nu

mm

er

1 •

ju

li/

au

gu

st

us

20

11 •

E 5

,50

Barbecue receptenDrie recepten voor een zomeravond

Reistips voor MaracaiboHet commerciële centrum van Venezuela

MexicoOneindige strijd

Kayapó indianenDeal met de The Body Shop

advertentie

QueinteresanteReligión Día de MuertosRealidad Een oneindige strijd *Historia Kayapó *Bueno para saber Interessante en mooie verhaaltjes die goed zijn om te weten

QueVidaColumna Rodrigo Santoro die schrijft over zijn dagelijkse leven in BraziliëCasa especial Ubatuba huisEl año Willemijn de Groot gaat een jaar naar school in Argentinië en verteld over haar ervaringenCocina Recepten voor de barbecue *

QueViajeUitgelicht Maracaibo *Lengua Leer alles over Spaans en Portugees Quemusica, danza & arteInterview De Colombiaanse Bloedgroep over muziek, werk en hun eerste terugkeer naar ColombiaFotografía Diego González Sanz reisde af naar Peru en maakte foto’sTodo arte 1 pagina met alles over kunst wat met Latijns-Amerika te maken heeftToda musica 2 pagina’s met alles over muziek wat met Latijns-Amerika te maken heeft

elketwee maandenColofon

Editorial

Word abonnee

El próximo Een kleine preview wat er in het volgende nummer komt te staan!

6 10 18 27

8

9 44

46

12 26

28

32

51

52

5 5

54 55

drie recepten voor de barbecue tijdens een warme zomeravond

18

32

1228

46

* op de cover

3

InHoUD

HooFDREDaCTEUR

wike zijlstra

aRT DIRECToR

wike zijlstra

CHEF REDaCTIE

enrique alonso Horna

CHEF BEELD

david sánchez López

TEKSTREDaCTIE

raquel castillo mandelbaum

GRaCIaS a

carmine savarese, cristina mittermeier, diego

González sanz, magali Banda Vega, marcial

Quintero, mauricio tontetto, nelson Kon, raul

arce, reinaldo Odreman marin, willemijn de

Groot

UITEGEvERIj

Queserá uitgevers

de setangel 7, 9001 nX Leeuwarden

ConTaCT

abonneeservice 058 677 17 81

e-mail redactie@quesera.nl

redactie 058 677 32 33

Queserá is een uitgave van Queserá uitge-

vers c.v. niets uit deze uitgave mag op welke

wijze dan ook worden verveelvoudigd zonder

voorafgaande schriftelijke toestemming van

de uitgever. Het is niet toegestaan Queserá

zonder schriftelijke goedkering op te nemen in

een leesportefeuille.

Queserá is niet wettelijk aansprakelijk voor

eventuele onjuistheden in deze uitgave. Que-

será is niet verantwoordelijk voor handelingen

van derden welke mogelijkerwijs voortvloeien

uit het lezen van deze uitgave. Queserá

behoudt zich het recht voor ingezonden

materiaal zonder kennisgeving vooraf geheel

of gedeeltelijk te publiceren. Over uitslagen

van prijsvragen en/of speciale acties kan niet

worden gecorrespondeerd.

p r i n t

Dit nummer is bijna klaar en zoals elke maand sta ik van de plank (het bord met daarop alle gemaakte pagina’s) te genieten. Fijn om te zien dat alle plannen die er waren nog mooier en beter zijn geworden dan we droomden. Mijn oog valt op de kop van het interview met Sophie van der Stap: ‘Een verliefd gevoel vind ik het mooiste wat er is’. Het raakt me. Ik kan haar daar alleen maar volmonding gelijk in geven. Want zeg nou zelf, als je verliefd bent dan is het leven toch op zijn al-lermooiste (en jij ook)! Dan zit je op één grote roze wolk, je geniet van alles wat op je pad komt, je voelt je goed, je straalt, alles kun je beter relatieveren (behalve misschien het feit dat hij minder sms’t dan jij...) en je betrapt jezelf constant op een glimlach. Ook als er niet te lachen valt. Gelukkig zijn die momenten niet alleen afhankelijk van die ene leuke man. Het kan je ook overkomen als je dat ene paar fantastische schoenen ziet, ‘s ochtends even in de zon in de tuin zit, als je een avond tot laat op het terras lachen van je stoel valt met vriendinnen en te veel witte wijn (helaas is dat verliefde gevoel als je wakker wordt als sneeuw voor de zon verdwenen) of geniet van je nieuwe pup voor wie onvoorwaardelijke liefde het grootste goed is. Het zijn de momen-ten dat je goed in je vel zit en je blij bent met jezelf en het leven. Met al die mooie weer, oftewel bikinitijd (help!), neem ik

me voor om dat gevoel vast te houden. Want zo’n uitstraling is het magie ingrediënt voor een gerat summier look op het strand. En aan zo’n look doen dijen die elkaar rijken (natuurlijk! we zij mensen) of een buik die een beetje schudt (als dat niet zo is, lach je niet genoeg) totaal geen afbreuk. Die ik-ben-verliefd-op-mezelf-en-mijn-leven factor is onbetaalbaar. En de ultieme bikini-de (ook al ben ik allergisch voor do’s en donuts, deze mag), die niet op een hangertje te koop is. Geluk, dat is wat Latijns-Amerika mij brengt en nu ook dit tijdschrift.

Un beso,

Wike Zijlstra

Hoofdredacteur

Hola felicidad!

5

EDIToRIaL

MUERToS

tekst Wike Zijlstra fotografie Magali Banda vega

Día DE

in mexico is er een belangrijke traditie die plaatsvindt op 1 en 2 november. ze geloven dat op die dagen hun overleden geliefden terugkomen om hen te bezoeken. ze plaatsen altaren die ofrendas heten. die worden gedecoreert met speciale producten.

De orginine van het feestMen gelooft dat de zielen van kinderen op 1 november terugkeren naar de aarde, en die van volwassenen op 2 november. Gedurende het hele jaar bereidt men zich voor op het festival, men verzamelt goederen die men aan de doden zal offeren.In de periode rond de dag van de doden maakt men graven van dierbaren schoon en versiert deze. Sommige rijkere fa-mailies bouwen bovendien altaren in hun huis. Men bezoekt de graven van dierbaren en offert er voedsel en drank. Na afloop eet en drinkt men het vaak zelf op, omdat men gelooft dat de zielen van de doden de ziel van het voedsel tot zich hebben genomen. Men gaat er dan ook vanuit dat het voedsel geen voedingswaarde meer heeft.Sommigen schrijven calaveras, korte gedichten waarin de

spot wordt gedreven met grafschriften van vrienden. Sommige kranten publiceren calavera’s van beroemdheden, met karikaturen van skeletten.

Gedecoreerde altarenSchedels zijn een veelvoorkomend symbool op deze dag. De Dag van de Doden vindt haar oorsprong in de tradities van de Meso-Amerikaanse indianenvolkeren. Voor onder anderen de Azteken, Maya en Purépecha was het gebruikelijk de voorouders en dus de doden te vereren (zie voorouderverering). Men bewaarde schedels en stelde deze tijdens rituelen tentoon om dood en wedergeboorte te symboliseren. Deze dag werd gevierd in de negende maand van de Azteekse kalender. Sommige rijkere famailies bouwen bovendien altaren in hun huis.

6

Betekenissen• Foto’s er worden foto’s op de altaren geplaatst waar de

overleden geliefden op staan.

• Poppetjes Om de sfeer de creëren maakt iedereen zelf

gemaakte poppen van skeletten.

• Eten Voor het eten gebruiken ze gerechten die de

overleden geliefden gewoonlijk aten. dit wordt eerst

op het altaar gezet, maar later wordt dit genuttigd

door iedereen.

• Bloemen met de zogeheten cempazúchitl bloemen

worden fotolijstjes, tafels en poppen versierd. maar ze

maken hier portretten van mensen mee door

verschillende kleuren te gebruiken.

Grote afsluitingNa de komst van de Spanjaarden werd de viering van de dag verplaatst naar Allerheiligen en Allerzielen en werd er het geassimileerd door het christendom.Ten tijde van de Azteken vonden de festiviteiten plaats in de maand augustus en duurden ze een hele maand, dat is tegenwoordig dus wat korter. Op 1 november herdenkt men voornamelijk gestorven kinderen, op 2 november de gestorven volwassenen. Het hele jaar door verzamelt men spulletjes die men aan de doden kan offeren, zoals speelgoed, drank en eten (al worden die laatste twee vooral door de levenden genuttigd). De graven worden schoongemaakt en versierd en er worden kussens en dekens neergelegd zodat de doden kunnen rusten.In tegenstelling tot de sombere Nederlandse associatie met de dood, hebben de Mexicanen een andere opvatting. De straten en huizen zijn overdadig versierd met kleurrijke altaars, er zijn optochten die een ware bloemenzee vormen en mensen dossen zich uit met versierde doodshoofdenmaskers. In veel dorpjes vullen parades de straten. Er wordt in overvloed gegeten (doodshoofdenbrood!) en gedronken. Maar de dag van de doden is vooral een dag die de levenden dichter bij elkaar brengt. Elja de Jong, Nederlandse stagiaire in Mexico Stad: ‘Familieleden zoeken elkaar op deze dag op, al moeten ze er soms uren voor reizen. Ik heb met mijn Mexicaanse vriend zijn opa en oma buiten de stad bezocht. Het was heel bijzonder, totaal niet treurig! De begraafplaatsen zijn echt prachtig versierd en vormen een ontmoetingplek tijdens deze dag.’

