Proefles Werken met Ayurveda - SORAG-Akademie met... · 2018-05-01 · radvaja, Kasyapa en...

Werken met Ayurveda

Demo

SORAG-Akademie

INLEIDING

Bij de SORAG-Akademie heb je de keuze uit een groot aantal opleidingen op medisch gebied. Op onze website www.sorag.nl lees je de nodige informatie over de inhoud van de verschillende cursussen, de studieduur en de mogelijkheden om het geleerde in de praktijk toe te passen.

Het maken van een keuze voor een bepaalde cursus is niet altijd even gemakkelijk. Voldoet de cursus wel aan mijn verwachtingen en hoe ziet de inhoud er uit? Welke onderwerpen komen aan de orde en wat kan ik er verder nog van verwach-ten?

Deze kosteloze proees geeft je in veel opzichten antwoord op deze vragen. Je zult merken dat we je via de lessen rechtstreeks aanspreken en je daarmee persoonlijk in het leerproces betrek-ken. Daardoor leer je via de opleiding van de SORAG-Akademie ook bepaalde aspecten van jezelf kennen, waardoor je later nog beter in staat zult zijn om het geleerde in praktijk te brengen.

Na het afronden van je studie en het insturen van het huiswerk (per post of het SORAG-internet huiswerkprogramma) ontvang je vanzelfspre-kend kosteloos een studieverklaring en bij de meeste opleidingen kun je ook kiezen voor het aeggen van een examen teneinde het diploma te behalen. De diploma´s worden door een aantal beroepsorganisaties erkend, waaronder de Stich-ting Gezondzorg. Verschillende zorgverzekeraars zijn in dat geval bereid om de consultkosten van behandelde patiënten te vergoeden.

DemoWerken met Ayurveda


Schriftelijk studeren is afstandsonderwijs, maar dat zegt nog niet dat thuis studeren een eenzame bezigheid is. Via het huiswerk kun je contact maken met je persoonlijke docent en via Stu-diecontact van de SORAG-Plaza (www.sorag.nl/plaza) maak je gemakkelijk contact met je mede-cursisten. En voor alle andere vragen staat je stu-diebegeleider voor je klaar. Ook zijn er voor een aantal opleidingen praktijkdagen waaraan je des-gewenst deel kunt nemen.

Voor het volgen van deze cursus heb je geen ver-dere studieboeken nodig, en wanneer dat toch het geval is krijg je deze bij de eerste les zonder verdere kosten thuisgestuurd. Als cursist heb je via de SORAG-Plaza toegang tot de uitgebreide SORAG internetbibliotheek.

Wanneer je een complete les als proefl es wilt ontvangen kun je deze tegen betaling aanvragen via onze website. De kosten van deze proefl es worden, wanneer je besluit om de betreffende cursus te gaan volgen, in mindering gebracht op het lesgeld.

Wij hopen je binnenkort als cursist van de SORAG-Akademie welkom te mogen heten.

Met vriendelijke studiegroeten

Frits Groenestijndirecteur


INLEIDING

In deze cursus maak je kennis met de traditio-nele geneeswijzen uit India. Deze zijn gebaseerd op het oeroude concept van de Ayurveda, een holistisch systeem waarvan de theorie nader zal worden uitge legd. Daarnaast worden de verschil-lende geneeskundige principes belicht die uit de Ayurveda zijn voortgekomen en tot op de dag van vandaag algemeen gebruikt worden in India. De ayur vedisch geneesheer, de vaydya, maakt onder andere gebruik van geneeskrachtige krui-den, reinigingskuren, ayurvedische massagetech-nieken en yogaoefeningen om de balans van de patiënt te herstellen. In de hierna volgende lessen wordt nader ingegaan op deze metho den.

DE GESCHIEDENISDe Indiase geneeskunde heeft haar wortels in het hin doeïsme en dateert uit de vedische peri-ode, die onge veer 5000 jaar voor Christus begon. Ayurveda is een woord uit het Sanskriet en bete-kent letterlijk: ‘wijsheid van het leven’. Dit duidt er al op dat de Indiase genees kunde Ayurveda niet op zichzelf staat, maar een deel vormt van een levensvisie die gebaseerd is op eeuwige wijsheid en kosmische intelligentie. Ayurveda is holis tisch van aard en geeft leefregels om fysiek, mentaal, sociaal en kosmisch in balans te blijven met zijn natuur.

Allerlei wetenschappen uit vroeger tijden, zoals archi tectuur, lichaamsbeweging, beeldende kunst en ge neeskunde kwamen voort uit de oude religieuze en fi lo sofi sche geschriften die Veda’s


genoemd worden. Er zijn vier Veda’s, namelijk de Rig Veda, de Sama Veda, de Yayur Veda en de Atharva Veda. In de laatstge noemde zijn de Upanishads verwerkt, die concreet en prak-tisch toepasbaar werden geacht. De Veda’s zijn ge schreven in het Sanskriet, wat een van de oudste talen ter wereld is. De hymnen beschrij-ven rituelen en zijn voor ons zeer ingewikkeld en moeilijk te begrijpen. De wijze zieners die de Veda’s vorm gegeven hebben, werden rishi’s genoemd.

Volgens deze teksten is Brahman de scheppende kracht van het universum die goddelijke ideeën in de materiële wereld heeft gerealiseerd. Via Brah-man werd deze kennis overgebracht op ashwins, die als mythische heelmeesters in Svarga, het hindoeïstische paradijs, optraden. Via de ashwins ging de kennis over naar In dra, de leider van de goden, die de ayurvedische princi pes onder-wees aan vier leerlingen, namelijk: Attreya, Bha-radvaja, Kasyapa en Dhanvatari. Attreya had zes leerlingen die allen beroemd zijn geworden en die elk hun eigen ayurvedische boek over genees-kunde schre ven. Twee van deze Samhita’s zijn klassieke stan daardwerken die, hoewel ze al dui-zend jaar voor Chris tus geschreven werden, van-daag de dag nog ten grondslag liggen aan de ayurvedische geneeskunde.

De Samhita van Charaka, de Chakara Samhita, gaat over interne genees kunde en bestaat uit acht delen:1. Sutra, fundamenten van Ayurveda2. Nidana, diagnostiek


3. Vimana, etiologische en pathologische principes4. Sharira, anatomie en fysiologie5. Indirya, symptomen van ziekten6. Chikitsa, behandelingen7. Kalpa, kruidencombinaties8. Siddhi, reinigingskuren om het verouderings- proces te vertragen

De andere Samhita gaat over chirurgie en werd door Sushruta samengesteld. Deze Sushruta Sam-hita be staat ook uit acht delen en beschrijft onder andere de banen van de fi jnstoffelijke energieën, die overeenko men met het verloop van qi, iets waarop we later in deze cursus nog nader ingaan. De meridianen kunnen vergeleken worden met de nadi’s uit de Ayurveda. Vol gens Sushruta heeft het menselijk lichaam 72.000 nadi’s via welke al onze persoonlijke processen verlo pen. De acu-punten hebben overeenkomsten met de marma’s, omdat op deze punten op de buitenzijde van het lichaam de interne energiestromen beïnvloed kun-nen worden.

De acht delen waar de Sushruta Samhita uit bestaat zijn:1. Chirurgie2. Keel, neus en oor3. Ziekten die voortkomen uit ontstekingen en koorts4. Psychiatrische stoornissen5. Kindergeneeskunde6. Toxicologie7. Tegengaan van veroudering8. Vruchtbaarheidsverhogende middelen


De Sushruta Samhita en de Chakara Samhita werden in 700 voor Christus herschreven door Vaghbata. Beide werken zijn sindsdien onder de titel ‘Ashtang Hridaya’ een onderdeel van de Veda’s.

Sinds de zesde eeuw voor Christus kwam ook het boeddhisme in India tot bloei en werden de universitei ten in Taxila en Kalanda belangrijke studie- en onder zoekscentra voor de medische wetenschappen. Hier door werd bijvoorbeeld de kennis van geneeskrachtige kruiden, chirurgische ingrepen en alchemie aange scherpt. Door oorlo-gen, kolonisatie en strijd tussen de boeddhisten en de Hindoes, raakte de Indiase bevolking veel van zijn tradities kwijt en gingen originele leef-regels zoals in de Ayurveda beschreven werden, verloren. De gevolgen van deze schade is van-daag de dag nog merkbaar. Nadat Gandhi de eerste president geworden was van India en de Engelse kolonialisten waren ver dreven, kwamen oude waarden en tradities weer terug. In de jaren zestig groeide, mede door de Maharishi Ma hesh Yogi, het bewustzijn van het Indiase volk verder uit. Dit ging uiteraard gepaard met herstel van de ayur vedische geneeswijze en verder onderzoek hiervan.

DE FILOSOFIE VAN AYURVEDA

Ayurveda is gebaseerd op de oude Indiase stel-ling dat de mens een onderdeel is van de natuur. Daarom dient men zorgvuldig met zichzelf en de natuur om te gaan en steeds te zoeken naar een biologisch evenwicht. In de ayurvedische bele-


vingswereld heeft elk aspect van de natuur een goddelijke vonk in zich. Dit kennisniveau kan de mens bereiken door emotionele en rationele wijsheid te vergaren en zich over te geven aan de natuurwetten in zichzelf en in de wereld. De wederkerigheid tussen de mens en de wereld om hem heen is een spirituele benadering. Om je bewust te worden van de eenheid is een veran-dering nodig binnen jezelf, waarin je leert er te zijn voor de wereld, zoals de wereld er voor jou is. Daarom dien je zorgvuldig om te gaan met het stukje van de wereld waarin je leeft.

