KUSTVERDEDIGING KATWIJK

Hilde Pracht Adelbert College Klas 6V4 AkK

"Pootje Baden"

Goke Leverand (1942)

Boulevard te Katwijk

2

Voorwoord Nederland wordt continu bedreigd. Niet door vijandige buurlanden, meteorieten of

ruimtewezens, maar door de zee. De naam van ons land zegt het al: Nederland ligt laag, zo

laag zelfs dat de zee op sommige plekken hoger ligt dan het land. Zonder maatregelen zouden

deze laaggelegen plekken overstromen. Gelukkig wordt Nederland beschermd door dijken,

duinen, waterkeringen en tal van andere voorzieningen. Deze zorgen ervoor dat wij onze

voeten droog houden. Soms wordt echter vastgesteld dat een zeewering niet meer voldoet aan

de veiligheidseisen. Het laaggelegen gebied erachter is dan onvoldoende beveiligd tegen

overstromingen

Dit probleem speelt momenteel ook in Katwijk, een dorpje aan de kust van Zuid-Holland. Een

groot deel van dit dorp ligt onder de zeespiegel. Er is gebleken dat de kustverdediging van

Katwijk niet goed genoeg is. De huidige (zee)wering voldoet niet meer aan de

veiligheidseisen. Bovendien ligt een deel van Katwijk vóór de zeewering en feitelijk aan de

verkeerde kant van de duinen.

Er moet dus wat gebeuren in Katwijk: de kustverdediging moet verbeterd worden. Maar hoe

kun je dat het beste doen? Er zijn vele soorten oplossingen mogelijk. Welke oplossing is het

meest geschikt voor Katwijk? Om die keuze te kunnen maken moeten veel afwegingen

gemaakt worden: Welke oplossing garandeert het best de veiligheid, welke oplossing past

binnen het budget en welke oplossing is goed uitvoerbaar? Ook moet er rekening gehouden

worden met verschillende belangengroepen: ondernemers, bewoners, milieuorganisaties en

toeristen.

Het is dus nog best lastig om tot een mooie oplossing te komen. Toch wordt in dit

profielwerkstuk geprobeerd een goed passend antwoord te vinden op de volgende hoofdvraag:

Welke maatregelen kunnen het best worden getroffen om de

veiligheid van de Katwijkse kust te verbeteren?

3

Deelvraag 1 Wat is de huidige situatie? ..................................................................................... 4

1.1 De probleemgebieden: ...................................................................................................... 4

1.2 Katwijk als badplaats ....................................................................................................... 6

1.3 Katwijk als woon, leef en werkgebied ............................................................................. 6

Deelvraag 2 Waarom is de huidige situatie gevaarlijk? ............................................................. 8

2.1 De veiligheidsnormen ...................................................................................................... 8

2.2 Stormvloed/springtij ......................................................................................................... 8

2.3 Afslag en overslag ............................................................................................................ 8

2.4 Wat gebeurt er tijdens een superstorm in Katwijk? ......................................................... 9

Deelvraag 3 Welke technieken kent men om dergelijke problemen op te lossen? .................. 10

3.1 Categorieën van oplossingen .......................................................................................... 10

3.2 Haalbare oplossingen ..................................................................................................... 11

3.2.1 Zand voor de boulevard ........................................................................................... 11

3.2.2 Versterken van de huidige waterkering ................................................................... 12

3.2.3 Dijk in duin .............................................................................................................. 13

3.2.4 Nog wat kleine oplossingen .................................................................................... 13

Deelvraag 4 Welke belangen spelen er welke oplossing voldoet het beste aan deze belangen?

.................................................................................................................................................. 15

4.1 De projectgroep en hun belangen ................................................................................... 15

4.2 Gemeenschappelijke belangen ....................................................................................... 15

4.3 Welke oplossingen zijn minder geschikt en waarom? ................................................... 19

4.4 Welke oplossing is het meest geschikt en waarom?....................................................... 20

Deelvraag 5 Voor welke oplossing is er uiteindelijk gekozen en wat zijn hiervan de gevolgen?

.................................................................................................................................................. 24

5.1 De gekozen oplossing ..................................................................................................... 24

5.2 De gevolgen van de gekozen oplossing ......................................................................... 24

5.2.1 In welke fase van het project bevindt men zich momenteel? .................................. 24

5.2.2 Wat gaat er allemaal nog gebeuren? ....................................................................... 26

5.2.3 Hoe gaat het er uiteindelijk uitzien? ........................................................................ 26

Deelvraag 6 Hoe is eenzelfde oplossing in Noordwijk bevallen? ............................................ 29

6.1 Korte introductie Noordwijk .......................................................................................... 29

6.2 Reactie van de omgeving op het Dijk in Duin ............................................................... 29

6.2.1 Reactie van de bewoners ......................................................................................... 30

6.2.2 Reactie van de ondernemers .................................................................................... 31

6.2.3 Reactie van de toeristen ........................................................................................... 31

6.3 Wat valt er voor Katwijk te leren van Noordwijk .......................................................... 32

Samenvatting en conclusie ....................................................................................................... 33

Bronnenlijst en woord van dank ............................................................................................... 35

Bijlagen .................................................................................................................................... 36

4

Deelvraag 1 Wat is de huidige situatie?

Katwijk is één van de zwakke schakels in de Nederlandse kustverdediging. In deze deelvraag

wordt de situatie beschreven, in de volgende deelvraag zal worden ingegaan op de problemen

die de huidige situatie veroorzaakt.

1.1 De probleemgebieden:

Het dorp Katwijk aan Zee heeft zich ontwikkeld aan de monding van de Rijn, waardoor het in

een relatief laaggelegen deltagebied ligt. Omdat er na verloop van tijd steeds meer bebouwing

is bijgekomen loopt de huidige waterkering dwars door het dorp heen.

Het centrum van het dorp ligt in een duinkom, die zich voor de kustverdediging bevindt. Dit

betekent dat een groot stuk van het centrum nu aan de zeezijde van de kustverdediging ligt.

Door de huidige duinenrij langs de boulevard wordt dit gebied onvoldoende beschermd, met

als gevolg dat er ongeveer 3000 mensen buitendijks wonen.

De huidige waterkering loopt net ten noorden van de Wilhelminastraat landinwaarts waar hij

vervolgens de Tramstraat, de Voorstraat en de Schoolstraat kruist. Daarna loopt de kering van

de Secretaris Varkevisserstraat en het Vuurbaakplein terug naar de Strandweg ter hoogte van

de Zwaan.

Bovendien zit er in de huidige waterkering een zwak en laag punt. Door een strengere,

aangepast normering voldoet dit deel van de zeewering momenteel niet meer aan de

veiligheidseisen. Dit zwakke punt is in bron 1.1 extra aangegeven.

Bron 1.1 Huidige waterkering Katwijk. (bron: startnotitie/MER

kustversterking Katwijk, 26 maart 2009, Hoogheemraadschap van Rijnland)

5

Als laatste in de huidige boulevard een aanzienlijk hoogteverschil aanwezig. Er zit als het

waren een 'kuil' in de boulevard. Dit is goed te zien op bron 1.2 Ook als je zelf een wandeling

maakt over de boulevard zul je dit merken (zie bron 1.3). Het is een stuk van ongeveer 1,5

kilometer waarbij de hoogte varieert van 11,5 meter tot ongeveer 5,8 meter boven NAP.

Bron 1.2 Dwarsdoorsnede met hoogtes van de huidige boulevard (bron: basissheets Katwijk

in kustvisie, van het Hoogheemraadschap van Rijnland).

11.511.2

10.4

9.9

9.2

8.3

6.7

6.05.85.85.9

6.6

8.8

9.910.1

10.410.510.6

km

86

,25

Ja

n T

oo

rop

str

aa

t

Te

Bri

tte

nstr

aa

t

km

86

,50

Tra

mstr

aa

t

km

86

,75

km

87

,00

km

87

,25

km

87

,50

Vu

urb

aa

kp

lein

B.J

. B

lom

me

rstr

aa

t

An

dre

asp

lein

Vo

ors

tra

at

km

87

,75

0

2

4

6

8

10

12

14

8686.2586.586.758787.2587.587.7588

Rijkspaal afstanden [km]

Ho

og

te b

ou

lev

ard

[m

+ N

AP

]

Bron 1.3 Boulevard Katwijk. Uitzicht in noordelijk richting vanaf vuurbaakplein

(foto: Hilde Pracht).

6

Bron 1.5 Winkelcentrum Katwijk. (bron:

www.katwijk.vandaag.nl)

1.2 Katwijk als badplaats

Als dorpje aan zee is Katwijk natuurlijk een trekpleister voor strandgangers. Katwijk staat

bekend als gemoedelijke familiebadplaats. Vooral het vanaf de boulevard goed bereikbare

strand en het uitzicht op zee worden als grote pluspunten ervaren. Ook de boulevard geldt als

een toeristische trekpleister.

Op het strand bevinden zich een aantal strandtenten, die

alleen in het zomerseizoen aanwezig mogen zijn. In

verband met onderhoud aan de zeewering en mogelijke

stormen met hoog water, moeten de tenten gedurende de

winter van het strand af. Dit is van oktober tot april. Het

betreft ongeveer 12 strandtenten.

Aan de boulevard liggen hotels en restaurantjes. Leuk

voor toeristen is dat je vanuit sommige hotels een

prachtig uitzicht op de zee hebt, voornamelijk bij het lage

punt van de boulevard.

In de vakantie en het weekend, vooral bij mooi weer, is

parkeren in Katwijk een crime. Er zijn teveel toeristen in

verhouding met het aantal beschikbare parkeerplaatsen.

1.3 Katwijk als woon, leef en werkgebied

Katwijk is een gemeente in het Noordwesten van Zuid-Holland. De gemeente telde op 1 april

2011 62.034 inwoners1. De gemeente Katwijk bestaat uit de kernen Hoornes-Rijnsoever,

Katwijk aan den Rijn, Katwijk aan Zee, Rijnsburg en Valkenburg. Ik zal mij beperken tot

Katwijk aan Zee2, omdat ik verwacht

dat het project kustverdediging hier

het meeste effect zal hebben.

Katwijk aan Zee heeft rond de

20.000 inwoners. Het heeft een vrij

conservatieve, hechte bevolking

die bijzonder veel waarde hecht

aan saamhorigheid en

gemoedelijkheid. Katwijk ervaart

men als een fijn woongebied, o.a.

door zijn ligging aan de duinen en

de zee en zijn ‘eigen, dorpse

karakter.’

Maar er zijn natuurlijk ook

nadelen, zoals de overlast die

parkerende toeristen veroorzaken.

Voor de inwoners die in de buurt

van de boulevard wonen is

parkeren erg lastig, vanwege alle

dagtoeristen die per auto naar het strand gaan.

1 Bron: www.wikipedia.nl

2 Waar vanaf nu in dit werkstuk over Katwijk wordt gesproken wordt de dorpskern Katwijk aan Zee bedoeld.

Bron 1.4 Informatiebord

Katwijk. (foto: Hilde Pracht)

7

Daarbij komt natuurlijk nog de onveiligheid. Een afgekeurde kustverdediging is natuurlijk

niet erg geruststellend. Toch voelen de mensen in Katwijk zich niet voortdurend onveilig.

Precies in het buitendijkse gebied van Katwijk ligt een economisch belangrijk gebied, met o.a.

een winkelcentrum.

De buitendijkse ligging van een gedeelte van Katwijk aan Zee zorgt er voor dat economische

ontwikkelingen in dat gedeelte niet of nauwelijks rendabel te maken zijn of simpelweg

verboden zijn omdat er geen vergunning verleend kan worden. Bovendien zijn de

opstallen/gebouwen nauwelijks verzekerbaar. Wanneer je als bewoner een kelder onder je

huis zou willen bouwen, is dit nagenoeg onmogelijk. Ten eerste zul je moeilijk aan een

vergunning komen en ten tweede krijg je bijvoorbeeld een kelder nauwelijks verzekerd.

