Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je...

17
vind je nieuwe thuis Psychologische tips en valkuilen bij een van de grootste beslissingen in je leven speciale uitgave van psychologie magazine i.s.m.

Transcript of Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je...

Page 1: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

vind je nieuwe

thuisPsychologische tips en valkuilen

bij een van de grootste beslissingen in je leven

specialeuitgave

van psychologie magazinei.s.m.

Page 2: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

een h

uis kopen

is een vrolijk

e beslissin

g vol vooru

itgang, h

oop en blijde verw

achtin

g. Maar ook span

nen

d, op het

doodenge af: d

e grootste finan

ciële keu

ze die w

e mak

en in

ons leven

, h

ooguit een

keer of d

rie. Is het w

el echt ‘een

hu

is met m

ogelijkh

eden

’ of staan

we strak

s iedere h

erfst de k

elder leeg te h

ozen en

bleek

de lich

t-in

val alleen zo m

ooi op d

ie ene zom

erse kijk

dag?

In elk

geval du

rven w

e weer, zoek

en w

e weer, k

open

we w

eer: in 2

014

steeg de h

uizen

verkoop

met 4

0 p

rocent in

vergelijkin

g met h

et jaar daarvoor. B

en je je ook

aan h

et oriënteren

op een

nieu

we w

onin

g of wil

je dat b

inn

en afzien

bare tijd

gaan d

oen? D

it boek

je help

t je als kritisch

e vrien

d en

metgezel tijd

ens h

et hu

izen k

ijken

en d

e uitein

delijk

e beslis-

sing. M

et psych

ologische in

zichten

waarm

ee je alle aankoop

valku

ilen

ku

nt om

zeilen. E

en overzich

t van k

enm

erken

die een

hu

is tot een p

ret-tige p

lek m

aken

om te w

onen

. En

een stap

pen

plan

om een

weloverw

o-gen

keu

ze te mak

en d

ie écht goed

voelt. Zodat je een

hu

is koopt dat – zodra de han

dtekenin

gen zijn

gezet, de fin

ancierin

g rond is en

de ak

te is gepasseerd

– een th

uis w

ordt. W

aar je ku

nt d

romen

, leven en

lachen

. Waar je je veilig voelt en

vertrouw

d.

Veel su

cces met h

et vinden

van d

ie plek

.

De red

actie van P

sychologie M

agazine

INTR

OD

UC

TIE

© 2015 Psych

ologie Magazin

e/Weekbladpers M

edia, Postbus 2988, 1000 C

Z A

msterdam

Red

actie: Mariek

e de W

it, vormgevin

g: Rob

Molth

off, correctie: Jan van

der B

ijl

De in

hou

d van

dit b

oekje is geb

aseerd op

psych

ologische in

zichten

uit P

sychologie

Magazin

e. Het b

oekje is red

actioneel on

afhan

kelijk

gemaak

t door P

sychologie

Magazin

e, mogelijk

gemaak

t door d

e NV

M.

Page 3: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

TIPS Form

uleer je eisen en wensen als je je ontspannen en zelfverzekerd

voelt. Dan kom

je makkelijker dicht bij jezelf en laat je je m

inder snel beïn-vloeden door externe factoren.

Een extra hulpmiddel is terugdenken aan huizen w

aar je eerder woonde.

Wat w

as prettig aan die plekken; waar stoorde je je aan, w

at miste je er?

Ga dan eerst drie m

aanden vrijblijvend kijken, ook naar huizen waar je niet

in eerste instantie aan dacht. Zo kun je checken of je wensen en eisen realis-

tisch zijn in combinatie m

et je budget én of je vooronderstellingen kloppen. Is die w

ijk echt zo leuk, zijn nieuwbouw

huizen per definitie sfeerloos? Pas je lijstje daarna eventueel aan.

weet

je wat

je zoekt

?H

eb je al p

recies voor ogen aan

welk

e hard

e eisen je n

ieuw

e hu

is moet

voldoen

? Het is b

elangrijk

om on

dersch

eid te m

aken

tussen

die eisen

en

je wen

sen – d

e ‘leuke extra’s’. In

je wen

senlijstje k

un

je eventu

eel sch

rappen

; in je eisen

lijst in p

rincip

e niet.

Maak

deze lijstjes vóór je b

egint m

et hu

izen k

ijken

. Den

k b

ij het form

u-

leren van

je eisen en

wen

sen n

iet alleen aan

het aan

tal kam

ers en ‘w

el of geen

tuin

’, maar ook

aan zak

en als: in

welk

e wijk

en voel ik

me p

ret-tig, m

oeten er sch

olen in

de b

uu

rt zijn? Is verb

ouw

en een

optie?

EISE

N E

N W

EN

SEN

Page 4: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

waar vo

elen

we o

ns t

huis?

