Preview Alles over kippen februari 2013

5
Bert Mombarg en zijn achttien Nederlandse krielrassen Brabanter: parmantige kip met een eigenwijze kuif Jaargang 3 Februari 2013 Levende Have Levende Have en ander pluimvee Alles over kippen Pauwen komen tot hun recht als ze de vrijheid krijgen

description

Het magazine Levende Have is een onafhankelijk en fraai geïllustreerd tijdschrift voor de hobbymatige en kleinschalige houders van boerderijdieren. Het verschijnt zes keer per jaar. Nu met het kippentijdschrift Alles over kippen, 2 magazines voor de prijs van 1. In elk nummer 72 pagina's: verhalen en foto’s over het houden van dieren, praktische tips, adviezen van een voedingsdeskundige, dierenarts en jurist, rasbeschrijvingen, reportages en achtergrondartikelen.

Transcript of Preview Alles over kippen februari 2013

Bert Mombarg en zijn achttien Nederlandse krielrassen

Brabanter: parmantige kip met een

eigenwijze kuif

Jaargang 3 Februari 2013

Levende HaveLevende Have

en ander p

luim

veeAlles o

ver kip

pen

Pauwen komen tot hun recht als ze de vrijheid krijgen

Workshops Kippen en Konijnen Kasper Faunafood organiseert komend voor-jaar twee series workshops over de verzorging van kippen en konijnen.

Allerhande vragen over voer, verschillende rassen en huisvesting komen aan de orde tijdens deze eendaagse workshops onder lei-ding van pluimveespecialist Hans L. Schippers. Interesse in zo’n leuke en leerzame zaterdag? Ga naar www.kasperfaunafood.nl/workshops voor meer informatie, kosten en aanmelding.

Prijsvraag kippenrassen

De mail&win-actie uit het decem-bernummer van Levende Have &

Alles over kippen heeft heel wat reac-ties opgeleverd. Toch waren er maar weinig inzenders die wisten dat het bij de rassen waarbij geen naam stond ver-meld, ging om de Ko-Shamo, Groninger Meeuw, Hollandse Kriel, Sebright en Marans. Een van de inzenders had

vooral moeite met de herkenning van de Groninger meeuw. “Staartkleur van de haan en oogkleur van de dieren is op de foto niet te zien. Het zouden daarom ook Friese hoenders kunnen zijn.” Toine Leferink had ze allemaal goed en krijgt het boek Kippen, de schoonheid van 26 kippenrassen in de lage landen toegestuurd.

Ko Shamo Sebright MaransGroninger Meeuw Hollandse Kriel

Het gebruik van goede bacteriën (probiotica)

in pluimveevoer geeft de kip meer energie in de

dunne darm waardoor de afweer tegen ziekten wordt geactiveerd. Dat schrijven onderzoekers in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Animal Science.

Probiotica worden gebruikt in diervoeding om de gezondheid te bevorderen, maar de manier waarop het werkt was lange tijd niet helemaal duidelijk. Een internationaal onderzoeksteam van universiteiten in Amerika en Taiwan heeft daarom onderzocht wat de effecten zijn van probiotica. In het onderzoek onder 192 eendagskuikens zijn twee typen voer getest: één zonder probiotica en één met probiotica. Deze kuikens werden vier weken gevolgd. De onderzoekers vonden geen verschil in lichaamsgewicht en de ver-werking van het voer tussen de twee groepen. Maar de probioticagroep had wel een verminderde energieproductie in de weefselcellen van het maagdarmstel-sel, een verhoogde energieproductie in de thymus (een belangrijk orgaan in het afweersysteem) en een verhoogde algemene immuunrespons. Volgens de onderzoekers heeft de immuunrespons te maken met de energie die “over” is in de lichaamscellen in de dunne darm. Ze benadrukken echter dat het effect van probiotica in de praktijk per type houderij sterk kan verschillen.

De Rotterdamse stadsboerderij Uit je eigen stad beschikt sinds kort over Noord Hol-

landse blauwen. De bedoeling is dat er voor de ei- en vleesproductie tussen de twaalf- en zestien-honderd kippen worden gehouden.

Uit je eigen stad is opgericht door Bas de Groot, Johan Bosman en Huibert de Leede. Op een braakliggend stuk grond – een voormalig rangeer-terrein – telen ze groenten en fruit, kweken ze vissen en houden ze kippen. Alle producten worden in de boerderijwinkel verkocht. In een oude loods bevindt zich een restaurant en het nachthok voor de kippen. Stadsbewoners bewuster maken van de herkomst van voedsel – dat is de achterliggende gedachte van Uit je eigen stad. De Noord Hollandse blauwen die voor het vlees worden gehouden, zijn kruisingen afkomstig uit België. De legkippen zijn wel raszuiver. Meer informatie op de website www.uitjeeigenstad.nl.

