P!T 012009

20
Jaargang 1 nummer 10 2009 Sydney kleurt oranje na stofstorm Wordt de film ‘Age of Stupid’ nu al ingehaald door de realiteit? P!T Losse verkoop 2 7,95 magazine Duurzaam Energiek Milieu Zelfbewust MooiWeer Terschelling: Sportief uitwaaien Tog Chöd: Spirtituele vechtkunst Zieke kalfjes, eet smakelijk! 8t765h64ij544s P!T wordt uitsluitend gedrukt op chloorvrij gerecycled paper

description

 

Transcript of P!T 012009

Page 1: P!T   012009

Jaargang 1 nummer 10 2009

Sydneykleurt oranje na stofstorm

Wordt de film ‘Age of Stupid’ nu al ingehaald door de realiteit?

P!TLosse verkoop 2 7,95

magazine

Duurzaam

Energiek

Milieu

Zelfbewust

MooiWeer Terschelling: Sportief uitwaaien

Tog Chöd: Spirtituele vechtkunst

Zieke kalf jes, eet smakelijk!

8t765h64ij544sP!T

word

t uits

luite

nd g

edru

kt

op ch

loorv

rij g

erec

ycled

pap

er

Page 2: P!T   012009

Bewuste lezers,

Met een houten zwaard in de aanslag trekken we

deze maand ten strijde. Een zwaard van milieuvr-

iendelijk hout. Dat dan weer wel. In een triatlon

van natuur, sport en voedsel slaan we de weg naar

Scandinavië in. Onderweg slalommen we langs het

natuurschoon, dit net zo achterlatend als hoe we

gekomen zijn. Onze voetsporen uitwissend met het

zwaard laten we de natuur onaangedaan. Op onze

trip wanen we ons in een droomwereld. Een wereld

waar iedereen bewust over straat gaat. Hier is voor

elke activiteit een ‘groene’ variant bedacht. Deze

droomwereld zou zo waar kunnen zijn. Denk na en

ontdek dat je bewust kunt sporten, wonen en dood-

gaan. Je kunt nu zelfs op een ‘groene’ manier de junk

uithangen! Hier kunnen we zonder schuldgevoel

schoon leven. En mocht er toch nog vuil liggen. De

milieudienst maakt alles weer puur natuur.

Ik wens u veel leesplezier.

Thijs Rösken

2 P!T P!T 3

RUBRIEKSNAAM Inhoudsopgave

Hoofdredactie: Thijs Rösken

Eindredactie: Milou Reumer Janneke Schaap Marlies Scheper

Beeldredacteur: Jessica Visser

Vormgeving: Anne den Baas Tina Walsma Mae-Ling van der Woude

Redactie: Marije Woltjer Marianne Tillema Thomas Tobé Thijs Vunderink

Pag. 4 Outdoor sport Terschelling

Pag. 6 Surfrider Foundation

Pag. 8 Tog Chöd

Pag 10 Kalfsflees

Pag 13 Nieuws uit het milieu

Pag 14 Herbal XTC

Pag 17 Recensie: Age of Stupid

Pag 18 Mijn oma en ik

Pag 20 Bloot voor het milieu

Pag 22 Verwarming door koeienpoep

Pag 24 Ecodorp

Pag 26 Ontspanning in Scandinavië

Pag 29 Hoe groen ben jij?

Pag 30 Groene uitvaart

Pag 32 Vergeten dierendag

Pag 33 Bewust eten

Pag 34 Natuurvriendelijke gadgets

Pag 35 Groene agenda

Pag 36 Milieudienst Twente

Pag 39 Volgende maand in P!T

Onder begeleiding van: Hylke van der Zee

Techniek: Jan Eijbrink

Inhoud 6: “Als zij er al niet om geven, wie dan wel?”

: “Hij zit vol energie en stuitert door mijn kamer.”

22: Vormt de penetrante geur van koeienmest een probleem voor de bewoners?

“Als je midden in de natuur staat besef je pas je dat je leeft.”

30: “Duurzaam begraven is nu een echte trend.”

“Mensen kunnen erg ongeduldig raken als het ongedierte niet gelijk weggaat.”

6:

14:

22:

26:

30:

36 :

Leo WassingGertjan van Putten

Contactgegevens: P!T magazine Sierplein 79 1065 LN Amsterdam

Tel. 020-4583902 Info@P!T.com www.P!T.com

Page 3: P!T   012009

4 P!T P!T 5

ACHTERGROND ACHTERGROND

MooiWeer tijdens slecht weerLekker buiten zijn, sporten,

frisse lucht, uitdagingen en

vermaak. Outdoor sport

heeft zo zijn voordelen.

Maar, zo blijkt, ‘elk voor-

deel heb zijn nadeel’. Out-

door sport in Nederland

heeft ook te maken met

het Nederlandse klimaat.

En wij weten allemaal wat

dat betekent: kans op re-

gen en harde wind.

Door: Anne den Baas

Het plan was om een dagje te kijken bij het blokarten van het nieuwe outdoor bedrijf MooiWeer op Terschelling. Helaas ging dat niet door. Het is ongeveer windkracht acht en dat is te hard om het strand op te gaan. Vanaf windkracht zes wordt er niet meer gekart op de Terschel-lingse stranden.

MooiWeerNatuurlijk is het niet altijd slecht weer in Nederland. Er waren deze zomer veel zonnige dagen met vaak een beetje wind. Zeer geschikt voor diverse outdoor spor-ten. Het bedrijf MooiWeer werd dit jaar

opgericht door Ilmar Wessels. Zijn doel was om meer outdoor mogelijkheden te creëren op Terschelling. Zo bedacht hij het ‘coast raften’ en kocht een speedboot. Hij kon daarnaast het outdoor-bedrijf Wadventura overnemen, waar hij jaren heeft gewerkt.MooiWeer organiseert onder andere wild water varen, wadkanoën, zeilen en coast raften. Als het weer slecht is heeft het out-door bedrijf genoeg andere activiteiten te bieden zoals 4x4 drive (met een landrover over het strand rijden), survival en duiken (in een meertje, in de zee of in het zwem-bad). Daarnaast verzorgt het bedrijf ook een Wellnessprogramma en kampvuren op het strand.

GPS-tochtAls alternatief voor het blokarten kan ik gaan kijken bij de GPS-tocht die MooiWeer samen met SportEventsTerschelling organi-seert. De outdoor bedrijven op Terschel-ling werken veel samen. Op een van de ‘Waypoints’, ergens in de duinen van Terschelling, moeten de groe-pen die aan de GPS-tocht meedoen een zo hoog mogelijke constructie maken van bamboestokken.Het is één van de vele opdrachten van de tocht. Het is leuk om te zien hoe elke groep de uitdaging op een andere manier aanpakt. De ene groep gaat meteen aan de slag terwijl de andere eerst in overleg gaat. Hierdoor ontstaan er verschillende constructies. Er zijn punten te verdienen met de hoogte van de constructie en voor originaliteit.

Outdoor voor iedereenDat outdoor sport veel soorten men-sen interesseert merkt Wessels aan de verscheidenheid aan mensen die bij hem

Coast raftenMet coast raften ga je met een rubberboot de zee op. Daar krijg je te maken met hoge golven. Het is een echte groepsactiviteit. Coast raften kan van april tot eind oktober.

GPS-TochtBij een GPS-tocht gaan groepjes mensen op pad met een mobieltje. Dat kan lopend of op de fiets. Op het mobieltje krijgen ze een GPS-punt of ‘Waypoint’ van een plek waar je een vraag moet beantwoorden of een opdracht moet doen. Voorbeelden van opdrachten zijn het bouwen van een zo’n hoog mogelijke constructie van bamboe-stokken of bijvoorbeeld boogschieten. De groep krijgt punten als ze de ‘Waypoints’ snel bereiken, maar ook als ze de opdrachten goed uitvoeren. Na het uitvoeren van een opdracht, of het geven van het juiste antwoord op een vraag, krijgen ze een nieuwe ‘Waypoint’ door naar de volgende uitdaging.

BlokartenBlokarten houdt in dat je op een ‘buggy’ (drie wielen) met zeil over het strand rijdt. De sport is voor alle leeftijden en gemakkelijk te leren. Je kan zelf bepalen hoe hard je gaat. Je haalt ongeveer 30 tot 50 km/u. Blokarten kan in principe het hele jaar door. De windkracht moet minimaal drie en maximaal 6 zijn. Het dragen van een helm is verplicht.

komen: “Van kinderpartijtjes tot dure bedrijfsuitjes, van vriendengroepen tot schoolreisjes. Verzin het maar.” “Outdoor bezig zijn helpt bij de teambuilding”, ver-telt hij verder: “Back to basic is helemaal in.”Blokarten is de populairste activiteit: “Het strandzeilen is erg laagdrempelig. Het heeft alles wat de tijd wenst: snelheid (30 – 50 km/u) en een hoge fun factor.”

Geniaal gebied Terschelling is alles voor het bedrijf, vindt Wessels. Het waddeneiland biedt alle mogelijkheden: duin, bos, strand, zee oftewel een geniaal gebied voor het out-door bedrijf. “Maar ook de bewoners van Terschelling vinden het leuk om outdoor bezig te zijn. Iedereen hier houdt er van. Ze doen vaak mee aan de jaarlijkse

survival bijvoorbeeld.”Naast zijn nieuwe outdoor bedrijf heeft Wessels ook nog een schip de Emmalis. Hij probeert het varen te combineren met zijn bedrijf. Al wordt het steeds moeilij-ker, doordat het steeds drukker wordt bij MooiWeer.

KaterAl met al is het niet zo heel erg dat het karten niet door ging. Ondanks de harde wind en de dreigende regenwolken zijn de groepen van de GPS-tocht zijn erg vrolijk en fanatiek. Al heeft het meren-deel naar eigen zeggen een flinke kater. Ze hadden de avond ervoor nog lang bij het kampvuur op het strand gehangen. En mijn kans om te blokarten komt nog wel.

Ilmar Wessels, de eigenaar van MooiWeer, aan het wild water varen.

“Het is leuk om te zien hoe elke groep de uitdaging op een andere manier aanpakt.”

q

Page 4: P!T   012009

6 P!T P!T 7

ACHTERGROND ACHTERGROND

Er zijn mensen die denken en er zijn er die doen. P!T ging op zoek naar doeners, die

het beste proberen te maken van wat wij als mensen aan-richten in de natuur. Surfers beginnen bij zichzelf en zet-ten zich in voor een schoon

strand. Een ontdekkingstocht langs recycling, zelfbewust-

zijn en vooral: doen!

Door: Thijs Vunderink

Het strand en de bruine Nederlandse golven zijn populair. Elk jaar trekken weer meer surfers naar de Hollandse kustlijn. Als de trend die in de jaren ’60 de Ame-rikaanse kust bestormde. Hoe koud het ook is, op elke dag met redelijke deining ligt de branding van favoriete surfspots als Scheveningen en Wijk aan Zee vol. De surfers staan bekend om hun connectie met de zee en in de zomer worden lange surfsessies afgesloten met een kampvuurtje en een biertje. De sfeer op het strand is dan ook meestal zeer relaxed, het is pikdon-ker als de laatste surfers het strand verlaten. Het vuur is gedoofd met zand, tussen de nog nagloeiende kolen roken een paar verkoolde blikjes nog na.

Jaarlijks komt er twintigduizend ton afval terecht in de Noordzee. Schepen zijn verantwoordelijk voor veruit het groot-ste gedeelte. Chemisch afval, plastic en ander afval treffen niet alleen zeevogels, maar ook de dieren op de stranden waar de geloosde rotzooi terechtkomt. De Surfrider Foundation is begonnen met een wereldwijde missie. Het grote doel is een schoon strand, voor elke surfer rond de globe. Thalia Stone leidt de Nederlandse vertakking van de organisatie. “Ons doel is, om elke surfer bewust te maken van de situatie op het Nederlandse strand.”

Het lijkt heel normaal, zuinig zijn op de natuur. Als gevolg van de toenemende klimaatveranderingen staan kranten vol rampverhalen. De natuur die ons kosteloos van zuurstof en grondstoffen voorziet heeft er genoeg van, lijkt het. Iets terugdoen voor het groen, dat we zo hard nodig hebben lijkt dan ook meer dan redelijk. Toch blijft het voor de meeste Nederlanders bij een donatie aan orga-nisaties als Greenpeace. Andere mensen rijden in een hybride leaseauto en bijna ie-dereen scheidt zijn afval. In het geval van de surfers worden polyesterboards steeds meer vervangen door epoxy exemplaren.

Een materiaal, dat veel langer meegaat. Goed voor het milieu maar niet genoeg, zegt de Surfrider Foundation.

Is mijn beeld van surfers in de praktijk anders dan ik dacht? “Het is niet dat het de grootste vervuilers zijn, maar ook klein afval als sigarettenpeuken zijn funest voor de dieren die op het strand leven”, legt Thalia uit. “Waar het om draait is be-wustzijn, wat er gebeurd met de troep die je achterlaat in het zand.” Ondersteund door initiatieven wereldwijd is afgelopen maart dan ook het project Ocean Initiatives gestart, voor het eerst in Nederland. De surfers werden opgeroepen om samen schoon te maken. Peuken, glas en plastic. “Want, als zij er al niet om geven, wie dan wel?”Dat het aanslaat mag duidelijk zijn. Door heel Nederland gingen surfers, van

grommets (kinderen) tot veteranen de stranden op. Vuilniszakken vol rondzwer-vend materiaal werd verzameld. “Ook surfscholen deden fanatiek mee, na elke schoonmaakactie werd er gratis surfles gegeven”, verklapt Thalia het geheim van de formule. Op het strand van Scheveningen is drie en vier oktober het NK Kitesurf. Een grote happening, de wind zorgt voor heftige actie op het water. De toeschouwers halen in de aanwezige tent soep en snacks, prul-lenbakken zitten propvol. Het evenement is al twee dagen onderweg. De stemming zit er in, twee blonde dames delen blikjes energiedrank uit en op meerdere standjes liggen stapels met folders te wapperen in de zuidwester wind. Thalia lijkt op haar gemak: “Het is fan-

tastisch om te zien dat er zoveel surfers in ons kleine landje zijn.” Normaal gespro-ken richt zij zich met haar organisatie op golfsurfers, maar ook kitesurfers horen tot de doelgroep. “Je ziet dat op zulke evenementen meestal een puinzooi achterblijft op het strand.” Ze is hier met drie vrijwilligers om zonder wegwaaiende brochures haar boodschap mondeling over te brengen. Ook op Scheveningen slaat die bood-schap aan, binnen een paar uur struinen milieubewuste surfers met een vuilniszak in de hand rond. Op zoek naar verdwaal-de peuken, plastic flessen en touw. Het lijken kleine dingen, maar al met al vullen de vrijwilligers tijdens de tweede dag van het NK Kitesurf een slordige zes volle zak-ken met rotzooi. q

“Ons doel is, om elke surfer bewust te maken van de situatie op het Nederlandse strand.”

Surferspimpen natuurlijke speeltuinMaak van de

Noordzee geen riool!

Dat een goed voorbeeld begint bij de overheid, illustreert het protest van de Surfrider Foundation tegen rioolstortin-gen in zee. Bij Egmond aan Zee en ook Wijk aan Zee liggen een aantal pijpen die smerig water in de Noordzee pompen. Een breed gesteunde petitie tegen de betrokken gemeentes moet de Surfrider Foundation helpen om deze afvalstroom te laten opdrogen.