In som

mige h

uizen

voelen w

e ons verloren

en

ongem

akkelijk, a

nd

ere ma

ken on

s nieu

wsgierig,

weer a

nd

ere geven on

s direct een

beha

aglijk

thu

isgevoel. Wa

ar ligt d

at a

an

?

volgen

s de Am

erikaanse om

gevingspsych

ologe Judith

Heerw

agen

voelen w

e ons h

et prettigst in

ruim

tes die aan

sluiten

bij d

e na-

tuu

rlijke b

ehoeftes en

prim

itieve instin

cten d

ie we h

ebben

over-geh

ouden

aan d

e tijd d

at we n

og jagers en verzam

elaars waren

.Z

o heb

ben

we b

ehoefte on

s te ku

nn

en teru

gtrekken

zodat an

deren

ons

niet k

un

nen

zien of h

oren (en

andersom

). Zon

der d

ie mogelijk

heid

zou-

den

we on

s chron

isch gestrest voelen

. Volgen

s somm

ige onderzoek

ers is au

ditieve p

rivacy nóg b

elangrijk

er dan

visuele p

rivacy, vooral als an-

deren

onze gesp

rekken

ku

nn

en op

vangen

.

Page 5: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

We b

aken

en on

s territorium

af door on

ze woon

ruim

te persoon

lijk te

mak

en. D

us sch

ilderen

we d

e mu

ren in

onze lievelin

gskleu

ren, p

assen

we d

e keu

ken

en d

e bad

kam

er aan on

ze wen

sen aan

en stallen

we

bezittin

gen u

it. Dit alles d

raagt bij aan

het gevoel van

privacy.

Ook

contact m

et de n

atuu

r is belan

grijk voor on

s welb

evinden

. Uitzich

t op

groen h

eeft een p

ositieve invloed

op d

e stemm

ing, zelfs een

poster

met een

natu

urlan

dsch

ap k

an stress verm

inderen

. Verd

er mak

en d

ag-lich

t en frisse lu

cht, variatie in

kleu

r, patron

en en

lichtin

tensiteit d

at w

e ons p

rettig voelen.

Uitgaan

de van

de ged

achte d

at hu

izen m

oeten aan

sluiten

bij on

ze na-

tuu

r, ging d

e Am

erikaan

se architect en

onderzoek

er Gran

t Hild

ebran

d

samen

met een

aantal collega’s – on

der w

ie omgevin

gspsych

ologe Heer-

wagen

en een

zoöloog – op zoek

naar d

e ken

merk

en d

ie bep

alen h

oe prettig w

e een h

uis vin

den

. Ze on

tdek

ten er vijf.

1 overzic

ht en

2 toev

lucht

We w

orden

aangetrok

ken

door h

uizen

die geb

orgenh

eid en

veiligheid

geven

en tegelijk

ertijd een

goed u

itzicht b

ieden

op d

e omgevin

g. Dit zou

voortk

omen

uit on

ze natu

urlijk

e beh

oefte om gevaar van

veraf te zien

aankom

en van

uit een

veilige schu

ilplaats w

aar we zelf n

iet mak

kelijk

te zien

zijn.

Zo voelen

we on

s het m

eest in on

s elemen

t in een

woon

kam

er met een

w

eids u

itzicht op

de om

geving, w

aarin w

e ons tegelijk

ertijd geb

orgen

voelen – b

ijvoorbeeld

door een

kn

usse h

oek b

ij de h

aard of een

gedeelte

met een

verlaagd p

lafond.

Van

uit d

it prin

cipe is te verk

laren w

aarom h

oger gelegen ap

partem

en-

ten m

eestal pop

ulaird

er (en d

uu

rder) zijn

dan

die op

de b

egane gron

d:

daar h

ebben

we im

mers m

eer uitzich

t en m

inder n

ieuw

sgierige blik

ken

van

voorbijgan

gers. Hetzelfd

e geldt voor een

voortuin

. Hoew

el we er b

ij-n

a nooit zitten

heb

ben

we er graag een

, zodat w

e ons m

inder b

ekek

en

voelen.

AC

HTE

RG

RO

ND

Hoew

el we bijn

a n

ooit in d

e voortu

in zitten

hebben

we er

graa

g een, zod

at w

e ons m

ind

er bekeken

voelen

Page 6: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

Overzich

t en toevlu

cht zijn

twee u

itersten. H

et eerste is weid

s en lich

t, de tw

eede is k

lein en

don

ker. H

oe meer ze m

et elkaar con

trasteren in

een

ruim

te, hoe aan

trekkelijk

er we d

ie vinden

, zegt Hild

ebran

d. M

aar w

elke verh

oudin

g we m

ooi vinden

, verschilt. O

nder zijn

studen

ten ver-

werk

ten vrou

wen

bijvoorb

eeld m

eer toevluch

t-elemen

ten in

hu

n on

t-w

erpen

, terwijl m

ann

en m

eer overzicht-elem

enten

had

den

.F

eit is wel d

at mod

erne h

uizen

vaak een

slechte b

alans tu

ssen d

eze ken

merk

en h

ebben

. Om

kosten

te besp

aren h

ebben

nieu

wbou

wh

uizen

m

eestal open

, rechth

oekige k

amers, con

stante p

lafondh

oogten en

mo-

noton

e belich

ting: een

overdaad

aan overzich

t zonder com

pen

satie van

toevluch

t. Som

mige k

amers en

hoek

jes mogen

du

s best w

at don

kerd

er, zegt H

ildeb

rand. B

ijvoorbeeld

de p

laatsen w

aar we slap

en, m

editeren

of de liefd

e bed

rijven.

