Schaap met zes witte vlekken

Dit magazine verschijnt zes maal per jaar Los nummer: € 4,95 Jaargang 10 Augustus 2012

Stoomcursus varkensregelgeving

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - -‘Koninklijke’ Chaamse

hoenders weer springlevend

Alles over boerderijdieren

NU Extra magazine

over kippen

Gratis

38

16 14

Alles

over

kippen

Levende HaveLevende Have

Moedergeit onthoudt gemekker van haar lammerenZelfs een jaar nadat een moedergeit haar lammeren voor het laatst heeft

gezien, herkent ze hun stemmen nog steeds, zo blijkt uit onderzoek. Britse wetenschappers bestudeerden negen vrouwelijke geiten en hun lam-meren. Zodra de geitjes vijf weken oud waren, namen de onderzoekers hun gemekker op. Ruim een jaar later lieten de onderzoekers de moeders de geluiden weer horen. De moeders bleken het gemekker te herkennen. Zelfs wanneer ze hun jongen al een jaar niet meer hadden gezien. De wetenschappers stellen dat de herkenning van stemgeluiden dient om familieverbanden in stand te houden en inteelt te voorkomen. Door-dat moeders weten wie hun zonen zijn, weten ze ook dat ze zich met die mannetjes beter niet kunnen voortplanten. Dat ze dit soms toch doen, komt niet omdat ze dat willen, maar omdat de omstandigheden ze geen keuze laten. “De cognitieve vaardigheden van onze huisdieren begrijpen, is heel belangrijk voor het welzijn van de dieren en voor het creëren van de best mogelijke leefomstandigheden,” stelt onderzoeker Alan McElligott van de Queen Mary Universiteit. “Zeker als ze zo’n goed geheugen hebben.”

Arca Net verzamelt 600 loca-ties met zeldzame rassen

Wie eens een keer in het buitenland een leuke boerderij wil bezoeken: Arca Net, het Europese netwerk van houders

van zeldzame rassen, telt inmiddels zeshonderd locaties. Al deze locaties zijn voor het publiek toegankelijk.Belangstellenden kunnen op www.arca-net.info op zoek gaan naar een interessante locatie, zoals een boerderij met Manga-litza varkens. Houders van zeldzame dierrassen, maar ook telers van zeldzame plantenrassen komen voor in 46 landen, van IJsland tot Malta en van de Azoren tot aan de Kaukasus. Een handige map toont alle vindplaatsen, inclusief informatie over verblijfsmogelijkheden en producten die er worden verkocht.

Wiki over processierupsNieuw op de website: een wiki over de gevaren van de

processierups voor dieren. Paarden en andere grazers lopen een groot risico als ze in een wei verblijven waarlangs eiken staan die in bezit zijn genomen door de processierups. Niet alleen het directe contact met de brandharen van de rups levert gevaar op voor de gezondheid van de dieren, maar ook het indirecte contact via besmet hooi. Lees meer op www.levendehave.nl/kennisbank/paarden/verwondingen-door-eikenprocessierups.

Tweede Kamer wil taken weghalen bij GD

Overheidstaken, zoals de controle op diergezondheid, moeten weer terug naar de overheid. De Gezondheidsdienst voor Dieren, die deze taak nu uitvoert, moet een andere opzet krijgen, vindt een meerderheid van de Tweede Kamer.

Een motie van deze strekking van SP-er Henk van Gerven is door de Tweede Kamer aangenomen. Aanleiding is de rol van de GD bij de aanpak van de Q-koorts epidemie. De dienst zou belangrijke informatie niet tijdig genoeg naar buiten hebben gebracht.De GD was ooit een samenwerkingsverband tussen overheid en

veehouders, maar is volledig geprivati-seerd. Het bedrijf heeft één aandeelhouder: de Stichting Beheer Gezondheidsdienst voor Dieren, waarin vertegenwoordigers zitten van LTO Nederland, de Nederlandse Organisatie voor de Pluimveehouderij en de Nederlandse Zuivel Organisatie. Van Gerven vindt het onwenselijk dat binnen deze structuur overheidstaken worden uitgevoerd omdat er sprake zou kunnen zijn van belangenverstrengeling.

pag 6

(advertentie)

Campagne 'Ik zorg goed voor mijn paard' van startEen nieuwe voorlichtingscampagne ‘Ik zorg goed voor mijn paard! Wat doe jij?’ van de Sectorraad Paarden moet bijdragen aan meer

kennis over het welzijn van paarden.