8

Deelvraag 2 Waarom is de huidige situatie gevaarlijk? Het meest duidelijke en grootste gevaar van de huidige waterkering is natuurlijk

overstroming. Zeker door de klimaatverandering die een fors stijgende zeespiegel3 met zich

meebrengt. Het is echter niet zo dat bij de eerstvolgende grote golf half Nederland zal

onderlopen. Over de risico’s en de gevolgen zal ik het deze deelvraag hebben.

2.1 De veiligheidsnormen

Voor alle dijken en zeeweringen in Nederlands gelden veiligheidsnormen. Deze eisen worden

uitgedrukt in de kans dat er een dijkdoorbraak of overstroming plaatsvindt.

De huidige norm is dat als gevolg van een superstorm die optreedt bij een waterstand die

slechts eenmaal in de 10.000 jaar voorkomt, het water nog door een zeewering moet worden

tegengehouden. Dit betekent bijvoorbeeld dat statistisch gezien eens in de 10.000 jaar

belangrijke delen van Nederland getroffen worden door een watersnoodramp. Dit heet een

maximaal klimaatscenario.

De waterkering in Katwijk voldoet niet meer aan de veiligheidseisen. De overstromingskans

in Katwijk bedraagt momenteel 1/2500 jaar4.

2.2 Stormvloed/springtij

Springtij of springvloed is een extreme vloed die ontstaat

door de getijdenwerking. De gewone golven, maar ook eb

en vloed, ontstaan doordat de maan en de zon allebei aan de

zee trekken.

Maar bij een springtij staan zon, aarde en maan op één lijn,

waardoor ze elkaar versterken en er extra hoge waterstand

met hele hoge golven optreedt tijdens vloed (tijdens eb is

de waterstand juist extra laag). Springtij komt voor bij

nieuwe maan en volle maan, dat betekent ongeveer 2 keer

per maand.

Stormvloed is een vloed die niet ontstaat door de hierboven genoemde getijdenwerking.

Stormvloed is vloed die ontstaat door een zware storm met hoge windsnelheden. Het zeewater

wordt als het ware naar de kust geblazen. Een stormvloed wordt heviger naarmate zij de kust

bereikt, want hier wordt de zee ondieper. Hetzelfde gebeurt bij een tsunami, alleen dan in

grotere mate. De golven worden afgeremd door de oplopende zeebodem en de snelheid wordt

omgezet in hoogte.

Een stormvloed kan gevaarlijk worden wanneer zij de kust bereikt terwijl er ook vloed, of nog

erger: springvloed is. De springvloed wordt dan versterkt door de stormvloed. Dit is ook

gebeurd tijdens de watersnood van 1953.

2.3 Afslag en overslag

Bij een te lage of zwakke zeewering zijn de belangrijkste gevaren afslag en overslag. Afslag

betekent dat het voorste deel van de duinen tijdens een storm wordt weggeslagen. Alle

3 De meningen over de stijging van de zeespiegel over de komende 100 jaar lopen uiteen. De schattingen lopen

uiteen van enkele centimeters tot anderhalve meter. Bovendien zakt Nederland 5 cm per 100 jaar. 4 http://english.verkeerenwaterstaat.nl/kennisplein/page_kennisplein.aspx?DossierURI=tcm:195-17870-

4&Id=326028

Bron 2.1 stand van zon en

maan tijdens springtij. (bron:

http://forum.onweer-online.nl)

9

bebouwing en infrastructuur in de afslagzone moeten als verloren worden beschouwd. Dit

probleem speelt vooral bij ‘zachte’ zeewering, zoals duinen.

Golfoverslag speelt juist een rol bij harde zeeweringen; bouwwerken zoals strandmuren,

boulevards of zeedijken. Je spreekt van golfoverslag als bij een zware storm water over deze

bouwwerken stroomt. Dit kan flinke schade veroorzaken, dijken kunnen bijvoorbeeld van

binnen scheuren. Golfoverslag neemt toe bij een hogere zeespiegel en hogere windsnelheden.

2.4 Wat gebeurt er tijdens een superstorm in Katwijk?

Bron 2.2 Schematische weergave van afslag en overslag in Katwijk. (bron: Basissheets

Katwijk in kustverdediging, een standaard PowerPoint presentatie van het

Hoogheemraadschap van Rijnland )

Wanneer er op dit moment een superstorm (een storm die statistisch gezien eens in de 10.000

jaar voorkomt) zou plaatsvinden, zal er een deel van de bebouwing aan de zeezijde in de zee

verdwijnen, dit is de afslagzone. Ter vergelijking, een westerstorm heeft een

verschijningskans van ongeveer eens in de vijf jaar. Zoals hierboven vermeld zul je alle

bebouwing in de afslagzone dan als verloren moeten beschouwen. Wanneer dit deel is

afgeslagen houdt niets het water nog tegen,

waardoor het buitendijkse gebied onderloopt met

zout water. Dit is een gebied waar ongeveer

3000 mensen wonen en ook een belangrijk

winkelcentrum ligt. De gevolgen zullen

catastrofaal zijn. De schade zal tot in honderden

miljoenen euro's lopen, belangrijke

voorzieningen zullen verwoest zijn en vele

huizen onbewoonbaar.

Wanneer er teveel water het buitendijkse gebied

instroomt, kan er zelfs overslag plaatsvinden het

achterland in. Dit zal het eerst gebeuren bij het

zwakke punt in de huidige waterkering. Hierdoor

zal nog veel meer schade ontstaan, afhankelijk

van de eventuele (nood)maatregelen die

genomen kunnen worden

Bron 2.3 Afslagzone en overstromingszone bij de boulevard van Katwijk. (bron:

www.kustvisie.nl)

10

Deelvraag 3 Welke technieken kent men om dergelijke problemen op te lossen?

Nederland staat bekend om dijken, dammen en gemalen. Kan één van deze technieken

uitkomst bieden? Of zijn er nog andere slimme oplossingen?

Natuurlijk zijn er nog veel meer oplossingen mogelijk dan in deze deelvraag zullen worden

behandeld. De oplossingen die hier echter worden besproken, zijn oplossingen die men het

overleggen waard vond. Andere oplossingen werden al snel niet haalbaar bevonden, omdat ze

bijvoorbeeld te duur of technisch niet haalbaar waren.

3.1 Categorieën van oplossingen

Grofweg zijn er twee soorten oplossingen te onderscheiden: harde en zachte oplossingen.

Bij een zachte oplossing wordt gebruik gemaakt van zand. Het zand wordt gebruikt om een

strandophoging, duin of zandbanken te maken.

Met harde oplossingen worden constructies bedoeld. Voorbeelden zijn keermuren, dijken,

dammen of golfbrekers.

Hiernaast kent men ook nog combinaties, waarbij zand wordt gecombineerd met een harde

constructie. De naam hiervoor is: ‘hybride constructies’.

Naast deze twee oplossingen maakt men ook nog onderscheid in verschillende

oplosstrategieën, namelijk de landwaartse-, consoliderende-, en de zeewaartse strategie.

Bij een landwaartse strategie wordt de waterkering in landwaartse richting uitgebreid. Dit

bereikt men door de zeewering te versterken aan de kant van het land. Wat ook kan is dat men

toestaat dat de zeekering landwaarts verschuift als gevolg van natuurlijke factoren, zoals

afslag. Men treft dan verder geen maatregelen om dit te voorkomen.

De consoliderende strategie laat een waterkering bij het versterken zo veel mogelijk op zijn

plaats. Dit kan door beide kanten van de kering een beetje te versterken of door de kering

enkel op te hogen.

Als laatste de zeewaartse strategie. Zoals de naam al suggereert, worden bij deze strategie de

maatregelen aan de zeezijde van de kering genomen. Dit heeft als gevolg dat de waterkering

in zeewaartse richting wordt opgeschoven.

In bron 3.1 zijn alle drie de strategieën uitgewerkt voor de kust van Katwijk. Je krijgt hier een

goed beeld van de globale gevolgen van een gekozen strategie.

11

Bron 3.1 Overzicht van de drie strategieën, (bron: startnotitie/MER kustversterking Katwijk,

26 maart 2009, Hoogheemraadschap van Rijnland)

3.2 Haalbare oplossingen

Dit zijn de oplossingen die door de projectgroep5 als haalbaar zijn erkend. Hier is men verder

onderzoek naar gaan doen. De verschillende technieken worden hier toegelicht.

3.2.1 Zand voor de boulevard

De eerste oplossing noemt men ‘zand voor de boulevard’. Deze oplossing is een zachte

zeewaartse oplossing.

Deze oplossing is onder te verdelen in twee mogelijkheden.

Mogelijkheid 1

De huidige duinen worden bij deze oplossing verstevigd met extra zand. Ze zullen hierdoor

een stuk breder worden, waardoor de afstand tussen de boulevard en het strand toeneemt. De

minimale hoogte van het duin is vastgesteld op 7 meter boven NAP. Als men deze hoogte wil

bereiken, zullen de duinen ook in de breedte moeten groeien. Het duin zal hierdoor 180 meter

breed worden. Er kan gevarieerd worden in hoogte en breedte. Het wijzigen van de hoogte

heeft invloed op het zicht op zee en wijzigingen in de breedte beïnvloeden de afstand

boulevard-strand. Nota bene: Bij deze mogelijkheid blijft de kom buitendijks liggen. Met de

duin is Katwijk veiliger, maar mag het volgens de veiligheidsnorm (kans op overstroming

<1:10.000 jaar) nog niet binnendijks genoemd worden.

5 Meer informatie over de projectgroep, zie deelvraag 4.

12

Mogelijkheid 2

De andere mogelijkheid is bijna hetzelfde als mogelijkheid 1. Er is echter één verschil.

Mogelijkheid 2 zorgt ervoor dat de hele kom wél binnendijks komt te liggen. Dit gebeurt door

naast de verhoging van de duinen bij mogelijkheid 1 ook nog in de breedte extra zand toe te

voegen. Deze extra strook zand heeft een breedte van 10 meter. Dit betekent dat het geheel

190 meter breed wordt. Het duin wordt hierdoor extra stevig. Hierdoor zal het plangebied

voor de komende 100 jaar beschermd zijn. Dit heeft als resultaat dat je de kom van Katwijk

dan binnendijks noemen mag noemen.

Deze mogelijkheid staat echter niet garant voor de veiligheid op lange termijn. Door water en

wind zal het duin slinken en telkens opnieuw verstevigd/onderhouden moeten worden. Een

onderhoudsvrije oplossing zal minstens 12 meter boven NAP moeten liggen.

Bron 3.2 Bovenzicht en zijaanzicht van mogelijkheid 1 en 2, (bron: www.kustvisie.nl)

In bron 3.2 zijn oplossing 1 en 2 weergegeven. aan de linkerzijde een situatietekening van

Katwijk. Het oranje deel toont de hoeveelheid zand die nodig zal zijn bij oplossing 1. Ook is

er een dunne gele strook te zien. Deze geeft de extra breedte aan die nodig voor oplossing 2.

Het strand is aangegeven met de brede, lichtgele strook. Het strand verschuift immers in

zeewaartse richting door de uitbreiding van de kering.

Aan de rechterzijde een dwarsdoorsnede van Katwijk met oplossing 1 en 2.

3.2.2 Versterken van de huidige waterkering

Deze oplossing spreekt voor zich: Men wil de huidige waterkering, die door het dorp loopt,

versterken. Het gaat hier om een versterking van enkele honderden meters lang. Er kan

gebruik gemaakt worden van een harde of een zachte oplossing. De kering wordt dus of

verstevigd met een constructie of verhoogd en verbreed met zand. Het kan ook een

combinatie van beiden worden.

Een andere mogelijkheid is om een deel van de bebouwde kom ter hoogte van de zwakke plek

te verstevigen. Feitelijk past men dan de infrastructuur en bebouwing zodanig aan dat deze als

zeewering kunnen dienen.

De exacte locatie voor deze oplossing is dus nog niet helemaal bepaald. Bij het bepalen van

de locatie zal geprobeerd worden de bestaande bebouwing zoveel mogelijk te ontzien.

Wanneer de huidige kering verstevigd wordt, betekent dat dat de kom van Katwijk nog steeds

buitendijks ligt.

