Nico Goddé

2

1. Probleemstelling

Bloemen hebben zonlicht nodig om te bloeien, sommigen gaan zelfs dicht als het donker wordt. Wij maken in dit project zelf een bloem die reageert op het licht. We moeten ze ook steeds kunnen verzetten zodat ze kan geplaatst worden in de tuin, op de vensterbank, op het terras van een appartement, ... Opdracht Kleur bij onderstaande voorwerpen het bolletje groen als ze reageren of werken op zonlicht.

3

2. Energie

Om onze bloem te laten draaien hebben we natuurlijk een energiebron nodig die deze van energie voorziet.

Zoek op: Wat is energie? ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………

Schrijf bij de volgende foto’s welke energiebron er nodig is. Kies uit : benzine – zon – wind – water – elektriciteit (220v) – batterij (3.6v)

www.schooltv.nl/beeldbank

.................................... ....................................

.................................... ....................................

....................................

....................................

4

3. Energiebronnen

Al de energie die we gebruiken moet ergens vandaan komen, we proberen dit eens te achterhalen.

1. Petroleum:

Dit is een fossiele brandstof. Zoek op: Fossiel: ……………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………

Miljoenen jaren geleden afgestorven planten, dieren en micro-organismen zijn onder de bodem terechtgekomen en hebben steenkool (land) en aardolie (zee) gevormd. Uit deze aardolie kan men door distillatie petroleum bekomen. Aardolie oppompen Aardolie tot petroleum raffineren

Het nadeel van fossiele brandstoffen is dat ze miljoenen jaren geleden ontstaan zijn. In die tijd was er geen industrie, alleen groen voor de Dinosaurus. Koolstofdioxide werd opgenomen door planten en omgezet in plantaardig weefsel. In de loop van miljoenen jaren werd dit plantaardig materiaal omgezet in koolwaterstof verbindingen zoals turf, bruinkool, steenkool, olie en aardgas.

www.klimaat.be/nl/bronnen.html

www.energievoorzieningen.nl

5

Deze eeuw kenmerkt zich door al deze energiebronnen in een relatief korte tijd te verbruiken. Door het gebruik van deze energie komen er grote hoeveelheden CO2 vrij. Op zich is daar niets mis mee, want CO2 zal uiteindelijk vanzelf wel weer eens worden omgezet in nieuwe steenkool, olie en gas. Jammer genoeg duurt dit proces een paar miljoen jaren. Het probleem is dat wij niet zolang kunnen wachten. Het omzetten van CO2 in fossiele brandstoffen gaat te langzaam ten opzichte van het energieverbruik. Of anders, wij mensen gaan te snel. Als het zo doorgaat verbruiken wij in enkele jaren die energie waar moeder aarde miljoenen jaren voor nodig heeft gehad om deze op te bouwen. Hierdoor wordt in een relatief kort tijdsbestek een onevenredige hoeveelheid CO2 in de atmosfeer gebracht met als gevolg: een overschot aan CO2, opwarmen van de aarde, het broeikaseffect.

Zoek op: Wat is het broeikaseffect? Tip: Zoek op het internet en voeg je documentatie bij op een apart A4 blad.

................................................................................................................... ................................................................................................................... ...................................................................................................................

www.milieuloket.nl

6

IMPACT OP ONZE MAATSCHAPPIJ!!!!

Het verbranden van de olie als eindproduct is schadelijk voor de aarde, maar zelfs het ontginnen ervan heeft grote invloed op ons leven. Deepwater Horizon: ................................................................................................. 20 april 2010: ............................................................................................................ Het antwoord op bovenstaande vragen hebben grote gevolgen voor het milieu, bespreek dit eens in groep. Zoek met je groep naar een oplossing voor de ontsnapte olie bij zo’n milieuramp en stel dit eens voor aan de ganse klas.

Wat is de impact op het milieu bij deze ramp? - ........................................................................................... - ...........................................................................................

Wat is de impact voor de plaatselijke vissers en het toerisme, - ........................................................................................... - ...........................................................................................

