Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in...

78
KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 1 Preventie van Legionella in installatiesCedubo studiedag 2017 Dinne Karla WTCB-CSTC-BBRI Labohoofd Microbiologie en Gezondheid

Transcript of Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in...

Page 1: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 1

“Preventie van Legionella in

installaties”

Cedubo studiedag 2017

Dinne Karla

WTCB-CSTC-BBRI

Labohoofd Microbiologie en Gezondheid

Page 2: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 2

I. Legionella - Legionelllose –

Veteranenziekte - Legionnaires ziekte

Legionellose is een bacteriële infectieziekte,

Gekend sinds de epidemie in 1976

Legionnaires ziekte - legionellose - veteranenziekte

België ontdekt de legionnairesziekte▪ in Wallonië : juni 1999

▪ in Vlaanderen : november 1999

Wat?

Page 3: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 3

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte - Legionnaires ziekte

Veroorzaker van de Veteranenziekte is eenbacterie , aanwezig in het water,

Legionella pneumophila (L.pn.),

van de familie der Legionellaceae

• Met 49 species en 64 sérogroupes,

• L.pn. Is verantwoordelijk voor 98% van de legionelloses

Page 4: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 4

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte - Legionnaires ziekte

◘ Bacterie is alom aanwezig in

waterig milieu,

◘ Met facultatieve intracellulaire

ontwikkeling

◘ In vitro, is dit een zeer

veeleisende bacterie: ze groeit

enkel op een speciale

voedingsbodem

Trage groei : 3-4 dagen tot

10 dagen

◘ Legionella pneumophila

verantwoordelijk voor de grootste

aandeel in infecties.

L. pn sg 1 tot 15

90% van de legionelloses zijn te

wijten aan Legionella pneumophila

serogroupe 1

Legionella

Legionella species

Pathogeen

(L. Bosmanii, L. anisa, L.

L.micdadei,…)

Niet-pathogeen

Legionella pneumophila

Sg 1-15

Page 5: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 5

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte - Legionnaires ziekte

◘ Ook een twintig-tal Legionella species zijn gekend als

pathogeen voor de mens → Andere dan Leg pneumophila

waaronder:

L. anisa, L. bozemanii, L. cincinnatiensis,

L. dumoffii, L. feeleii, L. gormanii, L. jordanis,

L. longbeachae,

L. micdadei (Pittsburgh Pneumonia Agent),

L. oakridgensis, L. parisiensis, L. tucsonensis

en …

5Analyse de Leginella 29.05.07

Page 6: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 629/05/2007

Légionelles et légionelloses

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte - Legionnaires ziekte

Wijze van besmetting

a. Via inademing: besmetting van de luchtwegen is de enigebesmettingsroute die momenteel is aangetoond. Legionella bacteriën kunnen binnendringen in de alveolaire macrofagen.

infectie:

door inademing van

kleine waterdruppels

(3 à 5 µm)

die Legionella bevatten

dringen door tot in de alveolen

Page 7: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 7

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte - Legionnaires ziekte

3. Wijze van besmetting?

b. De besmetting door « Micro-aspiratie » staat

ter discussie bij patienten met een « foutieve

alimentaire route = verslikken in besmet water »

c. Geen besmetting van persoon tot persoon

d. Geen besmetting via handcontact

e. De patient wordt niet in isolatie gesteld

Page 8: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 8

I.Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte-Legionnaires ziekte

Legionella kan tot verschillende infecties

leiden - aangeduid als legionelloses-

met als voornaamste ziektebeelden:

◘ De Pontiac-koorts

◘ De veteranenziekte of legionairsziekte

Meldingsplicht voor de ziekte,

echter « meldingen / aantallen onderschat ».

Page 9: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 929/05/2007Légionelles et légionelloses

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte - Legionnaires ziekte

Ziektebeeld Legionellairesdisease

Pontiac Koorts

incubatie 2 à 10 dagen 1 à 2 dagen

symptomen Koorts, rillingen, hoest, spijsverterings-problemenneurologischeproblemen

Pneumonie

Koorts

mortaliteit 10 à 15%

(20 à 40 % bijgehospitaliseerdepersonen)

Spontane genezing

na 2 à 5 dagen

Page 10: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 10

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte - Legionnaires ziekte

mannen ~3 x meer gevoelig dan vrouwen;

Oudere personen (> 50 jaar);

rokers;

Grote alcohol verbruikers;

Personen met een chronisch ziektebeeld Nier insuffitientie, luchtwegaandoeningen of hartaandoeningen,

diabetes, kanker, bloedziekten, AIDS

Personen met een verzwakt immuunsysteem Personen met chemotherapie, corticotherapie of andere

immuunonderdrukkers;

Personen die recent een chirurgische ingreep hebben

ondergaan

Risico personen zijn:

Page 11: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 11

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte-Legionnaires ziekte

Bron

Aantal bacteriën

Transmissie

Gevoelgheid van de persoon

Geen vaccin: dus blootstelling beperken

Parameters Infectie ?