Dit sluit aan bij de hindoeïstische levensvisie dat maya de schijnwerkelijkheid is waarin we leven. Achter de schijnwerkelijkheid houdt de ware kennis zich verbor gen, het Brahman. Bevrij-ding van de zinsbegoocheling houdt in dat men vrij is van gehechtheid, onwetendheid en chaos, die voortkomt uit onevenwichtige relaties tus sen de drie basiskrachten of guna’s. De drie guna’s zijn:

• SattvaSattva vertegenwoordigt het idee van de har-monie, de zuiverheid, de intelligentie en het waarnemingsver mogen. Dit is belangrijk voor een spirituele ontwikke ling. Als sattva overheerst is men nederig en oprecht.

• TamasTamas staat voor duisternis, inertie, vertraging en verval. Als tamas domineert, is men angstig en destructief van aard.


• RajasRajas heeft te maken met energie, emoties en activi teiten. Als rajas sterk ontwikkeld is in een persoon, dan is deze ambitieus en gehecht aan macht en pres tige.

Het Brahman of Brahma is oorspronkelijk de schep pende kracht waaruit alles bestaat. Het Brahman, of het Al, is een niet persoonsgebonden begrip, dat de plaats inneemt van de persoonlijke schepper, Prajapati. In de Upanishads ofwel de geestelijke onderwijzingen van de meesters, die tussen 700 en 500 voor Christus werden geschre-ven, wordt het Brahman uitgelegd als Atman, dat ook wel met ‘Zelf’ vertaald wordt. Het Atman wordt gezien als de kern van alle levende wezens op aarde die al onze activiteiten bestuurt. Het is het oerprincipe achter alles wat vergankelijk is.

Men dient aan de volgende voorwaarden te vol-doen om kennis te verkrijgen over het Brahman of Atman:

• Onthechtheid (vayragya)• Onderscheidingsvermogen (viveha)• Beheersing van denken en zinnelijkheid• Een diepe wens om bevrijd te willen worden

Volgens de Hindoes zitten het lichaam en het denken de mens in de weg, waardoor het Atman in duisternis verblijft. Het lichaam wordt in deze visie erkend als de drager van het Atman.

De geestelijke en lichamelijke welstand die ont-staat is nodig voor de Hindoe, zodat hij in staat


is de vier be langrijke doelen in zijn leven na te streven. Deze zijn:

• Dharma: jezelf als individu zodanig gedragen dat je jezelf en je leefomgeving geen schade berokkent. Daarvoor is het nodig om verge-vingsgezind, vriende lijk, tevreden en oprecht te zijn en ervoor te zorgen dat er een eenheid is in denken, spreken en handelen.

• Artha: het in ruime mate aanwezig zijn van mid-delen die iemand nodig heeft om te kunnen leven.

• Karma: je wereldlijke wensen en passies bevre-digen.

• Moksa: door bevrijding en bewustwording van het Atman verlost worden van de duisternis.

Volgens de Hindoes is het universum ontstaan uit avy akta, wat een nog ongemanifesteerde oer-kracht in zich bergt. Uit avyakta ontstaat het universum door de wer king van een dynamisch principe, de geest, en een sta tisch principe, de stof. Het bewuste dynamische principe wordt purusha genoemd. Dit is een mannelijke energie, zonder vorm en kleur, zonder eigenschappen en zonder manifestatie. Purusha is een passief bewustzijn.

Het statisch principe van de oerstof dat aan het begin van de schepping staat heet prakruti. Prakruti heeft vrouwelijke energie, vorm, kleur en eigenschappen en zet de drie guna’s, die we overal om ons heen aantref fen, aan om evenwicht te zoeken. Evolutionaire veran deringen komen voort uit een verstoord evenwicht tus sen de drie guna’s.


Kosmische evolutieDe geopende bloem symbolyseert de Kosmische

Intelligentie; de gesloten beker symboliseert het ego

1 De vijf zintuigen (organen van waarneming) 2 De vijf motorische organen (organen van handeling) 3 De geest (orgaan van handeling en waarneming) 4 Horen (ether) 5 Voelen (lucht) 6 Zien (vuur) 7 Proeven (water) 8 Ruiken (aarde)

Purusha Prakruti

Sattva

Rajas

Tamas

12

34 5

6 7

8


De eigenschap van prakruti die het eerst gevormd wordt, is mahan oftewel het intellect. Uit mahan wordt het ego gevormd dat ahamkar genoemd wordt. Ahamkar be staat door de krachten van de drie guna’s:

• Met sattva manifesteert het ego zich in de vijf zintui gen en de vijf motorische organen.

• Met tamas manifesteert het ego zich in de vijf basis elementen: ether, lucht, aarde, water en vuur.

• Met rajas is het de actieve kracht van het ego die sattva en tamas in beweging brengt.

Het scheppende aspect van het ego in het uni-versum rajas wordt met Brahman geschapen en beschermd door sattva in de god Visjnoe. Het kan vernietigd wor den door tamas met behulp van Shiva.

De vijf zintuigen zijn: reuk, smaak, gezicht, gehoor en tastzin. De zintuigen stellen ons in staat indrukken van buiten naar binnen te bren-gen. De vijf motorische orga nen die door sattva worden aangezet zijn handen, voe ten, tong, anus en geslachtsorganen. De vijf basisele menten of manabhuta’s waaruit de mineralen, planten, dieren en mensen zijn ontstaan zijn: ether, lucht, aarde, water en vuur.


DE TRIDOSHA

De vijf basiselementen verenigen zich in het lichaam als drie grondbeginselen die alle biologi-sche, fysiologische, pathologische en psychische processen beheersen. Deze drie basiskrachten worden de tridosha genoemd, die een subtiel evenwicht zoeken om optimale gezond heid te garanderen.

De verhoudingen tussen de tridosha zijn ver-antwoorde lijk voor de groei, instandhouding, afbraak en uitschei ding van de lichamelijke pro-cessen. Ze zijn bepalend voor verlangens, voed-selvoorkeuren en emoties. De tri dosha bepalen de basisconstitutie van een persoon en dit kan niet veranderen gedurende het leven. Hoe een mens echter reageert op psychische, emotionele en fy siologische veranderingen in zijn leven is bepalend voor de gevoelige wisselwerking tussen de tridosha.

Volgens de Ayurveda kan men door de voeding en leef gewoonten aan te passen een optimaal evenwicht na streven tussen de drie basiskrachten, zodat men beter in staat is krachtig te reageren op veranderingen in de wereld. Omdat het con-cept van de tridosha ook toepas baar is op planten, kruiden en mineralen, kan men door middel van voedingsmiddelen en kruidenge neeskunde ernaar streven een natuurlijk fysiologisch evenwicht te bereiken.

De drie krachten die in alle cellen en grotere pro-cessen functioneren, zijn:


• Vata Vata ontstaat uit ether en lucht en manifes-

teert zich in het gevoelsleven, in de beweging, ademhaling en de zintuigen. In het algemeen kunnen we stellen dat vata het waarnemingsver-mogen, het verwerken en de re actie beheerst. Vata wordt gekenmerkt door de vol gende eigen-schappen: transparant en niet kleverig, ver-koelend, droog en dor, schrijnend, subtiel door dringend, beweeglijk.

• Pitta Pitta komt voort uit vuur en water. Pitta beweegt

de hormonen en enzymen die nodig zijn voor verbran dingsprocessen die chemische verande-ringen in het lichaam teweegbrengen. Door de spijsvertering wor den de lichaamsweefsels gevoed om het lichaam te laten functioneren. Pitta kent de volgende ei genschappen: heet, pittig, stroperig, vloeibaar, be weeglijk.

• Kapha Kapha ontstaat uit water en aarde en verleent

het li chaam vorm, stabiliteit en soliditeit. Dit is waarneembaar in beenderen, kraakbeen, spie-ren en pezen. Ook geestelijk geeft kapha kracht in de vorm van uithoudingsvermogen en weer-baarheid. De eigenschappen van kapha zijn: onbeweeglijk, zwaar, koud, grof, troebel en dik, glad.

Vata is de levenskracht die heerst over de bewegings processen. Beweging heeft niet alleen te maken met het gebruik van onze spieren, maar ook met beweging op cellulair niveau en stofwis-


selingsprocessen. Vata heerst over alle bewegin-gen die in ons lichaam plaatsvinden. Hieronder vallen ook de emotionele stromen zoals angst, verdriet en bezorgdheid. Vata geeft het commu-nicatieve karakter aan in de reactie van een per-soon op wat hij buiten zichzelf waarneemt. Als er een teveel aan vata ontstaat, zal dit zich opslaan in de buikholte, de dikke darmen, de beenderen, de huid, de oren of de bo venbenen.

Pitta heeft de kracht van vuur en is verantwoorde-lijk voor de verbrandingsprocessen in het lichaam. Vuur verandert stoffen, geeft warmte en is onrus-tig. Pitta re gelt de spijsvertering, absorptie en assimilatie, de stof wisseling, de lichaamstempe-ratuur, de intelligentie, de huidskleur en de uit-straling via de ogen. Emotioneel wekt een teveel aan pitta woede, haat en jaloezie op. Fysiologisch slaat een teveel aan pitta zich op in dunne darm, maag, zweetklieren, bloed, vetten, ogen en huid.

Kapha is vormend en verleent het lichaam kracht en stevigheid, waardoor het uithoudingsvermo-gen verkrijgt en een sterke afweer tegen ziekten. Kapha reguleert de lichaamsvloeistoffen in weef-sels en organen en is daar door bepalend voor de beweging van gewrichten, voor ziet de huid van lichaamsvocht, helpt bij de genezing van wonden en vult de lichaamsholten op. Kapha geeft ener-gie aan hart en longen en stimuleert het geheu-gen. Emotioneel uit een overvloed aan kapha zich in ge hechtheid en begerigheid, die tot chronische jaloezie kunnen leiden. Op lichamelijk niveau kan dit leiden tot klachten in de holten van het hoofd, de borstholte, de keel, de maag, de gewrichten en in de lichaamsvloei stoffen zoals bloed en slijm.