De campagne vraagt aandacht voor dit thema via een website, posters en social media. Anky van Grunsven is één van de boegbeelden van de campagne. De nieuwe website www.voorkompaardenleed.nl informeert over de juiste verzorging van een paard. Paardenliefhebbers kunnen de campagne volgen en delen via facebook.com/voorkompaardenleed en met #voorkompaardenleed. De posters zijn gratis en kunnen via de website worden aangevraagd. De campagne is een vervolg op de Gids voor Goede Praktijken, die sinds vorig jaar een aantal praktische richt-lijnen voor paardenwelzijn onder de aandacht brengt. Later dit jaar - op Werelddierendag - verschijnt er een glossy over het welzijn van paarden. Deze glossy is een samenwerkingsproject van het Nederlands Hippisch Kenniscentrum, de Sectorraad Paarden en Levende Have.

Zwartbles Fokkersgroep sluit zich aan bij platformDe Zwartbles Fokkersgroep heeft zich aangesloten bij het Platform Kleinschalige Schapen- en Geitenhouders (KSG). Daarmee schaart de fokkersgroep zich onder een groot aantal stamboeken dat via het platform overleg voert met overheid en andere instanties.De leden van de bij het platform aangesloten stamboeken houden dieren niet primair voor het winstoogmerk. Dat is een van de redenen waarom het Nederlands Zwartbles Stamboek (NZS) zich – in tegenstelling tot de Zwartbles Fokkersgroep - nog niet heeft aangemeld. Het NZS past volgens voorzitter Jaap Koekoek minder goed bij dit Platform. “De Zwartbles is een hobbyschaap, maar ook een economisch schaap. Het ras beschikt over goede eigenschappen als slachtlammoe-derdieren. Kruisingen met Texelaars of Blue du Maine geven uitstekende dieren. Het merendeel van onze leden is hobbyist, maar er zijn er ook met meer dan honderd schapen.” Meer over de Zwartbles en de verschillen tussen de Zwartbles Fokkersgroep en het NZS op pagina 12, 13 en 14

corr

ie c

orne

t

Patrick Beerens en Corrie Cornet

lazen de oproep bij het artikel “Wat de geit gelukkig maakt” in het aprilnummer van Levende Have en stuurden een mooie foto van hun zelf-gemaakte klim- en schuilgelegenheid annex kippenhok. “Aan het toestel hebben we meerdere bezemkop-pen bevestigd op verschillende hoogtes, zodat alle geiten goed kunnen schuren. Ook hebben we een veeborstel die kan ronddraaien. Daar wordt dankbaar gebruik van gemaakt.” Heeft u ook een fraaie klim- of schuilgelegenheid voor de geiten? Doe mee aan de fotowedstrijd en stuur een foto naar info@levendehave.nl. In een van de komende nummers maken we een overzicht. De leukste wordt beloond met het boek Geiten van Hans Schippers ter waarde van €17,95.

Fotowedstrijd klimtoestellen voor geiten

pag 7 Levende Have magazine voor hobbydierhouders

Will-power grootste mini-ezelfokkerij van de Benelux

Verliefd op aandoenlijke schepseltjes

’Groot zijn in klein’ is het motto van Willemien van Oers en Nico Pater. Een

uitspraak waarachter een hele dierenwereld schuil gaat. Het lijkt alsof het allemaal voor de hobby is, maar “Willpower” staat als bedrijf ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. “Het is een hobbybedrijfje”, verduidelijkt Wil-lemien. Toch duidt de naam van de onderne-ming op ambitie. “We richten ons niet op het grote publiek, maar wel op de liefhebbers die oog hebben voor kwaliteit en graag iets moois en uitzonderlijks willen bezitten”, zegt ze. Om er vervolgens aan toe te voegen: “Wij zien onze dieren niet als werk maar als onze vrienden. Ik wil wel een beetje met ze kunnen blijven knuffelen.”