Page 12: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 1229/05/2007

Légionelles et légionelloses

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte-Legionnaires ziekte

◘ Het sterftecijfer stijgt naarmate

Bron nosocomiaal is

Personen ouder zijn en/of

Andere verzwarende factoren bijdragen

(immunodepressie ).

Légionellose : Mortalité rapportée EU/EEA 2012

Page 13: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 13

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte-Legionnaires ziekte

ISSO-studie Nederland

September 2017

Normwaarde NL:

100 kve/l

Page 14: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 14

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte - Legionnaires ziekte

Principes van epidemiologische onderzoeken:

Besmetting : Classificatie van het ziektepatroon:

nosocomiale Legionellose

verwant met reizen

communautair of domestic

De plaats van besmetting tracht men te achterhalen,

Dit vraagt een enquete naar de plaatsten waar de zieke is

verbleven tot 10 dagen vóór de eerste symptomen.

Page 15: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 15

I. Legionella - Legionellose –

Veteranenziekte - Legionnaires ziekte

Legionellose in Europa : enkele aantallen

2012 : 5852 gemelde gevallen van legionellose

in de EU + Ijsland + Noorwegen

>50 jaar : 79%

Man/Vrouw Ratio : 2.5

Mortaliteit: 9%

Community-acquired Travel associated Healthcare facilities

69% 20% 8%

Page 16: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 16

Reported cases and notification rates of Legionenaires’disease per million by reporting country, EU/EEA 2012

Page 17: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 17

II. De ecologie van Legionella

Legionella spp.

Is een bacil, Gram negatief, strict aëroob, niet

sporulerend

Natuurlijke Habitat: waterminnende bacterie

komt voor in water en in de vochtige bodem.

Optimale groeitemperatuur: tussen 25°en 45° C

Deze bacterie kan zich vermenigvuldigen binnen

andere cellen waaronder vrije amoebes en

humane macrofagen

intracellulaire facultatieve parasiet.

Page 18: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18

Legionella spp. Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

waterige en vochtige milieu’s zowel als in artificiële waterpartijen.

Natuurlijk : beken, meren, rivieren, potgrond, compost, etc.

Artificieel : stomend water, stagnerend water, afvalwater,thermaal water,

wtaerputten, sanitair water systemen (warm en koud water), kranen,

douchekoppen,

Koeltorens, bevochtigingssystemen, verdampers, decoratieve fontijnen,

bubbelbaden (jacuzzi, spa, whirlpool),

Industriële waterkoeling (vb bij draaibanken), circuits met recyclage van water,

industriële installaties met sproeikoppen en systemen voor luchtwassing (dat

aérosolen kan produceren vb in de papierindustrie), etc.

Page 19: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 19

II. De ecologie van Legionella

• Samengevat: Legionella spp. worden algemeen

genomen teruggevonden in een lage

concentratie in verschillende

natuurlijke waterige en vochtige milieu’s.

• Daarentegen, vindt deze bacterie zeer

gunstige groeicondities terug (voor actieve

vermenigvuldiging) in de artificële

watersystemen, gecreeerd door de mens.

Page 20: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 20

II. De ecologie van Legionella

Collectieve risicofactoren:

Verblijf op plaatsten met een collectieve

waterinstallatie met mogelijks risico op contaminatie.

▪ Risico-installaties: Hospitalen, RVT, Hotels, Campings,

Thermen,…

Koeltorens wiens pluim Legionella bacteriën

kilometers ver kunnen meevoeren.

Het risico binnen individuele woningen is moeilijk in te

schatten:

ook hier het belang van een goed onderhoud: ontkalken

douchekoppen, kranen,…

Page 21: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 21

II. De ecologie van Legionella

Groeifactoren:

◘ Aanwezigheid van nutrienten: ijzer, calcium, koolstof (AOC), mangaan, magnesium,…

deze nutriënten zijn van nature aanwezigin het water.

◘ Aanwezigheid van een “habitat” : afzettingen

Slib, kalk, corrosieproducten

Biofilm

Stagnerend water

Page 22: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 22

Légionelles et légionelloses

~100µm

décrochement

Biofilm:

Page 23: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 23

Legionella : temperatuur !!

Slaap

toestand groei afsterven

vermenigvuldigingsgraad

reg

ress

iegra

adVerdubbelingstijd in idealecondities:

•Cultuur: 4h

•Natuurlijk milieu: 20 à 70h

Page 24: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 24

II. De ecologie van Legionella

Groeifactoren:

Legionella spp. hebben de mogelijkheid om zich

te vermenigvuldigen binnen vrije amoebes Zij gebruiken deze micro-organismen als bron van enzymes en

voedingssubstanties.

