijn er? Bijvoorbeeld de aanleg van nieuwe

wegen of nieuwbouwwijk ?

Ruimtelijke informatie kan ook andere vragen beantwoorden over de omgeving zoals:

Wat is de grondprijs van zijn omgeving?

Hoeveel mensen wonen er in de omgeving?

Wat zijn de huidige bestemmingen van de omgeving?

Als bij het aanleggen van een stuk snelweg een nieuwe afrit gemaakt moet worden die aansluit op een

bestaande weg zullen daarnaast vragen beantwoord moeten worden over:

Welke type woningen staan in de buurt van de afrit?

Wat is de te verwachten verkeersintensiteit van de wegen?

Wat is de maximale snelheid van de wegen en het type verharding ?

Welke gebouwen worden extra belast met verkeerslawaai? En als er een geluidswerende voorziening

nodig is bv een geluidswal heb je antwoord nodig op vragen als:

- Met welke perceelseigenaren en gerechtigden heb je te maken? Wie mag er gebruik maken van het

geheel of een deel van het perceel?

- Wat zijn de eigenschappen van de ondergrond met informatie uit boringen en sonderingen van

terrein en de omgeving?

Page 9: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 9

- Waar zijn er Rijksmonumenten, Archeologische Monumenten, Stads- en Dorpsgezichten, begrenzing

van werelderfgoed en vindplaatsen met cultuurhistorische resten?

In sommige gevallen is het antwoord direct beschikbaar zoals met welke perceelseigenaren heb je te

maken, in ander gevallen zal de geo-informatie uit verschillende informatiebronnen en verschillende

organisaties met elkaar gecombineerd en geanalyseerd worden. Een paar voorbeeldvragen bij het

uitbreiden van een winkelcentra zijn:

Welke type winkels zijn er en passen bij samenstelling van de buurt?

Hoeveel tijd kost het om via een openbaarvoorziening het winkelcentrum te bereiken?

Welke openbare voorzieningen zoals parkeergelegenheid zijn er in de buurt?

Wat zijn de mogelijkheid die je hebt binnen een bestemmingsplan om uit te breiden?

Als je wilt bouwen of slopen op een locatie speelt vaak de vraag welke (onverwachte) beperkingen er

zijn op basis van bijvoorbeeld de flora en fauna waarnemingen in de omgeving van de bouwlocatie.

Onderstaande voorbeeld geeft het resultaat van gevonden beperkingen in de omgeving bij een

bouwactiviteit op een locatie.

Figuur 3 – Voorbeeld – Flora en Fauna beperkingen bij een bouwlocatie

Resultaat: Er zijn geen beperkingen gevonden in de omgeving op basis van waarnemingen maar er

zijn wel beperkingen gevonden op basis van leefgebieden van egels, knoflookpad en de groene specht.

2.4 Wat is er allemaal al?

De geo-informatie is een goed georganiseerde community die van origine vooral door de overheid

gestuurd werd. Dit verandert door deelname van private partijen waarvan de bekendste voorbeelden

Google en TomTom zijn.

De geo-informatie is beschikbaar en de meeste geo-informatie wordt goed bijgehouden en beheerd. De

geselecteerde geo-informatie zoals beschikbaar in de bijlagen valt onder deze categorie.

Veel geo-informatie zijn wettelijk verplichte registraties waarvan een aantal geldt dat ook het gebruik

binnen de overheid verplicht is. CB-NL zal met deze verplichtingen rekening dienen te houden.

Niettemin zijn er als het gaat om concrete bouwprojecten nog veel omissies, inconsistenties en

onoverzichtelijkheden.

Page 10: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 10

2.4.1 Basisregistraties3

Het principe van de basisregistraties is ‘eenmalige inwinning en meervoudig verplicht gebruik’ van

gegevens bij een overheidspartij. De andere overheidspartijen moeten de gegevens uit de basisregistraties

dus verplicht gebruiken en mag deze verzamelingen niet meer zelf opbouwen en bijhouden.

Een aantal basisregistraties is voorzien van directe geo-informatie. Dit zijn:

Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG);

Basisregistratie Topografie (BRT);

Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT);

Basisregistratie Kadaster (BRK);

Basisregistratie Ondergrond (BRO);

Basisregistratie Waarde onroerende zaken (WOZ).

Figuur 4 – Het stelsel van basisregistraties

In Figuur 4 is het gehele stelsel van basisregistraties aangegeven. De wereldbollen geven de aanwezigheid

van geo-informatie aan.

3 http://e-overheid.nl/onderwerpen/stelselinformatiepunt/stelsel-van-basisregistraties

Page 11: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 11

De uitwisseling vindt plaats in de standaarden uit 2.4.4.

2.4.2 Inspire

INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in the European Community) is een Europese

kaderrichtlijn, in Nederland vertaald naar nationale wetgeving. Oorspronkelijk opgezet vanuit

milieutoepassingen leidt INSPIRE, dankzij zijn brede toepassing, tot een algemene Europese geo-

informatie infrastructuur. INSPIRE schrijft voor een belangrijk deel voor hoe de nationale geo-informatie

infrastructuur moet worden ingevuld.

Voor de inrichting van de Europese geo-informatie infrastructuur hanteert INSPIRE de volgende

basisprincipes:

geo-informatie wordt op één passend niveau opgeslagen, beheerd en beschikbaar gesteld;

geo-informatie uit verschillende bronnen in de Europese Unie kan op consistente wijze worden

gecombineerd en uitgewisseld tussen verschillende gebruikers en toepassingen;

geo-informatie die op een bepaald overheidsniveau is verzameld kan worden uitgewisseld met

andere overheidsniveaus;

geo-informatie wordt onder zodanige voorwaarden beschikbaar gesteld dat grootschalig gebruik

ervan niet onnodig wordt belemmerd;

beschikbare geo-informatie kan gemakkelijk worden opgezocht en de geschiktheid en

gebruiksvoorwaarden kunnen gemakkelijk worden nagegaan.

INSPIRE heeft betrekking op de volgende 34 thema’s voor geo-informatie.

