1

2

1. Probleemstelling Een populair cadeau voor je vriendinnetje of vriendje is een knuffel.

Zo’n knuffel kost in de winkel véél geld maar wij gaan er in de klas

een maken die zeker zo mooi is en véél goedkoper.

2. Materiaal

Bekijk het voorbeeld eens goed!

Uit welk materiaal bestaat onze inktvis hoofdzakelijk?

……………………………………………………………………………………………………………………….

Het woord wol is een algemeen aangenomen begrip, maar zijn alle

textieldraden wel gemaakt uit wol?

3

3. Textielwaren

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

………………………………………………………

We kunnen textielwaren indelen volgens het gebruik.

1. Kledingtextiel

Noteer enkele kledingstukken die je draagt.

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

2. Woningtextiel

Kijk eens rond in je huis, waar gebruikt men textiel

bij de woninginrichting?

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

3. Huishoudtextiel

In de keuken, badkamer of slaapkamer wordt ook

textiel gebruikt.

Noem enkele voorwerpen.

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

Sluit nu eens je ogen en kijk in je verbeelding eens

rond waar textiel en kleding gebruikt worden.

Opdracht

4

4. Varia

Voorwerpen die niet tot de voorgaande

groepen behoren,kunnen ook uit textiel vervaardigd zijn.

Geef enkele voorbeelden.

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

Textielproduct Groep

Broek …………………………………………………………………

Keukenhanddoek …………………………………………………………………

Zetelbekleding …………………………………………………………………

Badhanddoek …………………………………………………………………

Toiletzak …………………………………………………………………

Tafelkleed …………………………………………………………………

Sportzak …………………………………………………………………

T-shirt …………………………………………………………………

Paraplu …………………………………………………………………

Boodschappentas …………………………………………………………………

Blouse …………………………………………………………………

Overgordijnen …………………………………………………………………

Hoofdkussen …………………………………………………………………

Schrijf in de laatste kolom van de tabel de naam van de

groep waartoe het genoemde textielproduct behoort.

5

4. Textielvezels

Opdracht

Rangschik de volgende textielvezels in twee grote groepen.

katoen – nylon – rayon – wol – acryl – sisal – polyester

Tip: Zoek de vezels die je niet kent op het internet op.

Natuurlijke vezels Kunstmatige vezels

………………………………. ………………………………..

………………………………. ………………………………..

………………………………. ………………………………..

………………………………. ………………………………..

Textielvezels worden dus in twee grote groepen ingedeeld:

- ……………………………………………………………..

- ……………………………………………………………..

Opdracht

Deel de volgende vezels bij de juiste groep in .

wol – katoen – jute – zijde – kokos – vlas - kameelhaar

Plantaardig Dierlijk

…………………………………….. …………………………………

…………………………………….. …………………………………

…………………………………….. …………………………………

…………………………………….. ………………………………….

6

De kunstmatige vezels worden eveneens in twee groepen ingedeeld:

- de halfkunstmatige vezels - kunstmatige of synthetische vezels

a. Half kunstmatige vezels zijn afkomstig van natuurlijke

producten die kunstmatig verwerkt worden. vb. cellulose of celstof, dat het hoofdbestanddeel van de wanden der plantencellen vormt. Het dient als basis om viscose, rayon of kunstzijde (een imitatie van echte zijde), rubberdraden en papiergarens te maken.

b. Kunstmatige of synthetische vezels zijn samengesteld uit

grondstoffen, afkomstig van steenkool of petroleum. De eigenschappen daarvan zijn langs chemische weg veranderd. Scheikundigen maken een geschikte samenstelling, zo ontstaan nieuwe grondstoffen zoals nylon, terlenka, diolen, dralon, orlon, …

Samenvattingschema

Textielvezels

Natuurlijke vezels Kunstmatige

vezels

Plantaardige vezels

-katoen, vlas, …

Dierlijke vezels

-wol, zijde, …

Half kunstmatig

-viscose, kunstzijde, … Kunstmatig

-nylon, terlenka

7

Opdracht

Kleef hieronder een afbeelding van waar de vezels hun oorsprong

vinden.

