Radboud Magazine 35

Alumna, directeur Arbeidszaken Randstad‘Loskomen van starre arbeidsverhoudingen’

radboud35Kwartaalblad voor alumni en relaties Radboud Universiteit Nijmegen maart 2013magazine

Extra!Lustrumkatern

Genève en het CERN-onderzoekscentrumAlumnireis 2013

In oktober 2013 organiseert het Alumnibureau een speciale Alumnireis naar Genève en het CERN-researchcenter. Sijbrand de Jong (hoogleraar ex-perimentele natuurkunde) begeleidt ons door het gigantische CERN-com-plex, inclusief de ondergrondse experimentele opstelling waar het Higgs boson is ontdekt.Christoph Lüthy (hoogleraar geschiedenis van de filosofie) laat ons kennis maken met de rijke wetenschaps- en filosofiegeschiedenis van Genève, waar onder andere Voltaire en Rousseau hebben gewoond. U kunt zich nu al aanmelden voor deze reis via www.ru.nl/alumni. Voor Vrienden van de Radboud die zich aanmelden organiseert het alumni-bureau voorafgaand aan de reis een informatie-avond.

REISGEGEVENS6-daagse vliegreis van 14 t/m 19 oktober 2013 Reissom: € 1195,- / Eenpersoonskamertoeslag: € 285,-Inclusief: lijnvluchten met belastingen en toeslagen, vervoer ter plaatse con-form programma, overnachtingen op basis van logies en ontbijt, twee diners, een lunch, een wijnproeverij, rondleiding op het CERN-complex, drie hoorcol-lege’s, academische reisleiding, organisatorisch begeleiderExclusief: entrees, overige maaltijden, drankjes bij maaltijden, evt. verzeke-ringen, verplichte bijdrage Calamiteitenfonds à € 2,50 per boeking, € 20,- boekingskosten per boeking

Monument van de Reformatie Route vignoble de la côte CERN Beeld Rousseau, GenèveVilla Voltaire

PROGRAMMA (wijzigingen voorbehouden)

Dag 1, ma 14-10 Rond het middaguur directe lijnvlucht naar Genève per KLM, aansluitend transfer naar het centraal gelegen hotel. Inleidend hoorcollege over de stads-geschiedenis door Christoph Lüthy. ‘s Avonds is er een gezamenlijk diner.Dag 2 t/m 4, di 15 t/m do 17-10 Op het programma staan onder meer de middeleeuwse kathedraal van Saint-Pierre en de oude stad met haar nauwe en kronkelige straatjes, het eiland van Rousseau, de Mur des Réformateurs en het kasteel van Voltaire. Ook staat een rit door een van de nabijgelegen wijngebieden, inclusief een wijnproeve-rij, op het programma. Tijdens een tweede hoorcollege zal Christoph Lüthy ingaan op de wetenschaps- en filosofiegeschiedenis van Genève. Op donder-dagavond geeft Sijbrand de Jong een inleiding over het CERN-onderzoekscentrum.Dag 5, vr 18-10 Bezoek aan het CERN-complex. We lunchen gezamenlijk op het complex. ‘s Avonds is er een afsluitend gezamenlijk diner.Dag 6, za 19-10 Ochtend vrij in Genève, in de namiddag directe lijnvlucht naar Amsterdam.

Alumnibureau | T. 024 – 361 2979 E. [email protected] | www.ru.nl/alumni

3

De universiteit bestaat 90 jaar en onze alumni zijn van harte uitgenodigd het feest mee te vieren. Natuurlijk staat dit nummer in het teken van het lustrum. Een feestnummer, zogezegd, al houden we het graag inhoudelijk. We zijn dus vijf jaar verder, en dat is ook te zien aan het thema voor het lustrum-congres. Was dat in 2008 ‘Luxe en deca-dentie’, nu is het ‘Vernieuwen van ver-trouwen’. Blijkbaar zitten we nu met de gebakken peren van het grote vieren toen. In dit nummer verkennen we het thema. Vertrouwen dus. Zo worden sommige operaties veel beter uitgevoerd door een robot dan door een chirurg. Maar wat als u zou moeten kiezen? En misschien heeft u inmiddels ook zo uw ervaringen in de familie met de thuiszorg. Vertrouwt u de robot die straks uw hulpbehoevende ou-der uit bed haalt? Of de luiers van uw baby verschoont? Het is de toekomst en niet eens zo ver verwijderd. Met Pim Haselager, onderzoeker op het gebied van artificiële intelligentie, verkennen we de, soms ook morele, dilemma’s van de robot als huisvriend.Ook de arbeidsmarkt gaat op de schop. Vangnetten verdwijnen, flexibiliteit is

een vereiste en dus vertrouwen in eigen kunnen. De generatie die gewend is dat er altijd wel een regeling of instantie tot steun was, vreest de toekomst van tijde-lijke contracten. Marjolein ten Hoonte, directeur Arbeidsmarkt Randstad en alumna van de Radboud Universiteit, schetst de arbeidsrelaties van die toe-komst. Daarbij raakt ze aan de vraag wel-ke maatschappelijke waarden we dan nog moeten delen.Haselager en Ten Hoonte kunt u zien op TEDxRadboudU, waar onder anderen ook Robbert Dijkgraaf, Bart Jacobs, Step Vaessen en de volle neven Ian en Ybo Buruma acte de présence geven. Een wetenschappelijk congres in een festival-achtig jasje, waar u, als lid van onze academische gemeenschap bij kunt zijn (www.TEDxRadboudU.com). In dit nummer leest u ook welke festi- viteiten er allemaal nog meer georgani-seerd worden en waar u ook van harte welkom bent. Want we maken graag waar wat we beloven: dat u als alumnus of alumna blijvend deel uit maakt van de academische gemeenschap. Johan van de Woestijne

Genève en het CERN-onderzoekscentrum

Radboud Magazine 35 | maart 2013

4

radboud magazineRadboud Magazine 35 | maart 2013

Radboud Magazineis het kwartaalblad voor alumni

en relaties van deRadboud Universiteit Nijmegen

AlumnibureauPostbus 9102,

6500 HC NijmegenTel: 024-361 29 79,

e-mail: [email protected]

Redactieadres Afdeling Communicatie

Postbus 9102, 6500 HC Nijmegen

Tel: 024-361 27 75 Fax: 024-361 287 4

[email protected]

Redactie Johan van de Woestijne

(hoofdredacteur), Paul van den Broek

(bladcoördinator)

Medewerkers aan dit nummer Lydia van Aert,

Judith Buitenhuis, Bregje Cobussen,

Erna Dikmans,Eefje van den Heuvel-Vromans,

Jos Joosten, Anja van Kessel,

Margot van Mulken, Piet-Hein Peeters,

Bea Ros, Machiel van Zanten

(eindredactie)

FotografieDick van Aalst,

Bert Beelen, Duncan de Fey,

Erik van ‘t Hullenaar, Gerard Verschooten

Illustraties Miesjel van Gerwen

Louman & FrisoRoel Venderbosch

Vormgeving en opmaak Nies & Partners bno, Nijmegen

www.nies-partners.nl

Redactieraad prof. dr. P. Rietbergen (voorzitter),

mevr. drs. A. Bolscher, mevr. prof. mr. J. Gerards

mr. dr. M. Hageman, prof. dr. ir. J. van Hest,

prof. dr. J. Kremer, dr. H. Kroeze, mevr. I. Lucassen Ma

Abonnementen en adreswijzigingen Alumnibureau,

Postbus 9102, 6500 HC Nijmegen.

Tel: 024-361 29 79Fax: 024-361 60 22. [email protected].

€12,50 per jaargang.

Radboud Magazine is gratis voor Vrienden van de Radboud

10 Flexibilisering | Mensen met een vast contract kunnen wel eens tot de nieuwe onderklasse gaan behoren. Dat zegt Radboud-alumna Marjolein ten Hoonte. Volgens de directeur Arbeidsmarkt van Randstad Nederland is verdere flexibilise-ring van de arbeidsmarkt onvermijdelijk. “We hebben in de afgelopen honderd jaar iets gebouwd waardoor stilzitten beloond werd. Nu proberen we iets te bouwen waardoor mensen gaan bewegen.“

20 Eetgedrag | Zien eten, doet eten. Maar zien minde-ren, doet zeker ook minderen. Vooral jonge vrouwen eten weinig in het gezelschap van iemand die ook weinig eet. Dat blijkt uit onderzoek waarop gedrags-wetenschapper Roel Hermans onlangs promoveerde. “Het heeft me verbaasd hoe scherp vrouwen elkaar in de gaten houden.”

30 Radboud Universiteit viert feest | Dit voorjaar viert de Radboud Universiteit haar achttiende lustrum. Alumni kunnen sporten, een festival bezoeken in de Nijmeegse binnenstad, met een boot de Waal op en een toer over de campus maken. Intussen gaan negentig hoogleraren naar basisscholen in de omgeving om de volgende generatie enthousiast te maken voor de wetenschap.

5

radboud magazineRadboud Magazine 34 | maart 2013

41 Archief: VAT’62 Vijftig jaar na hun studenten-tijd komen de leden van dis-puut VAT’62 nog altijd bijeen. Pretentieloos plezier maakten ze destijds. In het kader van hun tiende lustrum wandel-den ze van de Benedenstad naar hun oude sociëteit Dio-genes. “We hebben de tijd en behoefte om terug te blikken, en beseffen dat onze tijd samen beperkt is.”

26 De opmars van de robot | Robots zullen de komende twintig jaar ons leven drastisch verande-

ren. Ze gaan opruimen, stofzuigen, mensen uit bed helpen. Maar tegenover de voor-delen staat een aantal lastige dilem-ma’s, zegt cognitiewetenschapper Pim

Haselager. “Door het interactieve en relatief autonome karakter van robots ontstaat een nieuw maat-

schappelijk domein.”

36 Net zo oud als de universiteit | Harm Oldenhof is van hetzelfde jaar als de Radboud Universiteit: 1923. Hij studeerde tussen 1941 en 1949 geschiedenis, leende zijn woordenboeken uit aan God-fried Bomans om ze nooit meer terug te zien, en spijbel-de veel. “De hoogleraar zei: ‘We hebben u wel eens op college gezien, maar we heb-ben u vaker niet gezien.”

magazinemagazinemagazinemagazineradboud28

Peter SloterdijkEredoctoraat voor spraakmakend fi losoofAlumnus Marc de Vries, CEO van Hyves‘Ik ben niet bang voor Facebook’

Kwartaalblad voor alumni en relaties Radboud Universiteit Nijmegenjuni 2011

6Radboud Magazine 35 | maart 2013

Ludo Verhoeven, hoogleraar Or-thopedagogiek aan de Radboud Universiteit Nijmegen pleit voor meer academische leraren in het basisonderwijs om de schoolprestaties te verbeteren. Uit onderzoek blijkt dat Nederland tot één van de beter presterende lan-den behoort voor zowel lezen, re-kenen als natuurkundeonderwijs. Toch heeft ons land maar weinig excellente leerlingen en is het ver-schil met vooral Aziatische en sommige Europese landen groot. Volgens Verhoeven is het Neder-landse basisonderwijs niet uitda-gend genoeg en is er meer diffe-rentiatie nodig in het aanbod. Academische leraren kunnen bin-nen school als rolmodel gaan fun-geren en onderzoekend leren sti-muleren.

Een supercomputer die de werking van de hersenen nabootst en een project om de vele beloftes van grafeen waar te gaan maken, krij-gen één miljard subsidie in de komende tien jaar. Bij beide pro-jecten is de Radboud Universiteit betrokken. Uli Zeitler, verbonden aan het lab voor hoge magneetvel-den hfml, werkt mee om acade-misch en industrieel onderzoek samen te brengen in de hoop met grafeen voor technologische door-braken te zorgen. Paul Tiesinga en Peter Hagoort, hoogleraren van het Nijmeegse Donders Instituut behoren tot de groep Nederlandse deelnemers van het Human Brain Project (hbp). Het doel: binnen tien jaar het menselijk brein na te bootsen in een computermodel.

Het Wetenschapsknooppunt Rad-boud Universiteit (wkru) heeft een tweede boek uitgebracht in de boekenreeks ‘Wetenschappelijke doorbraken de klas in’. De reeks biedt inspiratie en concrete hand-vatten aan leraren om zelf met wetenschap in de klas aan de slag te gaan. Om kinderen te interesse-

ren voor de wetenschap is het van belang om ze al op jonge leeftijd kennis te laten maken met onder-zoek. Het eerste boek stond in het teken van de thema’s Angst, Graf-een en Denkbeelden over het begin. In deel twee wordt ingezoomd op DNA, Gedrag en Infecties. Het les-materiaal is ontwikkeld door on-derzoekers van de Radboud Uni-versiteit, samen met leraren uit het basisonderwijs en pabo-stu-denten.

Samen met acht andere Europese onderzoeksorganisaties heeft de Radboud Universiteit Nijmegen onlangs het white paper ‘Tea-ming for Excellence’ getekend. Doel is om landen en regio’s te helpen om wetenschappelijke ont-wikkeling en innovatie te bevorde-ren. Andere ondertekenaars zijn onder meer: Max Planck Gesell-schaft, Centre National de la Re-cherche Scientifique (cnrs) en European Association of Research and Technology Organisations (earto)

Psycholoog Tessa Lansu van de Radboud Universiteit Nijmegen ontdekte onlangs dat populaire kinderen onbewust vaak geme-den worden door hun klasgeno-ten. Populaire kinderen hebben misschien wel meer aanzien, maar dat betekent niet dat iedereen graag bij ze in de buurt wil zijn. Lansu’s onderzoek draagt bij aan het begrijpen van pestgedrag wat op veel scholen een belangrijk thema is.

Reputatie Radboud Universiteit kan beter “De kwaliteit is er en nu is het zaak die internationaal beter onder de aandacht te brengen.” Collegevoorzitter Gerard Meijer zette in zijn eerste nieuwjaarsrede de re-putatie van de universiteit hoog op de agenda.

De universiteit scoort steeds beter in universitaire rankings . En toch: het onderwijs en on-derzoek is feitelijk beter dan de reputatie van de universiteit. In zijn nieuwjaarsrede hekelde collegevoorzitter Gerard Meijer de relatieve onbekendheid over de grens, en daar moet veran-dering in komen. “De sleutel is de kwaliteit die de Radboud Universiteit heeft beter onder de aandacht te brengen”. Een campus die internationale allure wil uitstralen - en dat

wil Nijmegen – moet willen dat buitenlandse studenten naar Nijmegen komen. Met voltijdse studenten loopt het in de pas, vooral dankzij de vele Duitse studenten, maar uitwisselings-studenten, zoals die in het Eras-musprogramma, weten Nijme-gen maar moeilijk te vinden. Vorig jaar stond de teller stil bij 466, tegenover 821 Nijmegena-ren die een tijdje hun licht op-staken in het buitenland. Een gemiste kans, zo stelde Meijer. “In en uit moeten in balans ko-men. Elke gast die Nijmegen verlaat kan immers een ambas-sadeur zijn voor de Radboud Universiteit. Bovendien geeft een buitenlands sausje niet al-leen kleur aan de campus, maar is het ook bevorderlijk voor het onderwijs.”

gerard meijer huldigt bij de nieuwjaarrede handbikester laura de vaan, promovenda en winnaar van twee medailles bij de paralympics

nieuws

7

Dinsdag 19 februari nam Christiaan Weijts afscheid als writer-in-residence aan de Radboud Universiteit. In zijn afscheidsrede proble-matiseerde hij de Europese identiteit. Kun je je Europeaan voelen? Kunnen individuen zich wel identificeren met iets dat groter is dan hun eigen land? Het zijn vragen die centraal stonden in het speciaal voor zijn afscheid geschreven literair verhaal, waarin hij via ver-schillende personages perspectieven op Europa belicht. De een ziet als portrettekenaar de mensen vervlakken onder hun gedeelde Euro-pese identiteit. Zijn tegenspeelster, een Nederlandse celliste, ziet juist kracht in ieders tegelijk beleefde identiteiten. Europeaan ben je dan vooral van buitenaf bezien, zoals je het Nederlanderschap voor-al beleeft als je elders in Europa bent en je je Limburgerschap het beste kunt bezingen vanuit Holland. Volledige lezing: www.ru.nl/alumni

Vijf vici-subsidies, goed voor anderhalf miljoen euro elk, gaan naar ervaren Nij-meegse onderzoekers. Vier van hen werken bij het UMC St Radboud, onder wie hoogleraar Moleculaire Psy-chiatrie Barbara Franke. Zij gaat met de prijs onderzoek doen naar de genetische ba-sis van adhd, in de hoop de genen op het spoor te ko-men die het meest bepalend zijn voor deze stoornis. Dit kan in het belang zijn voor de diagnose. Nu wordt die gesteld op basis van inter-views, waarbij volgens som-migen sprake is van een overdiagnose. Als Franke de meest bepalende genen op het spoor komt, is de aan-doening op te sporen met een eenvoudige test op basis van speeksel of bloed. De andere drie winnaars uit het UMC zijn Bram van Ginne-ken, Joost Hoenderop en Ronald Roepman. De vijfde winnaar is hoogle-raar Experimentele Psycho-pathologie Karin Roelofs, die onderzoek gaat doen naar de reactie van politie-mensen op stresssituaties. Ze werkt hierbij samen met de Nationale Politie, die be-lang heeft bij de voorspel-ling welke politiemensen posttraumatische stress-klachten krijgen.

Vijf vici’s voor Radboud-onderzoekers

Om meer studenten te kunnen aantrekken moet de universi-teit inzetten op goede en onder-scheidende masterprogram-ma’s, zo luidt het devies van Meijer. Tevens zouden de ver-schillende faculteiten meer werk kunnen maken van hun alumnibeleid. Want ook alum-ni zijn belangrijk als het gaat om het uitdragen van een goe-de reputatie. Aan het einde van de rede reik-te Meijer prijzen uit aan weten-schappers die in 2012 op een onderscheidende manier met hun onderzoek in het nieuws kwamen. De nieuwe prijzen zijn vernoemd naar oud-rector Hermesdorf (1942-1945), die in de Tweede Wereldoorlog de moed toonde om de door de be-zetter geëiste loyaliteitsverkla-ring naast zich neer te leggen.

Reputatie Radboud Universiteit kan beter

Ook Carolus Magnus viert dit jaar haar lustrum. Het huidige bestuur heeft gezien de ledenwerving reden de toekomst met vertrouwen tegemoet te zien. Het afgelopen decennium laat een gestage groei zien en de kentering die drie jaar geleden inzet-te vormt voor het bestuur geen enkele reden tot zorg, integendeel. Abactis Robin van Duijnhoven: “Hoewel er geen grote stijging lijkt te zijn, is deze er waarschijnlijk wel. In 2003 studeerde men nu eenmaal langer dan tegenwoordig. Daardoor worden leden sneller reünist en zijn ze dus korter lid van de vereniging.” De aanhoudende wervings-kracht van Carolus heeft volgens hem ook te maken met het groeiend aantal studen-ten dat belang hecht aan ontwikkeling buiten de studie. “Dat gaat natuurlijk hand in hand met een vereniging als Carolus Magnus.”

Lustrum Carolus Magnus onder gunstig gesternte

Foto: Gerard Verschooten

gerard meijer huldigt bij de nieuwjaarrede handbikester laura de vaan, promovenda en winnaar van twee medailles bij de paralympics

Christiaan Weijts writer-in-residence af

Het kabinet zal meer moeten investeren en vertrouwen moeten uitstralen, in plaats van te blijven somberen bij elk negatief cijfer..”hoogleraar economie esther-mirjam sent, algemeen dagblad, 11 maart


“

mensen in het nieuws


“Zeg, merken jullie daar nog iets van, nu de wetenschap zo’n knauw heeft gekregen door al die affaires?” vroeg me laatst een jaargenoot op een fout feestje, en hij likkebaardde al bij voor-baat. “Neu,” zeg ik dan laconiek. “Nauwelijks te merken.”

