S

PurSangN

umm

er 1 | 2015

nr. 1 | 2015Magazine van Van Lanschot Bankiers

PurSang

Veerle Baert ° Moortgat

de eurozone?Redt Super Mario Redt Super Mario

'We hebben niet minder, maar meer

Europa nodig'Herman Van RompuyHerman Van Rompuy

Topvrouw Duvel Moortgat

Ondernemen in een familiebedrijf

001_COV_PSBE.indd 1 21-05-15 11:41

Antwerpen Desguinlei 502018 AntwerpenTel. 03 244 12 00Directie: Patrick CranshoffMob. 0496 57 99 49

LeuvenTiensevest 102/13000 LeuvenTel. 016/29.89.40Directie: Luc RuytingsMob. 0471 34 87 25

GentMaurice Maeterlinckstraat 89000 GentTel. 09 244 73 20Directie: Jan VerhaeghenMob. 0496 58 08 98

HasseltKolonel Dusartplein 203500 HasseltTel. 011 85 89 30Directie: Greet NysMob. 0496 57 99 34

Van Lanschot Bankiers België

KortrijkBeverlaai 148500 KortrijkTel. 056 24 50 50Directie: Tonny VanhaesebroeckMob. 0496 57 99 35

LanakenStationsstraat 1303620 LanakenTel. 089 71 03 00Directie: Greet NysMob. 0496 57 99 34

VosselaarAntwerpsesteenweg 492350 VosselaarTel. 014 44 36 50Directie: Patrick CranshoffMob. 0496 57 99 49

DirectieManagementcomité:Tel. 03 286 78 00Michel BuysschaertGeoffroy Vermeire Paul Timmermans

Institutionele relatiesTel. 03 286 78 65Directie: Staf LavergneMob. 0476 45 63 80

Wealth StructuringTel. 03 244 12 05Directie: Heidi Van den EedeMob. 0473 87 50 57

www.vanlanschot .be

2

002-003_BW_PSBE.indd 2 21-05-15 11:41

Zorg voor uet de eed van Hippocrates beloven artsen om goed voor hun patiënten te zorgen en hun job dus integer uit te oefenen. In het kader van het verscherpte toezicht op de financiële sector, kennen ook de Neder-landse collega’s sinds kort een beroeps-

belofte. Alle medewerkers hebben deze afgelegd. De belofte onderstreept formeel hoe we als bankiers ons vak moeten uitoefenen.

De bankiersbelofte belooft om u als klant centraal te stellen, uw vertrouwelijke zaken geheim te houden en integer te zijn. Kortom, de belofte om voor uw belangen te zorgen. Dat is ook wat we hier in België voor u doen. Want het gaat ons altijd, bij alles wat we doen, om uw wensen en waardering.

Integriteit, de klant centraal stellen en waardering. Ze vormen niet enkel de fundamenten voor de financiële wereld. Het gehele bedrijfsleven steunt erop. Van de grootste multinational tot de kleinste familiale onderneming. Allen zijn ze een verzameling mensen die samen een bepaald doel willen bereiken. Vooral in een familiale context komt daar soms méér bij kijken dan het puur bedrijfseconomische. Vanuit hun rijke ervaring gaan Veerle Baert ° Moortgat en Meester Jozef Lievens daar in deze PurSang dieper op in.

Collega’s Pieter De Knock en Heidi Vandenbroeke lichten toe hoe profielfondsen het antwoord zijn op de vraag hoe we het beheer van portefeuilles aanpasten aan de veranderde regelgevende, fiscale en economische omgeving. Jezelf permanent aanpassen, ook dát is de klant centraal stellen. Hoofdeconoom Luc Aben tot slot, ziet dat de motor van de economie weer pruttelt, maar waarschuwt tegelijkertijd voor een nieuwe zeepbel.

Veel leesplezier!

Geoffroy Vermeire

Lid managementcomité en

Commercieel directeur

Private Banking

0475 55 57 88

3Voorwoord

M

002-003_BW_PSBE.indd 3 21-05-15 11:41

4

De wereld van Van Lanschot03 VOORWOORD

06 NIEUWS uit de wereld van Van Lanschot

08 COVERSTORY Veerle Baert ° Moortgat, Josef Lievens en

Peter Weekers over familiale opvolging

26 VOEDSELONDERSTEUNING GENT De Gentse rotaryclubs

bieden al tien jaar steun aan de allerarmsten

29 KLAAS-JAN HUNTELAAR Topvoetballer met een missie

Beleggen 20 INDRUKWEKKEND AANDEEL Facebook en Medtronic

22 INTERVIEW met hoofdeconoom Luc Aben

29KLAAS-JAN HUNTELAARTopvoetballer met een missie

36STEFAN GERMEAU EN LUC RUYTINGSOver de essentie van private banking

16PROFIELFONDSEN'Vanaf dag één een schot in de roos'

004-005_BW_PSBE.indd 4 21-05-15 11:42

5Inhoud

Bancair 14 HERMAN VAN ROMPUY pleit voor meer investeringen in de

private en publieke sector

16 PROFIELFONDSEN Pieter de Knock en Heidi Vandenbroeke

over het succes, vier maanden na de lancering

36 PRIVATE BANKING: DE ESSENTIE In gesprek met Stefan

Germeau en Luc Ruytings vanuit het nieuwe Leuvense kantoor

39 UNIVERSITEIT VS. ONDERNEMER Een betoog van KU-Leuven

rector Rik Torfs

41 SPAANS BUITENVERBLIJF? Houd uw successieplanning in

het oog

Cultuur & Lifestyle34 GADGETS en een column van conservator Ilka van Steen

44 GEBROEDERS MONARD Over topwijnen uit de Nieuwe Wereld

47 AANBEVOLEN Culturele zomeragenda

08COVERSTORYVeerle Baert ° Moortgat van Brouwerij Duvel Moortgat

44GEBROEDERS MONARDOngekroonde koningen van Nieuwe Wereldwijn

004-005_BW_PSBE.indd 5 21-05-15 11:42

6

Uit het archief van Van Lanschot

Toegang tot de kluisVroeger had Van Lanschot veel klanten met een cliëntenkluisje. Zij werden geholpen door een kluisbediende. Als de klant de in-houd van zijn kluisje uit de speciale ijzeren trommel gehaald had, kreeg hij toegang tot een spreekkamer waar hij zijn bezittingen ongestoord kon bekijken. Zodra de klant klaar was, kon hij op een knop drukken waarmee een bel afging voor de kluisbediende. Aan het nummertje dat naar voren viel kon de bediende zien uit welke spreekkamer werd gebeld.

Waardering voor milieubeleidVan Lanschot spant zich al jaren in om haar milieu-impact te verminderen. Onlangs werden deze inspanningen beloond met een hoge klimaatscore in het onderzoek van Carbon Disclosure Project (CDP), een non-profitorganisatie die jaarlijks duizenden beursgenoteerde bedrijven vragen stelt over hun klimaatbeleid. CDP verifieert alle informatie en deelt deze met institutionele beleggers en financiële instellingen zodat zij deze informatie kunnen gebruiken in hun beleggingsproces. Voor beleggers zijn bedrijven die hun klimaatrisico’s (of kansen) vroegtijdig in beeld hebben en daarnaar handelen, interessanter dan bedrijven zonder klimaatbeleid. Van Lanschot nam in 2014 voor het eerst deel aan het CDP-onderzoek en behaalde direct een hoge score: 84 B. Het cijfer van deze score geeft aan dat Van Lanschot 84% van alle gevraagde data heeft aangeleverd en de letter B verwijst naar de bovengemiddelde hoeveelheid maatregelen die is genomen om de klimaatimpact te verkleinen. Toch is er nog werk aan de winkel; de hoogst mogelijke score is namelijk 100 A.

Mee met de kennis-maatschappij van vandaag en morgenLevenslang leren, kennis up-to-date en up-to-speed houden, inzichten verwerven over wat er leeft in de maatschappij, het bedrijfsleven, de economie, de financiële sector. Wij zijn vóór. En dus ondersteunt Van Lanschot met gepaste trots de Alumni werking van Vlerick.

Met meer dan 17.000 zijn ze intussen; de dames en heren met een Vlerick diploma op zak, afkom-stig uit om en bij de honderd landen, actief in het bedrijfsleven en de maatschappij. Regelmatig ont-moeten ze elkaar om bij te leren, om nieuwe kennis bij te tanken, om te netwerken en van gedachten te wisselen. Dat levert telkenmale inhoudelijk

rijke debatten en stof tot nadenken op. Met haar sponsorschip draagt Van Lanschot deze maat-schappelijk interessante en nuttige initiatieven een warm hart toe.

006-007_BW_PSBE.indd 6 21-05-15 11:42

7De wereld van Van Lanschot

Uit het archief van Van Lanschot

Stenen tijdperkBegin twintigste eeuw maakten bank- medewerkers bij Van Lanschot gebruik van drukstenen om formulieren te drukken. Een zware kalksteen werd voorzien van de tekst, die vervolgens werd gefixeerd met behulp van Arabische gom. De steen werd vochtig gemaakt, waarna het formulier op papier werd overgebracht met behulp van drukinkt. Drukstenen werden tot in de jaren dertig gebruikt. De afgebeelde druksteen bevat een betalingsbewijs.

Concentratie, focus en zelfvertrouwen zijn van doorslaggevend belang. Maar ook ervaring, inzicht en kennis van terrein en middelen kunnen een verschil betekenen. U dacht dat we het over bankieren hadden? Voor één keer niet. We spreken over het golfspel. Maar het is net vanuit die opmerke-lijke verwantschap tussen wat een succesvol golfspeler kenmerkt en ons métier, dat Van Lanschot een partnership aangaat met de Vlaamse Vereniging voor Golf. Zo zijn we hoofdsponsor van de naar ons vernoemde Senior Trofee; een competitie die toeganke-

lijk is voor zowat alle spelniveaus en die haar beslag krijgt in een grote finale op de Royal Antwerp Golf Club op 19 augustus. Inschrij-ven kan via de website van de VVG.

APP, APP, APP, APPLAUSBovendien sponsoren we de gloednieuwe VVG-app, gratis verkrijgbaar voor elke golfer. U vindt vanaf nu op uw tablet of smartphone niet enkel alle informatie over de golfclubs terug, maar u kunt via de app ook een club contacteren, u inschrijven voor wedstrijden, een starttijd reserveren en last but not least

uw resultaten bekijken. Bovendien raad-pleegt u snel én eenvoudig uw actuele han-dicap, deelt u uw persoonlijke golfprestaties op sociale media en kunt u zichzelf testen aan de hand van allerlei golfuitdagingen. Bij de hand en helemaal mee met zijn tijd.En wat dacht u tenslotte van een exclusieve Van Lanschot Golfmasterclass door het uitmuntende coaching team van Nicolas Colsaerts? Dat is Van Lanschots bekroning en beloning van spelers die een hole-in-one slaan.

Pro’s in Private Banking sinds 1737

006-007_BW_PSBE.indd 7 21-05-15 11:42

Veerle Baert ° Moortgat van Duvel Moortgat.

8

008-013_BW_PSBE.indd 8 21-05-15 11:43

Coverstory

‘Een gezond familiebedrijf is tijdig met opvolging bezig’De afgelopen decennia zijn Vlaamse familiebedrijven sterk geprofessionaliseerd, met duidelijke procedures rond aanwerving van familieleden, afspraken over familiale overdracht en een toename van extern management. Maar ook in 2015 blijft familiale opvolging een gevoelig punt, zelfs bij de grootste bedrijven. We brachten drie mensen rond de tafel voor een openhartig gesprek: Veerle Baert ° Moortgat van brouwerij Duvel Moortgat, Meester Jozef Lievens, vennoot bij advocatenkantoor Eubelius en mede-oprichter en gedelegeerd bestuurder van het Instituut voor het Familiebedrijf, en Peter Weekers, verantwoordelijk voor de begeleiding van Familiale Ondernemers bij Van Lanschot.

tekst JAN BOSTEELS fotografie PATRICK VERBEECK

9

008-013_BW_PSBE.indd 9 21-05-15 11:43

‘Grote families kunnen familieleden uitkopen, óf een familiecharter opstellen met duidelijke afspraken’

10

k heb het mooiste beroep ter wereld: brouwer’, zegt Veerle Baert-Deheegher, die zich liever Veerle Baert ° Moortgat laat noemen. Geboren Moort-gat, want haar moeder was een dochter van Albert Moortgat, de man die Duvel ontwikkelde. Met zo’n grootvader en een brouwingenieur-drankenhandelaar

als vader stond het in de sterren geschreven dat Veerle ooit een rol zou opnemen in de brouwerij, al ging dat niet zonder slag of stoot. Uiteindelijk nam zij, na een jarenlange carrière buiten de familiebrouwerij, in 1995 een bestuursfunctie op bij Duvel Moortgat aan de zijde van haar achterneven, de broers Michel (huidig CEO), Philippe en Bernard Moortgat. De grootvaders van de vier waren broers. Sinds de beursexit in 2013 is Veerle Baert ° Moortgat samen met haar drie kinderen – de vijfde generatie – via haar holding Hop!nvest een belangrijke minder-heidsaandeelhouder voor om en bij de 14%.Ook Meester Jozef Lievens groeide op in een familiebedrijf. Zijn vader en oom bezaten een transportbedrijf dat nu in handen is van een neef. Jozef is behalve advocaat ook docent aan diverse hogescholen en instituten en auteur van enkele basiswerken over familiebedrijven. Hij is medeoprichter en medebestuurder van het Instituut voor het Familiebedrijf (IFB) en medeoprichter van FBNet Belgium, een netwerk van Belgische familiebedrijven.

VerwateringVeerle Baert ° Moortgats eerste poging om in het familiebedrijf aan de slag te gaan, eindigde met een koude douche. Na haar studies communicatie en marketing solliciteerde ze in 1980 bij haar ooms die toen de leiding hadden, maar ze kreeg nul op het rekest. ‘Het waren andere tijden’, blikt ze bijna 35 jaar later terug. ‘Een vrouw in een uitvoerende functie was voor de derde generatie ondenkbaar. Ze vreesden er bovendien voor om hun

'Imacht te delen – ook een aantal neven werd de toegang tot het bedrijf geweigerd. Maar het grote probleem is dat er toen nog geen spelregels waren om familie al dan niet in het bedrijf te laten werken. Nu, ik ben niet bij de pakken blijven zitten en ging aan de slag bij Volvo Europe en later als beroepsjournalist.’ De jaren negentig waren een periode van versnippering van het aan-deelhouderschap bij Duvel Moortgat. Alleen al in de tak van Veerles moeder waren ze op dat ogenblik nog met negen, met elk twee of drie kinderen. Veerle zegt: ‘De andere familietak kende dat probleem niet omdat zij door het vroege overlijden van hun ouders een soort van alleenrecht hadden waarbij zij enkel aan elkaar verantwoording moesten afleggen.’ Maar hoe run je een familiebedrijf zodra je met meer dan veertig aandeelhouders bent? ‘Als een familie uit veel mensen bestaat, kun je eigenlijk maar twee dingen doen’, zegt Jozef Lievens. ‘Ofwel moet je snoeien in het aantal aandeelhouders door familieleden uit te kopen, zoals bij Duvel Moortgat uiteindelijk is gebeurd. Ofwel moet je een vrij gesofisticeerde governance uitwerken, met een familieforum, dui-delijke afspraken over aanwerving, carrière en verloning van familie-leden. Maar dat is een vrij recent inzicht, iets van de laatste tien jaar. In 2008 had slechts 7% van de Vlaamse bedrijven een familiecharter, inmiddels staat dat cijfer op 30%. Bij de vorige generaties leefden tal van onbewuste angsten: wat doen we als meerdere nakomelingen in het bedrijf willen werken? Hoe gaan we daarmee om?’