▪ vb. Acanthamoeba, Naegleria, Echinamoeba, Hartmannella,

etc

▪ Beschermd door de biofilm en de kystes gevormd door de

amoebes, kan Legionella spp. grote variaties weerstaan aan pH

en temperatuur.

▪ Binnen deze omstandigheden weerstaat Legionella ook aan de

biociden

Legionella spp. krijgt zo de kans om

zich te vermenigvuldigen in verschillende waterige milieu’s

zich goed kan handhaven bij klassieke maatregelen voor

desinfectie.

Page 25: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 25

29/05/2007 Légionelles et légionelloses

Page 26: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 26

II. De ecologie van Legionella

Te noteren : de toegelaten restconcentratie

chloor in België voor een continue desinfectie

van drinkwater (≤ 0,2 mg/L vrije chloor) voldoet

niet voor het elimineren van Legionella spp.

Zelfs in ideale omstandigheden is de groei van

de Legionella bacteriën traag:

Verdubelingstijd ~ 4 uren.

2–4 dagen incubatie voor groeiinitiatie op een

aangepast voedingsmedium in labo

(ter vergelijking: tijd voor vermenigvuldiging voor Escherichia

coli is 20 minuten, de eerste kolonies worden zichtbaar na 12

uren).

Page 27: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 27

III. Regelgeving / Aanbevelingen

1. Inleiding

1. Federale regelgeving

2. Federale aanbevelingen

2. Regionale regelgeving: Overzicht

3. BBT Vlaanderen

Page 28: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 28

III. Regelgeving / Aanbevelingen

1. Inleiding

Legionella pneumophila : grenswaarden

Geen wetenchappelijk onderbouwde

« risico-concentratie » voor Legionella pneumophila

in water.

Aanbeveling Hoge Gezondheidsraad :

« L.pn.< 1000 KVE/l: risico verwaarloosbaar,

behalve voor hoog risico patienten

(transplantaties, kanker, …) »

Page 29: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 29

III. Regelgeving / Aanbevelingen

1. Inleiding

België :

◘ Volksgezondheid = deels competentie van de

gemeenschappen/ regio’s.

◘ Verschillen zijn dus mogelijk.

Page 30: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 30

III. Regelgeving / Aanbevelingen

2. Legionella: Federale regelgeving

“Koninklijk Besluit “ Biologische agentia” van 4 augustus 1996

(Codex Titel V, hoofdstuk III)

Het “KB van 4 augustus 1996” betreffende de bescherming van de

werknemers tegen de risico’s bij blootstelling aan biologische

agentia op het werk”, met bijhorende wijzigingen,

heeft tot doel om de gezondheid van de werknemers te vrijwaren

tegen risico’s veroorzaakt door biologische agentia op de werkplek.

L. pneumophila behoort tot groep II,

kan ziekte van de werknemer veroorzaken

◘ Uit een risicoanalyse moet blijken of er een risico is voor de

gezondheid van de werknemers. De preventieprincipes blijven

gehandhaafd, maar hier bestaat er geen lijst met grenswaarden.

Page 31: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 31

III. Regelgeving / Aanbevelingen

2. Legionella: Federale aanbevelingen

Page 32: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 32

III. Regelgeving / Aanbevelingen

2. Legionella: Federale aanbevelingen

◘ Hoge Gezondheidsraad (HGR/CSH)

◘ https://portal.health.fgov.be

« Legionella » als zoekterm

◘ Aanbevelingen

• Primaire preventie:

▪ Beheersplan

▪ Opbouw installatie volgens de codes van goede praktijk

▪ Temperatuurscontrole productie op 60°C; minimum 50 à

55°C in de leidingen

▪ Onderhoud van de boilers, kranen, koeltorens

Secundaire preventie:

= na vaststellen van een legionellose

Page 33: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 33

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3. Legionella: Regionale regelgeving

Regio Regelgeving Inhoud

Brussels HoofdstedelijkGewest

l’arrêté du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale du 10 octobre 2002

(M.B. 08/11/02) bepaalt exploitatievoorwaarden voorzwembaden

Openbare zwembadenEis: controle van de douches op aanwezigheid van Legionella pneumophilaMinimum 1x per jaar.