RELIGIón

Onder het genot van een kopje koffie besefte ik mij wat een domme zet het was om in te stemmen met het verzoek van een goede vriendin “om even bij te kletsen”. Achter elkaar kwam het geklaag over wat een zak haar ex niet was. Na een half uur was ik er al helemaal klaar mee. Het is wel herkenbaar. Kennelijk heb ik mij als man ooit opgeworpen om als klankbord te fungeren. Dan ga ik er wel van uit dat vrouwen het verschil kennen tussen een klankbord en een klaagmuur. Veel is wel herkenbaar. Welke vrouw er ook voor mij zit om even te babbelen, het gaat over het algemeen over hetzelfde. De man. De man zit in een identiteitscrisis, laat dat duidelijk zijn. De vechtersbaas, de pilaar, de broodheer, de musketier, de jager heeft plaatsgemaakt voor een zorgzame emancipatieaccepterende man met een tikkeltje overdosis aan oestrogeen. De afgelopen 60 jaar is dit proces in stroomversnelling geraakt. De vrouw heeft gezegevierd, feminisme won terrein en de man werd geconfronteerd met een fundamentalistisch gelijkwaardigheidideaal ontworpen en gepraktiseerd door het “andere” geslacht. Toen het enige recht van de vrouw nog het aanrecht was, moest de man nog kilo’s aan verantwoordelijkheden dragen. De man werd ook zo opgevoed. Het kennen, herkennen en onderkennen van verantwoordelijkheden waren prioriteit. Een man die zich niet verantwoordelijk gedroeg, was ook niet echt een man te noemen. Niet gek dat spreuken als “ hij draagt het als een man” terug te leiden zijn naar die tijd.

Maar ja, de vanaf de oudheid opgebouwde status is in de afgelopen 60 jaar totaal afgebroken. De hiërarchische patronen zijn plots gelijk getrokken. De vrouw geniet van haar “vrijheid”. Terwijl de man opgescheept zit met een herzien takenpakket waar hij nog helemaal geen kaas van gegeten heeft. Taken als: kinderen opvoeden, koken, schoonmaken. Bovendien moet de man lief zijn, zorg dragen, knuffelen, zoenen, huilen en vooral zijn gevoelens uitspreken. En vooral het besef voor de man dat ook “het vrouw zijn” bergen aan verantwoorde-lijkheden met zich meebrengt (misschien wel meer).

Het paradox is hier, dat diezelfde vrouw de afgelopen aantal jaren ook heel erg terugverlangt naar een man met een flinke uitstraling, gezag en een beetje bazigheid. Omdat de vrouw vanuit oerinstincten ook wel wilt dat iemand over haar waakt. Wat ik nog het ergst van allemaal vind is als ze zeggen: “ik moet gewoon een man hebben die op jouw lijkt”. Tjah, wat kan ik daar mee?

rodrigo santoro is een Braziliaanse acteur met ook italiaans bloed. deze 35 jarige man heeft een druk leven met werk, vrouw en kinderen. in zijn column vertelt hij over die ervaringen die vast erg herkenbaar zijn.

Identiteitscrisis van de Braziliaanse man

8

CoLUMna

ubatuba huissão Paulo staat, Brazilië

Het huis is ontworpen door Angel Bucci en staat in de aan de kust gelegen gemeente Ubatuba. Het ligt regelrecht aan het Tenório strand en ligt 28 meter hoog in de bomen van de kust. Ze begonnen met bouwen van het huis in 2007 en waren klaar in 2009.

Door de hoogte-verschillen krijg je zo’n aanzicht

Een prachtig uitzicht over het strand van Rio de janeiro

van de zijkant zie je de verschillende verdiepingen en kamers

9

CaSa ESPECIaL

tekst Wike Zijlstra fotografie Carmine Savarese

Mexico en deverenigde Staten

de grens tussen mexico en de Vernigde staten is een levensgrote gevangenis. elke dag proberen honderden mexicanen de Verenigde staten binnen te dringen. elke dag sterven daar ook tientallen mexicanen. en áls je dan denkt te zijn overgekomen, is het goede leven nog lang niet in zicht.

Beruchte stadMexicali is de hoofdstad van de Mexi-caanse deelstaat Baja California en de hoofdplaats van de gemeente Mexicali. De stad heeft 653.046 inwoners (census 2005). De naam van de stad is afkomstig van Mexico en Californië. De naam van de stad Calexico, vlak over de grens met de Verenigde Staten is op een gelijkaardige manier samengesteld.Mexicali heeft een internationale luchthaven en de grootste Chinatown van Mexico. Veel mensen uit Mexicali hebben Chinese voorouders. Mexicali is verder bekend vanwege haar stieren-gevechtarena.Vanwege de ligging aan de monding van de Colorado, is het gebied rond Mexicali zeer vruchtbaar. Voor de komst van de Europeanen werd het gebied bewoond door de Cucapá, een landbouwvolk. Europeanen werd het gebied bewoond door de Cucapá, een landbouwvolk.

ProblemenDe grens tussen Mexico en de V.S. is niet alleen de grens met de meeste legale passages, maar mogelijk ook met de meeste illegale passages. Het totale aantal illegale passages is onmogelijk te bepalen, maar is waarschijnlijk meer dan een miljoen. Vooral vanuit de Verenigde Staten worden pogingen ondernomen de grens beter te bewaken. In stedelijke gebieden is er een barrière gebouwd. Toch weten nog veel Mexicanen de grens te overschrijden, ofwel door woestijnen, ofwel met behulp van mensensmokkelaars, en vaak allebei. Per jaar komen zo’n 300 Mexicanen om tijdens pogingen om de grens te passeren, de meesten door uitdroging of andere gevaren in de woestijn, en een klein aantal door geweld. Er zijn sterke vermoedens dat zowel de Mexicaanse als de Amerikaanse regering er niet bij gebaat zijn om de immigranten-stroom helemaal in te dammen. De

Een oneindige strijd

de laatste maanden doen er veel gruwelverha-len de ronde in de V.s.

10

Amerikaanse economie heeft goedkope arbeid hard nodig, terwijl het geld dat illegale immigranten terugsturen naar Mexico een belangrijke bijdrage levert aan de Mexicaanse economie. In 2005 besloot een groep Amerikanen dat de Amerikaanse regering niet genoeg deed tegen illegale immigratie, en ging zelf aan de grens patrouilleren. Dit Minu-teman Project werd sterk bekritiseerd door organisaties als de American Civil Liberties Union maar ook door de Amerikaanse president Bush en zijn Mexicaanse collega Fox. In mei 2006 ging de Amerikaanse Senaat akkoord met de uitbreiding van de grensbarrière met meer dan 3200 kilometer.Een ander probleem is de torenhoge criminaliteit in het grensgebied. Vooral de drugshandel heeft extreme vormen aangenomen. Een ander probleem is de torenhoge criminaliteit in het grensgebied. Vooral de drugshandel

heeft extreme vormen aangenomen. De Amerikaanse economie heeft goedkope arbeid hard nodig.

KartellenNu doen er de laatste maanden wel veel gruwelverhalen de ronde in de Verenig-de Staten. Kartelleden zouden een dam hebben willen opblazen aan de grens met Texas, drugdealers zouden ranches aan de grens hebben overgenomen, et cetera. Het gros van die verhalen bleek later echter tot het rijk der fabelen te kunnen worden verwezen. De grens-regio behoort niet tot de veiligste delen van het land, maar zeker ook niet tot de onveiligste (dat zijn Florida en Louisiana). Vooral vanuit de Verenigde Staten worden pogingen ondernomen de grens beter te bewaken.

MoordcijfersMexico

Chihuahua 96

Baja California 23,7

sonor 19,8

Coahuila 9,1

tamaulipas 9

nuevo león 6

ter vergelijking: nederland had

over 2008, het meest recente jaar

waar statistieken over beschikbaar

zijn, een moordcijfer van 0,9 per

100.000 inwoners.

vernigde Staten

new mexico 7,2

arizona 6,3

California 5,8

texas 5,6

Het landelijk gemiddelde van

de V.s. over 2008 was 5,2 per

100.000 inwoners.

11

REaLIDaD

Maracaibo

tekst Wike Zijlstra fotografie Marcial Quintero

De tweede belangrijkste stad van Venezuela met veel geschiedenis heeft zijn naam te danken aan de warmte die het gehele jaar door temperaturen heeft van 30 °C. Aan die warmte heeft Maracaibo zijn naam te denken. Letterlijk betekent Maracaibo ‘La Tierra del Sol Amada’, wat ‘Het Geliefde Land van de Zon’ betekent. Ondertussen is Maracaibo een grote metropolis. Het heeft zijn moderne architectuur, oude gebouwen met geschiedenis maar het kent ook armoede.

13

UITGELICHT

Venezuela en is de hoofdstad van de staat Zulia. Op basis van de census van 2001 werd in 2008 het aantal inwoners op 1.450.665 geschat. Maracaibo is daarmee de op een na grootste stad van Venezuela. De temperatuur ligt meestal tussen de 29 °C en 32 °C. De stad staat in Venezuela ook bekend als La Tierra del Sol amada (Het door de Zon geliefde Land). Maracaibo is een havenstad met uitgang naar de Golf van Venezuela. Het grootste deel van de olietransport van Venezuela wordt vanuit deze haven afgewikkeld.