Deze oplossing kan dus hard of zacht worden uitgevoerd. De strategie is consoliderend.

13

bron 3.3 bovenzicht en zijaanzicht van dijk

in duin. (bron: www.kustvisie.nl)

3.2.3 Dijk in duin

Dit scenario combineert een harde constructie, de

dijk, met een zachte oplossing, de duin van zand. Het

is een hybride, zeewaartse oplossing. Wanneer men

alleen een dijk zou plaatsen, wordt deze erg hoog.

Maar door de dijk met zand te bedekken, wordt de

golfslag op de dijk gereduceerd. Hierdoor kan de dijk

minder hoog worden gebouwd. Als men het

plangebied voor de komende 100 jaar veilig wil

stellen, moet de constructie 8,5 meter boven NAP

worden. De breedte van de duinen op de dijk wordt

dan vijfennegentig meter. Er is variatie in hoogte en

breedte mogelijk.

De constructie kan worden ingericht met fiets- of

wandelpaden, maar ook met bijvoorbeeld beplanting.

Een voorbeeld van deze oplossing is te vinden in het

nabijgelegen Noordwijk.

3.2.4 Nog wat kleine oplossingen

Hieronder komen nog wat andere oplossingen aan de

orde. Deze oplossingen zijn minder bekend en voor

de hand liggend. Toch komen ze even aan de orde,

omdat ze interessant zijn en vindingrijk. Deze

oplossingen zijn al snel minder haalbaar gebleken en

worden na deze paragraaf verder niet behandeld.

Harde constructie voor de boulevard

Deze oplossing is hard en zeewaarts. Hierbij wordt gedacht aan een harde constructie die

voor de boulevard van Katwijk komt te liggen. Dit heeft als gevolg dat heel Katwijk

binnendijks komt te liggen. De constructie moet tussen de elf en de vijftien meter hoog zijn

om veiligheid te garanderen.

Kunstriffen

Een kunstrif kun je het beste beschrijven als een ‘onderwaterdijk’. De basis voor een kunstrif

zijn geotubes6, waartussen zand wordt gestort. Vervolgens wordt er een laag fijne en een laag

grove breuksteen7 op geplaatst. Ten slotte wordt het kunstrif afgemaakt met een toplaag van

grote betonblokken. Vooral deze betonblokken doen het werk; ze remmen grote golven die op

de kust afkomen.

De kunstriffen bleken echter niet werkzaam genoeg om veiligheid te garanderen. Een storm

wordt misschien afgezwakt, maar toch zou de boulevard bij zware storm in gevaar kunnen

komen. De kom van Katwijk zou dan kunnen onderlopen. Dit betekent dat er alsnog

bescherming van de kust aangelegd moet worden. Bijvoorbeeld in de vorm van een dijk of

duin, om Katwijk en het achterland te beschermen. Dit betekent niet dat kunstriffen helemaal

onbruikbaar zijn. Het voordeel van kunstriffen is namelijk dat er dus minder maatregelen

langs de kust nodig zullen zijn.

6 Geotubes zijn lange buizen, gemaakt van waterdoorlatend geotextiel. In de buizen wordt zand of kleigrond

geperst. 7 Breuksteen is onregelmatig gebrokkeld natuursteen.

14

Strandhaken

Strandhaken zijn enkele honderden meters lang en liggen in zee, haaks op de kust. De

strandhaken worden gemaakt van (breuk)steen. Ze houden zand tegen, dat normaal gesproken

wegspoelt als gevolg van golfslag. Omdat het zand niet langer wordt weggeslagen zal er een

breder strand ontstaan. Een breder strand draagt bij aan de veiligheid van een kustgebied,

omdat water een grotere afstand moet overbruggen.

Eilanden voor de kust

De eilanden worden gemaakt van opgespoten zand. Ze remmen de golfaanval af. Doordat er

minder sterke golven zijn is er nog maar een kleine ingreep nodig om de Katwijkse

kustverdediging aan de veiligheidseisen te laten voldoen. Men moet er echter wel op letten dat

de eilanden de golfstroom kunnen beïnvloeden waardoor er een ander golfpatroon ontstaat.

Dit kan invloed hebben op de vorm van onze kustlijn of op bepaalde ecosystemen (denk

bijvoorbeeld aan de Waddenzee).

Afsluitbare kering

Men heeft het hier over een harde constructie in de boulevard. Op normale dagen zal deze

constructie onzichtbaar zijn. Pas wanneer er overstromingsgevaar dreigt, zal de kering gaan

werken. De constructie zou bestaan uit bijvoorbeeld een harde constructie in een zachte duin

die men omhoog schuift wanneer er een fikse storm is. In Nederland zijn al een aantal

afsluitbare keringen die je als voorbeeld kunt nemen, bijvoorbeeld de stormvloedkering in

Zeeland.

15

Deelvraag 4 Welke belangen spelen er welke oplossing voldoet het beste aan deze belangen? Bij een groot en belangrijk project, zoals de kustverdediging van Katwijk, is het niet

gemakkelijk een besluit te vormen. Er zijn ontzettend veel belangengroepen die elk met eigen

belangen komen. Met al deze belangen wordt geprobeerd rekening te houden. De beste

oplossing is uiteindelijk de oplossing die aan de meeste belangen voldoet.

Deze deelvraag gaat over welke belangengroepen er zijn, welke belangen spelen en welke

oplossing aan de meeste belangen voldoet.

4.1 De projectgroep en hun belangen

Het Rijk (de nationale overheid) is de hoofdopdrachtgever; het Rijk heeft in Nederland een

aantal zwakke schakels8 aangewezen langs de kust. Een van deze zwakke schakels is dus

Katwijk. Er is vastgesteld dat de kustverdediging van Katwijk de veiligheid van Katwijk en

het achterland in de toekomst niet kan garanderen. Het Rijk heeft vervolgens geld beschikbaar

gesteld en de regie verder aan de Provincie Zuid-Holland overgelaten.

Het Rijk is samen met de Provincie, het Hoogheemraadschap van Rijnland9 en de gemeente

Katwijk gaan zoeken naar de beste oplossing. Deze 4 organen vormen samen de projectgroep.

Samen met een ingenieursbureau hebben zij de verschillende oplossingen afgelopen.

Elk van de vier organen heeft zijn eigen belangen. De Provincie wil bijvoorbeeld de kust niet

alleen veilig maken, maar ook verfraaien, door rekening te houden met recreatie, natuur en

economische mogelijkheden (denk aan strandtenten). Het Hoogheemraadschap van Rijnland

wil een zo betaalbaar mogelijke oplossing, die goed uitvoerbaar is. De gemeente Katwijk vindt

het belangrijk dat de oplossing overeenkomt met het bestemmingsplan en meerwaarde

oplevert voor Katwijk. Het Rijk wil vooral een goedkope oplossing, het Rijk is namelijk het

orgaan dat het plan financiert.

4.2 Gemeenschappelijke belangen

Tijdens de oriënterende fase is de projectgroep in contact gekomen met verschillende

belangengroepen, zoals burgers, bedrijven en milieuorganisaties. De projectgroep probeert

zoveel mogelijk rekening te houden met al hun belangen. Tegelijkertijd verliezen zij hun

eigen belangen natuurlijk niet uit het oog.

Hieronder worden de belangen besproken waar men rekening mee heeft moeten houden.

Naast belangen zijn er ook nog een aantal andere aspecten die een rol spelen. Ook deze

komen hier aan de orde.

Veiligheid

Dit is natuurlijk het belangrijkste belang en geldt voor alle belangengroepen. Veiligheid is

namelijk de reden dat er überhaupt een plan nodig is. Bij elk plan staat de veiligheid dus

voorop. Als met een oplossing niet aan de vereiste veiligheid wordt voldaan, wordt het plan

meteen van de baan gedaan of aangepast.

8 Plekken aan de kust die op termijn niet meer voldoen aan de veiligheidsnormen volgens het Rijk.

9 Het hoogheemraadschap van Rijnland is een van de vijfentwintig waterschappen in ons land. Het is gevestigd

in Leiden. Het werkgebied van Rijnland loopt van Wassenaar tot Amsterdam en van IJmuiden tot Gouda. Dit

gebied, dat ruim 1100 vierkante kilometer groot is, wordt aan de westkant begrensd door de Noordzee.

16

Risicobeheersing Risico is over het algemeen gedefinieerd als kans maal gevolg (R= K x G). De kans is in dit

geval de kans dat Katwijk overstroomt, het gevolg is de schade die dan ontstaat.

Om dit risico te beperken zal men dus of de kans op overstroming moeten reduceren, of de

schade ten gevolge van de overstroming zoveel mogelijk zien te beperken. Het liefst

natuurlijk beide.

Kustmorfologie

Kustmorfologie is het voordurend wijzigen van de hoogteligging van de zeebodem, de

kustlijn en de aangrenzende duinenrij onder invloed en ten gevolge van stromingen,

weersinvloeden en menselijke activiteiten.10

De vorm van de kust is belangrijk voor het uiterlijk van het Nederlandse kustgebied. Maar

ook voor bijvoorbeeld veiligheid en natuur. Ongewenste beïnvloeding van de kustmorfologie

moet dus zoveel mogelijk zien te worden voorkomen. Oplossingen moeten dus worden

getoetst ten aanzien van de invloed op de kustmorfologie.

Ruimtelijke kwaliteit en cultuurhistorie

Katwijk heeft een prachtig, eigen karakter. Dit heeft het dorp te danken aan het feit dat het een

oud vissersdorp is. Het karakter wordt ook ontleend aan het straatbeeld van Katwijk: kerkjes,

een wirwar van smalle straatjes en kleinschalige bebouwing. Wat ook erg wordt gewaardeerd

is dat je vanuit een deel van het dorp uitzicht hebt op de zee. Dit komt natuurlijk door de lage

kustverdediging.

Voor de Katwijkers is het heel belangrijk dat het dorp zijn authentieke uiterlijk niet verliest.

Bij een consoliderende strategie zal het straatbeeld hoe dan ook veranderen. Ook bij

landwaartse strategieën is dit onvermijdelijk. Het is dan van belang de oplossing zo vorm te

geven dat hij het karakter van Katwijk niet schaadt. Men zal rekening moeten houden met

zicht op zee en bijvoorbeeld met materiaalgebruik en architectuur.

Ruimtelijke kwaliteit in de openbare ruimte Iets wat voor zowel Katwijkers als toeristen van belang is, is de boulevard. De boulevard is

1,7 km lang11

. Er zijn fietsenpaden en een brede promenade. Op de boulevard staan tijdens het

hoogseizoen enkele kraampjes, zoals ijs- en viskramen. Aan de boulevard bevinden zich ook

pleinen. Deze pleinen liggen steeds bij speciale plekken, of bijzondere gebouwen. Zo is er een

plein bij de ‘witte vuurtoren’ of de ‘oude kerk’.

De boulevard wordt gewaardeerd om de brede, schuine toegangspaden tot het strand, die

langzaam aflopen. De boulevard is zo ontworpen dat deze qua kleuren en vormen als het ware

‘samenvalt’ met de duinen. Dit is bereikt door gebruik te maken van natuurlijke kleuren en

materialen.

De boulevard is een doorgaande weg in het dorp. Door het vele verkeer op de boulevard, met

name in het strandseizoen, staan er soms files op de boulevard en is het erg druk. Langs de

boulevard zelf en aan het begin en eind ervan bestaat mogelijk om te parkeren voor de

bewoners en bezoekers.

De gemeente vindt het belangrijk bepaalde voorzieningen aan de boulevard zoveel als

mogelijk te behouden, zoals het Koninginnepad, een evenemententerrein en de kiosken.

Recreatie en toerisme

In Katwijk is het toerisme anders aanwezig dan in de massabadplaatsen Scheveningen en

Noordwijk. Katwijk richt zich hier namelijk niet op. Het is een gemoedelijke

10

www.infrawiki.nl 11

http://www.straategie.nl

17

Bron 4.0 de zandhagedis. (bron:

http://www.heiderijk.nl)

familiebadplaats, waar vooral mensen uit de regio met hun gezin naartoe komen. Er zijn geen

extreme voorzieningen, zoals gigantische hotels aan de boulevard, of een pier vol winkels. Er

zijn wel een aantal strandtenten en vakantiehuisjes. In de duinen van Katwijk komen toeristen

voor de natuur en de wandelroutes.