OpenheidDat wil niet zeggen dat voor deze generatie van ondernemers alles vanzelfsprekend is. Opvolging regelen blijft een zoektocht, waarin door de hogere eisen ook nieuwe vragen opduiken. ‘Ook vandaag is er veel onzekerheid en in zekere zin ook een soort van vertwijfeling’, zegt Veerle. ‘Hebben onze kinderen voldoende potentieel om in het familiebedrijf te werken? Zullen ze aan de steeds strengere eisen

008-013_BW_PSBE.indd 10 21-05-15 11:43

11Coverstory

008-013_BW_PSBE.indd 11 21-05-15 11:43

Deeeeev xgs t ssf

Deeeeev xgs t ssf Deeeeev xgs t ssf

12

voldoen om aan een sterk groeiend bedrijf als het onze te beant-woorden?’‘Belangrijk is alvast dat er een gesprek mogelijk is tussen beide gene-raties’, zegt Peter Weekers. ‘Soms wordt er niet of onvoldoende over de toekomstplannen gecommuniceerd tussen ouders en kinderen. Het is soms schrijnend om te zien hoeveel onduidelijkheid er heerst.’ Jozef weet hoe dat komt. ‘Ik vergelijk het met de hardwerkende elektricien wiens stroominstallatie in eigen huis te wensen over laat. Mensen die een familiebedrijf runnen, zijn doorgaans zo gepassio-neerd en intensief met hun zaak bezig dat ze te weinig tijd besteden aan hun privéstructuren. Het probleem is dat ze zichzelf vroeg of laat tegenkomen. Je kunt je familiebedrijf alleen maar gezond houden als je tijdig met opvolging en structurering bezig bent. Volgens onze gegevens is 70% van de bedrijven momenteel met opvolging bezig: het is allemaal veel bespreekbaarder dan vroeger. De stugge Vlaming is mondiger en open geworden.’

Drie optiesDat hun kinderen het bedrijf voortzetten, is wellicht de wens van de meeste familiale ondernemers, maar het is zeker niet de enige optie. ‘Eigenlijk heb je drie keuzes’, zegt Jozef: ‘Familiale opvolging, familiale controle of verkoop. Familiale opvolging is enkel aan de orde wanneer er de nodige rationele argumenten voor zijn, met om te beginnen de aanwezigheid van bekwame en gemotiveerde opvolgers. Familiale op-volging vereist bovendien een eenheid van visie onder alle stakehol-ders, met name ook bij de passieve aandeelhouders. Tenslotte moet de vooropgestelde strategie het behoud van het familiale karakter mogelijk maken. Enkel indien aan deze drie voorwaarden voldaan is, is familiale opvolging aan de orde.’Zo’n gunstige samenloop van omstandigheden is niet elk familie-bedrijf gegeven. Vandaar dat Jozef in de komende decennia een toename verwacht van de familiale controle: de familie blijft eigenaar, maar het dagelijks beleid wordt gevoerd door externe managers. De cijfers geven hem gelijk. Terwijl in 2008 slechts 4% van de bedrijven voor deze ondernemingsvorm koos, is dat nu al 13%. Maar extern management aanstellen betekent niet dat de familiale aandeelhouders kunnen achteroverleunen en laten betijen. In dat

geval moeten er bestuurstalenten worden ontwikkeld in de nazaten. ‘We moeten af van het beeld dat je als familielid een uitvoerende functie moet hebben om goed bezig te zijn’, stelt Jozef. ‘Zeer succesvolle familiebedrijven als Solvay en AB-Inbev hebben hun succes te danken aan hun investeringen om familieleden goede bestuurders te laten worden. Dat is ook de toekomst voor grote Vlaamse familiebedrijven.’Ook de private banker kan een rol spelen als vertrouwenspersoon en expert bij vragen en conflicten in familiale kring, stipt Peter aan. ‘Als private banker zijn we van oudsher vooral begaan met het roerende privévermogen van klanten, maar uit ervaring weten we dat klanten ook andere vragen hebben. Vandaar dat we nu ook over de muren van het privévermogen kijken, met name naar het familiebedrijf. Ook bij vragen en problemen daarin kunnen wij een rol spelen; niet als expert, zoals Meester Lievens en zijn collega’s, maar als regisseur die bepaalde experts kan aanbevelen rond governance, conflicten en opvolging.’

FamiliecharterVeerle Baert ° Moortgat tracht al vijftien jaar tevergeefs een familiecharter op te stellen voor Duvel Moortgat. Waar loopt het vast? ‘Met de beursgang hebben we een enorme professionalisering doorgemaakt, maar na de beursexit schuilt het gevaar dat een aantal zaken terug in zijn oude plooi dreigt te vallen. Er is sinds de beurs-gang – op alle niveaus – al veel over een charter gepraat, maar het is er nog steeds niet! Voor mij is het opstellen van een familiecharter het sluitstuk van een manier van werken die ik altijd voor ogen houd, met dank aan Ignace Van Doorselaere, die het 4F-concept bedacht. Dat staat voor Focus, Fight, Flexible en Fairness. Focus, daar zijn we in geslaagd: alle neuzen staan in dezelfde richting. Familie, dat is emotie, dus ook bloed, zweet, tranen en vechten – Fight dus. Niet dat we bekvechtend over de straat rollen, het is eerder een kwestie van adrenaline en gezonde spanning. Flexibel zijn we ook: je zit met meer dan één persoon aan tafel, dat is dus onvermijdelijk een kwestie van geven, nemen en toegeven, maar nooit opgeven. Fairness of Fairplay, met afspraken rond de te hanteren spelregels, zowel op uitvoerend als niet-uitvoerend niveau, vandaag en morgen – daar is nog werk

V.l.n.r.: Philippe Moortgat, Bernard Moortgat, Veerle Baert ° Moortgat en Michel Moortgat.

Directeur Familiale Ondernemers Peter Weekers.

Jozef Lievens, Gedelegeerd Bestuurder Instituut

voor het Familiebedrijf.

008-013_BW_PSBE.indd 12 21-05-15 11:43

Furore Elke BaertNaast haar bestuursmandaat bij Duvel Moortgat is Veerle Baert ° Moortgat bovendien als zakelijk leidster betrokken bij het modelabel van haar jongste dochter: Furore Elke Baert. De creaties worden verkocht in Het Modehuis in Sint-Mar-tens-Latem, waar ook andere merken worden aangeboden. ‘Net als in de brouwerij begint alles bij een goed product’, zegt Veerle. ‘We zijn twee jaar bezig en hebben een trouw cliënteel opgebouwd. Mensen kopen ons merk Furore omdat het een mooi en well-fitted silhouet is, niet voor onze mooie ogen. De volgende doelstelling is dat we met onze derde merken Furore verder uitbouwen. Ik kan nu nog zo’n tweede carrière erbij nemen, maar over vijf jaar wellicht niet meer. Dan zal ik dat kind – het label en mijn dochter – moeten loslaten.’Is het niet moeilijk om met één van de drie kinderen iets te ondernemen en met de andere niet? ‘Onze oudste dochter heeft haar pad gevonden in de bedrijfswereld – meer bepaald als kaderlid bij het voedingsbedrijf Nestlé – en onze zoon is architect in opleiding. We hebben maandelijks een moment waarop we met de kinderen alles bespreken wat hen bezig-houdt. Ik waak erover om nooit afgunst te creëren, want dan is het oorlog. Ze vertrekken allemaal gelijk aan de start.’

‘We moeten af van het idee dat je als familielid een uitvoerende functie moet hebben’

13Coverstory

aan. Het is niet omdat je meerderheidsaandeelhouder bent, dat je het laken helemaal naar je toe kunt schuiven. Als minderheidsaan-deelhouder wil ik – meer dan wie ook – dat alle stakeholders binnen ons bedrijf een winning team zijn. De overdracht naar de volgende generatie is hier een logisch onderdeel van.’

DisciplineHet opstellen van een familiecharter hoeft nochtans niet zo lang te duren. Hoe pakt Jozef Lievens zoiets aan? ‘Op een heel gediscipli-neerde manier. Wanneer een familie heeft besloten een familiechar-ter op te stellen, beginnen we met een kick-off waarin we het belang ervan onderstrepen. Vervolgens interviewen we de belangrijkste stakeholders om te weten in welke richting we moeten werken. De familie wordt daarover gebrieft en krijgt een vragenlijst waarover ze kan nadenken.

Die vragen variëren van familie tot familie. Bij een beursgenoteerd bedrijf moet je bijvoorbeeld niet werken rond governance en een raad van bestuur, want dat is bij hen al geregeld volgens de code-Daems. In een volgende fase gaan we met de hele familie rond de tafel zitten, waarbij wij enerzijds het gesprek in goede banen leiden en anderzijds best practices aanreiken. We hebben inmiddels een honderdtal familiecharters opgesteld waardoor we op een aantal oplossingen kunnen terugvallen. Zo zijn er bijvoorbeeld vier manieren om familieleden te vergoeden – maar het is de familie die kiest. Over het algemeen is een familiecharter in zes maanden rond.’De tijd dringt voor Duvel Moortgat. Alle vier de aandeelhouders hebben drie kinderen; er zijn dus twaalf potentiële opvolgers. Welke regels gelden er als zij in het bedrijf actief willen worden? Hoe regelen andere bedrijven dat? Jozef: ‘Je kunt heel precieze voorwaarden vast-leggen om in het bedrijf actief te worden. Hoeveel diploma’s moet je hebben en welke? Moet je eerst buiten het bedrijf ervaring opdoen en hoe lang? Sommige familiebedrijven zijn daar zeer veeleisend in en vragen twee diploma’s, tien jaar externe ervaring – soms in het buitenland –, talenkennis... Vervolgens moet de procedure van toe-treding vastgelegd worden: wie beslist daarover? Ik raad altijd aan om dat te objectiveren met een extern assessment. Het is ook belangrijk om het loon te benchmarken en een carrièreperspectief te bieden en aan te geven wie hem of haar zal evalueren. Er wordt ook steeds meer gewerkt met renumeratiecomités. Ik ken een bedrijf waarin elke stap van een familielid via een assessment verloopt en dat gaat prima, ook voor die jongere: zijn benoeming is gevalideerd. Soms betekent zulks dat familieleden strenger geëvalueerd worden dan externen, maar daar is niets mis mee. Het is een manier om elk verwijt van favoritisme te vermijden.’

008-013_BW_PSBE.indd 13 21-05-15 11:43

14

De Europese weg, de weg uit de crisisOp donderdag 19 maart gaf Herman Van Rompuy, voormalig voorzitter van de Europese Raad (2010-2014), een uiteenzetting voor een volle zaal met meer dan 400 Van Lanschot-cliënten in Antwerpen. ‘Het Europese project heeft dringend behoefte aan meer economische groei en in-vesteringen’, klonk het. Van Rompuy pleit voor fundamentele hervormingen in de arbeidsmarkt en aan het sociaal stelsel, meer Europese samenwerking en een grote openheid in de economie.

tekst JAN BOSTEELS fotografie PATRICK VERBEECK

014-015_BW_PSBE.indd 14 21-05-15 11:45

15Bancair

e leven in een periode van verrassingen, onverwachte wendingen en diepgaande veranderingen, zegt Herman Van Rompuy. Slechts zeer weinigen zagen de bankencrisis van 2007 of de eurocrisis van 2009 aanko-men, evenmin als de spectaculaire daling van

de olieprijs en de euro, of een fenomeen als negatieve rente. ‘En wie had gedacht dat we nog negentiende-eeuwse toestanden zouden meemaken in Europa, zoals een land dat een deel van een ander land verovert? Of de hernieuwde opgang van het nationalisme en de barbarij in Syrië en Irak?’Maar er zijn ook positieve veranderingen: het einde van het commu-nisme, het feit dat honderden miljoenen mensen in China en India de extreme armoede hebben verlaten. En er is de paradox van de nieuwe media: ‘Iedereen is verbonden met iedereen maar we zijn nooit zo eenzaam geweest, de samenleving is nooit eerder zo door individuali-sering getekend.’

Eiland van vredeKortom, het zijn tijden waarin veel beweegt en de dingen ten goede of ten kwade kunnen evolueren. Een goed moment om je af te vragen waar Europa staat, vindt Van Rompuy. ‘De fundamentele reden waarom de EU is opgericht, was vrede. Velen zeggen dat dat niet langer een argument is, maar vrede is er niet automatisch voor altijd. Kijk maar naar onze Oost- en Zuidgrenzen. In Oekraïne is het oorlog omdat de bevolking hunkerde naar de Europese waarden: het bestrij-den van corruptie, het beteugelen van de oligarchie, de installatie van een vrijemarkteconomie.’Volgens Van Rompuy staan we te weinig stil bij de belangrijkste verwezenlijking van de EU. ‘In Europa leeft voor het eerst in zijn geschiedenis de derde opeenvolgende generatie in vrede. Wij gaan daarover alsof dat voor altijd verworven is, maar dat is niet zo.’ De voormalig voorzitter van de EU wijst erop hoe dramatisch de toestand is ten zuiden van ons ‘Europese eiland van stabiliteit en vrede.’Hoe moet Europa weer populair worden onder de bevolking? De remedie is duidelijk: ‘Na zeven jaar economische moeilijkheden moeten we aantonen dat al die impopulaire maatregelen hun vruchten afwerpen. Anders zal het sentiment zich keren tegen de nationale regeringen en het Europees project in zijn geheel.’Om economische groei te realiseren zijn diepgaande hervormingen nodig op de arbeidsmarkt en in het sociaal stelsel, stelt de ex-voorzitter van de EU. ‘Door een flexibelere arbeidsmarkt kun je meer mensen aanwerven, zoals goede Europese voorbeelden

W

– met name Duitsland – aangeven. Met gerichte hervormingen die moed vergen, kun je tastbare resultaten bereiken.’ ‘Europa heeft 7% van de wereldbevolking en betaalt 50% van alle sociale uitgaven in de wereld. Daar zijn we fier op en terecht, maar we moeten wel de basis hebben om dat duurzaam te financieren. Daarvoor hebben we een groei nodig van meer dan 2%. Dit jaar ha-len we 1,5%, met dank aan de goedkope olie. We hebben op de lange termijn dus meer groei nodig om sociale voorzieningen financierbaar te houden. Groei is overigens ook nodig om onze plaats in de wereld te handhaven, om in onderhandelingen met China en Japan te kunnen spreken uit een sterke economisch positie.’

Gemeenschappelijk beleidVan Rompuy pleit voor meer investeringen in de private en publieke sector en meer Europa. En hij breekt een lans voor een gemeen-schappelijke markt op het gebied van ICT, telecom en energie. De Europese investeringen in onderzoek & ontwikkeling – die tijdens de crisis overigens nooit zijn afgebouwd – moeten onverdroten worden voortgezet, luidt het.Een volgende sleutel tot groei is een openmarktenbeleid. De verwachtingen van Van Rompuy over het nakende handelsakkoord met de VS zijn hooggespannen. Tegelijk moet Europa beter en eensgezinder gaan samenwerken. ‘We hebben niet minder, maar meer Europa nodig. Als je een gemeenschappelijke munt hebt, moet je ook een gemeenschappelijk beleid voeren. We moeten ook nog beter samenwerken tegen het internationaal terrorisme. Ik ben bijzonder fier over het Europees klimaatbeleid. We hebben met 28 landen een akkoord bereikt over een vermindering van de broei- kasgassen met 40% in 2030. De doelstellingen van 2020 zullen we trouwens halen. Met dit toekomstgerichte project zijn we een voorbeeld voor andere continenten.’Van Rompuy besluit: ‘In tijden van twijfel, onzekerheid en nihilisme is het belangrijk dat we opkomen voor onze overtuiging en niet al-leen bezig zijn om ons eigen ik, ons eigen land, onze eigen regio. We moeten verder kijken en het algemeen belang voor ogen houden, de wereld waarin onze (klein)kinderen zullen opgroeien. Politieke moed is niet alleen in de politiek nodig. Elk individu, elk bedrijf moet opkomen voor het algemeen belang. Veel hangt af van de wil om iets te verwezenlijken en door te zetten. Als we die ijzeren wil niet hadden gehad om de crisis te boven te komen tussen 2008 en 2013, dan waren we nooit geslaagd. Want waar een wil is, is een weg.’

014-015_BW_PSBE.indd 15 21-05-15 11:45

Pieter De Knock, product manager Fondsen.