3 Beloft

e B

ij belofte is er iets wat w

e niet ku

nnen

zien en

wat on

s nieu

wsgierig m

aakt – een

hu

is met verrassen

de h

oekjes en

niveau

verschillen

, een b

ochtig

tuin

pad

dat verd

wijn

t in h

et groen. A

an d

e bu

itenkan

t kan

een gou

den

-regen

die een deel van

de won

ing bedekt on

ze nieu

wsgierigh

eid opwekken

, of een

groepje b

omen

om h

et hu

is. Japan

se onderzoek

ers ontd

ekten

bijvoorb

eeld d

at we h

uizen

mooier vin

den

wan

neer d

e voorgevel ver-stop

t is achter tw

ee bom

en d

an w

ann

eer die op

en en

bloot is.

4 risicoR

isico klin

kt n

iet prettig, m

aar kan

een ru

imte extra b

oeiend m

aken

. E

en ap

partem

ent op

de vijftien

de verd

iepin

g of een h

uis op

een steile

berg geeft b

ij de eerste aan

blik

een w

ow!-gevoel, terw

ijl we on

s wel veilig

voelen als w

e vanu

it de w

oonkam

er naar b

uiten

kijk

en. B

inn

en k

un

nen

h

oge plafon

ds, op

en trap

pen

hu

izen en

hoge b

alustrad

es een ru

imte ex-

tra span

nen

d m

aken

.

AC

HTE

RG

RO

ND

AC

HTE

RG

RO

ND

5 com

plexe ord

eH

et laatste ken

merk

is complexe ord

e: de b

alans tu

ssen voorsp

elbaar

en ord

elijk en

erzijds en

onvoorsp

elbaar en

gevarieerd an

derzijd

s. Een

n

ette, min

imalistisch

ingerich

te ruim

te vinden

we al sn

el saai, maar in

een

wan

orde van

kleu

ren, m

eubels en

spu

llen rak

en w

e overprik

keld

. H

et is du

s de k

un

st een even

wich

t te vinden

tussen

orde en

variatie, zoals een

opgeru

imde k

amer w

aar een p

aar boek

en en

alledaagse voor-

werp

en liggen

.

de in

vlo

ed va

n h

erinnerin

gen

Als w

e hu

izen m

et alle boven

genoem

de k

enm

erken

het m

ooist vinden

, zou

den

we d

an n

iet massaal voor d

ezelfde soort h

uizen

vallen en

ze al-lem

aal hetzelfd

e inrich

ten?

Bep

aalde typ

en h

uizen

zijn in

derd

aad p

opu

lairder d

an an

dere: liever

een jaren

dertigh

uis d

an een

kale flat. M

aar er is ook iets h

eel persoon

-lijk

s dat u

iteindelijk

ons gevoel b

ij een h

uis b

epaalt, zegt d

e Am

eri-kaan

se omgevin

gspsych

oloog en b

inn

enh

uisarch

itect Con

stance

Forrest: d

e herin

nerin

gen d

ie we h

ebben

aan eerd

ere won

ingen

. On

ze associaties tu

ssen p

laatsen en

emoties b

lijken

bijzon

der sterk

; onbe-

wu

st mak

en w

e allerlei herin

nerin

gen aan

als we in

een ru

imte zijn

. G

a in ged

achten

eens teru

g naar alle p

lekken

waar je h

ebt gew

oond in

je leven

. Welk

e levensgeb

eurten

issen von

den

daar p

laats en h

oe voelde

je je daarb

ij? En

op w

elke p

lek voeld

e je je het állerb

est – is dat b

ijvoor-beeld

het h

uis w

aar je je kin

derjaren

doorb

racht, h

et vakan

tiehu

isje in

Fran

krijk

? Hoe rook

het d

aar, hoe vielen

de sch

adu

wen

, welk

e geluid

en

waren

er te horen

? D

eze herin

nerin

gen b

epalen

nu

voor een b

elangrijk

deel in

welk

soort h

uis je je éch

t thu

is voelt.

Page 7: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

ik dacht m

eteen

: ja!

1 DE PR

IMA

CY

BIA

S N

et als bij d

aten k

rijgen m

ensen

zodra ze

een h

uis b

inn

enstap

pen

een ja- of n

ee-gevoel, vaak geb

aseerd op

op

pervlak

kige d

etails die w

einig m

et de w

onin

g zelf te mak

en h

eb-

ben

. Het ru

ikt lek

ker, d

e meu

bels zijn

stijlvol, de zon

schijn

t vrolijk

naar b

inn

en. H

et effect van d

e eerste indru

k (prim

acy bia

s) is heel

krach

tig. 80 p

rocent van

de h

uizen

kop

ers weet zod

ra ze over de d

rem-

pel stap

pen

of een h

uis iets voor ze is, b

lijkt u

it Can

adees on

derzoek

uit

2013. M

ensen

overdrijven

die in

dru

k in

hu

n h

oofd au

tomatisch

ook

nog. B

ij een volgen

de b

ezichtigin

g valt een h

uis d

aarom altijd

tegen,

wat d

us een

prim

a reden

is om een

tweed

e keer te gaan

kijk

en.