Geduld “Mijn ouders hadden een boerenbedrijf. Daar is de liefde voor dieren mij met de paplepel inge-geven”, vertelt Willemien. “Dat is iets wat je bij-blijft en je nooit meer uit je hoofd kunt zetten. Jaren later, toen we op de voormalige boerderij van mijn ouders kwamen te wonen, wilden we een aantal dieren aanschaffen. Nadat we wat schapen en geiten hadden hadden gekocht, zagen we voor het eerst de mini-ezels. We waren gelijk verliefd op deze aandoenlijke schepseltjes. Deze waren veel gemakkelijker te houden en te verzorgen dan grote paarden. We moesten nog wel even geduld hebben, want er waren er nog niet zoveel in Nederland en er was een wachtlijst.” Eind 2007 kregen ze hun eerste twee ezels. “Een hengst hadden we ook al op het oog. Het

De grootste mini-ezelfokkerij van de Benelux bevindt zich in Schijf, waar Willemien van Oers en Nico Pater op drie hectare ruim dertig ezeltjes houden. En dat niet alleen. De “aandoenlijke schepseltjes” worden omringd door alpaca’s, miniatuur paarden, mini-Shetlanders, kalkoenen, muskuseenden, emoes, Kameroenschapen, Nubische geiten, pauwen en damherten.

pag 16

Tekst: Jinke HestermanFoto’s: Eigen foto

leek ons mooi om zelf een veulen te fokken. Dat werd in de zomer van 2009 geboren. Een prachtige ervaring. Dit was waar we naar op zoek waren. Het smaakte naar meer.” Zo kwamen ze in 2010 ertoe twee jonge merries te importeren uit Amerika. “Er is niets spannen-der dan met een lege trailer naar Schiphol te rijden, in de wetenschap dat deze op de terug-weg gevuld zal zijn met een aantal prachtige ezels”, aldus Willemien. Omdat ze nog een aantal veulens wilden, gingen ze op zoek naar drachtige merries. Die vonden ze uiteindelijk in Amerika. “Het eerste veulen verwachtten we al binnen vier maan-den na aankomst in Nederland. We hebben toen onze fokkerij “Will-power” officieel laten registreren. Vanaf het begin was het streven een zo perfect mogelijke mini-ezel te fokken. Natuurlijk zijn welzijn en een goede gezond-heid het meest belangrijk. Maar we wilden ook de grootste mini-ezelfokkerij van de Benelux worden. Daarin zijn we geslaagd.” Verhouding Bij een zo perfect mogelijke mini-ezel verhou-den hoofd, lichaam en achterste zich tot elkaar als een derde, een derde en een derde. Die ide-

Kennis over ezelsEzels, zo ook mini-ezels, stellen bijzondere eisen aan verzorging, voeding en huisves-

ting. Veel daarover is te vinden op www.levendehave.nl. Inclusief het diergeneeskundig

memorandum over de ezel. Bijzonder aan de mini-ezel is dat ze geen volle kruiwagens,

maar meer volle emmers aan voer nodig hebben, aldus Willemien van Oers. Dat voer

bestaat hoofdzakelijk uit hooi met een beetje muesli/brok. “In de zomer lopen ze beperkt

op de weilanden. Je moet voorkomen dat ze te dik worden. Een ezel is wel een gras-eter

maar zeker geen grasmaaier. In de winter geven we ze wat extra wortelen en appels.”

Ongeveer vier keer per jaar komt de hoefsmid om de hoeven te bekappen. Speciale

kennis van de ezelhoef is vereist. Zo moet ook de dierenarts wel iets weten van de

bijzondere kenmerken van de ezel. Bovendien is het prettig als de dierenarts over kleine

handen beschikt. Die komen namelijk goed van pas bij inwendig onderzoek van de

mini-ezel.

“Mini-ezels bezitten het aanhankelijke van een New Foundlander, de gelatenheid van een koe, het uithoudingsvermogen van een muildier, de moed van een tijger en een intelligentie die slechts iets

minder is dan die van de mens”

(Mr. Green, de Amerikaan die de eerste ezels uit het Middellands Zeegebied importeerde).

pag 17 Levende Have magazine voor hobbydierhouders

Aan deze rubriek werkten mee: Jorick ten Brinke, Jinke Hesterman, Marion van ’t Land, Jan Smit, Anne-Marie Walraven. Eindredactie: Marion van ’t Land. Foto’s: Jan Smit/Dierenbeeldbank.