Kleef op een A4 blad vier afbeeldingen die de gruwelijke gevolgen van het ongeluk weergeven.

Het boren naar

olie houdt grote

gevaren in.

Wat was Deepwater Horizon?

Wat gebeurde er met

Deepwater Horizon op

20 april 2010?

7

2. Elektriciteit

Deze energie wordt opgewekt in elektriciteitscentrales.

a. klassieke centrale

Om elektriciteit op te wekken worden kolen, aardgas en aardolie verbrand. Door verbranding komt er via een grote schoorsteen CO2 in de lucht, de warmte wordt gebruikt om water te verhitten tot stoom. Deze stoom wordt door buizen geleid en met grote kracht tegen de bladen van een turbine geblazen. De turbine gaat daardoor draaien en zet een grote magneet in werking, de magneet zit in een grote spoel met koperdraad. Doordat de magneet ronddraait, wordt er in de koperdraad een elektrische stroom opgewekt.

De spoel met magneet wordt de generator (meer specifiek een alternator) genoemd. Deze magneet in combinatie met de turbine kun je vergelijken met een fietsdynamo. Turbine Generator

8

Het warme water wordt afgekoeld in koeltorens om terug kunnen te gebruiken. Deze koeltorens produceren enkel maar onschadelijke waterdamp. De elektriciteit komt via hoogspanningskabels in onze huizen terecht.

EXTRA : hieronder zie je nog eens een vereenvoudigde tekening om het principe van een centrale te verduidelijken. b. kerncentrale

Het principe van een kerncentrale is hetzelfde als een klassieke centrale, alleen worden er geen fossiele brandstoffen verbrand. Bij een kerncentrale wordt stoom gemaakt met kernenergie.

9

Wat is nu kernenergie? Het woord zegt het zelf: Dit is energie die vrijkomt bij het splitsen van atoomkernen. Hiervoor gebruikt men uranium atomen uit uraniumerts.

Zoek op Uranium: ……………………………………………………………………………………….. ……….………………………………………………………………………………. …………….………………………………………………………………………….

Bij dit proces komt er ook veel warmte vrij en heeft men geen CO2 vorming.

Een emmer uranium = een heel voetbalveld steenkool

In principe is dit dus milieuvriendelijk, MAAR !!! Na afloop blijft er zeer gevaarlijk en door de natuur niet verwerkbaar kernafval achter. Zoek op Wat is er zo gevaarlijk aan kernafval: ………………………………….. .……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………. .……………………………………………………………………………………………………… Als je een foto van een kerncentrale bekijkt merk je op dat er geen schoorstenen aanwezig zijn maar wel een betonnen bunker.

Kerncentrale Klassieke centrale

www.neebedankt.nl/kernenergie/afval.html

10

In deze betonnen bunker plaats men de kernreactor. Zelfs al zit de reactor in een betonnen bunker, toch kan het nog fout gaan. Zoek op (voeg documentatie bij op een apart A4 blad) Tsjernobyl: ……………………………………………………………………………… .……………………………………………………………………………… c. transport van de elektriciteit

Om de elektriciteit van de centrale zonder teveel verliezen tot bij ons thuis te transporteren past men de spanning op verschillende delen van het (hoogspannings)net voortdurend aan.

Opdracht: Hieronder zie je een schema van het elektriciteits- transport, zoek de verschillen in spanning eens op. 1 : ……………………… volt. 2 : ………………………. volt 3 : ………………………. volt 4 : ………………………. volt 5 : ………………………. volt 6 : ………………………. Volt

1. reactor 2. stoomgenerator 3. container in staal 4. wand in beton

11

In 1796 vond Allesandro Volta de eerste batterij uit. Die bestond uit zinken en koperen schijfjes met daartussen in zout water gedrenkte kartonnen schijfjes. 24 zinken en koperen schijfjes leverde 24 volt, deze batterij noemt men de zuil van Volta. De eenheid van elektrische spanning is naar hem genoemd: volt (v) Wat verstaan we onder stroom (ampère) en weerstand (Ohm)

André-marie Ampère was een Franse geleerde die aantoonde dat er een verband bestaat tussen de grootte van stroomsterkte en magnetisme. De eenheid van stroomsterkte ampère (A) is naar hem genoemd.