Maracaibo werd in 1529 gesticht op de westoever van het Meer van Maracaibo. Ter plaats bevond zich de Indiaanse nederzetting Coquibacoa. Door haar geïsoleerde ligging bleef Maracaibo gedurende bijna 400 jaar een kleine en onbelangrijke stad die alleen via het meer bereikt kon worden. Alle transport van en naar de stad was afhankelijk van veerponten die de stad verbonden met de wegen aan de oostzijde van het meer. Maracaino was meer op het westelijk gelegen buurland Colombia dan op de rest van Venezuela georiënteerd, en de geïsoleerde ligging van de stad zou ertoe hebben geleid dat de bevolking van Maracaibo onafhanke-lijk en vrijheidslievend is. In Maracaibo gaat u een heerlijke vakantie beleven! Het is een klein complex waar gezelligheid centraal staat.

nederlandse invloedenTijdens de Tweede Wereldoorlog breidde het Brits-Neder-landse bedrijf Shell zich sterk uit in Maracaibo, omdat het al zijn bases in het bezette Nederland en het toenmalig Nederlands Oost-Indië verloren had. Samen met concurrent Esso, dat eveneens voor de geallieerden werkte, zorgde Shell voor een forse opbloei van de olie-industrie in het Meer van Maracaibo. Een standbeeld van Koningin Wilhelmina herinnert nog aan die tijd. Door de oliewinning daalde het vlakke land aan de oostoever tot beneden het niveau van het Meer van Maracaibo, zodat een forse dijk moest worden aangelegd. De appartementen zijn onlangs geheel gerenoveerd en hebben een frisse en moderne uitstraling gekregen.

Het moderne MaracaiboIn de jaren vijftig meende het dictatoriale regime van generaal Marcos Perez Jimenez dat de geïsoleerde ligging van het anarchistische Maracaibo moest worden opgeheven. Daarom werden plannen ontwikkeld voor een brug die de twee oevers van het meer met elkaar zouden verbinden. In de plannen werd tevens een railverbinding over het water

opgenomen, en er was ook oog voor de toeristische waarde van het geheel. Na de val van het regime in 1958 werd gekozen voor een wat minder prestigieuze uitvoering. In 1962 werd El Puente sobre el Lago de Maracaibo (De Brug over het Meer van Maracaibo) geopend.Bussen en kleinere busjes zijn de belangrijkste vorm van openbaar vervoer in Maracaibo. De stad beschikt over een 6,5 kilometer lange metrolijn, die vanuit het centrum in zuidwes-telijke richting verloopt. Op een kleine afstand van Mara-caibo’s zuidelijke buitenwijken ligt La Chinita International Airport, een van de grote vliegvelden van Venezuela.Langs het zwembad kunt u heerlijk genieten van de zon met een goed boek en een drankje in de hand.

M

Maracaibo

deze stad ligt in de staat

zulia en heeft 1.291.610

inwoners.

Caracas

dit is de hoofdstad van Vene-

zuela en behoort niet tot een

staat maar is het Hoofdelijk

district. met 5.505.463 inwo-

ners is het de grootste stad

van Venezuela.

aracaibo is een stad en gemeente in

14

Doña Pepa

Calle 71 con avenida 3H

Hier wordt echt colombiaans

eten geserveerd. dit lijkt erg

op de Venezolaanse keuken,

maar heeft net zijn eigen

gebruiken.

Paso Zuliano

avenida 100 Don Manuel

Belloso, vía aeropuerto

Goed Venezolaans eten met

zijn specialisatie in hallacas.

Tasca asturias

Calle 72 con avenida 16a

Voor echte spaanse tapas is

dit het perfecte restaurant.

de sfeer hier is erg gezellig.

Los Soles

Calle 77 con avenida 3G

Hier verversen ze de mexi-

caanse keuken op zijn best.

Het staat ook bekend om zijn

mexicaanse live muziek.

La Taquería

Calle 72 entre avenidas

12 & 13

Op het eerste gezicht trekt

de Peruaanse keuke niet

altijd aan met cavia’s. dit is

een vegatrisch restaurant.

Hotel aladdin

Circunvalación 1, Calle 95,

Sector Cañada Honda

drie sterren hotel gelegen

net buiten het centrum.

Hotel Doral

avenida 14a con Calle 75

drie sterren hotel met veel

ruimte vergelijken bij de prijs.

Het is zo’n twintig minuten

reizen met het openbaar

vervoer naar het centrum.

Hotel Kristoff

avenida 8 (Santa Rita)

entre Calles 68 & 69

Vier sterren hotel met zwem-

bad en op zo’n half uur reizen

met het openbaar vervoer

van het centrum.

Crown Plaza Maruma Hotel

Circunvalacion 2, Zona

Industrial

Vijf sterren restaurant met

bijgelegen casino. Goede

service en ligt vlak buiten het

centrum.

restaurants Hotelsde bekendste brug van

maracaibo heet ‘independen-

cia zuliano rafael urdaneta’.

Veel mensen zeggen ook

‘Puente sobre el Lago de

maracaibo’. Vertaald is dit

‘Brug Over het meer van

maracaibo’.

er zijn veel bekende liedjes

gemaakt over de herinnerin-

gen aan deze brug.

Independencia Zuliano Rafael Urdaneta

15

UITGELICHT

Het commerciële centrumDe historische monumenten in de oude stad Maracaibo zijn mooi gerestaureerd, waaronder het gebouw “Botica Nueva” en de meest beroemde bezienswaardigheid van de binnenstad “Chiquinquira basiliek”. Net tegenover de straat van de Plaza, naast het Plaza Bolivar zijn enkele toeristen attracties bekend als het regerings Paleis, Baralt Theater en het Casa Morales, de locatie waar de Venezolanen de verklaring van onafhankelijk-heid ontvingen.Maracaibo biedt diverse culturele bezienswaardigheden zoals beeldende kunst galeries en musea, het grootste museum van Zuid-Amerika, Maczul is gelegen in het centrum, enkele anderen zijn Lia Bermudez Art Center en Theater van de Schone Kunsten.

Maracaibo’s nachtleven is levendig en divers, het biedt cafes, bars en discotheken welke u kunt vinden in verschillende straten waaronder 72e, Dr Portillo en Santa Rita Avenue. De drukste nachten zijn vrijdag en zaterdag. Wanneer u op zoek bent om te eten, en te winkelen valt het aan te bevelen een van de winkelcentra te bezoeken zoals Centro Sambil en Doral Center Mall, deze winkelcentra bieden kwaliteit win-kels en restaurants. Mocht u opzoek zijn naar winkelcentra in de buurt van Lake Side kunt u Galerias Mall en Centro Lago Mall bezoeken. Natuurlijk kunt u van de straat markten valse kleding en hand gemaakte souvenirs kopen, vaak gemaakt door de lokale Guajira stam.

UitgaansgelegenhedenEenmaal geland op Maiquetia International Airport dient u te beschikken over een geldig paspoort en visum. U kunt rond reizen in de stad per taxi, maar wees gewaarschuwd, deze hebben geen meter. U kunt er ook voor kiezen om te reizen met de metro welke schoon, modern en veilig is, tevens zeer goedkoop. De stad heeft het gehele jaar een goed klimaat.

La Chinita

dit beeld is te vinden op het

centrale plein cementerio

jardínes de la chinita. Het is

omgeving door palmbomen

en ook een fijne plek om

rond te lopen.

Palacio Legislativo del

Estado Zulia

dit is een gebouw wat in

het centrum staat. Het is

gemaakt aan het einde van

de 19e eeuw speciaal voor de

generaal rafael urdaneta die

honder jaar zou worden.

Botica nueva

de Botica nueva is één van

de bekendste gebouwen in

maracaibo. Onder andere

doordat het de eerste ge-

bouw was in Venezuela met

een lift en werd gebouw in de

18e eeuw.

Maczul Museo

Het maczul museum is

gelegen in het centrum en

het grootste museum van

zuid-amerika.

Calle Carabobo (in El Sala-

dillo wijk)

deze straat staat bekend om

zijn gekleurde, traditionele

huizen.

Estadio josé Encarnación

Romero

Honkbal is rasend populair

door Venezuela, maar zeker

in maracaibo. dit station

heeft een capaciteit van

25.000 en het is zeker de

moeite waard om een wed-

strijd bij te wonen.

Bezoeken

16

UITGELICHT

Het Braziliaanse bikinimerk PopoBrasil heeft hippe modellen die gespot worden op de stranden van Brazilië. De klein uitgesneden bikini’s zorgen ervoor dat niet iedereen dat aandurft. Jij wel? Ga naar de website van PopoBrasil en bekijk de verkooppunten! www.popobrasil.com

Durf jíj het aan?Raak besmet met de vrolijke Braziliaanse levenswijze!

we weten vaak dat inheemse volken de officiële bewoners zijn van een gebied, maar daar houdt het ook mee op. Hoe is hun leefwijze tot stand gekomen en wat is daar nu nog van over? de Kayapó uit Brazilë leven niet gewoon in de jungle maar zijn slim en onderhandelen.

tekst Wike Zijlstra fotografie Cristina Mittermeier

HISToRIa

Hkelijk een project te vinden waarvoor we ons niet alleen zelf toe aangesproken voelen, maar waarvan we ook weten dat, wanneer we er ons ervoor inzetten, het ook effectief nut heeft gehad en de ingezamelde centjes bij de juiste personen terechtkomen. We zijn uiteindelijk aanbeland bij de Kayapó-Indianen uit het Braziliaanse Amazonewoud. De naam Kayapó zegt waarschijnlijk niet veel, maar bij het noemen van de naam Raoni zal er ongetwijfeld wel een belletje beginnen rinkelen. Vorig jaar was deze “chief ” nog te gast in ons land om zijn “vereniging voor het regenwoud” te promoten. Talrijke Belgische vedetten, waaronder Rob Vanouden-hoven, hebben zich toen ingezet om geld in te zamelen. Hoe we bij de Kayapo-Indianen zijn terechtgekomen is ook louter toeval: een collega op John’s werk is de broer van Gustaaf Verswijver, de antropoloog die sinds 1974 met de Kayapo-Indianen werkt en de persoonlijke vriend en tolk is van Raoni.