Van aangespoeld hout naar meubel

Zoals vroeger de piraten al het hout, dat de zee hen schonk, gebruikten voor hun huizen en schepen, zo zag ook meu-belontwerper Piet Hein Eek de brede mogelijkheden van afvalhout. “Hout is peperduur, in de natuur ligt het voor het oprapen.” In zijn werkplaats in Geldrop maakt de excentrieke ontwer-per zijn meubels en andere voorwerpen van rest of afvalmateriaal. “Ik haal het overal vandaan, en ja, het meeste van het strand.”

De vrijwilligers van de Surfrider Foundation in actie op het strand van Wijk aan Zee.

Recycling en design als succesvolle mix

Rioolstort bij Wijk aan Zee

BrON: ANP

Page 5: P!T   012009

8 P!T SportMind 9P!T 9

UITGELICHT UITGELICHT

Oosterse filosofie in een westers jasje

Kun je uitleggen wat Tog Chöd inhoudt?“Tog Chöd komt uit het Tibetaanse Boed-dhisme en is misschien het best te verge-lijken met yoga. Bij Tog Chöd wordt er gebruik gemaakt van allerlei oefeningen met een houten zwaard. Dit zwaard wordt The Sword of Wisdom genoemd. Maar een vechtsport is het niet. Er is namelijk geen sprake van fysiek contact of compe-titie. Het is een manier om te ontspannen en te mediteren, maar dan voor mensen die liever niet stil willen zitten. Net als bij yoga moet dat bereikt worden door middel van oefeningen. Bij Tog Chöd zijn deze oefeningen wat intensiever.”

Er wordt gezegd dat Tog Chöd mensen helpt te ontspannen. Hoe precies?“Ja, dat klopt. Tijdens de oefeningen wordt het zwaard langs alle kanten van het lichaam bewogen, waardoor emoties ‘losgesneden’ worden. Hierdoor raak je je negatieve energie kwijt en kom je in aanraking met je echte ‘ik.’ Zo zul je het uiteindelijke doel in het leven leren te bereiken: gelukkig zijn.Dat is de theorie. In de praktijk komt het er op neer dat je leert na te denken over problemen net als bij mediteren. Op een gegeven moment raak je echt in soort

automatisme met de oefeningen. Het is hetzelfde als wat veel mensen hebben met hardlopen. Je raakt in een ritme, een soort van cadans, waardoor je eigenlijk op de automatische piloot beweegt en meer bezig bent met je innerlijke rust.”

Wat is de kracht van Tog Chöd in het westen?“De grote kracht van Tog Chöd is dat het net als yoga zowel mentaal als fysiek is. In het westen kunnen mensen maar moeilijk stil zitten. Dit is een groot probleem. In het oosten kan je wat vertellen en mensen kunnen daarover gaan nadenken. Maar het westen is erg resultaatgericht. De filosofie verdwijnt uit de westerse samen-leving. Tulku Lobsang Rinpoche weet dit en heeft daarom Tog Chöd hier in het westen als boeddhistische oefening geïn-troduceerd. In het westen ligt de nadruk meer op het beoefenen van de fysieke kant. Hij zegt dat er op deze manier twee leringen ontstaan. De koude lering, deze houdt in dat slechts de oefeningen wor-den gedaan. En de warme lering waarbij er ook daadwerkelijk nagedacht wordt. Beide zijn goed, maar de warme lering is beter.”

Je bent twee weken in Zwitserland geweest voor speciale training in Tod Chöd, hoe kwam je er bij dit te doen? “Vanaf mijn zesde ben ik al bezig met de vechtsport. Ik beoefende onder andere judo en taekwondo en deed mee aan toernooien. Deze sporten zijn zeer competitief, de originele gedachtegang is vergeten en er is een westerse invulling aan gegeven, er moet gepresteerd worden. Bij Tog Chöd leeft de oosterse gedachte-gang gelukkig nog wel. Geen competitie-verband.

In Duitsland las ik een artikel over de Tibetaanse monnik Tulku Lobsang Rin-poche en Tog Chöd en vervolgens besloot ik één van zijn lezingen bij te wonen. Ik raakte met hem in gesprek en een tijdje later werd ik door hem uitgenodigd om samen met veertig anderen een workshop van hem bij te wonen in Zwitserland. Dit was een vrij bijzondere groep met mensen van over de hele wereld.”

Wat was dat voor een periode in Zwitserland? “Erg bijzonder. In deze twee weken stond ik elke dag om kwart over vijf op en dan deed ik samen met wat andere studenten

Lezing Tulku Lobsang Rinpochee in Nederland Op 26 oktober 2009 geeft Tulku Lobsang Rinpochee een energieke lezing (vaak met oefeningen) in The Hub in Amsterdam. Aanbieding voor de lezers van P!T (studenten) i.p.v. 35,- is de entreeprijs voor deze lezing en kennisma-king 25,- (10,- korting). Details: 19.30 tot 22.00 uur. HUB, Lokatie Wester-straat 187 AmsterdamAanmelden kan via website www.tulkulob-sang.nl zie programma. Vermeld: StudentP!T.

Meditatie oefening

Sluit je ogen en zit stil, neem de tijd bij iedere gedachte. Denk eens aan een ge-

wond dier. Denk aan het lijden en de pijn van het dier. Probeer nu deze pijn en het

lijden in eigen lichaam te voelen.

Denk nu aan een leeuw. Voel je zo sterk als een leeuw en vecht tegen die pijn: je

wilt deze pijn niet en gooi deze pijn uit je lichaam.

Bij iedere ademhaling waait nu een hel-dere frisse wind door heel je lichaam. Laat

deze wind door heel je lichaam gaan, verfrissend en reinigend, en dan via je

hart naar je hoofd via je kruin omhoog in de lucht. Je denkt nu dwarrelend als een veertje in een heldere witte lucht, rustig laat je je meevoeren met de wind. Er is

niets. Je ziet nu alles juist en je realiseert:

All is one

een paar oefeningen, voordat de eerste lessen met Tulku Lobsang om half zeven begonnen. Dit was een combinatie van fysieke en mentale training. Deze lessen gingen door tot elf uur ’s avonds. In deze korte periode ben ik maar liefst acht kilo afgevallen door al het trainen. Ondanks dat het slechts twee weken duurde, heb ik echt mijn rust leren vinden.”

Heeft het je veranderd? “Op zich wel. Ik heb in deze periode veel rust en inzicht verkregen. Als je denkt dat je alles hebt, is er altijd nog een zoektocht naar wat je écht wilt en ik ben er achter gekomen dat wat je vooral wilt is gelukkig zijn. De manier om dit te bereiken is door inzicht te krijgen in je gedachten, hande-len, spreken en alles kloppend te maken. Er moet een gezonde balans zijn tussen de dingen die je doet.”

Wat is de monnik Tulku Lobsang Rinpoche voor een persoon? “Het is de meest normale mens die ik ooit ontmoet heb. De man is 34 jaar oud, spraakzaam en het schijnt dat hij de achtste incarnatie van de Nyentse Lamais, een groot Boeddhistische monnik. Hij is opgegroeid in een Tibetaans klooster, waar hij als klein kind les heeft gehad van meerdere Meesters in het Boeddhisme. Sinds 2000 reist hij de wereld rond om ook westerlingen de kans te geven kennis te maken met het Tibetaanse Boeddhis-me. Hij geeft veel lezingen en workshops, onder andere over Tog Chöd.”

Is er ook één specifieke wijsheid van Tulku Lobsong Rinpoche die je is bijgebleven? “Hoe jij denkt, is hoe jij de wereld ziet. ’How you think is how you see.’ Deze zin betekent erg veel voor mij. Iedereen heeft een andere denkwijze en dus zienswijze, respecteer de vrije gedachte die een ieder heeft. Jij kunt alleen één persoon veran-deren en dat ben jijzelf. Als je oprecht juist denkt, zal je juist zien en handelen. Denk dus eens goed na over je gedachten en vooral welke emoties krijg je hierbij. Vraag je dan af: ’Hoe denk ik nu en wat wil ik nu?’ Als je denkt ‘het lukt mij niet’, dan zal het ook zeker niet lukken.”

Gebruik je deze wijsheid ook in het alledaagse leven? “Het belangrijkste dat ik heb geleerd is dat je leven in balans moet zijn. Ik geef nu les in Tog Chöd aan anderen op basis van de Tibetaanse leer. Dit gebeurt allemaal vrijblijvend. Soms in Amersfoort, dan weer in Rotterdam en als mensen zin heb-ben dan kunnen ze langs komen. Verder ben ik ook een nieuw bedrijf gestart dat bedrijven adviseert hoe ze e-business het beste kunnen toe passen.

Daarnaast geef ik nog hockeytraining en ben ik vrijwilliger voor een Tibetaans Boeddhistisch centrum: Stichting Nangten Menlang. Ook hou ik me bezig met de fundraising voor Nying Drod. Dat is een project voor Tibetaanse kinderen. Dat klinkt alsof ik mij weer heb overgegeven aan de drukke westerse wereld, maar zolang je zelf met alles bewust én in balans bezig bent, dan kan je zoveel aan als je maar wilt. En dat is veel meer dan de meeste mensen denken."q

Door: Gertjan van Putten

Tog Chöd:

In 2008 besloot Guido Wüner (40) uit Amersfoort het roer om te gooien. Hij verkocht zijn goedlopende verze-keringsbedrijf en besloot vanaf die dag zich bezig te houden met een bewuster leven. “Iedere dag in mijn leven is een verrassing, zeker na mijn kennisma-king met een Tibe-taanse Lama.”

Guido Wüners en Tulku Lobsang Rinpoche in Zwitserland.

Page 6: P!T   012009

Beeldmerk ‘Beter Leven’

Hoe meer sterren, hoe diervriendelijker het vlees!

Eén ster: Kalfjes hebben een hoger bloedijzer-gehalte en ruwvoerverstrekking. Het vervoer is korter en er komen hokken

met een zachtere ligplaats.

Twee sterren:Er is sprake van vrije uitloop in de

buitenlucht.

Drie sterren: Dit geeft aan dat het gaat om

biologische producten.

Het Nederlandse kalfsvlees heeft tot op heden één of geen ster.

10 SportMind P!T 11

ACHTERGROND ACHTERGROND

Langzaam maar zeker verliezen de vleeskalveren hun vitaliteit. Na twee weken worden kalveren bij hun moeder weggehaald om te worden opgesloten in een klein, kaal hok waarin ze niet kunnen bewegen. De gretigheid van het jonge kalf verandert langzaam in lusteloosheid naarmate het ijzergehalte in zijn bloed daalt. Dat moet ook want een laag ijzergehalte zorgt voor een blanker stukje kalfsvlees.

Nederland is ‘s werelds grootste ex-porteur van kalfsvlees. Voornamelijk het blanke kalfsvlees is geliefd in het buitenland. Dierenbeschermingsorganisa-tie Wakker Dier beschrijft blank kalfsvlees als “ typisch Nederlands dierenleed.” Volgens de stichting worden kalveren op-zettelijk ziek gemaakt. Om kalfsvlees een blanke kleur te geven worden kalveren op een ijzerarm dieet gezet. Het ijzergehalte, volkstaal voor het hemoglobinegehalte (HB-gehalte), van de kalveren ligt aan het einde van de vetmestfase gemiddeld tus-sen de 4,5 en 5,5 milimol per liter. Voor gezonde kalveren ligt dit gehalte hoger, namelijk rond 7,5 mmol/liter. Er wordt dus bewust voor gekozen om kalveren te laten lijden aan bloedarmoe-de. Maar lijden kalveren hier daadwerke-lijk onder? Er is geen wettelijke definitie om te bepalen wanneer een kalf lijdt aan bloedarmoede. Wakker Dier stelt dat de fysieke gevolgen voor een kalf met een HB-gehalte lager dan 5,0 mmol/liter erg genoeg zijn om te spreken van ernstige bloedarmoede. Dit wordt bevestigd door onderzoek van de Europese Commissie. In het onderzoek wordt geconcludeerd dat kalveren met een te laag HB-gehalte lijden aan verhoogde stress, een verstoor-de warmtehuishouding, een verhoogde hartslag en minder uithoudingsvermogen hebben. Daarbij zijn de kalveren kwets-baarder voor infecties en hebben ze vaker last van longproblemen en diarree.

U vraagt, wij draaien Het verschil tussen blank en rosé kalfs-vlees zit niet alleen in de kleur. Rosé kalfsvlees is het vlees afkomstig van kalveren van maximaal twaalf maanden oud, blank kalfsvlees komt van dieren die zijn geslacht op een leeftijd van zes tot acht maanden. Behalve dat kenners een verschil in de smaak van blank en rosé

kalfsvlees zullen ervaren, brengt blank kalfsvlees ook een stukje status met zich mee. Voormalig veearts Petra Beerda: “Vooral in Italië is blank kalfsvlees geliefd. Daar zijn de mensen gewend aan de blanke kleur, dat staat voor malser, lichter vlees.” Het antwoord van Beerda op de vraag of de kalveren ziek zijn op het moment dat ze geslacht worden: “Als wij als mensen bloedarmoede hebben voelen we ons moe en lusteloos. Dat zal een kalf ook zo voelen.”

Sjoerd Dijkstra, woordvoerder van het productschap voor vee, vlees en eieren bekijkt het van de zakelijke kant. “Er is vraag naar blank kalfsvlees. Als de consument mas-saal zou overstappen op rood kalfsvlees, schakelen wij moeiteloos over.” Dijkstra was onlangs te zien in een uitzending van Kassa van de VARA. In de uitzending werd een smaaktest uitgevoerd op beide soor-ten vlees. Het uiterlijk van blank kalfs-vlees werd vergeleken met het vlees van kip, terwijl rosé kalfsvlees meer richting het uiterlijk van biefstuk ging. Ook in de smaak werd een verschil van intensiteit geproefd.

KistkalverenIn 1961 kwam het welzijn van kalveren voor het eerst op de agenda van het parle-ment. Zogenaamde kistkalveren werden het symbool van een doorgedraaide bio-industrie. De term kistkalveren komt van de manier waarop jonge kalveren werden opgesloten: in rijen kleine hokken, al-lemaal met hun hoofd naar de voerbak, zonder enige bewegingsruimte. Dat is nodig om een kalf dat gewend is uit moeders uier te drinken, te laten drinken

uit een voerderbak. De hokken werden afgescheiden door houten schotten. De houten schotten hebben inmiddels plaatsgemaakt voor de ‘eenlingbox’. Dat is een hok van hetzelfde formaat, maar nu gescheiden door roestvrijstalen hekken. Sinds 2004 is door de Europese Unie voorgeschreven dat kalveren maximaal acht weken in zo’n eenlingbox mogen verblijven. Daarna moeten ze worden ondergebracht in groepen. In 1997 werd de Europese Kalverenwet in Nederland aangenomen. In die wet is vast gesteld dat blank kalfsvlees moet voldoen aan een ijzergehalte van minimaal 4,5 mmol/liter.

Beter LevenOm de consument te waarschuwen dat het blanke kalfsvlees ‘ziek vlees’ is, begon Wakker Dier vorig jaar een campagne om blank kalfsvlees uit de supermarkten te weren. De stichting was woedend over een subsidie van 2,8 miljoen euro die de kalfsvleessector van de Europese Unie kreeg ter promotie van kalfsvlees.

Liever zieke kalfjes dan rosé kalfsvlees “Zolang er vraag is naar b lank vlees, blijven wij leveren”

“Negen van de tien kalfjes halen nog niet eens één ster, laat staan twee!”