Onderstaand worden de tridosha vermeld met hun ei genschappen. Houd er rekening mee dat er niemand is die uit slechts één dosha bestaat. Iedereen bestaat uit een combinatie van meer-dere elementen, waarbij een of meer typen over-heersen. De klassieke werken ma ken melding van de volgende constitutietypen: vata, pitta, kapha, vata-pitta, pitta-kapha, vata-kapha, vata-pitta-kapha.

MALA’S

De stofwisseling scheidt afvalproducten af, die onder zocht dienen te worden als de dosha’s uit evenwicht ge raken. Deze noemt men mala’s, wat ‘dat wat eruit moet’, betekent. Behalve talg, speeksel, snot, tranen en oor smeer, erkent men over het algemeen de volgende drie afvalproduc-ten als de belangrijkste: urine, ontlasting en tran-spiratie.

UrineUrine ontstaat als gevolg van absorptie- en assimilatie processen in de dikke darm. De urine wordt naar de nie ren gestuurd, waar ze gefi lterd wordt, en via de urine wegen naar de blaas vervoerd voor opslag tot ze uitge scheiden kan worden. Urine bevat water, zout en stik stofresten en is belangrijk om de concentratie van elek-trolyten in de lichaamsvloeistoffen op peil te houden. De hoeveelheid vocht, de voedingsge-woonten en de kli matologische omstandigheden bepalen de hoeveelheid en de samenstelling van de urine.


Koorts en geelzucht zijn pitta-aandoeningen en zorgen voor een donkere urine. Te veel pitta zorgt ervoor dat de zuurgraad van de urine verhoogd wordt. Gebruik van koffi e en alcoholische dran-ken verzuren het lichaam en dus de urine. Bij oedeemklachten wordt er vocht in de lichaams-weefsels vastgehouden. Deze aandoening ver-hoogt de bloeddruk, waaruit blijkt dat een gezonde urineproductie belangrijk is voor de druk in de bloedva ten en het bloedvolume.

In klassieke Ayurvedische teksten adviseert men om ’s ochtends een kopje urine te drinken, omdat dit goed is voor het ontgiften van de dikke darm, want de urine heeft een neutraliserende werking en helpt de dikke darm bij de absorptie.

OntlastingOntlasting bevat niet alleen verteerde voedings-resten, bacteriën, vetten en galkleurstoffen, maar ook het afval dat ontstaat doordat lichaams-weefsels en celweefsels zich steeds vernieuwen. Daarom is een gezonde ont lasting belangrijk om gezond te blijven. Bij klachten als reuma, ischias, eczeem, bronchitis en astma wordt het essentieel geacht eerst te zorgen voor een goede ont lasting, voordat de Ayurvedisch geneesheer kan starten met zijn behandelingen.

TranspiratieTranspiratie is nodig om het lichaam te koelen, de huid zacht en elastisch te houden en om afvalstof-fen af te scheiden. De zuivering die daarvan het gevolg is, werkt stimulerend op de bloedsomloop. Daarom worden er zowel in de Westerse natuur-


geneeskunde als in de ayurvedische genees-kunde zweetbehandelingen voor geschreven om het lichaam te reinigen. Als het lichaam te weinig transpireert, kan dit leiden tot huidklachten zo als roos. Overmatig transpireren komt voort uit over-heersing van pitta en kan leiden tot bijvoorbeeld schim melinfecties. In de zomerhitte transpireren mensen meer en plassen ze minder, terwijl dit in de winter net andersom is. Hieruit blijkt de bijzon-dere relatie tussen huid en nieren.

AYURVEDISCHE KRUIDEN VAN A TOT Z

In deze en de volgende lessen behandelen we de geneeskrachtige kruiden en spe cerijen die we in Europa kennen en die ayurvedisch toege-past kunnen worden. Zowel de Ne derlandse als de Latijnse plantennamen worden vermeld. Ver-derop in deze cursus maak je kennis met oos-terse geneeskruiden die niet in Europa groeien en daarom vaak geïmporteerd moeten worden.

AARDBEIBLAD (Fragaria vesca)Met name het blad van de bosaardbei wordt gebruikt in de ayurvedische kruidengeneeskunde. De smaak is zoetig en het blad heeft een samen-trekkende werking en een verkoelende energie. Men kan het aardbeiblad gebruiken in een koude of warme infusie bij maag- en darmstoornissen vanwege het samentrekkend effect, waardoor ongewenste bacteriën, virussen of gifstoffen ver-sneld het lichaam kunnen verlaten. De werkzame stoffen stimuleren de werking van de nieren en


bevor deren de urinelozing, zodat dit kruid ook gebruikt kan worden bij reuma en jicht. Thee van aardbeiblad gaat tevens bloedarmoede tegen. Aardbeiblad verhoogt vata en ver laagt kapha en pitta.

ALANT (Inula helenium)Van alant worden de wortel en de bloemen gebruikt. Alant heeft invloed op de ademhaling, de spijsvertering en het zenuwstelsel. Het wordt gezien als het beste tonicum voor de longen en is in staat om de spieren die voor de longwerking moeten zorgen te versterken. Daarnaast voert het vocht uit de longen af en is het slijmoplos-send. Alant kan daarom goed worden toegepast bij hartastma, verkoudheid, borstvliesontsteking en hoesten. Bij een slechte spijsvertering kan alant eveneens goede diensten bewijzen en daar-naast werkt het ook bij zenuwzwakte, want het is algemeen zenuwstillend en pijnverdrijvend. Het bewerkstelligt een vermindering van kapha en vata en het versterkt pitta. Mensen met een overmatige pitta kunnen alant daarom beter niet gebruiken.

ALFALFA (Medicago sativa)Alfalfa bevat mineralen zoals calcium, magnesium, ka lium, fosfor en bijna alle bekende vitaminen. Dit voe dingssupplement laat zich goed combineren met paar debloem, brandnetel of peterselie. Alfalfa smaakt scherp en zoet, heeft een samentrekkend en koelend effect en een positieve invloed op het bloedplasma, de bloedsomloop en de urinewegen. Alfalfa heeft geen opbouwende werking, maar is ontgiftend en reinigend en werkt daardoor goed


Aloë vera


als koortswerend en bloedstel pend middel. Alfalfa is minder geschikt voor mensen met een vata-constitutie, omdat zij uitdroging en vermage ring in de hand werkt. In het algemeen is zij wel zeer ge schikt voor mensen van het pitta-type en in iets mindere mate ook voor mensen van het kapha-type. Men kan alfalfa gebruiken als infusie of in poedervorm, maar het is ook te koop als oertinc-tuur.

ALOË (Aloë vera)Aloë voedt alle agni’s in het lichaam en vermin-dert pitta. Gelei van aloë heeft een bijzondere invloed op lever en milt, de vrouwelijke voortplan-tingsorganen en het bloed. De smaak van aloë is bitter, scherp en zoet en ze heeft een afkoelende en samentrekkende werking. Ook in poedervorm is aloë therapeutisch te gebruiken. Van wege de sterk laxerende werking wordt echter geadvi-seerd dagelijks slechts een klein beetje van het aloë poeder te gebruiken. Door de buikkrampen die veroor zaakt worden door het poeder wordt een combinatie met een winddrijvend kruid, zoals rozenbloesem ver dund in appelsap, aanbevolen. Aloë regelt de vetstof wisseling en de suiker-stofwisseling. Aloë wordt toege past bij koorts, constipatie, opgezette lymfklieren, vet zucht, ont-stekingen van huid, bindvliezen en slijmbeur zen, geelzucht en hepatitis, herpes, geslachtsziekten, menstruatieklachten, darmwormen en bij een ver-grote lever of milt.

BASILICUM (Ocimum basilicum)Basilicum is een liefdevol kruid dat het hart en de geest opent en versterkt. Het maakt de aura


schoon en geeft goddelijke bescherming. Deze eigenschappen zijn sattva van aard en daarom ontbreekt in geen enkel In diaas huis de basili-cumplant of het ‘koningskruid’. De plant verdrijft zweet en koorts, maakt krampen en ze nuwen rustig en heeft een antibacteriële en antisep tische werking. Daarom wordt basilicum gebruikt bij griep, voorhoofdsholteontsteking, longontsteking en verkoudheid. Door de versterkende werking op het ze nuwstelsel is het een probaat middel om het geheugen te verbeteren. Verder wordt basi-licum ingezet bij klach ten als reuma, artritis en artrose. Men kan het als thee met honing berei-den. Het vers geperste sap kan ge bruikt worden bij schimmelinfecties van de huid. Basili cum ver-mindert overvloedige kapha uit longen en neus- en bijholten en is pitta-versterkend.

BERBERIS (Berberis vulgaris)Van berberis, dat ook wel zuurbes wordt genoemd, gebruikt men de wortel. Deze is bitter en werkt toniserend, in het bijzonder op de spijsvertering en de bloedsomloop. Opvallend is de sterke ver-hittende kracht (prabhava) van dit kruid dat in staat is om giftige stoffen en ama te vernietigen. Berberis vermindert pitta en kapha, maar ver-sterkt daarentegen vata. Berberis is in staat om het gehele spijsverteringskanaal te reinigen en in het bijzonder de lever en de milt, ook wanneer deze vergroot zijn. Het ontdoet de darm van para-sieten en andere zaken die er niet in thuis horen en laxeert. Ook bij koorts, ontstekende processen, abcessen, geelzucht, bloederige diarree, leveront-steking en geelzucht, alsmede bij acne en oog-bindvliesontsteking is het goed inzetbaar.


BIJVOET (Artemisia vulgaris)Bijvoet is een bitter en scherp smakend kruid dat een verhittende werking heeft. Het wordt gebruikt bij men struatieklachten, premenstrueel syndroom, onvrucht baarheid of bij een dreigende miskraam. Maar ook bij geestelijke klachten zoals depressie, geestelijke uitput ting, hysterie en sla-peloosheid kan van dit kruid gebruik worden gemaakt. Bijvoet is pijnstillend bij buikklachten. Uitwendig kan het als een infusie worden gebruikt om huidinfecties en vaginale schimmels te ver-wijderen. Bij voet vermindert overtollig kapha en vata in het buikgebied en vermeerdert pitta.