Tip: Indien je geen plaats genoeg hebt gebruik dan een apart A4

blad.

Dierlijk Plantaardig

Half kunstmatig Synthetisch

( denk hierbij aan de rubberplant)

8

5. Natuurlijke vezels

1. Wol

Herkomst

Praktisch altijd afkomstig van het schaap.

Als schapenwol bovendien nieuw is en zonder

enig afval, dan spreekt men van scheerwol.

Angorawol komt van het angorakonijn en mohair van de angorageit.

Gebruik

Boven- en onderkleding, dekens, tapijten.

Kledingstukken gemaakt uit zuivere wol dragen een waarborglabel.

Eigenschappen:

Is zeer elastisch

Neemt veel vocht op zonder nat aan te voelen

Kreukt niet

Voelt warm aan

Opdracht

Kleef naast het voorbeeld zelf een wollabel.

Tip: Zoek op het internet of knip het label uit een oud kledingstuk,

WEL EERST AAN JE MOEDER VRAGEN!

9

2. Katoen

Herkomst

Katoen is een ………………… of pluis waarmee

de …………………… van de katoenplant begroeid

zijn. Deze katoenplant groeit in warme en

vochtige landen zoals: Turkije, Egypte, Mexico,… .

Katoen wordt héél veel gebruikt en is

vergeleken met wol en vlas véél goedkoper.

Gebruik

Boven- en onderkleding, huishoudlinnen zoals lakens, handdoeken.

Kledingstukken gemaakt uit zuivere katoen dragen een

waarborglabel.

Het Duitse woord voor katoen is baumwolle =boomwol

Eigenschappen:

Sterk

Neemt snel vocht op

Kreukt gemakkelijk

Is goed wasbaar

Opdracht

Kleef naast het voorbeeld zelf een katoen label.

Tip: Zoek op het internet of knip het label uit een oud kledingstuk,

WEL EERST AAN JE MOEDER VRAGEN!

10

3. Vlas of linnen

Herkomst

Komt van de stengel van de vlasplant die in streken met een

gematigd klimaat groeit, zoals België, Nederland, Polen,… .

Vlaanderen, vooral de Leiestreek is sinds eeuwen een bekende

vlasproducent.

Gebruik

Linnen bovenkleding.

Veel gebruikt voor meubel- en wandbekleding, huishoudlinnen zoals

handdoeken, lakens, tafelgoed.

Eigenschappen:

Sterk

Neemt veel vocht op

Pluist niet

Kreukt gemakkelijk

Duurder dan katoen

Als je meer wil weten over de vlasteelt huur

dan maar eens de Vlaamse film : “De Vlaschaard”

4. Kokos

Kokosvezels bevinden zich in het omhulsel

van de kokosnoot en worden gebruikt voor

het vervaardigen van matten, borstels en

touwen.

11

5. Hennep, Sisal en Manilla

Dit zijn plantaardige vezels die gebruikt

worden in de matten- en touwindustrie.

6. Jute

Afkomstig van de juteplant, wordt vooral

ingevoerd uit India, Pakistan en Bangladesh.

Wordt gebruikt voor het maken van zakken,

behangerslinnen, touw, vloerbekleding, …

7. Zijde

Zijde is afkomstig van een grote

rups die oorspronkelijk gekweekt

werd in China en Japan, later ook in

Zuid Europese landen.

De draden waarmee de zijderupsen

zich inspinnen alvorens in een pop te

veranderen, zijn feitelijk de zijde.

Zijde is de dunste, maar tevens de

sterkste dierlijke vezel.

Zacht, fijn en glanzend is ze de

mooiste textielgrondstof, maar ook

één van de duurste.

12

6. Halfkunstmatige vezels

1. Rayon

Rayon, ook kunstzijde genoemd, is een

imitatie van echte zijde en wordt vaak

verwerkt tot voering, overgordijnen en

bedspreien.