“Blank staat voor malser, lichter vlees”

Door: Tina Walsma

t

Page 7: P!T   012009

12 P!T P!T 13

ACHTERGROND NIEUWS

In de campagne die ze startten spoorden ze Nederlandse supermarkten aan geen blank kalfsvlees meer te verkopen. Dit lukte. In april 2009 hebben alle super-markten in Nederland beloofd geen blank kalfsvlees meer te zullen verkopen. Zelfs de grootste leverancier van kalfs-vlees, de VanDrie Group, beloofde geen blank kalfsvlees meer binnen Nederland te leveren. De VanDrie Group nam het ini-tiatief en onderhandelde met de Dierenbe-scherming. Het resultaat is het beeldmerk ‘Beter Leven’. Bij dit beeldmerk staat het aantal sterren dat op een product wordt aangegeven voor de diervriendelijkheid. Voor kalfsvlees betekent dit dat één ster gaat om het vlees van kalveren die geen bloedarmoede hebben geleden. Wil het vlees twee sterren verdienen, zullen de kalveren ook uitloop moeten hebben in de buitenlucht. Volgens Sjoerd van de Wouw, medewerker van Wakker Dier is het beeldmerk een goed begin, maar garandeert het weinig. “Negen van de tien kalfjes worden nog niet eens volgens de regels van één ster gehouden, laat staan dat er ooit twee sterren voor kalfsvlees zijn uitgedeeld.” Voor Van der Wouw zijn de toezeggingen van de kalfsvleessector geen reden om te stoppen met actie voe-ren. “We gaan zeker door, we gaan ons nu eerst richten op de slagers en de horeca. Daarna op de export en op de andere wel-zijnsproblemen van vleeskalveren.”

De wet in praktijkVoor betrokkenen is het onduidelijk wie de naleving van de regels, met betrek-king tot het ijzergehalte van de kalveren, controleert. De productie van de VanDrie Group beslaat negentig procent van de Nederlandse kalfsvleessector. Daarnaast

is de organisatie ook verantwoordelijk voor de oprichting van Stichting Promotie Kalfsvlees. Deze stichting onderhoudt voornamelijk de exportcontacten, maar voert ook controles uit. Op de vraag hoe onafhankelijk deze controles zijn wilde de stichting geen commentaar geven. Dat de meningen hierover verdeeld zijn, bleek uit een rondvraag. Wakker Dier stelt dat de stichting totaal niet onafhankelijk kan handelen. Erik de Jonge, woordvoerder van het productschap vee, vlees en eieren stelt dat dit wel het geval is. De controles die

Stichting Promotie Kalfsvlees uitvoert hebben voornamelijk betrekking op private rege-lingen binnen Europa op de kwaliteitsga-rantie van kalfsvlees. De Jonge: “Het zijn dan wel private regelingen, maar zeker negentig procent van de Nederlandse kalfsvleessector is hierbij aangesloten.” De naleving van de Europese wetgeving wordt gecontroleerd door de Algemene Inspectie Dienst (AID). Van der Wouw ver-wacht dat in de praktijk weinig van deze controles terecht komen. “Dat doen ze amper, het is zeer tijdrovend en duur.”

Volop in ontwikkelingHet welzijn van de vleeskalveren laat de boeren niet koud. Kalfjes krijgen daarom in hun eerste drie maanden een extra ijze-rinjectie. Dat is nodig om goed te functi-oneren en bovendien om de natuurlijke groei niet te verstoren. Of het werkelijk om het welzijn van de kalveren gaat of dat het om de kwaliteit van het kalfsvlees gaat, is te betwijfelen. Want na die eerste drie maanden worden de kalveren op een ijzerarm dieet gezet. De Jonge weet dat er een systeem op komst is dat een beter welzijn voor kalveren garandeert: het Pe-ter’s Farm Systeem. Dat is een computerge-stuurd programma voor grotere groepen kalveren dat het drinkgedrag en het

welzijn nauwlettend in de gaten houdt. “Er doen in Nederland nu ongeveer

dertig kalfhouders mee aan dat systeem. Het is een kostbaar systeem, maar ik verwacht dat

dit steeds meer gebruikt zal gaan worden in Nederland.”q

“Controlen doen ze amper, zeer tijdrovend

en duur”

Kalfsvleessector Grootste Liegebeest

De reclame van de kalfsvleessector, waarin Rob de Geus beweert “Kalfsvlees, wie wordt daar nou niet vrolijk van?”, is verkozen tot het Grootste Liegebeest van 2009. Dit is een jaarlijkse verkiezing die wordt gehouden door Stichting Wakker Dier. Het spotje wordt als misleidend beschouwd omdat het een verkeerd beeld schetst van de leefomstandigheden van de kalfjes. Het wekt daarmee de indruk dat de kalfs-vleesindustrie een biologische manier van werken heeft. Inmiddels is de reclame van de buis gehaald. De Geus, bekend van het programma De Smaakpolitie, heeft in een gesprek met Kassa aangegeven spijt te hebben van zijn mede-werking. De reclame werd gefinancierd van de subsidie die Stichting Promotie Kalfsvlees ontving van de Europese Unie, oorspron-kelijk bedoeld voor eerlijke voorlichting. Marktleider VanDrie Group, eigenaar van Stichting Promotie Kalfsvlees betaalde De Geus in totaal duizend euro voor zijn vrolijke boodschap.

De ‘eenlingboxen’ waar jonge kalveren de eerste drie maanden doorbrengen.Dat moet om een kalf te leren drinken uit een voederbak. (Foto ANP)

Nieuws uit het milieu Dollars voor drollen

De Taiwanese stad Taichung gaat

hondenbezitters met geld overha-

len hondenpoep op te ruimen. Het

milieubeschermingsbureau van de

stad heeft woensdag bekendgemaakt

dat het waardebonnen ter waarde van

100 Taiwanese dollars (circa 2 euro)

uitbetaalt voor elke kilo hondenpoep.

De gemeente heeft speciale inzame-

lingspunten ingericht voor de uit-

werpselen. “We hopen dat de burgers

de stad schoon houden en het milieu

beschermen en bieden daarvoor belo-

ningen aan”, aldus een verklaring van

de gemeente Taichung. De stad biedt

ook waardebonnen voor ander vuil

zoals plastic en papier.

(www.detelegraaf.nl)

Koffie zetten op hitte crematie

De hitte die vrijkomt tijdens een cre-

matie, wordt in een Taiwanees crema-

torium omgezet in stroom. Daarop

kunnen de koffiemachine en aircondi-

tioning in de ontvangstruimte voor de

nabestaanden draaien. Het milieu-

vriendelijke energieproject van het

bedrijf in de hoofdstad Taipei stuit

vooral op tegenstanders. “Het is ake-

lig dat de treurenden koel gehouden

worden door een airconditioning die

aangedreven wordt door het verbran-

den van de lijken van hun verwanten”,

zei een lokale overheidsfunctionaris.

Het crematorium weigert echter het

project te stoppen. Het heeft er 7,7

miljoen Taiwanese dollar (163.000

euro) in geïnvesteerd. “We besparen

maandelijks 15.000 Taiwanese dollar

(315 euro)”, aldus de directeur van het

crematorium. Hij overweegt om de

stroom te gebruiken voor andere doel-

einden, zoals het licht in het gebouw.

In het crematorium worden dagelijks

ongeveer vijftig lijken verbrand.

(www.detelegraaf)

Risicoschok door fout elektri-

sche vliegenmepper

De fabrikant van een elektrische

vliegenmepper, waarschuwt dat het

ding schokgevaarlijk is. Het gaat om

een oplaadbare variant van een tennis-

racket waarmee insecten geëlektrocu-

teerd worden. Het gaat om de oplader

die door een constructiefout de kans

op een schok oplevert.

(www.nu.nl)

Zeldzame albinomuis gevonden

in Drenthe

De Zoogdiervereniging heeft afgelopen

weekend in Emmen een albino rosse

woelmuis aangetroffen. De onder-

zoekers deden de vonst tijdens het

muizenonderzoek voor de zoogdier-

atlas van Drenthe. De onderzoekers

laten op Natuurbericht.nl weten blij

verrast te zijn. “Een rosse woelmuis

is geen zeldzame muizensoort, maar

een albino heb ik in al die jaren dat

ik bezig ben met muizenonderzoek

nog nooit gezien.” De rosse woelmuis

komt in heel Nederland voor in park-

landschappen en in tuinen.

(www.nu.nl)

Archeologen ontdekken oeroud

bos in Abcoude

Archeologen hebben in Abcoude een

oeroud bos gevonden. Dit heeft de ge-

meente in de provincie Utrecht dinsdag

bekendgemaakt. De vondst bestaat

uit een aantal bomen die nog rechtop

onder de grond bleken te staan. De

archeologen ontdekten ze tijdens

een opgraving bij een middeleeuwse

nederzetting onder het voormalige slot

Abcoude. Onder de vindplaats van de

nederzetting bleek het restant van een

oerbos te liggen.

(www.nu.nl)

Miljarden extra gas

Nederland kan extra gas ter waarde

van 40 tot 80 miljard euro winnen. Het

gaat om een volume van 195 tot 335

kubieke meter dat zich voornamelijk

in de bodem van de Noordzee bevindt.

Het gas is relatief goed en op afzienbare

tijd winbaar, zo blijkt uit een onderzoek

door TNO in opdracht van Energie

Beheer Nederland (EBN).

(www.detelegraaf.nl)

Bloederziekte kalveren ook in

Frankrijk

Na problemen in Duitsland, Neder-

land, België, Ierland en Italië zijn

ook in Frankrijk gevallen gemeld van

bloederziekte bij kalveren.

Bij de ziekte sterven jonge kalveren

na enkele weken aan huidbloedingen.

De oorzaak van de ziekte is nog niet

bekend.

(www.agd.nl)

Door: Janneke Schaap en Marianne Tillema

Page 8: P!T   012009

14 P!T P!T 15

REPORTAGE REPORTAGE

Door: Marije Woltjer

Bij gebrek aan stoelen zit ik op de grond, leunend tegen een kast. De capsule zit nu dik twintig minuten in mijn lichaam. Ik ben onrustig en luister al een tijdje niet meer naar de gesprekken die worden gevoerd. Ik voel me raar in mijn hoofd en besef dat dit wel eens het begin kan zijn van wat ik hoor te voelen door de XTC. Ik probeer het gevoel te negeren en begin ter afleiding een gesprek met Michiel die het dichtst bij me zit. Ik vertel hem iets maar kom halverwege al niet meer uit mijn woor-den. Ik word steeds gekker in mijn hoofd en besluit het maar uit te spreken. “Ik voel me raar in mijn hoofd joh”, zeg ik tegen de rest. Alle blikken zijn op mij ge-richt. Een onwerkelijk gevoel tolt door mijn

hoofd en ik kan me niet meer focussen. Hetzelfde gevoel als hyperventilatie maar dan tien keer uitvergroot. Alle prikkels die ik krijg zijn intens. Iedereen praat door elkaar en in mijn beleving is iedereen hard aan het roepen. Ik ben bang. Mijn hoofd kan dit niet hebben. Ik denk dat ik flauwval en zie mezelf al in het ziekenhuis liggen. “Ze moet naar buiten”, hoor ik iemand zeggen.

Een pilletje “Heb jij wel eens drugs gebruikt?”

vragen vrienden me wel eens. Tot voor kort was mijn

antwoord altijd ‘nee.’ Af en toe een biertje gaat er lekker in en ook

een jointje heb ik wel eens geprobeerd. Andere ge-

notmiddelen zag ik niet zitten. Het lijkt me ontzettend naar om de controle over mezelf te verliezen. Hallucineren

lijkt me alles behalve prettig en een bad trip is mijn grootste nachtmerrie. Ik was dan ook sceptisch toen een vriend me probeerde over te halen eens een pilletje te nemen. Het pilletje waar hij op doelde heet Herbal XTC en bevat geen chemische stoffen. Volgens deze vriend had het pil-letje enkel een positieve werking. Je neemt het in met een slok drinken en na een half uur volgt een gelukzalig gevoel. Je hebt energie voor tien en wilt iedereen knuf-felen. Fantastisch dus. “Als je eens een pilletje wilt proberen”, zei hij, “dan is dit perfect om mee te beginnen.” Ik was om. Uitproberen Met het pilletje in onze broekzak zitten we wat onwennig op de bank. Het is woensdagavond en ik heb een aantal studiegenoten zover weten te krijgen met mij de Herbal XTC te proberen. We zijn bij mij thuis. Een studentenkamer van nog geen twintig vierkante meter. Ik geef de mannen een biertje en neem er zelf ook één. Gertjan, Thijs en Michiel hebben alle drie al eens geëxperimenteerd met drugs. XTC hebben ze meer dan eens ervaren maar aan de Herbal XTC hebben ze zich nog nooit gewaagd. Er is nog weinig bekend over de risico’s van de gerana-mine die deze pil bevat. Michiel verwacht van de Herbal XTC een laffe versie van de gewone XTC. Gertjan denkt dat hij hoogstens iets actiever wordt van deze pil en licht euforisch. “Ik denk dat ik er ook arrogant van word”, bekend Gertjan. Thijs’ verwachting is een verliefd gevoel, dat hij ook bij de gewone XTC heeft erva-ren. Marianne is wat drugs betreft nog net zo groen als ik en weet niet wat ze moet verwachten. Ze is nerveus. Om wat te ontspannen schenkt ze zichzelf een glas rode lambrusco in. Ondertussen galmt de muziek van mijn favoriete band Muse door de kamer en maak ik in de keuken quacomole voor bij de chips. Zelf heb ik geen zin in chips. Ik ben net zo nerveus als Marianne en dat neemt mijn eetlust weg. Ik zet de versnaperingen op tafel. Ge-lukkig maak ik mijn visite er wel blij mee.

Rosanne is inmiddels gearriveerd. Zij is een goede vriendin van me en heeft Her-bal XTC al eens geprobeerd. Vanavond blijft zij clean. Wel prettig om er iemand bij te hebben die niets gebruikt.

Het is vijf voor half tien. “Wanneer zullen we hem nemen?” gooit Marianne in de groep. Thijs en Gertjan zijn er klaar voor. Michiel sputtert tegen: ‘Het is nog maar half tien! Als we hem nu nemen is hij al uitgewerkt voordat we in de kroeg zijn.’

Thijs negeert deze opmerking en stopt de pil vliegensvlug in zijn mond. Gertjan en Michiel werken hem ook naar binnen. Marianne en ik kijken elkaar aan. Wij moeten er nu ook aan gaan geloven. Ik pak het zakje waar de pillen in zitten en kijk er nog even naar. Een grote doorzich-tige capsule met witte poeder erin. Je kunt de capsule ook open maken en de inhoud mengen met water. Op deze manier komt het sneller in je bloed terecht. Ik besluit de capsule dicht te laten en werk hem gauw naar binnen met een slok bier, voor-dat ik me bedenk.

Gelukzalig Ik sta buiten voor mijn huis met Thijs en Gertjan en weet niet meer hoe ik hier ben gekomen. Ik voel me heerlijk. Zelfverze-kerd en onbezorgd. De geranamine die in deze pil zit verhoogt de noradrenaline in je lichaam wat resulteert in een euforisch, gespannen of opgewonden gevoel. Ik heb

Een legale drug met een vergelijkbare werking als die van XTC. De naam Herbal XTC verklapt al dat het om een natuurlijk product gaat. Het bevat geranamine wat afkomstig is van de geraniumplant. Herbal XTC is te koop in de smartshops en wordt steeds populairder. P!T-redacteur Marije probeerde het uit.