De Duitse wetenschapper Georg Ohm ontdekte dat een lage of dunne stroomdraad meer weerstand biedt dan een korte of dikke draad. De eenheid van weerstand Ohm (Ω) draagt zijn

naam.

De spanning van elektriciteit

drukken we uit in volt (v),

vanwaar komt deze eenheid?

Volta (1745-1827)

Ampère (1755-1836)

Ohm (1789-1854)

12

Spanning Stroom Weerstand

Om de begrippen spanning, stroomsterkte en

weerstand te verduidelijken gaan we elektriciteit

eens vergelijken met water dat door een

waterkraan komt

Op de waterleiding staat druk. Als de kraan dicht is heb je toch een

bepaalde druk, deze blijft gelijk. De kraan is nu gesloten. Er is geen

verbruik, dus geen stroming.

Op het stopcontact staat een spanning van 230 volt.

Er is geen verbruik, dus is er geen stroom.

De waterdruk blijft gelijk. De kraan biedt veel weerstand want ze

staat maar een beetje open en houdt veel water tegen. Er stroomt

weinig water uit, er is een kleine stroomsterkte, dus weinig verbruik.

De spanning op het stopcontact blijft 230 volt. Het dunne

draadje in de lamp biedt veel weerstand en laat weinig

stroom door, er is een kleine stroomsterkte, dus weinig

verbruik.

De waterdruk blijft gelijk. De kraan staat volledig open en biedt geen

weerstand en houdt geen water tegen. Er stroomt veel water uit, er is

een grote stroomsterkte, dus veel verbruik.

De spanning op het stopcontact blijft 230 volt. De dikke

draad in de gloeispiraal biedt weinig weerstand en laat

daarom veel stroom door. Er is een grote stroomsterkte,

dus veel verbruik.

13

3. Groene energie

Elektriciteit kan ook milieuvriendelijker opgewekt worden.

a.Windmolens Vroeger gebruikten onze voorouders de windmolen om graan te malen of water te pompen, wij gebruiken de kracht van de wind om elektriciteit te maken. Opdracht Bij windenergie hebben we niet te maken

met uitstoot van CO2 of afval. Toch zijn er enkele nadelen, probeer er

eens een paar te vinden. - ……………………………………………………………………… - ………………………………………………………………………

Hier laat men de generator draaien door middel van wind.

14

b. Waterkracht Vroeger gebruikten onze voorouders de watermolen om graan de malen, wij gebruiken de kracht van het water om elektriciteit te maken. Hier laat men de generator draaien door middel van water. Er zijn een aantal manieren om de kracht van het water te gebruiken.

1. Stuwdam We dammen een rivier af en gebruiken dan de kracht van het water in het stuwmeer.

15

2. Snelstromende rivier

We plaatsen een waterrad op de rivier en laten zo de generator draaien.

3. Waterpompcentrale We maken gebruik van een hoog en een lager gelegen meer. Overdag laten we het water van het hoge meer naar het lage meer stromen via een turbine en een generator = productie van elektriciteit. ’s Nachts pompen we het water terug van het lager gelegen meer naar het hoog gelegen meer = verbruik van elektriciteit. Zoek op

- Hebben we zo een pompcentrale in België? ……………… - Indien ja, waar dan wel? ……………………………………………….. - Waarom pompen we het water ’s nachts naar boven en niet overdag?

…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

16

Opdracht Ook aan waterkracht zijn er enkele nadelen. Probeer er een paar te vinden. - ……………………………………………………………………………. - …………………………………………………………………………….

Er zijn nog andere milieuvriendelijke manieren om elektriciteit te maken. Opdracht Zoek er eens een paar op.