Zoals al eerder beschreven in Deelvraag 1, is er één groot probleem voor de strandgangers:

parkeren. In het gebied van het strand zijn eigenlijk te weinig parkeerplaatsen voor het aantal

bezoekers. Dit is natuurlijk ook een probleem waar de bewoners last van hebben.

Ecologie

Duinen zijn oude gebieden vol leven. Talrijke planten en dieren hebben er hun thuis. Daarom

bevinden zich in Katwijk een aantal beschermde natuurgebieden. Deze zones hebben de status

Natura 2000-gebieden12

gekregen. Katwijk heeft hierdoor beperkingen aan de noord- en

zuidzijde, daar liggen 3 Natura-2000 gebieden. Dit zijn: Meijendel, Berkheide (zuid) en

Coepelduynen (noord).13

De smalle duinstrook tussen de boulevard en het strand fungeert als corridor voor zuidelijk en

noordelijk gelegen populaties van dieren.

Natuurgebieden zijn er niet voor niets. Veel mensen hechten waarde aan de natuur. Om de

variatie aan natuur in ons land te waarborgen zijn allerlei verschillende plaatsen tot beschermd

natuurgebied gemaakt. Zo ook de duinen in Katwijk. Omdat natuur voor veel mensen

belangrijk is en het gebied ook nog eens door de wet wordt beschermd, moet hier goed

rekening mee gehouden worden bij het kiezen van een plan. Er mag nooit zomaar gebouwd

worden in een natuurgebied. De aanleg van een oplossing moet niet voor teveel schade of

overlast voor de omliggende natuur zorgen. Ook is het belangrijk dat het gebied er ‘natuurlijk’

uit blijft zien. Een grote betonnen muur in een natuurgebied is bijvoorbeeld niet zo fraai.

Dan een leuk, klein diertje dat voor vele, grote

problemen heeft gezorgd (niet alleen in Katwijk):

de zandhagedis. De zandhagedis is namelijk een

beschermde diersoort. Dit lieve diertje heeft zich

ook laten zien in de duinen van Katwijk.

De zandhagedis staat op de Rode Lijst14

en heeft

de status ‘kwetsbaar’ gekregen. Het leefgebied van

de zandhagedis wordt kleiner en de kwaliteit van

het landschap en de vegetatie neemt af. Hierdoor is

er grote kans op uitsterven.

De hagedis is ten zuiden van de boulevard

aangetroffen en er zijn een aantal plaatsen waar hij

eventueel kan voorkomen.15

Omdat het een

beschermde diersoort is, zijn er bepaalde regels waar men zich aan moet houden.

12

Benaming voor een netwerk van Europese natuurgebieden, waar voor Europa belangrijke flora en fauna

voorkomen. Het doel van deze gebieden is de flora en fauna die er voorkomt duurzaam te beschermen. Op

juridisch gebied komen de Natura 2000-gebieden voort uit de Europese vogel- en habitatrichtlijnen. In

Nederland ook wel bekend als de Natuurbeschermingswet. 13

http://www.natura2000.nl/ 14

Rode lijsten zijn opsommingen van bedreigde dier- en plantsoorten per land. 15 http://www.heiderijk.nl/page/484/zandhagedis.html

18

Archeologie

Als er iets gebouwd moet worden, "vrezen" ingenieursbureaus altijd voor archeologen.

Archeologie wordt in Nederland belangrijk gevonden. Regelmatig komt het voor dat tijdens

de bouw van projecten plotseling Romeinse fundamenten of oude ijzeren voorwerpen

gevonden worden. De bouw moet dan worden stopgezet, zodat verder onderzoek kan worden

gedaan en de archeologische vondsten in veiligheid gesteld kunnen worden.

In Katwijk doen ze het andersom. Men vermoedt namelijk al lange tijd dat er bij

Katwijk resten uit andere tijden verborgen liggen. Daarom zijn er nu onderzoeken gestart,

voordat er begonnen wordt met welke bouw dan ook.

Na historische bronnen te hebben geraadpleegd, vermoedt men dat er ter hoogte van Katwijk

een Romeinse havenplaats moet zijn geweest, die de naam Lugdunum droeg. Archeologen

denken nu dat zij in de duinen ten Noorden van de boulevard Romeinse resten kunnen

aantreffen Ook hoopt men resten te vinden van het fort Brittenburg, waarvan tekeningen zijn

gevonden in oude literatuur. Daarnaast houdt men er ook rekening mee dat er nog oudere

vondsten gedaan kunnen worden. Het is namelijk mogelijk dat zich acht meter onder het zand

resten uit de IJzertijd bevinden.16

Er zullen proefboringen gaan plaatsvinden. Mochten er archeologische sporen gevonden

worden, dan zal er mogelijk een vervolgonderzoek worden ingesteld. De gemeente Katwijk,

de provincie Zuid-Holland, Rijkswaterstaat en het Hoogheemraadschap van Rijnland werken

allen mee aan het onderzoek.

Als bij het vervolgonderzoek blijkt dat er voorwerpen zijn met een hoge archeologische

waarde, komen de moeilijkheden. De bouw zal toch moeten doorgaan, want de veiligheid

staat voorop. Misschien dat de bouw dan tijdelijk uitgesteld kan worden, zodat de vondsten

geborgen kunnen worden of in veiligheid gesteld.

Bodem en water

Ook met het water en de bodem in het plangebied moet men rekening houden. Denk hierbij

onder andere aan:

Het grondwater. In de duinen ligt vooral fijn zand. Het water stroomt hier gemakkelijk

tussendoor, met als gevolg dat het grondwater er vrij diep ligt. Verder moet men rekening

houden met de aanwezigheid van een zoetwaterbel onder de jonge duinen;

Het oppervlaktewater. Hier is nauwelijks sprake van in het duingebied, aangezien al het

water meteen infiltreert in de bodem. In het bebouwde gedeelte van Katwijk wordt

(regen)water opgevangen en naar het riool afgevoerd;

Het boezemwater. In Katwijk mondt de Rijn, via een uitwateringskanaal uit in de

Noordzee. In de monding bevindt zich een heel groot boezemgemaal, waarmee het

overtollige water vanuit Rijnland naar zee wordt gepompt;

Bodemverontreiniging. De bodem mag door werkzaamheden niet verontreinigd of

aangetast worden. Denk hierbij aan olielekkage of uitlogende bouwmaterialen.

Lucht en geluid

Er moet rekening gehouden worden met overlast op het gebied van luchtvervuiling en

geluidsoverlast. De nieuwe zeekering mag niet teveel lawaai veroorzaken of zorgen dat er

veel vervuiling van de lucht plaatsvindt. Hierbij moet ook rekening gehouden worden met

bijvoorbeeld hard geluid van golfbreking tegen een harde constructie.

Dit geldt zowel voor de aanleg als voor de beheersituatie.

16

http://www.archeologieonline.nl/nieuws/katwijk-mogelijk-romeinse-havenplaats

19

Financiën

Je kunt de mooiste oplossingen bedenken, maar als het geld er niet is, komt het niet van de

grond. Zoals eerder verteld, heeft het Rijk een bedrag beschikbaar gesteld. De Provincie Zuid-

Holland heeft daarna de regie in handen gekregen. Het Rijk (en dus ook de Provincie Zuid-

Holland) en het Hoogheemraadschap van Rijnland, vinden het belangrijk betaalbare

oplossingen te vinden. Zij betalen de oplossing en moeten hem uitvoeren. De gemeente

Katwijk is niet per se voor een zo goedkoop mogelijke oplossing. Zij zijn immers niet de

betalende partij. Zij zullen geld dus ook een minder belangrijke rol laten spelen bij het kiezen

van een plan. Wanneer zij voorstander zijn van een oplossing dat het Rijk te duur vindt,

betekent dit echter niet dat het plan niet door kan gaan. Alleen zal Katwijk dan zelf de

meerkosten moeten opbrengen.

Financiën spelen niet alleen voor de projectgroep een rol, ook de inwoners van Katwijk

kunnen dit belangrijk vinden. Want met het geld dat de gemeente eventueel beschikbaar stelt

voor de uitvoering van de kustversteviging, kunnen ook heel veel andere dingen gedaan

worden.

Bij financiën moet ook gedacht worden aan de economische mogelijkheden in het plangebied.

Strandtenteigenaren willen bijvoorbeeld hun bedrijf niet verliezen, of inkomsten mislopen

tijdens de bouw van een nieuwe kustverdediging. Het winkelcentrum moet ook goed

bereikbaar blijven. Na de versteviging van de kust krijgen strandtenten misschien wel de

mogelijk het hele jaar te blijven staan. Dit lijkt mooi, maar ook hier zit weer een addertje

onder het gras. Wanneer strandtenten het hele jaar geopend mogen zijn, betekent dit meer

concurrentie voor andere horecagelegenheden in de buurt van het strand. Zij zullen hier niet

blij mee zijn.

4.3 Welke oplossingen zijn minder geschikt en waarom?

Hier worden de oplossing die teveel nadelen hebben, besproken. De voor- en nadelen komen

naar voren door het afwegen van verschillende belangen. De voornaamste nadelen worden

besproken.

4.3.1 Zand voor de Boulevard Mogelijkheid 1 is de minst geschikte van de twee. Dit komt omdat bij mogelijkheid 1 de kom

van Katwijk buitendijks blijft liggen. Dit deel van Katwijk is dus nog steeds niet veilig. Als er

dan toch geld en moeite wordt besteedt aan een project, is het beter om er gelijk voor te

zorgen dat het hele plangebied veilig wordt.

Bij mogelijkheid 2 komt de kom van Katwijk wel binnendijks te liggen, dit is dus al een

veiligere oplossing.

Het grote nadeel van deze oplossing is dat de duinen heel breed worden, namelijk rond de 190

meter. Dit heeft grote invloed op de ruimtelijke ordening dan wel het uiterlijk van Katwijk.

De afstand boulevard/strand zal onvermijdelijk een flink stuk toenemen. Katwijk staat juist

bekend om het makkelijk toegankelijke strand dat dicht tegen de boulevard ligt. Als dit door

de kustversteviging verandert, verliest Katwijk een belangrijk deel van zijn karakter.

Hierbij komt nog dat deze oplossing op de lange duur niet veilig genoeg is. Op de lange

termijn zal er steeds weer versteviging nodig zijn. Als men Katwijk veilig wil stellen voor de

komende 200 jaar, uitgaande van een maximaal klimaatscenario, zal het duin minstens 12

meter boven NAP moeten liggen. Dit betekent geen directe verbinding meer tussen het dorp

en het strand. Katwijk wordt dan als het ware gescheiden van het strand door een hoge duin.

Ook dit tast het huidige karakter van Katwijk aan.

20

4.3.2 Versterken van de huidige waterkering Hier geldt hetzelfde nadeel als bij mogelijkheid 1 van ‘Zand voor de Boulevard’. Als de

huidige waterkering verstevigd wordt, blijft een deel van Katwijk buitendijks liggen. Het

achterland wordt wel in veiligheid gesteld.

Een anders probleem van deze oplossing is de realisatie ervan. De huidige waterkering loopt

dwars door het dorp en is enkele honderden meters lang. Dat betekent dat de werkzaamheden

ook midden in het dorp moeten plaatsvinden. Dit gaat onvermijdelijk veel hinder

veroorzaken.

Deze oplossing betekent ook dat er na de aanleg een zeewering aanwezig zal zijn die dwars

door de dorpskern loopt. Dit zal het karakter van Katwijk aanzienlijk aantasten.

4.4 Welke oplossing is het meest geschikt en waarom?

De oplossing die als beste naar voren komt is Dijk in Duin. Dit is de oplossing die aan de

meeste belangen voldoet. Daarom lijkt dit de meest geschikte manier om de kustlijn van

Katwijk te verstevigen.

In hoeverre voldoet deze oplossing aan de hierboven genoemde belangen?

