jaargang 4 / nummer 4 / december 2017

Hierbij ontvangt u de vierde editie van 2017 van de Nieuwsbrief Erfgoedlijn Landgoederenzone. Met deze nieuwsbrief

communiceert de ‘erfgoedtafel’ Landgoederenzone vier maal per jaar met betrokkenen en geïnteresseerden van de

landgoederenzone in Zuid-Holland. Ondernemers, erfgoedinstellingen, landschapsorganisaties, erfgoedbeheerders, musea,

gemeenten, belangenorganisaties en ook gebruikers worden zo op de hoogte gehouden van de voortgang van projecten en

belangrijke nieuws- en agendazaken.

U kunt ook zelf een bijdrage aanleveren voor de nieuwsbrief, mailt u deze naar Saskia Boom: boom@erfgoedhuis-zh.nl

Voor meer informatie over de erfgoedlijn Landgoederenzone kijkt u op: www.landgoederenzonezh.nl

Project Hollandse buitenplaatsen Bijdrage door Jennemie Stoelhorst

In 2018 start een pilotproject De Hollandse buitenplaatsen, een interprovinciaal project van de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht, dat door stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen & Landgoederen (sKBL) zal worden uitgevoerd. Dit project zal zich richten op het verbindende verhaal, dat samenhangt met verleden en heden van de buitenplaatsen die in deze drie provincies liggen. Alle komen min of meer voort uit een overeenkomende ontstaansgeschiedenis waarbij rijke ingezetenen van steden ze op uiteenlopende plekken aanlegden. Rond Amsterdam ontstonden zij in Kennemerland tot aan Alkmaar, in de duingebieden tot aan Wassenaar, in het Gooi en ’s-Graveland en langs de Vecht (provincie Utrecht). Overeenkomende buitens ontstonden rond Leiden, Haarlem en Den Haag. Naast kooplieden gaven ook stadhouders en leden van het Koninklijk Huis, edelen, regenten en overheidsdienaren, diplomaten, kolonialen en wetenschappers de opdracht tot de aanleg van buitenplaatsen. In dit project zal ook veel aandacht uitgaan naar verbinding van de buitens en de actuele mogelijkheden van de Hollandse buitens waarbij regionale eigenheden herkenbaar en onderscheidend zullen worden getoond.

2

jaargang 4 / nummer 4 / december 2017

Dat de provincies samenwerking zoeken met sKBL is begrijpelijk. Deze stichting informeert een grote groep in dit monumentale erfgoed geïnteresseerden met haar digitale portaal van Nederlandse kastelen en historische buitenplaatsen. Daarnaast zijn talrijke betrokken partijen in deze provincies in het netwerk van sKBL aangesloten. Dit biedt een goede mogelijkheid om deze interprovinciale ambitie met het netwerk van sKBL te verbinden. We houden u de komende tijd graag op de hoogte van de ontwikkelingen.

Kijk voor meer informatie op de website www.skbl.nl. Voor vragen kunt u contact opnemen met Jennemie Stoelhorst via jstoelhorst@skbl.nl.

Restauraties bij Kasteel Keukenhof Bijdrage door Kasteel Keukenhof

Het schilderwerk op het landgoed is afgerond. Het kasteel, het koetshuis en het station zitten goed in de verf. Nu worden de tweede etage en de zolderetage van het kasteel gerestaureerd. Beide verdiepingen, met bediendenvertrekken uit 1920, worden teruggebracht in de originele staat. In deze periode is er voor het laatst ingrijpend verbouwd: er zijn toen wc’s, stromend water en elektriciteit aangelegd. Er wordt conserverend gerestaureerd. Dit betekent dat zoveel mogelijk bestaande materialen gebruikt worden met behoud van wanden en sferen. Tijdens de restauratie zijn er geen rondleidingen. De rondleidingen in Kasteel Keukenhof zijn vanaf half april 2018 weer te reserveren. Het landgoed blijft de gehele periode dagelijks toegankelijk van 09.00 tot 17.00 uur.

3

jaargang 4 / nummer 4 / december 2017

Een update van de restauratie van Villa Ockenburgh

Bijdrage door Petra Brekelmans

In 2017 is de casco restauratie van het Rijksmonument Villa Ockenburgh op Buitenplaats Ockenburgh opgeleverd.