Douches voorzien van water van de openbare distributieAanbeveling: Productie sanitairwarmwater > 60°CMengen met koud water, zo dichtmogelijk bij de verdeling van het water voor de douches

+ eveneens eisen terug mbtde legionella problematiek in de exploitatie / milieuvergunning

Voor koeltorensVoor thermenVoor publieke zwembaden

Page 34: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 34

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

Regio Regelgeving Inhoud

Régionwallonne

différents arrêtés du Gouvernement wallon du 13 juin 2013 (M.B. 12/07/13) fixant les conditions sectorielles relatives aux bassins de natation

Piscines publiques:L’eau chaude des douches provient d’une installation de chauffage de l’eau portant la température de celle-ci à au moins 65°C. Le mélange éventuel avec l’eau froide s’effectue le plus près possible de la distribution d’eau des douches.L'exploitant élabore un plan de gestion pour toutes les alimentations en eau chaude sanitaire

le niveau de vigilance : 1000 UFC/l de Legionellapneumophila d’eau sortant des douches impose 2 contrôles par an, à six mois d’intervalle

Les mesures de prévention reposent sur- des mesures de température - des campagnes d'analyse des Legionellapneumophila dans chacun des réseaux d'eau chaude sanitaire - en fonction de l'analyse de risque visée à l'article 23, le circuit d'eau froide.Plan d’intervention reprenant les actions correctrices à mettre en place en cas de dépassement du niveau de vigilance

Page 35: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 35

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

Regio Regelgeving Inhoud

Régionwallonne

Les points de prélèvement sont déterminés selon une stratégie d'échantillonnagequi tient compte du nombre de points d'usage à risque.

Les points de tirage d'eau les moins utilisés et les plus éloignés de la production d'eau chaude sanitaire seront prioritaires pour l'échantillonnage.

Deux séries de prélèvements sont effectués: • la première série sans écoulement

préalable et• la seconde après un écoulement de l'eau

de 2 à 3 minutes dans le but de surveiller l'état de contamination du réseau

Les mesures de prévention sont menées régulièrement par l'exploitant, même si la présence des Legionella pneumophila n'est pas détectée au sein de l'établissement

les installations de refroidissement par dispersion d'eau dans un flux d'air

on retrouve des mesures en lien avec cette problématique dans les permis d’environnement

Page 36: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 36

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

Vlaanderen:

◘ Hoog risico

inrichtingen:

◘ Publiek toegankelijke

inrichting gericht op

behandeling, verzorging

of huisvesting van

gevoelige personen↓

◘ ernstige immuunsuppressie, kanker,

ernstig nierleiden,aids, chronisch

longlijden, diabetes,

◘ personen > 65j, rokers

Legionellabesluit:

◘ Matig risico

inrichtingen

◘ Publiek toegankelijke

inrichting met collectieve

warmwatervoorziening

(voor ≥ 15 personen)

Page 37: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 37

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

Regio Regelgeving Inhoud

VlaamseRegio

Legionellabesluit: Besluit van de Vlaamse Regeringbetreffende de preventie van de veteranenziekte op publiektoegankelijke plaatsen(9 februari 2007 /M.B. 04/05/07)

Bepaalt eenduidige aanpak voorinstallaties met een matig en hoogrisicoMatig risico:Verhoogde waakzaamheid30% > 10.000kve/l Leg pn,Melding 30% > 100.000kve/l Leg pn

Best Beschikbare Technieken (BBT) voor Legionella –beheersing in nieuwe sanitaire systemen www.emis.vito.be(april 2007) → in herziening

Addendum BBT studie Legionella(23 juni 2016)

Hoog risico: - Waakzaamheid 1000 kve/l Leg pn- Verhoogde waakzaamheid: Leg pn

30%: 10.000kve/l 3x zelfde punt :10.000 kve/l

- Met melding 10.000kve/l:

bij 3x opeenvolgende campagne3 x zelfde punt

30% > 100.000kve/l

Page 38: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 38

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

◘ Vlaanderen Legionellabesluit

◘ Preventie Legionella : BASIS Temperatuursbeheersing

Beheersmaatregel = maatregel die toelaat de groei van de

Legionella kiemen te verhinderen of ze af te doden door de

temperatuur het water buiten het interval 25°C en 55°C te

houden

Tappunten regelmatig gebruiken ADDENDUM : Wekelijks

In alle hoog-risico instellingen moeten:

▪ de watervoorzieningen gebouwd en geëploiteerd worden volgens de

BBT,

▪ Conformiteitsattest (eindverantwoordelijke

ontwerp/plaatsing/utbreiding : ieder voor zijn bijdrage)

▪ alle waterinrichtingen beschikken over een beheersplan, specificatie

van genomen maatregelen in register opnemen

Page 39: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 39

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

◘ Vlaanderen Legionellabesluit

◘ Preventie Legionella : BASIS Temperatuursbeheersing

In alle matig-risico instellingen moeten:

▪ de watervoorzieningen gebouwd en geëploiteerd worden volgens de

BBT,

▪ alle waterinrichtingen beschikken over een beheersplan, specificatie

van genomen maatregelen in register opnemen

▪ Conformiteitsattest (eindverantwoordelijke

ontwerp/plaatsing/utbreiding : ieder voor zijn bijdrage)

