Prima onderwijs: Onderwijstrends 2014 (door Belinda Fallaux)

4
De afgelopen jaren zagen we al dat ICT steeds vastere voet krijgt in onderwijsland. Digiborden, iPads en lap- tops zijn in de klaslokalen allang geen vreemde eend meer. Social media, bloggen, online kennisnetwerken… De nieuwe media rukken op en ze zijn niet te keren. Hoe- wel digitale concepten zoals Flipping the Classroom nog niet massaal worden omarmd, ziet en benut een groei- end aantal docenten de kansen ervan. Sommige scho- len zijn nog bezig met een inhaalslag op het gebied van nieuwe media. Andere scholen hebben mediawijsheid hoog in het vaandel staan en profileren zich er zelfs mee. Duidelijk is wel dat scholen en docenten voor een gro- te uitdaging staan: ze moeten hun leerlingen klaar- stomen voor de 21e eeuw. In de wereld van morgen staan vaardigheden als creativiteit, probleemoplos- send vermogen en ondernemerschap centraal. Maar ook wereldburgerschap, samenwerking en digitale geletterdheid zijn onontbeerlijk voor de toekomstige generatie. Technische trends en ontwikkelingen zijn in het onderwijs allesbehalve doelen op zich, maar wel middelen die je in kunt zetten om je leerlingen de competenties te laten ontwikkelen die ze nodig heb- ben. PrimaOnderwijs vroeg aan trendwatchers en experts welke ontwikkelingen en trends zij verwachten voor 2014. Maar vooral ook: welke kansen die trends jou bieden. 1 De leerling als inspiratiebron Docenten 2.0 zijn geen eilandjes meer. Ze leren van elkaar – denk aan intervisie en lesbezoeken – maar óók van de leerling. Sterker nog: de leerling anno nu is een inspiratiebron voor z’n docent. Via kanalen en netwerken op Facebook, LinkedIn en Twitter pikken jongeren allerlei informatie op. Als docent kun je jezelf verrijken door hen die informatie te laten delen in de klas. Vraag wat zij weten over een onderwerp, wat ze erover hebben gelezen. Welke blogs mag jij als docent niet missen? Laat ze hun eigen inbreng voor de groep presenteren en geef ze daarvoor de credits. Je zult je als docent kwetsbaar moeten durven opstellen. Kennisdelen en samen nieuwe informatie creëren, verplichten je om écht contact te leggen en open te staan voor andere meningen. Lastig? Coaching kan helpen, bijvoorbeeld een training Persoonlijk Leiderschap. Je kwetsbaar opstellen maakt je als docent sterker. Het is niet meer alleen geven, maar ook ontvangen. Dat levert energie op, je gaat met een rugzak vol inspiratie naar huis. 2 Inzet van online helpdesks, zoals Google Helpouts Dat reguliere lesboeken in 2014 niet langer exclusief leidend zijn en de docent niet meer de enige vraagbaak is, behoeft sinds de toenemende rol van het internet in het onderwijs geen nadere toelichting. Professionals vind je 24/7 online en ze zijn met een muis- Onderwijstrends 2014 2014. De kop is eraf! Dit jaar wordt een jaar van verandering. De trends en ontwikkelingen in het onderwijs en in de wereld om ons heen vragen meer dan ooit een omslag in de mindset van onderwijsprofessionals. Ga jij de uitdaging aan? tekst belinda fallaux | illustratie art-unit.nl Een nieuw jaar, nieuwe ontwikkelingen 10

description

Bijdragen van: Erno Mijland, adviseur toekomstgericht onderwijs; Xandra van Hooff, docentbegeleider passend onderwijs; Gerard Duursma, online strateeg; Lieke Lamb, trendwatcher; Marcel Bullinga, futurist/ trendwatcher; Joël de Bruijn, informatiemanager. Artikel geschreven door Belinda Fallaux

Transcript of Prima onderwijs: Onderwijstrends 2014 (door Belinda Fallaux)

Page 1: Prima onderwijs: Onderwijstrends 2014 (door Belinda Fallaux)

