Preventie van arbeidsgerelateerde longaandoeningen

Agenda

Algemene introductie (Maikel van Niftrik TNO)

Case studie Opgelucht Werken (Erik van Deurssen TNOIRAS)

Uw longen en uw werk (Benjamin van Wijngaarden LAN)

Algemene discussie

Enkele kengetallenhellip

207000 arbeidsongevallen waarvan 80 met dodelijke afloop

Verlies 50000 gezonde levensjaren en 1900 sterfgevallen door stoffen

34 beroepsziekten zijn aandoeningen aan houdings-en bewegingsapparaat

1-punt daling ziekteverzuim scheelt euro 26 miljard in kosten

Hoofdlijnen van het programma 2010 - 2014

Monitoring kwaliteit van de arbeid

Beheersen prioritaire arbeidsrisicorsquos

Instrumentontwikkeling en informatievoorziening

Signaleren en beheersen van nieuwe risicorsquos

Prioriteiten in NL (Spaan et al 2011)

Problem area Occupational disease Number of (potentially) exposed

workers

Quartz dust in building

industry

COPD lung cancer ~ 350000

Welding fumes Asthma COPD ~ 400000 (incl metal shipbuilding)

Diesel emission Asthma COPD lung

cancer

~ 800000 (incl (road)construction

garages)

Organic dusts COPD inhalation flu ~ 350000 (incl agriculture feeding)

Wood dust Asthma COPD nasal

cancer

~ 130000 (incl building furniture yacht

building)

Flour dust Asthma ~ 40000

Eczema through wet work amp

cleaning

Contact eczema ~ 1300000 (incl cleaning healthcare)

Eczema through specific

products

Contact eczema gtgt 100000 (incl garages metal

building)

Isocyanates (paints glues) Asthma eczema 40000-60000 (incl metal building car

repair)

Effectiviteit afhankelijk van veel factoren

Technical control measures

Behaviour

Organization

Resultaten tot nu toe

ZonMW httpwwwzonmwnlnlprogrammasprogramma-

detailarbeidsparticipatie-en-gezondheidprojecten

TNO Interventies bij gevaarlijke stoffen op het werk

Interventiestudie kwartsstof in de bouw Erik van Deurssen

Interventiestudie isocyanaten autoschadeherstel

Implementatie werkplaats Stoffenmanager

Innovatieve lastoorts

Bronaanpak agrarisch stof

Agenda

Algemene introductie (Maikel van Niftrik TNO)

Case studie Opgelucht Werken (Erik van Deurssen TNOIRAS)

Uw longen en uw werk (Benjamin van Wijngaarden LAN)

Algemene discussie

Enkele kengetallenhellip

207000 arbeidsongevallen waarvan 80 met dodelijke afloop

Verlies 50000 gezonde levensjaren en 1900 sterfgevallen door stoffen

34 beroepsziekten zijn aandoeningen aan houdings-en bewegingsapparaat

1-punt daling ziekteverzuim scheelt euro 26 miljard in kosten

Hoofdlijnen van het programma 2010 - 2014

Monitoring kwaliteit van de arbeid

Beheersen prioritaire arbeidsrisicorsquos

Instrumentontwikkeling en informatievoorziening

Signaleren en beheersen van nieuwe risicorsquos

Prioriteiten in NL (Spaan et al 2011)

Problem area Occupational disease Number of (potentially) exposed

workers

Quartz dust in building

industry

COPD lung cancer ~ 350000

Welding fumes Asthma COPD ~ 400000 (incl metal shipbuilding)

Diesel emission Asthma COPD lung

cancer

~ 800000 (incl (road)construction

garages)

Organic dusts COPD inhalation flu ~ 350000 (incl agriculture feeding)

Wood dust Asthma COPD nasal

cancer

~ 130000 (incl building furniture yacht

building)

Flour dust Asthma ~ 40000

Eczema through wet work amp

cleaning

Contact eczema ~ 1300000 (incl cleaning healthcare)

Eczema through specific

products

Contact eczema gtgt 100000 (incl garages metal

building)

Isocyanates (paints glues) Asthma eczema 40000-60000 (incl metal building car

repair)