16

016-019_BW_PSBE.indd 16 21-05-15 11:45

Wat zijn profielfondsen?De profielfondsen van Van Lanschot bieden een transparante en fiscaalvriendelijke oplossing om in overeenstemming met het beleggersprofiel van de klant op een fiscaal vriendelijke en kostenbesparende manier te beleggen. Naargelang het risi-coprofiel varieert de mix tussen aandelen, obligaties, vreemde munten, grondstoffen, vastgoed...De profielfondsen kenmerken zich door hun gunstig fiscaal regime en hun lage kosten:- Geen BTW op het beheerloon- Geen beurstaks bij aankoop- Geen beurstaks bij verkoop voor de distributievariant (voor

kapitalisatie-: 1,32% met max. van € 2.000)- Geen meerwaardebelasting (Reynderstaks) voor de

distributievariant (voor kapitalisatie-: 25% op meerwaarde vastrentende component)

- Geen in- en uitstapkosten (behalve bij het compartiment Defensief Beheer: max. 1% instapkosten: vrij onder-handelbaar)

- Geen bewaarloon (bij plaatsing op effectenrekening bij F. Van Lanschot Bankiers NV)

- Uiterst concurrentieel beheerloon

17Bancair

Profielfondsen nemen een vliegende startVijf maanden na hun lancering zijn de profielfondsen van Van Lanschot een succes. Een gesprek met product manager Fondsen Pieter De Knock en met Heidi Vandenbroeke, private banker kantoor Kortrijk.

tekst JAN BOSTEELS

ieter De Knock verzorgt vanuit het hoofdkantoor de coördinatie van de profielfondsen, Heidi Vandenbroeke heeft de vinger aan de pols bij de West-Vlaamse klanten van Van Lanschot. ‘We stonden te popelen om met de profielfondsen aan de slag te gaan’, vertelt ze. ‘Het is een mooi concept met veel potentieel. Vanaf dag één was

het een schot in de roos. De klanten zijn enthousiast. De fiscale optimalisatie spreekt elke klant aan, maar zeker de kostengevoelige West-Vlaming. Wat ook sterk op prijs wordt gesteld is de transparan-tie van de profielfondsen, zoals bijvoorbeeld de dagelijkse inventa-riswaarde en de volledige doorkijk. De klant die zich verder in zijn beleggingen wil verdiepen kan online ontdekken wat hij precies in portefeuille heeft.’Het valt Heidi Vandenbroeke op dat veel bestaande portefeuilles in beheer zijn omgevormd tot profielfondsen. ‘En we trekken met de profielfondsen in West-Vlaanderen ook opvallend veel nieuwe klanten aan’, luidt het.Worden deze regionale tendensen ook nationaal bevestigd? Pieter De Knock knikt bevestigend. ‘Het succes van de profielfondsen is een algemeen fenomeen. Onze andere klanten zijn kennelijk even kos-tenbewust. Een aanzienlijk deel van de bestaande vermogensbeheer-klanten schakelde inmiddels over naar profielfondsen. Bij nieuwe klanten kiest meer dan 90% onmiddellijk voor de profielfondsen.’ Ook het volume van de profielfondsen neemt sterk toe. In november 2014 ging het om € 90 miljoen aan beleggingen en begin mei is er al ruim € 500 miljoen in profielfondsen geïnvesteerd. Pieter: ‘Het gaat daarbij zowel om bedragen van € 50.000, van bijvoorbeeld grootou-ders die dit schenken aan hun kleinkinderen, als om klanten die € 5 miljoen in profielfondsen investeren. Kortom, de profielfondsen slaan breed aan, zowel bij particulieren, bij vennootschappen als bij vzw’s.’

GeneratiesDe profielfondsen zijn extra interessant voor tweede generatie-klanten of jonge, beginnende ondernemers. ‘Met een beperkt kapitaal kun je al voor grote spreiding zorgen. Ook de grote liquiditeit is een bijkomende troef’, zegt Heidi. Ze meldt nog een interessant fenomeen: het profielfonds als schenking. ‘Een van onze klanten in discretionair beheer vond een profielfonds de ideale manier om de schenking te verpakken die hij aan zijn dochters wou doen. Zelf blijft

Phij in het gewone beheer. Zijn dochters willen zich liever niet in beleggen verdiepen en zijn zeer tevreden over de eenvoud en transparantie van hun profielfonds.’

BandbreedteDe profielfondsen surfen vlot mee op de beurshausse van de laatste maanden en lieten (op 19/5/2015) rendementen op vier maanden optekenen van +5,8% voor een defensief beleggersprofiel tot +13,7% voor een offensief profiel. Wanneer de aandelenmarkten lange tijd blijven stijgen, gehoorzamen ze vroeg of laat ook aan de ijzeren regel dat 'what goes up, must come down'. Maar ook daarmee is bij de

016-019_BW_PSBE.indd 17 21-05-15 11:45

Klanten over profielfondsen

‘Ik ben al lang klant. De uitbreiding van het aanbod via pro-fielfondsen zie ik eens te meer als een meerwaarde. Dat mijn bank er continu naar streeft om mijn portefeuille te optimali-seren waardeer ik ten zeerste.’ Frans Ghekiere, klant Van Lanschot Kortrijk

‘Ik heb mijn beleggingen bij Van Lanschot volledig omgezet in profielfondsen. De meer risicovolle fondsen mijd ik omdat de vreugde bij hogere rendementen wat mij betreft niet opweegt tegen de teleurstelling wanneer de koersen in elkaar storten. Ik neem genoegen met een redelijk rendement en heb daarom gekozen voor het defensieve en het neutrale profielfonds. Wat me het meest bevalt aan de profielfondsen is de takssimplificatie en de administratieve vereenvoudiging. Ik had een hekel aan de papierwinkel die individuele aandelen en fondsen met zich meebrengen en daar ben ik nu gelukkig van verlost, dankzij de globale afspraak die Van Lanschot met de fiscus heeft gemaakt. Verder apprecieer ik de openheid en de transparantie. Ik was bang dat de doorgedreven standaar-disering zou leiden tot minder service en minder rendement, maar dat blijkt niet het geval.’Willem van der Weiden, klant Van Lanschot Leuven

De profielfondsen surfen vlot mee op de beurshausse van de laatste maanden, met rendementen van 5,8% tot 13,7%**op 19/5/2015

18

ontwikkeling van de profielfondsen rekening gehouden, stelt Pieter. ‘De profielfondsen hebben allemaal een vrij grote bandbreedte. In de praktijk kunnen we in elk fonds gemakkelijk 20 à 30% aandelengere-lateerde beleggingen afbouwen mocht er een correctie plaatsvinden op de beurzen. Helemaal aan een correctie ontsnappen kunnen we niet, maar het effect ervan temperen wel. Dat gezegd zijnde blijven we nu – begin mei dus – nog altijd positief over de markten en nog altijd belegd in aandelen. De bezorgdheid die bij sommigen leeft, heeft meer te maken met de puike prestaties van de beurzen dan met de waardering van aandelen an sich, die volgens ons nog altijd correct is. Er is nog ruimte voor groei en we schakelen nog niet terug.’

Obligaties als bufferTraditioneel gelden obligaties als bescherming in gespreide beleggingsfondsen. Maar kunnen obligaties wel hun traditionele bufferfunctie vervullen nu de rente op obligaties zo laag ligt? Pieter nuanceert: ‘De traditionele bufferfunctie van obligaties is tweeërlei: enerzijds is er het vaste rendement, anderzijds de koerswinst. Het eerste aspect is momenteel niet van toepassing omdat de rente erg laag ligt: 0,50% voor overheidsobligaties en 0,95% voor bedrijfs- obligaties. De kans bestaat dat deze rendementen nog verder terugvallen. Dus nee, de bekende portefeuilletheorieën gaan vandaag niet langer op voor klassieke obligaties. Vandaar dat we ook zo’n 10% inflatiegelinkte obligaties (ILB’s) in het obligatiegedeelte opnemen. Die presteren relatief beter als de inflatie stijgt en vormen op die manier dan weer een buffer.’De beursrally van de voorbije maanden heeft ook zijn keerzijde. De winsten zijn mooi meegenomen voor wie al in de profielfondsen stapte, maar dreigen nu sommige nieuwe geïnteresseerden af te schrikken, zegt Heidi Vandenbroeke: ‘Een aantal klanten is bang dat ze al te veel winst hebben gemist. Het juiste moment kiezen is natuurlijk het moeilijkste aan beleggen. Vandaar dat we aan deze klanten aanbevelen om in stapjes in te tekenen.’

Fiscale optimalisatieOok op fiscaal vlak bieden de profielfondsen een sterk antwoord. Een aantal voorbeelden maakt dit duidelijk. ‘Wanneer je als nieuwe klant niet de profielfondsen, maar de onderliggende aandelen en obligaties zou kopen, zou je dat aan beurstaks al 0,2% kosten. Je betaalt bovendien geen Belgische roerende voorheffing voor

buitenlandse aandelen. En bij verkoop van het distributiefonds wordt er geen Reynderstaks geheven. Ook wat dat betreft, blijven we een trendsetter op de markt.’Al deze mooie resultaten beletten niet dat de vermogensbeheerders geen manieren meer zien om de profielfondsen nog beter te maken. ‘Aanvankelijk hebben we vooral gefocust op het concept en het be-heer. Maar de omkadering kan nog beter. De profielfondsenpagina’s zijn nu al het meest bekeken onderdeel op onze website. De portal is nu nog vrij summier, maar zal in de toekomst nog meer informatie bevatten en beter gepresenteerd worden.’

In het verleden behaalde rendementen bieden geen garantie voor de toekomst.

016-019_BW_PSBE.indd 18 21-05-15 11:45

19Bancair

Heidi Vandenbroeke, private banker Van Lanschot Kortrijk.

016-019_BW_PSBE.indd 19 21-05-15 11:45

Wat vindt Van Lanschot van Facebook?Aandelenspecialist Thierry Parihala: 'Van Lanschot is positief over het aandeel Facebook. Na een bewogen beursintroductie heeft de onderneming een indrukwek-kende draai laten zien van de desktop naar mobiel, waar nu 60% van de omzet vandaan komt. Aanhoudende focus op gebruiksvriendelijkheid en een uniek netwerk vormen een beschermingsmuur voor deze omzet, die een doelwit vormt voor kleine social start-ups en tech-giganten als Google en Apple. Zuckerberg kiest echter voor de aanval. De onderneming heeft ambitieuze doel-stellingen op de 3-, 5- en 10-jaarshorizon. Als onderdeel daarvan zet het met Whatsapp en Instagram in op een multibrandstrategie, om zo ook doelgroepen aan te spre-ken die zich niet tot Facebook aangetrokken voelen. Op korte termijn vragen deze om forse investeringsuitgaven. Voor de lange termijn verwachten wij dat de uitrol van nieuwe producten en de ontwikkeling van gepersonaliseerde advertentieoplos-singen Facebook in staat zullen stellen te kapitaliseren op de unieke positie in social media.'

Facebook

tekst HANS VERSTRAATEN

In deze rubriek komen telkens bedrijven aan bod waarvan het aandeel door Van Lanschot Bankiers goed gewaardeerd wordt. Zo ook Facebook, het avontuur van oppernerd Mark Zuckerberg, en Medtronic, de medische gigant uit Minneapolis, wereldwijd actief, onder meer met vestigingen in België en Nederlands-Limburg.

Facebook ontstond in 2004 bij wijze van studentengrap. Harvard-student Mark Zuckerberg en wat vrienden richtten in een balorige bui in een paar avonden een digitaal sociaal netwerk op voor de lokale studentenbevolking. Het werd direct een hit op Harvard, kort daarna op vele andere universiteiten, toen in de rest van de VS en vervolgens in de rest van de wereld. Op zijn 23ste was Zuckerberg miljardair. Drie jaar later waren er een bestseller (The Accidental Billionaires) en een Oscarwinnende film (The Social Network) over zijn Facebookavontuur gemaakt en werd hij door weekblad Time gekozen tot een van de invloedrijkste mensen ter wereld. Hij woonde toen overigens in Palo Alto in het hart van Silicon Valley, in een uiterst schaars gemeubileerd huurhuis.

Steve JobsDit voorjaar vierde Mark Zuckerberg zijn dertigste verjaardag. Hij be-zit inmiddels een vermogen van 34 miljard dollar; Facebook telt meer dan een miljard regelmatige gebruikers en is niet alleen het grootste sociale netwerk maar ook een van de grootste en rijkste bedrijven ter wereld. En Zuckerberg doet vandaag de dag wat hij de laatste tien jaar heeft gedaan: obsessief werken om Facebook verder te laten groeien, groeien en nog eens groeien. Hij heeft indertijd goed naar zijn vriend annex leermeester Steve Jobs geluisterd: zorg voor een ervaren ma-nagementteam zodat je de pioniersfase ongeschonden doorkomt. Dat was les 1. Les 2: blijf creatief denken, mijd elke vorm van routine en zorg voor eigenwijze dwarsdenkers in je nabijheid.Groeien in gebruik doet Facebook nog steeds. Vandaag de dag loopt dat groeiende gebruik vooral via smartphones. De twee belangrijkste inkomstenbronnen van Facebook zijn de handel in advertenties en de handel in data. Met beide bronnen dient voorzichtig omgegaan te worden. Te veel storende advertenties kan gebruikers wegjagen, en ga je niet voorzichtig genoeg om met gevoelige data van gebruikers, dan jaag je ze ook weg – en bots je bovendien met de almaar strengere en complexere privacywetgeving in de VS en vooral Europa. Uiteindelijk geen probleem voor Mark Zuckerberg: hij is niet alleen uiterst handig met complexe algoritmen, maar zeker ook met complexe business-modellen, zoals hij de afgelopen tien jaar geregeld bewezen heeft.

020-021_BW_PSBE.indd 20 21-05-15 11:46

Medtronic Diabetes, de ziekte van Parkinson, het syndroom van Down, incon-tinentie, hart- en vaatziekten – het is slechts een kleine selectie van aandoeningen waarvoor Medtronic apparatuur levert. Medtronic is de nummer één in de wereld op het gebied van medische apparatuur en met 5.800 medische wetenschappers in dienst (op een totaal van 49.000 werknemers) een van de meest innovatieve bedrijven.Het bedrijf is in 1949 opgericht door elektrotechnicus Earl Bakken, in zijn garage in Minneapolis. Aanvankelijk specialiseerde Bakken zich in het repareren van medische apparatuur, maar dat veranderde toen hij kennismaakte met Walton Lillehel, een pionier op het gebied van hartoperaties – en iemand die erg ontevreden was met de toenma-lige pacemakers. Bakken ging aan de slag en ontwierp een patiënt-vriendelijke pacemaker: draagbaar en op batterijen. Het was de eerste innovatie van Medtronic; er zouden er nog vele duizenden volgen. Het bedrijf is inmiddels eigenaar van ruim 28.000 patenten.

LimburgVandaag de dag heeft Medtronic een omzet van $ 27 miljard per jaar en is het in 160 landen actief, waaronder Nederland. In Heerlen staat een enorm distributiecentrum van Medtronic dat dagelijks tienduizen-den medische producten verzendt naar landen in Europa, het Midden-Oosten, Afrika, Zuid-Amerika en Azië. Ook bevindt zich in Heerlen een IT-centrum, een verkooporganisatie en een financieel servicecentrum. In Maastricht staat het Bakken Research Centre, waar door 250 me-dewerkers wetenschappelijk onderzoek wordt verricht. En in Kerkrade bevindt zich het CardioVascular Operations-centrum, waar apparatuur voor hartoperaties en hartkwalen wordt geproduceerd. Al met al is Medtronic een van de grootste werkgevers van Nederlands-Limburg.

MissieSinds 2011 is Omar Ishrak CEO van Medtronic. Ishrak, geboren en getogen in Bangladesh en afgestudeerd als ingenieur aan de Univer-siteit van Londen, werkte zestien jaar lang bij de medische divisie van General Electric, voor hij bij Medtronic kwam. Als CEO houdt hij zich uiteraard bezig met omzetten, winsten, aandelenkoersen en overna-mes – maar toch ook met de missie van het bedrijf, begin jaren zestig door Earl Bakken als volgt verwoord: ‘Het verlichten van pijn, het herstellen van gezondheid en het verlengen van levens.’

Thierry Parihala werkt bij Van Lanschot als specialist aandelen. Hij

heeft geen belangen in Facebook en Medtronic. De waarde van uw

beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden

geen garantie voor de toekomst.

