Psychologische begeleiding na een bariatrische ingreep - Anne-Marie Der Kinderen, kaderhuisarts GGZ - Gerbrand van Hout, klinisch psycholoog Catharina Ziekenhuis - Noor Schuilwerve, klinisch psycholoog i.o. Máxima Medisch Centrum

jan/mrt 2016

Programma (18:00 – 21.00)

Start door huisarts

De bariatrische patiënt

Pre- en postoperatieve trajecten in het ziekenhuis

Veel voorkomende problemen en hoe daar mee om te gaan

----- Pauze -----

Screeningslijst psychologische problemen

Triage

Oefenen aan de hand van casuïstiek

Afsluiting

Huisarts

Taken van de huisarts/huisartsenpraktijk

Anne-Marie der Kinderen, huisarts

Kaderhuisarts GGZ

DOH Zorggroep

Huisarts

Even opfrissen

Indicaties voor bariatrische chirurgie:

1) BMI >40 of BMI >35 met comorbiditeit

2) 18-65 jaar

3) Overgewicht >5 jaar en professionele afvalmethoden geen effect

Huisarts

Comorbiditeit:

Diabetes mellitus

Hart- en vaatziekten

Stemmingsstoornissen

Negatief zelfbeeld

Gewrichtsklachten

Etc…

Huisarts

Patiënten Vaak zijn deze patiënten al bekend bij de huisarts en POH Somatiek

en/of GGZ

Somatiek Leefstijl: eetpatroon/bewegen

Zelfmanagement

Diëtist

Etc.

GGZ Zelfbeeld verbeteren

Begeleiding stemmingsstoornissen

Etc.

Huisarts

Terugverwijzing

Na 2 jaar:

Aanmelding bariatrische dienst Eindhoven

Levenslange controle (obesitas = chronische aandoening!)

Jaarlijks lab: Hb, Ht, ferritine, vit D, vit B12, foliumzuur, PTH, calcium, fosfaat, cholesterol

Controle van gewicht, buikomvang, RR, QOL, psychische gezondheid.

Huisarts

Taken POH/Huisarts

POH S en GGZ voeren de controles uit in overleg met elkaar en met de huisarts

Bij afwijkende waarden en/of dreigende psychische problemen overleg met poli bariatrie / klinisch psycholoog

Van belang: Korte duidelijke lijnen met de specialist

Kennis van POH GGZ en S en huisarts

De bariatrische patiënt

Uiteenlopende levensfasen (jong – oud)

Uiteenlopende sociale klassen

Zwakbegaafd tot normaal/hoogbegaafd

Complexe vormen van comorbiditeit op zowel somatisch als psychopathologisch vlak

De bariatrische patiënt

Hoe hoger het BMI, hoe groter het percentage psychopathologie (Petry et al., 2008)

Deze relatie is het sterkst bij jongeren, m.n. jonge vrouwen (McCrea, 2011)

0

5

10

15

20

25

30

35

1 2 3 P

erc

en

tag

e

Mood disorder

Anxiety disorder

Substance abuse

BMI 18.5-24.9 N=16203

BMI 30-30.9 N=8719

BMI >40 N=1262

NESARC studie

De bariatrische patiënt

Wie komt in aanmerking voor bariatrische chirurgie? BMI ≥ 40

BMI 35-40 met relevante comorbiditeit, zoals:

Aangetoonde DM (type II)

Hypertensie ondanks adequate behandeling

Aangetoonde OSAS

Fors invaliderende gewrichtsklachten

Leeftijd 18-65 jaar

Morbide obesitas moet >5 jaar bestaan en er moeten serieuze, begeleide afvalpogingen zijn ondernomen gedurende >1½ jaar met significant gewichtsverlies

Geen psychologische contra-indicaties

Bereidheid tot follow-up en eventuele natrajecten (psychologie/diëtetiek)

Pre- en postoperatieve trajecten in het ziekenhuis

Psychologische screening: in kaart brengen van risicofactoren voor suboptimale uitkomst na chirurgie:

Eetstoornissen

Psychiatrische toestandsbeelden/ernstige

persoonlijkheidsstoornissen

Laagbegaafdheid

Zwak sociaal systeem

Verslavingsproblematiek

Non-compliance

Bariatrische chirurgie is geen alternatief voor diëten! Het behelst een gedwongen leefstijlverandering.