▪ Uitzondering: Indien minder dan 40 personen blootgesteld per dag:

▫ Geen beheersplan vereist, geen conformiteitsattest,

▫ Wel WWproductie 60°C, jaarlijks onderhoud (aan te tonen)

▫ Indien WWproductie < 60°C: informeren gebruikers

Page 40: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 40

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

◘ Vlaanderen Legionellabesluit

Preventie Legionella : BASIS Temperatuursbeheersing

Alternatieve beheersmaatregelen:

▪ Enkel indien niet aan BBT kan worden voldaan

▪ Na verkrijgen van een goedkeuring

Page 41: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 41

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

◘ Hoofdstuk 3 omvat algemene voorschriften,

voorschriften mbt materialkeuze, voorschriften mbt het

ontwerp van leidingen binnen het gebouw, plaatsen

van afsluitkranen ….

BBT Legionella:

Page 42: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 42

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgevingBBT Legionella: Stagnatie vermijden !

Page 43: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 43

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

◘ Analyse van water dat op een installatie is gebleven na de

druktest : kwaliteitsvermindering !!

Tot Kiemgetal, Legionella, IRB en SRB,….

BBT Legionella: Stagnatie vermijden !

Totaal Kiemgetal 22°C Voor spoelen Na spoelen

WW DoucheDirecte staalname

76.000 kve/ml WWMin 0 kve/mlMax 320 kve/ml

KW lavaboDirecte staalname

36.000 kve/ml KWMin 29 kve/mlMax 110 kve/ml

KW Kelder collector Na doorstroming 1 emmer

12.000 kve/ml

Page 44: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 44

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgevingBBT Legionella: Stagnatie vermijden !

Legionella Analyses voor en na spoeling

Page 45: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 45

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

Nieuwe installatieSpoelen van de installatie

Zo kort mogelijk na de druktestAfsluitkranen regelorganen openZonder schuimvormers, douchekoppenStarten op bovenste verdiep naar ondertoe werkenSpoelen alle kranen gedurende 2 uur

Opm : Geen gangbare praktijk

ADDENDUM: in stromingszin, van de korst bij de teller gelegenkraan naar de verst verwijderdetoeElk leidingssectie 20 x verversenProcedure WTCB: artikel

Desinfectie In hoog risico, na de spoelingMet desinfectieproductNa contacttijd : 2 uur spoelenAnalyse E coli, Enterococcen, Totaalkiemgetal

Opm : Geen gangbare praktijk

Herziening BBT: hoog risico: vlak voor ingebruiknamestaalname : Legionella > 1000 kve/l desinfectieSpoelen en nieuwe staalname

Aanbevelingen onderhoud Tappunten die niet regelmatig gebruiktworden, spoelen voor gebruikNa onderbreking watertoevoer : spoelenvan tappunten 5 min

BBT Legionella

Page 46: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 46

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

WTCB dossier 2011/ 4.16,verschenen in juni 2012

Page 47: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 47

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

Opmerking !

stagnering van water, bv na het uitvoeren van druktesten en de

ingebruikname van de installatie, leidt tot de vermindering van de

hygiënische kwaliteit van het water aan de tappunten.

WTCB Aanbevelingen:

Druktest met water doen juist voor de ingebruikname;

zorgen dat er geen stagnering is van meer dan 1 week

Indien niet mogelijk: druktest doen met olie-vrije perslucht op

max 3 bar zoals aanbevolen in Duitsland en Nederland

Indien er toch stagnering geweest is : spoeling nodig. Doch

ook zonder stagnering is een spoeling meer dan aanbevolen

om de onzuiverheden van de montage weg te nemen.

BBT Legionella: Stagnatie vermijden !

Page 48: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 48

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgevingBBT Legionella

Nooddesinfectie WW: 4 min 70°CKW: chemischedesinfectie

Tabel BBT

Spoeling na uitbreiding of vervanging

Matig risico: SpoelenHoog risico: Spoelen endesinfectie in hoog risico

◘ Opmerking:

Desinfectie is schokdesinfectie

Geen continue desinfectie

Page 49: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 49

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

BBT Legionella : Koud water moet koud blijven !!