En

andersom

werk

t het al n

et zo: men

sen d

ie hu

n p

otentiële d

room-

hu

is afserveren van

wege een

negatieve eerste in

dru

k. D

e sombere

kleu

r van d

e mu

ren, h

et onsym

path

ieke gezin

op d

e familiefoto’s –

moeilijk

om d

aar doorh

een te p

rikken

.

min

icursus

huizen

kijkenzo verm

ijd je de psychologische valkuilen

Pas op d

at je brein

je niet voor d

e gek hou

dt bij d

e keu

ze voor een n

ieuw

koophu

is. Lees welke 6

m

echa

nism

en d

e beslissing ku

nn

en vertroebelen

en

bekijk de tips en

controlevra

gen n

a ied

ere ka

nsrijke bezich

tiging.

VA

LKU

ILEN

Bij een

tweed

e bezichtigin

g va

lt een h

uis a

ltijd tegen

, wa

t een

prima

reden

is om n

og een

s te gaa

n kijken

Page 8: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

wat

een prá

chtig

e port

ugese t

egels

2 DE C

ON

FIRM

ATIO

N B

IAS G

eweld

ig, die ou

de eik

in d

e tuin

, die op

enslaan

de d

euren

, die glas-in

-loodram

en…

Wie verliefd

w

ordt op

een h

uis h

eeft vooral oog voor argum

enten

die d

it beeld

bevestigen

, en n

egeert de n

adelen

of laat ze niet zw

aar genoeg m

eewe-

gen (con

firma

tion bia

s).B

ijvoorbeeld

meer reistijd

naar h

et werk

– ach, w

at is nu

een h

alfuu

rtje op

een m

ensen

leven? A

an extra reistijd

ku

nn

en m

ensen

lastig wen

nen

, blijk

t uit on

derzoek

: het k

omt elk

e dag teru

g en er zijn

geen m

anieren

om

het te verzach

ten of m

akkelijk

er te mak

en. M

ensen die een uur

onderw

eg zijn naar kantoor zoud

en 40 procent m

eer salaris moeten verd

ienen om

net zo tevreden te zijn als colleg

a’s die vlak b

ij hun werk w

onen, blijk

t bij-

voorbeeld

uit D

uits on

derzoek

uit 2

014.

Bij een

stevige verliefdh

eid k

un

nen

kop

ers ook allerlei tech

nisch

leed

negeren

. Dat effect k

an zo sterk

zijn d

at men

sen h

et bou

wku

ndig on

-derzoek

maar h

elemaal ach

terwege laten

; ze willen

gewoon

niet teleu

r-gesteld

word

en. E

n d

ie schim

melige lu

cht in

hu

is? Die verd

wijn

t vást als d

e boel een

keer goed

is doorgelu

cht.

VA

LKU

ILEN

TIPSBesef d

at factoren die helem

aal niets met het huis zelf te m

aken hebb

en van invloed

kunnen zijn op je eerste ind

ruk: je stemm

ing, het w

eer. Weeg

ze m

ee en laat een huis niet te snel afvallen als je ging

kijken op een g

rijze dag

w

aarop je jezelf ook niet al te b

est voelde.

Was je eerste ind

ruk negatief, m

aar voldoeed

het huis feitelijk wel aan je

eisen (en enkele van je wensen)? B

edenk w

elke elementen d

ie negatieve

eerste indruk veroorzaakten en of ze m

akkelijk te veranderen zijn, bijvoorbeeld

m

et andere meubels of een andere kleur op de m

uren. Het kan help

en om thuis

met een p

lattegrond

van de w

oning je eig

en meub

els erin te ‘denken’.

Plan een tweed

e bezichtig

ing, liefst ond

er andere om

standig

heden (and

er w

eer, in een andere stem

ming

).

TIPVerliefd g

eword

en op een huis? D

an nu even van d

ie roze wolk af: d

e reality-check. W

elke grote en (schijnb

aar kleine) nad

elen zag je? B

ijvoorbeeld

: er moet flink

geklust w

orden, d

e school voor de kind

eren is ver w

eg, etc. Leg

deze nad

elen naast je eisen- en w

ensenlijst. En?

VA

LKU

ILEN

Page 9: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

dit

is echt

‘the plac

e to Be’

3 HET STA

TUS-EFFEC

T Ieman

d d

ie jong en

hip

wil zijn

zoekt

bijvoorb

eeld een

hu

is in h

et dru

kke stad

scentru

m terw

ijl een

rustige, groen

e Vin

ex-wijk

met grote h

uizen

en d

ito tuin

en veel

beter b

ij zijn p

ersoonlijk

heid

zou p

assen. In

bu

urten

waar veel b

eken

de

men

sen w

onen

krijgen

oude, geh

orige hu

izen in

eens een

aanlok

kelijk

au

ra. D

at kan overigen

s best een reden

zijn om

daar een w

onin

g te zoeken, w

ant

uitein

delijk

bep

aal je natu

urlijk

zelf wat je w

el en n

iet belan

grijk vin

dt.