Euforie d oor Herbal XTC“Ik voel me heerlijk, zelfverzekerd en onbezorgd”

“Mijn oog lijkt net een gebrande cd!”

de behoefte om te praten met iedereen. Ik ratel aan één stuk door en wil het liefst aan ieder gesprek tegelijk deelnemen. Ik herhaal alles wat ik zeg minstens drie keer en er wordt om me gelachen. De letters XTC staan voor extase, het gevoel dat je zou moeten krijgen van deze pil. Het gevoel dat ik krijg is sympathie. Voor mezelf en voor de mensen om me heen. Ik heb de behoefte om mensen aan te raken en Thijs en Gertjan zijn hier het grootste slachtoffer van. Terwijl ik met ze praat streel ik hun arm en rug. Ze vinden

het oké. Ik zit ook voortdurend aan mezelf. Met mijn handen aai ik over mijn benen, mijn gezicht en door mijn haar. “Voel jij hem al?” vraag ik iedereen die binnen mijn gezichtsveld komt. Ik kijk door het open raam naar binnen. Michiel is na mij de eerste bij wie de XTC zijn werk doet. Hij zit vol energie en stuitert hyper door mijn kamer. Zijn pupillen zijn zo groot dat er van de iris nog maar een klein randje blauw is te zien. Rosanne maakt foto’s van zijn oog. “Mijn oog is net een gebrande cd”, constateert Michiel na het zien van de foto. Gertjan en Thijs staan buiten te roken. Ze voelen nog niets maar zijn ervan overtuigd dat het zo wel gaat komen. Ze zijn relaxed en hebben het naar hun zin. Marianne zit wiebelend in de stoel, in afwachting van wat gaat ko-men. Ook bij haar laat de werking op zich wachten. Ze is in gesprek met Rosanne. Ik heb geen idee waar het over gaat.

“ Ik zie mezelf al in het ziekenhuis liggen”

Deze ‘ onschudlige’ geraniums worden gebruikt als grondstof van Herbal XTC.

t

Page 9: P!T   012009

ACHTERGROND

16 P!T P!T 17

REPORTAGE

“Zit de stekker er wel in?” merkt Gertjan op. Ik schaam me.

Nog eentje?Het is elf uur en de pil doet nu ook zijn werk bij Marianne. Ik vraag haar hoe ze zich voelt. “Ik voel me heerlijk”, verkon-digt ze. Iedereen zit nu binnen en de sfeer is onwijs goed. Bij mij begint het geluk-zalige gevoel weg te zakken. Ik voel me nog steeds lekker maar ben duidelijk over het hoogtepunt heen. Ik praat niet meer zoveel en heb minder de behoefte om an-deren aan te raken. Er is nog één pilletje

Ben eigenlijk alleen maar met mezelf bezig. Mijn kaken staan strak en ik heb een extreem droge mond. Ik leen van ver-schillende mensen een slok bier maar het helpt niets. Water is ook geen oplossing. Gelukkig vind ik een pak Dubbelfris in mijn koelkast. Dubbelfris doet zijn naam eer aan want het werkt. Michiel klaagt ook over een droge mond en ik raad hem aan een slok Dubbelfris te nemen. Hij is er minder tevreden over en grijpt weer naar zijn biertje.

Het is een nu een klein uurtje geleden dat we de pil hebben genomen en Gertjan en Thijs voelen hem nu ook binnenkomen. Ze beschrijven het gevoel als lekker en ontspannen. Ze kennen dit gevoel door hun eerdere ervaringen met drugs en zijn dan ook minder onder de indruk dan ik. Marianne is klein en tenger. Een postuur waarvan je verwacht dat een pilletje als dit als een bom zou inslaan. Het tegen-overgestelde is waar. “Ik voel nog steeds niets”, zegt ze teleurgesteld. “Zet eens

een muziekje op!” roept iemand door de kamer. “Ja, muziek!” stemt de rest van het gezelschap in. Gertjan en ik proberen op aanvraag een plaatje op te zetten van Michael Jackson. “Hoe gaat ie aan dan?” vraagt Gertjan ter-wijl hij aan verschillende knopjes schuift. Ik zou deze platenspeler blind kunnen bedienen, zo goed ken ik hem. “Laat mij maar even”, zeg ik terwijl ik Gertjan subtiel wegduw bij de knopjes. Maar ook ik krijg hem niet aan de praat.

over want Michiel heeft er twee gehaald. Rond twaalf uur is bij de mannen het pil-letje ook grotendeels uitgewerkt. Michiel wil zijn laatste pilletje wel met iemand delen. Gertjan hoeft niet meer. Hij moet morgen op tijd uit zijn bed. Zelf durf ik een tweede dosis niet aan want ik vond de binnenkomer veel te heftig. “Ik moet dit voorlopig niet weer doen”, zegt Marianne. “Dan word ik verslaafd.” Thijs blijft over en is daarmee de gelukkige eigenaar van een halve pil extra. Michiel schuift de capsule uit elkaar en strooit de inhoud over de limegroene tafel. Met een schaar verdeelt hij de witte poeder in tweeën. Thijs gooit zijn deel in een glas water en drinkt het op. Michiel doet hetzelfde. We besluiten naar de kroeg te gaan en daar het feestje voort te zetten. Ik ben niet meer zo in de feeststemming maar heb ook nog geen zin om te gaan slapen. Op zoek naar een manier waarop ik me weer lekker kan voelen. Eenmaal in de kroeg besluit ik me te vergrijpen aan de drank. Misschien brengt alcohol me weer terug naar het XTC-gevoel. q

“Ik moet dit voorlopig niet weer doen,dan word ik verslaafd”

The Age of Stupid: gedramatiseerde variant van Al Gore’s An Inconvenient Truth

Door: Leo Wassing

Milieubewuste personen zijn zich er over het algemeen goed van bewust: het is juist de mensheid in het algemeen die iets aan de opwarming van de aarde kan doen. In The Age of Stupid van filmmaker Franny Armstrong komt die boodschap nadruk-kelijk naar voren. In de film bevindt de ooit voor een Oscar genomineerde acteur Pete Postlethwaite zich in het jaar 2055 en hij bekijkt als ‘laatste man op aarde’ de beelden van de wereld van nu. De algemene opvatting van de filmmakers is dat klimaatverandering de wereld en de mensheid de kop gaat kosten. Post-lethwaite bekijkt vanuit een soort boom-hut beeldarchieven uit 1950 tot 2008 en vraagt zich, bij het zien van de beelden, af hoe het zo ver heeft kunnen komenThe Age of Stupid is wat dat betreft dui-delijk een ‘apocalyptische’ film. De film begint met beelden van het Millennium-reuzenrad naast de stomende Theems in Londen, de Opera van Sydney die in brand staat, Las Vegas bedolven onder woestijnzand, mensenmassa’s die een woestenij ontvluchten en regenwouden die zijn veranderd in een triest, uitge-droogd landschap. Dat allemaal als gevolg van klimaatveranderingen. Waarbij wij, de mensheid, de schuldigen zijn.Aan de hand van zes concrete voorbeel-den wordt vervolgens uitgelegd hoe de klimaatverandering de wereld en de mensheid de kop zal kosten, als de mens-heid zo door blijft leven als nu. In de film wordt een voorbeeld gegeven van een man die in India een ‘low budget’ vliegmaat-schappij begint. De ondernemer wil heel India het vliegtuig in hebben: hij heeft al 1200 man personeel. De meeste hebben zelf nog nooit gevlogen en krijgen een spoedcursus. De man verhoogt daarmee de vervuiling in zijn regio drastisch.Het rampzalige verleden van de generatie

Postlethwaite in de film is daarmee onze toekomst in werkelijkheid, althans als we niet op tijd ingrijpen. Daarmee is deze film vooral een film die een beroep doet ons op verstand. Wij kunnen nog leren van de fouten van de generatie van Post-lethwaite en het juiste doen. De vraag is of een klimaatfilm daad-werkelijk helpt bij het oplossen van het probleem. De boodschap in de film is helder, laat daar geen misverstand over bestaan. Het is jammer dat de boodschap waarschijnlijk geen direct effect heeft op de ‘gewone’ mens. Kijk maar naar An Inconvenient Truth van Al Gore. De film werd met veel bombarie gepresenteerd als dé klimaatfilm, maar kreeg vooral bijval van politici en managers. De film van Al Gore kreeg echter nogal wat kritiek te ver-werken, omdat Gore in sommige passages effecten van klimaatverandering over-drijft of weersverschijnselen toeschrijft aan klimaatverandering zonder dat daar bewijs voor is. An Inconvenient Truth liet de wereld wel bewust nadenken over de gevolgen van de klimaatveranderingen. Er kwam een brede discussie op gang tussen voor- en tegenstanders van de film. Armstrong is er in geslaagd om een vervolg te maken

op de film van Al Gore, al rept zij in de film geen moment over de wetenschappe-lijke benadering zoals die wel te vinden is in An Inconvenient Truth. De klimaatlobby heeft er nu weer een film bij en dat zal opnieuw leiden tot discussies. De sceptici worden in ieder geval ook niet overtuigd door deze film en dat is wel van belang met de naderende klimaatconfe-rentie in Kopenhagen (december 2009). Het grootste probleem is dat de bood-schap waarschijnlijk niet goed over zal komen bij het gros van de mensen. Als je de film hebt gezien, ga je er echter wel over nadenken. Maar nadenken is helaas niet genoeg om het probleem van klimaatverandering op te lossen. Er moet nú iets gebeuren, voordat het te laat is. Een gedramatiseerde film uitbrengen om de mogelijke gevolgen van klimaatveran-dering te laten zien is één, daadwerkelijk actie ondernemen is twee. En in dit geval zit er een hele grote stap tussen één en twee. De bijbehorende slagzin van de film, Are you stupid?, is wel goed gevonden. Men wordt over het algemeen niet graag een spiegel voor gehouden. De verwach-ting is gerechtvaardigd dat de mensheid in 2055 niet uitgestorven zal zijn, maar…it’s life, but not as we knew it. q

Are you stupid? Dat is de vraag die de makers van The Age of Stupid stellen in de nieuwste klimaat-film, die op 22 september wereldwijd in première ging.

Postletwaite tijdens de première in New York. Opval-lend daarbij is de groene loper in plaats van de traditionele rode loper.

Herbal XTC capsules

Page 10: P!T   012009

18 P!T P!T 19

FAMILIEPORTRET FAMILIEPORTRET

Mijn oma & ik De groene leefwijze van een oma (74) versus die van haar kleindochter (21)

Voor oma riet is het gemakkelijk. Zeg biologisch en ze denkt aan betere kwaliteit, meer smaak en het milieu. Haar klein dochter: “Als ik aan biologisch denk, komt er een beeld bij me op van geitenwollensokken typetjes en door-insecten-aangevroten boerenkool in de grond.” Hun (bio)logische kijk op de groene manier van leven.

Door Jessica Visser

Oma Riet

Eten“Ik eet zoveel mogelijk biologisch. Bijvoorbeeld biologisch vlees of schar-relvlees en biologische kaas. Met koken probeer ik het zoveel mogelijk biologisch te bereiden.”Schoon“Ik gebruik biologisch wasmiddel en biologische zeep.”Keurmerken “Niet belangrijk, ik kijk alleen naar biologische producten of producten met een EKO-logo erop. Ik houd me niet bezig met keurmerken en weet er weinig van.”Noodzaak“Hoe belangrijk dit voor me is? Erg belangrijk, ik doe liever niet zonder. Ik fiets ruim twintig minuten naar de stad of naar de biologische boer om aan mijn biologische producten te komen.”Milieu“Het milieu heeft er mee te maken dat ik voor dergelijke producten kies, ik wil ook wel dat biologische boeren er mee gesteund worden.”Reizen“Ik reis niet milieuvriendelijk maar ik heb wel een auto met een A-label, wat beter voor het milieu is.”Kleding“Soms koop ik biologische kleding. Ik vind die kleding wel leuk, maar ik koop ze alleen als ik wat leuks tegenkom.”Vrije tijd“Ik tuinier zonder kunstmest om het tuinieren zoveel mogelijk biologisch te maken.” Tweedehands“Mijn eigen spullen die ik niet meer gebruik breng ik altijd naar de kringloop-winkel.”Groen motief“Ik leef zo, omdat ik het eten lekkerder vind en alles bij elkaar is het beter voor me. Ik denk dat het gezonder is om biolo-gisch te leven, het is puur voor mezelf.”Riet over Jessica: “Als ze zich meer zou verdiepen in biolo-gisch eten, denkt ze er anders over. Ik heb niet echt een duidelijke mening over haar manier van leven, ik vind het niet slecht. Tip van je oma: ga de uitdaging aan en probeer het eens uit!”

Kleindochter Jessica

Eten“Bij mij thuis eten we niets biologisch. Als ik soms iets biologisch eet, bijvoor-beeld bij mijn oma, dan proef ik af en toe wel het verschil.”Keurmerken “In de supermarkt let ik vaak wel op een keurmerk, maar dat is dan met name de producten met het logo ‘ik kies bewust.’ Op die manier heb ik het idee dat ik nog gezond bezig ben, alhoewel ik dat logo ook zie op producten waarvan ik denk: is dat wel bewust gezond?”Noodzaak“Hoe belangrijk bewust leven voor me is? Niet belangrijk, ik houd me er niet mee bezig en waarschijnlijk komt dat ook doordat ik niet biologisch ben opgevoed. Mijn moeder dus wel, maar ze vindt het te duur om alles voor het gezin biologisch te kopen, dat ik wel begrijp.”Milieu“Milieu? Ik vind mijn afval scheiden al een hele prestatie, haha. Nee hoor, nu het de laatste paar jaren naar mijn idee een hype is geworden om aan het milieu te denken ben ik er wel wat serieuzer over na gaan denken. Maar echt tot grote veranderingen heeft het niet gebracht.” Reizen“Ik reis eigenlijk best milieuvriendelijk. Ik gebruik vaak de trein, ondanks dat ik een auto tot mijn beschikking heb. En omdat ik gebruik maak van het open-baar vervoer, loop en fiets ik ook veel. Maar eerlijk gezegd doe ik dit niet voor het milieu, maar puur voor mezelf.”Groen motief“Als ik aan biologisch denk, komt er een beeld bij me op van geitenwollen-sokkentypetjes en door-insecten-aange-vroten boerenkool in de grond, dit past totaal niet bij me. Ik leef op mijn eigen manier en ik heb het goed zo.”Jessica over Riet: “Ik vind het goed dat mijn oma wel bewust leeft. Volgens mij is ze om die reden wel zo vitaal. Vierenzeventig jaar en toch nog kunnen kanoën, langlau-fen en wandelen in de Balkan. Ze geniet duidelijk van haar pensioen en ze zorgt uitstekend voor haar zelf.”q

Buurvrouwen van Riet in de woongroep

Ger: “Riet heeft haar eigen biologische moestuin in Kortenhoef. Ik ben wel eens

mee geweest naar de tuin, wat ik erg leuk vond. Vooral omdat ik zelf ook een klein moestuintje heb. Ik vind dat Riet erg positief in het leven staat en ik sta

erachter dat ze biologische en ecologische producten gebruikt.”

Célastine: “Samen zitten Riet en ik in het bestuur voor de woongroep en we zingen ook weleens samen. Ik vind het leuk dat Riet net zo ‘groen’ leeft als ik. Ik denk dat deze manier van leven er mee te maken heeft dat Riet zo vitaal is.Zelf eet ik af en toe biologische dingen. Ik vind het wel fijn om te weten dat er geen troep in of op zit. We hadden eerst bij de woon-groep ook een grote moestuin, maar de man die ervoor zorgde heeft de zorg ervan uit handen genomen en niemand anders uit de woongroep wilde deze zorg op zich nemen. Riet had dat denk ik wel gewild, maar die heeft er geen tijd voor.” Inzet: Riet verzamelt pompoenen uit eigen moestuin Grote foto: oma Riet en kleindochter Jessica

Corrie: ”Ik heb veel mensen gekend die biologisch en dynamisch leven, maar achteraf toch schijnheilig blijken te zijn. Met Riet is dit anders, ondanks dat ze toch haar auto vaak gebruikt. Ze blijft bewust bezig, eigenlijk net als ik.Waarom andere bewoners niet zo bewust leven? Ik denk dat het ze niet boeit, of dat ze bang zijn dat je ergens voor staat als je voor biologisch en ecologische producten kiest.”