21Indrukwekkend aandeel

Wat vindt Van Lanschot van Medtronic?Thierry Parihala: ‘Fundamenteel is Medtronic een uitblinker. Omdat de producten tot de beste in hun klasse behoren, heeft de onderneming een indrukwekkend marktaandeel weten te realiseren. Medtronic legt beslag op meer dan 50% van de markt voor pacemakers en op meer dan 40% van de markt voor defibrillators. De kwaliteit van die producten komt tot uiting in de hoge operationele marge van 30%. Deze is de hoogste binnen de sector en al jaren stabiel.De recente overname van het Ierse Covidien opent nu een wereld van mogelijkheden voor groei en synergieën. De activiteiten vullen elkaar goed aan, en de verhuizing van het hoofdkantoor naar Ierland biedt ruimte voor fiscaal aantrek-kelijke mogelijkheden. Dit wordt niet gereflecteerd in het koersniveau. Wij vinden het aandeel dan ook aantrekkelijk gewaardeerd.’

Met de O-arm, een mobiele 3D-scanner van Medtronic, kan

voor en tijdens ope-raties een 360 º-scan

worden gemaakt.

Het hoofdkantoor in Minneapolis.

020-021_BW_PSBE.indd 21 21-05-15 11:46

Opwaartserisico's

22

De motor van de economie in de eurozone pruttelt weer. En de kans dat het toerental verder oploopt, is aanwezig. Een goed klimaat voor aandelen van bedrijven uit Europa en groeilanden in Zuidoost-Azië, meent Luc Aben, hoofdeconoom van Van Lanschot Bankiers.

tekst JAN SMIT illustratie GRACIA LAM portret PATRICK VERBEECK

022-025_BW_PSBE.indd 22 21-05-15 11:47

Is 'Super Mario' Draghi de redder van de eurozone? Luc Aben heeft zo zijn twijfels en waarschuwt voor een zeepbel.

23Beleggen

022-025_BW_PSBE.indd 23 21-05-15 11:47

‘Het perspectief voor

aandelenbeleggingen

blijft goed voor de rest van het jaar’

24

s Mario Draghi, president van de Europese Centrale Bank (ECB), de redder van de eurozone? Heeft het onder zijn leiding genomen besluit om op grote schaal staatsobligaties op te kopen de economie weer op gang gebracht en ons verlost van het deflatiespook? ‘Mwah’, antwoordt Luc Aben. De hoofd-econoom van Van Lanschot heeft daarover zo zijn twijfels.

‘Die maatregelen hebben misschien invloed op de psyche, op die van beleggers in aandelen bijvoorbeeld. Of op de koers van de euro. Maar of het ook van invloed is op de fundamentele gezondheid van de reële economie...’Aben zit meer op één lijn met mensen als Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, en één van de vijf ECB-bestuurders die tegenstemden. De Belg refereert ook aan zijn landgenoot Peter Praet, hoofdeconoom bij de ECB. Praet noemde de steunmaatregel ‘niet zonder risico’s’ met daarbij de kanttekening dat ‘het risico van niets doen’ nog groter was. Aben: ‘Dat klinkt alsof het toetsenbord van je laptop vastzit en je, wanhopig, met beide handen op alle toetsen ramt, in de hoop dat dát misschien helpt.’ Veelzeggend, die opmerking van Praet, vindt hij, omdat de ECB-econoom daarmee aangeeft dat hij er eigenlijk ook niet echt in gelooft. Evenmin als Knot. Aben: ‘Er was en is geen gebrek aan geld. Het geld klotst tegen de plinten op. Zowel op het gebied van de solvabiliteit als de liquiditeit hebben de banken een hele weg afgelegd, vooral in noordelijk Europa. Er is gewoon weinig vraag naar krediet.’ VooruitgangsdenkenEn is het deflatiegevaar, de tweede reden waarom ‘Super Mario’ nu zijn big bazooka van stal haalt? Aben, resoluut: ‘Er ís helemaal geen deflatie! Ja, op papier, maar dat komt door de daling van de ener-gieprijzen. Deflatie betekent een algehele daling van het prijspeil en financiële bezittingen zoals woningen. Daarvan is momenteel geen sprake.’

I De beleggingsstrateeg vindt de stimuleringsmaatregel van de ECB mogelijk gevaarlijk. Hij waarschuwt voor een zeepbel. Tegelijkertijd is hij niet pessimistisch. Aben ziet ook lichtpuntjes. Zo zetten veel euro-landen hun bezuinigingen op een lager pitje. Dat schept vertrouwen. Ook de inkomens en daarmee de koopkracht stijgen licht, met dank aan de lage olieprijs. Binnen de eurozone verwacht de ECB momen-teel een gemiddelde groei van iets meer dan 1,5% voor 2015. Blijven de energieprijzen laag, dan kan dit zorgen voor een ‘substantiële groei-impuls van 0,5% tot 0,7%’, aldus de econoom. Volgens Aben moet het effect van zo’n impuls niet worden onderschat. ‘Je zult zien dat het vooruitgangs-denken dan langzaamaan weer kan gaan terugkeren.’‘In de eurozone ligt het risico op groei aan de bovenkant’, vat de hoofdeconoom samen. ‘Dat komt door de lage olieprijs, de goedkope euro en door het Draghi-effect.’ Dit kan echter veranderen, waar-schuwt hij. ‘In landen als Frankrijk en Italië valt nog wel het nodige restauratiewerk te verrichten.’

Renteverhoging VSIn de VS daalt de economische kruissnelheid enigszins, mede door de sterke dollar die de exportpositie verslechtert. Niet dat de motor in de VS nu dreigt stil te vallen. De arbeidsmarkt ontwikkelt zich positief. De werkloosheid zit onder de 5,5%. Met daarbij de kant-tekening dat dit percentage niet alles zegt. De hoofdeconoom wijst op de groei van de Amerikaanse beroepsbevolking. ‘Er zijn nog steeds vrij veel mensen die zich een tijdje afzijdig hebben gehouden en zich nu weer op de arbeidsmarkt begeven. De situatie verbetert gestaag, maar zit nog niet op het niveau van vlak voor de crisis.’ Voor de economie en het beleggingsklimaat in de VS is de situatie op de ar-beidsmarkt van groot belang. De Fed, de Amerikaanse centrale bank, wil immers de rente verhogen. De timing van die maatregel hangt grotendeels af van de situatie op de arbeidsmarkt. Van Lanschot gaat ervan uit dat dit na de zomer gaat gebeuren. Geleidelijk, benadrukt Aben: ‘‘Patient’ oftewel ‘kalm’ luidde het adagium van Fed-voorzitter Janet Yellen. Dat snap ik wel. Door de grote arbeidsreserve verloopt de loonontwikkeling matig en is het risico op looninflatie beperkt. Er is dus geen haast bij.’In China, de andere belangrijke pijler van de wereldeconomie, zal er de komende maanden weinig veranderen, verwacht de econoom. In 2014 bedroeg de groei van de Chinese economie 7,4%, voor 2015 verwacht Van Lanschot een groei van 6,5% tot 7%. Groei van de binnenlandse consumptie blijft van groot belang, meent Aben. Extra overheidsinvesteringen in de infrastructuur en enige monetaire souplesse zouden dit kunnen bevorderen. Vrij van gevaren is de Chinese economie evenmin. De vastgoedmarkt heeft de afgelopen

022-025_BW_PSBE.indd 24 21-05-15 11:47

‘Er was en is geen gebrek aan geld. Er is gewoon weinig vraag naar krediet’

25

herstel van de economie waren de koersen van deze vastgoed-

fondsen in 2014 al flink opgelopen mede dankzij de gedaalde rentestanden. Het Draghi-effect zorgde voor een extra spurt. Gevolg: afgezet tegen de risico’s is het rendement te laag om deze fondsen nog langer aan te houden. Van Lanschot heeft dit gat gevuld met Europese aandelen.Bij de vastrentende waarden blijft de focus gehandhaafd op bedrijfs-leningen. Ten opzichte van staatsleningen is het extra rendement gedaald tot ongeveer 1%. Dat is niet veel, besluit Aben. ‘Maar omwille van de spreiding leggen we daar binnen deze categorie nog steeds het accent op. Want spreiding bij beleggen blijft essentieel.’

periode een correctie ondergaan en blijft belangrijk om in de gaten te houden, voegt hij toe. Datzelfde geldt voor de groeiende hoeveelheid bedrijven die hun bankkredieten niet meer kunnen betalen. Dat kan individuele banken in moeilijkheden brengen. Waarmee Aben niet wil suggereren dat er een systeemcrisis dreigt. ‘De Chinese overheid en de centrale bank hebben enorme reserves. Die laten zo’n bank echt niet omvallen.’

SelectiefVanwege de naar verwachting aantrekkelijke rendementen blijven Aziatische aandelen wat Van Lanschot betreft interessant. ‘Vanaf 2013 hebben deze aandelen een volatiel verloop gekend. Maar de waardering blijft aantrekkelijk.’ Dat geldt overigens niet voor alle groeilanden, benadrukt Aben. ‘Je moet wel selectief zijn. Landen als Zuid-Afrika en Brazilië die sterk afhankelijk zijn van de grondstoffen-markt en landen met grote tekorten op de handelsbalans als Turkije zijn gevaarlijker.’ Eveneens onveranderd blijft de stevige positie van Europese aandelen in de modelportefeuille. ‘De koersen zijn de afgelopen maanden al aardig gestegen. Daardoor zijn deze aandelen niet meer goedkoop. Maar door het Draghi-effect, de lage olieprijs en de goedkope euro zit er nog de nodige rek in de winstmarges. De volatiliteit van de beurzen kan toenemen, maar het risico ligt opwaarts. En wordt vooral gestuurd door de obligatieopkopen. Het perspectief voor aandelenbeleggingen blijft daarmee goed voor de rest van het jaar.’Voor Amerikaanse aandelen staat het sein inmiddels bijna op rood. Die hebben, zeker in euro’s, een flinke rit gemaakt en zijn wat de koers-winstverhouding betreft volgens de beleggingsstrateeg erg duur. De kans dat deze bedrijven hun hoge winstmarges verder weten te verhogen, acht hij klein. ‘We zijn voorzichtig met de VS, eigenlijk al sinds januari. Dat neemt alleen maar toe.’ Vastgoed exitHet monetaire wapengekletter van de ECB heeft Van Lanschot inmiddels al wel doen besluiten in de modelportefeuille afscheid te nemen van beursgenoteerd Europees vastgoed. Ondanks het broze

Volg Luc Aben via zijn blog op www.vanlanschot.be of via

@Luc_Aben. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor

de toekomst.

022-025_BW_PSBE.indd 25 21-05-15 11:47

26

026-028_BW_PSBE.indd 26 21-05-15 11:48

27Voedselondersteuning Gent

Van liefdadigheid naar sociale duurzaamheid

Afgelopen najaar was het tien jaar geleden dat de vzw Voedselondersteuning Gent (VOG) werd opgericht, een initiatief van de vijf verenigde Gentse Rotaryclubs dat structurele steun biedt aan de allerarmsten.

tekst JAN BOSTEELS portret PATRICK VERBEECK

e hebben afgesproken met VOG-voorzitter Koen Decoodt en bestuurder Norbert Provoost, beiden Rotary-leden. Plaats van afspraak is het sociale restaurant van de Gentse kringloopwinkel Ateljee, waar Frank De Graeve, coördinator van de sociale

restaurants, een thuismatch speelt. Ook Ria Roosens, coördinator van Kras vzw, de Kring Rond Mensen in Armoede Stad Gent, schuift aan. Zowel Kras als Ateljee worden al tien jaar ondersteund door de Gentse Rotaryclubs.Van waar dat engagement? ‘De slogan van Rotary is niet voor niets: Service above Self’, zeg Koen Decoodt. ‘Rotary is 110 jaar geleden ontstaan als een organisatie van zakenmannen in Chicago die lokale problemen wilden aanpakken. Maatschappelijke hulp blijft een wezenlijk onderdeel van Rotary International. Bij het eeuwfeest van de organisatie wilden wij een extra inspanning doen. En we wilden een bepaald patroon doorbreken. Vroeger werd een sociaal project toegewezen als de Rotariër die het voorstelde een goede verkoper was en er onderling over gepraat werd. Maar bij VOG hebben we nog nooit vergaderd zonder de mensen van Kras en Ateljee. Wij vergade-ren niet over hen, maar met hen. Zij hebben de expertise en kunnen ons het best vertellen wat de noden zijn. Wij dragen oplossingen aan, die soms financieel zijn, maar vaak ook niet. Vaak zit de oplossing in netwerking, in het samen brengen van organisaties en bedrijven – ook Kras en Ateljee zelf trouwens. Vroeger werkten ze naast elkaar, nu werken ze samen. Het transport van de Voedselbank naar Kras gebeurt bijvoorbeeld met de vrachtwagens van Ateljee.’‘Wij werken volgens een nieuw model’, vult Norbert Provoost aan. ‘De klassieke liefdadigheid is niet meer van deze tijd. Ze had iets paternalistisch. Wat we nu doen, kun je beter catalogeren als het bevorderen van sociale duurzaamheid. Ook de middelen waarmee we werken veranderen. Natuurlijk blijft onze jaarlijkse wijnverkoop een belangrijke bron van inkomsten voor VOG. Veel Rotariërs kiezen bewust voor de duurzame economie door hun afgedankte computers en kantoormateriaal aan Ateljee te schenken, waar ze een tweede leven krijgen via de kringloopwinkels. Maar Rotariërs leveren ook op andere manieren een bijdrage, bijvoorbeeld door hun expertise te de-len en de vrijwilligerswerking efficiënter te maken, door financiering te zoeken of het helpen opstellen van een subsidiedossier.’

ToontjeEen gure dinsdag in wat Gentenaars kennen als de Sas- en Bassijnwijk,

Whet zuidoostelijke deel van de verpauperde negentiende-eeuwse stadsgordel. In het smalle gangetje van kansarmoedebestrijdings-centrum Toontje, een van de Krasdiensten, is het aanschuiven. Het is nog een half uur voor de voedselondersteuning van start gaat en voordringen wordt niet op prijs gesteld. De vrijwilligers staan achter de gesloten deur al klaar voor de hulpbehoevenden. Dat zijn mensen van alle slag: jong, oud, allochtoon en autochtoon, alleenstaanden en gezinnen, generatiearmoede of nieuwe armoede. Toontje zal vandaag tientallen mensen aan een wekelijks rantsoen helpen. Kras verdeelde over heel Gent in 2013 meer dan 66.000 eenheden voedselonder-steuning tegenover net geen 50.000 in 2012. Een deel van het voed-sel wordt geschonken door de Voedselbank en de Europese Unie. Maar het merendeel van de aangeboden voedings- en hygiënepro-ducten wordt door de vrijwilligers zo goedkoop mogelijk aangekocht in de Aldi. Het geld daarvoor verdienen ze met de verkoop van kleren in hun tweedehandswinkels.

Meer dan voedselDe vijfhonderd vrijwilligers van Kras doen meer dan voedsel en verzorgingsproducten uitdelen en tweedehands kledij verkopen. Ria Roosens: ‘We zorgen voor onthaal en ontmoeting, de mensen mogen bij ons zijn wie ze zijn. We zijn een belangrijke partner geworden in

Wat is Voedselondersteuning Gent?De vzw Voedselondersteuning Gent is opgericht in 2004 door de Gentse Rotaryclubs in samenwerking met de vzw Kras en de vzw Ateljee. Dat zijn twee organisaties die zich in-zetten voor mensen die in armoede leven en ervaring hebben met voedselbedeling. De Gentse Rotaryclubs organiseren elk jaar een wijnweekend. De opbrengsten hiervan gaan integraal naar de vzw VOG. Jaarlijks streven de clubs naar een bedrag van € 25.000. Geld dat wordt besteed aan ondersteuning van de strijd tegen armoede en aan voedselbedeling in Gent. Als duurzame private bank kan Van Lanschot dit initiatief, en de inzet van de mensen die zich hier dagelijks voor inzetten, alleen maar een warm hart toedragen.Meer informatie over dit initiatief vindt u op www.voedselondersteuninggent.be

026-028_BW_PSBE.indd 27 21-05-15 11:48

‘Voor mensen die uit de armoede klauteren is de stap naar gewoon werk vaak te groot. De sociale economie biedt een uitweg’

28

het lokaal welzijnswerk, omdat wij de meest achtergestelde men-sen bereiken. Wij trachten niet zelf of OCMW te worden, maar de mensen naar die organisaties toe te leiden. In elke wijk bemannen vrijwilligers onze eigen sociale diensten. Samen met de mensen in armoede bekijken zij wat er aan de hand is en wat de meest aange-wezen vorm van ondersteuning is. Voeding speelt daar een rol in, maar het doorbreken van eenzaamheid ook. Door hun met de steun van VOG maaltijdbonnen te geven, kunnen ze eten in het sociaal res-taurant, tussen de mensen. Daarnaast trachten we hen ook te leiden naar allerlei activiteiten op het gebied van cultuur en vrije tijd. Voor onze doelgroep volstaat het niet om een foldertje uit te delen. We moeten ze persoonlijk aanspreken en in een groep meenemen. We stellen telkens opnieuw vast wat een enorme verrijking bijvoorbeeld een toneelstuk voor hen is.’De sociale diensten van Kras bepalen ook of en hoeveel voedselon-dersteuning wordt toegekend. ‘Vroeger spraken we over voedselbe-deling, nu verkiezen we het woord voedselondersteuning. Het uitde-len van voedsel kadert in een globale begeleiding. De eerste keer is iedereen bij ons welkom zonder vragen, de volgende keer verwachten we dat ze documenten meebrengen waaruit hun inkomen en gezins-situatie blijkt. Afhankelijk daarvan krijgen ze een aantal punten, die ze in voedsel en hygiëneproducten naar keuze kunnen omzetten.’ De gegevens worden over alle Krasdiensten gedeeld, om eventueel misbruik te voorkomen.