Maar ondertussen zijn we opgejaagd wild. Sinds data enkelvoud geworden is, is het mis. Dat is een gegeven. We zijn onze vastig-heid kwijt. Er zijn bijeenkomsten. Sessies. Dan zitten we in een rondje, en dan zegt één van ons: “Ik ben Veronique S., en ik werk met data.” En de rest van ons zegt: “Hi Veronique” en hugt haar. Zo erg is het. Kortom, we zijn radeloos.Kijk ik over de gang, naar mijn collega’s, dan denk ik: statistisch gezien is een van hen ook fraudeur. Wie? Is het Renskens, die al-tijd zo schichtig bij het kopieerapparaat staat? Heeft-ie wat te verbergen? Het kan niet anders, of hij smokkelt data. Of Messe-makers, die werkt sinds een half jaar ’s ochtends thuis. Zoge-naamd omdat hij niet tegen de herrie kan, maar ik denk: Messe-makers sjoemelt. Hij heeft in één maand twee triple-A publicaties, en dat is verdacht. Dat heeft-ie nooit in zijn eentje voor elkaar gekregen. En kijk hoe hij glimlacht, onnatuurlijk ge-woon. Ha, hij snuift. Doping. Ik wist het. Trouwens, wat doet Marijke Schonewegen in de kelder? Die loost daar vast onwel-voeglijke data. Gisteren hoorde ik dat de computer van Mark Fijnema gecrasht is. Jaja. Vroeger hadden we met zo iemand te doen, maar inmiddels weet ik beter: Fijnema dekt zich in. Kan hij straks altijd zijn laptop de schuld geven. Iedereen heeft tegen-woordig een paar gecrashte computers in huis. Iedereen kan het zijn. En ikzelf? Ik weet absoluut niet meer waar de formulieren uit Luik 1998 gebleven zijn. Waren dat nou kopieën of origine-len? Ik weet het niet meer. Wie o wie van ons loopt als eerste te-gen de lamp? Ik probeer me al mijn collega’s met balkjes over de ogen voor te stellen. Dat lukt verrassend goed.

Maar ineens realiseer ik me dat statistiek nu juist het probleem is. Als de meest vooraanstaande hoogleraren en hun blinde re-viewers de meest basale fouten tegen de statistiek begaan, wat zou ik dan à l’improviste mijn collega’s gaan verdenken? Fuck de kansberekening. Statistiek is ook maar een gemiddelde, en een gemiddelde is ook maar een mening. Ha. Dat lucht op. Dus ik kijk die jaargenoot zelfverzekerd aan en zeg: “En hoe is het op de bank?”| Mgt

Jarige Radboud Universiteit reikt drie eredoctoraten uitNatuurkundige Robbert Dijkgraaf, diabetesonder-zoeker Frances Ashcroft en bedrijfskundige Robert Ed-ward Freeman, ontvangen een eredoctoraat tijdens de viering van de negentigste verjaardag van de universi-teit op vrijdag 24 mei.

Natuurkundige Robbert Dijk-graaf krijgt een eredoctoraat vanwege zijn bijzondere presta-ties als mathematisch fysicus en vanwege zijn bijdrage aan de popularisering van de bètawe-tenschap. Dijkgraaf, tot voor kort president van weten-schapsorganisatie knaw en mo-menteel directeur van het Insti-tute for Advanced Study in Princeton bezit als geen ander het vermogen om wetenschap toegankelijk te maken voor een breed publiek. Professor Frances Ashcroft is hoogleraar in Oxford en doet onderzoek naar suikerziekte en obesitas. Haar onderzoek heeft er onder meer geleid tot een

nieuwe behandeling van men-sen met een zeldzame vorm van suikerziekte. Kinderen met aangeboren diabetes kunnen voortaan volstaan met een of twee pilletjes per dag, zodat dat ze niet langer insuline hoeven te spuiten. Robert Edward Freeman ten slotte is hoogleraar bedrijfs-kunde aan de University of Vir-ginia en geestelijk vader van de stakeholderbenadering. Toen Freeman zijn theorie Strategic Management: a Stakeholder Ap-proach in 1984 formuleerde was die baanbrekend. Inmiddels is het thema ‘responsible organi-zation’ niet meer weg te denken uit de literatuur en het maat-schappelijk debat. Bedrijfskun-digen van de Radboud Universi-teit werken samen met Free-man in nieuw onderzoek over duurzaamheid en armoede.

24 mei. Eucharistieviering in de St. Ste-

venskerk, gevolgd door de academische

plechtigheid met rede van hoogleraar

Bas Bloem en uitreiking eredoctoraten.

robbert dijkgraaf

Peter Desain, hoogleraar cognitie-wetenschap bij het Donders Insti-tuut, heeft de Nationale Zorgver-nieuwingsprijs 2012 gewonnen. Zijn uitvinding KlikPraat was één van de 640 ingezonden ideeën. Klikpraat geeft patiënten met spraakproblemen, bijvoorbeeld door een aandoening of ziekte, de moge-lijkheid om weer te kunnen com-municeren.

Drie wetenschappers zijn de eerste winnaar van de Hermesdorfprijzen, bedoeld voor onderzoek dat op on-derscheidende manier in de media is gebracht: Bart Jacobs, hoogle-raar Beveiliging en correctheid van programmatuur, Sophie Bolt, ge-promoveerd onderzoeker, en Bar-bara Franke, hoogleraar Molecu-laire psychiatrie van de Radboud Universiteit. De prijzen sluiten aan bij de strategische doelen van de Radboud Universiteit: versterking van reputatie, aandacht voor jong talent en internationalisering.

Prof. dr. Nicoline van der Sijs (1955) is in januari benoemd tot hoogleraar Historische taalkunde van het Nederlands in de digitale wereld. De leerstoel past in het on-derzoeksprofiel van de Faculteit der Letteren op het gebied van e-huma-nities: onderzoek, ontwikkeling en gebruik van digitale technieken in de geesteswetenschappen. Roos Vonk, hoogleraar Sociale Psychologie aan de Radboud Uni-versiteit Nijmegen, heeft een nieuw boek op de markt gebracht, ge-naamd “Liefde, lust en ellende”. Het boek geeft nieuwe inzichten over de liefde, ontkracht mythes en clichés en geeft tips voor mensen die worstelen met hun relatie. Vonk koppelt haar ervaring aan weten-schappelijk onderzoek over bijvoor-beeld de rol van hormonen, emo-ties, hunkering, hechtingsproble-men en het single-bestaan.

De crisis kan zeker ook een zegen zijn. Minder individualisme, materialisme. Hebben we die tweede auto echt nodig? Genoeg is goed.”alumnus en emeritus andries van agt, de gelderlander, 8 maart“

Jan Derksen, hoogleraar Klinische psychologie

‘Discussie over verschoolsing krijgt absoluut een vervolg’


Hoe heeft u alle media-aandacht ervaren? “Enige media-aandacht is mij niet vreemd, maar deze massa-le interesse heeft mij wel bij-zonder verrast. Ik ontvang tot op heden nog bijna dagelijks reacties via WhatsApp, sms, mail en telefoon. Sommige hoogleraren en ook studenten delen mijn mening, anderen herkennen zich er totaal niet in. Ik vind het zelf voorname-lijk van belang dat de discussie is aangewakkerd, en dat is ze-ker gelukt.”Waar was u toen de Nederlandse pers u massaal overviel? “Tijdens de kerstdagen was ik, net als ieder jaar, met mijn schoonfamilie in een jachthuis in Wallonië. Op een gegeven moment was ik ’s ochtends al vroeg wakker. Ik bleef maar piekeren over de gang van za-ken in de collegezaal en heb ter

plekke de frustraties van me afgeschreven. De Volkskrant plaatste tot mijn verbazing de brief al de volgende dag, met na de jaarwisseling een inter-view en vanaf dat moment liep het storm. Ik was inmiddels doorgereisd naar de Alpen en daar moest ik iedereen inscha-kelen om alle mediaverzoeken te kunnen verwerken. Die dag was het toch al mistig en guur, dus het ging gelukkig niet ten koste van onze pistetijd.” Bent u te spreken over de manier waarop de media uw opinie heb-ben opgepakt?“De media pikten vooral mijn pleidooi op voor online colle-ges –relevant, maar zeker niet de es-sentie van

mijn betoog. Ik begrijp het wel. Ook de stukken in de krant moeten kort blijven gezien de korte aandachtsboog van de le-zer. Toch zou de discussie in dit geval niet alleen moeten gaan over het wel of niet digitalise-ren van colleges, maar ook over het schoolse karakter van onze universitaire opleidingen. We spreken studenten niet langer aan op hun kritische vermo-gen, maar stoppen hen in een keurslijf van een puntenfa-briek. Hoe vaak is er vanuit stu-denten überhaupt geen interes-se voor wetenschap en zijn zij veel meer op een beroep geori-enteerd? Waarom zouden we hen dan door vakken als me-thodologie en statistiek lood-sen? Dergelijke debatten initi-eer ik graag, en die moeten we op de campus vaker voeren. Ook al was mijn standpunt meestal niet helemaal duidelijk onder woorden gebracht, ik ben

inmiddels door verschil-lende partijen benaderd om hierover een boek te schrijven. Dus deze dis-cussie krijgt absoluut een vervolg zodra ik er

meer onderzoek naar heb kun-

nen doen.”

9

De deskundige: Hoogleraar Klinische psychologie Jan Derk-sen, bekend van Opvoeden in een tijd van zelfverheerlijking (2009). Veroorzaakte begin dit jaar een mediastorm na een opinieartikel in de Volkskrant. De kwestie: Derksen hekelt de verschoolsing van de univer-siteit: er zijn steeds meer verplichte colleges waar studen-ten al gapend en surfend op hun mobieltjes hun tijd verdoen. Derksen wil de klassieke hoorcolleges vervangen door web-lectures omdat die beter zouden aansluiten bij de nieuwe identiteit van studenten. In beeld bij: de Volkskrant, de Gelderlander, NRC, Trouw, NRC next, nu.nl, alle universiteitsmedia



prominent

marjolein ten hoonte, alumnus rechten

Verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt is onvermijdelijk. Wie nu nog een vast contract heeft, zou wel eens tot de nieuwe onderklasse kun-nen gaan behoren, zegt Marjolein ten Hoonte. Als directeur Arbeids-markt Randstad Nederland ontwikkelt ze nieuwe concepten voor ar-beidsverhoudingen. Met één constante: wie zich niet blijft ontwikkelen, is vleugellam op de arbeidsmarkt van de toekomst. “Je moet erop kun-nen vertrouwen dat je ook in een nieuwe situatie antwoorden weet.”

‘Jongeren beseffen dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor welvaart en welzijn’

Foto: Duncan de Fey

11 Radboud Magazine 35 | maart 201311


tekst: paul van den broek en johan van de woestijne

Achttien verdiepingen telt het hoofdkan-toor van Randstad, met zeventien miljard euro omzet de tweede uitzender ter wereld. Dat Randstad hoofdsponsor is van noc*nsf mogen ook de bewoners van de kantoorkolos zelf weten. Binnen kleuren de wanden met gigantische afbeeldingen van door Randstad gesponsorde sporters. Op de kamer van Marjolein ten Hoonte hangen zes foto’s van topsporters tijdens hun extreme training. In zwart-wit, sober, waardoor de inspanningen haast tastbaar worden. Hier worden grenzen verlegd, la-ten de foto’s zien. Haar functie van direc-teur Arbeidsmarkt is geen commerciële, zegt Ten Hoonte. Randstad wil niet passief reageren op hoe de wereld van de arbeid zich ontwikkelt, maar scenario’s ontwikke-len en nieuwe concepten voor nieuwe ar-beidsverhoudingen schetsen. Het toekomstbeeld dat ze ontvouwt is spannend en tornt aan allerlei regels en af-spraken die diep verankerd zitten in de Ne-derlandse cultuur. We zitten amper of ze zegt: “We hoeven niet meer de dingen zelf te hebben, als wel toegang tot de dingen. We hoeven geen cd meer, maar we willen toegang tot de muziek. Als we dat doortrek-ken naar arbeid, dan zou het wel eens kun-nen dat werkgevers geen werknemers wil-len hébben, maar alleen nog maar voor bepaalde tijd toegang willen hebben tot hun competenties.”De kloof met de actualiteit is groot, met veelal vaste contracten, dichtgetimmerde cao’s en regelingen rond pensioen en hypo-theek die mensen vastpinnen waar ze zitten. Maar flexibilisering is in haar ogen onstuit-baar. “Op het moment dat de zekerheid van het vaste contract wegvalt, zijn we echt ont-heemd. Nu roepen ouders tegen hun kinde-ren: ‘Zorg dat je een vast contract krijgt’. Terwijl dat wel eens de nieuwe onderklasse zou kunnen worden. Want als je straks der-tig jaar bij een bank hebt gewerkt en dat werk verdwijnt, wat dan?”

Liever zou Ten Hoonte dan ook zien dat ou-ders hun kinderen niet meer vragen naar een vaste baan, maar of ze een goed inko-men hebben.

Maar een baan is meer dan een inkomen: zelf-ontplooiing, zelfverwerkelijking. Is vragen naar inkomen dan niet een verschraling?“We hebben het ook niet over flexibilise-ring in de zin van jij en de rest. Maar over flexibilisering en persoonlijke ontwikke-ling. Dit is belangrijk omdat je in je werk steeds de uitruil zult hebben: ik kom hier iets brengen, maar ik wil er ook iets voor terug in opleiding en ontplooiing met het oog op een mogelijk volgende opdracht.”

Kijken jongeren anders tegen werk en contrac-ten aan?“Dat verschilt heel erg. Je ziet dat jongeren aan de ene kant heel zelfredzaam willen zijn en aan de andere kant echt bezorgd zijn. Kiezen vinden ze lastig. Wat ik wel zie bij de jongste generatie is het besef dat jíj alleen verantwoordelijk bent voor je wel-

vaart en welzijn. Ouders zijn gewend dat er altijd een overheid, een gemeente, een op-leider was. Er was altijd steun. We hebben in de afgelopen honderd jaar iets gebouwd waardoor stilzitten beloond werd. En eigen-lijk proberen we nu iets te bouwen waar-door mensen gaan bewegen. Dat moeten we met elkaar gaan leren. Dat is een inge-wikkeld iets, dat vinden we griezelig. We lijken iets weg te gooien. Maar als je er neutraal naar kijkt, dan weet je dat dit de meest veilige weg is, omdat je leert zelf te reageren op een veranderende omgeving.”

Misschien weten mensen niet waarop ze moe-ten reageren?Inderdaad, reageert Ten Hoonte, doordat de context is veranderd - Europa, globalise-ring – bereiken we de grenzen van het sys-teem dat we gemaakt hebben. “De vraag raakt aan het vertrouwen dat je moet heb-ben in jezelf. Vertrouwen dat je ook in een nieuwe situatie antwoorden weet op vragen wie je eigenlijk bent, wat je meebrengt, op welke manier je kunt aansluiten bij een werkgever die misschien niet meer voor de eeuwigheid is. Heb ik mijn leven zo inge-richt dat ik die wisseling ook kan maken?”

We zijn gehecht aan zekerheid.“Dat is ook zo, we staan pas aan het begin. De gemiddelde Nederlander vindt het nog heel raar als je hem vraagt of hij iets opzij heeft gezet om tussen twee banen even iets voor zichzelf te gaan doen, om zich voor te bereiden op iets nieuws. ‘Dat hoef ik toch niet zelf te doen’, hoor je dan. Ja dus, het is handig om het heft in handen te nemen, om interessant te blijven op de arbeids-

markt. Dat is het aardige van de opmars van zzp’ers. Daar zie je dat mensen heel goed zelfstandig in de maatschappij kun-nen functioneren, al kan hun situatie in economisch slechte tijden ook heftig zijn. Wij proberen dat nu te vertalen naar veel meer beroepsgroepen en veel meer typen mensen.”

Maar de zzp’ers, die het meest flexibel zijn op de arbeidsmarkt, zitten nu in de hoek waar de klappen vallen.“Ik durf te zeggen dat dat niet hoeft. Maar dan zullen we met z’n allen moeten kijken naar de basiswaarden van onze samenle-ving. Nu is het vooral schaven met de kaas-

‘Kaasschaven aan het oude systeem maakt mensen alleen maar onzekerder’


schaaf aan het oude systeem. En dat maakt de mensen alleen maar onzekerder. Je zult nu maar werkloos worden, een lage vergoe-ding krijgen en na een jaar in de bijstand komen. Dat is zó’n grote stap; daar kunnen mensen zich niet op voorbereiden. Daar zijn je hypotheek, de manier waarop je je kinderen wilt laten studeren, je hele finan-ciële reilen en zeilen niet op afgestemd.”

ingewikkeld interbellumJuist als je het hele stelsel wilt doordenken en mensen wilt meenemen in noodzakelij-ke veranderingen, moeten mensen zich veilig voelen, stelt Ten Hoonte. Want er moet dus wel van alles en nog wat op de schop. Nieuwe cao’s die mensen aanmoe-digen te bewegen. Een andere ww-regeling, die je niet afstraft als je in je loopbaan even een stap terug wilt doen. Een pensioen dat transparant is en overeind blijft, ook als je aan het eind van je carrière een stap terug-doet. Een andere vorm van sociaalzeker-heidsrecht met meer aandacht voor parti-ciperen. En nieuwe regelingen die het hiaat kunnen opvullen tussen de twee uitersten die nu bestaan: aan de ene kant de con-tracten voor het leven met oplopende sala-rissen en bijbehorende regelingen, en aan de andere kant de flexibele arbeidsrelaties, die nu vaak onzeker zijn en minder be-taald. “We moeten met elkaar Nederland innoveren om in dat grote middengebied nieuwe arrangementen te creëren.”

Hoe bedoelt u, ‘met elkaar’? “Onze samenwerking met bijvoorbeeld ge-meentes levert innovaties op. Gemeentes vragen zich af hoe ze hun nieuwe verant-woordelijkheden moeten inrichten. Nu is hun organisatie ingericht op het geven van een uitkering. Maar iemand zoekt eigenlijk geen uitkering, maar inkomen en dus werk. Daar zijn wij goed in. Dus als we dat nu eens gaan doen? Dat is een megastap in het denken van zo’n instelling. Daardoor ont-staat een heel andere dynamiek.

Denk aan werkgevers die zich veel zorgen maken over het aantrekken van voldoende talent, over demografische en technologi-sche ontwikkelingen, over globalisering. In die context zie je dat partijen en sommige regio’s de handen ineenslaan. Zodat ze niet binnen bedrijven werkzekerheid organise-ren, maar regionaal. Daarvoor moeten werknemers het vertrouwen hebben dat ze best in meer bedrijven kunnen werken. Maar dan stuit je ook op heel andere vra-gen: hoe doe je dat over bedrijfsgrenzen heen, hoe organiseer je vanuit sectorale op-leidingsfondsen levenslang leren over de sectorgrenzen heen? Ook banken spelen een rol. Die moeten niet meer een vast con-tract als onderlegger eisen voor een hypo-theek, maar samen iets ontwerpen zodat mensen toch een eigen huis kunnen kopen.”

Wat is de rol van werkgevers?“Tja, niet alleen de werknemers zitten vast in bestaande arrangementen, ook de werk-gevers zitten vast in het systeem, al zie je ook daar innovaties die ervoor moeten zor-gen dat het bedrijf in een veranderende omgeving in bedrijf kan blijven. Werkge-vers moeten de handen ineenslaan, omdat mensen niet meer op één plek een volle werkweek doorbrengen. Zoals bij de poste-rijen. Die hebben nog maar werk op be-paalde uren. Is dat te combineren met werk in een ander bedrijf, zodat mensen toch een mooi maandinkomen hebben?”

Hier doemt het beeld op van de VS waar men-sen baantjes moeten stapelen om rond te kun-nen komen.“Ja, dat wordt me vaker voorgehouden. Ik merk dat zulke voorstellen veel emoties op-roepen. Maar dan hebben we het over een waarde, waarvan ik denk: kan het niet an-ders dan de manier waarop het in de vs is geregeld? Kunnen we niet, Rijnlands als we zijn, een eigen concept ontwikkelen waarin we flexibel werken verankeren in een be-paalde levensstandaard?”