Noord Hollandse Blauwen op Rotterdamse stadsboerderij

Probiotica geven kip meer energie in dunne darm

pag 4

Niet alleen een groot liefhebber, maar ook een toegewijd fok-ker en één van de weinige wetenschappers in Nederland die zich heeft verdiept in het fokken van kippen: Bert Mombarg uit Peize. Op zijn erf bevinden zich achttien verschillende Nederlandse krielrassen en – sinds kort – Serama’s.

Bert Mombarg heeft alle Nederlandse krielrassen

“Het is net een postzegelverzameling”

Zijn eerste kippen waren van een onbestemd ras. Bert Mombarg, zo’n vijftig jaar geleden student aan de

sportacademie in Groningen, kreeg van zijn hospita destijds toestemming om in haar tuin een kloek met kuikens onder te brengen. Het was het prille begin van een levenslange liefde, die vanaf 1973 – het moment waarop hij zich met zijn vrouw Jacqueline in Peize vestigde – kon uitgroeien tot wat je bijna een obsessie zou kunnen noemen: op hun erf kwamen uitein-delijk alle achttien nationale en regionale krielrassen. “Het is net een postzegelverzameling”, geeft Mombarg de gedreven-heid aan waarmee hij de collectie compleet wilde hebben.

“In 1976 kwamen de Drentse krielen als eerste”, vertelt hij. Daarvoor had hij al Javakrielen, maar die tellen voor de uiteindelijke verzameling niet mee. “De Drentse krielen zag ik zitten op een kippententoonstelling in de Groningse Koren-beurs. Ik vond ze mooi. De eigenaar, Jan van Hemel uit Assen, gaf me gelijk wat goede adviezen. Toen begon het. Ik ging erover lezen en merkte dat achter kippen een heel verhaal zit.”

Na de Drentse krielen deden de Groninger Meeuwen hun intrede, “net voor de tijd dat Nederlandse rassen aan popula-riteit wonnen. Toen moest er natuurlijk ook een Fries bij. Het werd een geelwit gepelde Friese kriel. Vervolgens zie je steeds meer rassen. Dan ga je ze echt verzamelen en wil je ook de mooie kippen hebben. Een van m’n laatste aanwinsten was de sabelpootkriel. Ik had niet zoveel met kippen met veren aan de poten. Die hebben maar extra zorg nodig. Maar als je ze dan toch eenmaal hebt, dan zie je hun eigen karakter en is het natuurlijk weer leuk. Z’n sabelpoot is een uiterst vriendelijke kip die wei-nig kapot maakt.”

MythevormingOverigens beschouwt hij zijn verzameling met het nodige relativerings-vermogen. Rond rassen bestaat een heleboel mythevorming, weet hij. Veel rassen zijn bij toeval ontstaan. Zijn verzame-

Tekst: Jinke HestermanFoto’s: Jan Smit / dierenbeeldbank.nl

pag 6

ling Nederlandse rassen vervult hem daarom allesbehalve met gevoelens van nationale trots. “Ik kan er behoorlijk om glimlachen”, zegt hij over het levend Nederlands erfgoed. “Als fokkers in het verleden een buitenlandse kip konden inkruisen om een ras beter te maken, dan werd dat niet nagelaten. Het zogenaamde Chaams hoen is niets anders dan een Belgische Braekel met oranjekleurige ogen. Ach, als het maar goedmoedig blijft, dan is die mythe-vorming helemaal niet erg. Maar helaas was het niet altijd even goedmoedig. De bekende pluimvee-expert Houwink was fel nationalis-tisch.”

Zijn knipoog naar raszuiverheid gaat echter niet zo ver dat hij al zijn kippen maar een beetje door elkaar laat lopen. Voor alle ras-sen heeft Mombarg eigen hokken en rennen gebouwd. Zijn verzameling vormt een goed georganiseerd geheel. De kippen worden met beleid losgelaten: zodra de moestuin klaar is voor de winter, kunnen ze om de beurt de tuin in. “Aan kippen heb je niet zoveel werk”, zegt hij. In zijn situatie gaat dat zeker op. “Bert is geen ochtendmens”, verklaart zijn vrouw. Zij doet ’s morgens de ronde langs de hokken en voorziet alle kip-pen van voer en vers water. Dat gaat natuurlijk een stuk makkelijker als alles goed georganiseerd is. Het moet gezegd:

