2

1. Probleemstelling

Marshmallows zijn zeer lekker als je ze opwarmt en bestrooit met

chocoladekorrels.

Hoe kunnen we deze snoepjes opwarmen?

……………………………………………………………………………………………

Voor een oven hebben we natuurlijk dure elektriciteit (of gas) nodig.

Elektriciteit kunnen we opwekken op drie manieren:

1. Langs chemische weg = elektrische energie uit een batterij.

2. Met mechanische of bewegingsenergie = elektriciteit uit een

generator zoals de dynamo of alternator.

3. Met licht = elektrische energie langs de zonnecel.

www.spreekbeurten.info/elektriciteit.html

www.electrabel.nl

www.elektriciteit.2link.be

3

2. Zelf elektriciteit opwekken

De elektrische energie die in het vorige punt besproken werd kunnen

we ook zelf opwekken.

1. Langs chemische weg

Plaats twee plaatjes van verschillende metalen,

liefst zink en koper, in een geleidende vloeistof.

Hoe zuurder de vloeistof hoe beter.

We prikken de twee plaatjes in een aardappel of

citroen en

verbinden deze dan met een voltmeter.

Lees af op de voltmeter hoeveel spanning we kunnen

opwekken: …………………………….. volt

Let er wel op dat je de rode geleider van de voltmeter met

het koperen plaatje verbindt en de zwarte geleider met het

zinken plaatje.

Hierbij maken we gelijkstroom = we hebben een vaste + en

een vaste – pool. (vgl met een batterij)

2. Langs mechanische weg

a. een fietsdynamo

b. een generator om een GSM op te laden.

Een soortgelijk toestel zit onder de motorkap van een

wagen, maar daar ontstaat dan wisselstroom .

Dit toestel noemen we een alternator.

3. Met zonlicht

We plaatsen onze rekenmachine

in het licht.

Dat levert gelijkspanning op.

a. b.

4

Wij maken zelf een oventje dat geen elektriciteit nodig heeft maar

de warmte van de zon gebruikt tijdens de les TO.

Zo’n oven noemen we een zonneoven wordt gebruikt in

ontwikkelingslanden.

Een zonneoven bestaat uit een grote paraboolspiegel waar in het

midden een pan staat. De spiegel weerkaatst het licht (en dus ook

warmte) van de zon waardoor de pan opwarmt. Aangezien wij geen

paraboolspiegel gebruiken maar gebogen vlak kunnen we maar een

klein gedeelte verwarmen en maken we een zonnebarbecue.

Innovatief project in Nepal: koken op zonne-energie!

Stichting vluchteling steunt in Nepal een innovatief project

waarbij Bhutanese

vluchtelingen koken op zonne-

energie. De vluchtelingen

krijgen daarvoor een

zogenoemde zonneoven: een

kooktoestel dat er uitziet als

een enorme satellietschotel

waarmee je kunt koken zonder

petroleum, hout of kolen te

gebruiken. Dus geen houtkap

meer, geen giftige dampen en

vluchtelingen hoeven geen

brandstof meer te kopen voor

het koken. dat is beter voor het milieu en beter voor de

vluchtelingen Na een korte training kunnen rijst klaarmaken in

slechts 20 minuten en eieren en aardappels koken zonder water.

Het grootste deel van de bevolking van Nepal kookt op hout. In

totaal komt 80% van de verbruikte energie uit de bossen. En

door de gestage bevolkingsgroei wordt dat alleen maar meer

waardoor er veel bos met erosie verdwijnt. Het eindresultaat

is dat Nepal één van de snelst ontbossende landen ter wereld

is geworden. Hout is schaars en petroleum en kolen zijn duur.

De meeste vluchtelingen kunnen dat niet betalen en gassen die

vrijkomen bij het opstoken van deze brandstoffen zijn

Lees het onderstaande

krantenartikel eens

aandachtig.

5

schadelijk voor het milieu en de gezondheid: de luchtwegen en

de ogen worden er door aangetast.

De zonneoven is een goed alternatief.

In het zuidoosten van Nepal leven 106 000 Buthanese

vluchtelingen in kampen. Dankzij Europese steun krijgen deze

mensen zonneovens zodat ze op klimaatverantwoorde wijze gezond

kunnen koken.

Zo werkt de zonneoven

De vluchtelingen maken gebruik van een zogenoemde parabolische

zonneoven. De werking van deze

oven is gebaseerd op reflectie

en absorptie van

zonnestraling. Twee

vluchtelingengezinnen maken

samen gebruik van één

zonneoven. Daarnaast krijgen

ze twee grote zwarte pannen.

De pan met eten komt op een

ijzeren plateau te staan in

het middelpunt van de oven

waar alle opgevangen

zonnestralen worden

geconcentreerd. De temperatuur kan hierbij tot meer dan 200°C

oplopen. Tijdens het koken kun je van de pan weglopen en iets

anders gaan doen. Om de tien minuten moet je wel controleren

of de zonneoven nog optimaal naar de zon gedraaid is. Volgens

de eerste ruwe berekeningen kan de zonneoven gemiddeld

ongeveer 60% van de tijd worden gebruikt. In Nepal regent het

ook wel eens en ’s ochtends staat de zon niet hoog genoeg

waardoor er alleen ’s middags en ’s avonds op gekookt kan

worden.