Page 50: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 50

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

BBT Legionella : T koud water

Ontwerp Herziening : - aanbevolen KW hoofd en tapleidingen te isoleren- Min 15 cm tussen KW en WW- Collectoren KW en WW niet aan elkaar bevestigen- Leiding in opbouw: KW niet in Schacht van

warmteafgevende leidingen- Ingebouwde leidingen: in system met vloerverwarming

koude vloerstrook voorzien

Page 51: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 51

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

Aanbeveling WTCB:

▪ Mogelijkheid hebben om sublussen ( bv verticale lus) af te sluiten en

te ledigen

▪ Absolute noodzaak van een goede hydraulische inregeling van de

SWW-distributie kring

BBT Legionella: afsluitmogelijkheden

Ontwerp Herziening : Sanitaire hoofdleidingen moeten kunnen afgelatenworden

Page 52: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 52

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgevingBBT Legionella

Ontwerp Herziening : leiding materialen (KW + WW) moeten bestand zijn tegen70°C 10 bar

Ontwerp herziening: hoog risico volledigeopslagvolume op 65°C eens per 24 uur

Page 53: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 53

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

Addendum : 15 m, 3 l en niet thermisch isoleren

Page 54: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 54

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

◘ Herziening BBT:

Matig risico mag van nachtverlaging toegelaten worden

bij vakantieperiodes langer dan 8 dagen dient voor

ingebruikname :

▪ de volledige installatie minstens gedurende 24 uur op 65°C gebracht

te worden bij normaal gebruik van de tappunten .

▪ of : de volledige installatie gespoeld te worden.

Warmwaterinstallaties met opslagvaten dienen voorafgaandelijk

gedurende minstens 1u volledig op 65°C gebracht te worden

BBT Legionella

Page 55: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 55

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

◘ Combilussystemen met satelietunits : Combilussystemen met

satelietunits met warmtewisselaars die niet contstant boven de

60°C gehouden worden: niet toegelaten

◘ Bij verdeelsystemen met collectoren gelden deze eisen voor

ieder afzonderlijk leidingtracé vanaf de aftakking van de

permanent op temperatur gehouden leiding tot een tappunt.

◘ Bij distributiesystemen met mengkranen stroomopwaarts van

de tappunten:

Van geen enkel tappunt mag de leidinglengte tot de mengkraan meer

bedragen dan 15m of mag haar inhoud groter zijn dan 3 l.

Mengkraan moet gedesinfecteerd kunnen worden

Mengkranen niet isoleren

BBT Legionella: herziening

Page 56: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 56

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgevingHerziening BBT :

installaties volgens BBT gebouwd en toch met

Legionella > 1000 kve/l :

oorzaak achterhalen en wegnemen

installatie desinfecteren

◘ Ervaring WTCB onderzoek: Indien er contaminatie

met Legionella opgetreden is, dan is het onvoldoende

om de SWW-installatie te spoelen op 60°C, men moet

minstens 65°C aan de kraan hebben gedurende 5’

Page 57: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 57

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

Legionella concentratieKve/l

Matig risico Hoog risico

100-1000 Waakzaam zijn, nagaan of beheersplan wordt gevolgd

1000-10.000 30% > 1000 : waakzaam voorinfecties

30% > 1000 :Beheersplan analyserenMaatregelen nemen om conc↓Staalnamefreq: maandelijks

10.000-100.000 30% > 10.000 : waakzaam voorinfectiesKristische beoordeling beheersplanMaatregelen nemen om conc↓Staalnamefreq: maandelijks

+ voorwaarden wanneer melding aanTV

TV verwittigen, en samenmaatregelen nemenGebruikers verwittigenNa 1 maand conc niet<100.000: sluiting

BBT Legionella : Herziening

Page 58: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 58

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

◘ Opmerking WTCB ivm continue chemische desinfecties:

het volledig legionella-vrij maken dmv een desinfectie soms vele

maanden kan duren.

opgelet gevaar voor aantasting van de leidingen:

▪ er zijn al vele gevallen vastgesteld van degradatie van de

verdeelleidingen, ook in kunststof, een aantal maanden na het

starten van de desinfectie.

▪ Het is absoluut nodig om vooraf het advies in te winnen en indien

men een behandeling opzet in geen geval over de vooropgestelde

concentraties gaan, ook al duurt de ontsmetting langer dan verwacht

in een aantal landen is de continue desinfectie gewoon verboden:

Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland,… en dit omdat deze behandeling in

die landen als een ontoelaatbare kwaliteitsverandering van het water

beschouwd wordt.

Page 59: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 59

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

Andere specificities BBTHoog risico Matig risico

Zonne boiler Dagelijkse opwarming tot 60°C

Wekelijkse opwarming

Warmtepomp Dagelijkse opwarming tot 60°C

Wekelijkse opwarming

Warmwater system zo opgebouwd zijn dat 70°C aan de kraan kan geleverd worden

Expansievaten Doorstroomd, niet van stagnerend typeADDENDUM: Op koud water envolledig doorstroom

WW opslagtanks Stagnatie maximal beperkenMakkelijk toegankelijkSpuikraan toegankelijk

circulatiesysteem Met regel- en meetorganen

Page 60: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 60

III. Regelgeving / Aanbevelingen

3.Legionella: Regionale regelgeving

◘ Mogelijkheid tot nemen van min 5 stalen :