CANADESE GEELWORTEL (Hydrastis canadensis) De wortelstok van de Canadese geelwortel vormt een prima antibiotisch en antiseptisch medicijn, dat tevens in staat is schimmels te doden. Het regelt en kalmeert de milt- en leverfunctie en brengt een ontregelde vet- en suikerstofwisseling weer op orde. Ook is het laxerend en reinigend. Canadese geelwortel wordt onder andere toege-past bij te sterke menstruatie en witte vloed, leverontsteking en daarmee gepaard gaande geel-zucht, verstopping, aambeien, lymfklierzwelling en -ontsteking, ettering en eczeem, zweervor-ming en malaria. Wanneer chemische antibiotica schade kunnen aanrichten is dit kruid een goed alternatief en heeft het tevens een reinigend karakter. Canadese geelwortel vermindert pitta en kapha, terwijl het vata vermeerdert.


GEZONDHEID EN ZIEKTE IN DE AYURVEDA

Om te weten wat ziekte is, dien je eerst te besef-fen wat gezondheid eigenlijk is. Om gezond te kunnen zijn is het noodzakelijk een gezond leefpa-troon na te streven met voldoende nachtrust, uit-gebalanceerde voeding, zo weinig mogelijk stress, aangename werkomstandighe den en voldoende buitenlucht.

In de ayurvedische traditie zegt men dat iemand gezond is als:

• vata, pitta en kapha in balans zijn• het agni of verteringsvuur in evenwicht is• de dhatu’s of vitale basisweefsels in evenwicht

verkeren• de mala’s of afvalproducten normaal geprodu-

ceerd en uitgescheiden worden• men zich geestelijk en lichamelijk harmonieus

voelt.

Als de tridosha in evenwicht is, heeft dit invloed op het verteringsvuur of agni. Als agni onvol-doende kan functi oneren, zal de volledige trans-formatie van voedings stoffen achterwege blijven en kan zich ama ontwikkelen. De tridosha zal zijn evenwicht verder verliezen als ama blokkades opwerpt om lichaamsprocessen tegen te werken.

Als agni te hoog is, worden biologische voedings-stoffen die nodig zijn voor de opbouw van dha-tu’s verbrand. Ook dan kunnen de tridosha’s hun evenwicht niet be houden, en zal het lichaam ver-


mageren en zijn weer stand verliezen. Om de ont-wikkeling van de dhatu’s goed te laten verlopen is het belangrijk om aan de vol gende voorwaarden te voldoen:

• Men dient essentiële voedingsstoffen te nutti-gen zo dat jathar-agni de vertering effectief kan laten verlo pen.

• De dhatu-agni’s dienen in voldoende mate aan-wezig te zijn om de opbouw van de volgende dhatu goed te laten verlopen.

• Het verloop van afval en voeding via de srota’s mag niet stagneren.

Ama is slijmerig, onzuiver, zwaar en vochtig. Mensen die een teveel aan ama hebben, voelen zich zwaar en opgeblazen, ze hebben minder ener-gie dan voorheen en een slechte lichaamsgeur. Dit wordt veroorzaakt doordat ama de circulatie en de omzetting van voe dingsstoffen blokkeert. Als er af en toe sprake is van een teveel aan ama, heeft men koorts of is men verkou den. Naarmate ama zich verder en langer ophoopt, worden de klachten erger en chronisch van aard, met als gevolg onder andere kanker en reuma. Om ama te verwijderen is de kracht van het immuni-teitssysteem belangrijk. Deze kracht wordt ojas genoemd en is ook van belang voor de opbouw van de dhatu’s.

Ama kan uit het lichaam gehaald worden door:• agni te verhogen, zodat het lichaam gestimu-

leerd wordt ama te verbranden.• het lichaam te reinigen met behulp van kruiden,

dieet, vastenkuur of pancha karma (waarop we later in deze cursus terugkomen).


Door pancha karma aan te wenden wordt de ama per dosha verwijderd. Een dosha met ama heet sama, en een dosha zonder ama noemt men nirama.

Als men zich gelukkig voelt, zal men meer belang hechten aan een gezonde manier van leven. En an dersom zal een gezond leefpatroon bijdra-gen aan een belangrijke mate van harmonieus gevoel.

VATBAARHEID EN CONSTITUTIETYPEHet constitutietype is bepalend voor de mate van vat baarheid voor ziekten.

VATBAARHEID VAN VATAIemand met een vata-constitutie heeft aanleg voor vata-klachten. Een vata-type is sowieso al eerder ziek dan andere types omdat hij erg open staat voor indrukken van buiten. Daarom is voor deze persoon een positieve leefomgeving erg belangrijk. Vata wordt nog verhoogd door reizen en extreme hitte. Typische klachten voor vata-typen zijn: gasophoping in het lichaam, verlam-ming en krampen, artritis, ischias, pijn in de onderrug, hoge bloeddruk, anorexia nervosa en de ziekte van Park inson. De patiënt is lusteloos, heeft geen eetlust, als mede een slechte adem en lichaamsgeur.

Vata-ziekten ontstaan in de dikke darm, waar de wortel van de klacht zich bevindt. Vata wordt tot rust gebracht door warmte, oliemassages, inha-laties en het purgeren met olie. Als vata ver-hoogd moet worden, kan een dieet met een


bittere, scherpe smaak, zoals peulvruchten en bijna alle koolsoorten, daartoe bijdragen. Als vata al verhoogd is, moet men deze voedingsmidde-len natuur lijk vermijden. Wanneer vata te zwak is, kan men met behulp van zoute, zure en zoete voedingsmiddelen vata weer versterken.

VATBAARHEID VAN PITTAOm pitta te versterken eet men voedingsstoffen die heet, scherp, zuur, dynamisch en vloeiend zijn. Deze stimuleren de stofwisseling en met name de werking van de lymfklieren. Je kunt hierbij denken aan paprika, peper, radijs, rettich, zure room, yoghurt of karnemelk. Een overmaat aan pitta, of een pitta-constitutie uit zich in agres-sie, irritatie, angst en arrogantie. Fysiek blijkt het pitta-type gevoelig te zijn voor geelzucht en lijdt hij aan leverstoornissen, verhoogde stoelgang en transpi ratie, huiduitslag, slapeloosheid, koorts en ontstekingen. Pitta-ziekten ontstaan in de dunne darm.

Pitta kan gekalmeerd worden door het gebruik van groenten en kruiden met een bittere, zoete en wrange smaak. Het eten van groenten zoals wortelen, blad groenten, bonen en koolsoorten, wordt in dat geval vaak geadviseerd. De werking is verkoelend, verzachtend en stimulerend. Onder het Indiase motto: ‘de oven koelt af, als men het vuur eruit haalt’, geeft een vaydya ook vaak een laxerende behandeling om de spijsvertering te zui veren.

VATBAARHEID VAN KAPHAKapha-typen hebben snel last van stijve gewrich-ten, ontstoken amandelen, voorhoofdsholteont-


steking, kou, jeuk en zwellingen. Een teveel aan kapha ontstaat door gebrek aan activiteit, een teveel aan zoet, zout en zuur, overdadige maal-tijden, het eten van tussendoortjes, alsmede slapen overdag. Men kan kapha verlagen door het gebruik van voedingsmiddelen met een scherpe, bittere en wrange smaak, die een ver-warmende en dro gende werking hebben. Kool-soorten, bladgroenten, si naasappels, citroenen, knofl ook, peper, mosterd en gember kunnen hier-aan bijdragen. Indien men regelma tig een sauna neemt en aan sport doet kan men hier mee zelf een bijdrage leveren om kapha te verminde ren. Kapha-klachten komen voort uit de maag, en de vaydya schrijft vaak een braaktherapie voor, zodat kapha gezuiverd kan worden.

HET ONDERZOEKEN VAN DE PATIËNTOm een patiënt te onderzoeken dient men eerst vast te stellen tot welk constitutietype deze behoort. Hiermee kan men beoordelen welke the-rapievorm voor de patiënt het meest geschikt is, en hoe de vooruitzichten van de patiënt zijn.

De vaydya maakt voor deze vaststelling gebruik van drie methoden:

1. Directe observatie die plaatsvindt door zien, horen, ruiken en aanraken.

2. Conclusies trekken met behulp van theoreti-sche kennis naar aanleiding van hetgeen men onderzoekt.

3. Op basis van een nauwkeurige anamnese een prognose maken over het verloop van de ziekte.


Om de diagnose te kunnen stellen worden ver-schillende methoden toegepast. In elk geval is het belangrijk om de oorzaken van de ziekte op te sporen, zodat er duide lijkheid bestaat over de beschrijving, de ontwikkeling en de behandeling van de ziekte. Daarbij maakt men ge bruik van de volgende vijf aandachtspunten, die men pancak nidan noemt:

1. Oorzaak van een ziekte (nidan).2. Eerste voorspellende tekens van een ziekte

(por varupa).3. Symptomen van een ziekte (rupa).4. Effecten van therapie, voedingsvoorschriften

en medicatie (upashaya).5. De ontstaanswijze van een ziekte (samprapti).

NIDANEen onderzoek naar de factoren die de ziekte veroorza ken en de wijze waarop deze hun effect hebben op het menselijk organisme wordt nidan genoemd. Door middel van medisch handelen wordt getracht de oorzaken weg te nemen en daardoor zal de ziekte verdwijnen. Men onder-scheidt vijf groepen van factoren die ertoe bijdra-gen ziek te worden.

• Het contact van de zintuigen met de buitenwe-reld verloopt niet goed. Een verstoorde zenuw-prikkeling heeft een verstoring van de drie dosha’s tot gevolg.

• Tijd, weersomstandigheden en seizoe nen laten hun invloed gelden. Niet volgens je bioritme leven, maar ook groente eten die niet bij de tijd van het jaar, of het seizoen ho ren, zijn blokke-rende elementen.