Als je een

Vin

ex-wijk fijn

er won

en vin

dt maar je h

eel ongem

akkelijk voelt als je h

ippe vrien

den

daar op

bezoek

kom

en, is d

at ook een

argum

ent.

Prob

eer er in elk

geval volstrekt eerlijk

tegen jezelf over te zijn

.

eindelijk een

huis zo

nder vo

chtplekken

4 DE A

NC

HO

RIN

G B

IAS N

a vijftien gam

mele h

uizen

gezien te

heb

ben

steekt h

et zestiende, iets b

etere hu

is, daar gu

nstig b

ij af en

lijkt d

aardoor veel b

eter dan

het eigen

lijk is. H

ier is de a

nch

o-rin

g bias oftew

el het referen

tie-effect aan h

et werk

. Men

sen h

ebben

de

neigin

g hu

izen m

et elkáár te vergelijk

en in

plaats van

ze op zich

zelf te beoord

elen. D

ie eerder b

ekek

en w

onin

gen gaan

dan

hu

n referen

tie-kad

er vormen

; daard

oor verliezen ze h

un

eigen h

arde eisen

als ‘geen

jarenlan

g geklu

s meer in

oude h

uizen

’ uit h

et oog.

VA

LKU

ILEN

VA

LKU

ILEN

TIPLeg

je niet te snel vast op een b

uurt en kijk in eerste instantie zo ‘b

reed’ m

oge-

lijk. Je denkt d

at je oudb

ouw w

ilt in wijk x?

Bezoek d

an zeker ook nieuwb

ouwhuizen in

wijk y. Ervaar d

e sfeer in de om

geving

, loop

er rond, p

robeer je voor te stellen hoe het is

om er d

aadw

erkelijk te wonen.

TIPVeel slechte huizen g

ezien? Let dan ex-

tra op het referentie-effect. B

eantwoord

na het b

ekijken van een acceptab

el huis de

volgend

e vragen:

nu woon?

Page 10: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

geen

enkel h

uis vold

oet

5 HET B

OER

DER

IJ-OP-D

E-DA

M-EFFEC

T Het b

oerderij-op

-de-

Dam

-effect is een term

uit d

e Am

sterdam

se mak

elaarswereld

voor m

ensen

die m

aar geen h

uis k

un

nen

vinden

omdat ze n

iets goed

genoeg vin

den

. Dit is een

typisch

prob

leem van

een groep

die in

de

psych

ologie ma

ximizers w

ordt gen

oemd. Z

ij streven p

erfectie na en

zijn

altijd op

zoek n

aar de ‘b

este optie’. In

tegenstellin

g tot satisficers, d

ie tevred

en zijn

met iets w

at ‘goed gen

oeg’ is.M

aximizers vin

den

niet alleen

moeilijk

er een h

uis; als ze u

iteindelijk

toch

de k

noop

doorh

akken

zijn ze ook

min

der tevred

en m

et hu

n k

euze

dan

satisficers. Na h

et nem

en van

een b

eslissing m

aken

men

sen

onbew

ust altijd

de afw

eging: h

oeveel tijd h

eeft dit m

e gekost en

wat le-

vert het m

e op? D

e maxim

izer heeft m

isschien

jarenlan

g gezocht en

nog

blijk

t zijn h

uis n

iet perfect. D

eze men

sen vin

den

het lastig om

hu

n ei-

senlijstje in

te korten

. Wat ze w

él ku

nn

en d

oen, is b

ekijk

en of som

mige

eisen n

iet op een

andere m

anier zijn

in te w

illigen.

TIPSBen je al lang

aan het zoeken en voldoet g

een enkel huis? Loop je eisen-

en wensenlijst nog

eens door m

et bijvoorb

eeld d

e makelaar of een

kritische vriend of vriend

in die eerlijk teg

en je durft te zijn. W

il je toch niet te veel in verhoud

ing tot je b

udg

et?

Herform

uleer een of meerd

ere eisen. ‘Mid

den in het centrum

met een g

ro-te tuin’ kan b

ijvoorbeeld

word

en: ‘Mid

den in het centrum

, met een b

alkon en een g

root park in d

e buurt.’ O

f: ‘In het centrum of d

e wijken d

aaromheen

met een tuin d

ie groot g

enoeg is om

een flinke tuintafel in kwijt te kunnen.’

Je wensen zijn ‘d

e leuke extra’s’. Een huis dat aan ál je eisen en w

ensen vold

oet is waarschijnlijk een utop

ie. Welke w

ensen kun je laten vallen? B

edenk er m

instens drie.

VA

LKU

ILEN

VA

LKU

ILEN

Ma

ximizers zijn

altijd

op zoek n

aa

r de ‘beste optie’

Page 11: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

ik mo

et n

ú Beslissen

6 NEED

FOR

CLO

SUR

E Het creëren

van sch

aarste is een van

de

zes beïn

vloedin

gsprin

cipes van

de b

eroemde overtu

igingsexp

ert R

obert C

ialdin

i: schaarste geeft m

ensen

het gevoel d

at het om

iets w

aardevols gaat en

dat ze sn

el moeten

toehap

pen

voor het ‘op

’ is. D

at effect ontstaat b

ijvoorbeeld

als de m

akelaar een

aantal b

ezichtigin

-gen

achter elk

aar heeft gep

land of aan

kon

digt d

at een an

dere gegad

ig-de op

het p

un

t staat te bied

en.