Page 11: P!T   012009

20 SportMind SportMind 21

Foto Foto

Waarom zo bloot?

Medewerkers van Lush, de biologische cosmeticawinkel in Amsterdam, gaan met de billen bloot voor een beter milieu. Zij lopen door de Kalver-straat als deel van een actie om het winkelpubliek aan te moedigen om producten te kopen zonder verpakkingsmateriaal. Hun enige kleding-stuk is een weinig verhullend winkelschort met daarop de tekst: VRAAG ME WAAROM IK BLOOT BEN.

Page 12: P!T   012009

22 P!T P!T 23

ACHTERGROND

Een groener Nederland door poepNiet alleen mensen, maar ook dieren kunnen nu hun steentje bijdragen aan het reali-seren van een beter en schoner milieu. In de gemeente Zeewolde in Flevoland worden sinds januari drieduizend huishoudens voorzien van warmte dankzij de ontlasting van koeien.

Door: Milou Reumer

Vormt de penetrante geur van koeien-mest een probleem voor de bewoners? “Alleen op mijn erf is de geur te rui-ken. De bewoners van de huizen die verwarmd worden door het biogas, hebben zeker nergens last van”, aldus een grinnikende Van Beek.

De tientallen viervoeters in de stal-len van Van Beek produceren kilo’s poep per dag. Het plan om de bruine, stinkende brei om te zetten naar duurzame energie had de veehouder al veel langer. Van Beek: “Ik heb al een windmolen op mijn erf staan die groene energie opwekt en het leek me geen slecht idee om daarnaast ook nog eens groene stroom te leveren aan een elektriciteitscentrale. Rond dezelfde tijd dat deze plannen door mijn hoofd spookten, hoorde ik van Essent Warmte en de gemeente Zee-wolde dat zij soortgelijke plannen aan het smeden waren, een perfecte timing dus.”

Het is een vreemd idee, je huis verwarmen door stinkende koeien-poep. Toch blijkt het een erg goed alternatief voor aardgas te zijn. Op dit moment lopen er in Nederland meerdere projecten waarbij bio-gas gewonnen wordt uit koeien-poep. Hiermee worden woningen voorzien van warmte. Eén van die projecten betreft een woonwijk in Zeewolde. Het project is een samen-werking tussen Essent Warmte en Gerrit Jan van Beek, een lokale boer.

De biogasinstallatie in Zeewolde is er niet zonder reden gekomen. Aanvankelijk kwam het initiatief van SenterNovum. Dit is een agentschap van het ministerie van Economische Zaken en ondersteunt bedrijven bij het realiseren van duurzame of in-novatieve projecten. Instellingen en bedrijven kregen de kans om aan Sen-terNovum een voorstel te presenteren om de gemeente Zeewolde groener te maken. Uiteindelijk werd het voorstel van Essent Warmte als het beste gezien: een biogasinstallatie waarin mest door middel van ‘vergisting’ afgebro-ken wordt. Op deze manier wordt het methaan uit de mest gehaald. Vervolgens wordt het methaan via buizen onder de grond vervoerd naar de desbetreffende huishoudens, waar het gas omgezet wordt in warmte. Een groot voordeel hiervan is dat het methaan niet meer

vrijkomt, maar volledig wordt verbruikt, zodat het geen schade aanricht aan het milieu.

In Zeewolde zijn de plannen inmid-dels gerealiseerd en staat de biogas-installatie op het erf van Van Beek. Maar niet iedereen is bereid om een enorme koeienpoepverwerker achter in de tuin te plaatsen. Gijs de Man, directeur van Essent Warmte: “Niet veel boeren staan te springen om mee te werken aan deze projecten. Toch zijn er gelukkig enkele veehouders die inzien dat dit ook in hún voor-deel werkt. Koeien produceren nu eenmaal erg veel mest per dag en de boer moet daar ergens mee heen. Een biogasinstallatie kan de mest op een efficiënte manier verwerken en daar-naast verdienen de boeren er ook nog wat geld mee, kan het mooier?”

Ja, het kan zeker mooier. Want hoe-wel een biogasinstallatie voordelen met zich meebrengt, zoals een beter milieu, zijn er ook enkele nadelen. Zo kan een biogasinstallatie niet te ver van de woonwijk staan, omdat de warmte dan niet vervoerd kan worden. Daarnaast is biogas een stuk duurder voor de consument dan aardgas. De Man: “Het kost inderdaad veel geld. Aan de andere kant weten de bewoners waar ze aan beginnen. Bij de aankoop van een nieuw huis wordt hen namelijk dui-delijk gemaakt dat ze een huis kopen dat door biogas warm zal worden gehouden. Het is dus een keuze die de consument vooraf zelf maakt.”

Perry van der Put is adviseur en pro-jectleider van OGIN Biogas. Het bedrijf is gespecialiseerd in de ontwikkeling en realisatie van biogasinstallaties. Van der Put: “In Nederland is de vraag naar biogas afhankelijk van de subsidie die verstrekt wordt door de overheid. Die is niet hoog. Ener-zijds wil de overheid meewerken aan het bevorderen van biogaswinning, omdat dit het milieu ten goede komt en omdat het daarnaast het gebruik van fossiele brandstoffen vermindert. Anderzijds snijdt de overheid zichzelf flink in de vingers wanneer zij het gebruik van biogas te veel stimuleert, aangezien de overheid grote belangen heeft in de gasindustrie en energie-voorziening.”

Enkele wijken in Zeewolde, Dronten en Lelystad worden op dit moment al voorzien van warmte en elektriciteit uit koeienpoep. Het komende jaar zal in Friesland eenzelfde project van start gaan.

dat het aantal mensen dat bereid is om speciaal voor groene stroom hun huis op de kop te zetten, erg gering zal zijn. Bovendien loont het de moeite niet om voor bijvoor-beeld tien huishoudens een heel lange pijpleiding aan te leggen.”

Of heel Nederland over tien jaar verwarmt wordt door koeienpoep? “Nee, dat zeker niet”, vertelt De Man. “Ten eerste is dat een te korte tijd om heel Nederland van biogas te voorzien, om dat te realiseren is meer tijd nodig. Ten tweede zijn er niet voldoende koeien om elke woning warm te houden. Ik zie het daarentegen wel voor me dat bijvoorbeeld vrachtauto’s en personenauto’s over tien jaar geheel op biogas rijden, dat lijkt me een goed streven voor de komende tien jaar.” q

Maar is het ook mogelijk om stedelijke gebieden te voorzien van warmte door biogas? De Man: “Het is niet zo dat je bestaande, oudere huizen opeens kunt voorzien van warmte en elektriciteit door biogas. Allereerst zijn er natuurlijk koeien nodig, dus een biogasinstallatie staat vrijwel altijd in een buiten-gebied. Je zou pijpleidingen onder de grond aan kunnen leggen naar bijvoorbeeld de randstad. Maar dan is er nog het probleem van het huis zelf. De huizen die momen-teel verwarmd worden door biogas zijn daar speciaal voor gebouwd. Het betreft dus in alle gevallen nieuwbouwwijken. Een ouder huis is voorzien van een Hr-ketel en die kun je er niet zomaar uitslopen. Het is erg kostbaar om een huis dusda-nig te verbouwen dat het geschikt is voor biogaslevering. Er is geen onderzoek naar gedaan, maar ik durf met zekerheid te zeggen

Biogasinstallatie waarin de koeienpoep verwerkt wordt.Eén koe kan zeven huishoudens voorzien van warmte.

ACHTERGROND

Page 13: P!T   012009

P!T 25

ACHTERGROND ACHTERGROND

Het toppunt van duurza am en ecologisch leven Zelf groente verbouwen, energie opwekken en water zuiveren. Totale onafhankelijkheid voor een schoner en beter milieu.Sommige mensen gaan net even dat stapje verder als het gaat om milieubewust leven. Niet alleen afval scheiden, maar ook je huis van afval bouwen. Je contract met Es-sent opzeggen en zelf voor energie zorgen en als klap op de vuurpijl; een complete ecologische samenleving op-bouwen.

Door: Marlies Scheper

Je woont in een nieuwbouwhuis, met man en kinderen. Hebt een vaste baan. Maar voor je het weet draait alles alleen nog maar om bezit en let je niet meer op de schade die je aanricht. “Het kan zo echt niet langer”, vindt de milieubewuste An-neke Korthout. Dat is de gedachte die bij meerdere mensen door het hoofd spookt wanneer ze kijken naar de toestand waarin de aarde verkeert en de mentaliteit van sommige mensen. Wat doe je dan? Je maakt een paar ge-durfde keuzes, je gaat je eigen huis bouwen. Maar niet zomaar een huis, een Earthship. Een gebouw dat in niets lijkt op een gewoon huis. Samen met tweehonderd andere mensen. In Brabant wordt hard gewerkt aan een ‘ecodorp’ waar ook Anneke aan meehelpt. Hier komen onder andere Earthships te staan, honderd procent ecologische bouwwerken, die het milieu niet scha-den. Het merendeel van de Nederlanders heeft daar waarschijnlijk nog nooit van gehoord. En dat is best logisch want Earthships bestaan nog maar kort in Nederland. Het eerste gebouw is afgelo-pen zomer geopend. En nu worden er dus plannen gemaakt om nog veel meer van

dit soort gebouwen te realiseren. Het animo is groot om in een ‘ecodorp’ te wonen. De plannen zijn een jaar geleden ontstaan en nu zijn er al zo’n tweehon-derd aanmeldingen van mensen die in het dorp willen wonen. Anneke: “Een grote groep enthousiaste mensen met een verscheidenheid aan talenten. Zoveel verschillende soorten mensen: Jongeren, gezinnen met kinderen, mensen uit het

hele land. Het is echt ontzet-tend leuk.”

Al vroeg lette Anneke er op dat ze het milieu niet te veel belastte. “Niet met het vliegtuig,

geen vlees eten, geen auto. Gewoon

lekker met de fiets of het openbaar vervoer.” Maar

in het ecodorp kan ze echt ecologisch bezig zijn. “Dan neem je alleen wat je nodig hebt. Je bent meer in balans met je omgeving. Natuurlijk ga ik weleens naar de Hennes en Mauritz . Het is een illusie om te denken dat je in alles zelfvoorzie-nend kunt zijn. Als ik ziek ben ga ik ook naar het ziekenhuis en ik moet ook naar de tandarts. Het is niet de bedoeling dat we terug naar de prehistorie gaan. Waar het echt om gaat is dat je niet meer neemt dan je nodig hebt, je moet letten op de voetafdruk die je achterlaat.” De ‘ecodorpers’ willen zo veel mogelijk op een verantwoorde manier zelfvoorzienend zijn. Daarom wordt er bij het ontwerp van het dorp niet alleen gedacht een duurzame bouw van de huizen. Er wordt ook goed nagedacht over bijvoorbeeld een gezamenlijke groentetuin, een buurthuis een boerderij met dieren, een bos waar de kinderen kunnen spelen en een natuur-lijke zwemvijver. Ook zijn er veel mensen die willen werken in het dorp. Waaronder ook Anneke. “Nu ben ik nog afhankelijk van mijn baan als projectfunctionaris om geld te verdienen. ’s Ochtends gaat de wekker, je fietst naar je werk. Je gaat braaf

aan de slag en om vijf uur ’s middags mag je weer naar huis. In het dorp kan ik mijn tijd beter indelen.” Anneke kijkt er naar uit om haar baan op te zeggen en haar geld te verdienen in het dorp door bijvoorbeeld eten te verbouwen. Er zijn meerdere mensen die er hun eigen onderneming willen beginnen. Zo is er een stel dat hun eigen boerderij wil beginnen, er zijn een aantal mensen met

spirituele ondernemingen en mensen die een hostel willen openen of een Bed & Breakfast. De ‘ecodorpers’ gaan zelf hun huis bouwen, met behulp van experts. Het enige waar Anneke een beetje tegen op ziet. “Er zullen momenten zijn dat het afzien wordt.” Gemiddeld duurt de bouw van één Earthship drie maanden, maar in Brabant worden er meerdere tegelijk

Wat zijn Earthships?

Volgens Michael Reynolds, een Ame-rikaans architect en ontwerper van Earthships is het een soort ‘ark van Noach’ waarin men moeilijke tijden en rampen kan overleven. Earthships zijn de meest klimaat-neutrale gebouwen die er bestaan. Ze worden gemaakt van gerecycled en afgedankte materialen. Zo worden de muren worden gemaakt van auto-banden, aarde, blikjes en wijn- en bierflessen. Ook is het gebouw ge-deeltelijk ingegraven. Hierdoor is het lekker warm in de winter en koel in de zomer. En staat het gebouw minder bloot aan de invloeden van het weer. Het mooiste van het Earthship is ook dat het de bewoners voorziet in stroom en water. Een Earthship is niet aangesloten op elektriciteitsnet, de waterleiding of het riolenstelsel. Het gebruikt geen fossiele brandstoffen. In plaats daarvan staan er zonnepane-len op het dak die voorzien in de ener-giebehoefte. Het regenwater wordt op-gevangen op een centraal punt bij het gebouw, waarna het water gefilterd wordt, zodat je het kunt drinken. Ook worden er binnen planten gekweekt die als voedsel kunnen dienen. Een Earthship zorgt dus eigenlijk voor zijn bewoners.

Maar het is niet alleen een heel klimaatneutraal bouwwerk. Het Earthship gaat ook helemaal op in zijn omgeving. Het gebouw past in zijn natuurlijke omgeving omdat het gedeelte is ingegraven en begroeid met planten.

Eerste Earthship van Nederland

20 juni 2009 is het eerste Earthship in Nederland geopend in Zwolle. Ieder-een kan er dagelijks genieten van een kopje thee; het is namelijk een thee-huis. Ook is er een grote tuin waar on-der andere groente wordt verbouwd. Het initiatief kwam van woningcor-poratie SWZ, ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan. Het Earthship staat in Doepark Nooterhof en wordt geëxploiteerd door studenten van De Landstede.

Anneke Korthout (39 jaar), gaat met haar man en twee kinderen in het ‘ecodorp’ wonen.

gebouwd, dus kan het wat langer duren. Wanneer er wordt begonnen met de bouw van het dorp is nog niet zeker. Het ligt namelijk nog niet vast waar het dorp pre-cies komt. Maar volgens Anneke komt dat vanzelf. “Er zijn zoveel mensen die naar ons toekomen omdat ze willen helpen. Ik weet zeker dat wanneer de tijd rijp is, er een stuk grond beschikbaar komt voor ons.”

Vlnr: 1 Het eerste Earthship in Nederland staat in Zwolle. 2 Flessen en autobanden gevuld met aarde vormen de muren. 3 Ramen gericht op het zuiden zorgen voor veel lichtinval waardoor er planten binnen kunnen groeien. 4 Resultaat: Een kleurrijk geheel.