Een bijkomend voordeel van de 'dijk in duin oplossing' is dat deze oplossing al eerder in

Noordwijk is toegepast. Er is dus ervaring met de aanleg en inpassing van deze oplossing.

Veiligheid

Door Dijk in Duin zal de hele kom van Katwijk binnendijks komen te liggen en ook het

achterland veilig zijn. Katwijk is dan in ieder geval voor de komende vijftig jaar veilig gesteld

voor storm en zee.

Ruimtelijke kwaliteit en cultuurhistorie

Bij het Dijk in Duin zijn er geen werkzaamheden nodig in het dorp zelf, waardoor daar het

straatbeeld in ieder geval niet zal worden aangepast.

Het is met deze oplossing echter onmogelijk dat men het zicht op zee helemaal behoudt. Door

de combinatie dijk en duin blijft de hoogte van de constructie beperkt, maar het is

onvermijdelijk dat er een deel van het zicht op zee verdwijnt. Het straatbeeld in het dorp blijft

hetzelfde, maar het straatbeeld aan de boulevard zal hoe dan ook veranderen. Oude gebouwen

aan de boulevard, zoals de vuurtoren en de kerk, zullen echter gewoon blijven staan.

Ruimtelijke kwaliteit in de openbare ruimte

De bouw van de Dijk in Duin zal plaatsvinden in de duinenrij, grenzend aan de boulevard.

Tijdens de bouw van de Dijk in Duin zal de hele kuststrook van Katwijk over de kop gaan. En

het strand zal gedurende een grote periode ontoegankelijk zijn17

. De boulevard zal op zijn

plek blijven, maar de bestaande brede toegangspaden naar het strand zullen verdwijnen.

Uitgangspunt wordt echter dat de oude situatie zoveel als mogelijk wordt hersteld, al zal de

toegang naar het strand door de nieuwe hogere zeewering wat steiler worden.

Tijdens de uitvoering van het werk zal er uiteraard verkeershinder optreden, al zal men

proberen de overlast tot het minimum te beperken.

Zoals onder het kopje Ruimtelijke kwaliteit en cultuurhistorie al genoemd, zal het straatbeeld

aan de boulevard gaan veranderen. Er moet rekening gehouden worden met verschillende

ruimtelijke aspecten aan de boulevard, zoals de promenade, het evenemententerrein en het

verkeer.

17

Meer hierover in deelvraag 5

21

Ook is er een bijzonder interessant en innovatief idee naar voren gekomen: er wordt gekeken

of het mogelijk is een ondergrondse parkeergarage naast de dijk te bouwen. Dit zou een

prachtige oplossing zijn voor het parkeerprobleem en een mooie manier om te ruimte

optimaal te benutten. Er zijn ook nadelen waar goed naar gekeken moet worden: heeft het

invloed op de veiligheid? Zal de constructie er anders uit komen te zien door de

parkeergarage? En dan is er natuurlijk nog de eeuwige geldkwestie; er hangt namelijk een fors

prijskaartje aan de bouw van de parkeergarage.

Dit geld zal de gemeente Katwijk zelf moeten bijleggen. Het Hoogheemraadschap van

Rijnland is op zich geen voorstander van dit idee, maar ze zijn wel bereid om naar het

ontwerp te kijken.

Er zijn wat technische complicaties. Dit is namelijk een uitzonderlijke oplossing die nog

nergens anders is gebruikt. Het zal dus bijzonder veel werk zijn een goed plan te bedenken.

De combinatie dijk en parkeergarage heeft gevolgen voor het huidige ontwerp van het Dijk in

Duin.

Uit onderzoek is gebleken dat het met de nieuwe veiligheidsnormen mogelijk is de

parkeergarage aan te leggen. Momenteel wordt de omvang en mogelijke plaats van de

parkeergarage nader onderzocht. De bedoeling is om de bouw van de parkeergarage direct

met de bouw van de dijk in duin te laten plaatsvinden, zodat maar 1 keer overlast veroorzaakt

wordt.

Recreatie en toerisme

De toeristen komen naar Katwijk omdat het gemoedelijk en klein is en omdat het dorp zo

mooi verbonden is met de zee. Deze laatste factor zal worden beïnvloed door de Dijk in Duin.

Om daar een beeld van te schetsen, is hieronder een tweetal afbeeldingen geplaatst. De

bovenste foto is een straatbeeld van het huidige Katwijk. De onderste foto is een

computerbewerking die toont hoe hoog de duinen ongeveer worden wanneer er een Dijk in

Duin wordt geplaatst. Het valt dus wel mee, maar toch zul je niet meer vanuit elke hotelkamer

de zee kunnen zien.

zeezijde boulevardzijde

Bron 4.2 Impressie Ondergrondse parkeergarage Boulevard Katwijk.

(bron: Kustwerk Katwijk, voorlopig ontwerp openbare ruimte, 12 januari

2012 )

22

Bron 5.0 Impressie hoogte dijk in duin. Boven: huidige hoogte kustverdediging. Onder:

Hoogte kustverdediging met Dijk in Duin. (Bron: basissheets Katwijk in kustvisie, een

standaard PowerPoint presentatie van het Hoogheemraadschap van Rijnland)

Wanneer de Dijk in Duin gerealiseerd wordt met parkeergarage zullen er meer

parkeerplaatsen beschikbaar komen en zal het parkeerprobleem in grote mate afnemen.

Ecologie

De duinenrij zal afgegraven worden voor de aanleg van de Dijk in Duin. Dit betekent dus dat

de natuur op deze plek verwoest zal worden. Alle planten worden weggehaald en de dieren

zullen tijdelijk hun leefgebied kwijtraken. Wanneer de Dijk in Duin eenmaal is aangelegd, zal

de natuur weer in zijn oorspronkelijke staat hersteld kunnen worden.

De natura 2000-gebieden zullen verder geen veranderingen ondergaan door de Dijk in Duin.

Archeologie

Door tijdig onderzoek te doen kunnen vindplaatsen veilig gesteld worden of opgegraven

worden.

Er is in november 2011 verkennend archeologisch onderzoek uitgevoerd. Daarbij zijn

proefboringen gedaan. Bij dit onderzoek heeft men gezocht naar oude landschappen die in het

verleden bewoonbaar waren. Deze landschappen zijn te herkennen aan donkere bodems

tussen het duinzand, oude oeverwallen en duintjes. Op deze in het verleden bewoonbare

plekken zijn proefboringen gedaan, waarbij gezocht werd naar stukjes aardewerk, houtskool

en puin. Men heeft deze archeologische indicatoren bij een boring aangetroffen. Dit betekent

dat men rekening moet houden met serieuze archeologische vondsten in het plangebied.

Gevolg van deze vondst is dat men tijdens de bouwperiode extra voorzichtig te werk gaat en

erop is geattendeerd dat er eventueel iets aanwezig kan zijn. Mocht er iets gevonden worden,

zullen de vondsten worden overgebracht naar het Provinciaal Archeologisch Depot Zuid-

Holland.

Bodem en water

Tijdens de realisatie van het project zullen aan de aannemer eisen worden gesteld ten aanzien

van bodem- en waterverontreiniging.

De aangepaste zeewering zal verder geen effect hebben op Bodem en water.

23

Luchtvervuiling en geluidsoverlast

Tijdens de aanleg zal er sprake zijn van geluidsoverlast. Als het Dijk in Duin eenmaal

gerealiseerd is, zal er verder geen sprake zijn meer luchtvervuiling of geluidsoverlast.

Financiën

De Dijk in Duin valt binnen het budget wat door het Rijk is vastgesteld. Dit is dus verder geen

probleem

Het door het Rijk beschikbaar gestelde bedrag is echter niet voldoende om de parkeergarage

te realiseren. De gemeente Katwijk zal dit geld dus zelf moeten opbrengen.

Doordat er een veilige waterkering komt te liggen is het niet meer nodig dat de strandtenten 's

winters weggaan. het strand hoeft niet meer vrijgehouden te worden voor

veiligheidsmaatregelen, want Katwijk is vanaf dan voldoende beschermd tegen een storm.

24

Deelvraag 5 Voor welke oplossing is er uiteindelijk gekozen en wat zijn hiervan de gevolgen? Op 23 februari 2011 is er door de projectgroep een besluit genomen over de oplossing.

Welke oplossing is dit en wat zijn hiervan de gevolgen voor de kosten, de omgeving en de

veiligheid?

5.1 De gekozen oplossing

De keuze van de projectgroep is op dezelfde oplossing gevallen als naar voren komt bij

deelvraag 4: Dijk in Duin. Op de website van de projectgroep18

wordt kort toegelicht wat de

voornaamste redenen waren, waardoor men voor deze oplossing heeft gekozen. Deze uitleg

wordt hieronder kort geparafraseerd.

De projectgroep legt uit dat door de nieuwe waterkering het hele centrum binnendijks zal

komen te liggen, hierdoor ontstaan aan de ene kant brede duinen met meer ruimte voor natuur

en recreatie en aan de andere kant is Katwijk veilig voor de zee. Daarbij kan een

parkeergarage aangelegd worden, die het parkeerprobleem van Katwijk sterk kan reduceren.

Dat zijn veel voordelen voor één oplossing. De projectgroep zegt dan ook: 'Deze oplossing

biedt de meeste mogelijkheden voor zowel de veiligheid als de ruimtelijke kwaliteit in

Katwijk. Met één ingreep realiseren we kustversterking, meer parkeerplaatsen en natuur- en

recreatiegebied'.

Ten tweede is gekozen voor het Dijk in Duin, omdat de oplossing robuust en duurzaam is. Pas

over 50 jaar zullen er enkele aanpassingen nodig zijn. Omdat de zeespiegel verder is gestegen,

of omdat het duin door verwering geslonken is. Deze aanpassingen zullen maar klein zijn en

de ingrepen zullen nauwelijks impact op de omgeving hebben.

5.2 De gevolgen van de gekozen oplossing

5.2.1 In welke fase van het project bevindt men zich momenteel?

De ‘studiefase’, die gestart is in juli 2008, is in oktober 2008 afgerond. Er is in deze fase een

oplossing gekozen en op dit moment is men deze oplossing verder aan het uitwerken. Deze

fase noemt men de ‘ontwerpfase.’ Volgens de planning (zie bron 5.1 ) zal deze fase duren tot

mei 201319

. Pas daarna zal men de laatste fase, de bouwfase, ingaan. Deze zal volgens de

globale planning duren tot ongeveer november 2015.

18

www.kustwerkkatwijk.nl 19

Bron: www.kustwerkkatwijk.nl

25

5.1 Globale planning van het project + legenda. (basissheets Katwijk in Kustverdediging,

Hoogheemraadschap van Rijnland)

Onderdeel 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Keuze VKA

Ontwerp

MER

Projectplan

Inrichtingsplan

Bestemmings-

plan

Vergunningen

Aanbesteding

Uitvoering

Nazorg

In de ontwerpfase zal de projectgroep opnieuw in gesprek gaan met bewoners en andere

belangengroepen. Het Dijk in Duin komt er in ieder geval, daar is geen discussie meer over

mogelijk. Maar samen met de omwonenden wordt wel overlegd om het Dijk in Duin zoveel

als het kan te laten voldoen aan hun belangen. Denk aan het uiterlijk, de parkeergarage, de

komst van een evenemententerrein, de inrichting van het duin, enzovoorts.

Een deel van de ontwerpfase is al voltooid. Dat zijn de volgende punten:

1. Tijdens de ontwerpfase wordt een ontwerp van het projectplan gemaakt. Als de

oplossing is gekozen, is er nog niets bekend over hoe die oplossing eruit gaat zien, en hoe

hij uit zal worden gevoerd. Dit wordt allemaal bedacht in het projectplan. Men noemt dit

ook wel het ´optimaliseren van het voorkeursalternatief´. Tegelijk met het ontwerp van het

projectplan, wordt er ook een projectnota/MER gemaakt. MER staat voor Milieu

Effecten Raportage, hierin onderzoekt men de gevolgen van het project op de

maatschappij en het milieu. Bij het maken van de MER wordt ook een MMA gemaakt.