Tabel 1 Thema’s INSPIRE

Bijlage I Bijlage III

1. Systemen voor verwijzing door middel van

coördinaten

2. Geografisch rastersysteem

3. Geografische namen

4. Administratieve eenheden

5. Adressen

6. Kadastrale percelen

7. Vervoersnetwerken

8. Hydrografie

9. Beschermde gebieden

1. Statistische eenheden

2. Gebouwen

3. Bodem

4. Landgebruik

5. Menselijke gezondheid en veiligheid

6. Nutsdiensten en overheidsdiensten

7. Milieubewakingsvoorzieningen

8. Faciliteiten voor productie en industrie

9. Faciliteiten voor landbouw en aquacultuur

10. Spreiding van de bevolking — demografie

11. Gebiedsbeheer, gebieden waar beperkingen gelden,

gereguleerde gebieden en rapportage-eenheden

12. Gebieden met natuurrisico's

13. Atmosferische omstandigheden

14. Meteorologische geografische kenmerken

15. Oceanografische geografische kenmerken

16. Zeegebieden

17. Biogeografische gebieden

18. Habitats en biotopen

19. Spreiding van soorten

20. Energiebronnen

21. Minerale bronnen

Bijlage II

1. Hoogte

2. Bodemgebruik

3. Orthobeeldvorming

4. Geologie

INSPIRE heeft bovenstaande thema’s formeel beschreven in data specifications. Ieder lidstaat dient haar

eigen data beschikbaar te stellen conform deze in Europa verplicht gestelde data specifications.

De uitwisseling vindt plaats in GML en met WMS services (zie 2.4.4) en is beschikbaar als open data.

Page 12: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 12

De hoofdbegrippen uit de inspire thema’s zijn opgenomen in bijlage GeoConceptRegister-20130506-

featureTypes_INSPIRE_Ax_II-III (Annex I komt nog).

2.4.3 Gideon

Gideon4 (Geografische Informatievoorziening en Dienstverlening ten behoeve van de Elektronische

Overheid in Nederland.) is de beleidsnotitie van overheid, bedrijfsleven en wetenschap voor de geo-

informatie. Gideon is vastgesteld door de Minister van Infrastructuur en Milieu als portefeuillehouder geo-

informatie. In Gideon worden de gezamenlijke afspraken gemaakt voor speerpunten, innovatie,

infrastructuur, open data, etc. Gideon 1 is voor de periode 2008-2011. Deze periode is verlengd waarbij

nu wordt gewerkt aan een vervolg op Gideon, Gideon 2. In Gideon 2 is als een van de vijf speerpunten de

bouw en geo-informatie benoemd. Gideon 2 is nog niet gepubliceerd.

2.4.4 Geo-standaarden en architectuur

Geonovum is vanuit de overheid de partij die de geo-standaarden en architectuur voor Nederland

coördineert op het gebied van organisatie overstijgende afspraken.

Voor het overzicht van de standaarden, het gebruik, welke standaarden op de pas toe of leg uit lijst staan,

etc. wordt verwezen naar het raamwerk van geo-standaarden5.

In Nederland worden de technische standaarden gebruikt van ISO/TC 211 en OGC. Geonovum participeert

in beide organisaties.

ISO/TC 211

De International Organisation for Standardisation / Technical committee 2116 (ISO/TC 211) is een

internationale Technische Commissie voor geo-informatie. Het ISO/TC 211-werk richt zich op het

ontwikkelen van een gestructureerde reeks van normen (ISO 19100 serie van normen) voor informatie

van fenomenen die direct of indirect zijn gerelateerd aan de aarde. Deze normen specificeren voor geo-

informatie methoden, tools en services voor datamanagement (inclusief definitie en beschrijving), -

verwerving, -processing, -analyse, -toegang, -presentatie en -overdracht in digitaal/elektronisch formaat

tussen verschillende gebruikers, systemen en locaties. Het werk sluit waar mogelijk aan op standaarden

voor algemene ICT en stelt een kader voor de ontwikkeling van sectorspecifieke toepassingen die geo-

informatie gebruiken.

OGC

Het OpenGeospatial Consortium, Inc.7 (OGC) is een internationale non-profit organisatie die is opgericht

om interoperabiliteit voor geografische gegevensverwerking te ontwikkelen, door ontwikkeling van open

en uitbreidbare toepassingssoftware en interfaces voor GIS en andere technologieën. Leden (ruim 400)

van het OGC zijn zowel overheidsinstellingen als de industrie en onderwijsinstellingen.

Het OGC ontwikkelt specificaties die bij voldoende volwassenheid worden aangeboden aan ISO/TC 211.

OGC ontwikkelt deze specificaties door veelvuldig gebruik te maken van jaarlijkse grote testbeds. OGC

ontwikkelt vooral technische implementatie standaarden gerelateerd aan services.

4 http://www.geonovum.nl/dossiers/kennisdoorstroming/GIDEON 5 http://www.geonovum.nl/sites/default/files/standaarden/20120314_Raamwerk_van_geo-

standaarden_versie_2.2_definitief.pdf 6 www.isotc211.org 7 www.opengeospatial.org

Page 13: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 13

In Nederland ligt de aandacht vooral op de semantiek. De standaarden uit bovenstaande organisaties

worden semantisch ingevuld voor Nederland. Denk hierbij aan een bestemmingsvlak, kadastraal perceel,

etc. De algemene semantische afspraken zijn vastgelegd in NEN 3610. De verschillende

informatiemodellen zijn hier een verdiepingsslag van, zie Figuur 5.

Figuur 5 – Het stelsel van informatiemodellen

In de geo-informatie wordt sinds 2003 geharmoniseerd gewerkt aan een stelsel van informatiemodellen.

De sectoren zoals ruimtelijke ordening, topografie, kadaster, natuur, etc. houden zich aan de regels van

het basismodel geo-informatie, NEN 3610. NEN 3610 sluit weer aan op Inspire en de ISO 19100

standaarden. Op deze manier is een stevig ‘bouwwerk’ ontstaan dat onderling kan uitwisselen op de

verschillende niveaus en op hoofdlijnen dezelfde semantische taal spreekt.

De Inspire thema’s en de informatiemodellen zorgen tezamen voor ruim 50 informatiemodellen (ook wel

bronbestanden genoemd in de context van CB-NL).