De afgelopen jaren zagen we al dat ICT steeds vastere voet krijgt in onderwijsland. Digiborden, iPads en lap-tops zijn in de klaslokalen allang geen vreemde eend meer. Social media, bloggen, online kennisnetwerken… De nieuwe media rukken op en ze zijn niet te keren. Hoe-wel digitale concepten zoals Flipping the Classroom nog niet massaal worden omarmd, ziet en benut een groei-end aantal docenten de kansen ervan. Sommige scho-len zijn nog bezig met een inhaalslag op het gebied van nieuwe media. Andere scholen hebben mediawijsheid hoog in het vaandel staan en profileren zich er zelfs mee. Duidelijk is wel dat scholen en docenten voor een gro-te uitdaging staan: ze moeten hun leerlingen klaar-stomen voor de 21e eeuw. In de wereld van morgen staan vaardigheden als creativiteit, probleemoplos-send vermogen en ondernemerschap centraal. Maar ook wereldburgerschap, samenwerking en digitale geletterdheid zijn onontbeerlijk voor de toekomstige generatie. Technische trends en ontwikkelingen zijn in het onderwijs allesbehalve doelen op zich, maar wel middelen die je in kunt zetten om je leerlingen de competenties te laten ontwikkelen die ze nodig heb-ben. PrimaOnderwijs vroeg aan trendwatchers en experts welke ontwikkelingen en trends zij verwachten voor 2014. Maar vooral ook: welke kansen die trends jou bieden.

1De leerling als inspiratiebronDocenten 2.0 zijn geen eilandjes

meer. Ze leren van elkaar – denk aan intervisie en lesbezoeken – maar óók van de leerling. Sterker nog: de leerling anno nu is een inspiratiebron voor z’n docent. Via kanalen en netwerken op Facebook, LinkedIn en Twitter pikken jongeren allerlei informatie op. Als docent kun je jezelf verrijken door hen die informatie te laten delen in de klas. Vraag wat zij weten over een onderwerp, wat ze erover hebben gelezen. Welke blogs mag jij als docent niet missen? Laat ze hun eigen inbreng voor de groep presenteren en geef ze daarvoor de credits. Je zult je als docent kwetsbaar moeten durven opstellen. Kennisdelen en samen nieuwe informatie creëren, verplichten je om écht contact te leggen en open te staan voor andere meningen. Lastig? Coaching kan helpen, bijvoorbeeld een training Persoonlijk Leiderschap. Je kwetsbaar opstellen maakt je als docent sterker. Het is niet meer alleen geven, maar ook ontvangen. Dat levert energie op, je gaat met een rugzak vol inspiratie naar huis.

2 Inzet van online helpdesks, zoals Google HelpoutsDat reguliere lesboeken in 2014 niet langer

exclusief leidend zijn en de docent niet meer de enige vraagbaak is, behoeft sinds de toenemende rol van het internet in het onderwijs geen nadere toelichting. Professionals vind je 24/7 online en ze zijn met een muis-

Onderwijstrends

20142014. De kop is eraf! Dit jaar wordt een

jaar van verandering. De trends en

ontwikkelingen in het onderwijs en in

de wereld om ons heen vragen meer

dan ooit een omslag in de mindset

van onderwijsprofessionals. Ga jij de

uitdaging aan?

tekst belinda fallaux | illustratie art-unit.nl

Een nieuw jaar, nieuwe ontwikkelingen

10

Page 2: Prima onderwijs: Onderwijstrends 2014 (door Belinda Fallaux)

klik beschikbaar, ook voor leerlingen. Platforms als InstaEdu.com boden

al real time online huiswerkbege-leiding, en eind 2013 lanceerde

Google de videodienst Helpouts (helpouts.google.com). Een plat-form waar internationale experts

op uiteenlopende vakgebieden hun expertise aanbieden in live video-

hulpsessies. Soms gratis, soms tegen betaling. Dus wat doet de leerling die na

schooltijd vastloopt met z’n huiswerk Engels? Even inloggen met smartphone

of tablet en help is on the way. Zo’n online hulpdienst biedt het voordeel van een breed en

verdiepend kennisaanbod dat jongeren inspireert en triggert om méér te willen weten.

Ook docenten zullen zich aanmelden als expert. Laagdrempelig kennisdelen sluit immers naad-

loos aan bij de trend van verbinden en contact maken met de wereld om ons heen.

3Aandacht voor social-besitas: de keerzijde van social media

Altijd en overal bereikbaar zijn en weten wat er speelt: het kan handig zijn.

Maar als je smartphone zo’n beetje aan je hand zit vastgeplakt en je geen

minuut zonder kunt, heb je een probleem.Socialbesitas is dé nieuwe kwaal van de

deze tijd, vooral onder jongeren. Tweets, Facebook-up-dates, WhatsApp-berichtjes, YouTube-filmpjes: social junkies zijn bang om ook maar iets te missen en voelen de drang om continu online te zijn en te reageren. Al die kleine brokjes informatie, de hele dag door, leiden tot overprikkeling, vermoeidheid en onderprestatie. Goede reden dus om kinderen ook op school te leren hoe ze rust kunnen nemen. Ademhalingstechnieken en mindfulness

‘Even inloggen met smartphone of tablet en help is on the way’

PrimaOnderwijs 11

Page 3: Prima onderwijs: Onderwijstrends 2014 (door Belinda Fallaux)