- ………………………………………………………………………. - ………………………………………………………………………. - ……………………………………………………………………….

www.duurzame-energie.pagina.nl

17

4. Energie voor onze bloem

De zon

De zon is onze grootste energiebron. - de zon laat bomen en planten groeien = ze zorgt voor ons voedsel (chemische energie) - de zon zorgt voor onze seizoenen en weersomstandigheden ( licht, wind en water) - de zon zorgt voor warmte = een aangenaam leefklimaat - de zon is zelfs de oorsprong van onze fossiele brandstoffen = ze liet miljoenen jaren geleden de planten, dieren en organismen leven die de basis vormen van steenkool, aardolie, aardgas, …

Hoe gebruiken we de zon?

1. Warmte We kunnen de zonnewarmte gebruiken, dit doen we dan met een zonneboiler. Met de warmte van de zon warmen we dan water op dat we thuis kunnen gebruiken. (dit is niet van toepassing op onze tuinlamp, meer uitleg in het projectje “zonnebarbecue” of “zonneoven”)

www.ruimtevoorzon.nl

18

2. Licht We kunnen ook het zonlicht gebruiken. Een zonnecel is een apparaat dat is ontworpen om elektrische energie uit zonlicht te halen. Zonnecellen worden gebruikt in plaats van batterijen in instrumenten zoals satellieten en calculators. Deze apparaten kunnen zonnecellen gebruiken omdat ze of altijd in het zonlicht zijn, zoals satellieten, of slechts een kleine hoeveelheid energie nodig hebben, zoals calculators. Een zonnecel is gebouwd op een halfgeleider. Een halfgeleider is een materiaal waarin de elektrische stroom beheerst kan worden. Silicium wordt gebruikt als de halfgeleider in de zonnecel. Elke cel heeft twee lagen silicium op elkaar. De atomen in de lagen silicium zijn gerangschikt in een tralie- of ruitvorm. De bovenste laag silicium bevat teveel elektronen. De onderste laag heeft te weinig elektronen. De laag tussen de twee siliciumlagen is waar de elektronen overgebracht worden.

Als licht het silicium raakt bevrijdt het een elektron uit de bovenste laag, de laag met teveel elektronen. Het bevrijde elektron wordt in de onderste laag getrokken, de laag met de missende elektronen, om het gat te dichten. In de bovenste laag wordt een nieuw elektron aangetrokken om de ruimte te vullen die overgebleven was van het elektron dat teveel was. Het nieuwe elektron wordt weggeslagen en door het midden bij de onderste laag gevoegd. Dit proces gaat door en uiteindelijk ontstaat een elektrische stroom.

1. licht (fotonen) 4. tussenlaag

2. voorcontact 5.

onderste positief

geladen laag

3.

bovenste

negative laag

6. achtercontact

19

Toch een nadeel: Zelfs een zonnecel kan defect raken en defecte zonnecellen zijn zeer moeilijk milieuvriendelijk te verwerken. Opdracht Schrijf hier een aantal toepassingen die gebruik maken van zonne-energie.

- …………………………………………………………………… - …………………………………………………………………… - ……………………………………………………………………

20

5. Technische realisatie

Technische tekening De basis van onze bloem is een houten frame. Dit frame zal onze stroomkring met zonnepaneel en motor ondersteunen, bekijk onderstaande technische tekening maar eens goed.

Bestudeer het voorbeeld in de

klas schrijf de juiste maten bij

bovenstaande tekening.

21

VA

De tekening staat in ................................ perspectief. hout Hiernaast een foto van het etiket op ons houten materiaal, wat betekend vuren? ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................

Hierboven zie je de samengestelde

tekening in perspectief.

Welk perspectief is dit?

Kleur het VA, BA en

ZA in de juiste kleur.

22

Werkgang Om ons frame te maken moeten we een aantal bewerkingen uitvoeren met een aantal gereedschappen.