De hoofdbegrippen uit deze informatiemodellen zijn opgenomen in bijlage GeoConceptRegister-20130506-

featureTypes_NL_2.

2.4.5 Nationaal geo-register/PDOK

Publieke Dienstverlening op de Kaart (PDOK)8 9 ontsluit digitale geodata van de overheid via webservices.

Meer dan veertig webservices met digitaal kaartmateriaal zijn al beschikbaar voor hergebruik. Dit zijn

grotendeels services op basis van open data en door iedereen kosteloos te gebruiken. Voor de overheid

8 http://www.geonovum.nl/dossiers/pdok 9 https://pdok.pleio.nl

Page 14: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 14

geldt een gegarandeerd serviceniveau: PDOK Basis. Bedrijven gebruiken de services volgens een Fair Use

policy.

Publieke Dienstverlening op de Kaart is een samenwerking tussen de ministeries van Infrastructuur en

Milieu en Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Rijkswaterstaat en het Kadaster. In vier jaar tijd

hebben zij een centrale overheidsvoorziening voor het ontsluiten van geodatasets van nationaal belang

gerealiseerd. Dit is een functionele, robuuste, betrouwbare voorziening met actuele data voorzien van

goede metadatering. De partners stellen daarnaast eisen aan een gegarandeerde en hoge kwaliteit,

leveringsbetrouwbaarheid en een continue dienstverlening. De data voldoet aan nationale en

internationale standaarden (2.4.4) en zijn te hergebruiken door publieke en private sector. Enkele

voorbeelden van de aanwezige datasets.

BRT Achtergrondkaart Bestuurlijke

grenzen

Top10NL Digitaal

topografisch

bestand

Natura 2000

Natuurbeschermings-

gebieden

Nationale parken Wetlands Nationaal Wegen

Bestand |

Vaarwegen

Nationaal Wegen

Bestand | Wegen

Nationaal Wegen

Bestand | Spoor

Nationaal

Hydrologisch

Instrumentarium

Actueel

Hoogtebestand

Nederland

Natuurmeting op

de Kaart

bestanden

Vaarweg-

kenmerken

Figuur 6 – Voorbeelden PDOK datasets

De meeste PDOK bestanden en webservices worden zonder drempels “open” aangeboden. Enkele diensten

zijn alleen voor specifieke doelgroepen toegankelijk. Dit wordt bepaald door het toegangsbeleid van de

bronhouders van de gegevensbestanden waarop de dienst (de webservice) is gebaseerd. Iedereen kan

Page 15: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 15

gebruik maken van de “open” PDOK-diensten, dus zowel overheden als niet overheden. Wel is er een

verschil in de dienstenniveaus voor overheden en niet-overheden.

Figuur 7 – Nationaal georegister

U vindt de PDOK services via het Nationaal Georegister10. PDOK beheert deze wegwijzer naar geodatasets

in Nederland en is voor Europa de toegangspoort naar de nationale INSPIRE-data. In het Nationaal

Georegister vindt u naast verwijzingen naar de PDOK services momenteel ruim 6000 verwijzingen naar

Nederlandse datasets, waaronder ongeveer 250 webservices. In het nationaal register worden de datasets

uit de lokale of regionale (zoals het provinciaal georegister) verzameld. Het nationaal georegister is

daardoor de plek waar alle datasets van Nederland gevonden kunnen worden.

De webservices zijn na een eerste selectie opgenomen in de bijlagen “bijlage objecten_bib_v5.xls” en

“objecten_bib_v5.pdf”.

2.4.6 Open data

Geo-informatie is zoals eerder genoemd veelal beschikbaar vanuit de overheid. Omdat geo-informatie over

het algemeen feitelijke situaties beschrijft zijn vrijwel geen privacy aspecten van toepassing. Om deze

reden is veel overheidsinformatie als open data beschikbaar. Dit biedt veel kansen voor de B&U- en GWW-

sector omdat deze drempel voor gebruik betrekkelijk weinig van toepassing is.

10 www.nationaalgeoregister.nl

Page 16: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 16

Hoofdstuk 3

Voorgestelde activiteiten

In dit hoofdstuk beschrijven we de standaarden die de basis vormen van de modellen en beschrijvingen

van geo-informatie. Dit is een benadering vanuit de geo-informatie (de data) zelf.

3.1 Opname begrippen in CB-NL

De CB-NL is het begrippenkader voor de B&U en GWW. De begrippen uit de Ruimtelijke Omgeving kunnen

hier een belangrijke bijdrage aan leveren. De Ruimtelijke Omgeving heeft veel geo-informatie beschikbaar

die wordt bijgehouden en beheerd, vooral door de overheid. Deze data is over het algemeen open.

Veel geo-informatie zijn wettelijk verplichte registraties waarvan een aantal geldt dat ook het gebruik

binnen de overheid verplicht is. CB-NL zal enerzijds met deze verplichtingen rekening dienen te houden en

anderzijds door hergebruik te maken van deze begrippen kunnen deze begrippen gebruikt en verrijkt

worden op het meer gedetailleerde niveau van GWW en B&U.

Hier is in de werkgroep Ruimtelijke Omgeving een lange discussie over geweest. Besloten is om de

begrippen op te nemen of vanuit CB-NL te verwijzen naar de informatiesets zelf.

Voor het kunnen bepalen van opnemen of verwijzen zijn de volgende criteria door de werkgroep

opgesteld.

Opname concept Ruimtelijke omgeving in CB-NL

• Is in gebruik in een substantieel deel van de B&U- en/of GWW-keten; en/of

• As-built heeft consequenties voor broninformatie Concept Ruimtelijke Omgeving; en/of

(parkeerplaats is revisie input voor de bijhouding van IMGeo)

• Concept (als begrip of definitie) is al aanwezig in CB-NL (komt in meer dan 1 bronbestand voor)

of heeft hier een sterke wisselwerking mee.

(het concept kunstwerk is al opgevoerd door de werkgroepen GWW en/of B&U en bestaat ook bij de

werkgroep RO)

Verwijzing vanuit CB-NL naar concepten Ruimtelijke Omgeving

• Beperkt tot één fase van het B&U en GWW-proces; en/of

• Concept (als begrip of definitie) komt niet voor in CB-NL; en/of

• Beheer concept kan beter buiten CB-NL liggen (bij bron) dan dubbel beheer door opname in CB-

NL.