Koudwatertoevoer naar WW productie

Koudwatertappunt

WW tappunt per deelcircuit van het circulatiesysteem

Vertrekleiding circulatiesysteem

Retourleiding circulatiesysteem

Nuttig : tappunt te hebben nabij de teller

Herziening BBT :

Page 61: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 61

IV. BBRI Research

◘ Energy context:▪ Reducing the energy needs for buildings is a European challenge in

order to meet the 2020 requirements: all new buildings must be near

zero energy buildings

▪ As the energy-use for space heating continues to diminish, energy-

use for domestic hot water (DHW) becomes increasingly relevant

▪ Efficient design of DHW installations becomes ever more important

▪ Pressure to reduce DHW production temperatures in certain types of

installations (installations with heat pumps, low district heating, etc.)

◘ Hygienic context:▪ Having a good water quality at the faucet is essential, and certainly

more important than energy related aspects

▪ Risks of lower DHW production temperatures with regular thermal

shocks have not been studied in detail

Why new Legionella research?

Page 62: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 62

IV. BBRI Research

◘ Full scale test facility in order to determine whether it

is possible to reduce DHW production temperature

without increasing risk of Legionella development

◘ The test facility consists of:

- 200L water tank

- 40m circulation system

- 2 draw-off pipes (bathroom and kitchen)

- Single family tapping profile

◘ DHW at 45°C with regular heating to 60°C

◘ Monitoring of Legionella concentration in water and

biofilm

What are we doing at BBRI?

Page 63: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 63

The BBRI test facility

Page 64: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 64

The BBRI test facility (2)

◘ Culture tank:- 200 L

- Temperature: 37°C

- Daily draw-off of 127 L

- Stable concentration of 2.105 cfu/L

◘ “test” tank:- 200 L

- Temperature: 37°C

- Daily tapping profile

- Heating element: vertical electrical resistance (6 kW)

- Thermocouples on outside wall

◘ Circulation loop: Vertical pipes: DN32 with DN16 recirculation

PEX-Alu-PEX with PIR insulation

Page 65: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 65

60°C/ 1h

The BBRI test facility (3)

Page 66: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 66

The BBRI test facility (4)

Tap scheduleDHW Flow-

rateTap duration

Tapped DHW volume

Start hour Type of draw-offl /min s liters

06:59 purge of the shower pipe 6.5 10 1.083

07:00 Shower n° 1 6.5 355 38.5

07:10 Shower n° 2 6.5 393 42.6

08:00 Shower n° 3 6.5 296 32.1

12:00 Kitchen faucet 5 6 0.50

12:30 Kitchen faucet 5 20 1.67

13:45 Kitchen faucet 5 30 2.50

18:15 Children’s bath (40 L) 6.5 311 33.7

19:00 Kitchen faucet 5 6 0.50

19:15 Kitchen faucet 5 3 0.25

20:00 Kitchen faucet 5 30 2.50

Total tapped daily DHW Volume : 155,79 l

Page 67: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 67

The BBRI test facility (5)

Heat shock experiments

weeks T production

(tank)

T heating( thermal

shock )

Heating duration Frequency Number of thermal shocks

1 and 2 45 °C 60 °C 30 min 1x / week 2 shocks

3 and 4 45 °C 60 °C 1 h 1x / week 2 shocks

5 45 °C 60 °C 30 min 1x / week with extra circulation on

tank

1 shock

6 and 7 45 °C 60 °C 1 h 1x / week with extra circulation on

tank

2 shocks

8 and 9 45 °C 60 °C 1 h 1x / week with extra circulation on

tank.+ 30 minutes thermal

disinfection of the sampling taps

2 shocks

Page 68: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 68

The BBRI test facility (6)

Heat shock experimentsweeks T

production(tank)

T heating( thermal

shock )

Heating duration

Frequency Number of thermal shocks

10 45 °C 60 °C Warming up +4 x 30 min

(for taps disinfection)

1x / week with extra circulation on tank.

+ 4 x 30 minutes thermal disinfection for each of the sampling taps and

draw-off pipes

1 shock

11 45 °C 60 °C Warming up +30 min (for

tank)+ 4 x 30 min

(for taps disinfection)

1x / week with extra circulation on tank.

+ 4 x 30 minutes thermal disinfection for each of the sampling taps and

draw-off pipes

1 shock

14-18 45 °C 60 °C 1 h 2x / week with extra circulation on tank

9 shocks

19 45 °C 60 °C 1 h 7x /weekwith extra circulation on tank

7 shocks

Page 69: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 69

◘ In the test facility:

None of the thermal schocks lead to acceptable Legionella

concentrations (< 1000 cfu/L) in the DHW installation

First results

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

7.00

8.00

05

/01

/20

17

19

/01

/20

17

02

/02

/20

17

16

/02

/20

17

02

/03

/20

17

16

/03

/20

17

30

/03

/20

17

13

/04

/20

17

27

/04

/20

17

11

/05

/20

17

25

/05

/20

17

08

/06

/20

17

22

/06

/20

17

06

/07

/20

17

20

/07

/20

17

03

/08

/20

17

DHW 45°C + schock 60°C

departure recirculation shower kitchen

Legi

on

ella

co

nc.