2. Acetaat

Acetaat en tri-acetaat lijken ook

erg op echte zijde, ze worden

verwerkt tot kledingstoffen en

meubelstoffen.

7. Synthetische vezels

De synthetische vezels worden in de fabrieken door de mens gemaakt.

Deze vezels worden in enkele grote groepen ingedeeld.

1. De polyamiden

Deze worden vaak verwerkt tot kousen,

panty’s, regen- en sportkledij.

Hiertoe behoren o.a. nylon, perlon, enkalon

13

2. De polyestervezels

Polyestervezels worden vaak verwerkt

tot bovenkledij zoals regenjassen,

sport- en vrijetijdskleding, maar ook

tot gordijnstoffen.

De bekendste zijn : tergal, terlenka

en diolen

3. De acrylvezels

Acrylvezels worden verwerkt tot gebreide

onder- en bovenkleding, babykleding, dekens

en breigarens.

Ze zijn bekend onder de namen : dralon,

orlon, acribel, courtelle, crylor, …

http://nl.wikipedia.org/wiki/Textiel

8. Van vezel tot draad

……………………………………………………………………………………………………………

Zijn de vezels te kort?

We stellen vast dat de draden heel lang kunnen zijn, terwijl de vezels

( het kleinste deel van een draad) toch vrij kort zijn.

Zo meet een katoenvezel ongeveer 19 à 44mm, linnen (vlas) heeft een

vezellengte van 20 à 50mm en wolvezels variëren meestal tussen

20 en 55mm.

Hoe kunnen wij nu een lange stevige draad maken van korte vezels ?

Noteer eens de lengte die vermeld staat op een

bol breidraad of naaigaren.

14

Van een korte vezel naar een lange draad.

De vezels moeten in en naast elkaar gedraaid worden om een draad

e bekomen die regelmatig is in dikte, sterkte en veerkracht.

Deze bewerking heet spinnen.

Dit was vroeger handwerk, denk maar

eens aan de klassieke schilderijen van

spinsters met hun spinnewiel.

……………………………………………………………………………………………………………

Als hobby is het spinnen met de hand weer “in”.

Dit kan ook met de spinstok of met de spintol

gebeuren.

In de industrie zijn natuurlijk moderne machines waar duizenden

draden tegelijkertijd gesponnen worden.

In welk sprookje speelt een spinnewiel een belangrijke rol?

15

Tot hiertoe hadden we het alleen over spinnen met natuurlijke vezels.

Voor kunstmatige vezels is het spinprocédé helemaal anders.

In deze gevallen hebben we een vloeibare massa die door kleine

gaatjes gespoten wordt.

Uit elk gaatje komt één lange, dunne draad, die op zijn volle

lengte kan worden verwerkt.

Die lange, dunne draden worden ook wel op bepaalde lengten geknipt om

vezels te krijgen die dan gesponnen worden zoals natuurlijke vezels.

Om de sterkte en de regelmaat van de gesponnen draden te verhogen,

worden twee of meer draden om elkaar heen gedraaid.

Zo ontstaat een getwijnde draad.

Volgens de richting van het in elkaar draaien (twijnen), spreekt men

van S- getwijnde draden of Z- getwijnde draden.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Spinnen_(textiel)

Tip: Gebruik hiervoor plakband en geen lijm of kleefstift.

De vezels zijn losse haartjes van bv. wol, katoen, … die je zo uit elkaar

kan trekken.

Kleef telkens een stukje echt materiaal onder de

tekening.

16

Een draad is iets anders, daar zijn de vezels om elkaar gedraaid, ze

houden elkaar vast en zijn daardoor veel sterker.

Dit om elkaar draaien heet spinnen.

Om een nog sterkere draad te maken worden twee (of meer) draden

nogmaals om elkaar gedraaid, we noemen dit twijnen.

17

9. Het onderhoudsetiket

Elke textielvezel heeft zijn eigen (was)eigenschappen, maar wat als

je T-shirt uit China komt?

Eén taal wordt over de hele wereld begrepen: de symbolentaal op het

onderhoudsetiket in uw kleding.