• Men heeft het geduld niet om te leren van erva-ringen. De wijsheid en het geheugen worden dus verkeerd gebruikt.

• Bacteriën, schimmels en toxinen die als gevolg van uitheems of chemisch bewerkt voedsel in het mense lijk organisme belanden, produceren ziektekiemen.

Men probeert te onderzoeken welke verstoring er opge treden is waardoor het natuurlijke evenwicht tussen de dosha’s, dhatu’s en agni’s verloren is gegaan.

AYURVEDISCHE MASSAGE

DE WERVELKOLOMKennis van de chakra’s en de energiestromen die de chakra’s voeden en verbinden is in de Indiase genees kunde van essentieel belang. De eerste vijf chakra’s zetelen in de ruggengraat en kunnen geharmoniseerd worden door massage van de wervelkolom. De chakra’s hebben invloed op de afscheiding van hormonen en de chemische lichaamshuishouding, wat onder andere merkbaar is in de emotionele beleving van de mens.

In het wervelkanaal bevindt zich het ruggenmerg dat het centrale zenuwstelsel met de zenuwen in het lichaam verbindt. Ook het autonome, sym-pathische en para sympathische zenuwstelsel, die alle bewegingen in het lichaam besturen, vertak-ken zich vanuit het ruggenmerg via de wervelko-lom naar het orgaan- en spierweefsel om deze te kunnen prikkelen en besturen. Als de wervel-


Massage van de rug


kolom recht is, waarborgt dit een vitale levens-kracht die een lang leven voorspelt.

Massage van de wervelkolom is belangrijk omdat het de zenuwen versterkt en het emotionele leven stabiliseert. Het verbetert de circulatie van vocht voor de hersenen en het ruggenmerg, dat allerlei voedingsstoffen bevat die nodig zijn voor een sterk lichaam en een sterke geest.

Massage van de ruggengraat mag niet ondraag lijk hard, maar ook niet te zacht gebeuren. Men dient met de duimen te masseren terwijl de andere vin-gers over de zijden van de rug meebewegen. Je begint bij het stuitje door met cirkelvormige strij-kingen tegen de werveluitsteeksels te masseren. Het centrum van de wervel

behandel je door met beide duimen een vibre-rende druk te geven, zodat de energie in de wer-vels geactiveerd wordt.

MASSAGE VAN DE RUGJe zorgt er altijd voor dat de ontvanger van de massage in een ontspannen houding gemasseerd kan worden. Je dekt daarbij de lichaamsdelen die niet behandeld wor den af met zachte badhand-doeken. Je zet je olie klaar, zorgt voor een fi jne ontvangst door de behandel kamer tijdig te ver-warmen en bijvoorbeeld kaarsjes en geurbranders aan te steken. Daarna ga je als volgt te werk:

1. Als je ontvanger goed ligt, vraag je hem rustig en diep te ademen en de adem zo lang als prettig is in de longen vast te houden, en op een lange ffff-klank via de mond los te laten.


2. Met de duimtoppen geef je ongeveer drie keer een massage van de wervelkolom. Je masseert de ruggengraat vanaf het stuitbeen naar de nek, en buitenwaarts in de richting van de rib-ben en de fl anken van het bovenlichaam.

3. Vervolgens ga je met je duimen tegen de wer-vels aan naar boven en kom je via de zijkant van de rug weer terug. Je maakt daarbij zoge-naamde ‘palm boompjes’. Je herhaalt dit vijf keer.

4. Klop gedurende enkele minuten met een holle hand, waarvan de vingers tegen elkaar liggen, over het gebied van het stuitje, het heiligbeen en de taille.

5. Met de duimen masseer je vanaf het stuitje naar het heiligbeen toe.

6. Pak de grote bilspier vast, kneedt en schudt deze spier per bil ongeveer twee minuten.

7. Vanaf het heiligbeen masseer je over de ron-ding van de heupen naar beneden toe, waar je over de ronding van de billen en de bilspleet terug gaat naar het heiligbeen. Herhaal dit een keer of acht.

8. Masseer met de duimen de marma’s op de rug in een kloksgewijze richting, elke marma gedu-rende een minuut. Je kunt dezelfde marma’s aan beide zijden van het lichaam gelijktijdig behandelen. Je begint met de kukundaraya-marma’s en je eindigt in de nek met de twee krikatikasmarma’s.

9. Je legt je handen op de buitenrand van de schou derbladen en masseert deze met volle handen over de schouderbladen in de richting van de klok. Doe dit ongeveer acht keer.


Het maken van ‘palmboompjes’

1 Slokdarm en luchtpijp 2 Hart en kransslagaderen 3 Longen, longvliezen, borstkas en tepels 4 Galblaas en het gezamenlijk afvoerkanaal van de galblaas, lever en pancreas 5 Lever en bloed 6 Maag 7 Pancreas, twaalfvingerige darm 8 Milt en diafragma 9 Bijnieren10 Nieren11 Nieren en baarmoeder12 Dunne darm en eileiders


10. Kneed gedurende enige minuten de beide schouderspieren gelijktijdig.

11. Ga met je duimen tegen de ruggengraat aan, terwijl de rest van je hand op de zijkant van de rug ligt, in een enkele streek naar de ach-terhoofdsrand toe. Herhaal dit vier keer.

12. Trek met je duim en wijsvingers de huid op vanaf de taille tot aan de achterhoofdsrand. Herhaal dit drie keer.

YOGA

De herkomst van het woord yoga kunnen we terugvin den in de stamvorm van het Sanskriet woord yuj. Yuj betekent verbinden, verenigen of onder het juk brengen. In dit verband wordt bedoeld dat men zich aanleert om alle lichame-lijke, geestelijke en spirituele krachten te bundelen om in contact te komen met de Goddelijke wijs-heid. Yoga is een traditioneel fi losofi sch systeem dat voor het eerst beschreven werd in het klas-sieke werk ‘Yogasutra’ van Patanjali, enkele hon-derden jaren voor Christus.

Ook in de Veda’s en de Upanishads wordt yoga beschreven als een leer van traditionele bewegingsdisci plines. Vaak worden Ayurveda, yoga en tantra als drie takken van dezelfde boom beschouwd. Alledrie hebben ze ten doel de mens te leren zichzelf te bevrijden van individuele gehechtheid om te komen tot een gezond en wijs leven.


Ayurveda is de wetenschap van het leven, yoga de we tenschap van de verbinding met het godde-lijke en tan tra leert ons om de energie te beheer-sen zodat men in vereniging met de goddelijke waarheid komt. Indien men dagelijks werkt aan deze doelstellingen zal dat vol gens de Indiase fi lo-sofi e bepalend zijn voor lichamelijke gezondheid, verstand en kracht.

Men komt tot de goddelijke wijsheid als men de acht wegen van yoga volgt:

1. yama of universele ethische moraal2. niyama of individuele discipline3. asana of houdingen4. pranayama of ademhalingsoefeningen5. pratyahara of verinnerlijking6. dharana of concentratie7. dhayna of meditatie8. samadhi of contemplatie, eenwording.

Met yama en niyama houdt de mens controle over zijn passies en emoties om in verbinding te kunnen blijven met andere mensen. Asana’s houden het lichaam in goede conditie en lenig. Deze drie stappen komen van buitenaf en zijn dus extern van aard.

De volgende twee wegen zijn interne zoektoch-ten. Pranayama en pratyahara leren om de adem-haling te be-heersen en van daaruit ook de geest te controleren. Deze stappen dragen bij aan de onthechting van mate riële goederen.

De laatste drie wegen leren de yogi om in harmo-nie te komen met zichzelf en de goddelijke wijs-


heid die in hem woont. God of Antaratma is niet langer iemand van buiten, maar woont zelf ‘in’ de beoefenaar van yoga. Deze stages worden de zoektocht van de ziel genoemd.

PRAKTISCHE TIPSOm yoga-asana’s te beoefenen dien je niet uit het oog te verliezen dat je eerst behoort te vol-doen aan yama en niyama, waarover meer uitleg volgt in de volgende les. Zonder deze fundamen-ten verkrijgen de yogaoefe ningen geen diepte en gaan ze voorbij aan het doel.

1. Het verdient aanbeveling om yoga-asana’s te be oefenen:

• regelmatig, liefst dagelijks• na het nemen van een bad• met een lege maag• vroeg in de ochtend of laat in de avond• in een schone en stille ruimte• niet in de zon of direct na een zonnebad• op een deken of kampeermatrasje• met je ogen geopend, zodat je op je houding

blijft let ten en niet te diep wegzinkt in jezelf• met je aandacht op de oefening gericht• zonder over je pijndrempel te gaan• niet tijdens de menstruatie of binnen een

maand na een bevalling• tot uiterlijk de derde maand van een zwanger-

schap.

2. Als je spierpijn krijgt of andere ongemakken door je yogaoefeningen heb je iets niet goed gedaan. Raadpleeg dan iemand in je omgeving om samen op te sporen wat er fout ging.


3. Het optimisme dat het gevolg is van het regel-matig beoefenen van yoga veroorzaakt een-heid in li chaam, geest en ziel.

4. Een consequente yogi zal op den duur zijn levens houding ten aanzien van voedsel, zui-verheid en rust veranderen.

YOGA-ASANA 1

SAVASANAAls afsluiting van een massage gaan de masseur en de ontvanger van de massage liggen in sava-sana. Na een serie yogahoudingen of ademha-lingsoefeningen gaat men altijd in savasana liggen gedurende 10 tot 15 mi nuten. Savasana of dode-manshouding geeft je de tijd om na te voelen, de vermoeidheid weg te laten ebben en te komen tot je normale ademhalingspatroon.

Met savasana imiteer je een lijk. Het actieve leven wordt de rug toegekeerd en er zijn geen bewegin-gen meer mogelijk. In deze houding leer je te ont-spannen terwijl lichaam en geest stil zijn. Je zult merken dat het heel moeilijk is om je geest tot rust te laten komen, terwijl je volledig bij bewust-zijn blijft. Ogenschijnlijk is deze oefe ning uiter-mate gemakkelijk, maar op geestelijk niveau een van de belangrijkste en tevens de moeilijkste. Als je deze houding dagelijks oefent, leer je de invloed van al ledaagse spanning buiten jezelf te houden.