Eerste bewonersRaoni is een gezaghebbend hoofd van de Kayapo-stam, die reeds 30 jaar lang opkomt en strijdt voor de bescherming van het Amazonewoud. In 1989 verliet hij Brazilië om wereldwijd de noodkreet te geven dat de ontbossing levensbedreigend is voor de indianenstam-men in het Amazonegebied en de toekomst van ieder van ons in gevaar brengt. Zijn gedrevenheid had succes want in 1993 werd een complex van vijf indianenreser-vaten ter grootte van 180.000 km² afgebakend met de hulp van ingezamelde giften uit de twaalf Regenwoud Stichtingen verspreid over de ganse wereld.Het reservatencomplex strekt zich uit over de staten

De Kayapó indianen zijn slim; ze sloten een deal met The Body Shop

et is natuurlijk nooit gemak-

20

Mato Grosso en Pará. Het woongebied van de Kayapo-Indianen blijft echter voortdurend onder druk staan van houthakkers, goudzoekers en mijnbouwmaatschappijen. Indien de ontbossing doorgaat in de niet-beschermde gebieden zoals nu nog het geval is, zullen uiteraard ook de beschermde gebieden bedreigd worden.Daarom hebben de Kayapo van zeven dorpen besloten hun krachten te bundelen en hebben ze het Raoni Instituut opgericht. In overleg met de Braziliaanse overheid en de FUNAI (de Nationale Stichting voor Indianen) zal het Raoni Instituut de volgende essentiële taak op zich nemen: de bescherming van het Kayapo-reserva-tencomplex en van de inheemse bevolking, en de implantatie van projecten die de Indianen economisch zelfstandig moeten maken. Deze projecten vragen geld. Het Raoni Instituut geniet reeds van een financiële ondersteuning vanwege het Vlaams Ministerie van Leefmilieu en Landbouw - project opgestart onder Minister Dua - maar verdere steun blijft no-dig. Raoni en de overige 2.500 Kayapo Indianen zijn daarom dankbaar voor elke financiële hulp die gegeven wordt!

Twee werelden die elkaar niet kennenNa 50 jaar lang op de vlucht te zijn geweest, is een groep van 87 Metyktire (Kayapó) indianen weer in contact gekomen met de andere leden van hun volk. De groep hield zich schuil in het zuiden van de deelstaat Pará, maar is daar weg gevlucht na recente aanvallen van houthakkers en goudzoekers. Ze legden in 5 dagen 100 km af en bevinden zich nu in het Kayapó dorp Kapot. Toen in de jaren 50 FUNAI, het overheids orgaan voor indianenzaken, contact zocht met de Kayapó indianen, vluchte deze groep Metyktire naar het noorden. FUNAI wilde de indianen beschermen van hostiel contact met blanken, maar waarschijnlijk ook om de blanken te beschermen tegen de indianen. Uit dit initiatief is het Nationale Park van de Xingu voortgekomen, waar voornamelijk Kayapo in leven.Er zijn ook berichten dat enkele families zijn vertrokken na een ruzie in het dorp. Er wordt gespeculeerd dat deze groep daarvan afstamt. Na jaren lang geen teken van leven te heb-ben gekregen, waren ze doodgewaand door hun familieleden. “Het is alsof een joodse familie die de holocaust overleefde na 30 of 40 jaar ontdekt dat een groot gedeelte van hun verwanten nog leeft” zei de president van FUNAI. “Er is veel comotie over in het heel Kayapo gebied. Via de radio zijn op-names van hun rituelen liederen verspreid naar alle dorpen”. De groep hield zich schuil in het zuiden van Pará. De eerste ontmoeting met de groep vond plaats op 31 mei. Brazilië is in de ban van de Belo Monte-dam, een megaproject waar pre-sident Lula flink de vaart inzet. Deze week zijn de contracten getekend met een binnenlands consortium dat de dam in een zijrivier van de Amazone in 2015 moet opleveren.

21

HISToRIa

Medicijnen worden gemaakt van 650 verschillende planten

Het gaat om de op twee na grootste stuwdam in de wereld, die een fors aandeel moet leveren in de stroomvoorziening van het uitgestrekte land.De dam verdeelt het land. Volgens de jongste opiniepeiling in de krant Folha de São Paulo zegt 53 procent van de Brazilia-nen ‘sim’ (ja) tegen het project, tegen 47 procent ‘não’.De verdeeldheid loopt voor een deel langs politieke lijnen, in de opmaat naar de presidents- en parlementsverkiezingen van oktober. De oppositie is fel tegen de bouw, om zich duidelijk te profileren ten opzichte van president Lula en zijn Arbei-derspartij die van de dam een prestigeobject hebben gemaakt.Tegenstanders wijzen op de schade die het project zal berok-kenen aan de bevolking - onder wie veel indianen - en het milieu. Een indianenleider demonstreert met zijn stamge-noten al dagenlang in de hoofdstad Brasilia: “Ze bezetten de Amazone, bouwen dammen en stuwmeren voor hun eigen gewin. Niemand bekommert zich om het land van de india-nen. De inwoners van de Xingu-vallei worden van hun land en uit hun huizen gejaagd.”Volgens Greenpeace komt een gebied van 500 vierkante kilometer onder water te staan, waardoor tienduizenden gezinnen hun biezen moeten pakken.

Stomhoofd Raoni verlaat BraziliëDe indianen zijn tot dusver volledig buiten de plannen gehouden, zegt de Nederlander Paul Wolters, die in Brazilië werkt voor een NGO die waakt over de belangen van de inheemse bevolking. Terwijl in de grondwet hun recht is vastgelegd om gehoord te worden bij projecten die hun dagelijks leven beïnvloeden.De indianen hebben donderdag besloten om tóch in dit late stadium te gaan praten met het consortium dat de water-krachtcentrale gaat bouwen. Mocht dat gesprek niets opleveren, dan gaan ze over tot een bezetting van de plek waar de dam moet komen.Paul Wolters: “Dat zijn vooral Juruna-indianen. Later moeten daar ook nog Kayapo-indianen bijkomen. Dat is een volk van strijders. Die zijn niet bang om letterlijk de strijd aan te gaan. Het is moeilijk voorspelbaar, maar op het moment dat ze aan de bouw willen beginnen, zal toch het leger moeten komen om die indianen daar weg te halen”.

Volgens Wolters hebben de indianen in een aantal brieven aan president Lula laten weten dat ze de bouw van de dam niet zullen accepteren. En dat er bloed zal vloeien, als dat nodig is.Als het erop aankomt hebben de indianen geen andere pressiemiddelen dan het bespelen van de publieke opinie in binnen- en buitenland. Zij putten moed uit het verleden: in de jaren 90, toen er ook al over de dam werd gesproken, gingen de plannen de ijskast in als gevolg van grootschalige en wereldwijde protesten.

Samenwerking met de Braziliaanse overheidMaar de voorstanders hebben zwaarwegende redenen om de plannen ditmaal voort te zetten. De snelgroeiende economie van Brazilië is gebaat bij de schone en goedkope stroom uit de nieuwe krachtcentrale.Verder staan er prestigieuze evenementen op het programma, die niet in gevaar mogen worden gebracht door gestuntel met stroom. In 2014 organiseert Brazilië het WK voetbal, twee jaar later gevolgd door de Olympische Spelen. Bij een grootschalige black out, eind vorig jaar, zaten ruim 60 miljoen Brazilianen enkele uren zonder stroom. Direct werden hardop vraagtekens geplaatst bij het Braziliaanse vermogen om zulke grote evenementen te organiseren. En die twijfels wil presi-dent Lula voor altijd uit de wereld helpen.

Het project omvat twee luiken : enerzijds het subsidiëren voor een periode van 2 jaren (eventueel uit te breiden tot 5 jaren in een latere fase) van de aanstelling van antropoloog Gustaaf Verswijver als hoofd van het Raoni Instituut, Mato Grosso, Brazilie. Het Raoni Instituut werd onlangs opgericht en beoogt de verzelfstandiging van de Kayapo Indianen in het Amazonewoud van Brazilië. Gustaaf Verswijver heeft vroeger als antropoloog gedurende 6 jaren gewerkt in dit gebied en is een vertrouwenspersoon van Raoni en de andere Mekranoti (Kayapo) indianen. Hij is ongetwijfeld de meest geschikte externe figuur om dit Instituut te runnen (hij kent de taal van de indianen, de streek en de gebruiken en heeft het volle vertrouwen van hen). De functie van Gustaaf Verswijver als directeur van het Raoni Instituut zal inhouden: het verwer-ven en beheer van de fondsen en algemene leiding, evenals het lobbywerk, vertegenwoordiging naar buiten toe, etc.

Het tweede luik is het financieren van één van de vele pro-jecten van het Raoni Instituut, namelijk het kastanjeproject. Het betreft hier een co-financiering van een aantal aspecten van een lopend project gestart door FUNAI, dit is de over-heidsorganisatie die de Indianen begeleidt. De bedoeling van het kastanjeproject is om de vruchten van een oerwoudboom te verzamelen.De indianen zijn tot dusver volledig buiten de plannen gehouden, zegt de Nederlander Paul Wolters, die in Brazilië werkt voor een NGO die waakt over de belangen van de inheemse bevolking. Terwijl in de grondwet hun recht is vastgelegd om gehoord te worden bij projecten die hun dagelijks leven beïnvloeden. De indianen hebben donderdag besloten om tóch in dit late stadium te gaan praten met het consortium dat de waterkrachtcentrale gaat bouwen.