Voor beide geldt dat het concept wel relevant moet zijn voor de B&U- en GWW-keten.

Werkwijze

De werkgroep Ruimtelijke Omgeving stelt de volgende acties voor. De modelleurs uit de programma

organisatie van CB-NL zullen deze begrippen opnemen in CB-NL. De vragen die de modelleurs hebben

worden besproken met inhoudelijk deskundigen. Dit kan een persoon zijn uit de werkgroep Ruimtelijke

Omgeving of komen te zijner tijd terug in de werkgroep.

Page 17: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 17

BG1 Integraal opnemen van concepten Ruimtelijke Omgeving in CB-NL

De begrippen uit de volgende standaarden worden als bronbestanden aan de modelleurs van

CB-NL aangeboden voor integrale opname:

- NEN 2767-4

- IMGeo

- NLCS (die als uitkomst van activiteit HA-2 in de mapping zijn opgenomen)

- IMBOR (zodra gereed, zie HA3)

Benodigde acties:

BG1-1

Opnemen van begrippenkaders en relaties tussen de begrippen in CB-NL.

BG2 Asset lijst grote gemeenten

De grote gemeenten zijn een eigen werkgroep gestart onder CB-NL om ervoor zorg te dragen

dat de begrippen die voor gemeenten van belang zijn voor beheer en onderhoud in CB-NL

worden opgenomen. De gemeenten hechten er veel belang aan dat de aansluiting van

ontwerp en beheer op een goede manier plaatsvindt. Deelnemende gemeenten zijn

Amsterdam, Delft, Den Haag en Rotterdam.

De lijst is opgenomen in bijlage “Totaal_lijst_G3+bewerkt.xls”. Deze lijst is concept en zal

medio augustus definitief worden.

Vanaf een bepaalde fase ook CROW hierin betrekken om de relatie met IMBOR (HA3) goed af

te stemmen.

Benodigde acties:

BG2-1

Lijst compleet maken waarbij RSGB (Referentiestelsel Gemeentelijke Basisgegevens) in de

lijst wordt betrokken.

BG2-2

Prioriteren van de lijst grote gemeenten mbt opname CB-NL.

BG2-3

Opnemen van de begrippen in CB-NL op basis van prioriteitkeuzes en aanbrengen van

relaties met de andere begrippen van CB-NL.

BG3 Opnemen van verwijzing naar relevante informatiesets CB-NL

In bijlage objecten_bib_v5.xls en objecten_bib_v5.pdf zijn de verschillende informatiesets

opgenomen die voor de B&U- en GWW-sector volgens de werkgroep Ruimtelijke Omgeving

van belang zijn. Door de werkgroep Ruimtelijke Omgeving is een voorselectie gedaan omdat

er ruim 6000 datasets beschikbaar zijn, zie www.nationaalgeoregister.nl. Deze voorselectie

heeft in eerste instantie plaats gevonden op basis van nationale dekking (dus geen datasets

van een klein gebied of individuele gemeente), beschikbaarheid als service (dus online

bruikbaar) en betrouwbaarheid (de service is beschikbaar met een Service Level Agreement

(SLA) of op andere manieren zijn afspraken gemaakt over de beschikbaarheid van 24/7).

De overgebleven datasets (ongeveer 90) zijn geprioriteerd op relevantie voor de GWW- en

B&U-sector. Dit is gedaan vanuit de kennis die de werkgroep Ruimtelijke Omgeving heeft.

Deze concept lijst dient echter definitief gemaakte te worden in overleg met de werkgroepen

B&U en GWW. Bij voorkeur wordt door deze werkgroepen aangegeven welke dataset in welke

fase benodigd is.

Page 18: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 18

Voorbeelden van mogelijke relevante datasets:

Benodigde acties:

BG3-1

In een werksessie met de GWW werkgroep en een werksessie met de B&U werkgroep

bepalen welke datasets van belang zijn en in welke fase deze gebruikt worden.

Ook de check bij GWW en B&U welke gegevens zij wensen die niet in deze datasets

voorkomen.

BG3-2

Uit deze werksessies kan blijken dat een aantal datasets in meerdere fasen voorkomen. Voor

deze datasets dient vervolgens bepaalt te worden welke begrippen uit deze datasets in CB-

NL opgenomen dienen te worden.

BG3-3

Opnemen van verwijzingen vanuit CB-NL naar de relevante datasets. Hierdoor wordt bereikt

dat deze datasets gebruikt gaan worden in de voorbereiding, uitvoering, etc.

BG4 Deels of later opnemen van begrippen

Nader onderzoek is benodigd welke begrippenkaders nog meer benodigd zijn in CB-NL. De

scheiding tussen opnemen in CB-NL en verwijzen uit CB-NL naar de informatieset zal voor

een aantal begrippen uit een informatieset veel genuanceerder liggen. Dit onderzoek is niet

uitgevoerd omdat hiervoor enerzijds de tijd ontbrak en anderzijds al zoveel werk komt uit de

begrippen die integraal kunnen worden opgenomen dat dit ook later kan.

Is benoemd als onderdeel van BG3, zie BG3-2

BG5 Indelingen CB-NL

Binnen Inspire, NEN 3610 zijn indelingen aanwezig die kunnen helpen in te hanteren indeling

van CB-NL. Denk hierbij aan:

- Indeling van informatiesets Ruimtelijke Omgeving zoals invloedsfeer, beperkingen,

etc.

- Indelingen die onderdeel kunnen zijn van de kernstructuur CB-NL waar de

verschillende brondefinities naar verwijzen

- Netwerkmodellen

- En mogelijk andere

Benodigde acties:

BG5-1

Page 19: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 19

De indelingen van Inspire en NEN 3610 inbrengen bij de modelleurs van CB-NL.

BG6 Objectlijst informatiemodellen NEN 3610 en Inspire

Vanuit het project semantische afstemming zijn van de formeel beschreven

informatiemodellen alle geo-objecten (features) verzameld in een lijst. Dit zijn ruim 700

objecten. Deze lijst is opgenomen in bijlage GeoConceptRegister-20130506-

featureTypes_NL_2 en GeoConceptRegister-20130506-featureTypes_INSPIRE_Ax_II-III

(Annex I komt nog).