Ezels leven van oorsprong is deso-late gebieden waar nauwelijks voedsel is. Ze leven welis-waar in troepen, maar daarbinnen bewegen ze zich nogal solitair en op flinke afstand van elkaar. Alleen zo kan elke individuele ezel aan voldoende eten komen. Door het luide gebalk, dat meestal een kleine halve minuut aanhoudt en maar liefst drie kilometer ver kan dragen, houdt een ezel contact met alle andere ezels in de wijde omtrek. Zijn gevoelige, lange ezelsoren zijn heel geschikt, naast het koelen van het bloed, voor het opvangen van verre geluiden.

APT bij ziekteBij verdenking van ziekte is het handig om de ademhaling (A), de pols/hartslag (P) en de temperatuur (T) van het

betreffende dier te meten en die te verge-lijken met de waarden zoals ze behoren te zijn (zie onder de ver-schillende diersoorten op www.levendehave.nl/kennisbank). Doe dat altijd in de boven-staande volgorde: APT. Bij de stress die ontstaat door het

hanteren van het dier versnelt de ademhaling als eerste, daarna de pols en als laatste de temperatuur. Een verkeerde volgorde bij de metingen kan een vertekend beeld van de situatie geven.

Boos van berigheidNa het spenen van haar biggen kan een voorheen heel rustige en vriendelijke zeug binnen een paar dagen veranderen in een luidruchtig en agressief beest. Dat is niet omdat ze haar kleintjes zo mist – hoewel dat mogelijk ook meespeelt – maar vooral omdat ze op dat moment superberig is. Binnen een week na het spenen, gemiddeld met vijf dagen, is een zeug op haar allervruchtbaarst. De karakterveranderingen die een zeug bij ‘normale’ berigheden ver-toont, zie je bij haar speenberigheid in zeer verhevigde vorm terug.

Gillen, bijterig gedrag, tegen je op springen, (schijn)aanvallen; het kan allemaal voorkomen. Laat een speenberige zeug maar gewoon een paar dagen met rust. Check wel of er geen medische verklaring voor haar boosheid is. Melkklier- en baarmoederontsteking komen nogal eens voor na het spenen. Zijn er verkleuringen of verdikkingen te zien of te voelen op kling of spenen, komt er stinkende of troebele afscheiding uit de vulva, oogt de zeug koortsig, trekt ze zich terug? Bij twijfel: raadpleeg de dierenarts.

Bloedige en onbloedige castratieBij de castratie van mannelijke dieren, zoals bokken en rammen, is er keuze tussen de zogenoemde bloedige en onbloedige methode. Bij onbloedige castratie worden de bloedvaten die de testikels van bloed voorzien onder verdoving met een kneustang afgeknepen. De bloedtoe-voer stopt, waardoor de testikels niet verder ontwikkelen en langzamer-hand verschrompelen. In de loop van enkele weken wordt het mannetje onvruchtbaar. Deze methode is vooral geschikt voor jonge dieren. Bij volwassen dieren, en bij heel jonge dieren waarbij de geslachtsdelen nog onvoldoende zijn ontwikkeld, werkt deze methode niet zo goed. Beter is

dan om de testikels operatief te verwijderen. De bloedvaten worden daarbij afgebonden om nabloeding tegen te gaan. Deze bloedige methode is ingrijpender, infectiegevoeliger en langer pijnlijk dan de onbloedige.

Paard snel oververhitIn erg warm en vochtig weer kan de lichaamstemperatuur van paar-den al bij een beetje inspanning tot een gevaarlijk niveau oplopen. Dat gebeurt bij paarden drie tot tien keer zo snel als bij mensen. Dat komt vooral doordat bij paarden een groter percentage spieren actief is bij inspanning. Daarbij komt veel warmte vrij. Zweten helpt om af te koelen, maar bij paarden verdampt maar 25 procent van het zweet effectief. Bij mensen is dat dubbel zoveel. Paardenzweet bevat bovendien vier keer zoveel zouten als mensenzweet. Die zou-ten moet worden aangevuld. Alleen water is voor een uitgedroogd paard dus niet voldoende om te herstellen. Een paard probeert zich-zelf ook af te koelen door snel en oppervlakkig adem te halen (het zogenoemde ‘panten’), maar dit werkt alleen als de omgevingstem-peratuur minstens 5 graden koeler is dan het paard zelf. Oververhitte paarden zijn gevoelig voor eiwitafbraak in de spieren, koliek, lage bloeddruk en nierfalen. Heeft een paard het erg warm en zweet het erg? Geef het water, zouten, schaduw en wind. Koel het paard met een lange douchebeurt en verwijder het door het paardenlijf opge-warmde water met een zweetmes.