Het restauratie proces is begonnen in 2016. In 2018 start Stichting tot behoud van de historische Buitenplaats Ockenburgh met de restauratie en herbestemming van de rest van het rijksmonument. De villa zal na de restauratie getransformeerd zijn tot een compact en laagdrempelig restaurant, annex evenementen locatie mét een historische (pluk)tuin.

In de keuken van het restaurant zal o.a. gekookt worden met streekproducten en er zal samengewerkt worden met studenten en leerlingen van verschillende scholen. De moestuin is aangelegd met behulp van donaties en is voor het grootste deel aangelegd door vrijwilligers, onder leiding van een professional. Er werd door Korneel Aschmann historisch onderzoek gedaan naar de plek en uitstraling van de moestuin. Tuinmuren, kruidenbakken en een berceau worden onderdeel van deze bijzondere participatie tuin. Inspiratie voor deze tuin werd opgedaan o.a. bij ‘De Kas’ in Amsterdam en ‘Villa Augustus’ in Dordrecht.

De stichting heeft de doelstelling om de villa te ontwikkelen en te exploiteren zonder winstoogmerk: ‘voor en door de buurt’. De stichting zet zich met vele vrijwilligers, leerlingen en professionals in om de buitenplaats te restaureren en een passende hedendaagse functie te geven door samenwerking te zoeken tussen de Stichting, Gemeente Den Haag, Provincie Zuid-Holland, publieke instellingen, fondsen, particulieren en (sport)vereniging(-en).

De stichting wil hierbij alle partijen die hun steun hebben gegeven aan dit burgerinitiatief hartelijk danken! Een groep vrijwilligers geniet van de zon na de werkzaamheden.

4

jaargang 4 / nummer 4 / december 2017

Voorproefjes Landgoederen in Historisch Informatiepunt Den Haag Bijdrage door ProBiblio Het Historisch Informatiepunt Den Haag, ProBiblio en Erfgoedhuis Zuid-Holland sloegen afgelopen november de handen ineen om kinderen op een laagdrempelige manier een voorproefje te geven van het rijke erfgoed van buitenplaats Huygens’ Hofwijck. In de archieven van de Historische Informatiepunten vinden inwoners van Den Haag antwoorden op allerlei vragen over hun buurt en het Den Haag van vroeger. Er worden daarnaast allerlei activiteiten georganiseerd, van lezingen tot cursussen. In november werd binnen het Historisch Informatiepunt in Bibliotheek Loosduinen en in Bibliotheek Escamp een voorproefje gegeven van het fenomeen ‘buitenplaats’. Er werden activiteiten aangeboden waarin kinderen in de leeftijd van 8 tot 12 jaar spelenderwijs van alles ontdekten over landgoederen en het werk van Christiaan Huygens. Na afloop kregen de kinderen een voucher mee, waarmee zij bij Huygens’ Hofwijck een gratis speurtocht kunnen ophalen aan de kassa van het museum. Meer weten over de ‘Voorproefjes Landgoederen’? Neem contact op met Peter Spuij, via PSpuij@probiblio.nl

5

jaargang 4 / nummer 4 / december 2017

Lunchlezingen Landgoederen en Buitenhuizen in Den Haag Het Haags Gemeentearchief organiseert, in samenwerking met ProBiblio en Erfgoedhuis Zuid-Holland, in 2018 weer een serie lunchlezingen over landgoederen en buitenplaatsen in de Haagse bibliotheek. De lezingen starten om 12.30 uur en duren tot 13.15 uur. De toegang is gratis, maar aanmelden is verplicht, dat kan via een mail naar cursus.hga@denhaag.nl. De lezingen worden gegeven in de Centrale Bibliotheek (Spui) Den Haag, Historisch Informatiepunt, 4e verdieping. In 2018 staan de volgende lezingen op het programma: 23 jan. 2018 Eten in het buitenhuis 27 feb. 2018 De dichter Huygens 27 mrt. 2018 Muziek in aardse paradijzen 24 apr. 2018 Een landgoed tot in detail bekeken 22 mei 2018 Het gebruik van historische planten bij buitenhuizen 26 jun. 2018 Oriëntalisme in Huis ten Bosch