Opdracht: (groepswerk)

Haal uit het bovenstaande artikel 5 voordelen die een zonneoven

geeft t.o.v. andere manieren van voedsel bereiden.

- ……………………………………………………………………………………………………………………

- ……………………………………………………………………………………………………………………

- ……………………………………………………………………………………………………………………

- ……………………………………………………………………………………………………………………

- ……………………………………………………………………………………………………………………

www.09722.07sc.thinkquest.nl/index.php?id=32

www.vluchteling.org/pagina/buthnan-koken-op-zonne-energie

6

3. Zonne-energie

De zon is een milieuvriendelijke energiebron.

Leg uit (groepswerk)

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

Van de zon kunnen we zowel het licht als de warmte gebruiken.

1. Het zonlicht gebruiken we om elektriciteit te maken via

zonnecellen of fotovoltaïsche cellen.

Het zonlicht wordt direct omgezet in elektriciteit.

Wanneer er licht op de zonnecel valt wordt het geheel een :

wisselstroombron/gelijkstroombron (schrap wat fout is)

Het zonlicht wordt niet alleen gebruikt om elektriciteit op

te wekken.

Waarvoor nog?

a. ……………………………………………………………

b. ……………………………………………………………

Opdracht

Geef drie voorbeelden waar men zonnecellen gebruikt :

a. …………………………………………………………………….

b. …………………………………………………………………….

c. …………………………………………………………………….

7

2. De zonnewarmte gebruiken we om (water) op te warmen.

Denk maar eens aan een tuinslang met water die een paar uur in

de tuin op het gras ligt.

Zo een systeem om water op te warmen met de zon noemen we

een zonnecollector.

De meest toegepaste vorm van collector is de zonneboiler.

Dat is een installatie die water verwarmt met de zon.

De installatie bestaat uit een zonnecollector die op het dak van

een woning wordt geplaatst en de warmte opvangt.

De collector is een grote zwarte bak waarin kleine buisjes met

een transportvloeistof lopen. Die vloeistof wordt door de zon

opgewarmd en stroomt door het opslagvat. De transportvloeistof

geeft haar warmte af aan het water in het vat zodat het water

opgewarmd wordt en in de badkamer of keuken kan gebruikt

worden.

8

4. Zonnebarbecue

1. Materiaal

Wat hebben we nodig?

1. stuk karton (A4 formaat)

2. aluminiumfolie

3. schoenendoos

4. boog-sjabloon

5. breekmes, naald

6. lijm

2. bewerkingen

Om onze barbecue te maken moeten we een aantal bewerkingen

uitvoeren in de juiste volgorde.

De tekeningen laten de verschillende bewerkingen en volgorde

zien, de tekst geeft een juiste beschrijving van wat je moet doen.

www.zonne-energie.com

www.zonne-energie.startkabel.nl

www.top50solar.nl

9

Kleef aluminiumfolie op het karton

met de meest blinkende kant naar

boven.

Neem het sjabloon en teken in het

midden van de twee zijkanten een

gebogen lijn. Zorg dat de lijnen

mooi tegenover elkaar staan. Prik

met een naald in het brandpunt

door de schoenendoos.

Snij met het breekmes de twee

gebogen gleuven open.

Schuif het stuk karton met de

blinkende kant naar boven door

de gleuven.

Prik je barbecuestokjes door

de schoenendoos, steek hierop

een marshmallow met daarop

wat chocoladekorrels.

10

Plaats je zonnebarbecue in de zon

of onder een halogeenlamp en

wacht tot je een heerlijk warme

marshmallow hebt, overgoten met

een jasje van gesmolten chocolade.

5. Een woordje uitleg

De energie van de zon bestaat uit licht en warmte. De sterkte van

de straling kan op de middag tot 1000 watt per vierkante meter

bedragen. Dat is dus twintig keer meer dan een gewone gloeilamp van

50 watt.

Door een gebogen spiegel te gebruiken, wordt al de energie

weerkaatst naar het centrum van de spiegel. Daardoor stijgt de

temperatuur aanzienlijk. De marshmallow met chocolade wordt

gloeiend heet en smelt.

6. Wist je dat

Vandaag wordt de zonnebarbecue in ontwikkelingslanden gebruikt ter

vervanging van andere energiebronnen zoals brandhout en butaangas.

In 1870 al gebruikte het Franse vreemdelingenlegioen dergelijke

toestellen om voedsel te bereiden.

11

7. De voedingsdriehoek

De voedingsdriehoek is een piramide waar we al ons voedsel kunnen in

onderbrengen.