23

De Westerse invloedenDe spanningen lopen op nadat de bouw van de veel besproken Belo Monte dam uiteindelijk toch is goedgekeurd. De dam die de derde grootste dam ter wereld gaat worden en 500 vierkante mijl regenwoud onder water gaat zetten, zal leiden tot het verplicht verhuizen van 12.000 bewoners in de Xingu regio, en nog eens de leefomstandigheden van 45.000 indianen, afhankelijk van de Xingu rivier, direct al dan niet indirect beïnvloeden. Na bijna dertig jaar strijden tegen de bouw van de dam, beginnen de inheemse groepen na te denken over een laatste verdediging.“Ik heb mijn krijgers gevraagd zich voor te bereiden op een oorlog en hier over gesproken met andere stammen aan de bovenloop van de Xingu. Wij zullen hen beletten de dam te bouwen,” aldus stamleider Raoni Metuktire, van de Kayapo stam uit Brazilië, in een interview aan de Franse televisie zender TF1. Momenteel is hij op rondreis door Europa vragend proberend steun te krijgen om een rem op het project te zetten.Een andere groep Kayapo indianen, aangevoerd door stamleider Megaron Txukarramãe, heeft inmiddels bij een veerboot overgang aan de Xingu rivier in de Mato grosso staat, een blokkade opgeworpen.Stamleider Megaron heeft onlangs president Lula “De

grootste vijand” van inheemse volkeren in Brazilië genoemd, en verklaarde dat zijn volk bereid is om “te sterven voor hun rechten.” Na bijna dertig jaar strijden tegen de bouw van de dam, beginnen de inheemse groepen te denken.

Langzaam dalende populatieDe Braziliaanse overheid argumenteert dat de dam, origineel een plan uit 1970 van de toenmalige militaire dictatuur, nodig is om in de groeiende vraag naar energie te voorzien. De 11 tot 17 Miljard dollar kostende dam gaat stroom leveren aan 23 miljoen huishoudens, alhoewel gedurende drie tot vier maanden per jaar, tijdens het droge seizoen, de dam maar op 10-30 procent van zijn capaciteit zal kunnen draaien. Critici verklaren dat om de dam überhaupt levensvatbaar en economisch te houden meerdere zeer grote dammen in de Xingu rivier gebouwd moeten worden.“De indianen zijn vastberaden in het verhinderen van deze ‘zaken zijn zaken’ model van vernietigende vooruitgang projecten die het milieu en hun traditionele levenswijze ruïneren,” aldus Atossa Soltani van de Amazon Watch, een milieu en indianen rechten beweging, in een pers verslag. “Inheemse groepen uit het Xingu gebied hebben een zeer duidelijke boodschap aan de Braziliaanse overheid gestuurd, dat ze het niet zullen toestaan dat de Belo Monte gebouwd

24

wordt. Een coalitie van Braziliaanse en internationale organisaties en sociale bewegingen staan solidair met deze groepen, en is bezig met verdere sociale en legale acties.Ondanks dat er nog geen begin gemaakt is met de bouw, heeft de regering verklaart dat de dam in 2015 draaiende zal zijn. Hoewel hydro-elektriciteit normaliter niet zoveel CO2 uitstoot veroorzaakt als het verbranden van fossiele brand-stoffen, laten studies zien dat dammen, zeker degene in de tropen, aanzienlijk veel uitstoot van methaan veroorzaken door het rotten van vegetatie in de ondergelopen reservoirs.In Brazilië is vrijdag een indianenreservaat ter grootte van bijna een derde van Nederland in het leven geroepen. Het reservaat, waarvoor de Kayapo-indianen al sinds 1994 streden, ligt in een deel van het Amazonewoud waar tot voor kort veel hout werd gekapt.

De Braziliaanse grondwet van 1988 schrijft voor dat al het grondgebied waar indianen via hun voorouders een claim op kunnen leggen, aan hen teruggegeven moet worden. De daarvoor gestelde termijn van vijf jaar werd echter bij lange na niet gehaald, mede door de gewelddadige protesten van houthandelaren en boeren die hun activiteiten steeds verder het regenwoud in ontplooien.Op dit moment is 11 procent van Brazilië en bijna 22 procent van het Amazonegebied in handen van indianen. Deze gebie-den bevatten doorgaans de best geconserveerde regenwou-den, omdat de indianenstammen de grenzen goed bewaken. Natuurparken of ecologische reservaten hebben daarvoor meestal niet genoeg mankracht. Momenteel is hij op rondreis door Europa vragend proberend steun te krijgen om een rem op het project te zetten.

actie voor de indianenUit onderzoek blijkt dat de populatie van de Kayapó indianen steeds lager wordt. Wat kun je doen om te helpen? Een brief sturen naar politici en overheden is een eenvoudige en doeltreffende manier om je zorg uit te spreken en veranderingen te bewerkstelligen.

• Schrijf een brief naar de ambassade van Brazilië in Den Haag• Neem contact op met de Tweede Kamer en/of het

Europees Parlement

25

HISToRIa

tipische woordenelk land in latijns-amerika heeft zijn eigen palabras

típicas. in spanje worden deze tipische woorden sowieso

niet begrepen. Onderling in de andere latijns-ameri-

kaanse laden verschilt dit per persoon en per land.

Las palabras dominicanas• nítido dit wordt gebruikt als ‘cool’, ‘gaaf’ en zulk soort

uitspraken. ‘wat vet!’ wordt dan ‘Que nítido!’

• biberon een ander woord voor ‘probleem’ (‘problema’).

je gebruikt het in de zin van ‘no es biberon.’ ‘Het is

geen probleem.’

• bacano dit woord wordt gebruikt voor ‘goed’, ‘leuk’,

enzovoorts. Bijvoorbeeld ‘Que bacano!’ Ook als je

iemand niet kent; ‘Oye, bacano, ven acá!’ Hiermee wordt

gezegt: ‘Hé, onbekende, kom hier!’.

• acá in bijna heel Latijns-amerika wordt dit gebruikt voor

‘hier’. met ‘aqui’ weten ze ook gewoon wat je bedoeld.

• cabra een ander woord voor ‘loco’ wat ‘gek’ is. in de zin

‘Que una cabra!’ zeg je ‘wat een gek!’.

• ñapa dit is iets extra’s, in de vorm van iets vragen in de

supermarkt, bijvoorbeeld: waar zijn de mandarijnen,

waar verkopen ze dit product. maar ook voor het

vragen van een extra product. ‘dáme una ñapa.’

‘Geef me een extraatje.’

• colmado dit is een ander woord voor ‘supermarkt’.

normaal gebruik je ‘supermercado’ of ‘mercado’.

• cualto Hiermee wordt ‘geld’ bedoeld. normaal zeg je

‘dinero’. in deze vorm gebruik je het in een zin zoals

‘no tengo cualto.’ ‘ik heb geen geld.’

Een kenmerk dat het Mexicaanse Spaans deelt met de andere variëteiten die in Ibero-Amerika worden gesproken zijn het seseo en het yeísmo: in tegenstelling tot in Spanje is er geen verschil in uitspraak tussen c/z en s, en tussen ll en y. Die eerste klank wordt altijd als s uitgesproken, die tweede als j, in het noorden van Mexico neigend naar zj. Andere kenmerken die het Mexicaans Spaans deelt met veel andere Latijns-Amerikaanse variëteiten is de verschuiving van het werkwoord estar ten koste van ser, een algemene vervaging van de grenzen van verschillende werkwoordstijden en een enigszins afwijkend lexicon, waarbij het Mexicaanse Spaans meer nog dan de andere variëteiten gebruik maakt van leenwoorden of leenvertalingen uit het Engels. Een computer, die men in Spanje ordenador, heet in Mexico een computa-dora, en waar men in Spanje het woord dvd uitspreekt alsof het een Spaans woord it (de-uve-de) heeft men in Mexico een uitspraak die dichter bij het Engels ligt (di-vi-di).

Waar men in veel andere delen van Latijns-Amerika vaak de neiging heeft medeklinkers niet of nauwelijks uit te spreken, gebeurt dit in Mexico juist bij onbeklemtoonde (eind)medeklinkers. Als uitzondering op de doorgaans zeer consistente Spaanse uitspraakregels, kan de uitspraak van de x

español mexicano

sportugeesspaans en Portugees lijken heel erg op elkaar.

Het rijtje hieronder bewijst dat wel weer,

in Mexico per woord verschillen. In woorden die uit het Europese Spaans komen wordt het doorgaans als ‘ks’ uitgesproken, maar in woorden van inheemse herkomst of plaatsnamen kan de uitspraak ‘s’ (Xochimilco), ‘ks’ (Tlaxcala), ‘sh’ (Xico) of ‘g’ (México) zijn. Dit is grotendeels veroorzaakt door een wijziging in de uitspraak van de x die sinds de 16e eeuw in alle variëteiten van het Spaans heeft plaatsgevonden; waar de x eerst altijd werd uitgesproken als ‘sj’ is het tegenwoordig ‘g’ geworden. De spelling heeft zich over het algemeen aangepast, worden als exército worden tegenwoor-dig als ejército geschreven, maar men is daar in Mexico vooral in woorden met een inheemse oorsprong niet altijd consistent is geweest. Voor sommige woorden worden twee spellingen naast elkaar gebruikt, zoals Xalapa/Jalapa en México/Méjico, hoewel de spelling ‘Méjico’ in Mexico vrijwel nooit gebruikt wordt en als Spaans taalimperialisme wordt gezien.

werk

woord

geweldig

stad

sinaasappel

leeuw

brug

potlood

trabajo

palabra

maravilloso

ciudad

naranja

león

puente

lápiz

trabalho

palavra

maravilhoso

cidade

laranja

leão

ponte

lápis

26

LEnGUa

Deze muur heet El Muro De La Vergüenza, wat De Wand Van De Schaamte betekent. De kruizen zijn van immigranten die geprobeerd hebben om de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten over te steken. Elke kruis staat voor elk gevonden lichaam.