UtopieHet klinkt allemaal nobel, maar armoedebestrijding, was dat geen taak van de overheid? ‘In een ideale maatschappij moet de overheid dat oplossen’, zegt Roosens. ‘Helaas volstaan de vervangingsinko-mens vaak niet om in de basisbehoeften te voorzien. We worden ove-rigens gesteund door het OCMW, dat zo’n 4.000 euro steun geeft per dienst per jaar. Al is dat weinig als je weet dat elke dienst 1.000 euro per maand uitgeeft aan de aankoop van voeding alleen.’Is het de uiteindelijke bedoeling om mensen in armoede terug in de maatschappij te integreren? ‘Dat is helaas een utopie voor veel men-sen. Wat je wel ziet, is dat mensen hun lot terug in handen nemen, dat ze gelukkiger worden. Als een vrouw die zichzelf al jaren niet meer verzorgt haar haar wast, vind ik dat al een grote stap vooruit.’We beseffen dat we niets van de diepste armoede kennen, maar blijven vragen stellen en vooroordelen opwerpen. Moeten we niet, zoals ngo’s in derdewereldlanden prediken, de mensen leren vissen in plaats van hen vissen te schenken? ‘We moeten daar realistisch in zijn’, zegt Roosens. ‘Veel van onze mensen zijn te zwak voor sociale tewerkstelling, laat staan voor het reguliere arbeidscircuit. Waar we wel in slagen, is ze als vrijwilliger laten meedraaien. De voedselonder-steuning draait vooral op vrijwilligers die armoede gekend hebben. Daar groeien ze ontzettend van.’

AteljeeWanneer mensen er toch in slagen om uit de armoede te klauteren, is de stap naar werk in de gewone economie vaak te groot. De sociale economie kan een uitweg bieden. De Gentse kringwinkel Ateljee startte dertig jaar geleden en telt ondertussen zeven vestigingen waar in totaal 450 mensen te werk worden gesteld. Daarmee is de or-ganisatie uitgegroeid tot de grootste sociale werkplaats van het land. Ateljee haalt oude kleren, meubels, fietsen, witgoed en bruingoed bij de mensen thuis op, herstelt ze in de eigen werkplaatsen en verkoopt ze. De vzw heeft ook een eigen biotuinbouwbedrijfje, waarvan de producten in de sociale restaurants worden gebruikt. De sociale restaurants en de verkoop van tweedhandsproducten financieren het grootste deel van de werking van Ateljee. De vzw ontvangt ook subsidies van de overheid: ongeveer de helft van de personeelskosten wordt daarmee betaald. ‘Onze missie is: mensen die elders niet aan de bak geraken aan werk helpen’, legt Frank De Graeve uit. ‘Daarnaast bieden we betaalbare maaltijden en kleren aan voor mensen die het moeilijk hebben. Dat alles doen we met aandacht voor het milieu en op economisch verantwoorde wijze.’De laatste tien jaar zijn kringwinkels en sociale restaurants hip geworden: ze worden zowel bezocht door mensen die de eindjes moeilijk aan elkaar kunnen knopen als door lui die een alternatief zoeken voor de wegwerpmaatschappij. Dat die twee groepen hier samen winkelen en samen eten is een eerste voorzichtige stap in de toenadering tussen twee bevolkingsgroepen. De nieuwe klanten zorgen ook voor extra inkomsten, want zij betalen een bescheiden prijs voor hun maaltijd, terwijl de doelgroep aan sociaal tarief eet.Is het eigenlijk de bedoeling dat de werknemers van Ateljee door-groeien naar de sociale economie? De Graeve: ‘Op papier is dat steeds meer de bedoeling. De praktijk leert ons dat het allesbehalve vanzelfsprekend is. Misschien moeten we de sociale economie niet langer zien als een doorgeefluik, maar als een waardevol onderdeel van de economie waar bepaalde doelgroepen nuttig werk verrichten en gewaardeerd worden.’

www.krasgent.be www.uwkringwinkel.be www.voedselondersteuninggent.be

V.l.n.r.: Frank de Graeve, Koen Decoodt, Ria Roosens en Norbert Provoost.

026-028_BW_PSBE.indd 28 21-05-15 11:48

‘Ik had al heel vroeg talent én de juiste mentale instelling’Klaas-Jan Huntelaar is een tevreden mens: hij woont op zijn geliefde geboortegrond in de Achterhoek en is sterspeler bij de nuchtere Duitse volksclub Schalke 04. Wat wil een mens nog meer? Om iets terug te doen voor de samenleving richtte hij de Klaas-Jan Huntelaar Foundation op.

tekst HANS VERSTRAATEN fotografie HUGO THOMASSEN

29Interview

029-033_BW_PSBE.indd 29 21-05-15 11:48

‘Negatieve energiesta ik niet toe’

30

p weg naar een training of een wedstrijd legt Klaas-Jan Huntelaar in zijn auto de afstand Hummelo-Gelsenkirchen in ongeveer een uur tijd af. Humme-lo is behalve zijn huidige woonplaats in Nederland ook de plek waar hij opgroeide en waar zijn ouders, zijn twee broers en al zijn vrienden wonen. Het was

en is zijn thuis. Het is een eeuwenoud dorpje in de Achterhoek, vlak bij de Duitse grens, en te vangen in één woord, tevens de naam van de legendarische band uit het dorp: Normaal.Normaal doen, dat stellen ze ook in Gelsenkirchen zeer op prijs. De stad in het Ruhrgebied was ooit een bloeiend industriecentrum en de woon- en werkplaats van tienduizenden mijnwerkers. Sinds de meeste mijnen zijn gesloten is die bloeiperiode voorbij, maar niet op sportief gebied. In 1904 richtten de mijnwerkers voetbalclub Schalke 04 op, vandaag de dag een van de topclubs uit de Duitse Bundesliga en nog altijd een echte volksclub, met 110.000 leden. Dat is sowieso bijzonder veel voor een voetbalclub, helemaal als je bedenkt dat de bevolking van Gelsenkirchen inmiddels is gekrompen tot amper een kwart miljoen. Sinds augustus 2010 is Klaas-Jan Huntelaar de spits van Schalke 04, en de ster van het elftal. Ondanks dat maakt hij na afloop van de training altijd tijd voor een praatje met de vele trouwe fans van de club.

TeamworkKlaas-Jan Huntelaar (Klaas voor familie en vrienden) is nu 31 jaar en kan terugkijken op een mooie carrière als spits bij Nederlandse topclubs (PSV, Ajax) en bij internationale topclubs (Real Madrid, AC Milan). Als het aan hem ligt zet hij die carrière nog vijf, zes seizoenen voort en graag bij Schalke 04. Hij is er dankbaar voor: voetbal speelt een belangrijke rol in zijn leven. Al vanaf zijn vijfde jaar wilde hij prof-voetballer worden. Zijn hele jeugd draaide om het weekend, wanneer er gevoetbald werd door hem, zijn broers, zijn vader en zijn vrienden. Hij heeft er roem mee vergaard. Zo’n drie jaar terug vond hij het tijd worden om wat terug te doen voor de maatschappij en richtte hij de Klaas-Jan Huntelaar Foundation op.

‘Mijn stichting steunt amateurclubs’, legt hij uit. ‘Een amateurclub stuurt een plan, een idee of een project in via de website van de foun-dation. Andere amateurclubs kunnen erover stemmen, maar ook een professionele vakjury geeft punten. Via dit systeem geven we geld aan bijvoorbeeld een amateurclub die voorzieningen in de kleedka-mer en op het veld wil aanleggen voor zijn gehandicapte spelers. Of aan een amateurclub die in het kader van duurzaamheid zonnepane-len op de tribunes wil plaatsen.’Het waarom is duidelijk: ‘Ik geloof in de kracht van amateursport in de samenleving. Sport kan het ultieme bindende middel zijn in je dorp, stad of regio. Sport sterkt mensen in hun ontwikkeling en in het verkrijgen van sociale vaardigheden die nodig zijn om met elkaar samen te werken. Daarom vind ik het zo belangrijk dat amateurclubs

Oeen veilig onderkomen bieden aan de jeugd. Ze leren er niet alleen voetballen, maar ook normen en waarden. Ze leren er vooral wat het inhoudt en hoe belangrijk het kan zijn om samen iets moois te creëren.'Het zijn de ervaringen uit zijn jeugd die in zijn foundation samenko-men: spelen en samenwerken met passie en veel voor elkaar en voor het team overhebben. ‘Teamwork is natuurlijk het belangrijkste in voetbal; ik leerde als kind al dat álles daarom draait. Je kan nog zo’n goede spits zijn, maar als je geen deel uitmaakt van een team wordt het toch niks met je. In amateurvoetbal leer je spelenderwijs een erg simpele maar zeer belangrijke les: samen sta je sterker, samen kun je iets moois opbouwen. Dat geldt trouwens ook voor de samenleving en het leven zelf: teamwork is essentieel, respect tonen naar elkaar, altijd en overal.’

Vechten voor de topHoe word je een spits van wereldklasse, en hoe zorg je ervoor dat je grote jeugddroom werkelijkheid wordt? Klaas-Jan Huntelaar: ‘Je bent jong en je maakt veel doelpunten. Je merkt dat je overal makkelijk tussendoor dribbelt. Op een gegeven moment stel je vast: hé, ik kan een wedstrijd beslissen. En dan merk je dat je wat meer te bieden hebt dan de andere jongens. Ik denk ook wel dat ik een aangeboren drang heb en álles overheb voor voetbal. Dat is niet of nauwelijks aan te leren, het moet echt in je zitten. Op mijn negende werd ik gescout. Dan ga je langzaam maar zeker de eerste stappen zetten richting betaald voetbal. Het groepje waarin je speelt wordt steeds selecter en in elk groepje moet je weer zorgen dat je uitblinkt. Trainers zijn dan belangrijk, maar zeker ook je thuisomgeving. Mijn ouders stonden altijd voor me klaar, brachten me naar de training en naar de wedstrij-den en haalden me weer op. Maar het gaat er toch vooral om hoe je zelf in elkaar steekt. Ik heb heel wat talenten gezien die de verkeerde keuzes maakten, die niet de juiste thuisomgeving hadden, die niet serieus genoeg bezig waren met hun sport of mentaal niet voldoende in huis hadden. Dat is eigenlijk het belangrijkste: dat je mentaal zo gebouwd bent dat je wilt en kunt vechten voor de top en dat je met tegenslagen om kunt gaan. Alleen op talent, daar red je het echt niet mee. Ik had dat talent én de juiste mentale instelling. Al heel vroeg.’

StoïcijnsAl heel vroeg was hij behalve een groot talent ook een groot Ajax-fan – maar het was niet Ajax maar PSV die hem naar de jeugdopleiding haalde. Op zijn vijftiende vertrok Klaas-Jan van Hummelo naar Eind-hoven, waar hij ondergebracht werd bij een gastgezin en dagelijks anderhalf uur moest fietsen om het trainingsveld te bereiken. Geen probleem.Een positie veroveren in het eerste elftal van PSV was wel een probleem. In dat elftal speelde op dat moment superspits Ruud van Nistelrooij nog en daarnaast waren er ook nog de spitsen Mateja Kežman en Jan Vennegoor of Hesselink. Terugblikkend: ‘Als je als jonge jongen in de profvoetballerij terechtkomt, is het aanvankelijk vechten tegen de hiërarchie en de gevestigde namen. Het is weleens lastig dat je nog niet voor vol wordt aangezien omdat je nog niets hebt gepresteerd. Het vereist veel geduld. Je moet wachten op je kans.’ Hij stelde op dat moment bij PSV vast dat er geen doorkomen aan was. En deed deze vaststelling zoals je dat van een honderd pro-cent nuchtere Achterhoeker kunt verwachten: allerminst wanhopig en volkomen stoïcijns.

029-033_BW_PSBE.indd 30 21-05-15 11:49

31Coverstory

029-033_BW_PSBE.indd 31 21-05-15 11:49

‘Kinderen leren op een sport-club hoe belangrijk het is om samen iets moois te creëren'

Klaas-Jan Huntelaar en zijn financieel adviseursStef Bekker is als fiscalist verbonden aan Punt & Van de Weerdt Belastingadviseurs, een kantoor in Den Haag met bekendheid onder sporters zoals voetballers, golfers en wielrenners. Stef begeleidt Klaas-Jan op fiscaal en financieel gebied. ‘Ik heb groot respect voor de wijze waarop Klaas-Jan onder elke omstandigheid kans ziet zichzelf te blijven. Zijn missie om, via zijn Foundation, de dynamiek rondom de bela-den term ‘respect’ inhoud te geven, verdient bewondering’, aldus Stef Bekker.

Wouter Luijkx, zijn private banker bij Van Lanschot Bankiers, voegt daaraan toe: ‘Klaas-Jan heeft zich samen met Stef heel goed georiënteerd op de banken en heel bewust gekozen voor Van Lanschot. Met Vermogensregie, onze oplossingen op het gebied van vermogensbeheer, en de fiscale adviezen van Punt & Van de Weerdt zorgen we ervoor dat Klaas-Jan zich volledig kan focussen op zijn volgende wedstrijd, dat is toch waar het om draait. Wat ik zo in Klaas-Jan waardeer is dat hij, ondanks alle aandacht voor zijn persoon, heel nuchter en aimabel is gebleven. En zijn financiële doelstellingen? Die zijn zo helder en concreet als je van een gefocuste topsporter zou verwachten, dat werkt natuurlijk erg plezierig.'

32

Hij kwam vervolgens op huurbasis terecht bij De Graafschap. Vaak de trots van de Achterhoek, maar niet dat seizoen. Hij leerde er een belangrijke les: wat er gebeurt als een team geen team is. 'We deden maar wat, er zat geen lijn in, geen strategie. Geen teamwork. En dus ook geen enkele lol. Bovendien leek het wel of we nooit over

de middenlijn kwamen, wat uiteraard voor een spits helemáál een frustrerende situatie is. Ik dacht echt: wat doe ik hier eigenlijk?' Aan de andere kant, bijna vanzelfsprekend: 'Ik voelde een hoop frustratie, maar geen stress. Daar had ik nooit last van. Toen niet en nu niet. Het zit gewoon niet in me. Ik dacht: rustig blijven, het komt heus wel.’Rustig blijven en altijd rustig afwachten – het is in essentie de eigen-schap die een goede spits tot een onmisbare, geweldige spits maakt. Wat hij na PSV en De Graafschap ook al snel werd; bij AGOVV, bij Heerenveen en bij zijn club Ajax. ‘ Je handelt als spits intuïtief, zeker, maar je bent wel voortdurend aan het vooruitdenken en aan het berekenen. Het is elke keer een puzzel. Je moet voor elke situatie weer een oplossing vinden. Je gaat op de keeper af, die maakt een be-weging, er komt een verdediger van links – dat zijn allemaal signalen die je moet verwerken om doeltreffend te kunnen zijn. En uiteindelijk komt het erop aan om precies op het juiste moment – geen halve

seconde te vroeg of te laat – te schieten. En intussen moet je voor en tijdens elke wedstrijd druk op jezelf leggen: ik móét scoren, ik móét een beslissende assist geven… Die druk, die is zo nodig. Maar dat is geen kwestie van zenuwen hè. Dat is fijn, die druk.’ Hij lacht: ‘Het is het mooiste beroep ter wereld.’ Om er eveneens lachend aan toe te voegen: ‘Als je er tenminste mee om kunt gaan.’Hij somt zijn drie favoriete doelpunten op. Schalke 04-Real Madrid: keihard via de onderkant van de lat. Catania-AC Milan: hij draaide heel subtiel om de verdediger heen en stifte, al net zo subtiel, over de keeper heen, in de lange hoek. En dan de bij liefhebbers inmiddels befaamde omhaal bij Heracles-Ajax.