Savasana

Tadasana

Yoga-asana’s


In het begin zul je moeite moeten doen om niet in slaap te vallen als je zo ontspannen wordt. Je lichaam en geest verfrist het best als je bewust ontspannen blijft en je de energie voelt stromen vanaf je achterhoofd tot aan je tenen.

1. Ga uitgestrekt op je rug liggen. Houd je armen iets van je lichaam af met je handpalmen naar boven gericht. Laat je voeten ontspannen naar buiten val len.

2. Sluit je ogen en leg eventueel een zwarte doek over je oogleden heen.

3. Haal adem vanuit je onderbuik.4. Concentreer je op je ademhaling.5. Laat je onderkaak ontspannen hangen, zodat

je mond iets geopend is. Je tong ontspant zich in je mondholte.

6. Adem elke keer langzaam uit.7. Probeer niet te denken. Gebeurt dit toch, wees

dan niet boos op jezelf, maar neem jezelf voor om na de volgende uitademing niet meer te denken. Let op je ademhaling, tel eventueel mee, om je gedachten te weerhouden.

8. Blijf zo 15 tot 20 minuten liggen.

YOGA-ASANA 2

TADASANADeze oefening is een basishouding waar een vervolg oefening vaak mee begint of eindigt. Tada betekent berg en de bedoeling van de tadasana is dat je krachtig en sterk staat als een berg. Deze oefening impliceert tevens dat je leert om rechtop te staan en je gewicht gelijkelijk verdeelt over beide voeten.


1. Ga rechtop staan met de hielen en de grote tenen van beide voeten tegen elkaar aan. Pro-beer je te nen plat op de vloer te laten rusten.

2. Span de knieën aan en trek je knieschijven omhoog. Trek de spieren van je billen aan de achterkant van je bovenbenen aan. Probeer je dijbenen elkaar te laten raken.

3. Verdeel je lichaamsgewicht gelijkmatig over je beide voeten.

4. Houd je buik in, recht je rug, houd je nek rechtop en houd je borst vooruit.

5. Je armen en handen houd je stijf langs en paral-lel aan je lichaam naar beneden gericht. Je handpal men zijn daarbij naar je dijen gericht. Je vingers houd je tegen elkaar aan.

6. In deze houding kun je enkele minuten blijven staan voordat je overgaat naar een andere asana. Ter af sluiting van een staande oefening keer je meestal terug in tadasana.

AYURVEDISCHE LEEFSTIJL

Nu we veel te weten zijn gekomen over de visie op het menselijk functioneren in een universeel verband, is het belangrijk in het dagelijks leven een gezonde routine te ontwikkelen om gezond te worden en te blijven. Met ons voedsel kunnen we ernaar streven de tridosha in balans te houden. Met lichamelijke activiteiten, zoals yoga, le ren we om goed naar ons lichaam te luisteren en de li chaamskracht te behouden. Door middel van meditatie vormen dragen we bij aan onze spiritu-ele ontwikkeling.


VOEDINGVolgens de Ayurveda is het essentieel om kennis te hebben van je persoonlijke constitutietype en de eigen schappen van je voedsel daarop af te stemmen. Behalve met de rasa en de effecten van het voedsel op ons li chaam, dien je bij het samen-stellen van je dieet reke ning te houden met de seizoenen. In de zomer over heerst pitta en dan is het beter om geen voedingsmid delen te nutti-gen die pittig, pikant of verwarmend zijn, omdat zij pitta verder verhogen. In de herfst is vata do minant en kun je beter geen vata-verhogende producten gebruiken, zoals gedroogde vruchten of eiwitrijke voe dingsmiddelen. ’s Winters over-heerst de koude die men terugvindt in kapha-ver-hogend voedsel, zoals ijs, koud voedsel en koude dranken. Ook de dagelijkse rituelen rond de maal-tijd dienen ge structureerd te zijn. Enkele regels hiervoor zijn:

• Als je dorst hebt drink je• Als je honger hebt eet je• Elk hapje goed kauwen omdat de enzymen in

het speeksel aanzetten tot spijsvertering• Op vaste tijden eten• De warme maaltijd tussen de middag gebrui-

ken• Geen tv kijken, krant lezen en dergelijke tij-

dens het eten• Geen koude dranken tijdens een warme maal-

tijd ge bruiken• Melk combineert niet goed met fruit, vis of

vlees• Eet verse waren en geen ‘kliekjes’ of geconser-

veerde voeding


• Te veel eten bevordert de productie van toxi-nes in het spijsverteringskanaal

• Neem tijd voor een korte stilte of een gebed voor het eten

• Voer geen heftige gesprekken tijdens het eten. Eet het liefst in stilte en geconcentreerd.

Het volgende overzicht kun je gebruiken om je maaltijd samen te stellen aan de hand van de tri-dosha.

Vata-verhogend zijn: Vata-verlagend zijn: VLEES: lam, varken, konijn, wild rundvlees, wit vlees, ei,

schelpdieren

ZUIVEL: alle soorten met mate alle met mate

OLIE: alle soorten zijn in orde alle met mate

GRANEN: gerst, maïs, gierst, rogge, tarwe, gekookte haver, rijst

droge haver, boekweit

NOTEN: in orde in orde

ZADEN: met mate in orde

TOEVOEGINGEN: suikers, kruiden, in orde

specerijen in orde GROENTEN: ongekookte gekookte groente, gekookte

groenten, broccoli, spruitjes, ui, asperges, bieten, radijs,

aardappels, spinazie, tomaten, courgette, knofl ook,

erwtjes, rauwe ui, bladgroente, komkommer

sla, witlof, koolsoorten, selderij,

champignons, aubergine, linzen,

kapucijners, tofu

VRUCHTEN: dadels, peren, ananas, avocado, bananen,

appels, gedroogd fruit, bes, kers, grapefruit,

watermeloen citroen, sinaasappel, papaja,

perzik, meloen, mango


Pitta-verhogend zijn: Pitta-verlagend zijn: VLEES: rundvlees, eidooier, wit vlees, eiwit, konijn, wild

lamsvlees, varkensvlees,

schelpdieren

ZUIVEL: yoghurt, zure room, biogarde, melk, ghee,

kaas, karnemelk ongezouten boter, kwark

OLIE: sesamolie, saffl oerolie, sojaolie, zonnebloemolie,

maïsolie, amandelolie olijfolie, kokosolie

GRANEN: droge haver, gerst, tarwe, gekookte haver,

zilvervliesrijst, rogge, gierst, witte rijst

boekweit, maïs

NOTEN: kokosnoot geen

ZADEN: zonnebloemzaden, geen

pompoenzaden

TOEVOEGINGEN: alle suikers geen suikers

behalve honing, kaneel,

kardamon, koriander, venkel,

geelwortel

GROENTEN: tomaten, spinazie, zoete groenten, asperge,

radijs, uien, knofl ook, rode groene peper, spruiten,

peper, wortelen, bietjes, kool, komkommer, sla,

aubergines, scherpe groenten okra, erwtjes, champignons,

groene bonen

FRUIT: zure vruchten, abrikozen, gedroogde pruimen, ananas,

kersen, bananen, bessen, vijgen, rozijnen, peren,

citrusvruchten, dadels, druiven, mango, meloen, avocado

papaja, perzik


Kapha-verhogend zijn: Kapha-verlagend zijn: VLEES: rund-, lams- en wild, konijn, gekookt ei,

varkensvlees, schelpdieren garnalen

ZUIVEL: ghee, geitenmelk geen

OLIE: maïs- en zonnebloemolie geen

met mate

GRANEN: witte rijst, rogge, basmatirijst, gerst,

zilvervliesrijst, tarwe, gekookte gierst, droge haver, maïs

haver

NOTEN: geen geen

ZADEN: zonnebloemzaadjes, geen

pompoenzaadjes

TOEVOEGINGEN: honing, alle zout

kruiden

GROENTEN: zoete en sappige scherpe en bittere groenten,

groenten, komkommer, radijs, spinazie, sla, andijvie,

courgette, zoete aardappel, selderij, wortel, kool, bieten,

tomaten broccoli, spruiten, aubergine,

knofl ook, okra, peterselie


OOSTERSE GENEESKRUIDEN

Oosterse kruiden kunnen het beste geïmporteerd wor den uit het land van oorspronkelijke herkomst, omdat daar de omstandigheden van groeien en bloeien het meest natuurlijk zijn. Je kunt ze in West-Europa aan schaffen in Indiase winkels. Ze worden ook verwerkt in Ayurvedische preparaten die tegenwoordig alom in na tuurwinkels te koop worden aangeboden. Als je vrien den of familie hebt die op reis gaan door India kun je hun vragen ze mee te brengen.

ABHRAK BHASMAAbhrak Bhasma wordt gemaakt van het kristal-lijne mineraal mica, dat voornamelijk in rotsge-steente wordt gevonden. Vooral de zwarte soort wordt toegepast en om het te kunnen gebruiken moet het bewerkt worden met Trifala, planten-sappen en koemelk, waarna het 100 keer gebrand en verpulverd wordt. Door deze bewerking veran-dert de moleculaire structuur van mica en krijgt het zijn therapeutische waarde. Dit middel wordt vooral toegepast bij de behandeling van longziek-ten, astma en hoest, in het bijzonder omdat het vastzittend slijm losmaakt. Ook wordt het toe-gepast bij geelzucht, spijsverteringsstoornissen, spruw, bloedarmoede, zwakte na de bevalling, lichamelijke en psychische zwakte alsmede uri-newegaandoeningen en een verstoorde weefsel-vorming. Ook versterkt het de lichaamskracht en bevordert het de vorming van bloed. Dit middel ondersteunt verder de werking van andere ayurvedische middelen.