Foto: Duncan de Fey

Geboren Amsterdam, 1963 Voortgezet onderwijs Hoogveld College Den Bosch | Studie Neder-lands recht, Radboud Universiteit Nijmegen (1983 – 1991) | Randstad Directeur Mobiliteitsdiensten (vanaf 2006), HR Solutions (vanaf 2008), Directeur Arbeidsmarkt (vanaf 2011) | Nevenfuncties: Bestuurslid Stich-ting Champs on Stage | Commissie Arbeidsmarkt en politiek (VNO-NCW) | Netwerkorganisatie ‘Vergrij-zing’

Tip van Marjolien ten Hoonte voor jonge academici. “Een loopbaan is geen ladder maar een boom: ben je bewust van de talenten die je gebruikt en het ontwikkelen daar-van voor een eventuele volgende

baan en wees je bewust van het

talent dat je ontwikkelt naast je werk in allerlei


Het voorbeeld van de postbodes leert dat men-sen niet gemakkelijk meewerken. Zij voelen zich vooral slachtoffer van een reorganisatie. “Laatst hoorde ik een gesprek tussen twee mannen die weggereorganiseerd waren bij PostNL. Die mannen noemden zich inder-daad slachtoffer. En na een kwartier zei de vrouw die erbij zat: ‘Maar weet je wat zo gek is, we gingen ervan uit dat het altijd zo zou blijven. Wij hebben ons leven ook zo ingericht dat jij altijd bij die post zou blij-ven. Eigenlijk is dat stom van ons.’ En toen reageerde een van die mannen: ‘Ja hallo, je lijkt de minister wel.’Wij hebben op verzoek van PostNL iets nieuws proberen te maken, om mensen een nieuwe kans te bieden. Dit kwam erop neer dat we een driejarig contract aanboden om mensen arbeidservaring te laten opdoen en te bemiddelen naar een nieuwe baan. Dat was iets heel nieuws. Maar toch, toen punt-je bij paaltje kwam, kozen veruit de meeste mensen voor de vertrekregeling. Jammer. Ik durf te stellen dat de gemiddelde medewer-ker, als die minder op een nieuw vast con-tract zou hangen, veel makkelijker in het arbeidsproces zou kunnen komen. Zo’n medewerker doet zichzelf tekort en zet zich buitenspel door aan het ideaal van een vast contract te blijven hangen.”

Niet zo heel raar: dan weet je wat je hebt.“Ja, en dan kom je weer op dat vertrouwen. Kennelijk was het traject dat we bedachten niet betrouwbaar genoeg om die stap te zet-ten. Ook jammer was dat dit scenario zo weinig aandacht trok. Eigenlijk zou je de paar mensen die eraan meededen op een voetstuk moeten zetten. Maar die kregen nauwelijks aandacht. De meeste belang-stelling ging uit naar de mensen die zich als slachtoffer gedroegen. Tja, we zitten in een bijster ingewikkeld interbellum.”

Hoe benut je het interbellum?“We moeten op een andere manier naar de arbeidsmarkt kijken. Dat is de strategische

tekentafel. Maar de verandering gaat ge-beuren in de kleinste cel. Dus in het be-drijf, tussen werkgever en werknemer, op school tussen leerling en docent. Bedrijven moeten aan die flexibiliteit werken door opleidingen te bieden, mensen op een goe-de manier belonen. En dat vinden we best lastig, want als een loopbaangesprek wat

directer is, denken we: ‘O, hier zal wel gere-organiseerd gaan worden’. Waarom ben je hier, wat heb ik aan jou en wat zou jij van mij willen hebben om je verder te ontwik-kelen, dat vinden we een heel lastig ge-sprek.”

leren lerenHoe zit het met de ouderen die niet meer willen of kunnen leren? En hoeveel ruimte is er in die wereld voor minder weerbare mensen die zich niet kunnen aanpassen aan de steeds wisselende vraag om compe-tenties? Zijn de werkgevers ook zo flexibel om zich aan te passen aan de minder weer-bare mens? Moet je geen uitzondering ma-ken, willen we weten. “Ja, dan ben je dus met je vijftigste met pensioen zonder dat je het weet. Het is heel schrijnend dat werk-nemers dan denken: ‘laat maar’. Dat kan niet meer. Dus ik moet zelf zorgen dat ik bij de les blijf en dat ik groei.”

Is een evenwichtige, wederkerige arbeidsrelatie levenslang mogelijk?“Dat gaan we met elkaar ontdekken. Als we eerst maar de mindset hebben dat de meet van 55 naar 67 jaar verschuift. Dat is heel raar. Er zijn hele wijken waarin men-sen dachten: ‘We gaan net als Jan en Jan-nie lekker voor de caravan zitten.’ En in-

eens gingen we daar niet meer zitten. Dat is wennen. Daar zie je iedereen op reage-ren. We ervaren dit als achteruitgang. Om-dat mensen angstig zijn dat hun aanpas-singsvermogen een keer ophoudt. Dat is begrijpelijk, want zo zit het hele systeem in elkaar.”

Zo zitten ook veel mensen in elkaar: die willen gewoon een vaste baan en vaste collega’s in plaats van zich druk te maken over nieuw te ontwikkelen competenties. Met die mensen is toch niks mis?“Onze ouders en grootouders hebben iets gemaakt waarin wij zijn groot geworden. Daar ben ik ze heel dankbaar voor. We heb-ben een aantal dingen echt goed geregeld. Maar een van de dingen waarin we doorge-schoten zijn, is dat we vinden dat iemand anders verantwoordelijk is voor mijn wel-zijn en welvaart. En dat is niet zo, dat maakt je vleugellam. Dat zie je nu ook bij grote reorganisaties gebeuren: mensen staan in hun hemd. Ze moeten dan echt ontdekken wat ze kunnen. Dat kan de be-doeling niet zijn. Dus het zou mooi zijn als mensen weten waar ze goed in zijn. Dat zijn zaken waar mensen echt van jongs af aan mee moeten opgroeien: waar ben ik goed in, ondernemend zijn, zelfredzaamheid.”

Maken we werk zo niet veel te belangrijk? Mensen hebben ook andere rollen te vervullen, zorgtaken, vrijwilligerswerk. Je voortdurend druk maken om je competenties heeft zijn grenzen.“Wie zich daar minder druk om wil maken moet dat zelf weten, zo lang je maar ver-antwoordelijkheid blijft nemen. Ik vind het

“Kunnen we niet een eigen concept ontwikkelen waarin we flexibel werken verankeren in een bepaalde levensstandaard?”


prima dat iemand besluit parttime te gaan werken, zich niet op te leiden. Maar het is goed om je te realiseren dat de mate waarin je bereid bent te bewegen en je te ontwikke-len, in belangrijke mate bepalend is voor je toekomst. We zijn enorme gewoontedie-ren. Maar kijk even wat we deden: we over-sloten hypotheken en deden heel gekke dingen, omdat we dachten dat het altijd zo zou blijven. Dat valt nu tegen. Mensen dachten werkelijk dat ook hun werk altijd zo zou blijven: werk, tegen die voorwaar-den, zonder opleiden. We moeten weer le-ren leren en dat voelt soms onveilig.”

ken jezelfKortsluiting op de arbeidsmarkt, het komt in het gesprek met Ten Hoonte in allerlei va-rianten terug. Om de gaten te vullen is het onvermijdelijk dat de grenzen verder open gaan, meent zij. Het ontvankelijk maken van Nederland voor economische immi-

granten noemt ze een van de grote uitdagin-gen voor de toekomst. Ze wijst op de regio Eindhoven, waar een groot gebrek is aan technisch opgeleide mensen. “Het onder-wijs moet dichter op het werkveld zitten.”

En wat zegt u tegen de duizenden aspirant-psychologen die ook dit jaar weer de college-banken bevolken?“Als je heel graag psycholoog wilt worden: vooral doen. Heb je gekeken of er straks werk is? Nou, dat wordt lastig. Wie die on-zekerheid op de koop toe neemt uit oog-punt van ontplooiing, moet zijn weg maar gaan. Maar ken je jezelf goed genoeg om te weten hoe die kans uitpakt, en hoe je daar straks op de arbeidsmarkt op reageert?”

Er hoeft geen slot op studies die opleiden tot werkloosheid?“Ik hoop dat we in een land leven waarin iedereen die graag psycholoog wil worden

die kans ook krijgt. Doe iets wat je heel mooi vindt om te ontdekken. Voor mij was dat de rechtenstudie. Ik heb mijn scriptie geschreven bij professor Struycken. Ik heb best moeite gehad met het halen van tenta-mens vanwege het ontbreken van een link naar de praktijk. Waar was het dan alle-maal voor bedoeld? Maar dat laatste jaar ging in een flow. De scriptie waar iedereen altijd maanden over doet, leek opeens hele-maal niet ingewikkeld meer te zijn. Dat was voor mij het moment dat ik dacht: dit vind ik heel leuk. Dat rommelen in litera-tuur, het zoeken, de zaakjes bij elkaar bren-gen. Dat vind ik helemaal terug in deze baan: kijken wat er allemaal gebeurt, media volgen, contacten met universiteiten leg-gen en dan met een zekere analytische blik het zo ordenen dat er ineens iets ontstaat. Dat heb ik in Nijmegen geleerd.” n

Foto: Duncan de Fey

Marjolein ten Hoonte is een van de sprekers op op 23 mei.

Alumni zijn van harte welkom. Zie www.tedxradboudu.com.

tekst: bregje cobussen

De zolderkamer van Kiki Ver-goossen (22), masterstudent journalistiek, is nog wat rom-melig. Ze woont er pas een paar dagen. Mist nog een kast, waardoor een goed deel van haar kleding en schoenen nu door de kamer zwerft. Ze schenkt thee in voor Mart Wa-terval (24), masterstudent be-stuurskunde en Romee Cnos-sen (23), masterstudent North American Studies. Alle drie zijn ze aan de laatste fase van hun studie begonnen. Kiki loopt stage bij de landmacht, waar ze meewerkt aan een tijdschrift. Ze is van plan in juni haar scriptie in te leveren. Mart ver-


Mart Waterval, Kiki Vergoossen en Romee Cnossen zijn bijna afgestudeerd. Over een paar maanden

gaan ze de arbeidsmarkt op. Daar kent de jeugdwerkloosheid nu de hoogste piek sinds de

jaren tachtig. Vijftien procent van de jongeren vindt geen baan. Maar toch: “Ik vind het wel wat:

dat flexibiliteit tegenwoordig normaal is.”

‘Wat er na mijn afstuderen komt,

is een groot vraagteken’


trekt binnenkort naar Nieuw-Zeeland. Hij rondt daar bij het nationale postbedrijf het afstu-deeronderzoek af, dat hij begon bij PostNL. In september wil hij afstuderen. Romee is net terug uit Amerika, waar ze was voor een project van studentenorga-nisatie United Netherlands. Nog dit jaar wil ze afstuderen. Maar wat dan?

Ze hebben nog geen flauw idee. Kiki: “Wat er na mijn afstude-ren komt, is een groot vraagte-ken. Een zwart gat. Ik heb geen idee wat ik me ervan moet voorstellen. Ik heb vrienden die sinds hun afstuderen al bijna

een jaar aan het solliciteren zijn, maar nog steeds zonder resultaat. Dat schrikt af. Ik ben blij dat ik tot eind dit jaar stage kan blijven lopen bij de land-macht. Als ik eerder een baan vind, kan ik weg. Zo niet, dan bouw ik alvast wat praktijker-varing op. Hoef ik bovendien niet doelloos thuis te gaan zit-ten.” Mart onderbreekt: “Wil jij de journalistiek in? Daar is helemaal geen werk in, toch?” Dat realiseert Kiki zich ook. “Ik denk erover om me nog wat meer te specialiseren in de richting die ik leuk vind, wil misschien nog een master doen bij het Centrum voor In-ternationaal Conflict - Analyse

& Management (cicam). Tja, als ik toch niet aan de bak kom nu, kan ik net zo goed verder studeren.” Romee: “Dat advies krijg ik ook vaak: studeer voor-al níet af. Ik was laatst op een inhousedag bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Daar zou ik willen werken; ik zou wel in dat diplomatenklasje willen. Ik hoorde dat je voor dat klasje nogal een uitgebreid cv moet hebben: je moet bui-tenlandse stages hebben ge-daan, vrijwilligerswerk, twee VN-talen spreken en zo meer. Ik kan die stages nu nog doen. Na je afstuderen kom je voor een stageplek niet meer in aan-merking.”

Romee heeft zich opgegeven voor het Nour Project van stu-dentenorganisatie aiesec, een project dat de dialoog tussen westerse en Arabische culturen wil bevorderen. Dat ze daarmee haar afstuderen mogelijk nog wat uitstelt, vindt ze niet erg. “Net als Kiki heb ik vriendin-nen die al wel zijn afgestudeerd. Sommigen zijn al meer dan een jaar aan het solliciteren. Dan hebben ze weer te weinig prak-tijkervaring, de volgende keer zijn ze overgekwalificeerd. Ze kunnen geen kant op. En dat gat tussen afstuderen en werken wordt alleen maar groter.” Mart: “Wat lijkt me dat afschu-welijk: steeds weer die afwijzin-


18

gen, jezelf steeds opnieuw tóch weer opladen om een nieuwe brief te schrijven.” Kiki: “Ik word doodmoe van die eisen-lijsten die ik in vacatures zie staan. Ik heb naar wat trai-neeships zitten kijken en daar is het precies als bij dat diploma-tenklasje: je moet álles kunnen wil je ervoor in aanmerking ko-men.”

Bedrijven kunnen in een tijd als deze nu eenmaal eisen stellen, zo luidt de verzuchting in de studentenkamer. Waarna de vraag op tafel komt of het ei-senpakket niet gewoon blaaska-kerij is van bedrijven om min-der gemotiveerde kandidaten af te schrikken. Mart: “Kan best. Er solliciteren zó ontzettend veel mensen op elke vacature die online komt. Ik hoor over honderdtallen. Traineeships zijn op dit moment helemaal popu-lair. Starters komen moeilijk de arbeidsmarkt op; krijgen steeds te horen dat ze te weinig erva-ring hebben. Je beste kans is dan om in een traineeship al-vast wat praktijkervaring op te doen.” Romee: “De arbeids-markt is zó krap en tóch zijn er pas afgestudeerden die érg hoog inzetten. Op die inhousedag ontmoette ik jonge mensen zonder enige werkervaring, die me vertelden dat ze een baan wilden in Den Haag óf in New York. Liefst als lobbyist. Dat is toch niet realistisch? En nie-mand van hen had interesse in veldwerk doen voor de vn of ngo’s. Dat vonden ze niet sexy genoeg. Terwijl je na een paar jaar veldwerk wél makkelijker

instroomt in de selectie voor het diplomatenklasje. Soms moet je volgens mij ook zoeken naar de beste route om te ko-men waar je wilt.” Nu klinkt ze wel heel pessimistisch, reali-seert Romee zich opeens. “Ik hoor ook wel eens van studen-ten die nog voor hun afstuderen al hun droombaan hebben. Dat kan ook.” Mart: “We moeten ook vertrouwen houden: waar-om zouden wij niet die studen-ten zijn die meteen een leuke baan vinden?”

Wat hebben deze drie studenten tot nu eigenlijk zoal gedaan, om zich straks na hun afstuderen van die baan te verzekeren die ze hebben willen? Mart is van studie veranderd. Hij deed de bachelor geschiedenis, maar switchte vanwege veranderende interesses naar een master in de

bestuurskunde. Romee besloot zich – met het toekomstper-spectief in het achterhoofd – niet te richten op de Engelse li-teratuur – “daar is geen geld in te verdienen” - maar voor de politiek-maatschappelijke kant van haar studie te kiezen. En ze waren alle drie behoorlijk actief buiten hun studie. Romee: “Ik deed allerlei extracurriculaire activiteiten, maar nooit speciaal voor mijn cv.” Mart gaat al stei-geren bij het idee. Al was ook hij erg actief: hij werkte voor het Algemeen Nijmeegs Studenten-blad (ans), richtte studenten-fractie asap op en zat in de Uni-versitaire Studentenraad (usr). “Omdat ik dat leuk vond. Niet met het oog op de toekomst.” Hetzelfde geldt voor Kiki. “Ik deed tot nu toe elk jaar een be-stuur én het Honours Program-ma. Maar niet voor mijn cv.”

Mart nuanceert een beetje. “Het stelt me wel gerust, hoor, dat ik me zo heb ontwikkeld naast mijn studie. Als ik straks niet direct een baan vind, hoef ik mezelf niet voor de kop te slaan: had ik nou maar…, dan had ik al een baan gehad.” Ro-mee knikt instemmend. “Ik deed de minor bedrijfscommu-nicatie. We hadden een gastcol-lege over solliciteren. De docent tipte de aanwezige studentes: ‘Als je straks gaat solliciteren,



Forse stijging werkloosheid academiciBinnen anderhalf jaar na afstu-deren is 10,8 procent van de Nijmeegse alumni werkzoe-kend. Dit blijkt uit de alumni-monitor over 2012. Landelijke cijfers ontbreken in deze moni-tor. Vorig jaar waren die cijfers er wel: zowel landelijk als in Nijmegen was dit percentage toen nog 7,9. In 2010 was nog maar 5,1 procent van de Nij-meegse alumni na anderhalf jaar werkzoekend. De malaise op de arbeidsmarkt treft specifieke groepen. Vol-gens CBS-cijfers van februari dit jaar is 7 procent van de hoogopgeleide mannen (25 – 35 jaar) werkloos (vrouwen: 3,6 procent). Ook is er scheefgroei binnen de opleidingsgebieden. Vorig jaar was anderhalf jaar na afstuderen 7 procent van de Nijmeegse bèta-alumni werk-zoekend, tegen 14 procent van de letterenalumni, overigens een landelijk beeld.

“Mijn grootste ambitie is om later trots te zijn op wat ik heb bereikt.”

romee cnossen

koop dan een mooie tas en een leuke jurk. Dan spring je ertus-senuit.’ Toen dacht ik: ik ben blij dat ik me buiten mijn studie ontwikkel, me op die manier van de massa onderscheid. Dan hoef ik niet op een mooie tas te vertrouwen bij de start van mijn carrière.” Herkenbaar voor Kiki, die de bachelor bedrijfscommu-nicatie deed. “In mijn jaar zaten 120 vrouwen. Ik dacht: er zijn nooit genoeg leuke banen voor allemaal: ik moet meer doen dan alleen die studie om me van die andere 119 te onder-scheiden.”

Dus hebben ze zich onderschei-den, maar tot wat voor toe-komst moet dat leiden? En hoe belangrijk is die carrière? Mart: “Ik vind beleid maken leuk. Het spel tussen publieke en private organisaties boeit me. Dat ont-dekte ik tijdens mijn stage bij PostNL. Als ik terugkom uit Nieuw-Zeeland heb ik een af-rondend gesprek bij PostNL. Zij waren heel positief over mij. Ik hoop stiekem dat ze me dan iets aanbieden. Maar dat zal wel niet; onlangs werd bekend dat ze opnieuw moeten bezuini-gen.” Wat dan? “Weet je, ik heb nog geen idee. Ik heb geen plan. Ik zie het wel. Ik wil me daar nu nog niet te druk om maken. Ik snap heus wel dat een leuke baan vinden in deze tijd lastig is, maar het wordt niet gemak-kelijker als ik er nu alvast wak-ker van ga liggen. Ik heb in de afgelopen jaren mijn best ge-daan, meer kan ik niet doen.” Kiki: “Precies. Hoewel het me vies tegenvalt dat het nu nóg zo

lastig is om als pas afgestudeer-de een leuke baan te vinden. Ik dacht: die economische crisis is wel zo’n beetje opgelost als ik ben afgestudeerd. Niet dus. Moeten we wachten tot de ba-byboomers met pensioen gaan.” Dus heeft ze wel eens nagedacht over zélf een leuke baan creëren. Een eigen communicatiebureau beginnen bijvoorbeeld. “Maar het is lastig klanten vinden als starter. Dat lukt alleen met een heel goed idee.” Zoals bij een

paar medestudenten, die tijdens hun afstuderen bzzy opricht-ten: een bedrijf in snelle, maar gezonde maaltijden. “Dat had ik ook wel willen verzinnen, maar ik ga straks gewoon solli-citeren.” Te onzeker, voor jezelf beginnen? Liever een vaste baan? De kans daarop is tegen-woordig toch ook nihil? Mart: “Klopt, maar daar zit ik niet mee. De samenleving is in dat opzicht totaal anders dan een aantal decennia geleden. De ge-neratie van mijn ouders bleef tientallen jaren bij één baas. Die tijd is voorbij. Onze genera-tie vindt dat normaal. Ik heb er in elk geval nooit op die manier over nagedacht.” Kiki: “Sterker: ik vind het wel wat: dat die flexibiliteit tegenwoordig nor-maal is. Ik hoef zelf ook niet tientallen jaren bij één bedrijf te werken.”