‘Je vergeet er nog een’, zegt zijn vader, die bij het interview is aangeschoven. ‘Welke dan?’ ‘Die tegen Mexico’, zegt zijn vader, doelend op de beslissende goal tijdens Nederland-Mexico bij het afgelopen WK Voetbal, die het Nederlandse elftal nog nét binnen het toernooi hield.‘Oh die! Jaha, we waren bijna uitgeschakeld en dan scoor je. Daar gaat het om hè, scoren in extreme situaties. Dat maakt spits zijn zo mooi…’

ThuisWe lopen langs de hoofdingang van het imposante stadion van Schalke 04. De enorme muur van de hoofdingang bevat een groot fotomozaïek, bestaande uit vele duizenden fotootjes van de vele duizenden Schalke 04-fans.‘Leuke club, heel leuke fans, hondstrouw aan de club’, zegt hij. ‘Veel normaler ook dan bijvoorbeeld bij Real Madrid. Real is glamour, een kijkdoos. Hier heb je ook volop aandacht van de media, maar het is allemaal wat relaxter. Ik voel me hier thuis.’Dat de club op een uur rijden ligt van zijn geboortegrond was inder-tijd weliswaar niet de doorslaggevende, maar wel een belangrijke re-den om te tekenen bij Schalke 04. Na gewoond te hebben in Madrid en Milaan keerde het gezin Huntelaar terug naar Hummelo. ‘Ik heb me altijd fantastisch gevoeld in Hummelo.’En dan ook nog het inkomen verdienen dat past bij een topspits, puur met je passie – wat doet dat met hem, al dat geld? Het antwoord komt binnen een halve seconde: ‘Niets. Ja, je kunt er een mooi huis van kopen, wat ik ook heb gedaan. Veel meer heeft een mens niet nodig. Verder, geloof me, heeft geld me echt nooit beziggehouden, tot op de dag van vandaag niet. Een doelpunt maken, liefst een mooi doelpunt maken, dat houdt me bezig. Bij het WK kregen de spelers een horloge. En nog een. En toen nog een. Ik had er ineens drie. Drie! Wat moet een mens met drie horloges? Doe ik er een om, liggen er twee niks te doen. Dat vind ik zonde, daar kan ik niet tegen. Mijn vader heeft er nu een om. Te veel hebben zorgt vooral voor te veel ballast. Ik wil juist zo min mogelijk aan mijn hoofd hebben, om ont-spannen te kunnen leven en vooral om zo goed mogelijk te kunnen voetballen. Ik wil dit zolang mogelijk blijven doen: me telkens weer honderd procent focussen op de volgende wedstrijd. Ik koop niks duurs, dat geeft alleen maar extra zorgen. En zorgen aan mijn hoofd kan ik als spits niet gebruiken. Negatieve energie sta ik niet toe.’Dat is zijn definitie van het leven van een spits. Verder is hij ook nog vader. Hij kijkt op zijn horloge. ‘Sorry’, zegt hij dan. ‘Maar ik moet nu echt terug naar huis, de kinderen ophalen van school.’ www.klaasjanhuntelaarfoundation.nl

029-033_BW_PSBE.indd 32 21-05-15 11:49

33Bancair

029-033_BW_PSBE.indd 33 21-05-15 11:49

In 1986 openden opticiens Larry en Dennis Leight hun eerste brillenboetiek aan de legendarische Sunset Boulevard in West Hollywood. Inmiddels is Oliver Peoples uitgegroeid tot een wereldmerk, dat graag wordt gedragen door filmster-ren en andere beroemdheden. Kenmer-kend is de gedetailleerde afwerking en het gebruik van hoogstaande materialen. Dit stoere exemplaar draagt de naam Gaviota en is, net als vele andere model-len van het merk, zowel geschikt voor mannen als vrouwen. Vanaf € 227,-. www.oliverpeoples.com

Samen delenSamen

34

GolfplatenHet salontafelboek The Stylish Life Golf is een overzicht van ’s werelds meest fashionable golfbestemmingen. Droom weg bij historische foto’s van golfbanen op tropische eilanden en prestigieuze countryclubs. Maar ook leuk om te zien: een golfbal gemaakt van diaman-ten en John F. Kennedy die afslaat op de baan in Bermuda. Een fijn cadeau voor golflief-hebbers. € 39,90. www.teneues.com

iSommelierDit inventieve apparaat zorgt voor een automatisch decanteer-proces, exact afgestemd op het type wijn en uw voorkeuren. Door een constante geleiding van maximaal 90% geconcen-treerde zuurstof wordt de wijn niet alleen optimaal gedecanteerd, maar gebeurt dit ook nog eens in drie minuten in plaats van de gangbare drie uur. Het apparaat bewaart uw favoriete instellingen voor later gebruik en via een app is het gehele proces te volgen. € 1.849,-. www.ifavine.com

Dutch designEen lamp uit de collectie benben van de Nederlandse ontwerper Jacco Maris is op zichzelf al een prachtige aankleding van uw woon-kamer. Maar hang er eens meerdere bij elkaar en u heeft een waar kunstwerk. Maris ontwerpt al ruim twintig jaar indrukwekkende licht-objecten, wat heeft geresulteerd in twaalf collecties. Omdat alles met de hand wordt gemaakt, is het ook mogelijk een persoonlijke draai te laten geven aan een ontwerp. Vanaf € 335,-. www.jaccomaris.com/benben

sam

enst

ellin

g S

OFI

E V

ERM

OO

TEN

po

rtre

t Ilk

a va

n St

een:

FR

ISO

KEU

RIS

034-035_BW_PSBE.indd 34 21-05-15 11:50

35Cultuur & lifestyle

Toen ik aan een collega vroeg wat hij van het kunst-werk vond dat voor hem hing, zei hij: ‘Ik heb daar geen verstand van hoor.’ Waarmee hij blijkbaar bedoelde dat hij er daarom niets over zou kunnen zeggen. Opmerke-lijk, dacht ik. Want wanneer iemand aan mij vraagt wat ik van het eten vind zeg ik eigenlijk nooit dat ik het niet begrijp. En tevens kan ik intens van muziek genieten terwijl ik bijzonder slecht noten kan lezen. Laat staan dat ik iets begrijp van het begrip driekwartsmaat. Genieten, dacht ik, heeft puur met gevoel te maken. Bij kunst werkt het blijkbaar niet zo, helaas. De vraag is: hoe kun je leren van kunst te genieten? Hoe kan kunst evenveel teweegbrengen als bijvoor-beeld muziek? Interessant is dat er het afgelopen jaar veel boeken zijn uitgekomen over dit thema. How to visit an art museum van Johan Idema bijvoorbeeld, of Ways of looking, how to experience contemporary art van Ossian Ward. Beide boeken adviseren twee dingen. Allereerst: neem de tijd, geef een kunstwerk de kans om meer te laten zien. Kunst heeft tijd en aandacht no-dig, want de kracht zit vaak in de details verborgen. Ten tweede: wees selectief, in een restaurant bestel je ook niet alles wat op het menu staat. Kies in een museum een aantal kunstwerken uit dat je aanspreekt en laat de rest voor wat het is. Ik zou hieraan toe willen voegen dat je altijd op jouw manier iets uit een kunstwerk kunt halen. Iedereen heeft een zogenaamd persoonlijk visueel woorden-boek, vol ervaringen en herinneringen waarmee je je het kunstwerk eigen maakt. Misschien herinnert de kleur van het werk je wel aan een mooie zonsopgang die je ooit zag. Kunst vraagt niet om kennis en verplicht tot niets. Kunst heeft geen waarheid, behalve die van jezelf.

Hoe geniet je van kunst?

COLUMN

Ilka van Steen is

conservator van de

kunstcollectie van

Van Lanschot Bankiers.

In PurSang vertelt zij

wat haar verbaast,

opvalt en intrigeert

in de internationale

kunstwereld waarin zij

zich begeeft.

Stijlvol op zakenreis? Dat lukt heel goed met de luxe reistassen van het Amsterdamse merk Fireflies. Deze trolley is ideaal als handbagage in het vliegtuig. Gemaakt van Italiaans ecoleer en verkrijgbaar in elf kleuren. € 1.249,-. www.fireflies-amsterdam.com

Niets zo sfeervol als een vrolijk gedekte eettafel. Met de serviescollectie Mariefleur haalt u de voorjaarszon in huis. Roze, lichtgroen en zonnegeel geven het witte porselein het fijne lentegevoel. Eet smakelijk! Vanaf € 7,-. www.villeroy-boch.be

Dit designstuk integreert al uw muziekbronnen, zoals muziek van uw smartphone of uit de Cloud, in één apparaat. Bijzonder is het houten interface dat gemakkelijk te bedienen is. Een veeg, draai of tik volstaat. De achterkant is een touchsceen, waarin een zogenaamd moodwheel is geïntegreerd. Met behulp van kleuren stemt u de muziek af op uw gemoedstoestand. Tikt u bijvoorbeeld op rood, dan krijgt u tempe-ramentvolle muziek. Intelligent is het apparaat ook: het onthoudt uw luistergewoontes. Zo weet de BeoSound Moment precies waar u bijvoorbeeld op zondagmiddag graag naar luistert. € 2.195,-. www.bang-olufsen.be

Haal het voorjaar in huis

Fly me to the moon

Mooi én slim

034-035_BW_PSBE.indd 35 21-05-15 11:50

Pieter De Knock

Stefan Germeau (links) en Luc Ruytings.

36

036-040_BW_PSBE.indd 36 21-05-15 11:51

37De wereld van Van Lanschot

‘Private banker is een job die nooit stopt’

Luc Ruytings en Stefan Germeau verwelkomen sinds kort hun cliënteel in het prachtig gerenoveerde Leuvense herenhuis waar ze kantoor houden. Een goede gelegenheid om met twee Van Lanschot-anciens, die samen meer dan vijftig jaar bankervaring hebben, dieper in te gaan op de essentie van private banking.

tekst JAN BOSTEELS fotografie PATRICK VERBEECK

e Brusselse, Vlaams-Brabantse en Waals-Brabantse klanten van Van Lanschot kunnen sinds kort terecht in het gloednieuwe kantoor in Leuven, gevestigd in de voormalige directeurswoning van de sigaren-fabriek Vander Elst aan de Tiensevest. Een prachtig pand, vlak bij het station van Leuven gelegen. ‘

Bereikbaarheid was voor ons een belangrijke vereiste’, legt directeur Luc Ruytings uit. ‘Zelfs voor onze klanten uit Brussel is het makke-lijker om naar Leuven te komen dan naar ons voormalig kantoor te Diegem. Leuven heeft als universiteits- en ziekenhuisstad een mooie uitstraling met een steeds internationaler karakter. De spin-offs van de KU Leuven trekken dan ook heel wat buitenlands talent aan. Leu-ven heeft de laatste decennia een grondige transformatie doorgaan. Het verwondert me dan ook niet dat klanten graag naar onze stad komen. Daar kan ik als geboren en getogen Leuvenaar alleen maar blij over zijn.’ Het elegante herenhuis uit 1850 straalt grandeur uit, met zijn hoge plafonds en vele authentieke stijlelementen. Tegelijk is het ook in alle discretie bereikbaar. ‘Discretie is tenslotte één van de hoofdkenmer-ken van ons beroep’, zegt Stefan Germeau, die ook zichtbaar trots is op het nieuwe kantoor. ‘Net als mijn collega’s ben ik opgegroeid in Leuven’, zegt hij. ‘Iedereen in de stad kent dit pand, ooit eigendom van een bekende Leuvense industriële familie en nu symbool voor de nieuwe dynamiek in deze stad. Vroeger was Leuven geen echte centrumstad, nu wordt ze dat als provinciehoofdstad steeds meer. De culturele uitstraling is ook sterk toegenomen met Museum M, het Openbaar Entrepot voor de Kunsten enzovoort.’

Familiale sfeerLuc Ruytings en Stefan Germeau waren ooit al collega’s bij Van Lanschot en vormen nu opnieuw een tandem in Leuven.

D‘Luc vroeg mij om samen met hem dit kantoor te runnen’, zegt Ste-fan. ‘Dat we elkaar al lang professioneel en privé kennen, was daarbij een van de doorslaggevende factoren. Ik voel me bovendien zeer sterk verwant met waar Van Lanschot voor staat. Wat ik aan deze bank het meest apprecieer is de familiale sfeer en de teamgeest.’Wat betekent dat concreet, die familiale sfeer? Luc Ruytings legt uit: ‘Net zoals we onze klanten omringen met een team specialisten, zo willen wij op kantoor ook samenwerken als één team. Dat sluit naadloos aan bij onze interne bedrijfswaarden: focus op de cliënt, samenwerken, eigen verantwoordelijkheid en no-nonsense. Dat zijn elementen die ik zelf heel belangrijk vind en die ook essentieel zijn voor private banking. Om te beginnen: alles draait rond de cliënt; de cliënt is belangrijker dan de bank. Samenwerken betekent dat wij als bankier de interne en externe competenties goed op elkaar afstem-men. Binnen de bank hebben wij als bankier de juiste expertise om de beleggingen van de klant op te volgen en het vermogen te structu-reren, en daarnaast werken we goed samen met zijn notaris, ac-countant, fiscalist... In dit proces behouden wij als bank het overzicht vanuit een helikopterperspectief. De cliënt is met andere woorden altijd omringd door een team van sterke persoonlijkheden dat ervoor zorgt dat de klant er het best uit komt.’Ruytings legt ook sterk de nadruk op verantwoordelijkheidsgevoel en een no-nonsense-aanpak. ‘Het aspect eigen verantwoordelijk-heid is voor mensen van onze leeftijd – veertigers, vijftigers – heel belangrijk. Iedereen moet zijn eigen verantwoordelijkheid nemen

Evenementen Van Lanschot Vlaams-BrabantSponsordag Prostaatactiefonds Jef De Wever - 23 augustus 2015Golfornooi - Winge Golf & Country Club - 25 september 2015

036-040_BW_PSBE.indd 37 21-05-15 11:51

‘Wij helpen de cliënt de juiste keuzes te maken en bouwen zo een langetermijnrelatie op’

38

om de resultaten te bereiken op een correcte manier. Ik zeg dan ook altijd aan mijn medewerkers dat als ze een baas nodig hebben, ze hier eigenlijk niet op de juiste plaats zitten. No-nonsense, dat wil tenslotte zeggen: ervoor gaan, zorgen dat het resultaat wordt bereikt. Dat betekent ook dat het een job is die nooit stopt. Private banker ben je zeven dagen op zeven, vierentwintig uur per dag. Gelukkig hebben Stefan en ik allebei echtgenotes die dat volkomen begrijpen.’Uiteraard maakt het Leuvense bijhuis ook dankbaar gebruik van de expertise van het hoofdkantoor, stipt Ruytings aan. ‘Wij zijn genera-listen en kunnen de klant voor negentig procent verder helpen, maar soms doen we een beroep op de specialisten, zoals onze collega’s van wealth structuring. België geldt niet als een fiscaal paradijs, maar op het gebied van vermogensplanning is er toch wel heel wat mogelijk.’