[cf

u/L

]

log

scal

e

Page 70: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 70

◘ In laboratory conditions:

- at 65°C no Legionella bacteria survived, even if the thermal

schock only lasted 5 min.

- At 60°C for 60 min, Legionella concentration decreased

from 100.000 cfu/L to 250 cfu/L. Cultivable bacteria

remained

◘ Biofilm monitoring:

- Progressive decrease (from 3.3 106 to 2.5 103) of the

Legionella concentrations

- After 15 days without thermal shock: return to initial

concentration

First results (2)

Page 71: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 71

Preliminary conclusions

◘ Important to standardise sampling methodology and to

disinfect the sampling valves

◘ In a contaminated installation, with DHW production

temperature of 45°C, a regular thermal schock at

60°C seems insufficient to stabilise the Legionella

concentration below 1000 cfu/L

◘ As laboratory tests are promising at 65°C and 70°C,

more combinations will be studied:

- Higher thermal shock temperature, duration and frequency

- Higher DHW production temperature (50°C, 55°C)

◘ Test will be continued till September 2018

Page 72: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 72

V. Epidemiologische studie : brononderzoek

Legionellose - staalname

Patient :

Analyse naar oplosbare antigenen in urine- Cultuur-Sérologie-Directe Immunofluorescentie op respiratoire staalname

Identificatie van de besmettingsbron: wateranalyse

Page 73: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 73

V. Analyse Legionella in water

Wateranalyses naar de aanwezigheid van Legionella

spp heeft enkel zin indien dit gericht wordt uitgevoerd:

Legionella spp. :

zijn potentieel aanwezig in alle waterige milieu’s

Een positief resultaat moet in de juiste context gezet worden

en met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd

De bacteriologische wateranalyse is een punctuele

situatieschets.

In éénzelfde watercircuit kan de concentratie Legionella spp.

variëren in functie van het moment, de plaats en de wijze

van staalname

Staalname : Aandachtspunten

73Analyse de Leginella 29.05.07

Page 74: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 74

V. Analyse Legionella in water

Sanitair water, dinkwater kan Legionella spp. bevatten

zonder dat er een pathologie zich voordoet.

Het « Legionella specie » dat wordt geïdentificeerd is

daarom niet altijd pathogeen voor de mens.

Zeer belangrijk is het opstellen van een

staalnameprotocol, en steeds gebruik te maken van

dezelfde technieken (reproduceerbaarheid)

Staalname : aandachtspunten

Page 75: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 75

V. Analyse Legionella in water

Waterstalen worden in principe genomen binnen de

normale gebruiksomstandigheden van de installatie:

◘ Kranen, douches en onderkant van reservoirs.

◘ De staalnameplaatsen moeten representatief zijn voor

de totale installatie.

◘ Het aantal stalen hangt af van de situatie

Tappunten van het systeem

Aan douches, kranen , opgelet met mengkranen

Op kritische punten

Stagnerend water, warmwaterproductietoestel.

Staalname : aandachtspunten

Page 76: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 76

V. Analyse Legionella in water

De staalname moet uitgevoerd worden op een

gestructureerde manier, zodat vergelijking

tussen 2 staalnamemomenten mogelijk is.

Indien een contaminatie wordt opgezocht bij

normale gebruikscondities:

Neem de eerste uitstroom bij gebruikstemperatuur,

eventueel aan een kraan na stagnatie gedurende de

nacht.

indien een gecentraliseerde contaminatie wordt

gezocht: Staalname na doorstroming

(na enkele minuten bij constante temperatuur).

Page 77: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 77

V. Analyse Legionella in water

◘ 2 types van analyse

• Kwantitatieve analyse

(waterstaal) en/of

• Kwalitatieve analyse :

aan/afwezigheid (via

frottis, of waterstaal).

• Op de begeleidende

fiche noteert men

• Datum en uur

staalname,

▪ Identificatie

staalnamepunt en wijze

van staalname,

▪ type dwater en

temperatuur.

Page 78: Preventie van Legionella in installaties · 2017. 11. 6. · KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 18 Legionella spp.Is een micro-organisme dat zich ontwikkelt in natuurlijke

KD / Preventie Legionella in installaties- Pagina 78

BEDANKT VOOR UW AANDACHT

K. Dinne

CSTC K. DINNE