“Waar het echt om

gaat is dat je niet meer neemt dan je

nodig hebt.”

q

24 P!T

Page 14: P!T   012009

26 SportMind P!T 27

INTERVIEW PORTRET

Hij neemt een flinke trek van zijn sigaret en krabt wat op zijn hoofd. Na een tijdje komt er een volmondig ‘ja’ uit zijn mond. ”Ik voel me sinds een maand echt onder-nemer.” Daar moet hij even over naden-ken. “Ik merk wel wat er allemaal bij komt kijken.” Een nieuwe functie als reisleider, een nieuw bedrijfje. “ Het voelt wel goed.” Al meer dan drie jaar speelde hij met de gedachte een eigen bedrijf te starten. Sinds begin dit jaar mag hij zich eindelijk zelfstandig noemen. Ondernemer was hij al: “Maar dit is toch anders dan wat ik hiervoor heb gedaan.”

Geert Barelds is van kinds af aan geïnteresseerd in koken. Hij werd kok en heeft sindsdien al vele keukens versleten. Jarenlang leidde hij verschillende eetten-ten. Zijn laatste klus was het managersc-hap bij La Place (V&D) in Deventer. “Ik had daar de leiding over zo’n vijfendertig mensen die in de keuken werkten. Ik zocht graag het grijze gebied op, een beetje op het randje balanceren van wat binnen het concept past en wat net niet. Dat kon daar goed. Soms hielden ze me wel tegen, maar dat vond ik juist een uitdaging.” Toch had hij het ineens gehad met dat meekijken over zijn schouder. “Het concept dat ze bij La Place gebruiken biedt wel kansen, maar een eigen bedrijf is voor mij een grotere uitdaging. Nu is alles wat je doet vanuit je eigen gevoel, je doet het omdat je het leuk vindt en omdat het van jezelf is.”

Barelds nam het er goed van. Na zijn tijd bij La Place reisde hij veel en dacht hij na over zijn toekomst. Het reizen beviel hem zo goed, dat hij er zijn werk van maakte. Hij richtte InterSisu op en besloot zich te richten op de reismarkt. “Wat is er nu mooier dan met een groep naar Zweden of Finland te gaan en om daar te werken aan teambuilding. Het is geweldig om die ervaring met anderen te delen”, zegt de 36-jarige ondernemer enthousiast. Naast de werkzaamheden voor zijn eigen bedrijf klust Barelds nog wel bij. “Ik werk partti-me bij het provinciehuis Overijssel, ook in de keuken. Dat moet wel, anders komen we niet rond. Wij kunnen niet alleen maar

reizen organiseren en er van leven. Dat gaat gewoon niet. We doen het omdat we het leuk vinden.”

ConnectiesHij was kok, zij reisleidster in Scandinavië. Voor hun bedrijf reis-den Barelds en zijn geliefde vaak naar Scandinavië. Ze deden onderzoek naar de mogelijkheden om zich in Zweden en Finland als bedrijf te vestigen.

Samen leerden ze in de loop van de tijd een hoop mensen kennen. “Vooral in Finland heb ik veel contacten opgedaan”, vertelt de ondernemer. Barelds vriendin Wenche kende, vooral in Zweden, ook al een hoop mensen uit haar periode als reisleidster. Barelds ogen flonkeren als hij over de locatie in Finland vertelt. “Drie

huizen op een landgoed aan een geweldig meer. Wat wil je nog meer? We werken sa-men met een Fin die de huizen daar heeft gebouwd. Die huizen huren we. In eerste instantie richten we ons op Finland. Zwe-den is een volgende stap.” Kauwend op een pen verrast Barelds door na een stilte ineens te beginnen met praten. “Eigenlijk ondernemen we op een vrij gemakkelijke manier. We hoeven geen grote investerin-gen te doen en aan personeel hoef ik nog niet te denken. We willen alles zelf graag begeleiden. We willen gebruik maken van bestaande locaties, we kennen daar veel mensen die graag met ons samen willen werken”, zegt Barelds enthousiast. “Zonder die connecties begin je niks. Die moet je gewoon hebben”, voegt zijn vriendin en zakenpartner toe. Het is de bedoeling dat InterSisu de mensen daar goed onderbrengt. “Je moet je inderdaad wel onderscheiden. Er zijn wel meer mensen die de incentive markt hebben ontdekt”, beweert Barelds. “Incentive betekent letterlijk stimuleringsregeling.

Door: Thomas Tobé

Eén van de huizen waar de activiteiten plaatsvinden.

“Ik voel me echt ondernemer”

Het ultieme buitenspelen

InterSisu staat voor ‘kracht’, ‘van binnen uit’ en ‘naar de kern’. En dat alles ook nog eens ‘samenhangend’. De twee oprichters Geert Barelds en Wenche Spanhaak organiseren reizen voor groepen in Finland en Zweden. Zo leren teams elkaar beter kennen. Iets heel anders dan Barelds voorheen deed. Even weg uit de dagelijkse sleur, opgesloten in de vrij-heid. Een inspirerende reis. Even back to basic in het noorden van Europa. “Voor bewuste teambuilding zit je goed bij ons.”

t

“In de natuur besef je dat je leeft”

Page 15: P!T   012009

P!T 28 P!T 29

PORTRET QUIZ

Een soort van bonus voor het personeel, maar dan niet in geld.” Klanten hebben een belangrijke rol in het samenstellen van het programma. “Wij hebben natuur-lijk wel invloed op de inhoud, maar er ligt niet één of ander plan klaar wat gevolgd moet worden. Het aanbod van wat er al-lemaal kan is gewoon heel groot. We zijn heel flexibel”, vertelt Barelds.

Terwijl hij een slok neemt van een heerlijk gebrande espresso vertelt Barelds hoe een teambuildings dag in Scandinavië eruit gaat zien. “Een goed ontbijt is erg belang-rijk omdat je de hele dag op pad bent. Daarna geven we mensen uitleg over de natuur en de omgeving. De mensen krij-gen bijvoorbeeld een mandje en een mesje mee om paddenstoelen te plukken. ’s Middags drinken we koffie met een lekker broodje bij een knisperend vuurtje. Aans-luitend is het tijd voor een actief prog-ramma. Wenche neemt de mensen mee en dan gaan ze bijvoorbeeld kanovaren, hiken of mountainbiken. Intussen ben ik bezig met het eten van die avond waar de geplukte paddenstoelen een rol in spelen. We eten dan bijvoorbeeld zelfgerookte paling of zalm. Dan maak ik gebruik van

mijn achtergrond als kok. Iedereen moet dat Scandinavië-gevoel gewoon ervaren.”

De gedrevenheid waarmee de twee praten klinkt aanstekelijk. “Ons doel met de reizen is dat mensen zichzelf even over-geven aan de natuur. Los van alle hectiek, lekker ontspannen”, vertelt Wenche Spanhaak. “Ja, als je midden in de natuur staat besef je pas dat je leeft”, vult Barelds aan. The sound of silence, het horen van de natuur. Dat is het mooiste, daar doe je het voor. Eigenlijk is het gewoon buitenspe-len, maar dan ultiemer.”

Anders“Pfff, lastige vraag”, verzucht Barelds als ik hem vraag hoe hij als eigen baas in het leven staat. Na een tijdje weet hij het. “Er is nu wat meer onbekend in mijn leven. Normaal gesproken ben je gewoon aan het werk bij een bedrijf, volgens een contract. Je weet dat je morgen weer naar je werk moet. Je doet wat je moet doen, weet waar je aan toe bent en je dag is ten einde. Nu is het zo dat ik een bepaald deel van mijn werk afrond maar toch ook weer niet. Op ieder moment kan er een vraag binnenkomen. Een vraag voor een offerte

bijvoorbeeld. Ik weet gewoon nooit wat er gaat komen.” Het scheiden van privé en zijn bedrijf kan Barelds goed. “Ik kan voor mezelf goed bepalen wanneer ik stop met werken, ook al is mijn werk hier thuis. Als ik de laptop dichtklap is het ook klaar voor die dag. Er zal heus nog wel een hersenspinsel door mijn hoofd schieten van wat ik nog allemaal moet doen, maar ik ben er niet continu mee bezig.” Tijd voor zichzelf heeft Barelds nog wel. “Maar als het drukker wordt zal het betekenen dat ik weinig vrije tijd heb. Maar mijn werk is wel mijn hobby. Op dit moment is het allemaal nog goed te combineren. Ik ben ook blij met de provincie als werkge-ver. Mijn baas is flexibel als ik iets voor InterSisu moet doen. Als ik een reis aan het voorbereiden ben, of als ik op reis wil kan ik makkelijk schuiven in mijn uren bij de provincie. Als ik maar aan mijn aantal uren kom.”

Over de toekomst is Barelds helder. “Ik ga nu steeds meer tijd in InterSisu steken en probeer mijn werk voor de provincie zo langzaam aan af te bouwen. Over ander-half jaar willen we er van kunnen leven. Ik verwacht dat we dat wel gaan redden."q

Een zonsondergang op een winterdag in Finland.

“Iedereen moet dat Scandinavië- gevoel gewoon ervaren”

Hoe vaak reis je per vliegtuig? 1. Nooit (35 pt)2. Eens in de drie jaar (30 pt)3. Een à twee keer per jaar (15 pt)4. Vaker dan twee keer per jaar (-10 pt)

Hoe vaak pak je de auto?1. Ik rij zelden of nooit (40)2. Minder dan 100 kilometer per week (30)3. 100 tot 500 kilometer per week (20) 4. Meer dan 500 kilometer per week (-10)

Welke brandstof tank je?1. Benzine, gas of diesel met roetfilter (10)2. Diesel zonder roetfilter (0)3. Ik rijd in een hybride (30) 4. Biobrandstof of aardgas (30)5. Geen, ik heb geen auto (40)

Houd je tijdens het autorijden rek-ening met het brandstofverbruik?1. Ja (30)2. Nee (0)3. Soms (15)4. Nee, ik zei toch al: ik rijd geen auto (35)

Hoeveel wasjes draai je per week?1. Een tot drie per week (30)2. Eentje per dag (20)3. Meer dan 1 was per dag (0)

Gebruik je een wasdroger?1. Ja (10)2. Nee (20)

Laat je apparaten in huis op stand-by staan?1. Nee, nooit (20)2. Soms (10)3. Ja, bijna altijd (0)

Hoe lang douche je gemiddeld?1. Minder dan 5 minuten (25)2. 5 tot 10 minuten (20)3. Langer dan 10 minuten (0)

Heb je een waterbesparende douchekop?1. Ja (10)2. Nee (0)

Stel: je koelkast is kapot en kan niet gerepareerd worden. Wat doe je?1. Ik koop een nieuwe (20) 2. Ik kijk of ik er tweedehands een kan krijgen (10)3. Ik zet mijn bederfelijke waar in de kelder (20)4. Ik doe niks, ik kan wel zonder koelkast (0)

Hoe ga je naar je werk/naar school?1. Lopend (30)2. Met de fiets (40)3. Met de auto (0)4. Met het openbaar vervoer (20)5. Niet van toepassing (30)

Maak je gebruik van groene ener-gie?1. Groene energie, wat is dat? (5) 2. Gedeeltelijk (10)3. Volledig (20)4. Nee, helemaal niet (0)

Hoeveel spaarlampen gebruik je in huis?1. Niet een (0) 2. Enkele (10) 3. 30 tot 50 procent van de lampen in huis (20) 4. Meer dan 50 procent van de lampen in huis (25) 5. Ik gebruik eigenlijk alleen spaarlampen (0)

Zet je de verwarming lager als je het huis verlaat en verder niemand thuis is?1. Nee, daar let ik nooit op (0) 2. Soms, als ik er aan denk (15) 3. Ja, altijd (30)

Is je huis geïsoleerd?1. Ja (30) 2. Nee (0) 3. Gedeeltelijk (15)

Als het ‘s winters te warm is in huis, dan...1. Doe ik een raam open (10) 2. Zet ik de verwarming/kachel lager (20) 3. Doe ik een trui uit (-10)

Als ik boodschappen doe...1. ...koop ik alleen groente en fruit van het seizoen uit Nederland (20) 2. ...koop ik het liefst exotische verse producten (0) 3. ...koop ik gewoon wat ik nodig heb, ongeacht waar het vandaan komt (-10)

Hoe was jij je handen?1. Met koud water (10) 2. Met warm water (0)

Zet je jouw computer uit als je iets anders gaat doen?1. Ja (30) 2. Nee (0) 3. Overdag staat hij aan, ‘s nachts zet ik ‘m uit (10)

Laat je het licht branden in ruimtes waar niemand is? 1. Nee, ik doe het licht uit (20) 2. In sommige ruimtes laat ik het licht aan, dat staat gezelliger (0) 3. Ik hou niet van donker, dus ik laat overal het licht aan. (0)

UITSLAGTel de punten achter de door jouw gekozen antwoorden op en kijk hier hoe groen jij bent!

-30 en 175 punten:Je bent toe aan een groen heropvoed-ingskamp. Je rijdt veel te veel auto en vliegt er lustig op los. Het interesseert je weinig wat de klimatologen ons al-lemaal te vertellen hebben. Als je maar lol hebt, nietwaar?

175 tot 350 punten:Jij bent gemiddeld, gematigd, geen uitschieter, geen hardliner, maar een verstandige middenmoter die af en toe, maar wel op de juiste momenten aan het milieu en het klimaat denkt. Maar je kunt je leven nog beteren.

350 tot 525 punten:Tja, overdrijven is ook een vak. Jij wordt waarschijnlijk door je collega’s aangekeken als dat mens dat iedereen voortdurend de les leest over het milieu. Maar daarom niet getreurd, want jij houdt je immers bezig met de grote wereldproblemen en dan is zo’n klein sociaal probleempje peanuts, toch?

De wereld warmt op en we moeten wat doen! Probeer jij energiezuinig te leven? Doe nu de zelftest ‘Hoe groen ben jij?’ en kijk hoe milieu-bewust jij bent.

Page 16: P!T   012009

30 P!T P!T 31

ACHTERGROND ACHTERGROND

‘Groen’ één worden met de natuurMilieuvriendelijk leven is

ontzettend achterhaald.

Pas als je ‘groen’ dood

gaat ben je een echte na-

tuurliefhebber. Natuur-

lijke begrafenissen worden

steeds populairder. In een

kartonnen dooskist in het

bos begraven worden is al

helemaal een trend.

Door: Thijs Rösken

We vervuilen de aarde met onze aanwezig-heid. Eigenlijk is de mens al milieuver-vuilend door te leven. Hoe eerder we dood gaan, hoe beter voor de natuur. Dit komt niet alleen doordat we minder lang auto’s gebruiken of afval in de natuur gooien, maar doordat ons lichaam nog minder vervuild is. Duizend jaar geleden was de mens nog puur natuur. Nu bevat ons lichaam bij overlijden allerlei giftige stoffen. Door medicijnen, sigaretten en drank gaat je lichaam vol gif de grond in, waardoor begraven een soort afval lozen wordt. Helemaal als je bedenkt dat er per jaar ongeveer 140.000 uitvaarten plaatsvinden.

Korter leven om het aantal schadelijke stoffen in je lichaam te beperken is na-tuurlijk geen optie, maar hoe gaan we dan zo natuurlijk mogelijk de grond in? Je verwacht bij een ‘groene’ uitvaart geen crematie. Toch is cremeren even schade-lijk als begraven. Bij een crematie worden er schadelijke stoffen uitgestoten bij de verbranding, maar bij een begrafenis heeft de grond nog tientallen jaren met bodemverontreiniging te maken. Toch kan je bij een begrafenis de milieuvervui-ling behoorlijk beperken. Bij een doorsnee begrafenis gaat de overledene met zijn of haar zondagse kleding een mooi gelakte houten kist in, om na de opbaring met een lijkwagen van het merk Chevrolet richting de begraafplaats te gaan. Daar

aangekomen laat men de kist in een rechthoekig gat zakken om vervolgens nog enkele persoonlijke dingen mee te geven. Bijvoorbeeld een beeldje van Jezus of een schilderijtje van de kleinkinderen. Na de uitvaart komt er over de lengte van het graf een natuurstenen afdekplaat. Er zijn rouwkransen gelegd en de overledene krijgt aan het hoofdeinde een herdenk-ingssteen. Vaak van mooi natuursteen met daarop in zilveren letters de naam en geboorte- en sterfdatum. Een prachtig scenario voor een plechtige begrafenis, al pak je het als milieuliefhebber liever anders aan. Immers, alle elementen van de uitvaart kunnen ‘groener.’