MMA staat voor Meest Milieuvriendelijk Alternatief, dus de oplossing die de omgeving

het minst zal schaden. De MMA kan de manier zijn die men zal toepassen, maar dit hoeft

niet. Soms is het niet mogelijk om de meest milieuvriendelijke oplossing te kiezen,

bijvoorbeeld om financiële redenen of de veiligheid. In zo'n geval wordt gekeken hoe men

de gekozen alternatief zo milieuvriendelijk kan maken.

2. Na het opstellen van het ontwerp van het projectplan en de MER, zullen deze twee

documenten zes weken beschikbaar worden gesteld voor inzage. De belangengroepen

Voorlopige

planning

Uitloop

26

kunnen het plan bekijken en het is de laatste mogelijkheid om een bezwaar in te dienen. In

de volgende fasen kunnen alleen de mensen die al eerder een bezwaar ingediend hebben,

hun bezwaar voortzetten (in beroep gaan).

3. De nieuwe kustverdediging en de parkeergarage staan niet in het huidige

bestemmingsplan van Katwijk. Daarom moet de gemeente van Katwijk een nieuw

bestemmingsplan maken. Dit bestemmingsplan betreft de kuststrook voor het centrum van

Katwijk, zoals in bron 5.1 is aangegeven. In het bestemmingsplan staan onder andere hoe

het gebied wordt ingericht, of strandtenten het hele jaar geopend mogen zijn en welke

gebieden beschikbaar komen voor horeca.

5.2.2 Wat gaat er allemaal nog gebeuren?

Tijdens het laatste deel van de ontwerpfase:

Als de drie hierboven genoemde punten voltooid zijn gaat men het definitieve projectplan

opstellen. De laatste wijzigingen worden aangebracht naar aanleiding van ingediende

zienswijzen. Het definitieve projectplan vormt een leidraad voor de uitwerking die volgt.

Nadat het definitieve projectplan openbaar is gemaakt, is er nog een laatste mogelijkheid tot

beroep. Mensen die eerder bezwaar hebben gemaakt, kunnen in beroep gaan tegen het plan,

als zij vinden dat hun bezwaren niet (voldoende) zijn meegenomen in het plan.

De laatste fase van de ontwerpfase is de voorbereiding op de uitvoering. Deze start nadat

het definitieve projectplan in zijn geheel is goedgekeurd. Hier wordt het ontwerp verder

uitgewerkt, evenals de inrichting. Ook wordt er een globale planning voor de uitvoering van

het project gemaakt. Vervolgens wordt er een bestek (werkomschrijving) gemaakt, waarna

aannemers zich kunnen aanbieden om het project uit te voeren. In deze fase gaat de

projectgroep ook opnieuw in gesprek met de belanghebbenden. Het gaat hierbij vooral om

uitvoeringszaken, zodat overlast kan worden beperkt.

Tijdens de bouwfase:

De bouw van het Dijk in Duin zal in stapjes plaatsvinden.

1. Zandsuppletie 1 maart- 1 november 2013: Er worden grote hoeveelheden zand

opgespoten rondom het strand en de duinen.

2. Voorbereidingen aanleg: Na de zandsuppletie zal de huidige duinenrij en de boulevard

plaats moeten maken voor het Dijk in Duin. Dit betekent dat eerst alle voorzieningen

moeten verwijderd, zoals banken, prullenbakken, lantaarnpalen etc. Vervolgens zullen de

duinen worden afgegraven.

3. Aanleg van de Dijk en de parkeergarage: De betonnen constructie zal worden geplaatst

en de parkeergarage wordt aangelegd.

4. Inrichting van het Dijk in Duin: De constructie wordt bedekt met zand en de duin wordt

ingericht.

Stap 2 t/m 4 worden niet overal tegelijk uitgevoerd. Er zal worden gekozen om van Noord

naar Zuid of andersom te werken.

5.2.3 Hoe gaat het er uiteindelijk uitzien?

Met het ontwerp van het projectplan en het nieuwe bestemmingsplan is het mogelijk een

beeld te vormen van hoe de kust van Katwijk eruit zal gaan zien. Hoe een dijk in

duinconstructie eruit ziet is eerder in dit werkstuk al beschreven, daarom beperkt deze

subparagraaf zich tot de inrichting van de kuststrook van Katwijk.

27

. Op hoofdlijnen zal de oplossing voor Katwijk er als volgt uit komen te zien:

een evenementenplein in de vorm van een 'amfitheater'. Dit evenemententerrein zal

het huidige evenemententerrein bij het Zwaantje vervangen. Er komen zitplaatsen in

het theater zelf, maar ook de duinen rondom het terrein zullen zitplaatsen bieden.

extra parkeergelegenheid in de vorm van een tegen de dijk in duin aangebouwde

ondergrondse parkeergarage. Er zullen twee ingangen voor auto's zijn aan de

boulevard. Voor personen komen er aan de boulevard meerdere mogelijkheden om in

en uit de parkeergarage te gaan.

De verbinding tussen het dorp en de zee blijft zoveel mogelijk behouden. Het

stratenpatroon zal doorlopen in de duinovergangen, er zullen drie extra

duinovergangen gemaakt worden zodat er gemakkelijk toegang tot het strand is. Voor

invaliden zullen een aantal speciale duinovergangen zijn.

Een golvend duinlandschap: Er wordt gezorgd dat de duinen een natuurlijke

uitstraling krijgen, men zal proberen het huidige landschap met golvende duinen

zoveel mogelijk terug te brengen. Op deze manier blijft het landschappelijke karakter

behouden.

Verblijfplaatsen op de boulevard: De bestaande verblijf- en uitkijkpunten worden

waar kan behouden, ook zullen er wat extra verblijfplekken toegevoegd. Er komt een

centraal plein bij de Voorstraat, dit plein zal het hart van de boulevard vormen.

Duinen als recreatiegebied: Op de nieuwe brede duinenrij zal een wandelpad zorgen

voor wandelgelegenheid met uitzicht op zee. Langs dit pad komen bankjes en

uitzichtpunten. Ook zullen er een aantal voorzieningen langs het pad geplaatst worden,

waarbij je kunt denken aan speeltoestellen, kunstwerken. Ook het evenemententerrein

komt langs dit pad te liggen. Een deel van het pad zal bestaan uit een 'duinboardwalk'.

Een wandelpad gemaakt van houten terrassen.

Centrale overgang: Het eerder beschreven plein bij de Voorstraat zal iets versmallen

en overgaan in een centrale duinovergang. Ter hoogte van het strand zal de overgang

weer verbreden, waardoor een centraal strandplein ontstaat. Aan de dorpszijde komt

waarschijnlijk een stijgpunt (toegang) voor de parkeergarage en een kiosk of

expositieruimte. aan de zeezijde is plek voor twee strandpaviljoens met terrassen op

het strandplein. Ook zullen er zitgelegenheden zijn.

Bron 5.2 Een natuurlijk landschap. (bron:

Kustwerk Katwijk, voorlopig ontwerp

openbare ruimte, 12 januari 2012

28

Bron 5.3 Drie impressies van de toekomstige kuststrook van Katwijk, met

respectievelijk het plein met centrale duinovergang en hoofdingang

parkeergarage, een duinovergang en de duinboardwalk. (Bron: Kustwerk

Katwijk, voorlopig ontwerp openbare ruimte, 12 januari 2012)

29

Deelvraag 6 Hoe is eenzelfde oplossing in Noordwijk bevallen?

Een projectgroep kan van alles bepalen, maar hoe komt een project nu echt uit de verf? Hoe

bevalt het? Geeft de aanleg veel last of valt het mee? En wat vindt men van het uiteindelijke

resultaat?

In deze deelvraag zullen deze vragen worden beantwoord aan de hand van de uitkomsten van

een enquête, verricht in Noordwijk. De enquête waarop deze deelvraag is gebaseerd, is te

vinden in de bijlage20

.

6.1 Korte introductie Noordwijk

In Noordwijk heeft men eerder eenzelfde soort constructie, het dijk in duin, aangelegd. Ook is

een deel van de duinen 42 meter breder gemaakt. Geprobeerd is zoveel mogelijk de oude

hoogte aan te houden. Er kon niet voorkomen worden dat het strand hierdoor iets verder weg

kwam te liggen. Door de dijk in duin constructie is de boulevardbebouwing binnendijks

komen te liggen. Voordeel van de constructie is dat een deel van de voortijdige

bouwbeperkingen kon worden opgeheven. (Net als in Katwijk golden ook hier strenge regels

bij bouwen, in verband met de risico’s). Hierdoor is meer plaats voor ruimtelijke

ontwikkelingen langs de boulevard.

Bron 6.2: Schematische weergave van het Dijk in Duin te Noordwijk. (bron:

www.kustvisie.nl)

Ook in Noordwijk hechten veel mensen waarde aan zicht op zee. Door de verhoging van de

zeewering wordt dit zicht op zee grotendeels ontnomen. Om dit verlies te compenseren heeft

men op het duin mooie wandelpaden aangelegd en bankjes geplaatst. Nu kun je daar

wandelen met uitzicht op de zee, in plaats van wandelen op de boulevard.

Door de komst van het Dijk in Duin is het voor horecagelegenheden op het strand mogelijk

het hele jaar geopend te blijven, dit zijn de zogenaamde ‘permanente strandtenten’.

6.2 Reactie van de omgeving op het Dijk in Duin

Om erachter te komen hoe het Dijk in Duin in Noordwijk is bevallen, is er een enquête

opgezet. Deze enquête is 07 januari 2012 afgenomen in Noordwijk.

20

Zie bijlage 1

30

Omdat er tijdens een project rekening moet worden gehouden met verschillende

belangengroepen, zijn voor deze enquête drie verschillende groepen ondervraagd:

Ondernemers

Bewoners

Toeristen

Aan de hand van de resultaten van deze enquête zullen hieronder de conclusies en

bevindingen worden beschreven. Bij de resultaten moeten echter wel wat kanttekeningen

gezet worden.

1. Aangezien het erg lastig bleek om met ondernemers in contact te komen, zijn er

uiteindelijk maar vier ondernemers ondervraagd. Dit is natuurlijk niet erg

representatief, toch zijn er tijdens het interviewen van deze vier ondernemers wel wat

vermoedens ontstaan, die hieronder ook aan de orde komen.

2. Tijdens het beantwoorden van de vragen konden de ondervraagden kiezen uit ‘zeer

oneens’, ‘oneens’, ‘eens’ en ‘zeer eens.’ Om de resultaten wat duidelijker te maken

zijn bij het verwerken van de resultaten de groepen ‘zeer oneens’ en ‘oneens’

samengevoegd, evenals ‘eens’ en ‘zeer eens’.

3. De antwoordmogelijkheid 'neutraal' is bewust weggelaten. De ondervraagden zijn

zodoende gedwongen om een duidelijke keuze te maken.

4. In de onderstaande kopjes zijn naast enkel de uitkomsten van de enquête ook

opmerkingen verwerkt die mensen extra op het enquêteformulier geschreven hebben

of verteld hebben tijdens/na het afnemen van de enquête.

6.2.1 Reactie van de bewoners

Bijna alle ondervraagde bewoners zijn het over 1 ding eens: de informatievoorziening en de

beeldvorming waren erg goed. 94% van de ondervraagden was bekend met het project Dijk in

Duin. Daarnaast was 89% van de bewoners het ermee eens dat ze door de projectgroep goed

op de hoogte zijn gehouden over de gang van zaken. Ook over de inspraak waren de meeste

mensen zeer tevreden (8 op de 10 bewoners). Ten slotte waren ook de meeste bewoners het

ermee eens dat het resultaat goed voldeed aan het beeld dat door de projectgroep bij hen was

geschapen.

Kennelijk is de informatievoorziening naar de bewoners toe goed geweest. Mensen wisten

over het algemeen waar ze aan toe waren en hebben voldoende mogelijkheid tot inspraak

gehad. Daarom hadden maar weinig mensen, 28%, behoefte aan meer informatie.