AJMODAAjmoda, dat ook wel Ajamoda of Ajwan wordt genoemd, wordt gemaakt van het zaad van de wilde selderij. Het is een krachtig middel dat inge-zet kan worden bij aandoeningen van het zenuw-stelsel, de spijsvertering en de ademhaling. Vooral wanneer iemand lijdt aan een overmaat aan vata is dit middel aangewezen. Het wordt toegepast bij zenuwzwakte, verkoudheid, bronchitis, hoest, astma, strottenhoofdontsteking en griep, alsmede bij darmkramp en koliek, oedeem en artritis. Ajmoda vermindert kapha en vata en is pitta-ver-hogend, reden waarom voorzichtigheid geboden is bij gebruik door iemand met een teveel aan pitta.

AJOWANAjowan, ook wel Ajwain, wordt gemaakt van de zaden van Ptychotis ajowan en stimuleert de spijs-vertering. Het werkt ontkrampend, antiseptisch en versterkend op de spijsvertering. Ajowan is in staat om de groei van bepaalde bacteriën in het spijsverteringssysteem te remmen, waardoor het met succes kan worden toegepast bij winderig-heid, koliek, diarree en worminfecties. Ook kan ajowan voorgeschreven worden bij pijnlijke men-struatie en baarmoederkramp. Omdat het middel stoffen bevat die op alcohol lijken, kan het tevens bij een ontwenningskuur gebruikt worden. Daar-naast wordt het middel toegepast bij krampachtige vaatstoornissen, zoals doorbloedingsstoornissen, vaatkramp, spataderen en aambeien, alsmede hartzwakte. Ajowan gaat de melkvorming tegen en dient daarom niet gebruikt te worden tijdens de periode waarin borstvoeding gegeven wordt. Het middel heeft nauwelijks invloed op pitta, vata en kapha.


AMALAKIDe vrucht van de Amalaki-boom, die erg oud kan worden, heeft de hoogste waarde aan vitamine C van alle planten ter wereld. Amalaki wordt ook wel Amla genoemd. Amalaki is sattvisch van aard en wordt gebruikt om een lang en gelukkig leven te kunnen leiden. Amalaki wordt toegepast als rasayana voor pitta en is in staat nieuw weefsel op te bouwen. Dit komt niet alleen de le ver, het hart en de beenderen ten goede, want door-dat hij het aantal rode bloedlichaampjes ver-groot, is amla ook uitstekend om bloedarmoede te bestrijden. Amalaki wordt gebruikt bij veroude-ringsprocessen zoals vergrij zing, osteoporose en weefseldefi ciëntie, alsmede bij bloedingen, aam-beien, jicht, diabetes, gastritis, colitis, leveren miltzwakte, zwakte van de geest en bij hart-kloppingen. Amalaki reinigt de darmen en brengt de bloed suikerspiegel in balans. Amalaki vermin-dert pitta en vata en is kapha-verhogend. Men kan amalaki inwendig gebrui ken als poeder, opge-lost in water, of uitwendig als pasta.

ARJUNAArjuna wordt gewonnen uit de bast van de zil-vergrijze Terminalia arjuna-boom. Arjuna is een typisch bloedvaten- en hartmiddel, dat dan ook algemeen wordt toegepast. Je kunt er verhoogde bloeddruk mee behandelen, alsmede hartkloppin-gen en andere hartritmestoornissen. Mensen met een zwak of een vergroot hart hebben er baat bij, want het zorgt ervoor dat de hoeveelheid per hartslag gepompt bloed toeneemt. Ook bij een zuurstoftekort in het hart, bijvoorbeeld als gevolg van hartkramp of een hartinfarct, is arjuna het


aangewezen middel. Daarnaast is het in staat om een dreigend hartinfarct te voorkomen en gaat het vermoeidheid door hartfalen tegen. Arjuna vermeerdert vata en vermindert pitta en kapha.

ASHOKAAshoka wordt gemaakt van de bast van de boom die de naam Saraca indica draagt. Onder deze groene boom die met prachtige oranje tot koper-rode bloesem bloeit zou ooit Boeddha geboren zijn en hij vormt daarom voor Indiase vrouwen het symbool van het vrouwelijke. De naam ashoka betekent letterlijk ‘zonder zorgen’. Dit typische vrouwenmiddel kan worden ingezet bij een te sterke samentrekking of kramp van de baarmoe-der, een te sterke menstruatie, bij premenstrueel syndroom en het geneest baarmoederontsteking en vaginale infecties. Bij hormonaal bepaalde depressies is ashoka eveneens heel goed bruik-baar, evenals bij overgangsklachten zoals opvlie-gers. Ashoka vermindert pitta, maar versterkt vata en kapha. Bij een te hoge dosering kan darm-verstopping ontstaan. Gebruik tijdens de zwan-gerschap kan beter achterwege gelaten worden.

ASHWAGANDHADe naam ashwagandha betekent letterlijk ‘de geur van een paard’ en wordt gemaakt van de wortel van de winterkers Withania somnifera. De beteke-nis heeft betrekking op de verjongende en seksu-ele kracht die deze plant bezit. Op alle mensen die lijden aan oververmoeidheid, zwakte, weefseldefi -ciëntie, zenuwuitputting en slapeloosheid heeft ashwa gandha een uitwerking die vergelijkbaar is met de ef fecten van ginseng. Het werkt genezend


Ashwagandha


op weefsels en reguleert hormonale processen. Meestal wordt het mid del in poedervorm gekocht. 5 gram poeder wordt ge kookt in melk waar men ruwe suiker, honing, basmati rijst en pippali aan heeft toegevoegd. Als pasta kan het bij huidaan-doeningen uitwendig worden aangebracht. Het is pitta-verhogend en vata- en kapha-verlagend. Het werkt in op het spierweefsel, het zenuw stelsel, de geslachtsorganen en de ademhalingsorga nen.

AYURVEDA EN EDELSTENEN

Al in zeer oude ayurvedische boeken en teksten wordt het gebruik van edelstenen voor therapeu-tische doeleinden beschreven. Edelstenen worden in de ayurvedische geneeskunst niet alleen ter behandeling of voorkoming van ziekten gedragen, maar ook in vermalen vorm ingenomen. Edel-stenen die te hard zijn om te vermalen, worden gedurende enige tijd in bepaalde plantensappen gelegd, waarna het sap ingenomen wordt.

In de ayurvedische geneeskunst worden edelste-nen ratna’s genoemd, die weer onderverdeeld zijn in maharatna’s en uparatna’s. Maharatna’s zijn de waardevolle edelstenen, zoals parels en dia-manten, terwijl onder de minder kostbare edel-stenen, de uparatna’s, onder andere turkoois en lapis lazuli gerekend worden.

De edelstenen worden voor gebruik goed gewas-sen in schoon water. Belangrijk is dat de steen de oorspronkelijke kleur en glans heeft, want wan-neer dat niet het geval is, zal de werking die


ervan uitgaat onvoldoende zijn. Is de steen dof geworden, dan dien je deze gedurende 1 tot 2 dagen in schoon water te leggen. Ook kan de steen gedurende enkele dagen in zout water of melk geweekt worden. Glanst de steen na deze bewerking weer en heeft deze de oorspronkelijke kleur, dan kun je hem opnieuw gebruiken. Heeft de reinigingsperiode niet geholpen, dan kun je beter een nieuwe steen aanschaffen.

KALMERENDE INVLOEDEdelstenen hebben een kalmerende invloed op de dosha van de drager. Daarom is het belangrijk om een steen te kiezen die bij de betreffende dosha past. Doe je dat niet, dan loop je de kans dat zo’n steen een andere dosha kalmeert, waar-door de klachten nog verder kunnen verergeren of er nieuwe ziektesymptomen ontstaan. Overi-gens dien je er rekening mee te houden dat het dragen van edelstenen slechts een aanvullende waarde heeft.

Behandelen met andere therapievormen is dus altijd noodzakelijk. Sommige stenen hebben een kalmerende invloed op twee of zelfs drie dosha’s.

VEDISCHE ASTROLOGIE

Aan het einde van deze cursus maak je kennis met de grondbeginselen van de vedische astro-logie. We kunnen hierop niet al te diep ingaan, maar het toont je wel de mogelijkheden van astrologische duiding van de persoonlijkheden en de klachten die bij hen horen.


De vedische astrologie is meer dan 5000 jaar geleden ontwikkeld en wordt ook wel jyotish genoemd. Jyotish betekent niet alleen kaarsvlam, maar ook symbolisch licht dat vanuit de hemel op ons allen neerschijnt. Een andere betekenis is dat het een licht is dat ons het vermogen geeft met onze ogen te zien, alsmede dat het inzicht geeft in de fi jnzinnigheden van het leven. Samenvattend betekent jyotish ‘de wetenschap van het licht’ en ‘de wijsheid van de hemel’.

VEDISCHE EN WESTERSE ASTROLOGIEDe westerse en de vedische astrologie hebben een gezamenlijke oorsprong, maar zijn in de loop van tijd uit elkaar gegroeid. De westerse astrolo-gie is daarbij als het ware gemoderniseerd, ter-wijl bij de vedische astrologie de spirituele basis en traditie bewaard zijn gebleven. Evenals bij de westerse astrologie kent ook de vedische astrolo-gie twaalf dierenriemtekens, maar zijn deze weer onderverdeeld in 27 verschillende delen, die naks-hatra’s worden genoemd. Elke nakshatra bestrijkt 13 tot 14 dagen.

In de westerse astrologie gebruiken we de tropi-sche dierenriem, de sayana, waarbij de verhou-ding van de aarde tot de zon maatgevend is. In de vedische astrologie wordt de siderische dieren-riem gebruikt, die nirayana wordt genoemd, en die uitgaat van de verhouding van de planeten tot de sterren.