Bijvoorbeeld de kist. Om in stijl het aardse toneel te verlaten kiezen mensen graag voor een gelakte kist. Michael Jack-son werd voor 18.000 euro begraven in een kist van brons, verguld met 14-kara-ats goud en bekleed met blauw fluweel.

Beter afbreekbaar en daardoor milieuvr-iendelijker, zijn materialen als ongelakt hout, karton en riet. Liesbeth Verhaegh-Janssen is mede-eigenaar van Janssen Uitvaartkisten, een bedrijf dat al jaren milieuvriendelijke doodskisten maakt. “Deze kisten zijn gemaakt van hout waar een herplantplicht voor geldt. Voor elke kist wordt dus een nieuwe boom gepland. Daarnaast verspillen we geen hout bij de productie van kisten. We gebruiken overblijfselen om onze bedrijven mee te verwarmen en met de houtkrullen vullen we de hoofdkussens in de kisten. Ook de katoenen of linnen bekleding van de kisten is goed afbreekbaar en dus milieu-vriendelijk.”

Een ‘groene’ kist is al een hele verbetering, maar als je het meteen echt goed aan wilt pakken dan moet je naar St. Odiliënberg. In het noorden van Limburg ligt in een bosrijke omgeving de natuurbegraafp-

laats Bergerbos. Op het eerste gezicht lijkt het eerder een bos dan een begraafplaats. Huub Kluijtmans, trotse eigenaar van de natuurbegraafplaats, legt de overledenen kriskras door het bos. “Bij ons liggen de graven door elkaar als een soort lappende-ken. Door verschillende afmetingen van de graven en de vrijheid van mensen om zelf hun plek uit te kiezen ligt alles niet in symmetrische rijen zoals bij een ‘normale’ begraafplaats.” Toch is natuurbegraafp-laats Bergerbos geen chaos van graven. De graven zijn beplant met bosplantjes, het enige dat doet denken aan een ‘normale’ begraafplaats zijn kleine stenen met na-men erop. Naast de graven zijn ook de uitvaarten bij Bergerbos ‘groen.’ Er worden uitsluitend milieuvriendelijke kisten gebruikt en de herdenkingsstenen zijn zwerfkeien. Op veel begraafplaatsen zijn natuurstenen monumenten gebruikelijk. Het klinkt misschien milieuvriendelijk, maar dat is het totaal niet. De vervaardig-ing van natuursteen is ontzettend slecht voor het milieu.

Op begraafplaats Bergerbos is geen plaats voor mensen die niet geheel milieuvr-iendelijk begraven willen worden. Al is dit voor Kluijtmans geen probleem, want de meeste klanten van hem zijn al erg milieubewust. “Ongeveer drie-

kwart van de mensen die bij Bergerbos op bezoek komen hoef ik niets meer te vertellen over duurzame kisten en de kledingsvoorschriften voor begrafenissen. Zij hebben dat zelf al lang uitgezocht. Ongeveer twintig procent van de mensen moet ik dat nog wel even voorleggen. De meesten zien dat dan ook wel in. Anders kunnen ze beter een andere begraafp-laats zoeken.” Als Kluijtmans het over kledingsvoorschriften heeft doelt hij op de duurzaamheid van kleding van de overledene. Panty’s en schoenen zijn slecht afbreekbaar en blijven dus uit de kist. Deze eisen zorgen niet voor minder belangstelling. “In België en Duitsland is begraven in de natuur haast onmogelijk, dus komen ze hier naartoe. Vorige week hadden we zelfs iemand uit Zwitserland!”

Kluijtmans ziet de milieuvriendelijke uit-vaart aan populariteit winnen en merkt allerlei trends op. Zo worden er steeds vaker mensen begraven in een lijkwade of een kist van karton of riet. Een lijkwade is een soort katoenen zak die in plaats van een kist gebruikt kan worden. “Duurzaam begraven met bijvoorbeeld lijkwaden is eigenlijk pas een jaar of vijf geleden be-gonnen. Nu is het een echte trend. Toen hadden we ongeveer één begrafenis per jaar met een lijkwade, maar inmiddels wel

twintig. De manden kisten zijn nu erg populair, de kartonnen variant is iets minder in trek. Doordat de ‘doosk-ist’ gemaakt is van een stevige versie golfkarton, is het voor veel mensen te duur.” Het idee dat de uitvaart door een lijkwade of kartonnen kist minder plechtig wordt bestrijdt hij. “ Je denkt zeker dat de begrafenisondernemer en ik dan de lijkwade het graf in jonas-sen. Nee, als er voor gekozen is om iemand in een lijkwade te begraven dan wordt het lichaam op een plank gelegd. Met behulp van touwen wordt de overledene in het graf gelegd. Kar-tonnen kisten worden meestal eerst in een houten kist geplaatst, waarbij uiteindelijk alleen het kartonnen deel de grond in gaat. Op die manier is het goed mogelijk om toch stijlvol en plechtig te begraven.” q

Meer info over een natuurbegrafenis?Je vindt het op de website van begraafplaats Ber-gerbos: http://www.natuurbegraafplaats.nl.

Is het je allemaal nog niet groen genoeg?Kijk dan op http://www.groene-uitvaart.nl voor tips om je uitvaart door en door groen te maken.

Huub Kluijtmans van natuurbegraafplaats Bergerbos: “Ik wil milieuvriendelijke uitvaarten, anders kunnen ze beter een andere begraafplaats zoeken.“

Van boven naar beneden: Kist Michael Jackson, kartonnen ‘dooskist’ en Manden kist.

Page 17: P!T   012009

32 P!T P!T 33

REPORTAGE INFORMATIE

Bewust eten is hip en ie-dereen lijkt er verstand van te hebben. De lijnende Nederlander beschouwt zichzelf na de zoveelste mislukte dieetpoging als voedingsdeskundige. On-dertussen wordt Sonja Bakker uitgeroepen tot dé afvalgoeroe van de Lage Landen. De stellingen over eten verschillen als dag en nacht. Is melk gezond of kankerverwekkend? Is ein-deloos water drinken goed of kan heel veel ook teveel zijn? Waar ligt de grens tussen bewust eten en het geloven in voedselfabels?

Door: Marianne Tillema

“Ooit had ik eens een cliënte, een oudere dame, die mij vertelde dat ze nooit taart at. Zelfs niet op haar eigen verjaardag”, vertelt diëtiste Barbara van der Sluis. “De oudere dame vertrouwde mij toe dat ze op feestjes alleen een tompouceje at.” Een typisch voorbeeld van iemand die haar eigen regels opstelt als het om eten gaat, volgens Barbara. “Lijnen is gewoon erg lastig en mensen hebben vaak de neiging om hun misstappen goed te praten. Bovendien wordt er zoveel gezegd en geschreven over voeding dat het voor een leek moeilijk is fabels van gegronde informatie te onderscheiden. Het is dus logisch dat sommige mensen er dit soort wijsheden op na houden. Maar of je nu een slagroompunt eet of een tompouce, dat maakt in feite natuurlijk weinig uit.”

Zelf nadenken over eten Bij menig Nederlander staat gezond eten hoog op de prioriteitenlijst. Gezonde voeding wordt tegenwoordig immers aangeprijsd via elk denkbaar medium. Producten met ‘nu nog minder vet’, logo’s

die de graad van gezondheid duidelijk moeten maken en bekende Nederlanders die reclame maken voor verschillende soorten diëten. Het probleem volgens Van der Sluis is dat veel mensen zelf niet nadenken voor ze hun leefstijl om-gooien. “Toen het Sonjabakkeren zijn intrede deed was het massale hysterie. Een mooi boek met mooie plaatjes, lekkere recepten en iedereen was om. Terwijl dit dieet eigenlijk gewoon een crashdieet is. Dat houdt in dat bij het volgen er van, je wel erg afvalt maar dat je lichaam te weinig voedingstoffen binnenkrijgt. Half Nederland liep er dus ondervoed bij. Het is belangrijk om je toch even goed te verdiepen in wat zo’n dieet nou precies doet met je lichaam. Want hoewel je er ontzettend van kunt afvallen is het ook met het Sonja Bakker dieet bijna zeker dat je de verloren kilo’s uiteindelijk weer terug krijgt.”

Voedselfabels Dat voeding een veelbesproken onder-werp is kunnen we gemakkelijk stellen. Bijna iedereen heeft wel iets te zeggen over voeding. Dit is mede de oorzaak van het probleem voedselfabels. “Op internet alleen al worden zoveel onjuistheden geschreven over voeding. Er bestaan ontzettend veel fabels over voeding. Bijvoorbeeld dat melk kankerverwekkend is, terwijl Het Voedingscentrum melk nog steeds in de schijf van vijf heeft staan. Ein-

deloos water drinken zou goed zijn, want hoe meer vocht hoe beter. Onzin. Teveel water is niet goed en voor de anderhalve liter vocht die een mens per dag nodig heeft, mag ook frisdrank, vruchtensap en zelfs koffie en thee gedronken worden. Koffie en thee ontrekken namelijk geen vocht uit het lichaam”, aldus Barbara. Ge-frustreerd raakt ze niet van alle onjuiste informatie over eten. “Het is heel begrijpe-lijk dat mensen soms door de bomen het bos niet meer zien. Maar dat totale gebrek aan inzicht van sommige mensen levert soms ook grappige taferelen op. Zo was een cliënt van mij ooit aan de aanvullende drinkvoeding voor zijn longaandoening. Deze meneer vertelde mij met een stalen gezicht dat hij het spul zo vies vond, dat ie het altijd maar aan zijn kleinzoon gaf.”

Voeding is ingewikkeldWaar het volgens Barbara op neer komt, is dat veel mensen erg eigenwijs zijn als het om eten gaat en gevoelig zijn voor reclame. “Voeding is erg ingewikkeld en zelfs voor diëtisten is het moeilijk te beoordelen welke producten goed zijn en welke minder goed. Dat de schijf van vijf om de zoveel tijd een beetje veran-dert, is daar een goed voorbeeld van. Veel stellingen over voeding zijn nog niet wetenschappelijk bewezen. Mijn advies is daarom: denk zelf goed na over wat je eet en neem niet klakkeloos over wat er in de media wordt gezegd.”q

“Zelfs diëtisten we-ten niet precies wat wel gezond is en wat minder”

“Over eten wordt veel te veel geluld”

BN-ers delen dierenhandtekeningen uit op de Dam

Vergeten DierendagMenig diereneigenaar zal op dieren-

dag zijn huisdier in het zonnetje heb-

ben gezet. Waar de hond misschien

een extra lange wandeling kreeg, zijn

er ontzettend veel dieren die deze vrij-

heid niet kennen. Ze zitten een leven

lang opgesloten in veel te kleine hok-

ken, worden gebruikt als proefdieren,

doorgefokt, mishandeld of gedumpt.

De Dierenbescherming verzamelde

zich daarom op maandag 5 oktober

op de Dam in Amsterdam, met een

oproep aan mensen deze ‘vergeten

dieren’ eens niet te vergeten.

Door: Tina Walsma

“Als je iets niet mag vergeten, dan zet je het op je hand. Om de dieren niet te vergeten zetten wij een dier op onze handen.” Niels Dorland, medewerker van de Dierenbescherming houdt demonstratief zijn hand omhoog, in de palm is kikker getekend. “Het teken is ook herkenbaar voor mensen omdat het logo van de Die-renbescherming ook een hand is.”

Een niet onterechte vraag is waarom deze vergeten dierendag nodig is, de Nationale Dierendag van 4 oktober was immers ook bedoeld voor de vergeten dieren? “Vorig jaar nam de Dierenbescherming afstand van de nationale dierendag, we vinden dat die veel te commercieel is geworden”, is de verklaring van Dorland.

Bekende Nederlanders, waaronder Georgina Verbaan, Ruud de Wild en Nicolette Kluivert deelden de dierenhand-tekeningen op de Dam uit. Dorland geeft aan tevreden te zijn over de opkomst. “Natuurlijk hoop je altijd op meer”, geeft hij lachend toe. “Maar ik heb zo’n acht fotografen zien lopen en we hebben lan-delijk veel bekendheid gehad.”

De reacties van voorbijgangers waren positief, er werden verschillende groeps-foto’s gemaakt. De actie heeft de Dieren-bescherming veel publiciteit opgeleverd. In de weken ervoor werd een oproep aan de mensen gedaan door middel van een televisiespotje en posters. Rond het mid-daguur pakten de medewerkers voldaan hun spulletjes op, een dag die naar eigen zeggen zeker voor herhaling vatbaar is. q

“Als je iets niet mag vergeten,dan zet je het op je hand”

Bekende Nederlanders, waaronder Georgina Verbaan, deelden 5 oktober dierenhandtekeningen uit op de Dam in Amsterdam.

Page 18: P!T   012009

Bever Outdoor Adventure WeekendWanneer: 16-18 oktober en 30 oktober-1 novemberWaar: Belgische Ardennen-Adventure Hill en Sport PointKosten: € 99,00 per persoon. Inclusief: 2 overnachtingen, 2x ontbijt, 2x lunchpakket, 1x barbecue, 3 activiteiten naar keuze, alle materialen voor de activiteiten, instructie en boe-kingskosten. Tijdens deze avontuurlijke weekenden staat gezelligheid, sportiviteit, avontuur en natuur centraal. Activiteiten die beoefend worden zijn: abseilen, rotsklimmen, boogschieten, Nordic Walking, mountainbiken en kanoën. Aanmelden: in al onze winkels. Voor meer informatie, ga naar

34 P!T P!t 35

GADGETS

Deze klok heeft geen batterijen of stroom nodig. Aan

water heeft hij meer dan genoeg. De klok is in verschil-

lende kleuren te verkrijgen. Hij geeft niet alleen de tijd

en datum aan, u kunt hem ook gebruiken als bloempot.

€12,99

Heeft u al gehoord van de nieuwe trend, die helemaal

overgewaaid is uit India en Nepal? Milieuvriendelijk was-

sen, het kan nu met wasnoten. Het zakje wasnoten wordt

opgestuurd in een milieuvriendelijke verpakking. Een pak

wasnoten van 0,5 kg kost ongeveer €4,00

Gadgets voor de milieubewuste mens

WaterklokWasnoten

Mini zonnepaneel

Sun jar

Pas op, kaars! U heeft een concurrent: de sun

jar. De sun jar is een milieuvriendelijk lichtje.

Overdag slaat de sun jar licht op en ’s nachts zet

het potje het zonlicht automatisch om in een

romantisch lichtje. €29,95

Dé gadget voor de milieubewuste mens: het mini zon-

nepaneeltje. Geschikt om mee te nemen op vakantie

voor bij de tent. Maar u kunt hem ook gewoon thuis

gebruiken. Het paneeltje is 95 mm bij 58 mm, 1,5V

200 mA. €17,79

AGENDA

Engelenworkshop met frequentieverhogende oefeningen

Wanneer: 7 & 8 november 2009 van 10.00 - 17.00 uurWaar: ApeldoornKosten: E 120,-

De Engelenworkshop is een 2-daagse cursus. Heb je dit jaar de try-out van 1 korte dag meegemaakt, dan kun je het hele weekend meedoen en betaal je slechts 85 euro.