Waar vinden wij deze drie over een jaar of tien terug? Romee: “Ik wil de komende jaren veld-werk doen voor de vn of een ngo. En dan na een paar jaar die ervaring uit het veld in de prak-tijk aanwenden binnen zo’n or-ganisatie. En mijn werkzame le-ven eindigen op een boerderij met een paard. Want eerlijk is eerlijk: die carrière moet een ge-lukkig leven niet in de weg staan.” Datzelfde geldt voor Mart. Het maakt hem niet zo gek veel uit waar hij terecht-komt: als hij zich er maar lekker voelt. “Ik hoef niet per se de we-reld te veroveren.” Kiki eerder. “Ik ben enorm ambitieus. De wereld ligt aan mijn voeten, zo voel ik dat. En in die baan wil ik hard werken, zo hard dat ik over een jaar of tien een leidingge-vende functie heb. Mijn carrière is belangrijk voor me, maar niet het allerbelangrijkste.” Mart: “Wat een ambitie. Leuk. Dat lijkt tegenwoordig af en toe een vies woord: alsof het je dan al-leen om het geld gaat, in plaats van om je eigen dromen. Nou is het net alsof het daar bij mij aan ontbreekt. Dat is niet zo. Ik heb alleen nog niet zo’n duide-lijk beeld van de toekomst in mijn hoofd. Ik ben niet zo’n denker, eerder een gevoels-mens.” Romee: “Ik uiteindelijk ook. Mijn grootste ambitie is om later trots te zijn op wat ik heb bereikt. Als ik om een of andere reden vuilnisman word, maar daar wel heel gelukkig mee ben, dan is het ook goed.”n


“Als ik nu toch niet aan de bak kom kan ik net zo goed verder studeren”


kiki vergoossen

mart waterval



wetenschap



tekst: anja van kessel

De invloed van de omgeving op eetgedrag is vaker onderzocht. Wat voegt uw onderzoek daaraan toe?“Dat mensen hun eetgedrag aanpassen aan hun omgeving is niet nieuw. Ik heb gekeken naar de omstandigheden waar-onder ze dat doen en naar indi-viduele eigenschappen die een rol spelen.”

En dan blijkt?“Dat de volkswijsheid ‘zien eten, doet eten’ in grote lijnen wel klopt, maar niet altijd. En dat ‘zien minderen, doet min-deren’ een veel juistere volks-wijsheid zou zijn. Want in het gezelschap van iemand die wei-nig eet, gaan met name jonge vrouwen ook weinig eten.”

Hoe hebt u dat onderzocht?“Ik heb 9 experimenten gedaan met in totaal 748 vrouwen tus-sen de 18 en 30 jaar met een normaal gewicht, en een expe-riment met 61 mannen van de-zelfde leeftijd. De proefperso-nen kwamen naar ons lab voor

een aantal taken – zoals het be-oordelen van reclames of bio-scooptrailers – die er eigenlijk niet toe deden. In de pauze gin-gen ze samen met een actrice (maar dat wisten zij natuurlijk niet) wat eten. Dat observeer-den we. Om dat kwartiertje was het mij te doen.In de reeks experimenten is steeds één factor veranderd: de proefpersonen kregen m&m’s te eten, gezonde groentesnacks, ontbijt of een warme maaltijd. We hebben een slanke actrice ingezet en diezelfde actrice met siliconenbanden onder haar kleren dikker laten lijken. De actrice is geïnstrueerd om kil of hartelijk te reageren op de proefpersoon.”

Wat had u verwacht dat er zou gebeuren?“De actrice en de proefpersoon kenden elkaar niet. Onder die omstandigheden is, meenden wij, eten een manier om jezelf te presenteren. Dat blijkt ook zo te zijn. Jonge vrouwen zijn erg gevoelig voor allerlei nega-tieve oordelen rondom eten en

gewicht. En dus passen ze hun eetgedrag aan aan dat van de ander. Als die ander weinig eet of slanker is dan zijzelf, eten ze minder dan in het gezelschap van iemand die wat meer eet of een figuur heeft dat vergelijk-baar is met het hunne.Uit ander onderzoek blijkt dat vrouwen hun eetgedrag ook aanpassen als ze met goede vriendinnen eten. Het effect is dan minder sterk, maar het is er. Overigens hebben we ook een experiment uitgevoerd met mannen. Die bleken hun eet-gedrag nauwelijks aan te pas-sen aan dat van de ander.”

En wat heeft u verrast?“Het heeft me verbaasd hoe scherp vrouwen elkaar in de gaten houden. In een experi-ment kreeg de actrice de in-structie om 0, 4 of 24 m&m’s te eten. Achteraf, niet eens met-een na de ‘eetpauze’, vroegen we aan de proefpersoon hoe-veel zij dacht dat de actrice er genomen had. Dat 0 en 4 goed beantwoord zouden worden, verwachtte ik wel. Maar op de

vraag naar die grotere hoeveel-heid kregen we antwoorden tussen de 20 en 25. Heel dicht in de buurt, dus. Terwijl de proefpersonen gezellig aan het kletsen waren, waren ze dus nog steeds in staat om bij te houden hoeveel de ander at.”

Wat is het maatschappelijk be-lang van dit onderzoek?“Afvallen wordt vaak gezien als een individueel probleem. ‘Eet maar minder en ga maar bewe-gen.’ Maar als mensen onbe-wust beïnvloed worden door anderen, is het goed dat ze zich daarvan bewust worden, zodat ze er rekening mee kunnen houden. Je moet je eigen keu-zes maken als je eet, en dat kan lastig zijn. Als je echt wilt afval-len, moet je misschien je om-geving aanpassen. Want als drie keer opscheppen in jouw groep de norm is, is het erg moeilijk om je daaraan te ont-trekken.” n

Echt afvallen? Verander je omgeving

Jonge vrouwen die samen eten, stemmen hun eetgedrag op elkaar af. Zien eten, doet vaak eten. Maar zien minderen, doet zeker ook minderen. Met die conclu-sie was gedragswetenschapper Roel Hermans te gast bij ‘De Wereld Leert Door’.

De kruisweg volgens Ignace Schretlen

Hij studeerde geneeskunde en filosofie in Nijmegen en werkt nu als kunstenaar. Zijn oeuvre telt onder meer een tiental kruiswegen waarmee hij uitdrukking geeft aan het vaak verbor-gen lijden van mensen. In de aanloop naar Pasen worden in Den Haag, Uden en Groningen de bekendste kruiswegen van Ignace Schretlen geëxposeerd. De kunstenaar geeft een toelichting.

Een hedendaagse kruisweg“In mijn kruiswegen wijk ik vaak af van het aantal van veer-tien staties, dat in de achttiende eeuw door de kerk is bepaald. Deze kruisweg omvat een openingsprent, veertien staties en vijf toegevoegde staties rond het thema angst. Oorspronkelijk zouden alle staties als zeefdruk verschijnen, maar na vier prenten werd dit project te kostbaar. Later verscheen er nog wel een grote prent met álle staties. Er zijn twee stromingen: kunstenaars die het oorspronkelijke passieverhaal op een eigentijdse wijze verbeelden en een an-dere groep – waartoe ik mij reken – die de kruisweg gebruikt als metafoor.”

Eenzaam in het lijden“Ik hanteer in deze kruisweg drie beeldelementen: de spijker verbeeldt het kruis, God wordt gesymboliseerd door een vogel die zich tussen hemel en aarde beweegt, en Jezus wordt weergegeven door een mensfiguur die is gebaseerd op De Schreeuw van Edvard Munch. Door het beeld van de vogel op de achtergrond te verveelvoudigen, is God overal en nergens, onverschillig voor het lijden van de mens. Nummer zeven is de enige troostrijke statie, met daarop de zweetdoek van Veronica. En hier ontbreken de vogels.”

- Kloosterkerk Den Haag, tot en met 4 april | www.kloosterkerk.nl- Museum voor Religieuze Kunst Uden, tot en met 5 mei. | www.museumvoorreligieuzekunst.nl - Zie voor het boek met beelden uit alle kruiswegen: www.blurb.com.

- Meer informatie: www.ignaceschretlen.nl.

22

24Radboud Magazine 35 | maart 2013 24

Ieder draagt zijn kruis“Gegeven de uniciteit van de mens is hij ook in zijn lijden existentieel eenzaam. Bij lichamelijk lijden vind je na enige tijd vaak wel weer een zeker evenwicht. Dat zag ik als huisarts bij mijn patiënten en heb ik zelf ook ervaren. Anders ligt het bij fundamenteel onrecht dat jou wordt aangedaan. Als jou iets volstrekt onredelijks overkomt, iets wat werkelijk niet is te bevatten, en wanneer je als een marionet wordt gedirigeerd door elementen buiten jezelf, kan dat desastreuze gevolgen hebben. Zelf raakte ik in 2000 verstrikt in een kafkaëske situatie na een on-terecht gebleken aanklacht van een collega, die hiervoor tot tweemaal toe is veroordeeld. Een van de betrokken inspecteurs bleef maar dreigen, insinueren en intimideren. Verwacht dan geen spijtbetuiging van de overheid. Integendeel: hoe hoger je komt, des te meer wordt er genegeerd.”

25 Radboud Magazine 34 | december 20122525

De arts tegenover het lijden. “Veel kunstenaars gebruiken de kruisweg als metafoor om hun sociale betrokkenheid te tonen. Hierbij kan het gaan om oorlogssituaties, om ander geweld of sociale onderdrukking, maar ook om lijden dat niet direct zichtbaar is. Hierbij denk ik aan de gevolgen van de huidige crisis: de angst en onzekerheid bij ontslag. Alles verandert voortdurend maar het wezen van lijden blijft hetzelfde. Dat geldt ook voor de medische branche, waar-uit ik afkomstig ben. Vreemd genoeg ervaar ik hier weinig aandacht voor wat patiënten beleven. Toen mijn inmiddels overleden moeder te horen kreeg dat ze was uitbehandeld, gebeurde dat aan de hand van een grote monitor met beelden van een CT-scan, waarvan een leek geen verstand heeft. Goedbedoeld legde de arts het accent op kennisoverdracht en het geven van informatie. Wat echter telt is de beleving. Aandacht hiervoor vereist dat je als arts luistert en betrokkenheid toont. Dit zou een kern- thema moeten zijn in de opleiding tot arts, maar ook in vervolgopleidin-gen.”

Angst“Na veertien staties had ik het gevoel dat deze kruisweg nog niet voltooid was. In vijf aanvullende staties belichtte ik de angst. Hierin figureert een harp als troostrijk symbool. Deze refereert aan ander werk van mij, zoals de spijker in deze kruisweg ook in ander werk terugkomt: twee andere kruis-wegen heb ik niet met penselen, maar met spijkers geschilderd. Het zal duidelijk zijn dat ik niet geloof in hoop, troost en liefde van bovenaf. De bron van troost ligt volgens mij in de mens zelf, maar ook in datgene wat mensen in literatuur en kunst overdragen.”

achtergrond


‘Wie is straks verantwoordelijk voor het gedrag van de robot?’


‘Wie is straks verantwoordelijk voor het gedrag van de robot?’

Robotica gaat in de komende twintig jaar ons leven flink veranderen. Maar met de voordelen ontstaat ook een aantal lastige dilemma’s. “Door het interactieve karakter van de robot creëren we een nieuw maat-schappelijk domein.”

tekst: piet-hein peeters | illustratie miesjel van gerwen

Robot. Het is anno 2013 nog steeds een woord dat futuristisch klinkt. De toekomst is echter dichterbij dan we denken. “Binnen tien tot vijftien jaar zien we robots in de dagelijkse huishouding. Robots die zo aanwezig zijn, dat je daarmee ‘interacteert’, praat. Binnen ons vakgebied noemen we ze domestic robots. Ze gaan mensen uit bed helpen, billen afvegen, sokken aantrekken. Ze gaan helpen bij het bedienen van de te-levisie, opruimen, stofzuigen.” Zegt cogni-tiewetenschapper Pim Haselager, werk-zaam voor het Donders Instituut als Principal Investigator Theoretical Cogni-tive Science en verbonden aan de afdeling Artificiële intelligentie. Volgens Haselager staan we aan de vooravond van een funda-mentele maatschappelijke innovatie. “In Japan zijn er projecten waarbij robots lera-ren ondersteunen. Als de juf weg is, let de robot op. Hij geeft de juf een signaal als het onrustig wordt. Maar hij kan zelf ook ver-baal corrigeren. Je krijgt ook robotvriend-jes. De Furby was daar het eerste voorbeeld van. Met zo’n robot kun je bijvoorbeeld knuffelen als je ongelukkig bent. Over vijf-tien jaar zijn zulke producten betaalbaar geworden. Vergelijk het met de opkomst van de computer: als het eenmaal aanslaat, wordt het in massaproductie genomen.”Haselager, een van de sprekers op TEDx-RadboudU in mei, is wel het type weten-schapper dat je verwacht bij een onderwerp als robotica. Geestdriftig, rijk aan ideeën, rommelige kamer. Weelderige baard, rood

krullend haar. Associaties met Willie Wor-tel en – qua uiterlijk –Thomas Rosenboom dringen zich onwillekeurig op. Maar Hase-lager is verre van wereldvreemd. Hij geldt landelijk als een van de belangrijkste den-kers over de maatschappelijke gevolgen van de opkomst van robotica. Hij adviseert mi-nisteries, schuift aan bij internationale denktanks, en verbindt inzichten uit de rechts- en hersenwetenschappen, de filoso-fie en de psychologie.

Jullie noemen robots in het algemeen autono-mous agents, we krijgen er dus een soort mens bij?“Die term is inderdaad verwarrend. Het gaat niet over de autonomie die mensen hebben. Wat ermee bedoeld wordt, is dat deze robots dingen kunnen doen zonder dat wij hoeven in te grijpen. Ik geef bijvoor-beeld de opdracht ‘ga schoonmaken’ en dan is de robot in staat om zelf te bepalen of hij eerst de kopjes of de bordjes aan de kant zet. De robot kan echter niet zelf een doel kiezen. Hij voert uit. Maar een robot is dode materie. Zelfs eencellige wezens heb-ben de drang tot overleven, dat is een es-sentiële eigenschap van organismen. Het interesseert de robot echter niets of je de software eruit haalt en er vijf jaar een nieuw programma inzet.”

Dat gaat ook niet gebeuren?“Ik vind dat het misleidende van die sci-encefictionfilms waarin robots een hoofd-rol spelen. In Star Wars had je een depres-

sieve robot. Dat lijkt me niet mogelijk. Het gaat niet gebeuren dat robots onafhanke-lijk van een menselijke opdrachtgever doe-len gaan stellen. Ik denk dat de robot altijd dood blijft.”

Waarom?“Omdat wij nog geen flauw idee hebben wat onze life urge is, laat staan dat we die kunnen maken. Hoe zit onze behoefte om te willen blijven leven in elkaar? Want uit-eindelijk komen daar de doelen vandaan die mensen zichzelf stellen.”

vertrouwenWat wel gaat gebeuren, is dat robots steeds ‘zelfstandiger’ gaan handelen. In de Ver-enigde Staten is in februari een publieke discussie ontstaan over de inzet van drones, in feite vliegende robots. Haselager acht het onvermijdelijk dat waar nu nog mensen op afstand de beslissing nemen om een drone te laten schieten, de drones dat op termijn zelf mogen gaan doen. De marge waarbin-nen de robot zijn gang kan gaan, wordt steeds groter.

Wij gaan robots steeds meer toevertrouwen?“Ja, zeker. We hebben nu robots die men-sen kunnen dragen. Die robots hebben zo-veel contactpunten dat ze dat in technische zin echt veel beter zullen gaan doen dan een professional. Waar we uiteindelijk naartoe gaan, is een robot die inschattin-gen kan maken. Dat ik bijvoorbeeld zeg ‘ruim eens even op’, maar dat hij dan aan-



geeft dat opruimen niet verstandig is op dat moment.”

Dus zo’n robot gaat mijn gedrag beïnvloeden? Vergelijkbaar met het tekstverwerkingspro-gramma dat vraagt of je zeker weet dat je wilt afsluiten zonder het document op te slaan?“Man, dat is slechts het prille begin. Nee, we krijgen een ijskast die je zo kunt pro-grammeren dat hij, als je een biertje wilt pakken, zegt: ‘Zou je dat wel doen, je hebt morgenvroeg een vergadering’.”

Zou jij je door een robot laten scheren?“O, dat zou ik nu al laten doen, geen enkel probleem.”

Ik zou het eng vinden, zo’n ding met een scherp mes.“Als je meer weet van wat robots wél kun-nen, bijvoorbeeld in motoriek, en wat niet, dan hoef je niet bang te zijn. Dergelijke kennis wordt gemeengoed.”

Robots worden dus dingen die perfect mense-lijk gedrag vertonen of simuleren. “Maar dus wel door mensen geprogram-meerd zijn. Er wordt gediscussieerd over het

inzetten van robots als soldaten of gevan-genisbewaarders. Dan kun je misstanden als Abu Ghraib voorkomen. Als je die func-tie tenminste goed programmeert en niet uit kan zetten. De druk ligt dus bij ons, de mensen, om hier goed mee om te gaan.”

dilemmaHaselager laat er geen misverstand over be-staan. Robots worden geen mensen. Het blijven instrumenten van mensen. De ver-

antwoordelijkheid voor het gedrag van de robot lijkt dus bij de menselijke eigenaar te liggen. Zo eenvoudig is het volgens Hase-lager echter ook weer niet. “Als je discussi-eert met juristen over robotica, dan denken ze eerst heel praktisch. ‘Robots zijn instru-menten van mensen, een soort auto, klaar. Dus juridisch regelen we het zoals we het met de auto geregeld hebben’. Maar dan stel ik de vraag of een robot eventueel toch iets anders is dan een auto.”

Waarom vraag je dat?“Omdat een robot zelfstandig actief gaat ‘interacteren’ in de dynamische wereld. Dat gaat tot gedrag leiden dat niet altijd te voorspellen is. Stel, je hebt een robot die boodschappen gaat doen en die komt een groepje hangjongeren tegen, dan is het mo-lesteren van zo’n robot natuurlijk veel leu-ker dan het slopen van een bushokje. Je spuit de sensoren van de robot dicht en hij rijdt tegen een oud vrouwtje aan. En dan?

Maar er blijft altijd een dader of schuldige.“Niet zoals bij een auto. Door het interac-tieve en relatief autonome karakter van de robot ontstaat er nu een nieuw domein.

Een robot kan verkeerd gemaakt zijn, maar ook verkeerd gebruikt of verkeerd gestimu-leerd worden. Bovendien zit je niet, zoals bij een auto, constant achter het stuur. Ander voorbeeld: stel, ik ben verlamd en ik kan door brain computer interfacing (bci) een robot aansturen die taken verricht. Die denk ik dan via mijn hersenen een op-dracht te geven – ‘haal koffie’ - en vervol-gens stoot de robot een dure vaas om. Moet ik me dan schuldig voelen of is het de fout

van het bci of van de robot? Het zijn alle drie intelligente systemen die gezamenlijk gedrag programmeren.”

