Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Problematiek van nitraat in en rond natuurgebieden

in Vlaanderen

Piet De Becker – Instituut voor Natuurbehoud

en inbreng van T. Van Daele, W. Mertens & W. Huybrechts

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Aquatische ecosystemen

In of aan oppervlaktewater een rechtstreeks effect:algenbloei blokkeert licht (toxische) fytoplanktonontwikkeling zuurstofgebrek - anaërobe gistingerg productieve oevervegetatie- …

vissterfte – arme planten- & invertebratengemeenschappen

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Terrestrische grondwaterbeïnvloede systemen

Niet zozeer een puur nitraat probleem

Algemeen een probleem met stikstof en bij uitbreiding de overmaat aan (macro-) nutriënten (N, P, K,…)

onrechtstreekse beïnvloeding via productie

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Eutrofiëring & stijgende productiviteit = verarming

Vuistregel: hoe hoger de (D.S.-) productie, hoe lager het aantal soorten(D.S. = standing crop & litter)

Vnl soortenrijke, schrale vegetatietypen verdwijnen in Vlaanderen (Europa – HRL)

Blauwgraslanden, kalkmoerassen, dwergbiezenvegetaties, Heischrale graslanden, …..

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

N- of P-limitatie

Laag productieve vegetaties →→ P gelimiteerd

Hoog productieve vegetaties →→ N-gelimiteerd

Weinig kennis in natuurgebieden –recente studies

(Drouillon et al 2000, Thijs et al. 2002)

15 natte natuurgebieden verspreid over vlaanderen

2 P lim en 13 N lim’s

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Watinagrondwaterdatabank voor natuurgebieden

Sinds 1989 geleidelijk opgebouwde databank met metingen in 170 natuurgebieden

Grondwaterpeilgegevens en sinds een paar jaar aanvullend chemische analysen (6000 stalen)

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Opgelet!!

* Bestand niet ontworpen om nitraat-problematiek in kaart te brengen

* Sommige gebieden veel-andere weinig pb’s

* Geen uniforme spreiding over het gewest

* Alleen betrouwbare staalnames weerhouden!

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Waar zijn de Vlaamse Natuurgebieden met verhoogde nitraatgehalten

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Een paar statistieken

#gebieden #>10 ppm range oorzaak

A’pen 26 2 33-10 1O-2L

Lim 13 3 55-12 1O-1L-1RL

O-Vl 23 3 51-14 1R-2L

Vl-Br 30 8 28-12 4R-3L-1RL

W-Vl 11 3 29-10 1R-2L

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Vlaams Reservaat Rodebos (Vl-Br)

4 0

2

0 .1

Nitraatconcentraties in bronnen (ppm)

(o.a.Vercoutere 1994)

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Dijlevallei – Meerdaalwoud (Vl-Br) natuurreservaat Doode Bemde

* Lokaal GW stromingsmodel Batelaan & De Smedt 1996

* Conc. nitraat in infiltratiegebied sterk verhoogd

* Concentraties nitraat in kwelzone beneden detectielimiet!

* Aquifer: formatie van Brussel

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

A-beek (Lim)

#

#

#

##

#

2 7

1 21

Nitraatbeladen water denitrificeert op korte afstand in vallei (conc. in ppm)

Substraat: veen

Aquifer: grind

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Natuurreservaat Gulke putten (W-Vl)

0

0.5

1

1.5

2

2.5

Reservaatsperceel omsloten door landbouw

topografie

Nitraatconcentratie in ppm

Institute of Nature Conservation Kliniekstraat 25 1070 Brussels Belgium – Piet De Becker

Bestaan er ecologische normen?

Niet direct een toxische drempel bekend

droge depositie + aanvoer via oppervlaktewater

Onderscheid maken tussen hoog/laag productieve vegetatietypen.

maaien en afvoeren of seizoensbegrazing is slechts nipt of niet meer toereikend om balans in evenwicht te houden

Aanvoer via grondwater doet emmer overlopen…