Internationaal genormeerde symbolen vertellen u of en zo ja, hoe u de

stof kunt wassen, drogen, strijken, bleken en chemisch reinigen.

http://www.digischool.nl/vz/leerlingen/Oefenen/hotpot/wassymbolen-

introductie.htm

18

1. Onderhoudsetiket van een kindertrui.

Wassen: …………………………………………………………

Bleken: …………………………………………………………..

Strijken: ……………………………………………………….

Chemisch reinigen: ……………………………………..

2. Onderhoudsetiket van een overhemd

50 % polyester, 50 % katoen

Wassen: ……………………………………………………………….

Bleken: …………………………………………………………………

Strijken: ……………………………………………………………..

Chemisch reinigen: ……………………………………………

Drogen: ……………………………………………………………….

Opdracht

Kleef hieronder twee onderhoudsetiketten uit een kledingstuk.

Tip: neem een versleten kledingstuk en vraag eerst aan je moeder!

100 % wol

Verklaar de volgende onderhoudsetiketten.

19

10. Verwerken van textieldraden

We weten nu hoe textieldraden ontstaan maar we hebben nog steeds

geen inktvis.

Textieldraden kan je op veel manieren verwerken :

- breien

- haken

- knopen

- weven

- vlechten

Wij gaan er in dit project één nader bekijken, namelijk vlechten.

11. Vlechten

1. Wat is vlechten?

Vlechten is het kruisen van draden of groepen van draden

(strengen of bundels).

De driedraadsvlecht is de eenvoudigste en wordt het meest

gebruikt.

In schiemanswerk (knoopwerk aan boord van schepen) wordt ze

de “boerenplatting” genoemd. Natuurlijk wordt ze gemaakt met

drie draden die met elkaar vervlochten worden.

Vlechten kan ook met 4, 5, 6 of meer draden, dit zijn dan

meerdraadsvlechten, zo wordt het vlechtwerk breder en gaat

het op een schuin geweven stof lijken.

Vlechtwerk is een techniek die door de eeuwen heen bij alle

volkeren druk beoefend werd.

Vaak werd het haar tot kunstvolle kapsels vervlochten. Men

gebruikte vooral vlechtwerk voor manden maar ook om

schoenzolen, dakbedekking en manden te maken.

20

Om eenvoudig schoeisel te verkrijgen maakte men een lange

vlecht, legde die in de vorm van een zool en men naaide het

geheel aan elkaar.

2. Oorsprong van enkele veelgebruikte materialen.

Oorspronkelijk vlocht men takken, twijgen, stengels en

andere delen van planten.

Wilgetenen, biezen, bamboe, rotan en stro vormden het

vlechtmateriaal.

Dit natuurlijk materiaal is vaak ongelijk van lengte en dikte.

Een bies bijvoorbeeld verschilt van dikte van de wortel tot de

top.

- Wilgetenen: ……………………………………………………………………………………..

- Biezen: ………………………………………………………………………………………………

- Bamboe: …………………………………………………………………………………………….

- Rotan: ………………………………………………………………………………………………..

Leerband is heel geschikt om ceinturen te vlechten.

Wol, katoen en andere textielwaren worden zeer gemakkelijk

verwerkt, daar ze een onbepaalde lengte hebben.

Plastieken banden en draden worden tegenwoordig ook veel

gebruikt.

Zoek de volgende woorden op.

21

3. Basistechniek : de driedraadsvlecht

1. Neem drie draden bij elkaar, knoop ze samen en bevestig ze

aan een haak, een deurknop of iets dergelijks.

2. Leg nu om beurten de rechter- en de linkerdraad over de

middelste.

LET OP: Om een stevige vlecht te bekomen moeten de draden

zijdelings aangetrokken worden en niet naar beneden.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Vlecht

22

12. Inktvis

Wat hebben we nodig?

- Textieldraad : 144 draden van 100cm lengte (48 per kleur)

- 1 balletje uit piepschuim of een zelfgemaakt balletje uit

aluminiumfolie.

Het balletje moet een diameter hebben van ongeveer 5cm.