Maar h

aast om te k

open

kan

ook in

men

sen zelf zitten

: zij heb

ben

last van

wat in

de p

sychologie n

eed for closu

re word

t genoem

d, een

beh

oefte aan

afrondin

g zodat ze verd

er ku

nn

en. D

eze men

sen k

un

nen

niet tegen

on

zekerh

eid, ze h

ebben

pas ru

st als hu

n h

ele to do-lijst is afgew

erkt of

als ze een k

noop

heb

ben

doorgeh

akt. T

ot die tijd

voelen ze een

enorm

e sp

ann

ing.

TIPS Als een huis vind

en te lang d

uurt, is het vaak een veel betere op

tie om een

tijdje te stop

pen m

et zoeken dan om

halsoverkop m

aar iets te kopen

omd

at je het niet meer uithoud

t.

Ga ook w

eer even terug naar d

e kernvraag: w

aarom zoek je eig

enlijk een and

er huis? Heb

je behoefte aan m

eer licht, of meer ruim

te voor de

kinderen? B

edenk op

welke and

ere manieren d

it doel eventueel ook b

ereikt kan w

orden als kop

en niet lukt. Is huren een optie? Een verb

ouwing

van het huid

ige huis?

Met dank aan: W

ende Kielstra, directeur van Consum

atics; psycholoog Jolet Plomp, auteur

van het boek Beslissen doe je zo en Madelijn Strick, universitair docent sociale psychologie

aan de Universiteit U

trecht.

VA

LKU

ILEN

en dit zijn de cijfers...‘H

ier wil ik

won

en!’ d

acht m

aar liefst 69% van

de h

uizen

bezitters

direct toen

ze over de d

rempel van

hu

n h

uid

ige won

ing stap

ten. D

e rest w

erd en

thou

siast tijden

s de ron

dleid

ing, of w

as in eerste in

stantie n

iet bijzon

der en

thou

siast maar zag w

el ‘mogelijk

hed

en’.

40% van

de h

uizen

bezitters b

ewoon

t zijn d

roomh

uis; 27%

creëer-de d

at zelf na een

fikse verb

ouw

ing.

We k

un

nen

de sfeer in

een h

uis b

eter insch

atten d

an d

e bu

urt: 7%

von

d zijn

hu

is na aan

koop

toch m

inder sfeervol d

an ged

acht; b

ijna h

et du

bbele, 13%

, had

van tevoren

hogere verw

achtin

gen van

de b

uu

rt.

Toch

is 78% van

de h

uizen

bezitters, ‘on

dan

ks en

kele tegen

vallers’ blij m

et zijn w

onin

g.

Slech

ts een k

leine m

inderh

eid – 6%

– heeft sp

ijt dat h

ij zijn h

uid

ige h

uis ooit h

eeft gekoch

t…

Resu

ltaten van

een p

eiling op

psych

ologiemagazin

e.nl over d

e aansch

af van een

won

ing, in

gevuld

door 1

100 h

uizen

bezitters.

Page 12: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

de kn

oo

p do

orha

kkenH

et laa

tste deel va

n d

it boekje helpt je

beslissen: kopen

of niet kopen

. B

ean

twoord

de vra

gen op d

e volgend

e pa

gina

’s.

gevo

el of versta

nd?

als een

keu

ze heel b

elangrijk

is, zijn m

ensen

soms gen

eigd h

un

em

oties niet m

ee te laten tellen

. Ze w

illen verstan

dig zijn

en

vrezen d

at hu

n gevoel tot im

pu

lsiviteit leidt w

aar ze later spijt

van k

rijgen.

Er zijn

ook m

ensen

die ju

ist te veel waard

e hech

ten aan

emoties. Z

e me-

nen

dat emoties trefzekerder en

‘zuiverder’ zijn

dan ration

ele overwegin

gen.

Uit b

esliskundig

onderzoek b

lijkt dat em

otie en verstand even b

elangrijk zijn

bij het nem

en van een beslissing

.A

ls emoties n

iet mee m

ogen d

oen on

tbreek

t vaak een

gevoel van tref-

zekerh

eid – ‘d

it wil ik

gewoon

’ – waard

oor geen en

kel b

esluit b

evredigt.

Ieman

d d

ie alleen op

zijn verstan

d k

oerst, kan

lelijk verstrik

t raken

in

zijn argu

men

ten. E

r zijn altijd

eindeloos veel argu

men

ten voor en

tegen

te bed

enken

. Als je n

iet oppast, lig je ’s n

achts p

iekeren

d w

akker zon

-der en

ige vooruitgan

g te boek

en. E

motie en

verstand d

ienen

du

s beid

e serieu

s te word

en gen

omen

. Praten met een kritische vriend

of bijvoorb

eeld

de m

akelaar kan helpen om je argum

enten helder te krijgen: van de bijna 1100 huizenbezitters die op psychologiem

agazine.nl een poll invulden over de aanschaf van hun w

oning zei 42 procent bij het nem

en van de beslissing baat te hebben gehad bij adviezen van anderen.