Balken naar de

buren

pag 27 Levende Have magazine voor hobbydierhouders

Melkuier en vleesuierKoeien (en geiten) kunnen een melkuier of een vleesuier heb-ben. Dat geldt voor zowel melkrassen als vleesrassen. Een leeg gemolken of door het kalf leeg gedronken melkuier hangt er klein en slap bij. Het is duidelijk dat er geen melk meer in zit. Een vleesuier bevat naar verhouding veel meer bindweefsel en ziet er daardoor ook na een drink- of melkbeurt nog stevig en minder uitgemolken uit. Voor de melk maakt het weinig uit, maar het (hand)melken van een vleesuier verloopt meestal wat stroever.

Knarsetandend konijnKonijnen maken niet veel geluid, maar je hoort ze wel vaak knarsetanden. Als een konijn hard knarsetandt, heeft hij pijn of voelt zich niet lekker. Meestal kruipt het konijn dan ook een beetje gedrukt weg in een hoekje. Als een konijn daarentegen zachtjes maalt met zijn kiezen, is dat als het tevreden gespin van een kat. Het dier zegt ermee dat hij zich fijn voelt en op zijn gemak is. Hij trekt zich niet terug, maar strekt zich juist eens lekker uit. Al knarsetan-dend ligt hij languit te genieten.

Alpaca in trainingAlpaca’s zijn van nature kuddedieren en vluchtdieren. Er is veel geduld en tijd nodig om ze dingen aan te leren, en eerst moet hun vertrouwen worden gewonnen. Door hun bijzon-dere bouw moeten ze ook op andere wijze worden vastge-houden en gehanteerd dan bijvoorbeeld paarden en ezels. Zo heeft een specifiek alpacahalster altijd een hoge neusriem, omdat een alpaca alleen maar door zijn neus kan ademen. En een alpaca kan tijdens een training beter niet voor je uit lopen, omdat hij dan onvoldoende onder controle is en bij een onverwachte beweging zijn lange, dunne nek zal verdraaien. Kijk op www.levendehave.nl/kennisbank/parkdieren/trai-ning-van-de-alpaca voor een instructiefilm over het hante-ren, halstermak maken en trainen van alpaca’s.

Over het paard getildDe uitdrukking ‘Over het paard getild zijn’ geeft aan dat iemand te veel verwend of geprezen is, of te veel meevallers heeft gehad, en daardoor teveel praatjes of kapsones heeft gekregen. De uitdrukking gaat terug op de hulpjes van ranghoge personen, die hun bazen een ‘voetje’ (opstapje via de handen) gaven bij het bestijgen van een paard. Als ze daarbij iets te gedienstig een zetje mee gaven, belandde de ruiter aan de andere kant van het paard op de grond. De oorspronkelijke betekenis van de uitdrukking ‘Over het paard getild zijn’ was dan ook: ‘Iemand door te grote dienstbaarheid schade berokkenen’. Langzamerhand veranderde dat in: ‘Iemand zo ophemelen dat hij alleen maar kan (tegen)vallen’. Sinds de achttiende eeuw is de betekenis: ‘Iemand zo ophemelen dat hij verwaand wordt’.

Castratie damhertenbokDamhertenbokken worden meestal niet gecastreerd, omdat het jaar-

lijkse wisselen van gewei verstoord wordt door de hormoonveranderin-

gen die gepaard gaan met een castratie. Het gewei valt dan niet meer

vanzelf af. De bok aanhouden zonder kans op nakomelingen is wel

goed mogelijk met sterilisatie. Via een operatie wordt een stukje van de

zaadleiders verwijderd (vasectomie). De bok wordt daardoor onvrucht-

baar, maar aan zijn hormoonhuishouding verandert verder niets.

Melkuier Vleesuier

pag 28