- Vilt (of karton) en lijm.

- 8 stroken stof van 10cm lengte en 2cm breed.

Hoe werken we?

- Alle draden op 10cm van de bovenzijde samenknopen met een

strookje stof of een textieldraad.

- Het balletje met de draad omwikkelen.

- De draden onderaan het balletje samenbinden.

- De draden verdelen in 8 x 18 draden (=8 armen).

- De armen van de inktvis vlechten in driedraadsvlechten.

Je moet vlechten met 6 draden van dezelfde kleur (6x3=18)

Je moet 8 armen vlechten (8x18=144)

- Het uiteinde van de armen samenbinden met een strookje stof

stof of een textieldraadje.

- De ogen en mond uit vilt (of karton) uitknippen en op het hoofdje

Kleven.

- Het haar en de armen gelijk knippen en eventueel uitrafelen.

23

13. Beroepen & studierichtingen

Opdracht:

Welke studierichting moet je op school volgen om

bovenstaande beroepen uit te oefenen?

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

Kleef hieronder drie afbeeldingen die te maken

hebben met jobs in de textiel – sector.

24

14. Woordzoeker

In dit projectje hebben we een aantal nieuwe woorden leren kennen,

zoek ze eens op in onderstaande woordzoeker.

Opdracht

Zoek de volgende woorden horizontaal, verticaal en diagonaal.

Textiel – wol – katoen – jute – zijde – kokos – vlas – kameelhaar – nylon –

Sisal – rayon – polyester – dierlijk – plantaardig – synthetisch - mohair

I F Q Y M Y B H F P X A T C X T G P B R

K A M E E L H A A R O E M Z C G V C O V

P J E W E X S X I Y X L Q J L I H C N R

L C N V E H V J I T R N Y E J O F B C K

O O N I D Q B X I A H R N E O T A K N Q

V B W V B C E E X M S A T B S Q U I E A

R R O B H S L W B U H Y Y I R T H T D N

Z J I J A M S V L C T O K B Y O E D T R

J Y U T L O A D S K I N G B L V J R L A

D T V G K E Y I P M K Z I K H H O G L Z

E J T O Q R T E S A L V D N Y L O N Q Y

E T K L L E A R S J L W R R D N T Y W E

Q Y G A H E J L K I W Y A P C K X G V V

D B C T B D R I F Q S A A M B W O C W T

G L N X R J O J I W R K T V H B S L H R

S Y Y S R I Y K F Y D I N T R H F M X N

S I X D T Z R R Q J V I A I L O T W S C

E K S T J L R Z R V V X L H B P C Q P R

V T J A K B E B T W M M P U O E L V D C

W L C Z L I V N C X T M N D S M R C I S

25

15. Evaluatie

Hieronder vind je een evaluatiefiche, geef jezelf een beoordeling en zet

een kruisje onder een gezichtje.

Ik ken er alles van en kan zo de leerkracht zijn plaats

innemen.

Ik weet er veel van, mits een beetje oefenen gaat het

zeker nog beter.

Ik weet voldoende om me uit de slag te kunnen trekken,

veel oefenen is de boodschap.

Het kan veel beter, ik deed mijn best niet of moet

eens met de leerkracht praten over een extra oefening.

Ik kan juist afmeten

De verhoudingen hoofd – poten van mijn

inktvis zijn OK.

Mijn inktvis heeft 8 poten

De poten even lang

De bandjes rond de poten zijn op dezelfde

hoogte

Afwerking inktvis: uiterlijk/ versiering

Zorgvuldig gewerkt

Commentaar van de leerkracht:

26

Moeilijk woordje

Woordverklaring

16. Moeilijke woorden

Moeilijke woordjes die je niet begrijpt schrijf je in de eerste

kolom. Daarna zoek je met de ganse groep in een woordenboek

of op het internet naar een verklaring, je bevindingen schrijf

je in een groene kleur in de verklaringskolom. Woordjes die

dan nog niet gevonden zijn leggen we voor aan de ganse klas en

verduidelijken we in een zwarte kleur.