Effectiviteit afhankelijk van veel factoren

Technical control measures

Behaviour

Organization

Resultaten tot nu toe

ZonMW httpwwwzonmwnlnlprogrammasprogramma-

detailarbeidsparticipatie-en-gezondheidprojecten

TNO Interventies bij gevaarlijke stoffen op het werk

Interventiestudie kwartsstof in de bouw Erik van Deurssen

Interventiestudie isocyanaten autoschadeherstel

Implementatie werkplaats Stoffenmanager

Innovatieve lastoorts

Bronaanpak agrarisch stof

Enkele kengetallenhellip

207000 arbeidsongevallen waarvan 80 met dodelijke afloop

Verlies 50000 gezonde levensjaren en 1900 sterfgevallen door stoffen

34 beroepsziekten zijn aandoeningen aan houdings-en bewegingsapparaat

1-punt daling ziekteverzuim scheelt euro 26 miljard in kosten

Hoofdlijnen van het programma 2010 - 2014

Monitoring kwaliteit van de arbeid

Beheersen prioritaire arbeidsrisicorsquos

Instrumentontwikkeling en informatievoorziening

Signaleren en beheersen van nieuwe risicorsquos

Prioriteiten in NL (Spaan et al 2011)

Problem area Occupational disease Number of (potentially) exposed

workers

Quartz dust in building

industry

COPD lung cancer ~ 350000

Welding fumes Asthma COPD ~ 400000 (incl metal shipbuilding)

Diesel emission Asthma COPD lung

cancer

~ 800000 (incl (road)construction

garages)

Organic dusts COPD inhalation flu ~ 350000 (incl agriculture feeding)

Wood dust Asthma COPD nasal

cancer

~ 130000 (incl building furniture yacht

building)

Flour dust Asthma ~ 40000

Eczema through wet work amp

cleaning

Contact eczema ~ 1300000 (incl cleaning healthcare)

Eczema through specific

products

Contact eczema gtgt 100000 (incl garages metal

building)

Isocyanates (paints glues) Asthma eczema 40000-60000 (incl metal building car

repair)

Effectiviteit afhankelijk van veel factoren

Technical control measures

Behaviour

Organization

Resultaten tot nu toe

ZonMW httpwwwzonmwnlnlprogrammasprogramma-

detailarbeidsparticipatie-en-gezondheidprojecten

TNO Interventies bij gevaarlijke stoffen op het werk

Interventiestudie kwartsstof in de bouw Erik van Deurssen

Interventiestudie isocyanaten autoschadeherstel

Implementatie werkplaats Stoffenmanager

Innovatieve lastoorts

Bronaanpak agrarisch stof

Hoofdlijnen van het programma 2010 - 2014

Monitoring kwaliteit van de arbeid

Beheersen prioritaire arbeidsrisicorsquos

Instrumentontwikkeling en informatievoorziening

Signaleren en beheersen van nieuwe risicorsquos

Prioriteiten in NL (Spaan et al 2011)

Problem area Occupational disease Number of (potentially) exposed

workers

Quartz dust in building

industry

COPD lung cancer ~ 350000

Welding fumes Asthma COPD ~ 400000 (incl metal shipbuilding)

Diesel emission Asthma COPD lung

cancer

~ 800000 (incl (road)construction

garages)

Organic dusts COPD inhalation flu ~ 350000 (incl agriculture feeding)

Wood dust Asthma COPD nasal

cancer

~ 130000 (incl building furniture yacht

building)

Flour dust Asthma ~ 40000

Eczema through wet work amp

cleaning

Contact eczema ~ 1300000 (incl cleaning healthcare)

Eczema through specific

products

Contact eczema gtgt 100000 (incl garages metal

building)

Isocyanates (paints glues) Asthma eczema 40000-60000 (incl metal building car

repair)

Effectiviteit afhankelijk van veel factoren

Technical control measures

Behaviour

Organization

Resultaten tot nu toe

ZonMW httpwwwzonmwnlnlprogrammasprogramma-

detailarbeidsparticipatie-en-gezondheidprojecten

TNO Interventies bij gevaarlijke stoffen op het werk

Interventiestudie kwartsstof in de bouw Erik van Deurssen

Interventiestudie isocyanaten autoschadeherstel

Implementatie werkplaats Stoffenmanager

Innovatieve lastoorts

Bronaanpak agrarisch stof

Prioriteiten in NL (Spaan et al 2011)