– aandacht hebben voor het nu – kunnen zelfs deel uit-maken van het lesaanbod. Laat ze die smartphone maar eens een dagdeel uitzetten. Nog effectiever: laat leer-lingen zelf het effect van socialbesitas ervaren. Twee groepjes leerlingen leren een rijtje woordjes, het ene mét afleiding en de andere zonder. Wie onthoudt ze beter? www.socialbesitas.nl

4De leerling als personal brandIn de toekomst zal eigenwaarde steeds min-der gekoppeld worden aan een functie of aan

je plaats in een organisatie. Je eigen identiteit is wat telt. En dan niet alleen je skills, maar vooral: wie ben je, wat drijft jou echt? Om jezelf als merk neer te zet-ten, is zelfkennis dus een must: weten wat je dromen zijn en waar je naartoe wilt. Leerlingen zullen nu al leren hoe ze zichzelf online in de kijker kunnen zet-ten. Met een goede online identiteit vind je sneller een goede stageplek, bouw je makkelijker een stevig net-werk op en spring je er straks tussen al die sollicitan-ten uit. Lessen mediawijsheid zullen focussen op de manier waarop leerlingen de verschillende digitale kanalen goed in kunnen zetten om zichzelf te laten zien. Over welke schoolprojecten blog je? Hoe vul je je LinkedIn profiel (vanaf 16 jaar) met zinnige informatie? Hoe tweet je slim, dus zo dat je iets toevoegt aan jouw ‘merk’? Docenten die zelf ook online kennis delen en daarin de interactie zoeken, zijn hierbij inspirator.

5Bedrijven de school inWeten waarvóór je leert, motiveert nog altijd het beste. Als leerlingen doorkrijgen dat er in de bui-

tenwereld behoefte is aan de kennis die ze opdoen, zullen ze gemotiveerder zijn om te leren en er meer lol in heb-ben. Scholen zullen dan ook hernieuwde aandacht krij-gen voor de vroegtijdige koppeling van vraag en aanbod – bedrijven en scholieren. Bijvoorbeeld met een meet & greet in de vorm van een bedrijvenmarkt op school, waarbij de school bedrijven uit verschillende branches uitnodigt. Leerlingen kunnen realistische projecten voor die bedrijven uitvoeren, zoals een marktonderzoek. Even snuffelen aan de echte wereld. Dat kijkje in de keuken van het bedrijfsleven helpt leerlingen om gefundeerde studie- en profielkeuzes te maken en bewuster met hun studie bezig te zijn. Scholen zijn gebaat bij zulke ge-motiveerde leerlingen. En voor het bedrijfsleven is het leggen van contacten binnen de school een uitgelezen kans om zichzelf te laten zien aan toekomstige werk- nemers. Win-win!

6Chinees als examenvakDe komende jaren staan in het teken van in-ternationalisering. Mondiale en interculturele

vaardigheden zijn een must voor jonge wereldburgers. Met name China – een land met een enorme economie

– zal een steeds grotere rol gaan spelen voor de Neder-landse handel. Het onderwijs kan daarop slim inspelen, want vanaf 2015 mogen scholen het vak Chinese taal en cultuur als (school)examenvak aanbieden in het vwo. Leerlingen mogen Chinees dan naast Engels als twee-de verplichte taal kiezen. Geen onverstandige keuze want oké, de meeste Chinezen spreken dan wel Engels, je doet straks toch honderd keer makkelijker zaken met elkaar als je Chinees spreekt en je je ontspannen kunt bewegen in de Chinese cultuur. Scholen die het aanbieden van Chinees overwegen, bereiden zich daar nu al op voor. Op dinsdag 28 januari 2014 organiseert jialei, een internationaal educatief platform tussen Nederland en China, een congres dat in het teken staat van de Chinese taal en cultuur in het voortgezet onder-wijs. Het programma biedt volop informatie, tips en tools waarmee scholen aan de slag kunnen. www.jialei.nl/congres

7De 3D printer de klas inDe 3D printer; Britse middelbare scholen zijn nu al verplicht om er een aan te schaffen en dit jaar

wordt een programmeercursus onderdeel van het cur-riculum daar. In Nederland zijn we nog niet zo ver, maar let wel: de 3D printer is booming. 3D printing wordt dé nieuwe productiemethode voor... ja, voor wat níet? Schroefjes, kasten, auto-onderdelen, kleding, noem maar op: de 3D printer maakt ‘t. 3D printen is de nieuwe indu-striële revolutie en het zal in de toekomst een enorme invloed hebben op de economie. Of je nu grafisch ont-werper, architect of medisch wetenschapper wilt worden,

‘We kunnen niet langer de

invloed van technolo gische trends op het

onderwijs negeren’

12

Page 4: Prima onderwijs: Onderwijstrends 2014 (door Belinda Fallaux)

je zult te maken krijgen met 3D technieken. De jonge ge-neratie moet daarop voorbereid zijn. Daarom zijn tech-nische skills als programmeren en design zo belangrijk. Nog geen 3D printer op school? Door heel Nederland zijn FabLabs (www.fablab.nl), toegankelijke werkplaatsen waar je zelf kunt experimenteren met 3D printen. Maak er een klassenuitje of -project van. Ook een idee: een drie-deebox (www.driedeebox.nl), een flightcase met daarin een 3D printer en een lespakket voor scholen in zowel het PO als het VO. Het lab de school in!