Deze lijst kan ondersteuning geven aan:

BG3-2/BG4

Het relateren van de CB-NL begrippen die uit B&U en GWW komen met vergelijkbare of

gelijke begrippen uit de Ruimtelijke Omgeving

Benodigde acties:

BG6-1

Continue vergelijken door de modelleurs van de CB-NL begrippen uit B&U en GWW met deze

lijst op gelijke en/of vergelijkbare begrippen.

3.2 Harmonisatie

Harmonisatie zijn voorstellen van mappings tussen 2 of meerdere standaarden die naast het leggen van

relaties tussen begrippen ook leiden tot mogelijke verbetervoorstellen van de standaarden zelf,

zogenaamde RFC (Request For Change). Door harmonisatie wordt getracht om de standaarden zelf beter

op elkaar af te stemmen waardoor op termijn het aantal begrippen reduceert. Ook al legt CB-NL relaties

aan tussen begrippen, fouten worden gauw gemaakt indien dezelfde begrippen verschillend heten

(bijvoorbeeld lichtmast en lantaarnpaal) of verschillende begrippen hetzelfde heten (bijvoorbeeld

ligplaats).

Page 20: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 20

HA1 NEN 2767-4 en ruimtelijke omgevingsstandaarden

De norm NEN 2767-4 is een methodiek om de conditie van infrastructuur op objectieve en

eenduidige wijze te bepalen11. NEN 2767-4 is:

Krachtig hulpmiddel voor het beheer van infrastructuur

Objectief en praktisch toepasbaar

Geeft inzicht in actuele onderhoudssituatie

Input inzake het plannen, budgetteren en prioriteren van onderhoud

Hulpmiddel bij conditiesturing, zoals prestatiecontracten

In deze norm wordt de conditie opgehangen aan elementen en bouwdelen. Elementen zijn

gegroepeerd in categorieën waarbij elk element in meerdere categorieën mag terugkomen.

Bouwdelen zijn weer gegroepeerd per element en mogen bij meerdere elementen

terugkomen. Op deze manier ontstaat een flexibel systeem met maximaal hergebruik van

elementen en bouwdelen.

Tabel 2 – Voorbeeld structuur beheerobject - elementen

AB Aquaducten 105 Aarding- en bliksembeveiligingsinstallatie

AB Aquaducten 107 Afsluitboominstallatie

AB Aquaducten 110 Antivandalismevoorziening

AB Aquaducten 111 Bebording/bewegwijzering (statisch)

AB Aquaducten 112 Bedienings- en besturingssysteem

Tabel 3 – Voorbeeld structuur elementen - bouwdelen

131 Fauna uittreedplaats 1078 Bodem (waterbodem)

131 Fauna uittreedplaats 1134 Damwand-Bovenwatertalud

131 Fauna uittreedplaats 1135 Damwand-Onderwatertalud

131 Fauna uittreedplaats 1191 Filterconstructie

131 Fauna uittreedplaats 1228 Grondlichaam

IMGeo12 is een standaard voor topografie die bij de wet is vastgelegd. De BGT is een

basisregistratie op basis van IMGeo waarvoor geldt dat de overheid hiervan verplicht gebruik

moet maken. In IMGeo worden geometrische objecten met attributen vastgelegd voor

enerzijds een topografische kaart die als algemene basis voor veel thema’s dient en

anderzijds de geometrische beheerobjecten vormt voor bijvoorbeeld groen- en wegbeheer.

Links basis-topografie, rechts voorbeeld opnameregels geometrische begrenzing

Het is op voorhand niet wenselijk dat:

NEN2767-4 onvoldoende is afgestemd met IMGeo

11 http://www.nen2767-4.nl/ 12 http://www.geonovum.nl/dossiers/bgtimgeo/destandaard

Page 21: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 21

IMGeo onvoldoende is afgestemd op de objecten waarop conditiemeting van het beheer

en onderhoud plaatsvindt.

Vooral omdat er zeer veel overlap is, denk aan steiger, erf, talud, aquaduct, begraafplaats,

beek, sloot, etc., etc.

Aan de andere kant zullen niet alle objecttype ’s goed op elkaar afgestemd kunnen worden.

Ieder heeft toch zijn eigen werkingsgebied. Om deze reden dienen de relaties tussen beiden

uitgewerkt en opgenomen te worden in CB-NL. Harmonisatie die bereikt wordt is te

beschouwen als extra winst.

Benodigde acties:

HA1-1

Leggen van relaties tussen NEN 2767-4 en IMGeo (uitgebreid met IMKL (informatiemodel

Kabels&:Leidingen) en IMSW (informatiemodel stedelijk water)).

Resultaat:

- Leggen van relaties tussen beide modellen (inclusief het benoemen van synoniemen

en homoniemen) waardoor het uitzoekwerk voor opname in de conceptenbibliotheek

reeds is verricht

- Check op andere NEN 2767 delen

- Request For Change (RFC) NEN 2767-4

- RFC IMGeo

HA1-2

Opnemen van relaties in CB-NL

HA2 NLCS – IMGeo

NLCS is een 2D CAD-Standaard voor de Nederlandse GWW-sector. De NLCS is en wordt sinds

2007 ontwikkeld door een aantal belangrijke partijen uit de sector. NLCS zorgt voor:

- meer eenheid in het tekenwerk binnen de sector te krijgen;

- de uitwisseling van (informatie in) digitale tekeningen tussen partijen in het

bouwproces te verbeteren;

- te voorkomen dat tekeningen binnen een project steeds weer opnieuw moeten

worden opgezet, omdat iedere betrokken partij een eigen “standaard” hanteert;

- te borgen dat digitale 2D tekeningen as built tot vijftien à twintig jaar na oplevering

nog bruikbaar zijn voor onderhoud en reconstructie13.

NLCS wordt o.a. binnen Prorail, Rijkswaterstaat, Defensie, diverse gemeenten en

ingenieursbureau’s gebruikt.

IMGeo is de standaard voor topografie (zie HA1).