Problem area Occupational disease Number of (potentially) exposed

workers

Quartz dust in building

industry

COPD lung cancer ~ 350000

Welding fumes Asthma COPD ~ 400000 (incl metal shipbuilding)

Diesel emission Asthma COPD lung

cancer

~ 800000 (incl (road)construction

garages)

Organic dusts COPD inhalation flu ~ 350000 (incl agriculture feeding)

Wood dust Asthma COPD nasal

cancer

~ 130000 (incl building furniture yacht

building)

Flour dust Asthma ~ 40000

Eczema through wet work amp

cleaning

Contact eczema ~ 1300000 (incl cleaning healthcare)

Eczema through specific

products

Contact eczema gtgt 100000 (incl garages metal

building)

Isocyanates (paints glues) Asthma eczema 40000-60000 (incl metal building car

repair)

Effectiviteit afhankelijk van veel factoren

Technical control measures

Behaviour

Organization

Resultaten tot nu toe

ZonMW httpwwwzonmwnlnlprogrammasprogramma-

detailarbeidsparticipatie-en-gezondheidprojecten

TNO Interventies bij gevaarlijke stoffen op het werk

Interventiestudie kwartsstof in de bouw Erik van Deurssen

Interventiestudie isocyanaten autoschadeherstel

Implementatie werkplaats Stoffenmanager

Innovatieve lastoorts

Bronaanpak agrarisch stof

Effectiviteit afhankelijk van veel factoren

Technical control measures

Behaviour

Organization

Resultaten tot nu toe

ZonMW httpwwwzonmwnlnlprogrammasprogramma-

detailarbeidsparticipatie-en-gezondheidprojecten

TNO Interventies bij gevaarlijke stoffen op het werk

Interventiestudie kwartsstof in de bouw Erik van Deurssen

Interventiestudie isocyanaten autoschadeherstel

Implementatie werkplaats Stoffenmanager

Innovatieve lastoorts

Bronaanpak agrarisch stof

Resultaten tot nu toe

ZonMW httpwwwzonmwnlnlprogrammasprogramma-

detailarbeidsparticipatie-en-gezondheidprojecten

TNO Interventies bij gevaarlijke stoffen op het werk

Interventiestudie kwartsstof in de bouw Erik van Deurssen

Interventiestudie isocyanaten autoschadeherstel

Implementatie werkplaats Stoffenmanager

Innovatieve lastoorts

Bronaanpak agrarisch stof

U kunt meedoen

TNO blijft - samen met de LAN - investeren in veilige en gezonde

werkplekken

Ambitie forse reductie blootstelling aan stoffen

Wilt u hierover doorpraten

Maikel van Niftrik

Business Developer

Veilig en Gezond Werken

MaikelvanNiftrikTNOnl

T 088 866 1506

Opgelucht Werken

Effectiviteit van een interventie gericht op reductie van

kwartsstofblootstelling in de Nederlandse bouwnijverheid

Met dank aan

Alle deelnemende bedrijven

ZonMW - Linda Horn

Stuurgroep Bouw - BAM Heijmans Strukton Bouwend Nederland

Ballast Nedam Stichting Arbouw

NKAL - Jos Rooijackers

iSZW - Jan Vermeiren

FOCWA - Jenda Horak

IRAS - Dick Heederik

TNO - Anjoeka Pronk Karen Oude Hengel Tim Meijster Erik

Tielemans

Introductie

Waarom kwartsstof

Studie is vernieuwend

Werkplek gerelateerd

Multidisciplinair

Design

Overzicht van de studie

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Website amp demonstratiemiddag