Robots kunnen onvoorspelbaar worden.“Precies. En die risico’s nemen toe naar-mate ze in een steeds groter maatschappe-lijk domein functioneren. Tot nog toe ge-bruiken we robots bijna uitsluitend in gecontroleerde omstandigheden, zoals een fabriek. Op het moment dat je robots in de huissituatie toelaat, is er een meer gevari-eerd gezelschap. Kinderen, huisdieren, be-zoekers, maar ook inbrekers. En tenslotte heb je de openbare ruimte. Die is natuur-lijk heel geschakeerd. Stel, je bent een boodschappenrobot en je bent op weg naar Albert Heijn. Hoor je dan in te grijpen als een kind onverhoeds de straat oprent? Maar wat gebeurt er dan weer?”

Wat gebeurt er dan?“Vooropgesteld: een robot moet nogal wat kunnen om dit te doen. Hij moet kunnen inschatten wat er precies gebeurt, wat de mogelijke consequenties zijn en wat hij op basis van zijn inschatting zou moeten doen. Daar horen dus morele afwegingen bij: hoe weeg je de verschillende kwaden? Daar-naast ontstaan er ook hier vragen over ver-antwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Hoe meer de robot in staat is menselijk ge-drag aan te leren, hoe onduidelijker het wordt wie de uiteindelijke verantwoorde-lijkheid draagt. Zouden we robots in de toe-komst moeten gaan zien als niet-menselijke personen die, vergelijkbaar met bedrijven, wel als rechtspersoon kunnen gelden?”

Veel vragen, hoe vind je de antwoorden?“Dat is niet makkelijk. Je wilt bijvoorbeeld gecontroleerde experimenten, maar die blij-ken lastig te realiseren. Een collega van mij in Groningen wil met een robot in een win-kelcentrum experimenteren. Als een soort gids. Maar verzekeringsmaatschappijen wil-len de mogelijke risico’s nog niet dekken.”

“Het interesseert de robot niets of je de software eruit haalt en er vijf jaar een nieuw programma in zet”

besefHet is in feite het bekende verhaal rondom technologische innovaties. De mogelijk-heid dient zich aan, de dilemma’s worden in kaart gebracht in de hoop de ontwikke-ling goed te kunnen begeleiden. Maar een-voudig is het niet. Haselager: “De vraag-

stukken die rondom robotica op ons afkomen, zijn zo ingewikkeld dat we er nooit volledig en definitief uitkomen. Dat geldt overigens ook voor intermenselijk verkeer. Daar hebben we wetten voor, maar die passen we voortdurend aan. Ik denk dat er voor robotica specifieke wetgeving moet komen en dat we het niet moeten laten bepalen door de economische ontwikke-ling.”

Maar dat gebeurt natuurlijk wel. Terwijl jij aan het nadenken bent, introduceren produ-centen vormen van robotica in de samenle-ving. Het is immers, zoals die juristen zeggen, net een auto, een gebruiksvoorwerp. Waarom zouden we daar zo moeilijk over doen?“Het kan inderdaad goed zijn dat het zo zal gaan, maar laten we het niet bij voorbaat opgeven. Het ministerie van Justitie vraagt wetenschappers niet voor niks om langs te komen en met de top van het departement te praten over deze ontwikkeling. Het besef groeit dat een robot meer is dan een com-puter en een auto.”

Het besef groeit... “Nou ja, goed, het is natuurlijk hartstikke duidelijk dat alles wat wij mensen doen be-hoorlijk ongecontroleerd ontstaat en ver-volgens zijn weg vindt. En dat we ons een hoop bijeffecten pas later realiseren. Denk aan de auto, hartstikke handig, maar we waren niet voorbereid op de files en het mi-lieuprobleem.”

Dat klinkt behoorlijk pessimistisch over onze mogelijkheden om de ontwikkeling van roboti-ca goed te begeleiden.“Als persoon ben ik dat ook wel, maar als wetenschapper probeer ik ervoor te zorgen dat we over de betekenis van robotica in onze samenleving gaan nadenken. Ik weet niet of we dat goed kunnen, maar ik wil het wel graag proberen.” Lachend: “Dan heb ik in ieder geval het idee dat ik zelf nut-tig bezig ben.” n

pim haselager

Foto: Bert B

eelen

Radboud Magazine 31 | maart 20122929 Radboud Magazine 35 | maart 2013

Pim Haselager is een van de sprekers op op 23 mei.

Alumni zijn van harte welkom. Zie www.tedxradboudu.com.

lustrum

31

90 jaar Radboud Universiteit

Donderdagmiddag 16 mei: Radboud SportsAcht teams van studenten, medewerkers en alumni meten hun krachten in tien sporten.Donderdagavond 16 mei: Radboud Rocks Muziekfestival op Park Brakkenstein met onder meer Ilse DeLange en Racoon.Donderdag 16 mei : Excursies voor alumniMet een boottocht ‘Nijmegen omarmt de Waal’ en een toer over de campus.Donderdag 23 mei: TEDxRadboudUVrijdag 24 mei: Radboud CeremonyAcademische plechtigheid in de Stevenskerk met uitreiking eredoctoraten.Dinsdag 28 mei: Radboud Kids – Meet the ProfessorNegentig hoogleraren bezoeken een basisschool in de regio.Zondag 2 juni Radboud CityLezingen, debatten en standjes op en rond het Mariënburgplein in het centrum van Nijmegen.

Zie voor informatie en inschrijving: www.ru.nl/alumni

Lustrum ook een feest voor alumniDe universiteit benut haar achttiende lustrum om de binding te versterken, niet alleen intern, maar ook met haar alumni en de stad. Het college van bestuur hoopt dat de alumni het lustrum aangrijpen weer eens terug te keren naar de campus, die voor velen onherkenbaar veranderd zal zijn.

De sportdag, het festival in de stad, de TEDx-conferentie en een speciaal voor de alumni georganiseerde boottocht over de Waal. Dit is een greep uit de lustrumactiviteiten waaruit alumni kunnen kiezen om de band aan te halen met de univer-siteit (zie kader voor een overzicht van alle lustrumactiviteiten). Rector magnificus Bas Kortmann (foto)hoopt dat het 90-jarig bestaan de alumni aanzet tot een bezoek aan de campus, met name de mensen die langere tijd niet meer op de uni-versiteit zijn ge-weest: die kun-

nen dan met eigen ogen aanschouwen welke enorme ontwikkeling de campus

heeft doorgemaakt. Speciaal voor alumni zijn op 16 mei twee excursies georgani-seerd: een boottocht

over de Waal en een toer over de campus. De boot-

tocht staat in het teken van ‘Nijmegen omarmt de Waal’, de stedenbouwkundige metamorfo-

se die stad en omgeving de komen-de jaren ondergaan.Nog dit jaar

wordt de nieuwe stadsbrug ge-opend.

Zie artikel op pagina’s 34 en 35



Kinderen ontmoeten hoogleraren

Negentig hoogleraren gaan op 28 mei naar basisscholen om te vertellen over hun werk. Met het bezoek wil de universiteit haar verbon-denheid met stad en regio onderstrepen.

Meet the professor is een van de onderdelen van het lustrum waarmee de Radboud Uni-versiteit haar bijzondere verbondenheid met stad en regio wil onderstrepen. De uit-daging waar de hoogleraren voor staan: hoe enthousiasmeren we basisschoolleer-lingen voor de wetenschap? Ellen van Wol-de is een van de hoogleraren die een basis-school bezoeken. “De omgang met kinderen is leuk, ze reageren heel direct en zijn al erg autonoom, in staat om zelf na te denken.” Van Wolde haalde in 2009 alle media toen uit haar onderzoek bleek dat de eerste zin uit de Bijbel eeuwenlang verkeerd is ver-taald. Die vinding onderstreepte voor haar dat ook gevestigde denkbeelden gebaseerd kunnen zijn op onjuiste interpretaties – precies de gedachte achter een eerder pro-ject dat zij op basisschool ‘t Holthuus in Huissen uitvoerde. “Van tevoren wist ik niet goed welke vragen ik aan kinderen kon stellen en welke vragen ik kon verwachten. Hoe bespreek je bijvoorbeeld wat een denk-beeld is?”Om dat uit te leggen, moesten leerlingen een tekening maken van hun gezin. Som-migen tekenden ouders, broers, zussen en huisdieren, anderen tekenden ook ooms, tantes en grootouders, en sommigen uit een gezin met gescheiden ouders tekenden twee gezinnen. “Zo leerden de kinderen dat het bij iedereen thuis anders is, en dat die thuis-situatie je beeld sterk kan beïnvloeden.”

De Radboud Universiteit viert in mei haar achttiende lustrum en ook de stad mag dat weten. Wandelaars kunnen vanaf 8 mei, als de tentoonstelling opent in het Valkhof Museum, uren dwalen door de stad op zoek naar oude sporen. Van de voormalig aula op de Wilhelminasingel (nu Karel de Grote College) tot het huis aan de St Anna-straat waar Andries van Agt heeft gewoond.

Bij tien gebouwen komt er een blijvende markering die met korte tekst de geschie-denis ophaalt. Bijvoorbeeld bij Stella Maris aan de Van Schaeck Mathonsingel: nu een advocatenkantoor, maar voordat het ge-bouw in 1985 door brand werd verwoest onderkomen van verschillende instituten, zoals van Nederlands en van Politicologie.

Ook Oranjesingel 42 krijgt een gedenkte-ken: het pand dat nu Villa Lux heet is sinds de oprichting van de universiteit in 1923 een studentengebouw. De universiteit was tot eind jaren 80 actief in de stad. Toen ver-dwenen ook de laatste instituten naar de huidige campus.

Wie weet dat op de St Annastraat 17 Jos Schrijnen heeft gewoond, de eerste rector van de universiteit? En dat publicist Anton van Duinkerken resideerde aan de Regen-tessestraat 23? Een pand waar de huidige bewoners in elk geval wél hun geschiedenis koesteren is Pater Brugmanstraat 45. De studenten die er wonen noemen het liefko-zend ‘Huize Bomans’, verwijzend naar oud-bewoner en student Godfried Bomans die hier onder meer Erik of het klein insecten-boek schreef. Saillant detail: Dit boek wordt dit jaar gratis uitgedeeld aan leden van bibliotheken, als achtste weggeefboek in de campagne ‘Nederland Leest’.

De tentoonstelling opent op 8 mei. Daar is dan ook de wandelkaart te koop. De 65 sporen worden verder onder de aandacht gebracht met website en app.

Willems-kwartier

Bottendaal

Wolfskuil

Biezen

Galgenveld

Brakkenstein

Heijendaal

Altrade

Hunnerberg

Ubbergen

Heilig Landstichting

Hengstdal

Centrum

Hazenkamp

Benedenstad

Lent

Radboud Universiteit

UMC St. Radboud

St. A

nnas

traa

t

Haterts

eweg

Groesbeeksew

egGraafseweg

KeizerKarelplein

Oranjesingel

Berg enDalseweg

Waalbrug

Sions

weg

Postweg

Groenestraat

Waal

Nieuwe Ubbergseweg

Groenewoudseweg

9

11

64 1

45

259

60 12 13

143 4

61 515 40 39

46

17

496

19

2041

6221

742

50

22

8

5152

5323

24 25

2638

10

47

48

27

54

2829

5530

5657

58

31

3237

63

43

34

35

36

37

16

44(Lent)

6518

Universiteitsgebouwen 11 Gebouw Oude Letteren 12 Studentenhuis (voor WOII) 13 Kunsthistorisch Instituut 14 Studentenvereniging Diogenes 15 Instituut Rechten 16 Wijsbegeerte, Pedagogiek, Psychologie 17 Kapel Zr Franciscanessen 18 Studentenkapel vanaf 1959 19 (Kunst)geschiedenis 20 Meisjesclub (na St Annastraat 22) 21 Culturele Antropologie 22 Studentenhuis Phocas 23 Studiehuis Franciscanen 24 Hoofdgebouw Geogra�e en Planologie 25 Geogra�e en Planologie 26 Tijdelijke studentenkerk 27 Sociologie / Vredesvraagstukken 28 Studentenverblijf Van Agt 29 Spaans, Italiaans, Politicologie 30 Studentenkerk en mensa 31 Bisschop Hamerhuis 32 Barakken Sociologie 33 Studiehuis Albertinum 34 Huize Heyendael 35 Universeel Laboratorium 36 Berchmanianum 37 Studiehuis Nebo 38 Pius-convict 39 SSHN Berg en Dalseweg 23 40 SSHN Jacob Canisstraat 41 SSHN Staringstraat 42 SSHN Van Nispenstraat 43 SSHN Hoogeveldt

Woonhuizen professoren 44 Schoolstraat 1 Frits van der Meer 45 Kronenburgersingel 17 Louis Rogier 46 Graadt van Roggenstr. 20 Latere huis Theo Rutten 47 Regentessestraat 23 Willem Asselbergs (Anton van Duinkerken) 48 Van Oldenbarneveltstr. 27 Latere huis prof. Reinier Post 49 Graafseweg 15 Reinier Post 50 Stijn Buysstraat 11 Jacques van Ginneken 51 Sint Annastraat 17 Jos Schrijnen 52 Sint Annastraat 40 Christine Mohrmann 53 Groesbeekseweg 7 Van der Grinten 54 Mesdagstraat 53 Theo Rutten 55 Sint Annastraat 185 Gerard Brom 56 Archipelstraat 1 Egidius van der Heijden 57 Groesbeekseweg 195 Bernard Hermesdorf 58 Groesbeekseweg 215 Fons Duynstee

Uitgaansplekken studenten 59 Van Broeckhuysenstr. 12 De Karseboom, nu Café Faber 60 Molenstraat 99 Hotel De Bonte Os/Oranjehuis 61 Hotel-restaurant Germania 62 Daalseweg 19 Café 't Haantje 63 Professor Bromstr. 54 Café De Marck, nu Piecken

Overige locaties 64 Stevenskerk 65 De Vereeniging

Universiteitssporen in de stad

2

3

1

4

6

7

8

9

10

5

Instituutsgebouw en Bibliotheek Snijderstraat 4, 18 / Platemakersstraat 13 / Muchterstraat 28-32Een door de Sint Radboudstichting aangekocht allegaartje van gebouwen (een voormalige bank, woonhuizen, een sigarenfabriek en een pakhuis). Was het onder-komen van de universiteitsbibliotheek. Raakte zwaar beschadigd bij het bombardement van 22 februari 1944. Gesloopt in 1973.

De Sint Ignatiuskerk Molenstraat 37Decor van de feestelijke opening van de universiteit op 17 oktober 1923 dat een rol kreeg als universiteitskerk. In de oorlog grotendeels verwoest, waarna het na herstel een tweede leven geniet als Molenstraatkerk.

Stella Maris Van Schaeck Mathonsingel 4Deed vanaf 1924 dienst als pensionaat voor meisjesstudenten. Werd kort na de oorlog noodlocatie van de instituten in de Benedenstad. Vanaf 1967 onderkomen van Nederlands en later Politicologie. Is in 1985 geheel afgebrand, waarna onder dezelfde naam op die plek een advocatenkantoor werd gevestigd.

Hoofdgebouw Keizer Karelplein 11Aangekocht in 1923 door de St Radboudstichting van de kruideniersfamilie De Gruyter. Deed dienst als bureau van de universiteit. Raakte onherstelbaar beschadigd bij de bevrijding van Nijmegen in september 1944.

Corpsgebouw Oranjesingel 42Onderkomen van Nijmeegs Studenten Corps Carolus Magnus (opgericht in 1923) en zijn onderafdelingen (Sociëteit Roland, Meisjesclub, Faculteitsverenigingen) en talloze jaarclubs en disputen (zoals H.O.E.K., Tempeliers, Kavaliers, De Gong, Durendal). Werd in de jaren 70 Politiek-Kultureel Centrum O’42. Is nu een dependance van arthouse Lux.

Mensa academica Oranjesingel 3Werd ook wel het ‘Universiteitshuis’ genoemd, was onder andere de mensa academica totdat die naar Oranjesingel 42 verhuisde. Werd daarna onderkomen van Studenten-huisvesting, totdat die in de jaren 60 verhuisde en het pand studentenhuis werd.

Studentenhuis Pater Brugmanstraat 45Studentenhuis dat eind jaren dertig werd bewoond door twee studenten die nadien nationale roem vergaarden: de schrijver Godfried Bomans, die hier Erik of het kleine insectenboek schreef en minister-president Jo Cals. Is nog steeds studentenhuis en wordt door bewoners ‘Huize Bomans’ genoemd.

Meisjeshuis Sint Annastraat 22Het pand Sint Annastraat 22 deed meteen na de Tweede Wereldoorlog eerst dienst als noodlocatie voor onderwijs. In februari 1947 werd Sint Annastraat 22 ‘Meisjes-huis’ en dat bleef zo tot in de jaren zeventig, toen het pand overging naar de Stichting Studenten Huisvesting Nijmegen.

Aula Bijleveldsingel / Wilhelminasingel 13Gebouwd in 1931; eerste nieuwbouw van de universiteit. Was het visitekaartje van de universiteit, gebruikt voor academische plechtigheden en ook voor colleges. Werd in 1969 bezet door studenten en uitgeroepen tot ‘permanent diskussiesentrum voor een Demokratiese Universiteit’. Is nu onderkomen van het Karel de Grote College.

Titus Brandsma-kapel Doddendaal 8Gedenkkapel voor de in 1942 in Dachau omgekomen Titus Brandsma, sinds 1923 hoogleraar in de wijsbegeerte en de mystiek en in 2006 uitverkoren als ‘grootste Nijmegenaar aller tijden’. Brandsma (1881) verwierf een status als martelaar vanwege zijn aanhoudende waarschuwingen tegen het nationaal-socialisme. Op deze plek stond het voormalige Carmelklooster waar Brandsma sinds 1930 heeft gewoond.

Ter gelegenheid van het

achttiende lustrum krijgen tien

voormalige universiteits-

gebouwen een in de stoep

gemarkeerde tegel, met tekst

die verwijst naar de vroegere

functies. Dit maakt deel uit van

een nieuwe rondwandeling met

kaart en app langs 65 plekken

waar de universiteit haar sporen

heeft nagelaten. In Museum Het

Valkhof is een tentoonstelling

gewijd aan de plaats van de

universiteit in de stad.