BE

SLISSEN

Page 13: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

stap 1: d

it vo

el ikH

et kop

en van

een h

uis is een

complexe, in

grijpen

de b

eslissing d

ie vrij-w

el per d

efinitie gep

aard gaat m

et veel emoties. O

ngetw

ijfeld ook

gevoe-len

s die je m

isschien

ongep

ast of kin

derach

tig vindt. Laat ze gew

oon

toe en b

eden

k: geen

enkel gevoel is slech

t. Je k

un

t ondersch

eid m

aken

tussen

emoties d

ie de k

orte termijn

betref-

fen en

de em

otionele b

evredigin

g die je op

lange term

ijn verw

acht van

h

et hu

is dat je overw

eegt te kop

en. Iets w

at op k

orte termijn

heel fijn

kan

zijn (b

ijvoorbeeld

, bij een

verhu

izing n

aar het p

latteland: d

e ruim

-te, lan

ge zomeravon

den

in d

e enorm

e tuin

) kan

op lan

ge termijn

ook

ben

auw

end aan

voelen (ver w

eg van d

e stad en

al je vrienden

).

Deze g

evoelens spelen op

de korte term

ijn (een half jaar):B

ijvoorbeeld: een groter huis kan je een gevoel van vrijheid geven omdat

je straks veel meer leefruim

te hebt. Als er veel aan het huis m

oet gebeu-ren, roept dat m

isschien spanning, stress of tegenzin op, omdat je opziet

tegen de verbouwing en de kosten daarvan.

Deze g

evoelens spelen op

de lang

ere termijn (na een jaar):

Bijvoorbeeld: de druk die een groot, duur huis op je financiële belast-

baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek niet m

eer kunt betalen. Of: blij m

et een huis dat je helemaal naar je eigen

smaak hebt kunnen verbouw

en.

Wees je b

ewust van het

verschil tussen gevoe-

lens en ged

achten: ‘Ik kan het niet’ is een gedachte; ‘ik ben bang’ is een gevoel. B

edenk ook dat emoties

in diverse gradaties kun-nen voorkom

en, bijvoor-beeld onrust – zorg – angst – paniek. Kies het w

oord dat het beste past bij je gevoel. Er zijn zes basale em

o-ties: verdriet, w

oede, angst, afschuw

, vreugde en verbazing. M

aar aar-

zel niet om andere w

oor-den te gebruiken (zoals ‘stress’ of ‘opluchting’). H

et is normaal om

teg

enstrijdig

e gevoe-

lens te hebb

en. Neem

ze allem

aal mee in je

overzicht.Voelen w

at er te voelen valt, lukt het beste als je ontspannen bent. Vaak gaan em

oties ook ge-paard m

et lichamelijke

ervaringen (warm

wor-

den, een gevoel in de m

aag). Het helpt om

daarop te letten.

JE EMO

TIES PEILEN, ZO

DO

E JE DA

T

BE

SLISSEN

BE

SLISSEN

Page 14: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

stap 2

: wat

zegt je versta

nd?

Welk

e feitelijke argu

men

ten h

eb je om

dit h

uis w

el of niet te k

open

? C

heck

het ration

ele gehalte van

een argu

men

t door je af te vragen

: ‘W

eet ik d

it zeker?’ en

‘Deelt ied

ereen d

eze men

ing?’

Eerst de financiële overw

eging

en. Maak een schatting

van de m

aandlasten

met d

eze koopsom

. En: hoeveel ben je kw

ijt aan verbouw

en/klussen? Kun je

die kosten m

eefinancieren of zet je andere m

idd

elen in? Denk ook aan b

ij-kom

ende kosten, zoals ond

erhoud en verzekering

en. K

un je de financiële lasten van d

it huis makkelijk d

ragen?

Ja, zelfs als ik (of mijn partner) m

inder zou verdienen Ja, m

its ik/we hetzelfde blijf/blijven verdienen als nu

Nee, niet m

akkelijk maar het gaat net

Nee, eigenlijk is het te duur, w

e hebben extra middelen nodig

Welke and

ere positieve en neg

atieve argum

enten vind je b

elangrijk?

Bijvoorbeeld: het aantal vierkante m

eters ruimte en het aantal slaap-

kamers; reistijd naar je w

erk, is het huis wel of niet goed bereikbaar m

et het openbaar vervoer, m

oet er verbouwd w

orden?

POSITIEF NEGATIEF

Welke (m

aximaal vijf) arg

umenten zijn voor d

eze beslissing

essentieel? Dit

kunnen positieve en neg

atieve argum

enten zijn.

1. 2.3.4.5.