Schaamtemuur

Dit ritueel genaamd Santería vindt plaats in het dorpje Sorte in Venezuela. Op de verjaardag van de godin María Lionza houden ze deze Santería en ze vragen aan de heiligen om hen wensen uit te laten komen.

Santería

Vis hoort thuis in het Carbisch gebied. Zo ook in dit dorpje venezolano; Tacarigua De La Laguna. Het is twee uur rijden vanaf Caracas. In zo’n dorpje kent iedereen elkaar en deze señora is van de plaatselijke viswinkel.

Sra. María

Este señor is ouder dan 70 jaar. Ondanks zijn leeftijd is hij nog elke ochtend van vier uur ‘s ochtends tot tien uur ‘s ochtends te vinden op het water met zijn bootje en vissersnetten. Het blijft een macho mexicano.

Dorp Guerrero

27

BUEno PaRa SaBER

Colombiaanse

in 2008 kwam het debuutalbum ‘Guerrilla tactiek’ uit, daarna hebben we niet heel veel meer gehoord van de colombiaanse Bloedgroep. josé (32), ook wel bekend als juceisdunaam, en darling (29), bekend als darin G, zitten niet stil op muziekgebied en vertellen over hun bezigheden nu en hun eerste terugreis naar colombia.

Bloedgroep

interview Wike Zijlstra fotografie Dennis Branko

Vrijdagmiddag arriveerde ik in Amers-foort waar ik een interview zou doen met de twee mannen van de Colom-biaanse Bloedgroep. Op zoek naar het goede huis zag ik een muurschildering van een waterval in een regenwoud met een slang. “Dit moet het zijn!”, dacht ik. Na de kennismaking hadden we een ta-fel geïnstalleerd, buiten in het heerlijke weer en kon het interview beginnen.

Hoe en waar hebben jullie elkaar leren

kennen?

Darin “Eén of twee keer per jaar was er een hip hop feest of een battle waar iedereen uit de kleine scene naartoe kwam, die er toen sowieso nog was.josé “Bij zo’n feest hebben we elkaar voor de eerste keer gezien, maar tijdens ‘De Grote Prijs van Nederland’ (een soort competitie met verschillende genres) hebben we elkaar voor het eerst gesproken. We zeiden gelijk: “Laten we een keer wat opnemen samen.”

Wisten jullie van elkaar dat jullie al-

lebei Colombiaans zijn?

josé “Ja, ik wist dat wel.”Darin “Ik wist dat niet. Hoe wist jij dat trouwens?”josé “Ik weet het niet. Ik had het van iemand gehoord of zo. Het is niet dat ik bij je thuis was en al je spullen heb onderzoekt. “Ah, hij is Colombiaan, ik ga hem morgen spreken.””

Was het gelijk een soort van band-

schepping?

josé “Ja, dat was wel zo. Maar dat vind ik altijd van geadopteerd zijn. Als iemand anders dat ook is kan het ei-genlijk betekenen dat je het ergens juist niet over hoeft te hebben. Dus er is een band zonder dat eigenlijk uit te spreken. Dus op die manier hebben we het daar eigenlijk niet over gehad. Als ik dan bij Darin over de vloer kwam was het wel eens zo dat zijn moeder vroeg hoe ik er tegenover stond.Darin “Volgens mij hebben we het er eigenlijk vrijwel nooit over.”josé “Eigenlijk alleen toen we de voorbereidingen voor Colombia deden hebben we het erover gehad. We von-den het wel belangrijk dat iedereen daar op dezelfde manier in stond.

na zo’n acht jaar na de eerste ont-

moeting kwam eindelijk het eerste

album. Zouden jullie samen weer een

album op willen nemen?

josé “Ja, dat wil ik zeker nog wel doen. Eigenlijk dat is het.”Darin “De wil is er.”josé “We zijn wel productief op andere vlakken nu. Ik maak nu met iemand anders muziek en Darin zit als muzi-kant in tig bands. Ook geeft Darin les op school en ik speel toneel. Het moet zeker nog gebeuren.”

“Vertel ook maar gelijk dat je tien jaar in de gevange-nis zat”

29

InTERvIEW

Darin, jij geeft les op school?

Darin “In Utrecht op de muziekacade-mie, een MBO school. Ik maak beats, ik speel piano en ik speel nog in een band; daar leer ik ze van alles over.

Ben je zelf al lang bezig met

pianoles?

Darin “Ik heb zelf een beetje les gehad.”josé “Maar je bent wel afgestudeerd aan het Conservatorium als pianist.Darin “Ja, dus daarvoor heb ik wel echt les gehad.”josé “Je ontkracht het een beetje. Honderd en tien jaar heb je les gekregen, je hebt je diploma en je speelt een beetje piano.”Darin “Nee, nee, maar ik heb daarvoor een beetje les gehad en toen ben ik naar het Conservatorium gegaan. Op die school geef ik lessen, ook pianohar-monie lessen. Ik vind mezelf nou niet echt een pianoleraar, want ik geef niet echt structureel thuis les, maar op die school geef ik wel lessen in de theorie en hoe het werkt.

En als je dan pianospeelt, wat speel

je dan?

Darin “Ik zit nu voornamelijk in een reggaeband. Ik ben begonnen met hip hop in een band maar eigenlijk maak ik gewoon black music en hip hop.

Darin heeft dus het Conservatorium gedaan. Toen ik daarop vroeg of hij eerst bijvoorbeeld MBO had gedaan brak José daar gelijk op in. “Je vertelt de halve waarheid, Darin. Je bent ook nog een keer van school afgegaan. Zie, Darin onthoudt alleen de goede gedeel-tes. Vertel ook maar gelijk dat je tien jaar in de gevangenis zat.” Darin heeft één jaar een opleiding over muziek technologie op de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht geprobeerd, maar dat was niet zijn ding.José heeft eerst op het MBO een opleiding voor grafisch vormgeving gedaan. De HBO opleiding Theatre and Education op de Hogeschool voor de

Kunsten Utrecht heeft hij in deeltijd gedaan. In het dagelijkse leven is José theateracteur en bedenkt hij theater-voorstellingen. Soms regisseert José een voorstelling en dit is meestal met jongeren. Muziek maken doet hij op het moment in zijn vrije tijd.

Dat het creatieve mannen zijn blijkt wel weer. Om hun album te promoten hebben ze niet een standaard tour gedaan, maar een theatertour.

Die theatertour die jullie hebben ge-

daan, dat was vlak na het album?

josé “We hadden het album afgerond en toen hadden we al bedacht dat dat ongeveer de basis voor onze show zou zijn. En mijn wens was ook om niet gewoon een standaard hip hop show te doen, maar om eigenlijk te kijken hoe ver dat een combinatie kon zijn met theater. En we hebben daarom eigenlijk ook veel in theaters opgetreden en een paar hip hop podia.

Het was vooral muziek met wat tekst

tussendoor?

josé “Precies, dat eigenlijk wat je zegt. Muziek en tussen tussendoor. Dus eigenlijk de nummers die we hadden opgenomen was de basis. En we hadden als lijndraad een groot verhaal. Dus eigenlijk net zoals…Darin “Een musical!”josé “Haha, ik kan niet zingen en ik heb er ook niet in gedanst. Maar als je het een musical wilt noemen. We hadden een groot verhaal dat was geïnspireerd op een filosoof. Het verhaal gingen tussen onze nummers door. Eigenlijk waren het een soort hoofdstukken met van te voren telkens een inleiding. De inlei-dingen werden verteld en de hoofdstukken rapten we dan.

Was het met meerdere personen?

josé “Nee, het was met z’n tweeën.”

Guerilla TactiekVoor nu kun je nog het album uit 2008 luisteren todat ze komen met een nieuwe plaat.Hij is te bestellen op www.bol.com voor € 5,99

“ik had van te voren al niet gedacht dat het mijn ‘thuis’ zou zijn”

30

Hebbe jullie ook wel eens in het

buitenland opgetreden?

josé “We hebben één keer in België een tour gedaan.Darin “Trouwens, we hebben nog wel toen in Colombia opgetreden! In een klein cafeetje.”josé “Het was eigenlijk dubbel internationaal. En het was een optreden in Amerika en in Colombia. We traden eigenlijk alleen maar op voor backpackers. Er was geen één enkele Colombiaan.

ja, want nu even over die reis. Was

dat met z’n tweeën?

Darin “Met vier.”josé “Ja, met z’n vieren. Er was nog een Colombiaanse vriend van ons mee en mijn vriendin ook.

De reis was om familie te zoeken?

Darin “Om het land te checken.

Weten waar je vandaan komt.”josé “Eens ruiken, proeven, voelen.”

In Calí? Want daar zijn jullie ook

geboren, toch?

josé “Ja. En toen we aar waren was Darin toevallig jarig. Alleen het café waar we dat gingen vieren was echt niet te doen. Het was leeg, licht van Tl-buizen en black light en dan waren er van die hele grote scherm met Toto en Sting er op. Het ging echt nergens over.”