MaatwerkVoor Luc Ruytings en Stefan Germeau is private banking veel meer dan bankieren alleen. ‘Het kan soms heel interessant zijn om twee mensen die elkaar niet kennen met elkaar in contact te brengen. Daarbij gaat het zelfs over mensen die op dat moment nog niet in aanmerking komen voor vermogensbeheer, maar die zakelijk wel iets voor elkaar zouden kunnen betekenen. Als private banker weten wij waar onze klanten mee bezig zijn en zien wij soms heel goed welke puzzelstukjes bij elkaar passen.’Daarmee wil Luc ook het misverstand uit de wereld helpen dat pri-vate banking alleen iets is voor zeer vermogende mensen. ‘Wij advise-ren en begeleiden ook mensen die het potentieel hebben om private banking-fähig te worden. Het is nuttig om vroeg in iemands carrière af te tasten of hij of zij mogelijk een cliënt kan worden voor ons, en of wij een bank voor hem of haar kunnen zijn. Bij ons draait het immers niet alleen om wederzijds vertrouwen, maar ook om transparantie en

openheid.’Wellicht het grootste verschil tussen grootbanken en Van Lanschot is het objectief en ongebonden maatwerkadvies. Luc: ‘Een belangrijk doel van een grootbank is toch vaak de cliënt de producten aanbie-den die de bank het beste uitkomt. Een private bank doet precies het omgekeerde: wij zoeken naar producten waarmee de klant het best gediend is, of dat nu gemengde of profielfondsen zijn of individuele aandelen of obligaties. We hebben voor iedereen een oplossing op maat. Daarbij dragen we er zorg voor dat de cliënt heel goed op de hoogte is van de pro’s én de contra’s van een product, de fiscale gevolgen ervan enzovoort. Wij helpen hem samen de juiste keuzes te maken. Alleen zo kunnen we een duurzame langetermijnrelatie opbouwen.’

Vrije tijdDe boog kan niet altijd gespannen staan. Hoe brengt de Leuvense Van Lanschot-directie zijn vrije tijd door? Stefan is in de Leuvense Rotary-club voorzitter dienst aan de gemeenschap. ‘De Rotary is de ideale plek om iets te doen voor de mensen in het Leuvense en om mensen te leren kennen. Vanwaar die sociale bewogenheid? Wellicht een combinatie van mijn opvoeding en mijn verleden bij de scouts’, lacht hij.Luc zoekt op vrije momenten graag de rust van de green op. ‘Omdat ons leven zo druk is, met veel weekend- en avondwerk, hebben mijn vrouw en ik er een paar jaar geleden heel bewust voor gekozen om samen een hobby te hebben. Mijn handicap? Aanvankelijk het feit dat ik niet kon golfen, nu dertig – een redelijk niveau voor een beginner. We zijn trouwens ook met de collega’s van het kantoor heel actief op de golf van Tielt-Winge, waar we regelmatig evenementen organiseren.’

Luc Ruytings (48)Directeur Van Lanschot LeuvenGehuwd, twee kinderenWerkte bij Gemeentekrediet, Van Lanschot, Bank Delen, Société GénéraleHobby: golfen.

Stefan Germeau (52)Senior private banker

Gehuwd, drie kinderenWerkte bij Van Lanschot, Société Générale Private

Banking en KBLHobby’s: fietsen,

verzamelen van Japanse gravures en Cobra-litho’s,

actief in Rotary Leuven.

036-040_BW_PSBE.indd 38 21-05-15 11:51

39Bancair

Hoe universiteiten bijdragen aan ondernemerschap

De opening van het nieuwe Van Lanschot-kantoor in Leuven ging niet onopgemerkt voorbij. KU Leuven-rector Rik Torfs hield in zijn onnavolgbare stijl een toespraak over hoe de universiteit ondernemers ten dienste kan zijn.

tekst JAN BOSTEELS fotografie PATRICK VERBEECKik Torfs is een begenadigd spreker, die zijn betoog lardeert met dubbele bodems en zelfrelativering en ironie niet schuwt. Dat belet hem niet beklijvende uitspraken te doen over onze maatschappij en de rol van bedrijven en universiteiten daarin. Volgens Torfs is

het essentieel dat we ‘ondernemerschap’ breed definiëren, dat we naast het puur rationele ook altijd oog hebben voor de emotionele component van zaken doen. Torfs vindt het ook belangrijk dat uni-versiteiten zich niet de les laten spellen door politiek of bedrijf, maar hun eigen, onafhankelijke koers varen en zorgen voor ‘winst voor de samenleving’ in zijn geheel.

R

036-040_BW_PSBE.indd 39 21-05-15 11:51

40

Ondernemen, wat is dat?Alles begint met een definitie. Je kunt een ondernemer in de enge zin van het woord volgens Torfs omschrijven als: ‘Iemand die on-dernemingen opricht en bestuurt om ze naar onbekende hoogten te leiden. Die ondernemer heeft een juiste opleiding genoten – bij voorkeur aan de KU Leuven, anders lonkt het faillissement. Die ondernemer heeft zuivere economie gestudeerd, of hij is ingenieur. Allemaal prachtige opleidingen die vaak leiden tot ondernemerschap.’ Torfs benadrukt dat hij niet geringschattend wil doen over deze opleidingen – integendeel. Maar ondernemen is volgens hem meer dan cijferen, en daarom moet er ook plaats in zijn voor andere pro-fielen en waarden. Ondernemerschap is dan niet aan een bepaalde beroepscategorie gegeven maar heeft betrekking op iedereen die de regie van zijn eigen leven in handen neemt. ‘Iemand die zijn eigen werkgever is, ook al is hij op een bepaald moment werknemer. Die zich niet door de omstandigheden laat dicteren en dirigeren, maar de moed heeft om zelf te kijken welke richting hij uit wil.’Rik Torfs is ervan overtuigd dat we in de toekomst meer zulke mensen nodig hebben, omdat loopbanen langer en diverser worden. Vandaar de taak voor de universiteit om niet alleen aan vakbekwaam-heid (‘Beruf’) te werken, maar ook aan ‘Bildung’. ‘We helpen mensen ontdekken wie ze zijn, in welke bedding de rivier van hun bestaan groeit. Die zichzelf leren relativeren, beseffen dat ze in de wereldge-schiedenis enkel een voorbijganger zijn. Kortom, in ons beleidsplan helpen we studenten op zoek gaan naar hun future selfs.’

Consequenties voor de visie van de universiteitWat betekent dat dan voor de aanpak van de universiteit? Hoe bevorder je deze mens- en ondernemersvisie? ‘We moeten kruisende capaciteiten bij studenten promoten’, stelt Torfs. ‘We moeten het ondernemerschap niet alleen promoten bij mensen die ervoor in de wieg lijken gelegd, maar ook bij mensen die er op het eerste gezicht geen aanleg voor hebben, maar briljant zijn. Neem een historicus met visie of een filosoof: hun opleiding lag niet in de richting van het ondernemerschap, maar dat is geen reden om ze in hun hokje op te sluiten. Laat ze ook in de ondernemerswereld aan bod komen, ga op zoek naar aanknopingspunten. Omgekeerd moeten we ook technische grootmeesters bijspijkeren op algemeen menselijk vlak’, benadrukt Torfs, die in één moeite een cursus creatief schrijven voor ingenieurs aankondigt, met als docente Kristien Hemmerechts. ‘Een tekst binnen een bedrijfscontext moet niet per se onleesbaar zijn. Idem dito voor het gesproken woord: een minimale vorm van beschaafde retoriek kan mensen helpen een boodschap naar buiten te brengen, zeker als die onbestaande is.’

Vier punten om over na te denkenRector Torfs eindigde zijn betoog met vier kenbegrippen voor onder-nemers én universiteiten.

1. Innovatie‘Over niets wordt zo bloedeloos gesproken. Laat u niet vangen in een gesloten visie, trek die term open. Innovatie is niet alleen maar iets technologisch. Het is creativiteit die niet helemaal onder controle kan worden gehouden.’

2. Risico ‘Geen enkel project is waardevol als het zonder risico is. Mensen slagen alleen als ze durven mislukken. Niets is gruwelijker dan niet mislukken omdat je niet hebt geprobeerd. Het is ontzettend moeilijk om boven het maaiveld uit te steken. We moeten misschien wat meer mislukkelingen bewonderen.’

3. Ratio versus emotie‘Vijftiende-eeuws denkers konden ratio en emotie nog samenbren-gen – Erasmus zwichtte noch voor de pure ratio, noch voor het monopolie van de emotie. Logica is fine finale moordend. Overdre-ven sentimentaliteit en ratio zijn ook niet goed. Het ideale onderne-merschap combineert beide, een mix van intelligentie en emotionele vaardigheid.’

4. Onafhankelijkheid‘Ten volle universiteit te zijn, dat kunnen we alleen door niemand achterna te lopen, niemands meester en niemands knecht te zijn. Dat hebben we de laatste jaren niet altijd op een vlekkeloze manier in de praktijk gebracht’, geeft Rik Torfs ootmoedig toe. ‘We hebben te veel de overheid gevolgd op het vlak van bureaucratie en procedures, en de angst om fouten te maken.Ook tegenover ondernemingen moeten we onafhankelijk blijven. Het ultieme doel van de universiteit is niet winst maken, maar winst voor de samenleving in haar geheel. Geld is een belangrijk middel maar geen doel. We moeten een lichtbaken voor de samenleving zijn, altijd een beetje ongrijpbaar, volledig ten dienste van de samenleving en ondernemers.’

‘Niets is gruwelijker dan niet mislukken omdat je niet hebt geprobeerd’

036-040_BW_PSBE.indd 40 21-05-15 11:51

Pieter De Knock

41Bancair

Een buitenverblijf in Spanje? Houd uw successieplanning

in het oogBent u de eigenaar van een buitenverblijf in Spanje? Of overweegt u er de aankoop van een tweede verblijf? Dan is het zeer aan te raden meteen ook de vererving en de verschuldigde successiebelastingen te bekijken. Dat wordt in alle enthousiasme vaak over het hoofd gezien, hoewel een goede successie-planning misverstanden helpt vermijden en mooie besparingen oplevert.

tekst KATRIEN WILLE

041-043_BW_PSBE.indd 41 21-05-15 11:51

42

et toepasselijke erfrecht Op de vererving van uw verblijf in het buitenland is het internationaal privaatrecht (IPR) van toepassing. Deze regels bepalen welk recht van toepassing is bij aanwezigheid van internationale aspecten in een nalatenschap.

Zo verwijzen de Belgische IPR-regels voor de vererving van een onroerend goed naar het recht van de staat waar het gelegen is. In dit geval dus het Spaanse recht. Daartegenover staan de Spaanse IPR-regels. Die verwijzen naar de wet van de nationaliteit van de erflater op het ogenblik van het overlijden. Met andere woorden, indien het een Belgische erflater betreft, naar de Belgische regels. Dit heet met een moeilijk woord ‘renvoi’ of ‘herverwijzing’: België verwijst naar het Spaanse recht, terwijl de Spaanse IPR-regel terugverwijst naar België. De mogelijkheid van een renvoi wordt in het Belgische Wetboek echter zelden aanvaard. Voor erfopvolging geldt een uitzondering: indien het buitenlandse recht leidt tot de toepassing van het recht van de staat waar de erflater zijn gewone verblijfplaats heeft. Dit be-tekent dat indien de erflater de Belgische nationaliteit heeft en bij zijn overlijden op Belgisch grondgebied woont, de herverwijzing naar het Belgische recht wordt aanvaard. Op de vererving van een in Spanje gelegen onroerend goed van een Belgische erflater is dus in principe het Belgische erfrecht van toepassing.

SuccessiebelastingBij het openvallen van een nalatenschap van een Belgisch rijksinwoner worden er successiebelastingen geheven op het wereldwijd vermogen van de erflater. Bijgevolg is er over een in Spanje gelegen onroerend goed Belgische successiebelasting opeisbaar – of Vlaamse erfbelas-ting indien het een in het Vlaamse Gewest wonende erflater betreft.Het Spaanse aanknopingspunt voor de heffing van successiebelasting is niet de woonplaats van de erflater, maar de woonplaats van de erfgenaam. Daarnaast worden er Spaanse successiebelastingen geheven over zogenaamde situsgoederen: in Spanje gelegen onroerende goederen, inclusief inboedel, Spaanse bankrekeningen en effectendepots, aandelen in Spaanse rechtspersonen en dergelijke. Bijgevolg heft Spanje ook successiebelasting bij overlijden van een Belgische rijksinwoner met een buitenverblijf in Spanje. In principe wordt die successie federaal geregeld, maar de verschil-lende autonome regio’s hebben gebruikgemaakt van de mogelijkheid om hiervan af te wijken. Tot eind vorig jaar gold de lokale regelgeving enkel voor Spaanse rijksinwoners en waren niet-rijksinwoners steeds onderworpen aan de vaak minder gunstige federale regeling.

H

De lokale regels hebben vaak lagere tarieven of hogere vrijstellingen. Vanaf 1 januari van dit jaar heeft een niet-rijksinwoner een keuze-mogelijkheid. Hij mag kiezen of hij toepassing wil maken van de federale of de lokale regels. Concreet: de tarieven voor successie-belasting variëren naar gelang de ligging van het onroerend goed.

Zowel België als Spanje heffen dus een successiebelasting. Ook bestaat er tussen België en Spanje geen Verdrag ter Vermijding van dubbele successiebelasting. Wél voorziet de Belgische wet in een interne verrekeningsregel: de in Spanje effectief geheven rechten mogen in mindering gebracht worden van de in België te betalen successiebelastingen op het onroerend goed. Deze vermindering is gelijk aan het bedrag van de Spaanse belasting, maar begrensd tot de verschuldigde Belgische belasting op het gedeelte van het onroerend

041-043_BW_PSBE.indd 42 21-05-15 11:52

'Het kan fiscaal interessant zijn uw Spaanse vastgoed te schenken aan uw erfgenamen'

43Bancair

goed van de nalatenschap. Een voorbeeld. Een erflater die in het Vlaams Gewest woont, overlijdt en laat een onroerend vermogen na van € 500.000, bestaande uit een woning in België ter waarde van € 250.000 en een buitenverblijf in Spanje ter waarde van € 250.000. Er is één erfgenaam in de rechte lijn die de volledige nalatenschap erft. De successiebelastingen in Spanje bedragen € 40.000. De erfbelastingen in België (zonder toepassing van de vermindering) bedragen € 87.000 voor het volledige onroerend vermogen en € 43.500 voor het gedeelte dat betrekking heeft op het Spaans vastgoed. In dat geval mag de € 40.000 te betalen Spaanse successie-belasting volledig in mindering gebracht worden van de € 43.500 te betalen Vlaamse erfbelasting. Indien de Spaanse successiebelasting € 45.000 bedroeg, zou slechts € 43.500 in mindering gebracht kun-nen worden en zou het verschil, met name € 1.500, dubbel belast blijven. Concreet vertaald; op een buitenverblijf in Spanje moeten minimum de Belgische successierechten betaald worden.

Schenken als techniek van successieplanning?Als u een Spaans buitenverblijf wilt aankopen en hieraan een suc-cessieplanning wilt koppelen, volstaat het niet om Belgische plan-ningstechnieken over te nemen. Een gesplitste aankoop, waarbij u het vruchtgebruik aankoopt en uw erfgenamen de blote eigendom, werkt bijvoorbeeld niet (volledig) in Spanje. De blote eigenaar verkrijgt bij het overlijden van de vruchtgebruiker een belastbaar actief. Een mogelijkheid kan zijn om de Belgische erfgenamen de volle eigendom te laten aankopen, waarbij u voorafgaandelijk aan de aankoop de koopprijs schenkt volgens de Belgische regels. Nadeel hiervan is uiteraard dat u geen eigendomsrechten en dus geen beslissings-

bevoegdheid verwerft op de eigendom. Als u reeds eigenaar bent, kan het interessant zijn om uw Spaanse vastgoed, al dan niet met voorbehoud van het vruchtgebruik, te schenken aan uw erfgenamen. Het schenken van een in België gelegen onroerend goed is vaak niet interessant omdat er Belgische (progressieve) schenkingsbelastingen opeisbaar worden. Deze kun-nen oplopen tot 30% in rechte lijn. Op een schenking van een Spaans onroerend goed worden echter geen Belgische schenkingsbelastingen geheven. Die schenkingsbelastingen worden wel in Spanje geheven. Maar omdat niet-rijksinwoners sinds 1 januari ook kunnen genieten van de lokale regelingen, die vaak veel gunstiger zijn dan de federale rege-lingen – met lagere tarieven en meer vrijstellingen, gebeurt schenken fiscaal vaak voordelig en is daardoor ook interessanter dan vererven. Indien u zou schenken en u komt binnen drie jaar na de schenking te overlijden, geldt bovendien geen Belgisch opduweffect inzake successiebelasting.