6

jaargang 4 / nummer 4 / december 2017

Bouw Schuytenhuis op Berbice Bijdrage door Marjoleine Kooper-Huigen Als deel van de restauratie van de opstallen van de buitenplaats is in november 2017 een begin gemaakt met de herbouw van het schuytenhuis door bouwbedrijf Burgy. Voor de oude pachtboerderij de Corneliahoeve, in de verste hoek van de rozentuin, stond een vervallen schuur die aanleunde tegen een treurbeuk en een treurwilg. Nadat de treurwilg het had begeven, stortte de schuur het jaar erop gedeeltelijk in. Op oude kaarten stond deze schuur aangegeven als het “schuytenhuis”. De naam verwijst naar het schuitje waarmee vanouds de producten uit de moestuin van de buitenplaats werden vervoerd naar het woonhuis van de familie in Leiden. Al in 1664 werd de vaarsloot aan de achterkant van de buitenplaats verbreed en verlengd op last van bewoner Allard Poelaert om zo een verbinding tot aan de Vliet bij het Wedde te maken. Ook zal het schuytje gebruikt zijn om gasten en/of hun bagage te vervoeren vanuit Leiden, of hen op te halen bij de tweede pachtboerderij van de buitenplaats, Allemansgeest aan de Vliet, waar de trekschuit aanlegde. Het herbouwde schuytenhuis van Berbice krijgt een nieuwe functie. Het zal de werkschuur worden waar het (tuin)gereedschap zal worden opgeslagen, waar gewerkt kan worden aan klussen, waar overleg gepleegd zal worden en koffie zal worden gedronken door de vrijwilligers. Daardoor krijgt de oranjerie haar oude functie terug o.a. als winterstalling voor planten van half oktober tot half mei. In 2017 is een begin gemaakt met de terugkeer van de collectie kuipplanten en citrusboompjes die vanouds op de buitenplaats te vinden waren. Nadat de werkzaamheden aan het schuytenhuis zijn afgerond en het casco voor het einde van dit kalenderjaar is opgeleverd, zal een begin worden gemaakt met de uitgebreide restauratie van de oranjerie. De geschiedenis van Berbice herleeft, en het verhaal wordt verder geschreven!

7

jaargang 4 / nummer 4 / december 2017

Cursus Leifruit op Berbice Bijdrage door Hennes Claassen Vanaf het einde van de 17e eeuw is er op Buitenplaats Berbice veel geëxperimenteerd met de teelt van leifruit. Niet voor niets is Berbice in Voorschoten nog steeds de buitenplaats met het grootste en oudste ensemble experimentele fruitmuren. Nu het leifruit op Berbice weer geleidelijk zichtbaar en beleefbaar wordt start er na de winter een cursus leifruit. Het is een cursus voor beginners. De cursus bestaat uit vier bijeenkomsten van 2,5 uur op zaterdagen tussen half februari en begin juli. De cursus wordt georganiseerd in samenwerking met Velt, de vereniging voor ecologisch leven en tuinieren en de Vrienden van Berbice. De hele cursus kost 60 euro. Voor leden van Velt 50 euro. De helft van het cursusgeld gaat naar de Vrienden van Berbice. Cursuslocatie Voorschoten en Leidschendam. Het maximum aantal cursisten is vastgesteld op acht deelnemers. Cursusdata en tijden: 24 feb. 14.00-16.30

14 apr. 09.30-12.00

19 mei 09.30-12.00

07 jul. 14.00-16.30

Informatie of aanmelden bij Hennes Claassen via hennesheim@xs4all.nl

8

jaargang 4 / nummer 4 / december 2017

Erfgoedlijnen Bunkers, kastelen, landgoederen en trekvaarten zijn zichtbare restanten van onze geschiedenis. Zij creëren een omgeving met een eigen identiteit waarin het prettig wonen, werken en recreëren is. De provincie maakt het - samen met anderen - mogelijk om het erfgoed in Zuid-Holland te bezoeken, ervan te genieten en te leren over onze geschiedenis. Zo blijft ons erfgoed voor de toekomst behouden.

Colofon

Coördinatie en redactie: Saskia Boom, Lilla

Vonk en Onno Helleman, Erfgoedhuis Zuid-

Holland

Met bijdragen van: Jennemie Stoelhorst

Kasteel Keukenhof, Petra Brekelmans,

ProBiblio, Marjoleine Kooper-Huigen, Hennes

Claassen

December 2017

Kent u mensen die interesse hebben in

deze nieuwsbrief? Stuurt u de nieuwsbrief aan

hen door, en verzoek hen hun

e-mailadres op te geven via:

redactie@geschiedenisvanzuidholland.nl

Meer informatie over deze en andere

erfgoedlijnen vindt u op

www.geschiedenisvanzuidholland.nl