13 http://www.nlcs-gww.nl/

As-is

As-

built

Page 22: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 22

Door IMGeo te gebruiken voor ontwerp en revisie te hergebruiken voor de topografie uit

IMGeo ontstaat een proces dat beter en goedkoper is. Geonovum heeft hiervoor voorafgaand

aan CB-NL opdracht gegeven aan SBRCURnet als beheerder NLCS om een mapping te maken

van IMGeo naar NLCS en visa versa.

Benodigde acties:

HA2-1

- Mapping van NLCS naar IMGeo en visa versa

- RFC NLCS

- RFC IMGeo

HA2-2

Opnemen van relaties in CB-NL

HA3 IMBOR als uitbreiding op IMGeo

IMBOR staat voor een informatiemodel voor het beheer van de openbare ruimte. Het IMBOR

dient te beschrijven welke beheerinformatie moet worden vastgelegd en hoe die informatie

gekoppeld wordt aan de objecten uit BGT-IMGeo.

Het doel van het IMBOR is tweeledig:

- informatiemodel voor de beheerder van de openbare ruimte;

- informatiemodel voor de uitwisseling van beheerinformatie met BGT-IMGeo

IMBOR dient om de beheerder en beleidsmaker van de openbare ruimte te ondersteunen.

Het IMBOR richt zich op de volgende onderdelen van de openbare ruimte: verhardingen,

groen, verlichting, terreinmeubilair, riolering, kunstwerken.

CROW is eigenaar en beheerder van IMBOR. IMBOR is momenteel in ontwikkeling en zal eind

2014 beschikbaar zijn. De verwachting is dat IMBOR de methodiek zal worden die dan in de

diverse beheerpakketten voor openbare ruimte geïmplementeerd zal worden.

Deze activiteit is opgenomen onder harmonisatie omdat in het maken van IMBOR veel

bestaande CROW methodieken zoals beeldkwaliteit, wegsystematiek, groen, etc. en IMGeo

samenkomen. Op basis van IMBOR wordt ook de RAW bestek systematiek op object- en

elementniveau afgestemd.

Benodigde acties:

HA3-1

Het ontwikkelen van IMBOR voor het beheren van de openbare ruimte.

HA3-2

Afstemmen RAW bestek systematiek op IMBOR.

HA4 Ruimtetabel Stabu en ruimtelijke omgevingsstandaarden

De ruimtetabel van STABU is ontwikkeld op basis van o.a. NEN 3610 en bestaat voorlopig uit

een verzameling van termen met (grotendeels) definities uit verschillende bronnen. Er

hangen hier ook al een aantal tabellen in opzet om invulling aan aspecten te geven. De

aansluiting met CB-NL ligt aan de ene kant op gebied van termen, verderop ook aan invulling

met aspecten en de relatie met andere begrippen/systemen.

Benodigde acties:

HA4-1

Aansluiten van de ruimtetabel Stabu op de begrippen uit CB-NL. Mogelijk levert de

afstemming ook verbeteringen op voor de ruimtetabel of andere standaarden. Dit kan leiden

tot Request for changes.

Page 23: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 23

3.3 Vindbaarheid en gebruik Ruimtelijke Omgevingsinformatiesets B&U en GWW

Uit ervaringen blijkt dat verschillende softwareleveranciers uit de GWW- en B&U-sector weinig tot geen

weet hebben van de verschillende datasets die de Ruimtelijke Omgeving heeft. Hierdoor wordt bij de start

van een bouwproject de data opnieuw ingewonnen die al beschikbaar is. Dit heeft 3 nadelen, namelijk

extra kosten (en daarmee vertraging), de data is anders (in semantiek en geometrische ligging) dan

datgene wat er al aan data is en niet alle beschikbare data wordt gebruikt (beperkt inzicht in de

ruimtelijke risico’s).

VB1 Portaal voor B&U en GWW?

In bijlage objecten_bib_v5.xls en objecten_bib_v5.pdf (zie BG3) zijn de ruimtelijke

omgevingssets opgenomen die voor de GWW en B&U van belang kunnen zijn.

Er zijn een aantal manieren om deze sets kenbaar te maken:

1. Door vanuit CB-NL hiernaar te verwijzen (voorgesteld in BG3); en/of

2. Opname van deze sets met URL, beknopte tekst en afbeelding op CB-NL website;

en/of;

3. Portaal waar deze informatiesets interactief in samenhang getoond kunnen worden.

Vanuit de verschillende branche organisaties (bouwend nederland, SBRCUR, etc.) kunnen

hier dan verwijzingen naar worden gemaakt.

Benodigde acties:

VB1-1

Bepalen op welke manier(en) de verschillende ruimtelijke omgevingssets vindbaar gemaakt

worden door:

- Demonstreren van de mogelijkheden van de ruimtelijke omgevingssets in een

viewer voor architecten, bouwers, civiel technici en andere relevante doelgroepen

- Op basis hiervan mogelijk een klein prototype te bouwen en kort te sluiten met

eerder genoemde doelgroepen

VB1-2

Bepalen keuze voor optie 1, 2 of 3.

VB2 Gebruik Ruimtelijke Omgevingsinformatie in B&U en GWW-software

Wanneer de Ruimtelijke Omgevingsinformatie rechtstreeks vanuit de software kan worden

benaderd zullen ontwerpers, planvoorbereiders, etc. deze informatie veel eerder gaan

gebruiken. Een aantal softwareleveranciers ondersteunen dit al. Geonovum heeft eerder

softwareleveranciers gestimuleerd om dit te ondersteunen en voor de gebruiker te

vergemakkelijken. Hier is erg positief op gereageerd en heeft ook deels geleid tot

softwareaanpassingen bij een aantal leveranciers. Doordat de groep nu veel groter is wordt

voorgesteld om de softwareleveranciers opnieuw te stimuleren en waar nodig beperkte

technische ondersteuning te leveren bij vragen.

Voorbeeld WMS buttons PDOK Bentley

Page 24: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 24

Benodigde acties:

VB2-1

Kennissessies waarbij de leveranciers uitleg krijgen over de Ruimtelijke Omgevingsservices

en de mogelijkheden hiervan. Daarnaast ook benodigde technische ondersteuning voor

vragen, wellicht vermelding op website CB-NL voor degene die dit ondersteunen, etc.