Over de andere aspecten waren de meningen wat meer verdeeld. Sommige mensen zeggen

veel hinder te hebben ervaren aan de bouw van het Dijk in Duin, terwijl andere bewoners

zeggen nergens last van te hebben gehad.

Een opmerkelijke uitkomst van de enquête is dat veel mensen (71%) zich niet onveilig

schenen te voelen voor de bouw van het Dijk in Duin. Toch voelt de meerderheid zich wel

veiliger sinds het project is voltooid. Waarschijnlijk zijn zij zich in de loop van het project

bewuster geworden van de risico’s die zij liepen.

Als laatste is onderzocht wat de bewoners vonden van het resultaat. De boulevard heeft door

de werkzaamheden namelijk een totaal ander uiterlijk gekregen. Wat mooi en lelijk is,

verschilt heel erg per persoon. Dat blijkt ook uit de antwoorden op de enquête. De meningen

over het eindresultaat zijn verdeeld. Een mevrouw geeft aan dat het eindresultaat haar

verwachtingen heeft overtroffen. Ze vindt de brede duinen prachtig en mooi om op te

wandelen. Ook vindt ze het brede strand erg mooi.

31

Een echtpaar dat al lang in Noordwijk woont, is echter helemaal niet blij met het Dijk in Duin.

‘Het is walgelijk, we vinden het totaal niet mooi.’ Het echtpaar vindt het naar dat de zee vanaf

de boulevard niet meer te zien is en vindt dat het karakter van Noordwijk is aangetast.

Een andere meneer vindt dat het erg goed is gelukt een natuurlijke duinenrij aan te leggen.

6.2.2 Reactie van de ondernemers

Hoewel alle ondernemers hebben aangegeven dat Noordwijk voor hen negatief is veranderd,

is er ook een interessante tweedeling naar voren gekomen. Deze scheiding is naar voren

gekomen uit gesprekken met de horeca-eigenaren, maar ook sommige bewoners merkten dit

op. Het is namelijk zo dat de horecahouders aan de boulevard veel minder enthousiast zijn

over de nieuwe kustverdediging dan de strandtenteigenaren. De ondernemers aan de

boulevard vinden namelijk dat ze er heel erg op achteruit zijn gegaan. Dit komt ten eerste

doordat klanten het jammer vinden dat ze vanuit het restaurant geen uitzicht meer hebben op

de zee. Ten tweede hebben ze ook opeens last van concurrentie, aangezien de strandtenten die

eerst alleen in het hoogseizoen geopend waren, nu het hele jaar geopend kunnen zijn.

Ook enkele bewoners merkten op dat de ondernemers aan de boulevard niet blij waren. Ze

zagen dat het minder druk was bij een aantal tenten en dat er zelfs tenten moesten sluiten. In

de enquête heeft de strandtenteigenaar dan ook ingevuld dat hij geen omzetverlies heeft,

terwijl de andere drie ondernemers aan de boulevard hebben aangegeven dit wel te hebben.

De ondernemers hebben alle vier aangegeven dat ze te weinig inspraak hebben gehad in het

project. Over de informatievoorziening waren de meningen verdeeld. De helft vond het

onvoldoende en had behoefte aan meer informatie, de andere helft was tevreden over de

verschafte informatie. Dit is ook te zien bij de stelling ‘Voldoet het resultaat dat bij u is

geschapen.’ Hier is de helft het mee oneens. Blijkbaar is bij deze mensen een onjuist beeld is

gecreëerd.

Als laatste schade tijdens de bouw en eventuele vergoedingen daarvan: Één bedrijf geeft aan

geen schade te hebben gehad. De andere drie hebben echter wel schade ondervonden tijdens

de aanleg van het Dijk in Duin. Van deze drie, geeft slechts 1 ondernemer aan dat deze schade

is vergoed.

6.2.3 Reactie van de toeristen

Als laatste belangengroep zijn de toeristen geënquêteerd. Bij deze groep liepen de meningen

van de ondervraagden het meest uiteen. De toeristen waren minder goed op de hoogte van het

project. Mensen die tijdens de bouw Noordwijk bezochten vonden wel dat de

informatieverstrekking goed was. Zo was er bijvoorbeeld een speciaal informatiepaviljoen.

De helft van de mensen wist iets van de Dijk in Duin. Het leuke is dus, dat het de mensen die

er niets vanaf wisten blijkbaar niet opviel dat er een Dijk in Duin lag. Nadat ik het had verteld

vond 75% dat het wel opviel. Een mevrouw zei dat het haar wel opvalt, maar dat het niet

storend is. Niemand van de toeristen voelde zich onveilig voor de versterking van de

kustverdediging. Dit is wel te verklaren, de toeristen wonen natuurlijk niet in Noordwijk.

Maar toch voelt 88% zich wel veiliger nu de nieuwe kustverdediging aanwezig is. De helft

van de toeristen zegt hinder te hebben ervaren tijdens de bouw. Zo was het strand

bijvoorbeeld niet overal toegankelijk.

En dan de meningen van de toeristen over het resultaat. Drie van de acht ondervraagden

vinden dat Noordwijk negatief is veranderd door de aanleg van het Dijk in Duin. Deze drie

mensen hebben ook aangegeven dat ze vinden dat belangrijke waarden, waarvoor zij graag in

Noordwijk kwamen, zijn verdwenen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om uitzicht op zee. Een

meneer zegt het volgende: ‘Ik ben het zicht op de zee kwijt en ik vind dat het duin ‘in de weg

32

zit’. Het ligt als een obstakel tussen de boulevard en de zee.’ Ook werd er met toeristen

gesproken die juist vinden dat Noordwijk positief is veranderd door het Dijk in Duin. ‘Ik vind

het prachtig zoals het geworden is,’ zegt een mevrouw. ‘Een mooi laag duin en een breed,

open strand. Ik vind dat Noordwijk erop vooruit is gegaan.’

6.3 Wat valt er voor Katwijk te leren van Noordwijk

Uit de resultaten van Noordwijk, kan wat geleerd worden voor de aanpak in Katwijk.

Te beginnen bij de bewoners. Uit de enquête is gebleken dat de informatievoorziening goed

was. Mensen waren op de hoogte, hebben voldoende mogelijkheid tot inspraak gehad en ze

wisten waar ze aan toe waren. Op dat gebied heeft de projectgroep van Noordwijk goed

gehandeld.

Bij de vormgeving ligt het wat lastiger. Het is nooit mogelijk om iedereen tevreden te stellen.

Mooi en lelijk zijn nu eenmaal subjectieve begrippen.

Het in Noordwijk toegepaste communicatietraject kan dus prima als voorbeeld voor Katwijk

dienen.

De ondernemers in Noordwijk zijn een groep om van te leren. ze zijn achteraf niet tevreden

met de communicatie, inspraakmogelijkheden en de schadeafhandeling. In Katwijk zal dus

nagegaan moeten worden of deze aspecten anders aangepakt kunnen worden. Men zou de

ontstane schade sneller af moeten handelen en meer aandacht schenken aan communicatie

met deze groep.

De extra concurrentie ten gevolge van de permanente strandtenten zijn een bijkomend nadeel

voor de ondernemers aan de boulevard waar de projectgroep niet veel aan kan doen. Dit

probleem zal in Katwijk echter een minder grote rol spelen dan in Noordwijk, aangezien op

de boulevard van Katwijk veel minder restaurants zijn. In Katwijk staan meer woonhuizen en

pensions.

Uit de antwoorden van de toeristen valt niet veel te concluderen, omdat de meningen te

verdeeld zijn. Wel blijkt dat veel toeristen niet weten wat er speelt wanneer zij in Noordwijk

zijn. Mensen die Noordwijk bezochten tijdens de aanleg zijn wel goed op de hoogte, doordat

tijdens de bouw voldoende informatie aanwezig was. Mensen die Noordwijk nu bezoeken

weten er eigenlijk niets van. Er staat op het Dijk in Duin wel een informatiebord, maar

blijkbaar is dit onvoldoende. De vraag is echter of er wel behoefte is om te weten wat er

speelt.

33

Samenvatting en conclusie Hier zal eerst een korte samenvatting per deelvraag komen. Aan de hand van deze

samenvatting wordt daarna een conclusie gegeven.

Wat is de huidige situatie?

Katwijk is een zwakke schakel aan de Nederlandse kust. De huidige waterkering voldoet niet

aan de veiligheidseisen. Ook ligt een deel van het dorp buitendijks. Als laatste is er sprake van

hoogteverschil op de boulevard. De boulevard kent een laag punt, dat vier tot vijf meter lager

ligt dan de rest van de boulevard.

Katwijk kent een hechte gemeenschap. De bewoners hechten veel waarde aan het authentieke

karakter van Katwijk en uitzicht op zee.

Er is geen massatoerisme in dit dorp, het staat meer bekend als een familiebadplaats. Door de

vele strandgangers is er ’s zomers vaak een parkeerprobleem.

Waarom is de huidige situatie gevaarlijk?

De zeewering in Katwijk voldoet niet aan de huidige veiligheidsnormen. De kans op een

overstroming is dus te groot. Bij een echt grote storm kan zelfs het achterland overstromen.

Bovendien loopt de huidige zeewering dwars door de bebouwing van het dorp waardoor een

deel van de dorpskern als het ware aan de verkeerde kant van de zeewering ligt en daardoor

nog hogere risico's loopt.

Welke technieken kent men om een dergelijk probleem op te lossen?

Na vooronderzoek zijn er drie realistisch oplossingen overgebleven:

Zand voor de boulevard: Een breed en hoog duin maken voor de boulevard, die het water

tegenhoudt.

Verstevigen van de huidige waterkering: De huidige waterkering die door het dorp loopt

verstevigen met zand of een constructie.

Dijk in Duin: Een constructie waarbij een relatief kleine dijk zich onder een duin bevindt.

Welke belangen spelen er en welke oplossing voldoet het beste aan deze belangen?

Bij het kiezen van de meest geschikte oplossing wordt gekeken welke oplossing aan de

meeste belangen voldoet.

Zand voor de boulevard valt dan af. bij de mogelijkheid met weinig zand blijft een deel van

Katwijk buitendijks liggen. De mogelijkheid met veel zand zal het zicht op zee en de afstand

boulevard-strand teveel aantasten en zal alleen bij een hele hoge en brede duin onderhoudsvrij

zijn.

Ook het versterken van de huidige waterkering valt af. De oplossing is ten eerste lastig toe te

passen, omdat er midden in het dorp gebouwd moet worden. Ook zal het karakter van het

dorp teveel aangetast worden.

Het dijk in duin is de oplossing die het meeste aan alle belangen en andere aspecten voldoet.

Voor welke oplossing is uiteindelijk gekozen en hoe gaat men verder te werk?

De projectgroep heeft ervoor gekozen in Katwijk een Dijk in Duin aan te leggen.

Deze oplossing is ook in Noordwijk toegepast, een kustdorp naast Katwijk.

Deze oplossing komt het best tegemoet aan de belangen van de belanghebbenden en de

andere randvoorwaarden.

De studiefase is nu achter de rug en de projectgroep bevindt zich nu halverwege de

ontwerpfase. Een nieuw bestemmingsplan is gemaakt en de ontwerpen voor het projectplan

34

liggen ter inzage. Hierna wordt het definitieve projectplan gemaakt en worden de

voorbereidingen op de bouw gedaan.

Als laatste gaat men over tot het bouwen van de Dijk in Duin. Men hoopt november 2015

klaar te zijn.

Hoe is eenzelfde techniek in Noordwijk bevallen?

In Noordwijk is een enquête gehouden waarbij de belangengroepen Bewoners, Ondernemers

en Toeristen zijn benaderd.

De bewoners zijn over het tevreden over de communicatie bij de totstandkoming van de dijk

in duinconstructie. Over hoe mooi of hoe lelijk de eindoplossing is verschillen de meningen.

Het grootste deel van de bewoners voelt zich na realisatie veiliger dan daarvoor.