Opdracht Vervolledig de werkgang, maak hiervoor een keuze uit onderstaande gereedschappen. meetlat - winkelhaak - beits - schuurpapier - hamer - potlood - houtlijm - boor - schroevendraaier - drevel - priem - kwast - vernis - rugzaag

Werkgang

Bewerkingen Gereedschappen

A. Aftekenen

Lengte latten aftekenen

Plaats boorgat aftekenen

B. Bewerkingen

Latten op lengte zagen

Gaatje boren Scherpe randen en hoeken schuren

Houten latjes en grondplaat samenvoegen

Werkstuk nakijken en opzuiveren

C. Afwerking

Houten frame beitsen of vernissen

Bevestigingsbeugel motor aanbrengen

Opgepast: Vergeet na het beitsen of vernissen niet je borstel goed uit te spoelen.

beitsbeitsbeitsbeits vernisvernisvernisvernis

23

6. Serie- en parallelschakeling

Onze bloem op zonne-energie kunnen we op de vensterbank plaatsen, als er niet genoeg zonlicht is hebben we wel een probleem, welke bron kunnen we dan als noodoplossing gebruiken?

- ...................................................... - ......................................................

Twee AA-batterijen leveren een spanning van 3v maar de netspanning in huis is 230v, hoe lost men dit op? Zoek op Transformator: ……………………………………………………………………………… ..…………………………………………………………………………… Meerdere bloemen kunnen met de transformator verbonden worden met een serieschakeling of een parallelschakeling. Serieschakeling De motoren worden achter elkaar verbonden, de elektriciteit moet eerst door alle motoren om een stroomkring te vormen met de transformator.

Opdracht 1. Maak deze serieschakeling met lampjes op de module. 2. Draai eens een lampje los (of plaats een lampje dat stuk is). 3. Branden de andere lampjes nog? ………………..

24

Parallelschakeling De motoren worden naast elkaar verbonden, de elektriciteit kan door en naast de motoren om een stroomkring te vormen met de transformator

Opdracht 1. Maak deze parallelschakeling met lampjes op de module 2. Draai eens een lampje los (of plaats een lampje dat stuk is). 3. Branden de andere lampjes nog? …………………… Welke schakeling gebruiken we om een slinger met kerstverlichting op het net (via een transformator natuurlijk) aan te sluiten? Kleur het juiste bolletje.

O serieschakeling O parallelschakeling Waarom? ……………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………..

Opgepast Als we onze stroomkring willen laten werken moeten we deze steeds van voeding voorzien. Alle componenten met een + en – aanduiding moeten steeds op de juiste manier met het voedingscomponentje verbonden worden

25

7. De stroomkring van onze bloem

Hieronder zie je een tekening van de stroomkring die we gebruiken op onze bloem, bekijk deze eens aandachtig en teken het stroomkringschema.

Je kan kiezen uit

onderstaande symbolen

De betekenis is

terug te vinden in je

symbolentabel.

26

8. De bloem

Als ons houten frame en de stroomkring klaar is moeten we nog op zoek naar een mooie afbeelding van een bloem en blaadjes. Het gemakkelijkst is natuurlijk via afbeeldingen in google (www.google.be).

Knip de bloemen en blaadjes uit en plastificeer ze, zo zijn ze veel steviger. Probeer het middelpunt van je bloem terug te vinden, prik een klein gaatje met je passerpunt en schuif over de as van de motor. Door de lusterklem in je stroomkring kan je er nu ook een voorwaarde aan koppelen, neem eerst het volgende hoofdstuk eens door en dan ... proberen maar.

Probeer bloemen te

vinden met een zo rond

mogelijke vorm, deze

draaien beter.

27

9. De elektronische paneeltjes

Opdracht Hieronder zie je foto’s van de onderdelen van de bloem op zonne-energie en onderdelen van onze paneeltjes. Maak met een pijl een verbinding tussen gelijkaardige onderdelen.

Bloem Materiaal paneeltjes

28

De paneeltjes

Op de paneeltjes maken we elektrische stroomkringen. Wat hebben we dus nodig: - stroombron (transformator of batterij 9v)

- geleiders - schakelaars - verbruikers - sensoren De componenten met elektrische signalen of stroomstoten. stroom (stroomkring gesloten) = 1 geen stroom (stroomkring open) = Ø a. Elektronische invoercomponenten

Lichtsluis Lichtsensor

Drukknop Schakelaar

Temperatuursensor Geluidsensor

29

Om de sensoren in een stroomkring te laten functioneren werken we via een transistor. b. De uitvoercomponenten

Transistor

Lampje LEDje

Motor Zoemer

Relais

30

Opdracht De invoer- en uitvoercomponenten bestaan uit herkenbare onderdelen, waar kan je deze nog terugvinden ? Maak een verbinding met pijlen.