8 mei t/m 16 juni, Prentenkabinet Valkhof Museum

Met foto’s en �lms brengt Radboud in de stad. Nijmegen en zijn universiteit (1923-2013) de historische relatie tussen universiteit en stad in beeld.

info

grap

hic:

Lou

man

& F

riso

, Nijm

egen

Willems-kwartier

Bottendaal

Wolfskuil

Biezen

Galgenveld

Brakkenstein

Heijendaal

Altrade

Hunnerberg

Ubbergen

Heilig Landstichting

Hengstdal

Centrum

Hazenkamp

Benedenstad

Lent

Radboud Universiteit

UMC St. Radboud

St. A

nnas

traa

t

Haterts

eweg

Groesbeeksew

egGraafseweg

KeizerKarelplein

Oranjesingel

Berg enDalseweg

Waalbrug

Sions

weg

Postweg

Groenestraat

Waal

Nieuwe Ubbergseweg

Groenewoudseweg

9

11

64 1

45

259

60 12 13

143 4

61 515 40 39

46

17

496

19

2041

6221

742

50

22

8

5152

5323

24 25

2638

10

47

48

27

54

2829

5530

5657

58

31

3237

63

43

34

35

36

37

16

44(Lent)

6518

Universiteitsgebouwen 11 Gebouw Oude Letteren 12 Studentenhuis (voor WOII) 13 Kunsthistorisch Instituut 14 Studentenvereniging Diogenes 15 Instituut Rechten 16 Wijsbegeerte, Pedagogiek, Psychologie 17 Kapel Zr Franciscanessen 18 Studentenkapel vanaf 1959 19 (Kunst)geschiedenis 20 Meisjesclub (na St Annastraat 22) 21 Culturele Antropologie 22 Studentenhuis Phocas 23 Studiehuis Franciscanen 24 Hoofdgebouw Geogra�e en Planologie 25 Geogra�e en Planologie 26 Tijdelijke studentenkerk 27 Sociologie / Vredesvraagstukken 28 Studentenverblijf Van Agt 29 Spaans, Italiaans, Politicologie 30 Studentenkerk en mensa 31 Bisschop Hamerhuis 32 Barakken Sociologie 33 Studiehuis Albertinum 34 Huize Heyendael 35 Universeel Laboratorium 36 Berchmanianum 37 Studiehuis Nebo 38 Pius-convict 39 SSHN Berg en Dalseweg 23 40 SSHN Jacob Canisstraat 41 SSHN Staringstraat 42 SSHN Van Nispenstraat 43 SSHN Hoogeveldt

Woonhuizen professoren 44 Schoolstraat 1 Frits van der Meer 45 Kronenburgersingel 17 Louis Rogier 46 Graadt van Roggenstr. 20 Latere huis Theo Rutten 47 Regentessestraat 23 Willem Asselbergs (Anton van Duinkerken) 48 Van Oldenbarneveltstr. 27 Latere huis prof. Reinier Post 49 Graafseweg 15 Reinier Post 50 Stijn Buysstraat 11 Jacques van Ginneken 51 Sint Annastraat 17 Jos Schrijnen 52 Sint Annastraat 40 Christine Mohrmann 53 Groesbeekseweg 7 Van der Grinten 54 Mesdagstraat 53 Theo Rutten 55 Sint Annastraat 185 Gerard Brom 56 Archipelstraat 1 Egidius van der Heijden 57 Groesbeekseweg 195 Bernard Hermesdorf 58 Groesbeekseweg 215 Fons Duynstee

Uitgaansplekken studenten 59 Van Broeckhuysenstr. 12 De Karseboom, nu Café Faber 60 Molenstraat 99 Hotel De Bonte Os/Oranjehuis 61 Hotel-restaurant Germania 62 Daalseweg 19 Café 't Haantje 63 Professor Bromstr. 54 Café De Marck, nu Piecken

Overige locaties 64 Stevenskerk 65 De Vereeniging

Universiteitssporen in de stad

2

3

1

4

6

7

8

9

10

5

Instituutsgebouw en Bibliotheek Snijderstraat 4, 18 / Platemakersstraat 13 / Muchterstraat 28-32Een door de Sint Radboudstichting aangekocht allegaartje van gebouwen (een voormalige bank, woonhuizen, een sigarenfabriek en een pakhuis). Was het onder-komen van de universiteitsbibliotheek. Raakte zwaar beschadigd bij het bombardement van 22 februari 1944. Gesloopt in 1973.

De Sint Ignatiuskerk Molenstraat 37Decor van de feestelijke opening van de universiteit op 17 oktober 1923 dat een rol kreeg als universiteitskerk. In de oorlog grotendeels verwoest, waarna het na herstel een tweede leven geniet als Molenstraatkerk.

Stella Maris Van Schaeck Mathonsingel 4Deed vanaf 1924 dienst als pensionaat voor meisjesstudenten. Werd kort na de oorlog noodlocatie van de instituten in de Benedenstad. Vanaf 1967 onderkomen van Nederlands en later Politicologie. Is in 1985 geheel afgebrand, waarna onder dezelfde naam op die plek een advocatenkantoor werd gevestigd.

Hoofdgebouw Keizer Karelplein 11Aangekocht in 1923 door de St Radboudstichting van de kruideniersfamilie De Gruyter. Deed dienst als bureau van de universiteit. Raakte onherstelbaar beschadigd bij de bevrijding van Nijmegen in september 1944.

Corpsgebouw Oranjesingel 42Onderkomen van Nijmeegs Studenten Corps Carolus Magnus (opgericht in 1923) en zijn onderafdelingen (Sociëteit Roland, Meisjesclub, Faculteitsverenigingen) en talloze jaarclubs en disputen (zoals H.O.E.K., Tempeliers, Kavaliers, De Gong, Durendal). Werd in de jaren 70 Politiek-Kultureel Centrum O’42. Is nu een dependance van arthouse Lux.

Mensa academica Oranjesingel 3Werd ook wel het ‘Universiteitshuis’ genoemd, was onder andere de mensa academica totdat die naar Oranjesingel 42 verhuisde. Werd daarna onderkomen van Studenten-huisvesting, totdat die in de jaren 60 verhuisde en het pand studentenhuis werd.

Studentenhuis Pater Brugmanstraat 45Studentenhuis dat eind jaren dertig werd bewoond door twee studenten die nadien nationale roem vergaarden: de schrijver Godfried Bomans, die hier Erik of het kleine insectenboek schreef en minister-president Jo Cals. Is nog steeds studentenhuis en wordt door bewoners ‘Huize Bomans’ genoemd.

Meisjeshuis Sint Annastraat 22Het pand Sint Annastraat 22 deed meteen na de Tweede Wereldoorlog eerst dienst als noodlocatie voor onderwijs. In februari 1947 werd Sint Annastraat 22 ‘Meisjes-huis’ en dat bleef zo tot in de jaren zeventig, toen het pand overging naar de Stichting Studenten Huisvesting Nijmegen.

Aula Bijleveldsingel / Wilhelminasingel 13Gebouwd in 1931; eerste nieuwbouw van de universiteit. Was het visitekaartje van de universiteit, gebruikt voor academische plechtigheden en ook voor colleges. Werd in 1969 bezet door studenten en uitgeroepen tot ‘permanent diskussiesentrum voor een Demokratiese Universiteit’. Is nu onderkomen van het Karel de Grote College.

Titus Brandsma-kapel Doddendaal 8Gedenkkapel voor de in 1942 in Dachau omgekomen Titus Brandsma, sinds 1923 hoogleraar in de wijsbegeerte en de mystiek en in 2006 uitverkoren als ‘grootste Nijmegenaar aller tijden’. Brandsma (1881) verwierf een status als martelaar vanwege zijn aanhoudende waarschuwingen tegen het nationaal-socialisme. Op deze plek stond het voormalige Carmelklooster waar Brandsma sinds 1930 heeft gewoond.

Ter gelegenheid van het

achttiende lustrum krijgen tien

voormalige universiteits-

gebouwen een in de stoep

gemarkeerde tegel, met tekst

die verwijst naar de vroegere

functies. Dit maakt deel uit van

een nieuwe rondwandeling met

kaart en app langs 65 plekken

waar de universiteit haar sporen

heeft nagelaten. In Museum Het

Valkhof is een tentoonstelling

gewijd aan de plaats van de

universiteit in de stad.

8 mei t/m 16 juni, Prentenkabinet Valkhof Museum

Met foto’s en �lms brengt Radboud in de stad. Nijmegen en zijn universiteit (1923-2013) de historische relatie tussen universiteit en stad in beeld.

info

grap

hic:

Lou

man

& F

riso

, Nijm

egen

Universiteit vereeuwigt haar sporen in de stad

Met een wandelkaart, een app en een tentoonstelling in het Valkhof Museum markeert de universiteit sporen die ze in Nijmegen heeft nagelaten.

De tien tegels1. Instituutsgebouw en bibliotheek2. Sint-Ignatiuskerk3. Stella Maris4. Hoofdgebouw5. Corpsgebouw6. Mensa academica7. Studentenhuis8. Meisjeshuis9. Aula10. Titus Brandsma kapel

Radboud Magazine 31 | maart 20123333 Radboud Magazine 35 | maart 2013

Kinderen ontmoeten hoogleraren

Van Wolde bestudeerde met de leerlingen diverse scheppingsverhalen. “Dat is een manier om te onderzoeken welke denk-beelden er bestaan over het begin. De leer-lingen ontdekten al snel dat die analyse al-tijd gekleurd wordt door je eigen denkbeeld, en dat beelden afhankelijk zijn van cultuur, tijd en plaats.”Bijzonder van het werken op de basisschool noemt Van Wolde de creativiteit van kin-deren. “Waar wij wetenschappers het

meestal moeten doen met statige woorden op papier kunnen de kinderen naar har-tenlust knippen, plakken en kleuren om zich de materie eigen te maken.” Terugblik-kend: “Het is zoals onderwijs zou moeten zijn. Geen protocol waarbij het slechts gaat over studiepunten en opdrachten, maar een omgeving waarin de onderzoekende geest van leerlingen geprikkeld wordt, en waar onderzoekers van verschillende leef-tijden en niveaus van elkaar kunnen leren.” Van Wolde bezoekt op 28 mei weer een ba-sisschool. Aanknopingspunt is dit keer de vraag: waar was ik toen ik er nog niet was? “Het is een relevante vraag die veel kinde-ren stellen. Vanuit die verwondering hoop ik hen te kunnen prikkelen en kennis te la-ten maken met de wetenschap.”

Radboud City, universiteitsfestival in de stad

Op zondagmiddag 2 juni pakt de universi-teit groots uit met een festival op het Mariënburgplein in het centrum van Nij-megen. Een overzicht van de activiteiten.

Openbare bibliotheek Thema: Gezondheid Lezingen en debatten aan de hand van doorbra-ken die in Nijmegen zijn gerealiseerd en de sa-menleving goed van pas komen. Denk aan in-novatieve apparaten waarmee burgers zelf hun gezondheid kunnen controleren. Het archief Thema: Nijmegen 2033Een programma waarin wetenschappers samen met partijen uit de samenleving nadenken over de stad over twintig jaar. Zo zal wethouder Jan van der Meer zich buigen over de vormgeving van de duurzame stad, en Pim Haselager (zie ook pag. 26) over de rol van de robot in de nieuwe stad. Arthouse Lux Thema: OpvoedingWetenschappers behandelen dilemma’s in de opvoeding, zoals de omgang van kinderen met sociale media. Ook in Lux: filmfestival met korte films van studenten en middelbare scho-lieren uit Nijmegen over de toekomst van de stad.Mariënburgkapel Thema: VertrouwenEen publieksvriendelijke benadering van het thema van de TEDx-conferentie, over institu-ties die te maken hebben met afbrokkelend ver-trouwen. Met bijvoorbeeld een schaduwrecht-bank met debat over het tanend vertrouwen in de rechtspraak.Vlaams Arsenaal Thema: SpeedcollegesMinicolleges van hoogleraren over actuele onderwerpen. Mariënburgplein Zo’n 25 standjes met onder meer een kans om snel een exotische taal te leren, proefjes te doen in de natuurkunde, scheikunde en hersenwe-tenschap, te ontdekken dat statistiek zo saai niet is en een historische rondwandeling te ma-ken. Muziek op het podium van Nijmeegse studenten completeert het geheel. Toegang is gratis.

ellen ten wolde met leerlingen van ’t holthuus in huissen

Foto: Bert B

eelen

Het Wetenschapsknooppunt Radboud Universiteit Nijmegen heeft tot doel de relatie tussen de Radboud Universiteit en het (basis)onderwijs verder te ver-sterken. In de reeks ‘Wetenschappelijke doorbraken de klas in’ zijn inmiddels twee boeken beschikbaar, met tal van lesvoorbeelden. Zie www.ru.nl/weten-schapsknooppunt.


Eind 2016 zal in de Waal een stadseiland ver-rijzen, als onderdeel van het project om de rivier meer ruimte te geven en de kans op overstromingen te verkleinen. “Het stadsei-land is misschien wel het meest tot de ver-beelding sprekende onderdeel van het grote verandertraject in het rivierengebied”, zegt Toine Smits, die vanuit de universiteit nauw betrokken is bij de ontwikkelingen. “Op Noord-Europese schaal is wat hier gebeurt uniek.”Eind jaren tachtig veranderde de kijk op ri-vierbeheer drastisch: de rivier was niet lan-ger alleen een transportweg waartegen we ons met steeds hogere dijken moesten wa-penen, maar werd ook natuurgebied. Smits: “Het steeds maar indammen van het water zorgt op lange termijn voor veiligheidspro-blemen en is slecht voor het ecologisch her-stel.” Onder andere de Nijmeegse universi-teit stond aan de wieg van de nieuwe visie op het rivierbeheer. De nieuwe visie op rivieren kreeg een impuls na de overstromingen van 1993 en 1995, toen de overheid actief inzette op het program-ma ‘Ruimte voor de rivier’. Na lang gesoebat werd het oorspronkelijke weidse perspectief op ruimtelijke kwaliteit verlaten, waarna al-leen plannen overbleven om de kribben te verlagen. De universiteit schoot de teleurge-stelde regio te hulp en lanceerde het onder-zoek ‘Leven met water’. Tachtig kilometer Waal werd aan de tekentafel herschapen. “Het project geeft de stad allure”, zegt Smits. Ook sociologen, planologen en eco-nomen dachten mee. “De universiteit beves-tigt haar toegevoegde waarde in de regio.”

Boottocht: donderdagmiddag 16 mei. Alumni kunnen die middag ook deelnemen aan een excursie op de Nijmeegse campus.

Alumni kunnen tijdens het lus-trum een boottocht maken om het project ‘Nijmegen omarmt de Waal’ te bekijken. Hoogleraar Watermanagement Toine Smits is een van de gidsen. ‘Dit geeft de stad allure.’

Alumni naar Nijmeegse ‘Île-de-Paris’


Boottocht: donderdagmiddag 16 mei. Alumni kunnen die middag ook deelnemen aan een excursie op de Nijmeegse campus.

Alumni naar Nijmeegse ‘Île-de-Paris’

Bron: G

emeente N

ijmegen

Aanzicht vanuit het oosten; rechts Lent.

tekst: bea ros

In gesprek met Harm Olden-hof (90) komt de Nijmeegse universiteitsgeschiedenis moei-teloos tot leven. Hij heeft niet alleen namen paraat, maar ook citaten en volzinnen van pro-fessoren. En hij zingt zeventig jaar na dato nog moeiteloos ‘Klokke Roeland’, het lied waarmee de universitaire gym-nastieklessen steevast besloten werden.Als Oldenhof in september 1941 aan zijn studie begint, telt het Instituut Geschiedenis twintig studenten. “We hadden colle-ges in het Hoofdgebouw aan het Keizer Karelplein, een grote, witte pronkvilla. Aan het eind van de oorlog was die compleet verwoest.”

Een halfjaar nadat Oldenhof is gestart, kondigt Göring de Ar-beitseinsatz af: jonge mannen moeten in Duitsland komen werken. In de loop van 1942 moeten ook studenten eraan geloven. “Ik at vaak in de men-

sa en gold daar zo’n beetje als beheerder van de vorken en de lepels. Ik inventariseerde elke dag wie er ‘s avonds zou komen eten en nam het bestek en ser-vies mee naar het adres van die dag. We durfden niet meer op een vaste locatie te eten. Dan waren we een wel erg makkelij-ke prooi voor de Duitsers.”Eerder al was hun vaste stek, het Corpsgebouw ofwel de So-ciëteit van studentenvereniging Carolus Magnus aan Oranje-

singel 42, gevorderd door de Duitsers. “We werden veror-donneerd om een bordje ‘ver-boden voor joden’ op te han-gen, maar dat hebben we weggestemd. Toen werden we allemaal buitenleden van de vereniging.Begin 1943 kiest Oldenhof, net als veel medestudenten, eieren

voor zijn geld. “Op 13 februari, een paar maanden voor de rec-tor de universiteit sloot, ben ik ondergedoken bij een bevrien-de familie in Dronrijp.” Na de oorlog treft hij een verwoeste stad aan. De Pater Brugmans-traat, waar hij woonde, is aan één kant helemaal weggevaagd.

spijbelenOldenhof omschrijft het stu-dentenleven als “zo laat moge-lijk wakker worden”. Hij vindt

de colleges van de twee hoogle-raren geschiedenis, Cornelis-sen en Post, saai. Hoewel hij veel spijbelt, haalt hij in 1947 zijn kandidaatsdiploma. “Pro-fessor Cornelissen zei: ‘We hebben u wel eens op college gezien, maar we hebben u va-ker niet gezien. Toch hebt u zich kennelijk de stof zo eigen

weten te maken dat u geslaagd bent.’”Als in september 1947 professor Rogier aantreedt als opvolger van de plots overleden Corne-lissen, weet Oldenhof dat hij bij hém wil afstuderen. “Hij woonde nog in Rotterdam, waar hij leraar was, ik was zijn enige student. Hij zei: ‘Ik ben niet van plan voor u alleen col-lege te geven. Maar ik vind het wel leuk als u eens langs-komt.’”In Rogier vindt Oldenhof zijn eigen interesses terug en het klikt tussen beiden. “Rogier had oog voor mensen en stond met beide benen in de wereld.” Ook na Oldenhofs afstuderen houden de twee contact, onder andere via redactiewerk voor het archief van de katholieke kerk. “Jaarlijks ontmoetten we elkaar in Utrecht en dan aten we een smakelijke fazant à la Metternich.”

‘Ik ben niet van plan alleen voor u college te geven’

Harm Oldenhof heeft hetzelfde bouwjaar als de universiteit: 1923. Hij studeerde van 1941 tot 1949 geschiedenis bij de hoog-leraren Post en Rogier. En leende zijn woordenboeken Grieks en Latijn uit aan Godfried Bomans.

36Radboud Magazine 35 | maart 2013 36Radboud Magazine 35 | maart 2013

“De aan Bomans uitgeleende boeken heb ik nooit teruggezien”

groentoneelNet als alle studenten is Olden-hof lid van het corps. Hij kiest voor het ‘melkdispuut’ De Gong, dat niet kroegjool, maar ironie en intellect hoog in het vaandel heeft staan. Een van zijn ontgroeners is Godfried Bomans. “We moesten ’s och-tends vroeg marcheren op de Goffert. Maar niet te vroeg, want de ouderejaars moesten er zelf ook bij zijn.” Bomans’ in-breng is vooral prominent bij het Groentoneel, waarbij de le-den in spe een toneelstuk on-der regie van een ouderejaars opvoeren. “Hij schoof het oor-spronkelijke stuk opzij en flans-te zelf iets nieuws in elkaar.” Als tweedejaars woont Olden-hof met Bomans in het studen-tenpension van mevrouw Van Gendt, Pater Brugmanstraat 45, een pand dat bij de huidige bewoners, ook studenten, Resi-dentie Bomans heet. Oldenhof leent Bomans zijn Griekse en Latijnse woordenboek. “God-fried en zijn ouweheer konden niet zo goed met elkaar op-schieten waardoor Godfried weinig leefgeld had. Daarom gaf hij bijlessen Grieks en La-tijn.” De woordenboeken heeft Oldenhof nooit meer terugge-zien. Net als Oldenhof is ook Bomans geen trouw collegebe-zoeker. “Ik zocht de buitenlucht op, hij de binnenlucht van zijn kamer.”De Sociëteit bezoekt Oldenhof niet veel. “Ik was geen uitgaans-type.” Wel is hij altijd bij de maandelijkse debatavonden van De Gong. “Eerst gaf iemand

een lezing en daarna brak de discussie los. Nou ja, meestal dan. Ik herinner me een lezing over Shakespeare, toen de spre-ker na twee zinnen aan het ein-de van zijn stof was.” Naast zijn baan als leraar op een kweekschool werkt Olden-

hof aan zijn dissertatie over ka-tholiek leven in Friesland on-der de Republiek (1580-1795), natuurlijk met Rogier als bege-leider. Oldenhof blijft publice-ren, artikelen en gedenkboeken voor jubilerende katholieke pa-rochies, en is 32 jaar voorzitter

van de Vereniging voor Katho-lieke Kerkgeschiedenis. “Al twee jaar ben ik van plan er he-lemaal mee op te houden. Maar ja, dan komt er weer een vraag en dan doe ik het toch weer.” n


harm oldenhof (rechts)

Foto: Erik van ‘t Hullenaar

tekst: bea ros

Hersengebieden die tijdens het voorlezen in het babybrein ac-tief worden, ontwikkelen zich later vlotter. Kinderen die veel voorgelezen worden, komen met een grotere woordenschat de basisschool binnen. En veel fictie lezen in de vrije tijd werpt op school vruchten af. Het is zomaar een greep uit onder meer Nijmeegs leesonderzoek. Geen wonder dat de overheid

een aantal jaren geleden het leesbevorderingsprogramma Kunst van Lezen heeft inge-steld. Een van de uitvoerders, Stichting Lezen, heeft samen met andere organisaties 2013 uitgeroepen tot Jaar van het Voorlezen.

kraaiennestDe Nijmeegse onderzoeksgroep Leren & Plasticiteit onder-steunt scholen bij het verbete-ren van hun taal- en leeson-derwijs. Daarbinnen doet orthopedagoog Carmen Dam-huis onderzoek naar effectief voorlezen. Voorlezen heeft een positief effect op de woorden-schatontwikkeling van kleu-ters, Damhuis helpt leerkrach-ten om het onderste uit de kan te halen. Via het (voor)lezen van boeken krijgen kinderen andere woor-den te horen dan in gesproken taal. Hoe zorg je er nu voor dat ze die woorden ook onthou-den, wil Damhuis weten. Uit

haar onderzoek bleek dat kin-deren woorden goed onthou-den als leerkrachten daar expli-ciet instructie over geven, dus door te vertellen wat woorden betekenen. “Als de leerkracht een prentenboek over een pira-tenschip voorleest waarin spra-ke is van een kraaiennest, be-grijpen kleuters door de verhaalcontext plus de prent wel wat dat woord betekent. Maar toen ik ze er een week la-ter weer naar vroeg, begonnen de meeste kinderen toch over vogels te praten”, vertelt Dam-huis.