Conclusie Bekijk zeker welke regels voor uw Spaanse buitenverblijf gelden en ga na of er mogelijkheden tot optimalisatie zijn. Het Spaanse luik toetst u uiteraard best af met een lokale fiscale specialist. Laat u daarbij omringen door de juiste specialisten. Spaanse adviseurs hebben namelijk niet steeds dezelfde verantwoordelijkheden als gelijkaardige Belgische adviseurs. Voor algemene informatie kunt u steeds terecht bij onze adviseurs van Wealth Structuring.

041-043_BW_PSBE.indd 43 21-05-15 11:52

Björn (links) en Johan Monard.

44

044-047_BW_PSBE.indd 44 21-05-15 11:52

45De wereld van Van Lanschot

Rebellen van de oude stempelDe gebroeders Monard zijn de ongekroonde Belgische koningen van de Nieuwe Wereldwijn. Iconoclasten, die dachten dat ze Belgische wijnhandel op zijn kop zouden zetten. Ze vergisten zich. Maar enkel in het begin.

tekst DIRK RODRIGUEZ – VINOMEDIA

jörn en Johan Monard van ad Bibendum voeren geen Franse wijnen in. ‘Niet uit principe, maar vooral omdat het niet de bedoeling is te concurreren met Provino, de zaak die onze vader oprichtte en nu door onze zus wordt voortgezet. Ik heb dertien jaar gewerkt bij ons vader zaliger – hij overleed in 2010’, zegt Johan Monard

terwijl hij de ogen mijmerend halfdicht knijpt. ‘Ik had een moeilijke band met hem. Goede wijn bestond alleen in Frankrijk en daar moesten we dan ook altijd met vakantie. Die vakanties bestonden uit bezoekjes aan schimmelkelders. We moesten rode wijn met eieren eten en dat vonden we verschrikkelijk. Het zou een dégoût of een passie worden, wijn. Maar het werd het laatste. Ik leerde het verschil kennen tussen een Nuits Saint Georges ‘Les Vaucrins’ van Chevillon en dezelfde cru van Remoriquet. Ik moest als zestienjarige een degus-tatie leiden voor een groep moeilijke klanten uit Turnhout, dokters en andere dorpsnotabelen. Dat was een harde leerschool.’‘Toch was dat niet de reden dat ik thuis wegging. Ik runde in feite het bedrijf. Het was een bittere pil toen onze wegen scheidden. Waarom is het zover gekomen? Ik wilde meer, iets nieuws. Ik was ervan overtuigd dat Chili de toekomst was. Maar mijn vader wilde daar niets van weten. Hij wilde geen greintje macht overdragen. Björn en ik zijn minuscuul gestart. We hadden een minimumloon en we zagen zwarte sneeuw. Ik had nauwelijks iets opzij gezet en Björn was pas van school. We konden niet zomaar een assortiment uitbouwen. We zijn gestart met twee contracten uit Chili en Clos Martinet (Priorat) in Spanje, plus wat steun van de bank. De mensen kenden de naam Monard wel en dat opende soms deuren, maar de ‘gastronomische’ restaurants van die tijd wilden die nieuwe exotische wijnen niet.

B Dat was een zware streep door mijn rekening. Gelukkig was er een nieuwe lichting van wijnliefhebbers en sommeliers die uit de Nieuwe Wereld weleens iets anders wilden proeven dan Concha y Toro. Piet Vannieuwenhuyse van het Dock’s Café in Antwerpen was bijvoor-beeld meteen geïnteresseerd. In Nederland was ook Cees Helder een steunpilaar voor ons. Hij heeft kort nadien zijn derde ster gehaald met Parkheuvel in Rotterdam. Die mensen waren ambassadeurs voor ad Bibendum, waarvoor nog altijd dank. Er was een conservatieve clan die duidelijk tegen ons was: ‘Jullie hebben jullie vader in de steek gelaten!’, klonk het. Maar ik had niets liever gehad dan dat ad Bibendum een deel werd van Provino. Zelfs toen we echt voet aan de grond kregen in Chili, bleef ik ervan over-tuigd dat ik ons bedrijf in Provino had kunnen integreren.’

Topkwaliteit voor veel minder geld‘Na twee jaar begon het te lopen. Mensen vonden ons wel duur, maar we brachten dan ook de top uit de Nieuwe Wereld. We moesten telkens bewijzen dat de Nieuwe Wereld beter is. Flessen van € 30,- drinkt niemand elke dag, maar als zo’n fles uit de Nieuwe Wereld komt, moet hij even goed zijn als een topper uit Europa die drie keer meer kost. Een van onze klanten dronk graag de Cabernet van Santa Inés en schonk die dan aan etiketdrinkers. De lege fles Pichon Comtesse zette hij op de schouw terwijl hij de Santa Inés in een karaf op tafel plaatste.

044-047_BW_PSBE.indd 45 21-05-15 11:52

‘Het is een misvatting dat enkel Europese wijnen goed rijpen in de kelder'

46

Tegenwoordig noemt men dit ‘moderniteit’. Maar toen we begon-nen, vonden veel mensen dat we ‘ontwikkelingslanden’ brachten. Wij waren overigens niet de eersten. In feite brachten de supermarkten ook al moderniteit. Maar zij stelden basiswijn voor. Onze vernieuwing was: kwaliteit- en karakterwijn uit de Nieuwe Wereld. Tegenwoordig noemen we dat boutique wineries, die in feite maar 2% uitmaken van de totale productie. Na Chili en Priorat volgde Argentinië. Daarna Australië en tenslotte Nieuw-Zeeland. Wij kozen enkel de beste wijnen en waren er vrij vroeg bij; in de jaren negentig. Het was een magisch moment, je voelde dat er iets gebeurde. Op die manier heb-ben we een unieke portefeuille kunnen samenstellen, met namen zo-als Leeuwin Estate in Margaret River, Seresin in Marlborough en Ata Rangi in Martinborough... Van alle producenten die we ooit hebben geïntroduceerd, blijft nog altijd 70% over. En de verklaring voor de 30% die verdween is dan nog vaak te zoeken in scheidingen en fusies waardoor de domeinen in andere handen overgingen.’

Oude stempel ‘Maar ondanks alle moderniteit zijn we misschien wel van de oude stempel. Wij willen een persoonlijke band met de producenten. Onze eerste bestellingen van Seresin en Pegasus, dat waren geen palet-ten, maar dozen. Onze boekhouder verklaarde ons gek. ‘Tot in het zuidelijkste puntje van Nieuw-Zeeland reizen om daar dan 48 flessen te bestellen? Komaan.’ Dat is ons Bourgogne-kantje: klein beginnen, vertrouwen winnen, elk jaar verder opbouwen. Een ander traditioneel trekje van Björn en mij is dat we onze wijnen graag verkopen wanneer ze hun hoogtepunt benaderen, ook al moeten we ze daarvoor jaren-lang in stock houden. Dat is tegenwoordig uniek, zeker voor wijnen uit de Nieuwe Wereld.’

Vergeten hoe lekker het is‘Het is een misvatting dat enkel Europese wijnen goed rijpen in de kelder’, zegt Björn, ‘Nadat de kritiek losbarste op de ‘geconcen-treerde alcoholbommen’ lieten veel wijnliefhebbers hun wereld-wijnen terzijde liggen in hun kelder. Ze dronken liever iets anders, iets ‘elegants’, iets Europees. Maar nu die zogenaamde elegante wijnen geweldig duur worden, vinden ze die vergeten wijnen uit Australië, Nieuw-Zeeland of Chili terug in hun kelder. En wat blijkt? Niet alleen zijn die wijnen geweldig goed bestand tegen de tijd, ze hebben ook een pak aan elegantie gewonnen, omdat alle elementen intussen mooi verweven zijn. Dus nu zien we weer een vernieuwde interesse in topwijn uit de Nieuwe Wereld. En de slechte oogsten in Europa zorgen nog voor een extra boost.

044-047_BW_PSBE.indd 46 21-05-15 11:52

NOODZAKELIJKE INFORMATIE BIJ DEZE UITGAVEDe in deze uitgave verwerkte informatie is ontleend aan bronnen die door

F. van Lanschot Bankiers N.V., Belgisch bijkantoor (‘Van Lanschot’) betrouwbaar worden

geacht. Het betreft o.a. informatie aangeleverd door F. van Lanschot Bankiers N.V.

(Nederland), Kempen & Co N.V. (‘KCO’) en Kempen Capital Management N.V. (‘KCM’).

Van Lanschot streeft ernaar om juiste en duidelijke informatie te verschaffen.

Van Lanschot is evenwel niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of onvolledig-

heden in deze informatie.

De aanbevelingen inzake een beleggingsstrategie of één of meerdere instrumenten in

deze uitgave zijn algemeen, objectief en onafhankelijk van aard. Zij houden dus geen

rekening met uw persoonlijke situatie. Deze aanbevelingen kunnen nooit beleggingsadvies

uitmaken, ook niet mocht de aanbeveling in kwestie aan u persoonlijk worden gedaan.

Van Lanschot is dan ook niet aansprakelijk indien u zou beslissen om deze algemene

aanbevelingen te volgen.

Contacteer daarentegen uw beleggingsadviseur indien u persoonlijk beleggingsadvies

wenst. De in deze uitgave opgenomen economische visie weerspiegelt de gemeenschap-

pelijke economische toekomstvisie van F. van Lanschot Bankiers en KCO op datum van

publicatie van deze uitgave. Deze visie houdt geen verband met en geeft geen garantie

m.b.t. toekomstige beleggingsresultaten; toekomstige ontwikkelingen en resultaten kun-

nen (sterk) afwijken van de in deze uitgave vooropgestelde visie.

Eventuele wijzigingen van aanbevelingen vinden niet periodiek plaats en kunnen worden

gedaan zonder voorafgaande aankondiging van zodra Van Lanschot naar haar eigen

oordeel daartoe aanleiding ziet.

De beloning van de informatieverstrekkers voor deze uitgave is niet gekoppeld aan door

een entiteit binnen de Van Lanschotgroep verrichte zakenbanktransacties voor de bedrij-

ven die in deze uitgave worden genoemd. Van Lanschot, KCO en/of KCM kunnen van tijd

tot tijd beleggingen hebben, bijvoorbeeld in de door KCM beheerde beleggingsinstellingen.

Het is mogelijk dat een entiteit uit de Van Lanschotgroep (short- of long)posities hebben

in instrumenten die worden genoemd in deze uitgave. Ook doet de mogelijkheid zich voor

dat Van Lanschot beleggingsdiensten, zoals vermogensbeheer, verleent aan de bedrijven

die in deze uitgave worden genoemd of aan hun medewerkers en/of hun pensioenfondsen

of ten behoeve van hun winstdelingsregelingen, zoals aandelenoptieplannen of deze finan-

ciert. Van Lanschot heeft een beleid inzake de preventie van belangenconflicten. Dit beleid

kunt u terugvinden op de website www.vanlanschot.be en www.vanlanschot.nl.

KCO is een dochter van Van Lanschot en treedt op als liquidity provider voor Ballast

Nedam, Befimmo, HAL Trust N.V., Ctac N.V., Hes beheer, Intereffekt Brazilië Warrants,

Intereffekt China Warrants, Intereffekt India Warrants, Intereffekt Japan Warrants, Nieuwe

Steen Investments, VastNed Retail en Warehouses de Pauw (WDP). Verder treedt KCO

op als liquidity provider voor de volgende financiële instrumenten: 4,75% Van Lanschot

Note 12-19, Kempen Deep Barrier Note 11-16, Kempen Deep Barrier Note II 11-16,

Kempen Index Linked Note 10-17, Kempen Index Linked Note 11-16, Kempen Inflatie

Note, Kempen Property Research Note 10-13, Kempen Property Trigger Note 10-15,

Van Lanschot Azie Participatie Note, Van Lanschot Coupon Premium Note 11-16, Van

Lanschot Dutch Trigger Note 11-14, Van Lanschot Eurozone Trigger Plus Note 10-15,

Van Lanschot Index Garantie Note Eurozone 11-18, Van Lanschot Floored Floater 11-21,

Van Lanschot Index Garantie Note Azie 12-19 , Van Lanschot Index Garantie Note

Vastgoed 12-18, Van Lanschot Index Garantie Note VS 12-19, Van Lanschot Valuta

Obliga, Van Lanschot Eurozone Trigger Plus Note 13-18.

De volgende partijen houden een aanzienlijke deelneming in Van Lanschot: Stichting

Pensioenfonds ABP en Stichting Administratiekantoor van gewone aandelen

A Van Lanschot.

Het is niet toegestaan de gegevens in deze uitgave geheel of gedeeltelijk te reproduceren,

in welke vorm dan ook, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van

Van Lanschot. Van Lanschot staat als kredietinstelling onder toezicht van

De Nederlandsche Bank (DNB), de Nationale Bank van België (NBB) en de Autoriteit

voor Financiële Diensten en Markten (FSMA).

ART BASEL18 t/m 21 juni, MCH Messe Schweiz, Basel45 jaar geleden in het leven geroe-pen door galeriehouders, en inmid-dels een van de grootste en belang-rijkste kunstbeurzen ter wereld.

AMÉDÉE CORTIERTot 11 november, Groeningemuseum , BruggeAmédée Cortier (1921-1976) was een Belgisch schilder en graficus. In de jaren veertig werkte hij in de expressionistische stijl, in de jaren vijftig kubistisch en de jaren zestig abstract. De tentoonstelling omvat schilderijen, tekeningen, een ma-quette en een documentair gedeelte.

DRIES VAN NOTEN, INSPIRATIONSTot 19 juli, Modemuseum Provincie Antwerpen Voor het eerst in zijn carrière ont-sluit ontwerper Dries Van Noten zijn oeuvre in een tentoonstelling; geen klassieke retrospectieve, maar een intieme tocht doorheen zijn artistiek universum. Aan de hand van verschil-lende thema’s zal de ontwerper op een visueel indrukwekkende wijze inzage geven in zijn werk, zijn unieke creatieproces en inspiratiebronnen.

LE CORBUSIERTot 3 augustus, Galerie 2, Centre Pompidou, ParijsIn navolging van de grote retrospec-tieve rond de Amerikaans kunstenaar

Jeff Koons pakt het Parijse Centre Pompidou opnieuw uit met een grote naam. De expo ‘Le Corbusier: mesure de l’homme’ herdenkt het werk van de bekende Zwitsers-Franse architect Charles-Edouard Jeanneret-Gris, inclusief meubels, schilderijen en beeldhouwwerken. Deze zomer is het vijftig jaar geleden dat Le Corbusier overleed.

SAIL AMSTERDAM19 t/m 23 augustus, AmsterdamIn de Amsterdamse IJhaven zijn bezoekers welkom om de mooiste en indrukwekkendste grootmasten uit de hele wereld te bewonderen. Eromheen zijn veel activiteiten gepland.

KLASSIEK IN DE STAD 5 sept. 20u30 en 6 sept. 11u30,Sint-Jansplein AntwerpenTwee orkesten, veertig koorleden, een resem solisten, vijfendertig dansers, een groot podium, een legertje technici en een flink aantal klapstoelen. Voor de kick-off van het Antwerpse klassieke muziekseizoen mag het wat meer zijn.

Aanbevolen

47

047_COV_PSBE.indd 47 21-05-15 11:53

6,2 L/100KM • 164 G CO2/KM.Elk gebruik van het voertuig “off road” moet gebeuren met naleving van de verkeersregels en met respect voor de natuur.Milieu-informatie [KB 19/03/04]: www.landrover.be

RANGE ROVER SPORT HYBRID

100% HYBRIDE. 100% LAND ROVER.landrover.be

Met de Range Rover Sport Hybrid combineer je zonder compromissen.De hybridedieselmotor laat zijn gemiddeld verbruik dalen tot6,2 liter/100km. Zonder te raken aan zijn legendarische capaciteiten.Want onder het sublieme aluminium koetswerk schuilt 340 pk eneen koppel van 700 Nm. Resultaat: een volbloed Land Rover.

JLRBFEE5W171_DiscSport_Belux_PurSang_285Hx225_IC_NL.indd 1 20/05/15 12:18