Page 25: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 25

3.4 Afstemming internationaal

De B&U, GWW en Ruimtelijke Omgeving (Geo) standaarden zoals in Nederland gebruikt zijn gebaseerd op

internationale standaarden.

B&U is gebaseerd op de standaarden van ISO/TC 59/SC 13 en Building Smart14. IFC (Industry Foundation

Classes) en bsDD (building smart Data Dictionary) zijn hiervan de belangrijkste in de context van CB-NL.

Voor GWW zijn internationaal weinig afspraken. LandXML15 is de enige bekende standaard voor Civiel.

LandXML wordt op dit moment niet onderhouden. Aan Building Smart en OGC is gevraagd of zij deze in

het productportfolio van standaarden willen opnemen.

Voor de geo-standaarden bestaan ISO/TC 21116 en OGC17 (Open Geospatial Consortium). Geo-

standaarden zijn breed. Dit zijn standaarden over uitwisselformaten, services, sensoren,

informatiemodellen, coordinaatsystemen en enkele semantische standaarden.

Zoals uit onderstaande activiteiten blijkt zijn er veel parallelle initiatieven met de nodige overlap. Dit komt

omdat de partijen de noodzaak tot integratie GIS-BIM zien maar nog niet precies weten hoe dit op te

pakken.

Voor CB-NL is het belangrijk om van deze initiatieven te weten, richting te weten en mogelijk op

belangrijke ontwikkelingen te sturen. Dit kan alleen door goed vertegenwoordigd te zijn in BuildingSmart

en OGC zodat invloed kan worden uitgeoefend op deze standaarden en de onderlinge samenhang.

IN1 Afstemming Building Smart en OGC

OGC en Building Smart hebben een MoU getekend18. Dit MoU is de basis om een betere

afstemming te krijgen tussen GIS en BIM.

Ondanks dit MoU zijn er nog geen initiatieven tot harmonisatie. Goed punt daarentegen is

wel dat de organisaties elkaar makkelijk kunnen vinden.

Het is zaak om onze punten via dit MoU op de agenda te krijgen.

Benodigde acties:

IN1-1

GIS-Civil integratie

Tijdens de OGC meeting in maart 2013 was er een gemeenschappelijke Civil summit onder

leiding van OGC en Building Smart. In deze sessie zijn de volgende afspraken gemaakt.

Er wordt een roadmap (zie bijlage Roadmap BuildingSMART - OGC for Infrastructure)

gemaakt voor een GIS-Civil integratie. Onderzoek naar overgang van LandXML in CityGML en

IFC.

Komende 2 jaar deze integratie in een versnelling brengen.

IN1-2

14 http://www.buildingsmart.org/ 15 http://www.landxml.org/contact2.aspx 16 www.isotc22.org/ 17 www.opengeospatial.org/ 18 http://www.buildingsmartalliance.org/index.php/bsa/newsevents/news/Entry/ogc-institute-updated-

mou

Page 26: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 26

Afstemming tussen de bsDD en semantiek zoals gebruikt in CityGML en mogelijk andere

informatiemodellen.

IN1-3

IFC voor infra koppelen aan 3D DWG groep OGC

Dit initiatief van IFC richt zich op IFC voor infra. Op dit moment zijn IFC for bridges en IFC

for tunnels uitgewerkt. Bridges en Tunnels komen ook voor in CityGML, de standaard waar

IMGeo op gebaseerd is. Door te zorgen dat beide standaarden op elkaar aansluiten wordt

divergentie voorkomen. Intussen is OGC alweer gestart met utilities.

IN1-1 en IN1-3 dienen direct aan elkaar gerelateerd te worden.

IN2 Ad Hoc group GIS-BIM integration

Experts van ISO/TC 59/SC 13 en ISO/TC 211 definiëren in 2013 gezamenlijk de activiteiten

van afstemming.

Benodigde acties:

IN2-1

Advies is om als Geonovum en Stabu hierin te participeren.

Page 27: Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving...Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Doel CB-NL gaat over de concepten die in de bouwprocessen worden gebruikt

Rapportage werkgroep Ruimtelijke Omgeving 27

Bijlage 1 Planning

De planning is ook als excel aanwezig in dezelfde dropbox directory als deze rapportage.

La

ats

te u

pd

ate

: 5-0

7-2

01

3

2013

2014

Activ

iteite

nTa

akn

r.

Inze

t pro

gra

mm

a C

B-N

L

(d

ag

en

)

Inh

uu

r en

/o

f in-kin

d b

ijdra

ge

(g

eld

)ju

nju

la

ug

se

po

kt

no

vd

ec

jan

feb

mrt

ap

rm

ei

jun

jul

au

gse

po

kt

no

vd

ec

Inte

gra

al o

pnem

en v

an c

oncepte

n R

uim

telijk

e O

mgevin

g in

CB-NL

BG

1

Opnem

en v

an b

egrip

penkaders

en re

latie

s tu

ssen d

e b

egrip

pen in

CB-NL.

BG1-1

20

Asset lijs

t gro

te g

em

eente

nB

G2

Prio

ritere

n v

an d

e lijs

t gro

te g

em

eente

n m

bt o

pnam

e C

B-NL.

BG2-1

word

t al in

-kin

d g

ele

verd

(40)

Opnem

en v

an d

e b

egrip

pen in

CB-NL o

p b

asis

van p

riorite

itkeuzes e

n a

anbre

ngen v

an re

latie

s m

et d

e

andere

begrip

pen v

an C

B-NL

BG2-2

10

Opnem

en v

an v

erw

ijzin

g n

aar re

levante

info

rmatie

sets

CB-NL

BG

3

In e

en w

erk

sessie

met d

e G

WW

werk

gro

ep e

n e

en w

erk

sessie

met d

e B

&U w

erk

gro

ep b

epale

n w

elk

e

data

sets

van b

ela

ng z

ijn e

n in

welk

e fa

se d

eze g

ebru

ikt w

ord

en. O

ok d

e c

heck b

ij GW

W e

n B

&U

welk

e g

egevens z

ij wensen d

ie n

iet in

deze d

ata

sets

voork

om

en.