2013 is het Jaar van het Voorlezen. Voorlezen is een belangrijke weg-bereider voor een goede school-loopbaan, zo blijkt uit Nijmeegs onderzoek. Leraren kunnen aan de Nijmeegse letterenfaculteit inspiratie op doen. “Cursisten vinden het fijn als wij een boek helemaal fileren.”

De kunst van het lezen

Jos Joosten:“De boekenomzet daalt wel. Toch verschijnen in de literaire eredivisie elk jaar weer meer titels.”


Beter is interactief voorlezen: tijdens en na het voorlezen veel praten met kinderen over het verhaal en woorden uit het ver-haal. Ook dat is wel bekend, maar hoe pak je dat nu aan in de klas? Bovendien blijkt dat taalzwakke kinderen meer no-dig hebben dan alleen voorle-zen. Daarom ontwikkelde Damhuis een taalaanpak, sa-men met het aan de Radboud Universiteit gevestigde landelij-ke Expertisecentrum Neder-lands. De leerkrachten lezen hierbij elke twee weken hetzelf-de prentenboek drie keer voor, waarbij ze wekelijks aan zes tot acht woorden uit het boek uit-

gebreid aandacht besteden met uitleg en spelletjes, maar ook door zelf het woord vaak te ge-bruiken. De leerkracht kan dan meteen checken welke kinde-ren het woord wel en niet ken-nen. Damhuis monitort welke woorden kinderen wel makke-lijk onthouden en welke niet en zorgt dat moeilijker woor-den vaker terugkomen. Zo kan haar onderzoek uitmonden in adviezen voor ondersteuning van taalzwakke kinderen.

passie voor boekenHoogleraar Nederlandse Let-terkunde Jos Joosten is “de trotse vader” van een voorlees-

kampioen van een Nijmeegse basisschool. Maar hij bekent meteen dat hij zelf thuis nau-welijks voorleest aan zijn vier kinderen. “Dat doet mijn vrouw. Bovendien lezen ze in-middels allemaal zelf, en ook veel.”Veellezers hebben het inder-daad minder nodig, maar het motto van het Jaar van het Voorlezen is wel: blijf ook voor-lezen als kinderen zelf al kun-nen lezen. Voorlezen vergroot namelijk de leesmotivatie en leidt kinderen naar gevarieer-der leesvoer. Uit onderzoek blijkt een eenduidig verband tussen fictie lezen in de vrije

jos muijres jos joosten

Jos Muijres:“Onze cursisten hebben lezen hoog zitten en willen die passie graag doorgeven aan hun leerlingen”

Foto: Bert B

eelen

Foto: Bert B

eelen

tijd en schoolprestaties. Niet alleen in de kleuterklas, maar ook in de bovenbouw en op de middelbare school blijven lera-ren die voorlezen en hun eigen passie voor boeken overbren-gen, belangrijk..

De Nijmeegse letterenfaculteit komt die leraren tegemoet met de postacademische cursus Ne-derlandse en Vlaamse letter-kunde, een jaarlijkse cursus waarin acht recente literaire romans centraal staan. Jos Muijres, medewerker bij de op-leiding Nederlands, heeft deze

cursus in 2006 weer nieuw le-ven ingeblazen. De belangstel-ling neemt jaarlijks toe, van 27 deelnemers in 2006 tot 170 in 2013, mede dankzij digitale ka-nalen als Facebook en Linke-dIn. “Deelnemers zijn voor 80 procent docenten uit het voortgezet onderwijs, zowel alumni van onze universiteit als van elders.” Ze noemen twee belangrijke motieven om deel te nemen: eindelijk weer eens de intellectuele uitdaging om een boek grondig te analy-seren en inspiratie opdoen voor hun eigen lessen. “Cursis-

ten vinden het fijn als wij een boek helemaal fileren en ver-schillende mogelijke interpre-taties de revue laten passeren. We horen ook vaak terug: als ik het uit mezelf had moeten doen, had ik dit boek nooit ge-lezen. Dit is een verrijking.”

aanstekelijkJoosten opent de cursus met een algemeen college over le-zen. In zijn publicatie Staande receptie zet hij cijfers op een rij-tje over wie er leest en wie er schrijft. Zo is de gemiddelde le-zer een vrouw van 45+. De ge-middelde schrijver van literaire romans daarentegen is een man van 47 jaar. “Daal je af naar meer populaire lectuur, dan komen er wel meer vrou-welijke auteurs bij.”

Of er echt minder gelezen wordt, zoals uit diverse (markt)onderzoeken blijkt? Joosten durft het niet te zeggen. “De boekenomzet daalt wel. Toch verschijnen in de literaire ere-divisie elk jaar weer meer titels. Daar is van een daling geen sprake.” Bij zijn studenten con-stateert hij ook niet echt een verminderde leeshonger. Muijres merkt dat enthousiast vertellen over boeken aansteke-lijk werkt. Dat geldt voor stu-denten, leerlingen en hun lera-ren. “Onze cursisten hebben lezen heel hoog zitten. Ze wil-len die passie graag doorgeven aan hun leerlingen. Dit zijn de mensen die we nodig hebben om lezers te kweken en studen-ten voor letteren te werven.” n

Vijf back-to-books-tipsAls student las u tegen de klippen op, nu komt het er zelden meer van. Ja, onderzoeksrapporten en beleidsnota’s, maar een lekker leesboek, ho maar. Herkenbaar? Doe dan dit:

1. Ga bij een leesclubBelangrijkste motief voor deelname aan een leesclub blijkt: de pretti-ge stok achter de deur om eindelijk weer eens een boek te lezen.2. Volg de postacademische literatuurcursus van de Nijmeegse letterenfaculteitOok hier verzuchten deelnemers: eindelijk een goed excuus om weer een boek te lezen.3. Reis met de treinBesteed uw reistijd nuttig en aangenaam met het lezen van een boek. En heeft de trein weer eens vertraging, download dan de Ver-tragingsapp: een app met korte verhalen en fragmenten uit romans, die de wachttijd overbruggen en u lekker maken naar de rest van het boek.4. Reis met de autoDe ideale manier om boeken te ‘lezen’: laat u voorlezen. Het aanbod aan luisterboeken wordt steeds gevarieerder en interessanter. Kijk op www.luisterboeken.nl.5. Lunch met een boekGoed, heel collegiaal klinkt dit niet. Maar eten moet u toch, neem dan tegelijk wat leesvoer mee. En u kunt met uw collega’s altijd weer praten over het boek.

Geen idee wat te lezen? Hier alvast twee absolute aanraders van Nijmeegse beroepslezers.

Aanrader van Jos Muijres: Mustafa Kör, De lammeren“Deze roman heb ik al aan hon-derden studenten aanbevolen en de meesten zijn er erg en-thousiast over. Vanuit het per-spectief van een Turkse familie krijg je een beeld van hoe het is om te emigreren naar Neder-land. Prachtig geschreven.”

Aanrader van Jos Joosten: C.C.S. Crone, De schuiftrompet“Een bundel met korte verhalen en novellen. Een soort Nescio, maar dan somberder. Met fan-tastische formuleringen. De af-gelopen dertig jaar is deze bun-del drie keer herdrukt en telkens weer zijn de kritieken laaiend enthousiast, maar te weinig lezers kennen hem.”


Ze maakten vooral veel plezier, pretentieloos plezier. Vijftig jaar na dato komen de leden van dispuut VAT’62 nog altijd samen. Afgelopen najaar wandelden ze van de Benedenstad, waar ze elkaar wekelijks in de Stella Kelder ontmoetten, naar hun oude sociëteit Diogenes.

‘Zo intens, zo volledig’

archief

Bij de installatie van het bestuur, lichting 1964-1965. Van links: Willem Meulman, Jan de Moor, Jos Wieland (praeses) en Emi-le Lockefeer.


tekst: lydia van aart

“Met een gehuurd Volkswagen-busje togen we naar Leuven, waar in die tijd de taalstrijd woedde. Frans- en Nederlands-talige studenten gingen letter-lijk met elkaar op de vuist voor gelijke rechten.” Sociaal geo-graaf Willem Meulman werd in 1963 lid van vat’62 en herin-nert zich het uitstapje nog goed. “Een enkel aangeschoten dispuutslid raakte verzeild in de straatgevechten en werd zelfs opgepakt. Maar dat was het gevolg van balorigheid, niet van politieke solidariteit.”Afgelopen najaar vierde vat’62 het tiende lustrum. De cijfers van de dispuutsnaam staan voor het oprichtingsjaar, de let-ters voor ‘vinculum amicitia tenet’, Latijn voor: vriendschap vormt onze band. Meulman staat links op de foto van het vat’62-bestuur van 1964-65. Hij was quaestor, pen-ningmeester dus. Naast hem staan Jan de Moor (vice-prae-ses) en Jos Wieland (praeses), later respectievelijk hoogleraar Kinderrevalidatie en rijksarchi-varis. Emile Lockefeer, abactis ofwel secretaris, sluit rechts de rij. Hij werkte als tandarts en tandheelkundig verzekerings-adviseur. De lustrumviering brengt 18 van de 24 nog in leven zijnde reünisten bijeen, samen met hun partners en enkele wedu-wen. Na de lunch volgt een stadswandeling naar voormalig sociëteit Diogenes. Straks zal tijdens een diner in Jachtslot de Mookerheide het lustrumboek worden aangeboden.

Martin Klomp is de aangewe-zen reünist om de wandeling te begeleiden; hij was tijdens zijn geneeskundestudie ‘meester van het onnutte feit’. Kuierend door de Benedenstad peinzen Lockefeer en Meulman over de vraag wat een dispuut zodanig bindt, dat het een halve eeuw na oprichting nog samenkomt. De ene na de andere suggestie wordt van de hand gewezen:niet het studentenactivisme, de traditionele mores of de cul-tuur. Ook niet de gevolgde stu-dies, die uiteenliepen van psy-chologie tot Engels en van wiskunde tot geneeskunde. Het katholicisme dan? Speelde geen rol. De enige overeen-komst was dat de dispuutsle-den, als eerste lichtingen beursstudenten, allemaal uit de middenklasse kwamen.

Lockefeer was een van de op-richters van vat’62. “Als eerste-jaars vormden Diogenesleden jaarkringen, daarna kozen ze voor een dispuut. Onze jaar-club was dusdanig hecht, dat we unaniem besloten als dis-puut verder te gaan.” Voor Meulman vervulde het dispuut een gezinsvervangende rol. “In die tijd moest je als eerstejaars veel zelf uitzoeken. Een dispuut was het vanzelfsprekendste ‘so-ciale medium’ om snel je plek te vinden.” De voorlopige conclusie: de band tussen de dispuutsleden was hecht gedurende een vor-mende periode van hun leven. Elk lustrum is gevierd met alle leden en partners, en onderling werd en wordt er volop gecor-

respondeerd over hoogtijdagen, lief en leed. In 2010, tussen lustrum negen en tien, plande de groep voor het eerst een ex-tra samenkomst. Lockefeer: “We worden ouder, gaan met pensioen. We hebben de tijd en de behoefte om terug te blik-ken, en beseffen dat onze tijd samen beperkt is.”

Martin Klomp voert het dis-puut door de Benedenstad, naar de Stella Kelder, waar de dispuutsruimte van vat’62 was. Meulman: “Pas veel later kwamen we erachter dat de

Stella Kelder een roemrucht jazzpodium was, waar Rita Reys, Pim Jacobs en Herman Brood optraden. Wij daalden altijd rechtstreeks naar ons zaaltje af. Al vroeg ik me wel al-tijd af wat dat existentialisti-sche meisje met polkahaar en zwarte coltrui bij de ingang deed.”Het gezelschap houdt halt on-der het balkon waar de schoon-maakster van Diogenes woon-de, die zich met haar moederlijke zorg populair maakte onder de jonge studen-ten. De dispuutsleden heffen spontaan de verjaardagsaubade aan die ze haar op dezelfde stoep eens brachten, zichzelf begeleidend op potten en pan-

nen: ‘Vrouw Toonen-Van Wees / Begeleid ons door het leven’.De mannen kunnen ook nog aanwijzen waar enkele illustere prostituees resideerden, zoals ‘Prinses Eentand’ en ‘Indische Marie’.

De volgende tussenstop is het Kronenburgerpark. Aan de Parklaan leidt een geheimzin-nig poortje in de stadsmuur naar een klein koepelgewelf bo-ven een put, ooit in gebruik als ijskelder van een groentewin-kel. Opnieuw klinken er dis-puutsliederen: ‘vat tweeënze-

estig / daar is het pils geve-estigd’ en ‘Diogenes de wijze / Die woonde in een vat; / Hieruit kan men bewijzen, / Dat wijsheid woont bij ’t nat’. Waren de dispuutsleden als student weinig cultureel actief, tegenwoordig zijn velen lief-hebber van opera. Zoals Mathy Peters, dispuutsarchivaris en organisator van het lustrum. “De liefde voor opera is mij overgedragen door dispuutsge-noot François van Winkel. Als negentienjarige ging hij alleen naar Milaan om de grote so-pranen te horen, terwijl reizen in die jaren niet vanzelfspre-kend was. Na 1970 verdween hij uit beeld en in 1990 bereikte ons onverwacht zijn overlij-

‘Diogenes de wijze die woonde in een vat. Hieruit kan men bewijzen dat wijsheid woont bij ‘t nat’

densbericht. François, die al tij-dens zijn dispuutstijd in stilte maar merkbaar worstelde met zijn seksualiteit, was overleden aan aids. Onder het pseudo-niem Felix Vechter had hij in een column in de Gay Krant zijn ziekbed beschreven.” In navolging van Van Winkel reist Peters tegenwoordig met zijn vrouw langs operasteden om de grote sopranen te horen zin-gen.

De wandeling eindigt bij de vroegere sociëteit Diogenes, aan de Van Schaeck Mathon-singel. De dispuutsleden wor-den ontvangen door studenten van de verenigingen die er nu hun bestuursruimtes hebben. Meulman nestelt zich aan de bar en vertelt dat hij wél ver-wantschap voelde met het links-activistische gedachte-goed. “Maar dat ontwikkelde zich niet in het dispuut, maar bij mijn studie sociale geografie en de beweging van de Kritiese Universiteit.” Meulman, in 1966-67 praeses, lacht bij de verwijzing naar zijn ‘feodale bestuur’ in het lus-trumboek. Hij placht zijn dis-puutsbroeders te stangen door de vergaderruimte vanachter een rood gordijn te betreden, om plaats te nemen achter een tafel op een verhoging. “Dat was scherts. Ik ben juist anti-autoritair, ruk aan de epaulet-ten van militairen.”Meulmans ogen werden naar eigen zeggen geopend toen hij besefte dat ook wetenschap door een gekleurde bril keek. “Toen ik naar Nijmegen kwam,

was ik politiek onbewust. Na vijf jaar spel kwam de omslag en besloot ik om langer door te studeren, terwijl ik daarnaast vanaf 1970 als docent werkte. Mijn betrokkenheid bij de Kri-tiese Universiteit heeft me veel gebracht. En door mijn studie ontstond er een shift in mijn kijk op de Verenigde Staten: de bevrijders bleken ook bezetters te zijn. Mijn eerste daad als le-raar was het opprikken van een petitie tegen de Amerikaanse bombardementen op zieken-

huizen in Hanoi. Leerlingen noemden me goedmoedig papa Marx.”vat’62 bracht de leden verbale weerbaarheid en scherts, maar legde hun geen politieke of maatschappelijke visie op. Te-rug naar de beginvraag: is dat een afdoende formule voor een onverbrekelijke band? Locke-feer: “Ik ben beschermd opge-voed, thuis en bij de Jezuïeten op kostschool. Dan word je vrijgelaten ... en geniet je!” In het lustrumboek spreekt be-

stuursgenoot Jan de Moor zich op soortgelijke wijze uit, maar dan in retrospectief. Zijn vat’62-tijd was ‘[...] zo intens, zo volledig dat ik nog zonder om te kijken me in mijn be-roepscarrière kon storten’. Smeedt pretentieloos plezier dan toch een eeuwige verbinte-nis? Lachend en pratend hef-fen de dispuutsleden en hun vrouwen het glas op de plan-ken vloer van Diogenes, waar het begon. n

emile lockefeer


vlnr: willem meulman, jan de moor, jos wieland, emile lockefeer


Bijna 300 bezoekers bij Alumni-congres Psychologie Is de biologische revolutie in de psychologie het begin van het ein-de van het vakgebied of juist een nieuw begin? Daarover debatteer-den prof. dr. Harold Bekkering en prof. dr. Jan Derksen tijdens het Alumnicongres Psychologie, op zaterdag 2 februari. Na een ge-slaagde eerste editie in 2011, was ook de tweede editie van dit con-gres een groot succes. 280 alumni meldden zich aan. Daarmee was het congres uitverkocht en waren de sprekers en workshopleiders verzekerd van een enthousiast publiek. Recente ontwikkelingen binnen het vakgebied en de implicaties daarvan binnen de be-roepspraktijk stonden centraal. En dat leverde zowel tijdens het debat, als in de middagprogramma’s inspirerende interactie op tussen wetenschap en praktijk (over bijvoorbeeld duurzame inzet-baarheid, creativiteit en pijn). Leuk was ook dat meerdere alumni spontaan aanboden om de huidige studenten een kijkje in hun be-roepspraktijk te gunnen (bijvoorbeeld in een gastcollege of tijdens een meeloopdag). In de nazit kon uitgebreid worden bijgepraat met oud-studiegenoten en oud-docenten. Over twee jaar staat het volgende congres gepland. Zie ook: www.ru.nl/psychologie/alumni

Alumni around the World: een digitale wereld-kaart voor en door alumni en studenten

terugblik

alumni

managementwetenschappen

16 mei Sportdag | Gezocht enthousiaste sporters en coachesDonderdagmiddag 16 mei vindt in het ka-der van het universitaire lustrum een sport-middag plaats voor alle medewerkers, stu-denten en alumni van de universiteit. Tijdens de sportmiddag gaan acht eenhe-den van de universiteit en het UMC St Rad-boud met elkaar in competitie. Deelname is gratis.

Omdat we als Faculteit der Management-wetenschappen natuurlijk als slimste en sterkste uit de bus willen komen, zoeken we enthousiaste sporters voor de volgende onderdelen: voetbal, hockey, tennis, volley-bal, basketbal, cross country, fietscross, survival, krachtinspanningen (sterkste team) en schaken. De competitie eindigt met een spectaculaire finale tussen de twee beste eenheden.

Ben jij die fanatieke, enthousiaste, sportie-ve medewerker, student of alumnus waarna wij op zoek zijn? Vul dan snel onderstaand aanmeldformulier in. Voor hulp bij het sa-

menstellen van de verschillende teams en de mentale ondersteuning op de dag zelf, zoeken we ook voor elk team een coach. Het is niet verplicht om als coach mee te sporten. Interesse? Geef dat aan in de laat-ste vraag van onderstaand aanmeldformu-lier en we nemen spoedig contact met je op.