31

c. De logische poorten We beschikken nog over minder herkenbare maar daarom niet minder belangrijke componenten, we noemen deze de logische poorten.

1. NIET- poort

Deze poort draait alle signalen die hij ontvangt om. Van Ø (geen stroom) maakt de NIET- poort 1 (stroom) Van 1 (stroom) maakt de NIET poort Ø (geen stroom) We noemen deze poort ook wel een INVERTOR Zoek op Inverteren: …………………………………………………………………………………….. Verbind een invoerelement met de ingang en een uitvoerelement met de uitgang van de NIET- poort. Vul proefondervindelijk de waarheidstabel verder aan.

NIET- poort

invoerelement ingang uitgang uitvoerelement

32

2. EN- poort

Deze logische poort laat een uitvoerelement toe te werken als er aan een aantal voorwaarden is voldaan. Op onze module heeft de EN- poort twee ingangen, er moet aan twee voorwaarden tegelijkertijd voldaan worden.

Voorbeeld: licht EN warm

Je kan de EN- poort ook vergelijken met twee schakelaars die we in serie in een stroomkring plaatsen. Deze moeten ook beide “aan” staan of het lampje kan niet branden.

Verbind twee invoerelementen met de ingangen en een uitvoerelement met de uitgang van de EN- poort. Vul proefondervindelijk de waarheidstabel verder aan.

EN- poort

invoer 1 invoer 2 ingang 1 ingang 2 uitgang uitvoer

33

3. OF- poort Deze logische poort laat een uitvoerelement toe te werken als er aan minstens één voorwaarde voldaan is. Op onze module heeft de OF-poort twee ingangen, er moet aan één (mag natuurlijk ook twee) voorwaarde(n) voldaan zijn. Voorbeeld: licht OF warm Je kan de OF-poort ook vergelijken met twee schakelaars die we parallel in een stroomkring plaatsen. Er moet maar één schakelaar ”aan” staan om het lampje te laten branden. Verbind twee invoerelementen met de ingangen en een uitvoerelement met de uitgang van de OF-poort. Vul proefondervindelijk de waarheidstabel verder aan.

OF-poort

invoer 1 invoer 2 ingang 1 ingang 2 uitgang uitvoer

34

d. Extra componenten We beschikken nog over een paar extra componentjes waar we een aantal leuke dingen kunnen mee realiseren.

Pulsgenerator

Dit element geeft op een door

onszelf te bepalen tempo

elektrische impulsen

Potentiometer

Met dit element kunnen we

met een draaiknop de spanning

in een stroomkring verhogen

of verlagen

35

10. Oefeningen met de paneeltjes

Oefening 1

Maak de schakeling waarbij de bloem pas gaat draaien als het ook nog eens warm genoeg is.

15 min

36

Oefening 2

Maak de schakeling waarbij de bloem pas gaat draaien als het warm genoeg is en je in de buurt staat te zingen.

15 min

37

Oefening 3 Als je vader vergeet de koplampen van de wagen uit te schakelen wanneer hij het portier opent zoemt er een waarschuwingsalarm. Maak dit waarschuwingssysteem eens na op de module. Wat zou er gebeuren moest dit systeem niet in de wagen aanwezig zijn ? ………………………………………………………………………………………………………………………………… ..………………………………………………………………………………………………………………………………

15 min

38

11. Kruiswoordraadsel

Horizontaal

1. Toestel om zonnewarmte om te zetten in

warm water.

3. Waar in België vinden we een

waterpomcentrale?

4. Energiebron voor een kerncentrale.

5. petroleum is een ... brandstof.

7. Basismateriaal van ons frame voor de bloem.

8. Uitvinder van de eerste batterij.

9. Onderdeel van een centrale dat de

generator doet draaien.