Bert heeft de hokken doelmatig ingericht. Onder de zitstok-ken bevinden zich mestbakken, ter grootte van een krant. “Zo’n krant kun je geregeld afvoeren. Het strooisel in het hok blijft daardoor droger”, merkt hij op. Dat is niet alleen mak-kelijk voor de verzorger, het is ook hygiënischer. Hoewel Bert Mombarg toch aardig wat kippen huisvest, komt de geur je op het erf niet tegemoet. KeurenEr was een tijd dat hij zes of zeven keer naar per jaar een tentoonstelling ging. Maar dat doet hij nu niet meer. “Ik heb alles al een keer gewonnen”, zegt hij zonder opscheppen. “Ik ga nu hooguit een of twee keer per jaar.” Wel treedt hij nog geregeld op als keurmeester. “Zo’n dag is heel gezellig. Je bent te gast op de feestdag van een club. Het keuren vind ik nog steeds leuk. Het is een test van mijn eigen kennis. Er was een keer op de Noordshow een baardkuifhoen dat ik erg mooi vond. Na overleg met een collega heb ik dat hoen een U gegeven. Dat staat voor Uitstekend. Toen bleek dat dit hoen dagkampioen van de dwerghoenders werd. Dat streelde me wel. Ik had het kennelijk goed gezien.”

Veel ontwikkeling zit er niet in het pluimveewereldje. Mom-barg kan het weten. Hij schreef een historisch-sociologische

vlnr. Hollands kuifhoen, Hollandse kriel, Twents hoen, Groninger meeuwen met Friese kriel en Hollands hoen

pag 7 Alles over kippen en ander pluimvee

Gekweekte ganzen kun-nen, - als gevolg van invloeden in voeding, erfelijkheid, snelle groei of warmte - symp-tomen vertonen waarbij het lijkt alsof de vleugel is omgeklapt. Deze sluit dan aan de onder-kant niet aan

op het lichaam, maar hangt slap naar beneden, terwijl het uiteinde van de vleugel naar buiten omgeklapt lijkt te zijn. Hier is sprake van een zogenaamde steekvleugel, die vooral bij de zwaardere ganzenrassen nogal eens voorkomt. De oorzaak is onbekend en het verschijnsel op zich is onschuldig, maar oogt natuurlijk niet zo mooi. De steek-vleugel is te verhelpen door, wanneer in de ruiperiode de nieuwe slagpennen weer gaan groeien, de vleugel in de goede stand te zetten door de slagpennen met Leukoplast aan elkaar te binden. Binnen een paar dagen zit de vleugel weer goed.

Parelhoenders, hen of haan?

Parelhoenders, met hun geinige gestippelde verenkleed, vormen in het voortplantingsseizoen het liefste koppeltjes. Meerdere koppels kunnen bij elkaar gehouden worden en ook een haan met een paar hennen gaan goed samen. De hen broedt haar relatief kleine eieren in een broedperiode van circa 25 dagen uit en brengt kuikens met een al even opval-lend verenkleed voort. Vervolgens blijkt het zelfs voor kenners lastig te onderscheiden welke dieren vrouwelijk dan wel man-nelijk zijn. Gewoonlijk zijn de hennen iets groter en zwaarder dan de hanen, hebben ze kleinere kopversierselen en zijn ze wat horizontaler van bouw. De lellen van het haantje zijn vaak groter en boller dan die van het hennetje.

foto

: ww

w.k

oken

voor

pape

gaai

en.n

l

SmaakpapillenWist u dat een kip maar 24 smaak-papillen heeft en ( ter vergelijking) sommige papagaaiensoorten er wel 300 tot 400 hebben, terwijl een mens er 9.000 mag tellen?Kippen kunnen ruiken en proeven; de tastzin van de snavel kan worden vergeleken met die van onze lippen en tanden. Bij het bepalen of een kip iets wel of niet verorbert, spelen deze zintuigen de belangrijkste rol. Volwassen kippen hebben dan wél weer twee keer zo veel smaakpap-pillen dan kuikens, maar dat aantal vermindert naar gelang de kip ouder wordt. Bij de smaakzin speelt het kippenspeeksel een belangrijke rol. Een kuiken met een vitaminetekort ( vooral de vitamines A en Zink ) heeft nóg minder smaakzin, omdat er hierdoor minder speeksel wordt geproduceerd.

Mjam, lekkere hapjes!Zaden, granen en peulvruchten in ontkiemde vorm zijn een heerlijk hapje voor kippen. Doordat deze kiemen vol zitten met bevatten namelijk veel vitaminen, eiwitten, enzymen en sporenelementen vormen ze een smakelijk én gezond kippens-nackje. En ze zelf maken gaat heel gemakkelijk: doe de zaden, peulvruchten of granen bijvoorbeeld in een grote glazen pot, die luchtdoorlatend afgedekt wordt met een stukje stof en een elastiekje. Laat de zaden eerst 24 uur weken in water en doe ze vervolgens in de pot, die bij voorkeur wordt weggezet op een donkere plaats. Peulvruchten ontkiemen overigens sneller dan granen. De voedingswaarde is op zijn hoogst, als de zaden nèt ontkiemd zijn.

Steekvleugels ganzen

pag 12