BG3-1

2in

-kin

d b

ijdra

ge v

erw

acht v

an

GW

W, B

&U e

n R

O (1

0)

Uit d

eze w

erk

sessie

s k

an b

lijken d

at e

en a

anta

l data

sets

in m

eerd

ere

fasen v

oork

om

en. V

oor d

eze

data

sets

die

nt v

erv

olg

ens b

epaalt te

word

en w

elk

e b

egrip

pen u

it deze d

ata

sets

in C

B-NL

opgenom

en d

ienen te

word

en.

BG3-2

8in

-kin

d b

ijdra

ge v

erw

acht v

an

GW

W, B

&U e

n R

O (2

0)

Opnem

en v

an v

erw

ijzin

gen v

anuit C

B-NL n

aar d

e re

levante

data

sets

. Hie

rdoor w

ord

t bere

ikt d

at

deze d

ata

sets

gebru

ikt g

aan w

ord

en in

de v

oorb

ere

idin

g, u

itvoerin

g, e

tc.

BG3-3

20

in-kin

d b

ijdra

ge v

erw

acht v

an

GW

W, B

&U e

n R

O (1

0)

Deels

of la

ter o

pnem

en v

an b

egrip

pen

BG

4

Zie

BG3-2

Topstru

ctu

ur C

B-NL

BG

5

De in

delin

gen v

an In

spire

en N

EN 3

610 in

bre

ngen b

ij de m

odelle

urs

van d

e to

pstru

ctu

ur C

B-NL.

BG5-1

5

Obje

ctlijs

t info

rmatie

modelle

n N

EN 3

610 e

n In

spire

BG

6

Contin

ue v

erg

elijk

en d

oor d

e m

odelle

urs

van d

e C

B-NL b

egrip

pen u

it B&U e

n G

WW

met d

eze lijs

t op

gelijk

e e

n/o

f verg

elijk

bare

begrip

pen.

BG6-1

5

NEN 2

767-4 e

n ru

imte

lijke o

mgevin

gssta

ndaard

en

HA

1

Leggen v

an re

latie

s tu

ssen N

EN 2

767-4 e

n IM

Geo (u

itgebre

id m

et IM

KL (in

form

atie

model

Kabels

&:L

eid

ingen) e

n IM

SW

(info

rmatie

model s

tedelijk

wate

r)) + R

FC N

EN 2

767-4 e

n IM

Geo

HA1-1

20000

Opnem

en v

an re

latie

s in

CB-NL

HA1-2

5

NLCS -

IMGeo

HA

2

Mappin

g N

LCS -

IMGeo e

n R

FC N

LCS e

n IM

Geo

HA2-1

Deze k

oste

n w

ord

en a

l gedra

gen

door G

eonovum

Opnem

en v

an re

latie

s in

CB-NL

HA2-2

5

IMBO

R a

ls u

itbre

idin

g o

p IM

Geo

HA

3

Het o

ntw

ikkele

n v

an IM

BO

R v

oor h

et b

ehere

n v

an d

e o

penbare

ruim

te.

HA3-1

Deze k

oste

n w

ord

en a

l gedra

gen

door C

RO

W

Afs

tem

men R

AW

beste

k s

yste

matie

k o

p IM

BO

R.

HA3-2

Deze k

oste

n w

ord

en a

l gedra

gen

door C

RO

W

Ruim

teta

bel S

tabu e

n ru

imte

lijke o

mgevin

gssta

ndaard

en

HA

4

Duid

elijk

heid

krijg

en o

ver n

ut e

n n

oodzaak ru

imte

tabel S

tabu. O

p b

asis

hie

rvan b

eslis

sen w

elk

e v

an

de b

ovensta

ande v

erv

olg

actie

s b

enodig

d z

ijn.

HA4-1

2

Porta

al v

oor B

&U e

n G

WW

?V

B1

Bepale

n o

p w

elk

e m

anie

r(en) d

e v

ers

chille

nde ru

imte

lijke o

mgevin

gssets

vin

dbaar g

em

aakt w

ord

en.

VB1-1

10

in-kin

d b

ijdra

ge v

erw

acht v

an

GW

W, B

&U e

n R

O (5

)

Verv

olg

actie

s o

p b

asis

van V

B1-1

VB-2

PM

PM

Gebru

ik R

uim

telijk

e O

mgevin

gsin

form

atie

in B

&U e

n G

WW

-softw

are

VB

2

Kennis

sessie

sw

aarb

ijde

levera

ncie

rsuitle

gkrijg

en

over

de

Ruim

telijk

eO

mgevin

gsserv

ices

en

de

mogelijk

heden

hie

rvan.

Daarn

aast

ook

benodig

de

technis

che

onders

teunin

gvoor

vra

gen,

wellic

ht

verm

eld

ing o

p w

ebsite

CB-NL v

oor d

egene d

ie d

it onders

teunen, e

tc.

VB2-1

10

in-kin

d b

ijdra

ge v

erw

acht v

an

GW

W, B

&U e

n R

O (1

0)

Afs

tem

min

g B

uild

ing S

mart e

n O

GC

IN1

GIS

-Civ

il inte

gra

tieIN

1-1

Deze k

oste

n w

ord

en a

l gedra

gen

door G

eonovum

Afs

tem

min

gtu

ssen

de

bsDD

en

sem

antie

kzoals

gebru

ikt

inCity

GM

Len

mogelijk

andere

info

rmatie

modelle

n.

IN1-2

Bij v

oork

eur in

-kin

d d

oor S

tabu

(5) e

n G

eonovum

IFC v

oor in

fra k

oppele

n a

an 3

D D

WG g

roep O

GC

IN1-3

Bij v

oork

eur in

-kin

d d

oor S

tabu

(2) e

n G

eonovum

Ad H

oc g

roup G

IS-BIM

inte

gra

tion

IN2

Advie

s is

om

als

Geonovum

en S

tabu h

ierin

te p

artic

ipere

n.

IN2-2

Bij v

oork

eur in

-kin

d d

oor S

tabu

(2) e

n G

eonovum

Tota

al: 1

02 d

agen (+

PM

VB-2)

In-kin

d (1

04 d

agen) e

n 2

0.0

00