Wat dachten jullie toen jullie het

vliegtuig uit stappen? Dacht je: “Ik

ben thuis.”?

Darin “Nou, we kwamen ook echt heel raar aan op het vliegveld, vond je niet?”josé “Ja, het was raar of zo. Ik had van te voren al niet gedacht dat het mijn ‘thuis’ zou zijn. Ik zat eerder te denken dat het juist een soort valkuil zou zijn

als ik zou denken: “Dit is mijn thuis”. Ik ben daar zo kort geweest, dat ik er echt geen herinneringen meer aan heb, dus doet het me iets minder.”

Zouden jullie daar ooit willen wonen?

josé “Darin wel, denk ik.”Darin “ Ja. Waar? In Colombia, ja? Ik zie mezelf wel op een gegeven moment wonen in een Latijns-Amerikaans swagger landje, niet per se Colombia. Ik denk dat ik altijd geld zal verdienen met muziek maken. Het hoeft niet veel te zijn. Maar dat kan je eigenlijk overal wel doen. Dat hoef echt niet per se Colombia te zijn want het heeft ook wel behoorlijk wat gingen dingen, wat richting het zuiden ligt.”josé “Ja, als ik oud ben ik ook wel. Dan wil ik wel echt hier geld gemaakt hebben. Dan vind ik het wel goed om mijn laatste dagen in een relaxt, warm land te slijten.”

31

InTERvIEW

Felici

dad diego González sanz is een

fotograaf gevestigd in madrid. Hij legt graag pure foto’s vast. tijdens zijn reis naar Peru kwamen daar prachtige beelden uit vandaan.

FoToGRaFía

“Het is de kunst om nét dat ene moment vast te leggen”

Het gezichtachter de foto’s

38

Mijn naam is Diego González Sanz. Ik ben geboren op 4 september 1986, te Madrid. Al vroeg werd mijn interesse in fotografie gewekt, toen ik mij op school inschreef voor een cursus fotografie, gegeven door de leraar Scheikunde, zelf een enthousiast fotograaf. Hij leerde ons de basis van het fotograferen aan: De werking van de camera, compositie, gebruik van licht, het ‘zien’ van je onderwerp, en het afdruk-ken van je eigen foto’s. Hiervoor hadden wij op school een kleine doka tot onze beschikking, en hoewel het niet geheel professioneel was, was het zeker een gezellige tijd!

Puur geschotenAl snel hierna kocht ik mijn eerste spiegelreflexcamera, een tweedehand Canon FtB. Deze camera werkt geheel handmatig, dus was hij ideaal om het fotograferen écht onder de knie te krijgen: De relatie tussen sluitertijd, diafragma en scherptediepte, om maar iets te noemen. Met deze camera heb ik vele jaren met erg veel plezier gefotografeerd, en ik heb hem nog steeds, al fotografeer ik er nog maar zelden mee. Niet kapot te krijgen!Toen kwam de Canon EOS 300D: De eerste betaalbare digitale spiegelreflex, én ook nog eens van mijn favoriete merk. Natuurlijk moest ik die hebben. Ook van deze camera heb ik weer veel geleerd, digitaal is tenslotte toch weer heel anders dan analoog. De manier van werken, het opslaan van de beelden, compressie, nabewerken in Photoshop, afdrukken.Ondertussen ben ik wéér een stap verder, en momenteel fotografeer ik met de Canon EOS 350D. Een camera die nóg beter is dan de 300D, met meer mogelijkheden tot fijn-afstemming van het uiteindelijke resultaat. Met deze 8 megapixel camera en de randapparatuur, ben ik perfect uitgerust om mooie, professionele foto’s te maken. Met deze camera heb ik vele jaren met erg veel plezier gefotografeerd, en ik heb hem nog steeds, al fotografeer ik er nog maar zelden mee.

ToekomstvisieNatuurlijk heb ik in de tussentijd niet stil gezeten: Ik heb verscheidene workshops gevolgd van professionele fotogra-fen, stápels boeken over fotografie verslonden, en natuurlijk geoefend, meer geoefend, en nóg eens geoefend. Daardoor kan ik foto’s van een hoge kwaliteit garanderen, niet alleen op technisch gebied maar ook qua uitstraling. Maar natuurlijk hoeven jullie mij niet op mijn woord te geloven: Neem eens een kijkje op mijn portfolio en overtuig uzelf. Hiervoor had-den wij op school een kleine doka tot onze beschikking.

diego González sanz

39

FoToGRaFía

Een jaar in

Córdobawillemijn de Groot (19) is sinds maart terug van een schooljaar in córdoba, argentinë. dit was al een aantal jaren haar droom en die kwam eindelijk uit. “als je er dan écht bent is het wel even wennen, ik kwam mezelf gigantisch tegen. maar een onvergetelijke ervaringen!”

interview Wike Zijlstra

Die eerste maanden keek ik van alles nog op. Van de mensen, de straten, de huizen, de levensstijl, het ritme van het leven, de structuur van de school, het eten. Nu weet ik niet beter. Ik heb mijn plekje gevonden binnen deze familie, binnen deze gemeenschap. Die heerlijke asado, al die mates die ik gedronken heb met een Argentijn, die hoeveelheid snoepgoed dat ze hebben, het dansen in de warmte op salsa en reggaeton.

In de goede en slechte tijdenDit jaar heb ik gevochten om Spaans eigen te maken. Het is niet makkelijk geweest. Maar ik kan eindelijk toegeven dat het me dan uiteindelijk wél gelukt is. Wat zal ik het gaan missen, dat Spaans praten. Nu pas begrijp ik hoe lang een jaar kan zijn. Hoeveel er in een jaar gebeuren kan. Hoeveel je kan verande-ren als persoon. Ik blijf ik, maar met een

Córdoba

córdoba is de grootste stad

na Buenos aires en ligt in

de gelijknamige provincie

córdoba. Het heeft 1.267.521

inwoners.

Buenos aires

de hoofdstad van

argentinë is Buenos

aires met zo’n 2,8

miljoen inwoners.

“Mijn familia argentina en ik tijdens kerst

“Dit is El Perito Moreno. Wat een uitzicht!”

“Het oordeel over argentijnen en vlees klopt.”

“Met mis nenas in het zwembad van een vriendin.”

44

wil jij ook?education First is met 45 jaar erva-

ring en 400 scholen en kantoren

wereldwijd hebben we al meer dan

15 miljoen studenten geholpen in

het leren van een nieuwe taal en

cultuur. eF helpt met het doorbre-

ken van taal- en cultuurbarrières.

Volg een semester of studiejaar

in het buitenland. leer een taal

vloeiend spreken en een andere

cultuur kennen. Dit is het perfecte

tussenjaar en tegelijkertijd een

waardevolle investering in jouw

toekomst. extra: Ook met oriënta-

tie op een vakgebied naar keuze

en meeloopstages!

Ga naar www.ef.nl en vraag de

gratis brochure aan!

nieuwe familie, een nieuwe identiteit en veel nieuwe ervaringen. Wat zal ik het gaan missen, dat Spaans praten. Nu pas begrijp ik hoe lang een jaar kan zijn.

Mi familia fantásticaEn wat heb ik veel van het land mogen zien. Van het puntje in het noorden tot het puntje in het zuiden. Van het westen tot het oosten. Ik ben verliefd. Op het landschap wat je tegenkomt. Zo uitgebreid, zo puur. Begin met sparen en kom naar Argentinië. Je zult geen spijt krijgen! Gister vroeg iemand me of ik nogmaals Argentinië zou kiezen als ik de kans had. Ja, zeker weten. De mensen zijn zo gastvrij en oprecht hier. Ze zijn trots dat jij hier een jaar wil wonen. Ze zullen je welkom laten voelen. Op het landschap wat je tegenkomt. Zo uitgebreid, zo puur. Begin met sparen en kom naar Argentinië.

Te quiero, argentina!Ik ben zo dankbaar dat het jaar zo vlekkeloos voorbij is gegaan. Geen problemen met de familie, geen problemen in de maatschappij of op school. Niemand die me slecht heeft behandeld, altijd even vriendelijk. Het jaar is zoals ik me het had kunnen voorstellen of zelfs beter. Het doet pijn dat het op een einde komt. Het einde van mijn uitwisseling. Alsof je een boek hebt uitgelezen. Einde. Over.Nooit meer het praatje dat je uitwis-selingsstudente bent voor een jaar. Ik kom ik terug. Ik zal dan geen deel meer uitmaken van de gemeenschap. Ik zal alleen op visite komen. Dit verhaal is net zo chaotisch als mijn gedachten in mijn hoofd. Ik ben blij, verdrietig, zenuwachtig, boos, gestrest. Alles wat je maar bedenken kan, ben ik.

Het afscheidKomende dagen zal ik lekker thuis zijn. Morgenavond feestje hier, mijn despe-dida (afscheid). Zaterdag komen mensen langs, loop ik nog eens een rondje. In de avond is er een feestje ergens. Maar ik

kan eindelijk toegeven dat het me dan uiteindelijk wél gelukt is. En dan zondag, slik, pak ik de traffic naar Buenos Aires. Begint mijn 35 uur durende reis. Gelukkig samen met Paula en Marijke, mijn collegaatjes die me zo dierbaar zijn geworden door afgelopen jaar. Samen begonnen we aan dit jaar, samen eindigen we het.

“De Cateral de Córdoba staat midden in het centrum en is vanbinnen echt prachtig!”