Pre- en postoperatieve trajecten in het ziekenhuis

Aanmelding bij Obesitas Centrum

Voorlichtingsbijeenkomst

Screeningsdag Carrousel: casemanager, diëtist, psycholoog, fysiotherapeut

MDO incl. chirurgen

Patiënt krijgt direct de uitslag te horen

Eventueel voortraject psychologie/diëtetiek

Operatie

Natraject ziekenhuis

Chronische zorg huisarts

Pre- en postoperatieve traject in het ziekenhuis

Na screening:

Ca. 75% positief advies Sommigen met individuele gedragstherapie (leefstijl,

eetproblematiek)

Ca. 25% negatief advies Ernstige psychopathologie

Deel komt terug na succesvol afronden behandeling in de specialistische GGZ

Pre- en postoperatieve trajecten in het ziekenhuis

De eerste maanden na operatie intensieve fysiotherapeutische begeleiding

Eerste jaar frequente groepsbijeenkomsten diëtetiek en casemanagers

Eerste jaar individuele controles bij chirurg en casemanager

Laatste 4 jaar laagfrequente follow-up

Indien stabiele controles na 2 jaar controles door eigen huisarts

Veel voorkomende problemen

Veel voorkomende problemen

Veel voorkomende problemen

Weight regain Door terugval in oude patronen

Door nieuw ongezond eetprobleem

Mogelijk door herstelfunctie lichaam en metabolisme

Anorectische attitude

Relationele problemen

Seksuele problemen

Psychische klachten en identiteitsproblemen

Onzekerheid blijft bestaan

Tegenvallende gezondheidswinst (vb. recidief DM)

Aanpassingsproblemen

Afname kwaliteit van leven

Ca. 25% zoekt psychologische hulp

15 minuten

Screeningslijst

Screeningslijst

(zie RTA: “signaleringsprotocol”) https://www.diagnostiekvooru.nl/bariatrischezorg.html

Patiënt vult de lijst zelf in (post thuis)

Lijst wordt besproken met huisarts of POH

Thema’s van de signaleringstool: Gewicht

Gezondheidssituatie

Verwachtingen

Invloed overgewicht

Eetgedrag

Patiënt stuurt de lijst retour ziekenhuis (onderzoeksdoeleinden)

Triage

Begeleiding door POH-GGZ

Aanpassingsproblemen

Stemmingsklachten (dysforie)

Beperkt zelfvertrouwen

Psychische klachten los van de bariatrische ingreep

Laagdrempelig coachend en steunend contact

Triage

Psycholoog Obesitas Centrum

Bij vermoeden van bariatrie- en/of gewichtsgerelateerde psychologische problematiek, zoals:

Gewichtstoename

Angst-/stemmingsstoornissen gerelateerd aan de bariatrische ingreep

Compliance problemen

Aanpassingsproblemen

Verstoord eetpatroon dan wel eetstoornis

Anorectische en/of boulimische attitude

Stoornis in zelfbeeld en/of lichaamsbeleving

Triage

Specialistische GGZ

Ernstige problematiek, waarbij langdurige psychologische behandeling is geïndiceerd, zoals:

Verslaving

Persoonlijkheidsproblematiek

Automutilatie

Suïcidaliteit

Uitgebreide psychiatrische voorgeschiedenis en behandeling binnen de s-GGZ

Bovenstaande(n) i.c.m. uitgebreide psychosociale problematiek

Oefenen

Groep splitsen: deelnemers Gerbrand

deelnemers Noor

Terug om 20:45

Casus 1

Renée

46-jarige gehuwde vrouw met een blanco psychiatrische voorgeschiedenis

Moeder van 2 puberdochters die zelf overgewicht hebben

Succesvol gewichtsverlies en geen problemen met volhouden van de bariatrische leefstijl (tenzij het druk is op werk)

Renée kan echter niet echt blij zijn met haar nieuwe lichaam ondanks grote gezondheidswinst, want echtgenoot vindt haar niet aantrekkelijk met het huidsurplus

Bovendien zijn dochters jaloers op het gewichtsverlies van Renée, wat zij laten merken door pijnlijke opmerkingen naar haar en haar proberen te verleiden tot ongezonde productkeuzes

Renée voelt zich somber en worstelt met hoe om te gaan met de situatie

Triage

Casus 2

Manon

34-jarige gehuwde vrouw, moeder van een peuterzoon

Voorheen succesvol behandeld voor eetstoornis in de s-GGZ

Stemming is de laatste weken verslechterd door drukte rond een verhuizing en uit elkaar gegroeide seksuele verlangens van Manon en echtgenoot

Manon trekt zich terug, piekert, kan nog van weinig genieten en merkt dat ze minder gaat eten (houdt zich niet aan voedingsadviezen) om daarna als ze honger heeft juist te overeten

Ze is bang opnieuw dik te worden en meldt zich daarom voor hulp

Triage

Casus 3

Joris

51-jarige, alleenstaande, werkende man met een beperkt sociaal netwerk

Psychiatrische voorgeschiedenis: autisme spectrum stoornis (ASS) bij een gemiddelde intelligentie

Ouders waren altijd zeer betrokken, ook bij het bariatrisch traject

Joris kon de bariatrische adviezen goed opvolgen en viel succesvol af

De laatste tijd komt hij echter weer aan in gewicht

Joris’ vader heeft een hersenbloeding gehad, waardoor moeder veel voor vader moet zorgen. Ze heeft niet voldoende tijd en energie om ook de begeleiding van Joris op zich te nemen.

Joris zelf heeft weinig klachten

Triage

Afsluiting Hoe is het gegaan in de subgroepen?

Wat neem je mee van deze cursusavond?

Tips voor ons?

The end!