Meer weten of je inschrijven? Kijk op www.ru.nl/fm/radboudsports of neem contact op met onze Chef de Mission: Nol Vermeulen ([email protected]).

algemeen

Heb je werk, studie, stage of woonervaring opgedaan in het buitenland? Of ben je juist op zoek naar een baan of stageplek in het buitenland? Bezoek dan eens de nieuwe digitale wereld-kaart van de Radboud Universi-teit: Alumni around the World. Op deze wereldkaart kun je je laten inspireren door buiten-landervaringen van andere alumni en studenten of kun je je ei-gen buitenlandervaring delen en zo zelf een inspiratiebron vormen voor anderen. Daarmee wordt jouw eigen buitenlander-varing meer dan een herinne-ring aan een bijzondere periode. Je vormt een onderdeel van een netwerk van alumni en studen-ten van de Radboud Universiteit met een gemeenschappelijke deler: interesse in het buiten-land.

alumninetwerkAlumni around the World is on-derdeel van het nieuwe Alumni-netwerk (het voormalige alum-niweb). Op dit netwerk maak je eenvoudig een profiel en is het mogelijk om via een automati-sche koppeling met Facebook of Linkedin je loopbaangegevens te delen. Via het alumninetwerk kun je oud-studiegenoten en docenten opzoeken en kijken wat ze nu aan het doen zijn. Daarnaast kun je je gemakkelijk inschrijven voor activiteiten voor alumni. Het alumninet-werk bevat momenteel 10.000 actieve profielen. Zit jij er ook bij?

Vul direct jouw buitenlanderva-ring in of kijk wat andere alumni hebben gedaan op http://www.ru.nl/alumni

agenda


Bekijk het filmpje op www.ru.nl/RUinbeeld. Hier vertelt hij over een foto die is gemaakt tijdens zijn studentenjaren en zijn herinnering daarbij. Heb jij zelf ook leuke foto’s van je studietijd? Deel jouw Radboud-momenten met de universi-teit en upload je foto’s via www.ru.nl/RUinbeeld of www.face-book.com/RUinbeeld.

24 of 31 mei. Voorjaarsexcursie Geografie en Planologie.Het bestuur van de alumnikring Geografie en Planologie is bezig met de voorbereidin-gen voor de traditionele voorjaarsexcursie. Deze vindt dit jaar plaats op vrijdag 31 óf op vrijdag 24 mei. De datum is afhankelijk van de beschikbaarheid van de sprekers en wordt z.s.m. bekend gemaakt. Op het moment van schrijven zijn er nog drie bestemmingen in beeld (Rotterdam, Breda en Almere). Via een poll op LinkedIn zal de uiteindelijke keuze worden bepaald. Binnenkort ontvangen onze alumni meer informatie via onze LinkedIn pagina en via een mailing'.

letteren

15 juni | Excursie GeschiedenisAlumnivereniging Dr. Huijbers duikt zater-dag 15 juni met haar alumni van Geschiede-nis de middeleeuwen in. Op het programma staat een bezoek aan kasteel Doorwerth, dat zijn oorsprong kent in de 13e eeuw. Het kasteel staat bekend om zijn prachtige lig-ging in het décor van de noorderlijke uiter-waarden van de Rijn, de beboste heuvels van de Veluwe en talrijke vruchtbare lande-rijen. In de loop van de eeuwen is het door de verschillende bewoners verbouwd en ge-restaureerd – zo ook na de verwoestingen

van de Tweede Wereldoorlog. In 2006 is het kasteelmuseum vernieuwd en verrijkt met de geschiedenis van de jacht en de bos-bouw. Op het programma staan een rondlei-ding door het kasteel en een toepasselijke lezing – waarvan het onderwerp later be-kend wordt gemaakt. Zoals te doen gebrui-kelijk maakt een lunch deel uit van het pro-gramma.

June 7-8 | The Politics and Culture of Libe-ration. 25th Anniversary of American Stu-dies at Radboud University NijmegenRadboud University is celebrating 25 years of its American Studies program with a two- >>

Nieuwsgierig naar de herinnering van Thom de Graaf aan zijn studietijd?

In oktober 2013 organiseert het Alumnibureau van de Radboud Universiteit in samenwerking met Labrys Reizen wederom een Spe-ciale Alumnireis, ditmaal naar Genève en het CERN-researchcen-ter. Ook zal de ondergrondse experimentele opstelling worden be-zocht van een van de experimenten waar het Higgs boson is ontdekt. De hoogleraren Sijbrand de Jong en Christoph Lüthy laten u op een veelzijdige manier kennismaken met de rijke wetenschaps- en filo-sofiegeschiedenis van Genève en de ontstaansgeschiedenis en de activiteiten van het CERN-onderzoekscentrum. Zie ook pagina 2.

De Nijmeegse Carrièreweek YOUR TOMORROW STARTS TODAY!Wil jij kennis maken met potentiële toekomstige werkgevers? Contact maken met echte recruiters van inspirerende bedrij-ven? Wil jij de echte werksfeer proeven op de Amsterdam Zuidas? Kom dan naar de Carrièreweek van Make a Move Nij-megen op dinsdag 23 en woensdag 24 April. Schrijf je in via www.makeamove.nl en maak een profiel aan met je email-adres of via Linked In, upload je CV en ga aan de slag!

Alumnireis 2013Genève en het CERN-researchcenter

alumni

day symposium on the theme of liberation, media and cultural memory. The event will trace sites and stories of regarding Dutch-American confrontations and collaborati-ons from WWII the 21st century. What were the premises of the American liberation ef-forts in the 1940s? How is the liberation mediated and remembered in popular cul-ture, museum, and sites of memory? How has the Marshall Plan program used the soft powers of cultural diplomacy to re-build the city of Nijmegen? What are cur-rent challenges in the politics and culture of liberation in other parts of the world such as the Middle East?

More information soon under: http://www.ru.nl/nas/

rechten

11 april | Alumniborrel in AmsterdamOp 11 april organiseert de rechtenfaculteit haar jaarlijkse alumniborrel in Amsterdam in café Oliver’s (18.00-21.00 uur). Enkele tientallen alumni komen bijeen om het Nij-meegse netwerk te onderhouden. Aanmelden? Stuur een email naar [email protected].

18 april | Alumni verenigd in Brussel Tientalle alumni van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid zijn woonachtig of werkzaam in Brussel. Reden voor de facul-teit om hen op te zoeken en uit te nodigen voor een borrel in café L’Archiduc. U bent van harte welkom uw netwerk in het Belgi-sche te vergroten! Aanmelden met een e-mail naar [email protected].

14 juni | Onderwijs-golfdag voor rech-tenalumniDe Faculteit der Rechtsgeleerdheid organi-seert op vrijdag 14 juni de zesde editie van

Radboud Magazine 35 | maart 2013 46

Met je Vriendenpas kun je gebruik maken van allerlei voordelen:• collectiviteitskorting bij zorgverzekeraar VGZ; • gratis deelname aan de jaarlijkse Alumnidag; • korting op lezingen, symposia, workshops etc. van het Soeterbeeck Programma; • gratis lidmaatschap van de Universiteitsbibliotheek • 10 % korting op Particuliere Sport bij het Universitair Sportcentrum; • 10% korting op alle open inschrijvingscursussen (17 talen) van Radboud in'to Languages, en 5% korting op alle maatwerktra- jecten (trainingen en coaching op maat; op aanvraag). • 10 % korting op een verzekering bij Meeùs; • deelname aan speciale alumnireizen; • 10 % korting op enkele cursussen van het HOVO aanbod. • de mogelijkheid om te reserveren voor een arrangement in Soeterbeeck studiecentrum in Ravenstein en Huize Heyendael; • 10 % korting op de leergangen en 5 % korting op de (post-)

master opleidingen van de Academie voor Bestuurs- en Bedrijfswetenschappelijke Kennis (ABK) Radboud Univer siteit Nijmegen; • een gratis klusbon t.w.v. € 500 bij aankoop van een huis van Portaal Nijmegen.

services voor alumni benoemingen alumni

Volg ons via:

Radboud University Nijmegen (>2879 likes)

Radboud University Nijmegen Alumni (>10.418 leden)

@RUalumnibureau (>194 volgers)

• Trudie Severens (1961), alumna bedrijfswetenschappen: sinds februari bestuurslid Sevagram (Heerlense zorgorganisa- tie). Voorgaande werkgevergegevens: ze werkte jarenlang in het ziekenhuis als operatieassistente, als hoofd van de ok en als manager zorg. De afgelopen jaren werkte Severens als regio- directeur bij De Zorggroep in Noord- en Midden-Limburg • Jacques Thielen (1956), alumnus politicolo gie: sinds februari interim bestuurder Vestia,

grootste woningbouwcorporatie van Nederland. Was gemeenteraadslid en daarna wethouder in Nijmegen en stuurde vanaf 2000 Far West aan (organisatie die stedelijke vernieuwing van Amsterdam Nieuw-West realiseerde).• Wim Meeus (1947), alumnus psychologie. Per 1 januari benoemd tot hoogleraar ontwikkelingspsychologie Tilburg School of Behavioral and Social Sciences. Sinds 1975 werkte hij bij de Rijksuniversiteit Utrecht achtereenvolgens als universitair docent, hoofddocent en hoogleraar.• Elke Dreier-Haefkens (1979), alumna bestuurskunde. Per 1 februari raadsgriffier Gemeente Druten. In december 2012 afgestudeerd. Was politiek actief in gemeente Heumen.• Paul Rüpp (1957), alumnus Nederlandse taal- en letterkunde. Per 1 januari Kamerheer van Hare Majesteit de Koningin in de provincie Noord-Brabant. Sinds 2009 werkzaam aan Avans Hogeschool als voorzitter van het College van Bestuur. Naast een aantal andere nevenfuncties is hij lid van het dagelijks bestuur van de landelijke HBO-Raad. • Judith Steenkamer (1980), alumna Filosofie, tevens medewerker Soeterbeeck Programma:

maakte schilderij van koningin Beatrix en deze mag zij laten zien in Paleis het Loo tijdens

de expositie vanwege de 75ste verjaardag van de Koningin.

alumni

de onderwijs-golfdag voor alumni op de golfbaan Het Rijk van Nijmegen te Groes-beek. De combinatie van onderwijs met sport blijkt zeer gewaardeerd te worden. In de ochtend kunt u deelnemen aan een Ac-tualiteitencursus (3 KNB/NOvA-punten). ’s Middags wordt een toernooi gespeeld of kunt u kennismaken met de beginselen van de golfsport tijdens een drie uur durende clinic. Na afloop van de golfactiviteiten vindt een gezellige borrel en diner plaats met alle deelnemers en (oud-)hoogleraren. Het CPO biedt mooie prijzen aan de win-naars aan. Aanmelden: www.ru.nl/rechten/alumni.

15 mei | Van der Grintenlezing uitgespro-ken door Egbert MyjerJaarlijks organiseert de Faculteit der Rechtsgeleerdheid de ‘Prof. mr. W.C.L. van der Grintenlezing’. Deze lezing heeft als doel het versterken van de band tussen medewerkers,studenten en alumni van de faculteit. Alumni van de rechtenfaculteit zijn van harte welkom bij de 11e ‘Van der Grintenlezing’ op woensdag 15 mei. Prof. mr. Egbert Myjer heeft zich bereid ver-klaard de lezing te verzorgen. De titel van zijn lezing is “Mensenrechten zijn niet soft. En het Europees Hof voor de Rechten van de Mens ook niet. Waarom zijn het EVRM

en de jurisprudentie van het Europese Hof nog onverkort van belang?". Myjer was acht jaar lang (tot eind 2012) rechter bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Het pro-gramma duurt van 15.30 uur tot 18.30 uur. Locatie: Academiezaal van de aula. Aan-melden: mail naar [email protected]. U ontvangt een bevestiging. Er zijn geen kosten aan verbonden.


Vrijdag 5 aprilBoete en schuld – Filosofisch Festival Nijmegen20.00 - 03.00 uur | Collegeza-lencomplex RU NijmegenCharles Taylor via skype, Désanne van Brederode, Ad Verbrugge, Henk van Houtum en vele andere sprekers. www.ru.nl/sp/festival

Zondag 7 aprilGij zult trots zijn – Soeter-beeck Preeck door cognitie-wetenschapper Pim Haselager11.00 - 12.00 uur | Mariënburg-kapel, NijmegenAls je sommige neuroweten-schappers mag geloven bestaat de vrije wil niet. Maar als alles is vastgelegd, hoe kun je dan nog trots zijn op wat je met veel moeite hebt bereikt? www.ru.nl/sp/haselager

Woensdag 17 aprilDe baan vinden die bij je past, hoe doe je dat? – Filosofie-workshop door Evert van der Zweerde20.00 - 22.00 uur | Radboud Universiteit NijmegenJe werk is je leven… of juist

niet? Hoe ziet de ideale baan er eigenlijk uit? Gaat het alleen om status en salaris of wil je meer uit je werk halen? En is een droombaan hebben eigen-lijk wel zo belangrijk als het lijkt? Of eisen we juist te wei-nig en kan heel veel werk heel veel leuker en interessanter zijn dan het nu is? www.ru.nl/sp/baan

Woensdag 22 meiIan Buruma: Asia the Myth – Lezing 20.00 - 22.00 uur | RU NijmegenHoe is het gesteld met onze ei-gentijdse ideeën over Azië en met name over de opkomende wereldmacht: China? Ian Bu-ruma, de vooraanstaande Brits-Nederlandse publicist. www.ru.nl/sp/ianburuma

Vrijdag 24 meiFrans de Waal: The Bonobo and the Atheist – Lezing 20.00 - 22.00 | RU NijmegenFrans de Waal (1948) is een wereldberoemde primatoloog en etholoog, hoogleraar in At-lanta en auteur van een hele

reeks boeken over de lichame-lijke en psychologische ver-wantschap tussen mensapen en mensen. www.ru.nl/sp/dewaalZaterdag 1 juni

De zeven zonden – Zomer-nachtcafé met o.a. Huub van der Lubbe20.00 - 01.00 uur | Collegeza-lencomplex RU Nijmegen Hebzucht, ijdelheid, jaloezie, gulzigheid, toorn, luiheid en wellust. Hoofdgast Huub van der Lubbe gaat in gesprek over de zonden van een bekende rock&roller en geeft een mini-concert. Gasten vanuit ver-schillende vakgebieden dragen per “zonde” fragmenten uit verschillende literaire werken voor. www.ru.nl/sp/zevenzonden

Cursus: Seneca over leven en dood door dr. Vincent Huninkdonderdag 11 april tot en met 6 juni (m.u.v. 2 en 9 mei) van 13.45-15.30 uurHoe moet je leven? En hoe moet je sterven? De ideeën hierover van de Romeinse filo-

soof Seneca zijn onverkort rele-vant. Themadag: La Traviata van Verdi door drs. C. Wissedonderdag 25 april van 10.45-16.30 uur. Uiteenlopende beschouwing met beluistering van deze wel-licht beroemdste opera aller tij-den.

Cursus: De schilderlevens van Freud, Hockney en Close door drs. J. Holtropdonderdag 23 mei tot en met 6 juni van 13.45-15.30 uurDrie schilders die tegen de wind in kozen voor de figuratie, maar elk vanuit andere motie-ven. Over hun reacties op de ontwikkelingen in de kunst tij-dens hun lange schilderlevens. Themadag: De wereldgeschie-denis in één dag door drs. E.J. Ouweneelzaterdag 1 juni van 9.30-17.30 uur in Studiecentrum Soeter-beeckLaat u in deze cursus in één dag bijpraten over 5000 jaar geloof, geweld, geluk en gedoe.

www.ru.nl/soeterbeeck

www.ru.nl/hovo

alumni

Foto: Duncan de Fey

plekkenhofBij het passeren van het enorme, witgepleister-de Geldersch Hof aan de Gelderselaan, doemt vaak de associatie op met het landhuis uit Le grand Meaulnes, hoewel dat naar mijn idee mysterieuzer en veel verscholener is dan het Nijmeegse neoklassieke reuzepand. Dat werd gebouwd voor Bernhard Bahlmann, een textiel-handelaar die begon als leerling van Anton Sin-kel (bekend geworden met de Winkel Van), maar die de meester al snel evenaarde. Hij maakte in de eerste helft van de negentiende-eeuw fortuin met tientallen manufacturenwin-kels over heel Nederland verspreid, deels be-voorraad vanuit zijn Nijmeegse katoenfabriek en zijn weverij in Groesbeek.De omgeving beviel Bahlmann enorm goed en hij huurde als zomerverblijf een oud landhuisje dat al de naam Geldersch Hof droeg. Toen hij in de mogelijkheid kwam om het terrein te kopen, liet hij er het nieuwe imposante pand bouwen. Bahlmann was een geletterd en kunstminnend man en wilde alles conform de klassieke tradi-tie, zoals hij die als jongeman tijdens zijn grand tour had leren kennen in Italië. Een vierkant grondvlak, dus, en strakke uiterlijke symmetrie. Als kroon kreeg het pand twee torenkamers. Bahlmann was ook amateur-sterrenkundige en plaatste hier zijn telescopen.Het gebouw ligt tegenwoordig middenin een woonwijk langs de inmiddels behoorlijk drukke

Postweg. Maar op zijn heuveltje staat het toch nog altijd flink op zichzelf. Anno 1855 moet het hele-maal eenzaam maar imposant heb-ben staan torenen, op een half uur gaans vanaf de stadspoorten van garnizoensstad Nijmegen, over - vanwege de militaire functie – zo goed als onbebouwd gebleven terrein. In 1855 beleef-de Geldersch Hof een feest als in Le grand Meaulnes. Bahlmann vierde zijn zilveren brui-loft én het 25-jarig jubileum van zijn bedrijf. Een mooie gelegenheid om familie en zakenrelaties het goednieuwe buitenhuis te laten bewonde-ren. Deze impressie van huis en omgeving werd toen genoteerd.“De eetzaal (...) bestaat uit drie vertrekken, die door middel van schuifdeuren in ééne zaal herscha-pen worden. Men heeft vanuit deze zalen een heer-lijk uitgebreid gezigt over weelderige korenvelden op Nijmegen, de daarachter gelegen landen en op de ondergaande zon. De ruimte der eetzaal blijkt uit de omstandigheid dat er een zestigtal personen aan de breede feesttafel ruim plaats hadden, ter-wijl nog een negental kinderen aan eene kleine ta-fel in hetzelfde lokaal gezeten waren.”De tekst komt uit een geïllustreerd gedenk-boekje dat als aandenken aan het vijfdaagse feest op Geldersch Hof gemaakt werd. Alle feestelijkheden werden nauwgezet beschreven. Bahlmann was puissant rijk en gecultiveerd. Des te fascinerender om te lezen hoezeer zo’n

upper-class feest van meer dan 150 jaar geleden, nog alle ingrediënten heeft van onze huidige partijtjes: er waren zelfgemaakte gedichten, er kro-

pen mensen achter de piano, er waren mee-zingteksten op bestaande melodieën (zoals “het Welkomstlied aan het Feestpaar op de wij-ze van Neêrlands Volkslied: ‘Wien vrienden-bloed door d’aderen vliet’”), sketches én een speciaal vervaardigd Nieuwsblad voor Gel-dersch Hof, de nepkrant met wetenswaardighe-den over het zilveren paar.Onwillekeurig duikt hier Huizinga’s fameuze waarneming uit 1935 op: “De eenheid van het Nederlandsche volk is bovenal gelegen in zijn burgerlijk karakter. Of wij hoog of laag sprin-gen, wij Nederlanders zijn allen burgerlijk, van den notaris tot den dichter en van den baron tot den proletariër. Onze nationale cultuur is burgerlijk in elken zin, dien men aan het woord hechten wil.”Veranderde er dus niets? Jawel hoor. De klas-siek geschoolde manufacturenhandelaar Bahl-mann bestelde in Italië ter versiering van de ge-vels vier enorme classistische terracotta Romeinse-godenbeelden.Het zuivelbedrijf dat nu in Geldersch Hof resi-deert, plaatste op het glooiende gazon een enorme postmoderne kunststof koe.Ook mooi. jos joosten

Radboud Magazine 35

Documents

Transcript of Radboud Magazine 35