45

EL año

Kom! Laten we gaan barbecuen

we zitten in de zomermaanden en wat is er lekkerder dan met familieleden en vrienden te gaan barbecuen? Op de volgende pagina’s zijn er drie recepten estilo mexicano. simpel voor grote groepen, maar oh zo lekker!

fotografie Wike Zijlstra

46

Quesadillasgevuld met kaas, ui en paprika

• 1 pakje Chedderkaas of leicester kaas

• 1 rode paprika

• 2 bosuien

• 1 pak tortilla’s

snij de paprika in kleine stukjes en snij de

bosui fijn doe het bij elkaar. Daarna trek je

de kaas uit elkaar in kleine stukje en gooi

je bij de paprika en bosui. Hussel het door

elkaar en beleg de tortilla rijk. Vervolgens

leg je een andere tortilla er boven op en leg

het op de barbecue. De kaas gaat smelten

en dat zorgt ervoor dat de tortilla’s bij

elkaar blijven.

als de tortilla een bruin kleurtje heeft kun je

hem er vanaf halen en in kwartjes snijden.

serveer de quesadillas met bijvoorbeeld

guacamole.

CoCIna

Ga naar www.ef.nl en vraag de gratis brochure aan voor Spaans in Latijns-Amerika!

Education 2011

maïskolfgerold in chilipeper en resaspte kaas

• 4 maïskolven

• 1 rode chilipeper, zonder zaadjes en fijn

gesneden

• 200 g harde geiten- of schapenkaas,

bijvoorbeeld manchego

• 100 g ongezouten boter

• 2 limoenen

Doe de maïskolven even in het water om dat er

in te laten trekken en leg het boven hete kolen

zodat dat verdampt. na 20 minuten haal je de

maïskolven eruit en leg je op de barbecue. Het

omhulsel begint te branden. Dit is goed, dan blijft

alleen de maïs nog over.

Ondertussen maak je een bord klaar waar je de

rode chilipeper in stukjes overheen strooit en de

kaas overheen raspt. leg een klont boter klaar

op een ander bord.

als de maïskolven een lekker kleurtje hebben,

kun je ze door de boter rollen door de chilipeper

en de kaas die daar aan vast blijven zitten.

je kunt het nog serveren met bijvoorbeeld rijst.

CoCIna

triflemexicaanse veriant met tropisch fruit

• 2 blikken ananas

• 1 rijpe papaya

• 1 limoen

• 12 kaneelkoekjes gebroken

• 1 pakje rijstepap of rijstdessert

• 3 volle eetlepels bruine bastaardsuiker

of kaneelpoeder

laat de ananas uitlekken en vang het sap op.

snij de ananas in grove stukken. Halveer de

papaya, lepel de zwarte zaadjes eruit, schil

de helften en snij het vruchtvleesin even

grote stukken als de ananas. meng de ananas,

papaya, en het limoensap en verdeel over 6

glazen schaaltjes of mooie wijed coupes. Drup-

pel er eventueel wat cognac, sinaasappellikeur

of tequila over. Verdeel de koekjes erover en

schep daarover de rijstepap of het rijstdessert.

schep op elke trfle een schepje bruine suiker

en garneer met wat kaneel

50

CoCIna

Jeroen Koolhaas en Dre Urhahn begonnen in 2005 met hun eerste project in Rio de Janeiro en São Paolo, dit was wel eens waar voor hip hop op de straten. Vlak daarna hebben ze hun eerste favela (wat Portugees is voor ‘sloppenwijk’) beschilderd. Hun laatste project was in de wijk Santa Marta in Rio de Janeiro. De straten worden niet alleen opgevrolijkt, ze geven ook jongeren een kans. Het is een grote klus en jongeren uit de buurt kunnen helpen om zo op het rechte pad te blijven. Je kunt ze ook helpen geld te doneren via de website van Faevla Painting; www.favelapainting.com.

nederlands kunstproject Favela Painting

Brasília Cultureel Festival 2011Elk jaar vind er in het begin van jullie het Festival Culturo plaats in de hoofdstad Brasília. De jongerengroep Piolion lied zich dit jaar inspireren door hoogte. Door de hele stad zijn echte mensen of standbeelden geplaatst op onmoge-lijke posities. Als je in die tijd van het jaar in Brasília bent is het zeker de moeite waard om te kijken. Er is gratis entree en het is te zien op verschillende plaatsen in de stad,

wtF art!vernieuwende designsHet T-shirten merk WTF Art! is opgericht in 2010 door twee jonge venezolanos; Diego Colmenares en Ivan Villasmil. Alle opdrukken op de franelas maken ze zelf binnenkort han-gen zelfs al in een paar winkels in hun stad Barquisimeto. Op het moment is het nog niet te koop in het buitenland, maar ze werken er hard aan om dat ook te laten gebeuren.

ToDo aRTE

De joropo is folkmuziek uit Venezuela. Het heeft Afrikaanse en Europese invloeden door de slaven en de Spanjaarden die daar de baas waren. Het wordt ook wel música criolla genoemd. Er hoort ook een traditionele dans bij. In 1882 werd de joropo de nationale dans van Venezuela.

De joropo wordt gemaakt met een harp, la bandola (een uit Venezuela en Colombia), un cuatro (een gitaar die zijn naam te danken heeft aan de vier snaren die hij heeft) en maracas. Ook wordt er vaak bij gezongen. Dit deden dan de llaneros (dat zijn mensen die in Venezuela en Colombia op het ‘platteland’ wonen.

traditionele muziek joropo

nieuwe liedjesVeel nuevas canciones in latijns-amerika

krijgen we hier in nederland niet mee.

Hieronder een opsomming van verschil-

lende nieuwe liedjes. er zit voor iedereen

wat leuks bij!

• Romeo Santos You

• jennifer Lopez Ven a Bailar (ft. Pitbull)

• Don omar taboo

• Daddy Yankee Ven Conmigo (ft. Prince

royce)

• Intocable Prometi

• Maná lluvia al Corazón

• Tito El Bambino llama al sol

• Shakira rabiosa (ft. el Cata of Pitbull)

Caracas ligt volledig in een vallei van de Cordillera de la Costa Central en wordt gescheiden van de Caraïbische kust door het vijftien kilometer brede Nationaal park El Ávila, wat door de bevolking als natuurlijk recreatiegebied wordt gebruikt. De vallei is relatief small en vrij onregelmatig van vorm. De hoogte bedraagt tussen 870 en 1043 meter boven zeeniveau. De oude stad ligt zo’n 900 meter boven zeeniveau. Dit gegeven en de zeer snelle bevolkingsgroei heeft bijgedragen aan de stedenbouwkundige ontwikkeling van de stad. Het hoogste punt in het Hoofdstedelijk District, waar Caracas in ligt, bedraagt 2159 meter. De belangrijkste watermassa van Caracas is de rivier de Guaire, die dwars door de stad loopt en uitkomt in de rivier de Tuy, die ook wordt gevoed door de rivieren El Valle.

Venezolaanse skaCirco vulkano

52

São Paulo werd op 25 januari 1554 door twee jezuïeten-missionarissen gesticht. Een lange tijd bleef het gebied geïsoleerd omdat de productiviteit van

Braziliaanse reggae ataque Beliz

de lokale suikerrietplantages niet bij-zonder hoog was. Pas in de zeventiende eeuw werd in het gebied tarwe geteeld voor de export. De stad kreeg in 1711

officieel stadsrechten. Op 7 september 1822 werd in São Paulo, Brazilië onaf-hankelijk van Portugal verklaard.In de negentiende eeuw, ervoer de stad een bloeiende economische welvaart, die hoofdzakelijk gedreven werd door de export van koffie. Na de afschaffing van de slavernij in 1888, trok de stad golven van im-migranten uit Italië, Portugal, Spanje, Duitsland en andere Europese landen om te werken in de koffieplantages. Anderzijds trokken vele ex-slaven naar de stad om werk te vinden.Aan het begin van de twintigste eeuw, daalde de koffieprijs scherp en als gevolg daarvan begonnen de lokale ondernemers te investeren in de industriële ontwikkeling van de stad.

El vallenato is een één van de bekendste muziek-genres uit Colombia. De naam is afkomstig van un vallenato, een inwoner van ‘El Valle’. Maar het schijnt dat het genre ontstaan is in de provincie Padilla. Dit ligt aan de Atlantische kust en in de staat Soberano de Magdalena.

Met zekerheid de bekendste vallenato artiest uit Colombia is Carlos Vives. Hij komt uit de Caribi-sche stad Santa Marta. Toen Carlos Vives verhuisde met de familie naar de hoofdstad van Colombia, Bogotá, voor een beter leven. Daar kwam hij in aanraking met rock en begon met muziek spelen. Maar zonder zijn Caribische afkomst te vergeten. Na een aantal jaren van pauze is hij verder gegaan en de afgelopen twintig jaren waren allemaal maar grote successen.

Vallenato Carlos vives

Gouwe ouweHéctor Lavoe is el cantante, dé salsa artiest die blijft leven

na zijn dood in 1993. zijn leven als salsero puertorriqueño

is ook verfilmd in ‘el cantante’ gespeeld door marc

anthony en jennifer Lopez speelt de vrouw van Héctor.

Luister de zijn grootste hit ‘Todo Tiene Su Final’ op de site.

53

ToDa MUSICa

Word abonnee van QueSerá

54

WoRD aBonnEE

Luie vakanties in de Caraïben?nee! Van ons krijg je de andere caraïben te zien; vol avontuur en sport!

RealidadHomoseksualiteit in Latijns-amerika

Historiade overgebleven sporen van slaven

EL PRóxIMo

7 1 7 7 2 9 5 6 1 4 3 0

0 8 2 1 1

AP 8