BETEKENIS VAN NAKSHATRA’SDe benaming naksha betekent ‘benaderen’, terwijl tra staat voor bewaken. Samengevoegd betekent nakshatra ‘ster’, maar ook ‘iets wat nooit vergaat’


waarmee de beschermende bewaking van de ziel wordt bedoeld die tijdens vele mensenlevens aan-wezig is. Elke nakshatra is verbonden met een ster, meestal de helderste van een reeks sterren.

Iedere nakshatra heeft een eigen individuele aard, prak-riti en zoals je weet is prakriti samenge-steld uit onder andere de guna’s sattva, rajas en tamas, alsmede de dosha’s vata, pitta en kapha.

We gaan de verschillende nakshatra’s en hun belangrijkste eigenschappen nu eens wat nader bekijken.

ASHWINI13 april tot 27 aprilEigenschappen: Ashwini-mensen zetten zich in om een deugdzaam leven te leiden. Ze ontwikke-len een sterk gevoel voor hun levensbestemming en proberen de ethiek van hun geloof en hun land hoog te houden. Soms zie je dat deze mensen zelfi ngenomen zijn.Guna: rajas. Deze mens probeert met een naar buiten gerichte zoektocht de antwoorden van het bestaan te vinden, laat zich gemakkelijk leiden door zijn gevoelens en is zowel lichamelijk als geestelijk heel actief. Ook is men voortdurend op zoek naar nieuwe uitdagingen, presteert men veel en is er een voortdurende drang naar succes, het oogsten van respect en erkenning.Dosha: vata. Vata-mensen zijn vaak nerveus, beschikken over veel energie en zijn dan ook uiterst actief. Een nadeel is dat ze zich moeilijk kunnen concentreren en vaak nerveus en gestrest zijn.


BHARANI27 april tot 11 meiEigenschappen: Bij deze mensen zie je door-gaans dat ze nogal materialistisch zijn, iets waar-aan een einde kan komen als ze uit zichzelf besluiten hun innerlijke spiritualiteit te laten ont-waken.Guna’s: rajas en tamas. Rajas kent de eigen-schap dat men naar buiten gericht zoekt naar antwoorden op het leven, terwijl tamas-mensen een mentale instelling hebben die de sensualiteit benadrukt. De combinatie van deze twee guna’s leidt tot mysterieuze eigenschappen en een rus-teloze vorm van idealisme, alsmede een intense beleving van de seksualiteit.Dosha: pitta. Bharani’s zijn gedreven, actieve en heetgebakerde mensen die heel vaak creatief en intelligent zijn. Hun hitte en hartstocht kan echter snel opbranden. Het sterke temperament kan worden getemperd door plaatsen te zoeken die koel zijn, een goede voedselkeuze en de juiste kleuren om hen heen.

KRITTIKA11 mei tot 25 meiEigenschappen: Krittika-mensen hebben heel duidelijk een zucht naar praktische verlangens en behoeften. Ze deinzen er niet voor terug om zware verantwoordelijkheden op zich te nemen en zijn vol van passie. Vaak zijn deze mensen heel hartstochtelijk in hun seksuele relaties.Guna’s: rajas en sattva. Ook bij dit sterrenbeeld zien we onder invloed van rajas weer de naar buiten gerichte zoektocht naar antwoorden op het leven, terwijl sattva kalmte en vrede geeft.


De krittika-mens kan er strijdbaar uitzien, maar straalt tegelijkertijd kalmte uit. Het is een soms moeilijk te begrijpen combinatie die staat voor de strijd voor de vrede.Dosha: kapha. Deze mens is geduldig, kalm en fi losofi sch, ook in geval van tegenslagen. Maar ook is hij lui en neigt tot overgewicht.


In de cursus Werken met Ayurveda worden de volgende onderwerpen behandeld:

AyurvedaInleiding De geschiedenis De fi losofi e van Ayurveda De drie guna’s Sattva Tamas Rajas De vijf basiselementen De vijf zintuigen

De tridoshaInleiding Vata Pitta Kapha Het vata-type Het pitta-type Het kapha-type De kenmerken van de tridosha Algemene kenmerken van de tridosha Lichamelijke kenmerken van de tridosha Psychische kenmerken van de tridosha Fysiologische aspecten van vata Fysiologische aspecten van pitta Fysiologische aspecten van kapha

De stofwisseling van het lichaamDhatu’s Mala’s Agni Ama


Gezondheid en ziekte in de AyurvedaInleiding Vatbaarheid en constitutietype Vatbaarheid van vata Vatbaarheid van pitta Vatbaarheid van kapha Het onderzoeken van de patiënt Nidan Het verloop van een ziekte

Ayurvedische massageInleiding Effecten van een massage Vata har Drishti prasad kar Jara har Sharam har Pusthi kar Swapna kar Ayus kar Klesh sahatwa Twak dridh kar Vata-kapha nirodhak Mrija varn bal prad

MassageolieHet gebruik van massageolie Sesamolie Kokosolie Mosterdolie Olijfolie Amandelolie Olierecepten Algemene olie voor de seizoenen Olie bij verkoudheid op de borst


Olie ter verbetering van het geheugen Olie voor verbetering van de bloedsomloop Olie voor vrouwen en kinderen Olie voor mannen

Massage in de praktijkVoorbereidingen op een massage Volgorde en duur Massagetechnieken Kloppen Kneden Wrijven Knijpen Volgorde en richting van de ayurvedische massageDe wervelkolom Massage van de rug Massage en de lymfvaten Massage van het been Voetmassage Hoofdmassage Massage van het hoofdhaar en de schedel Massage van voorhoofd en gezicht Massage van de romp en de armen Therapeutische tips

Babymassage volgende de Shantala-methode Inleiding De voorbereiding De massage

Ayurvedische lichaamssystemenMarma’s Srota’s Prana


Farmacologie De rasa’s

De ayurvedische behandelingInleiding

Pancha karma Inleiding Shehana Swedana De hoofdbehandeling Vaman Virechana Vasti Nasya Nabehandeling pancha karma Conclusies over pancha karma Ayurvedische leefstijlInleiding Voeding Leefstijl op lichamelijk niveau Leefstijl op geestelijk niveau

Ayurvedische diagnostiek Inleiding De polsslag De tong Het gelaat De nagels De ogen De urine

Ayurvedische kruidengeneeskundeInleiding Ayurvedisch concept toepassing kruidengeneeskunde


Bereidingsmethode van geneeskrachtige medicijnen Toepassingsmogelijkheden Indeling kruidentherapieën Kruidenthee voor de dosha’s

Ayurvedische kruiden Aardbeiblad Alant Alfalfa Aloë Basilicum Berberis Bijvoet Canadese geelwortel Cayennepeper Chinese heemstroos Doornes Duizendblad Fenegriek Framboos Gember Gentiaan Ginseng Glidkruid Granaatappel Grote klis Haagdoornbes Heemst Iers mos Jeneverbes Kalmoes Kamfer Kamille Kaneel


Kardamom Knofl ook Kogelbloem Komijn Koningskaars Koriander Kruidnagel Krulzuring Kurkuma Lijnzaad, vlas Marjolein Mirre Munt Noordamerikaanse iep Nootmuskaat Paardebloem Paardestaart Papaver Peterselie Polei Rabarber Rode klaver Roos Saffraan Salie Salomonszegel Sandelhout Sarsaparilla Senna Sesamzaad Smeerwortel Valeriaan Venkel Vlozaad Wasgagel


Zoethout Zwarte peper Kruidenpreparaten bij eerste hulp

Oosterse geneeskruiden Inleiding Abhrak bhasma Ajmoda Ajowan Amalaki Arjuna Ashoka Ashwagandha Bala Bhringaraj Bibhitaki Bilva Brahmi Choraka Garcinia Godanti Gokshura Guduchi Guggul Haldi Haritaki Hingu Indhana Jati Kumari Lavanga Manjistha Meshashringi Musta Nimba


Niruri Padma Pippali Praval pishti Punarnava Rasna Salai Sevanti Shatavari Siris Somalata Sunthi Tulsi Vacha Vasaka Vidang Yasthi-madu

Avurveda en edelstenenInleiding Kalmerende invloed Te sterke vata Te sterke pitta Te sterke kapha

Vedische astrologieInleiding Vedische en westerse astrologie Betekenis van nakshatra’s Ashwini Bharani Krittika Rohini Mrigasira Ardra


Punarvasa Pushya Ashlesha Magha Purva phalguni Uttara phalguni Hasta Chitra Swati Vishakha Anuradha Jyeshta Mula Purva ashadha Uttara ashadha Shravana Dhanistha Shatabhishak Purva bhadra Uttara bhadra Revati

YOGAInleiding Praktische tips

De universele waarheidStap 1: Yama of onthouding Geweldloosheid of ahimsa Waarachtigheid of satya Niet stelen of asteya Celibatair leven of bahmacharya Afwezigheid van hebzucht of aparigraha Stap 2: Nyama of eerbiediging Zuiverheid of saucha


Tevredenheid of santosha Matiging of tapas Zelfstudie of svadyaya Gehoorzaamheid aan God of ishvar-pranidhana Stap 3: Asana’s Stap 4: Pranayama Enkele pranayama-oefeningen Stap 5: Pratyahara Enkele pratyahara-oefeningen Stap 6: Dharana of concentratie Stap 7: Dhyana of meditatie Stap 8: Samadhi of contemplatie

Yoga-asana’sYoga-asana 1 Avasana Yoga-asana 2 Tadasana Yoga-asana 3 Tadananas-karasana Yoga-asana 4 Salabasana Yoga-asana 5 Ustrasana Yoga-asana 6 Pavana matasana Yoga-asana 7 Alamba sarvangasana Yoga-asana 8 Halasana Yoga-asana 9 Het oosten of purvottanasana Yoga-asana 10 De zonnegroet

Proefles Werken met Ayurveda - SORAG-Akademie met... · 2018-05-01 · radvaja, Kasyapa en...

Documents

Transcript of Proefles Werken met Ayurveda - SORAG-Akademie met... · 2018-05-01 · radvaja, Kasyapa en...