Het doel van deze workshop is om beter contact te leren maken met de verschillende Energievelden van Gidsen en Engelen en om hier gebruik van te kunnen maken.

Aanmelden?Stuur een e-mail naar [email protected] of telefonisch: 055 - 542 7870. Voor meer informatie, ga naar www.spiritueelbewustzijn.nl

Numerologisch mandala tekenen

Wanneer: 14/28 oktober, 11/18/25 november, en 9/16/23 december 2009 van 9.30 - 12.00 uur Waar: Prins Bernhardstraat 46, Leeuwarden Kosten: E 185,- en voor de aura reading betaal je slechts E 20,- inclusief CD opname. In acht lessen leer je je eigen geboorte mandala te tekenen. Tijdens deze cursus is er de mogelijkheid om je aura te laten lezen. Hierdoor vergroot je je inzicht in je eigen leven op dit moment en kun je de opgedane kennis verwerken in je eigen mandala. Materiaal: breng je kleurpotloden, passer, liniaal, geodriehoek, gum, pen en papier mee.

Aanmelden? Stuur een e-mail naar [email protected]

Bever Outdoor Adventure WeekendWanneer: 16 - 18 oktober en 30 oktober - 1 november 2009Waar: Belgische Ardennen-Adventure Hill en Sport PointKosten: E 99,- per persoon. Inclu-sief: 2 overnachtingen, 2x ontbijt, 2x lunchpakket, 1x barbecue, 3 activitei-ten naar keuze, alle materialen voor de activiteiten, instructie en boe-kingskosten.

Tijdens deze avontuurlijke weekenden staat gezelligheid, sportiviteit, avontuur en natuur centraal. Activiteiten die beoefend worden zijn: abseilen, rotsklimmen, boogschie-ten, Nordic Walking, mountainbiken en kanoën. Aanmelden? In alle Bever Zwerfsport winkels. Voor meer informatie, ga naar www.bever.nl

Tentoonstelling: Lang zal je leven!

Wanneer: 5 oktober 2009 - 27 februari 2010Waar: Museon, Den HaagKosten: E 7,50

Leef je wel gezond? En hoe gelukkig ben jij eigenlijk?

Over al deze vragen heeft het Museon een tentoonstelling gemaakt: Lang zal je leven.

Ontdek of je wel gezond leeft door je te meten en te wegen en stel een eigen maaltijd samen en laat die beoordelen.

Hoe fit en behendig ben je?

Roei tegen een tegenstander, fiets op de cyclo-trim of rijd eens op het rolstoelparcours. Aan het eind van de activiteiten kun je je persoon-lijke resultaten uitprinten en zien hoe je hebt gescoord ten opzichte van je leeftijdsgenoten.

Voor meer informatie: www.museon.nl

Bos in herfsttooi

Wanneer: 14 oktober 2009 van 14.00 - 16.00 uurWaar: Bosrestaurant ’t Peeske, Peeskesweg 12 te Beek.Kosten: E 2,- voor kinderen tot 12 jaar, E 7,- voor niet-leden en voor leden is het E 4,- Ga in de herfst eens met de boswachter op stap, want er is dan veel te beleven in het bos! Nu de dagen korter en wat kouder worden, maakt de natuur zich op voor de winter. U maakt een mooie wandeling en ziet alle pracht en praal van het bos. Loopt u mee?

Aanmelden?www.natuurmonumenten.nl

Page 19: P!T   012009

36 P!T

REPORTAGE

Twente Milieu: een da g achter de schermen“We worden wel eens gebeld om e en hennepkwekerij uit te ruimen”Iedereen produceert afval. Alleen, weet iedereen wel wat er allemaal gebeurt met dat afval? Wie en wat er allemaal mee gemoeid is? Onze P!T-redactrice Janneke Schaap nam een kijkje achter de schermen bij Twente Milieu in Almelo en zag hoe milieuvrien-delijk het er bij afvalverwerkingsbedrijf Twence, in Hengelo, aan toe gaat.

Door: Janneke Schaap

Het is kwart over acht in de ochtend. De heren van Twente Milieu staan mij op het station van Almelo al op te wachten. Ik mag mee in het busje met open laadbak. Vandaag laat werknemer Johnny Drosten zien hoe het werk bij Twente Milieu er uit ziet. Hij heeft vandaag dienst met collega Luuk. We gaan op pad in de gemeente Almelo.

Bruin- en witgoed ophalenUitgerust met een bladblazer en een paar oranjekleurige hesjes die naast mij ach-terin in de wagen liggen, gaan we bruin- en witgoed ophalen. Johnny vertelt: “De mensen uit de gemeente bellen naar Twente Milieu dat ze bruin- en/of witgoed hebben dat opgehaald moet worden. Je moet dan denken aan apparaten als televi-sies, vaatwassers en wasmachines. Dit kunnen ze zelf, om wat voor reden dan ook, niet wegbrengen. Ze zetten dit op de stoep. Bij ieder product gaat er honderd kilogram van hun grofvuilpas af. Deze pas krijgt iedere inwoner van de gemeente Almelo. Er staat jaarlijks gratis vierhon-

derd kilogram aan krediet op om spullen te laten ophalen.”

Luuk bezit de lijst met adressen waar we bruin- en witgoed moeten ophalen. Luuk leest hardop voor en loodst Johnny daardoor naar de goede adressen. We halen twee televisies, twee koelkasten, een kacheltje en een wasmachine op. Johnny kent alle postcode-gebieden van Almelo uit zijn hoofd. Luuk noemt hem dan ook ‘een wande-lende TomTom’. Het Twentse dialect vliegt mij om de oren. Dat geldt ook voor de talloze begroetingen naar be-kenden. Eén ding is zeker, ze weten waar ze het over hebben en het is nog gezellig ook!

Twente MilieuMaar wat is Twente Milieu precies voor bedrijf? “Wij zijn een bedrijf dat voor

onze aandeelhoudende gemeenten het afvalbeheer doet”, vertelt Karin Freriksen, communicatieadviseur van Twente Milieu. “In plaats van afval gaan wij eigenlijk meer naar het idee van grondstoffen. Door hergebruik kan afval namelijk weer dienst doen voor de productie van andere producten. Wij noemen het daarom

grondstoffen voor nieuwe pro-ducten. Twente Milieu heeft

het beheer over open-bare ruimten, wij

zorgen ervoor dat die leefomgeving netjes blijft. Het

maaien van gras, rioleringswerkzaam-

heden, plaagdierbestrij-ding en gladheidbestrijding

zijn slechts enkele van onze taken. Wij hebben dienstverlenende overeenkomsten met onze gemeenten. Daarnaast kunnen burgers ons opbellen voor bepaalde acti-viteiten als het huren van een container. Bijvoorbeeld als zij gaan verbouwen.”

Hoogste tijd voor een bak koffie uit de bedrijfskantine van Twente Milieu. We rijden terug naar de stortplaats in Almelo. Nog even het bruin- en witgoed in de goede bakken storten en op naar de kantine. Afgezien van mijzelf en de vrouw die de catering verzorgt, zie ik alleen maar mannen. Zo wil André Maneschijn, ook werkzaam bij Twente Milieu, mij graag iets vertellen over de plaagdier bestrij-ding. “Mensen die last hebben van onder andere muizen, ratten en wespen kunnen naar Twente Milieu bellen. Iemand van ons gaat dan naar het desbetreffende huis en evalueert de omstandigheden. Het kan zijn dat het probleem in het riool ligt. Er wordt dan iemand van de woningcorpo-ratie bijgehaald. In het riool wordt rook geblazen en als er ergens in huis uit een gat rook komt, dan weet je waar het riool gerepareerd moet worden om te voor-

“Van kadavers wordt lippenstift

gemaakt”

Twente Milieu Bron: redactie P!T

P!T 37

REPORTAGE

komen dat er een muis of rat doorheen komt. Bij een wespennest gaat het anders. Dan maak je het gat dicht waar de ‘wer-kers’ doorheen gaan. De wespen kunnen dan niet meer bij de koningin komen en vertrekken. Het nest halen we vervolgens weg”, aldus Maneschijn. Op de vraag van André of ik zo’n nest wil bewonderen zeg ik geen nee. Dat is nog eens een staaltje bouwkunst. Honderden kleine zeshoekjes van een soort papier-maché. Maneschijn vindt het meest interessant aan zijn werk om het probleem op te lossen. “Mensen kunnen erg ongeduldig raken als het ongedierte niet gelijk weg gaat. Je moet de mensen dan rustig houden en ondertus-sen een oplossing voor het probleem vinden.”

BrengputNa de pauze moeten we nog een aantal adressen langs om bruin- en witgoed en een paar containers te halen. Wat Johnny het leukst aan zijn werk vindt is het afwis-selende er van. “Je weet pas kort van te voren wat je te wachten staat. Meestal de middag ervoor zie je op de planning wat je de volgende dag moet doen. Het kun-nen werkzaamheden op de borstelwagen of vuilniswagen zijn, maar ook het opha-len van bruin- en witgoed. Het kan zijn dat je voor de calamiteitendienst aan het werk moet. Dat betekent vaak glas en/of olie van de weg halen na een ongeluk. De snelweg is dan even afgesloten tot jij klaar bent. Ook kun je ingepland zijn voor een hennep- of huisontruiming.”

Weer terug op de stortplaats in Almelo gaat alles weer in de goede bakken. “Kijk, daar ligt al een ton zout klaar voor de wintermaanden”, vertelt Johnny enthousi-ast. Het terrein bevat tevens een brengput waar burgers zelf hun afval kunnen sor-teren en in de daarvoor bestemde bakken kunnen doen. Deze bakken brengt Twente Milieu weer naar afvalverwerkingsbedrijf Twence in Hengelo. Volgens Karin Frerik-sen gaat alleen het huishoudelijk afval naar Twence. “Bedrijfsafval mogen wij zelf verhandelen.” Op het terrein staat tevens een kadaverbak. Daar brengt Twente Milieu, maar ook de Dierenambulance, dode dieren heen. Johnny vertelt dat van de resten dierlijke vetten onder andere lip-penstift wordt gemaakt.

Johnny en Luuk aan het werk Bron: redactie P!T

t

Page 20: P!T   012009

38 P!T P!T

REPORTAGE

TwenceWat houdt het afvalverwerkingsbedrijf Twence in Hengelo, waar Almelo het huis-afval naar toe brengt, in? Op de site van Twence wordt daarover het volgende ge-schreven: “Twence is in de eerste plaats een afvalverwerkingsbedrijf. Door het verwer-ken van afval produceren wij tegelijkertijd energie. Wij verwerken al het huishoude-lijke afval en veel van het bedrijfsafval uit de regio Twente. Het afval wordt veilig en volgens de laatste stand van de techniek gescheiden, geschikt gemaakt voor herge-bruik, gecomposteerd, verbrand of, als het niet anders kan, gestort. Ruim negentig procent van het aangeboden afval wordt omgezet in grondstoffen, bouwstoffen en energie. Op deze wijze dienen wij met elkaar het milieu en werken we aan de toekomst: aankomende generaties moe-ten kunnen rekenen op een verantwoorde en betaalbare verwerking van afval.”

Na onze werkzaamheden in Almelo rijden we door naar Hengelo. Onderweg komen we een gigantische loods tegen waar oud papier opgeslagen staat. Dit wordt gerecycled. Het staat nu al gesorteerd op wit en gekleurd en wordt later per ton verkocht. Bedrijven kunnen dit weer tot nieuw papier en karton verwerken. Zo hoeven er minder bomen gekapt te worden. Dat scheelt weer bomen. Die loods was al groot, maar Twence heeft al helemaal een immens groot terrein. Vrachtwagens rijden af en aan. Volgens

Johnny wel vijfhonderd tot achthonderd per dag. Hij wijst mij een pijp van tachtig meter hoog aan. “De hete lucht uit de verbranding gaat daar doorheen en wordt voor opwekking van stroom gebruikt. As uit verbranding wordt weer voor asfalt gebruikt.”

De stortOm mij heen zie ik een gigantisch grote dampende composthoop. Daarachter een vuilnisbelt, die in rustige tijden van het bedrijf langzaam wordt verbrand. Er zijn verzamelplaatsen voor hout, ijzer en glas. Het meest indrukwekkende is nog wel de stortplaats voor huisafval. Vrachtwagens moeten een omhooglopende weg inrijden. Wij gaan er achteraan met onze, nu toch wel kleine, wagen. We komen in een hal terecht waar elke vrachtwagen achterste-voren zijn laadbak leeg stort in een einde-loos lijkende diepte. Grote kranen grijpen het vuil om het in de verbrandingsovens de dumpen. Met mijn oranje veiligheid-shesje aan kijk ik voorzichtig over de rand. Ik voel mij nu wel erg klein.

Bij Twence zijn ze erg ver waar het gaat om recyclen. Toch is Twente Milieu ook hard bezig om nog meer milieubewust te werken. Freriksen: “Wij zorgen ervoor dat onze voertuigen voldoen aan de laatste eisen. We plaatsen roetfilters, we hebben de nieuwste zuinigste motoren en we verzorgen opleidingen binnen het bedrijf over hoe je zuinig kunt rijden. We houden

ook nieuwe ontwikkelingen in de gaten, straks kun je namelijk op afval gaan rijden. Momenteel zijn wij sterk bezig met het principe ‘afval is grondstof.’ Het is immers na recycling weer bruikbaar. Eind november wordt het inzamelen van plastic ingevoerd in Almelo.”

Rare dingen tijdens het werkDe dag zit er bijna op. Als we weer terug-rijden naar Almelo vraag ik Johnny of ze bij Twente Milieu nog rare dingen meema-ken tijdens het werk. Naast de gewoon-lijke extra zakken die naast containers worden gezet, wordt er ook veel afval gedumpt op stille plekken buiten Almelo. “Denk dan aan autobanden, wiet, bielzen en vuilniszakken. Er is zelfs wel eens een geslacht schaap na een Turks feest gevonden”, aldus Johnny. ‘’We streven naar een schone stad en willen niet dat iedereen overal maar afval neergooit. We worden wel eens gebeld om een hennep-kwekerij uit te ruimen. De politie is daar bij aanwezig. Je vindt die kwekerijen op de gekste plekken. Soms onder de grond in de kruipruimte van het huis. Levensge-vaarlijk vanwege de kans op instorting. Of in een slaapkamer in een kast. Waar dan weer een deurtje inzit en daarachter de wiet. Ooit had eens iemand zijn trouw-ring verloren. Die heb ik tussen het afval teruggevonden”, glimlacht Johnny. Moe, maar voldaan, word ik ’s middags in Almelo bij het station afgezet.q

Afvalverwerkingbedrijf Twence.

Recycle je oude P!Ten ontvang een gratis pak Fair Trade Cacao Poeder

Lever in bij een natuurwinkel bij jou in de buurt

Volgende maand in P!T

Voeding: Keurmerken Reizen: CouchsurfingGezond: HardlopenDuurzaam: Kuyichi kleding

P!T

Jaargang 1 nummer 10 2009

Milieu Energiek

Zelfbewust

Duurzaam

Tog Chöd: Spirituele vechtkunst

MooiWeer Terschelling:

Sportief uitwaaien

magazineLosse verkoop 7,95

Zieke kalfjes,

eet smakelijk!

P!T

wor

dt u

itslu

itend

ged

rukt

op c

hloo

rvrij

ger

ecyc

led

papi

er