De ondernemers zijn ontevreden over de oplossing en de communicatie. Ook de

schadeafhandeling en de extra concurrentie voor de horeca op de boulevard t.g.v. de

permanente strandtenten op het strand worden als reden voor hun ontevredenheid genoemd,

Bij de toeristen liepen de meningen uiteen. Uiteraard waren zij minder op de hoogte van het

project. Allemaal ervaren zij de dijk in duinconstructie als een verandering van de kuststrook

in Noordwijk, sommigen negatief en sommigen positief.

De hoofdvraag is: Welke maatregelen kunnen het best worden getroffen om de

veiligheid van de Katwijkse kust te verbeteren?

Het antwoord op deze hoofdvraag is als volgt: Om de veiligheid van de Katwijkse kust te

verbeteren, kan het beste een Dijk in Duin constructie worden toegepast. Deze oplossing

garandeert de veiligheid en past binnen het budget. Daarbij voldoet de oplossing aan de

belangen van de verschillende belangengroepen en de andere spelende aspecten. Daarbij is er

een voorbeeld te vinden in het nabijgelegen Noordwijk. Ook zal het Dijk in Duin het

bestaande parkeerprobleem sterk kunnen reduceren, omdat er tijdens de bouw ook een

parkeergarage gerealiseerd kan worden.

Het dijk in duin combineert veiligheid, natuur en recreatie en biedt een oplossing voor het

parkeerprobleem, terwijl het karakter van Katwijk zoveel als mogelijk behouden blijft en is

daarom de beste maatregel die getroffen kan worden om de veiligheid van de Katwijkse kust

te verbeteren.

35

Bronnenlijst en woord van dank

bij het samenstellen van dit werkstuk is gebruik gemaakt van onderstaande

(informatie)bronnen.

De volgende websites:

http://www.wikipedia.nl

http://www.infrawiki.nl

http://www.straategie.nl

http://www.natura2000.nl

http://www.heiderijk.nl

http://www.archeologieonline.nl

http://www.kustwerkkatwijk.nl

http://www.katwijk.vandaag.nl

http://forum.onweer-online.nl

http://english.verkeerenwaterstaat.nl

De volgende documenten:

Basissheets Katwijk in kustvisie;

Hoogheemraadschap van Rijnland, Leiden.

Startnotitie/MER kustversterking Katwijk;

26 maart 2009;

Hoogheemraadschap van Rijnland, Leiden.

Kustwerk Katwijk, voorlopig ontwerp openbare ruimte,

12 januari 2012;

Gemeente Katwijk.

Een woord van dank

De volgende personen hebben hun medewerking verleend aan het tot stand komen van dit

werkstuk:

dhr P. de Booy - Projectmanager, Hoogheemraadschap van Rijnland.

mevr. W.L. Oosterwijk - Omgevingsmanager, Hoogheemraadschap van Rijnland.

Ing A. Pracht - Vakspecialist, Hoogheemraadschap van Rijnland.

36

Bijlagen

Bijlage 1: Enquête Kustverdediging Noordwijk

Bijlage 2: Logboek

37

Bijlage 1:

Enquête Kustverdediging Noordwijk

38

ENQUÊTE KUSTVERDEDIGING NOORDWIJK

INFORMATIEBLAD GEËNQUÊTEERDEN

Korte inleiding

Mijn naam is Hilde Pracht, momenteel zit in ik 6 gymnasium. Voor mijn eindexamen moet ik

een profielwerkstuk maken. Als onderwerp heb ik de kustverdediging van Katwijk gekozen.

Deze is namelijk niet veilig meer, dus zal men de kust moeten versterken. De oplossing die

men in Katwijk zal toepassen heet ‘dijk in duin’. Eenzelfde techniek is eerder hier in

Noordwijk toegepast. Ik ben erg benieuwd hoe deze oplossing hier is ontvangen, vandaar dat

ik nu deze enquête afneem. Deze bestaat uit een korte inleiding over Noordwijk en een aantal

stellingen. Het invullen van de enquête zal enkele minuten duren.

Inleiding Noordwijk

Tot voor kort voldeed de kustverdediging van Noordwijk niet aan de veiligheidsnormen. Bij

een grote storm zou de kust van Noordwijk kunnen overstromen. Daarom is van september

2007 tot april 2008 de kust bij Noordwijk versterkt door in dijk die ‘verstopt’ is in brede

duinen. De dijk doet hierbij het echte werk. Maar omdat het zand van de duinen de golven al

reduceert, hoefde de dijk niet al te hoog te worden.

Schematische weergave van het Dijk in Duin in Noordwijk

Op dit moment zijn er alweer wat zomers achter de rug en het nieuwe strand en de duinen zijn

zich aan het vormen; er groeien weer planten, dieren (zoals de zandhagedis) komen weer

terug en de duinen krijgen hun natuurlijke glooiing terug. Het is de bedoeling dat de natuur

weer zoveel mogelijk in oorspronkelijke staat hersteld.

39

Blanco Enquêteformulier

40

Bewoner vragen gemarkeerd B

Ondernemer vragen gemarkeerd O

Toerist vragen gemarkeerd T

gro

ep

Zeer

oneens

oneens Eens Zeer

eens

1. Bent u bekend met het project Dijk in Duin?

2. Merkt u iets van het resultaat?

3. Voelde u zich onveilig voor de bouw van

het Dijk in duin?

B/T

4. Voelt u zich veiliger sinds de aanleg van het

project?

B/T

5. Heeft u hinder ervaren aan de bouw van het

Dijk in Duin?

B/T

6. Vindt u dat het straatbeeld van Noordwijk

negatief is verandert door de aanleg van het

Dijk in Duin?

B/T

7. Bent u door de projectgroep goed op de

hoogte gehouden over het project

kustversteviging Noordwijk?

B

8. Heeft u behoefte gehad aan meer

informatie?

B

9. Heeft u voldoende mogelijkheid tot

inspraak gehad?

B

10. Door de komst van het Dijk in Duin zijn

belangrijke waardes waarvoor ik naar

Noordwijk kwam, verdwenen

T

11. Valt het u op dat er in Noordwijk een Dijk

in Duin ligt?

T (1ste

bezoek)

12. Mijn bedrijf kon niet het hele jaar geopend

zijn vanwege veiligheidsregels die

betrekking hadden tot de kustverdediging

van Noordwijk

O

13. Heeft u tijdens de aanleg van het Dijk in

Duin schade gehad?

O

14. Is uw eventuele gebrek aan inkomsten

vergoed?

O

15. Bent u door de projectgroep goed op de

hoogte gehouden van de vordering van het

project?

O

16. Heeft u mogelijkheid gekregen tot inspraak

in het plan?

O

17. Heeft u behoefte gehad aan meer

informatie?

O

18. Profiteert u door het Dijk in Duin van

minder strenge regels?

O

19. Heeft u door het Dijk in Duin minder

opbrengst? Bijvoorbeeld doordat u minder

bereikbaar bent, of omdat voor gasten

belangrijke voordelen van uw bedrijf, zoals

uitzicht op zee, zijn verdwenen?

O

20. Is Noordwijk voor u en uw bedrijf positief

veranderd door de aanbreng van het Dijk in

Duin?

O

21. Voldoet het resultaat aan het beeld dat bij u

is geschapen?

B/ O

41

Resultaten Enquête

42

43

44

45

Bijlage 2:

Logboek

46

Datum Tijd besteed in min Taak

25-8-2011 30 Hoofdvraag en deelvragen

formuleren + onder elk

deelvraagje beschrijven wat

ongeveer de bedoeling is.

26-8-2011 15 Nuttige websites zoeken,

29-8-2011 20 Hoofd- en deelvragen op de

computer zetten,

voorbereiden op afspraak

met Hoogheemraadschap van

Rijnland.

3-9-2011 45 Informatie op de gevonden

sites doorgelezen. Sites

gezocht.

5-9-2011 30 Sites doorgelezen.

Steekwoorden voor

deelvraag 1 opgeschreven.

9-9-2011 15 Afspraak met

profielwerkstukbegeleider

12-9-2011 30 Deelvragen netjes

formuleren, hoofdvraag

netjes formuleren. Gevonden

bronnen ordenen. Vragen

bedenken om te stellen bij

het Hoogheemraadschap van

Rijnland

19-9-2011 40 Informatie doorlezen.

Voorbereiden op de afspraak

bij het Hoogheemraadschap

van Rijnland

19-9-2011 150 Afspraak

hoogheemraadschap van

rijnland

20-9-2011 90 Schrijven aan deelvraag 1

21-9-2011 20 Schrijven aan deelvraag 1

29-9-2011 45 Informatie zoeken voor

andere deelvragen

5-10-2011 100 Schrijven aan deelvraag 3.

Hoofdstuk 1 opnieuw lezen

en aanpassen

13-10-2011 180 Schrijven aan deelvraag 2 en

3

7-11-2011 165 Deelvraag 3 en een begin aan

deelvraag 6

8-11-2011 45 Informatiebronnen doorlezen

en schrijven aan deelvraag 3

9-11-2011 70 Afbeeldingen invoegen,

informatie doorlezen en

schrijven aan deelvraag 3

47

10-11-2011 20 Schrijven aan deelvraag 3.

afspraak met

profielwerkstukbegeleider.

13-11-2011 10 Logboek mooi maken en

duidelijker invullen

12-11-2011 50 Deelvraag 3, begin deelvraag

4

13-11-2011 45 Deelvraag 4, deelvraag 3

teruglezen en informatie

toevoegen

14-11-2011 55 Deelvraag 4

16-11-2011 10 Deelvraag 4

18-11-2011 25 Deelvraag 4

21-11-2011 15 Deelvraag 4

22-11-2011 30 Deelvraag 4

23-11-2011 120 Deelvraag 4, opmaak hele

werkstuk

24-11-2011 90 Deelvraag 2, 3 en 4

doorlezen en

aanpassen/verbeteren, foto’s

mooi maken + onderschrift,

vragen voor Deelvraag 5

bedenken.

25-11-2011 390 Deelvraag 4, hele werkstuk

doorlezen en verbeteren,

informatie toevoegen waar

nodig. Tekst die niet loopt

verbeteren. Andere

deelvragen aanpassen

aangezien informatie uit

deelvraag 4 moest

terugverwijzen op eerder

genoemde informatie.

26-11-2011 20 Deelvraag 4

27-11-2011 180 Vragen Deelvraag 5

aanpassen, voetnoten

ingevoegd en uitgeschreven,

afbeeldingen invoegen,

deelvraag 4 verder

uitschrijven.

28-11-2011 100 Enquête maken

28-11-2011 100 + 20 Alle deelvragen doorlezen

om ze klaar te maken voor

inleveren kladversie. Alles in

een bestand voegen,

voetnoten verbeteren,

bronnen bijvoegen.

Inhoudsopgave kloppend

maken, overal hetzelfde

48

letterype, paginanummering

toevoegen en laatste details.

?? 360 Enquête in Noordwijk

afnemen

5-1-2012 20 Enquête afmaken, uitprinten,

inleiding enquête verbeteren

25-1-2012 130 Bezoek aan inloopavond

Kustwerk Katwijk

26-1-2012 270 Enquête resultaten in

verwerken: percentages

uitreken, grafieken maken,

verbanden leggen, deelvraag

6

27-1-2012 120 Verbeteringen in layout

(bronnen) + deelvraag 6

29-1-2012 240 Verbeteringen in tekst. Naar

Katwijk om foto’s te nemen.

Deelvraag 5 en 6

30-1-2012 150 Inleiding, begin aan

conclusie, kaft

31-1-2012 315 Kaft verbeteren, Deelvraag 1

tot en met deelvraag 4.2

verbeteren: fouten

verwijderen, ontbrekende

informatie toevoegen,

opmaak, bronnen, foto’s etc.

1-2-2012 240 Vanaf deelvraag 4.2

Doorlezen en verbeteren:

fouten verwijderen,

ontbrekende informatie

toevoegen, opmaak, bronnen,

foto’s etc.

2-2-2012 45 Samenvatting, conclusie

4-2-2012 285 Deelvraag 5, samenvatting,

conclusie, layout, fouten

verbeteren

5-2-2012 150 Conclusie+ samenvatting.

Layout, fouten verbeteren,

doorlezen, laatste details,

woord van dank en

bronnenlijst.

Totaal 4700 (=78,3 uur)