10. Onze grootste energiebron.

12. Andere naam voor NIET-poort.

13. Toestel om netspanning om te zetten naar

een lagere spanning.

14. Toestel om zonlicht om te zetten in

elektriciteit.

Verticaal

2. Opwarming van de aarde.

6. In een centrale koelt men het warme

water af in een ...

9. Plaats in Oekraïne waar een kernramp

plaatsvond.

11. Wat komt er vrij bij het verbranden van

fossiele brandstof?

39

Ø

1

1

1

1

1

1

1

Ø

Ø

1

Ø

1

1

12 Poortenpuzzel

Opdracht: Volg de pijlen en geef het laatste signaal. (denk aan de waarheidstabellen)

OF

EN NIET

EN

OF

EN

EN

OF

OF

EN

NIET

NIET

EN

OF

OF NIET

Ø

1

EN

EN

NIET

NIET

OF NIET NIET

1

Ø

40

13. Evaluatie

Hieronder vind je een evaluatiefiche, geef jezelf of een ander groepslid een beoordeling. Zeer goed (zg): Ik ken er alles van en kan zo de leerkracht zijn plaats innemen. Goed (g): Ik weet er veel van, mits een beetje oefenen of opzoekings- werk gaat het zeker nog beter. Voldoende (v): Ik weet voldoende om me uit de slag te kunnen trekken, veel oefenen is de boodschap. Onvoldoende (o): Het kan veel beter, ik deed mijn best niet of moet eens met de leerkracht praten over een extra oefening.

EvaluatieficheEvaluatieficheEvaluatieficheEvaluatiefiche Wat wordt er van mij verwacht Mijn

evaluatie Evaluatie leerkracht

Ik kan enkele voor- en nadelen geven ivm fossiele brandstoffen.

Ik kan enkele voor- en nadelen geven ivm groene energiebronnen.

Ik kan bondig en met eigen woorden het principe van elektriciteitsopwekking geven.

Ik kan enkele voor- en nadelen geven van kernenergie.

Ik kan een eenvoudige technische tekening lezen.

Ik kan een eenvoudig houten frame maken.

Ik kan houtbewerkingsgereedschappen correct gebruiken.

Ik kan de veiligheidsregels in de werkklas naleven.

Ik kan enkele waarneembare eigenschappen van serie- en parallelschakelingen geven. (eventueel mbv didactisch model)

Ik kan eenvoudige opdrachten met de elektronische componenten maken.

Ik kan elektronische onderdelen van de module met onderdelen van gebruiksvoorwerpen vergelijken.

41

14. Technopolis

Bij een bezoek aan Technopolis moet je de volgende opstellingen zeker eens uitproberen.

Welke windmolen is de beste?Welke windmolen is de beste?Welke windmolen is de beste?Welke windmolen is de beste? Met een windmolen kun je energie halen uit de wind. Maar niet alle modellen werken even efficiënt. Richt de wind op verschillende

Energieke Energieke Energieke Energieke windmolens.windmolens.windmolens.windmolens.

Waar kan je de opstelling vinden?

www.technopolis.be/nl/index.php?thema=5&n=1&e=21&s=168

42

Laat de elektronen werken.Laat de elektronen werken.Laat de elektronen werken.Laat de elektronen werken. Hoeveel motoren, zoemers en lampjes krijg je aan de slag? Een kwestie van juist schakelen. Heb je rekening gehouden met serie en parallel?

Bouw een stroomkringBouw een stroomkringBouw een stroomkringBouw een stroomkring.

Waar kan je de opstelling vinden?

www.technopolis.be/nl/index.php?thema=2&n=1&e=21&s=168

43

Moeilijk woord

Woordverklaring

15. Moeilijke woorden

Moeilijke woorden die je niet begrijpt schrijf je in de eerste

kolom. Daarna zoek je met de ganse groep in een woordenboek

of op het internet naar een verklaring, je bevindingen schrijf

je in een groene kleur in de verklaringskolom. Woordjes die

dan nog niet gevonden zijn leggen we voor aan de ganse klas en

verduidelijken we in een zwarte kleur.