Het belangrijkste voedsel vormt de basis van de piramide en is

onmisbaar (we moeten het zeker dagelijks gebruiken), hoe meer het

voedsel naar boven gerangschikt is hoe minder belangrijk.

Helemaal bovenaan staat de restgroep, dit voedsel is niet zo gezond

en je mag er niet te veel van eten.

De driehoek bestaat uit acht groepen.

We beginnen bovenaan.

1. restgroep : zoetigheden, snoepjes, frisdranken, mayonaise, …

2. vetstoffen : margarine, boter, olie,…

3. vlees, vis, eieren of vervangproducten

4. melkproducten : melk, kaas, yoghurt,…

5. fruit : banaan, appel, peer, kiwi, …

6. groenten : sla, tomaat, erwten, …

7. graanproducten een aardappelen : brood, ontbijtgranen, pasta, …

8. water : thee, koffie, soep, water, …

De eigenlijke basis is geen voedingsgroep maar wel de

lichaamsbeweging.

12

De marshmallows bestaan uit :

- glucosestroop

- suiker

- gelatine

- aroma’s

- kleurstoffen

In welke groep kan je ze onderbrengen?

…………………………………………………………………………………

De snoepjes zijn dus niet erg gezond en zeker niet noodzakelijk.

(maar wel erg lekker)

8. Gezondheid

De lekkernij die we met onze zonnebarbecue kunnen maken zijn niet

zo gezond voor de tanden, we moeten ze dus heel goed verzorgen.

Hoe doen we dat?

1. goede mondhygiëne: - gebruik tandpasta met fluor

- poets na elke maaltijd je tanden

- poets je tanden vooral van boven naar beneden

2. suikerverbruik beperken: elk snoepje valt je tanden 45 min lang aan

3. bezoek je tandarts minstens twee maal per jaar

www.gezondheid.be

www.vig.be

13

9. Bespreking

Opdracht

Geef enkele voordelen van een zonnekoker als kooktoestel :

- ………………………………………………………………..

- ………………………………………………………………..

- ………………………………………………………………..

Geef enkele nadelen:

- ……………………………………………………………..

- ……………………………………………………………..

Probeer ook eens een gezond gerechtje te bedenken voor in je

zonnekoker.

Vb: ………………………………………………………………………………………………

Zou je eventueel nog verbeteringen aan je zonnebarbecue kunnen

aanbrengen?

- …………………………………………………………………………………………………………………

- …………………………………………………………………………………………………………………

14

10. Beroepen

Opdracht

Geef 3 beroepen die met zonne-energie te maken hebben.

- …………………………………………………………………………………..

- …………………………………………………………………………………

- ………………………………………………………………………………..

Opdracht

Kleef op een A4 blad 3 prentjes van beroepen die met

elektriciteit of zonne-energie te maken hebben.

Welke richtingen op school (of een andere school) kan je volgen

om één van bovenstaande beroepen te kunnen uitoefenen?

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

15

11. Kruiswoordraadsel

Horizontaal 2. Zonlicht zet men om in elektriciteit dmv ...

3. Toestel om langs mechanische weg elektriciteit op te wekken.

4. Stof in tandpasta aanwezig om onze tanden te beschermen.

6. Voorwerp om gelijkstroom op te wekken.

7. Welke strijdmacht gebruikt reeds lang zonnebarbecue's om hun voedsel op te warmen?

8. Toestel om zonnewarmte om te zetten in warm water.

9. Andere benaming voor piramide die ons voedsel naar belangrijkheid rangschikt.

10. Onze grootste energiebron.

Verticaal 1. Een zonnecel produceert ... stroom.

5. Wat vormt de basis van onze voedingspiramide?

16

12. Evaluatie

Hieronder vind je een evaluatiefiche, geef jezelf een beoordeling en zet

een kruisje onder een gezichtje.

Ik ken er alles van en kan zo de leerkracht zijn plaats

innemen.

Ik weet er veel van, mits een beetje oefenen gaat het

zeker nog beter.

Ik weet voldoende om me uit de slag te kunnen trekken,

veel oefenen is de boodschap.

Het kan veel beter, ik deed mijn best niet of moet

eens met de leerkracht praten over een extra oefening.

Ik kan vertellen op welke

drie manieren dat je

energie kan opwekken.

Ik kan vertellen welke 2

energievormen we van de

zon kunnen gebruiken.

Ik kan zelfstandig een

eenvoudig stappenplan

volgen om een

zonnebarbecue te maken

Ik kan een

voedingsdriehoek

gebruiken.

Opmerkingen leerkracht:

17

Moeilijk woord

Woordverklaring

13. Moeilijke woorden

Moeilijke woorden die je niet begrijpt schrijf je in de eerste

kolom. Daarna zoek je met de ganse groep in een

woordenboek of op het internet naar een verklaring, je

bevindingen schrijf je in een groene kleur in de

verklaringskolom. Woordjes die dan nog niet gevonden zijn

leggen we voor aan de ganse klas en verduidelijken we in een

zwarte kleur.