8De zorgplicht en passend onderwijsVanaf 1 augustus 2014 hebben scholen zorg-plicht: de school regelt een zo passend moge-

lijk aanbod, hetzij op de eigen school of elders. Door de invoering van de wet Passend Onderwijs zullen leerkrachten meer zorgvragende leerlingen in de klas krijgen. Passend onderwijs geeft docenten een nieuwe kans om te groeien als professional. Docenten hebben de afgelopen jaren behoorlijk wat bijgeleerd. Termen als ADHD, autisme, ‘rugzakje’ of PGB kennen we alle-maal. De afgelopen jaren keken we vooral naar wat een kind ‘heeft ,́ vanaf nu ligt de focus op wat een kind nódig heeft. Dit is bij uitstek een uitnodiging tot zelfreflectie. Maar ook tot een open communicatie en het aannemen van een pro-actieve en lerende houding. De vraag op dit moment is: ben jij als docent al gestart met opwarmen? Of wacht je op een startschot? Laat je niet inhalen door de werkelijkheid nog voordat je doorhad dat je begon-nen was!

9De leerling is klantDe relatie tussen school en leerlingen is aan het verschuiven. In de visie van veel scholen staat de

leerling voorop. De scholier en zijn ouders zijn kritische consumenten geworden die hoge eisen aan het product ‘onderwijs’ én de leverancier stellen. Scholen gaan dan ook steeds meer lijken op bedrijven die hun klanten meer willen bieden dan het reguliere. Bijvoorbeeld met keuze-activiteiten, maar ook met maatwerk in het cur-riculum (een opleiding als bouwpakket) en vrijheid en flexibiliteit in roosters, leertempo en in- en uitstroom-moment. Een voorbeeld van klantgericht onderwijsaan-bod is de Netwerkschool, een in 2010 gestart experiment van vijf onderwijsinstellingen uit het MBO. De school is het hele jaar door open, je volgt modules in je eigen tempo en er is persoonlijke aandacht voor elke student. Ook docenten ervaren de omslag van onderwijsinstelling naar klantgericht bedrijf. Zij moeten zich meer en meer verantwoorden, zowel naar de school als naar de leer-ling toe. De vastlegging van begeleiding, zorg en leervor-deringen voelen vaak als administratief werk, waarvan het nut pas na een tijd blijkt. Acceptatie en je voldoening primair halen uit de interactie met leerlingen kan de balans bieden.

10De docent van de toekomstOnderwijsland verandert. Binnen nu en een paar jaar ontstaat er een nieuwe ‘school-

strijd’ tussen een groeiende groep aanbieders van be-tekenisvol en laagdrempelig onderwijs, zowel off- als online. Daarnaast kunnen we niet langer de invloed van technologische trends op het onderwijs negeren. De ver-wachte veranderingen in de toekomstige arbeidsmarkt, ook weer door de razendsnelle technische ontwikke-lingen, dwingt scholen bovendien om het onderwijs inhoudelijk te herwaarderen. Wie open staat voor ont-wikkeling, ziet dat alles niet als bedreiging, maar als kans. Maar hoe vertaal je al die trends en hypes naar je eigen situatie? De nieuwe opleiding Trend-professional Onderwijs (start 5 maart 2014), onder leiding van trend-watcher Marcel Bullinga, geeft in vijf wekelijkse sessies de nodige handreikingen. Welke trends zijn er, welke gevolgen hebben ze voor het onderwijs en wat kan de docent er concreet mee in zijn eigen werkomgeving? Iedere deelnemer bouwt een eigen Trends & Toekomst-project. Futureproof onderwijs, dat is het doel. Ben jij er klaar voor? www.mediaenmaatschappij.nl

Met dank aan: Erno Mijland, adviseur toekomstge-richt onderwijs; Xandra van Hooff, docentbegeleider passend onderwijs; Gerard Duursma, online strateeg; Lieke Lamb, trendwatcher; Marcel Bullinga, futurist/trendwatcher; Joël de Bruijn, informatiemanager.

PrimaOnderwijs 13