BE

SLISSEN

BE

SLISSEN

Volledige rationaliteit is vrijwel onm

ogelijk. We w

eten name-

lijk zelden precies hoe ons besluit gaat uitpakken. Zo kunnen die leuke, rustige bovenburen na een jaar gaan verhuizen en plaatsm

aken voor een groep rumoerige studenten; de ver-

bouwing kan onverw

achts enorm tegenvallen om

dat de (niet zichtbare) vloerbalken verrot blijken. M

aar ook: de – zeer betaalbare – w

ijk raakt door wat w

elgemikte investeringen

van de gemeente, plaatselijke initiatieven en een positief ver-

haal in een landelijke krant ineens enorm in opkom

st, waar-

door je huis in korte tijd veel meer w

aard wordt.

Page 15: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

waarom

ons onbewuste

het beter weet

uit on

derzoek van h

oogleraar sociale psychologie A

p Dijksterh

uis

blijk

t dat m

ensen

grote beslissin

gen zoals h

et kop

en van

een

hu

is het b

este ku

nn

en overlaten

aan h

un

onbew

uste. M

aar wel

nád

at ze alle inform

atie heb

ben

verzameld

en h

un

kritisch

e verstan

d zijn

werk

heb

ben

laten d

oen. ‘E

r een n

achtje over slap

en’ d

us:

het ‘slim

me on

bew

uste’ w

eegt dan

alle factoren n

aar waard

e mee.

Dat blijkt veel beter te w

erken dan

een n

acht tobben

en er m

et calculaties

uit p

roberen

te kom

en. Z

o’n b

esluit is d

aar veel te complex voor; d

at ku

nn

en m

ensen

niet goed

overzien. Z

e hech

ten d

an te veel w

aarde aan

relatief on

belan

grijke zak

en of w

eten n

iet goed h

oe zwaar ze n

iet-meet-

bare factoren

, zoals hu

n gevoel b

ij het h

uis, m

oeten m

eewegen

. On

s on

bew

uste b

rein k

an d

ie inform

atie wel goed

orden

en en

is daarm

ee du

s een stu

k effectiever.

Is het tijd om

de knoop

door te hakken?

Ga niet w

eer nadenken, maar dw

ing jezelf nu om snel en intuïtief een besluit te

nemen.

Ja, ik koop het huis

Nee, aan dit huis kleven te veel nadelen, ik doe het niet

Hoe voelt je b

esluit?

Goed!

Koop

je het huis, begin dan met de uitvoering. B

edenk dat je besluit steviger zal voelen zodra je het definitief m

aakt door stappen te zetten. De eerste stap is een

laatste check regelen: het bouwkundig onderzoek.

Koop

je het huis niet, geen nood: gewoon verder zoeken. D

it was niet je enige

kans. Er is nooit maar één optie, er kom

t altijd een ander huis.

Niet goed

Dan heb je drie m

ogelijkheden:1) B

eslis iets anders2) D

oe stappen over3) N

eem een zoekpauze en laat dit huis even voor w

at het is

BE

SLISSEN

BE

SLISSEN

TIP met je b

esluit. Het help

t om afleid

ing te

zoeken. Ga b

ijvoorbeeld

klussen opknap

pen

in huis, sporten, routinew

erk doen (p

oetsen, op

ruimen, tuinieren e.d

.) of spelen m

et de

kinderen.

Page 16: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek

Beoordeel je huizenE

en sn

el overzicht va

n je bezich

tigingen

. Geef

kan

srijke hu

izen sterren

op 4 on

derd

elen:

HU

IS 1:1. Sfeer

I I

I I

I

2. Locatie I

I I

I I

3. Voldoet aan mijn eisen

I I

I I

I

4. Voldoet aan mijn w

ensen I

I I

I I

1. Sfeer I

I I

I I

2. Locatie I

I I

I I

3. Voldoet aan mijn eisen

I I

I I

I

4. Voldoet aan mijn w

ensen I

I I

I I

HU

IS 3:1. Sfeer

I I

I I

I

2. Locatie I

I I

I I

3. Voldoet aan mijn eisen

I I

I I

I

4. Voldoet aan mijn w

ensen I

I I

I I

HU

IS 4:1. Sfeer

I I

I I

I

2. Locatie I

I I

I I

3. Voldoet aan mijn eisen

I I

I I

I

4. Voldoet aan mijn w

ensen I

I I

I I

HU

IS 5:1. Sfeer

I I

I I

I

2. Locatie I

I I

I I

3. Voldoet aan mijn eisen

I I

I I

I

4. Voldoet aan mijn w

ensen I

I I

I I

huis gekocht?

gefeliciteerd!

Een

goede k

euze w

ant…

…m

ensen

zijn zeld

en on

tevreden

met grote

beslissin

gen d

ie ze nem

en. D

at kom

t door h

et m

echan

isme van

cognitieve d

issonan

tie: zo-dra w

e een k

euze h

ebben

gemaak

t, heb

ben

w

e er het m

eeste voordeel b

ij als we d

aar ook

tevreden

mee zijn

. Du

s reden

eert ons b

rein

alles toe naar d

at genom

en b

esluit.

Page 17: Psychologische tips en valkuilen - Psychologie Magazine · 2016. 10. 27. · oot, duur huis op je financiële belast-baarheid legt – de angst dat je je baan verliest en de hypotheek