apparatuur Stofvrij WerkenWorkshops

Waaier met tipsamptricks

Advies op de werkplek

Informatiefilm effecten

PIMEX filmpjes

Poster

Met dank aan

Alle deelnemende bedrijven

ZonMW - Linda Horn

Stuurgroep Bouw - BAM Heijmans Strukton Bouwend Nederland

Ballast Nedam Stichting Arbouw

NKAL - Jos Rooijackers

iSZW - Jan Vermeiren

FOCWA - Jenda Horak

IRAS - Dick Heederik

TNO - Anjoeka Pronk Karen Oude Hengel Tim Meijster Erik

Tielemans

Introductie

Waarom kwartsstof

Studie is vernieuwend

Werkplek gerelateerd

Multidisciplinair

Design

Overzicht van de studie

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Website amp demonstratiemiddag

apparatuur Stofvrij WerkenWorkshops

Waaier met tipsamptricks

Advies op de werkplek

Informatiefilm effecten

PIMEX filmpjes

Poster

Introductie

Waarom kwartsstof

Studie is vernieuwend

Werkplek gerelateerd

Multidisciplinair

Design

Overzicht van de studie

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Website amp demonstratiemiddag

apparatuur Stofvrij WerkenWorkshops

Waaier met tipsamptricks

Advies op de werkplek

Informatiefilm effecten

PIMEX filmpjes

Poster

Overzicht van de studie

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Website amp demonstratiemiddag

apparatuur Stofvrij WerkenWorkshops

Waaier met tipsamptricks

Advies op de werkplek

Informatiefilm effecten

PIMEX filmpjes

Poster

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Website amp demonstratiemiddag

apparatuur Stofvrij WerkenWorkshops

Waaier met tipsamptricks

Advies op de werkplek

Informatiefilm effecten

PIMEX filmpjes

Poster

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Website amp demonstratiemiddag

apparatuur Stofvrij WerkenWorkshops

Waaier met tipsamptricks

Advies op de werkplek

Informatiefilm effecten

PIMEX filmpjes

Poster

Empirical component

20112012

Voormeting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

2013

Interventie

4 bedrijven

Multidiciplinair(techniek

organisatie gedrag)

20132014

Nameting

8 bedrijven

Silica blst

Techniek

Organisatie

Gedrag

Proces

Voormeting

Stuurgroep (januari 2013)

Literatuur

Website amp demonstratiemiddag

apparatuur Stofvrij WerkenWorkshops

Waaier met tipsamptricks

Advies op de werkplek

Informatiefilm effecten

PIMEX filmpjes

Poster

Website amp demonstratiemiddag

apparatuur Stofvrij WerkenWorkshops

Waaier met tipsamptricks

Advies op de werkplek

Informatiefilm effecten

PIMEX filmpjes

Poster

Resultaten

Resultaten

Procesevaluatie

Werknemers Werkgevers

Algemeen 74 65

Plenaire sessie I 71 78

Werkplekbezoek 71 nvt

Plenaire sessie II 68 65

Workshop nvt 70

Video 76 75

PIMEX 77 73

Waaier 68 73

Procesevaluatie

Werknemers Werkgevers

Algemeen 74 65

Plenaire sessie I 71 78

Werkplekbezoek 71 nvt

Plenaire sessie II 68 65

Workshop nvt 70

Video 76 75

PIMEX 77 73

Waaier 68 73

Conclusie

Overall daling van blootstelling additioneel effect van de interventie

Gedrag lastig te bepalen

Duidelijke aanknopingspunten voor opschaling

Nieuwe subsidie ZonMw voor bredere implementatie

Aanbevelingen

Hoe duurzaam is de daling van blootstelling

Vervolg cohort studie periode van bijv 5 jaren

Ervaringen met succes en faalfactoren gebruiken in de bouwsector

Gezien positieve feedback op PIMEX en film benutten nieuwe

technologieeumln die blootstelling lsquotastbaarrsquo maken

Verbreden naar andere ziektemakers

Complexe keten

Verbreden praktijk kennis en kunde naar andere sectoren

Resultaten laten zien dat forse reductie mogelijk is

In Nederland hebben 1 miljoen mensen een longziekte

Astma en COPD zijn de meest voorkomende longziekten

Elk jaar overlijden er bijna 2000 mensen als gevolg van een op het

werk veroorzaakte longziekte

Uw longen en uw werk

Geschat wordt dat 15 van alle COPD en duizenden gevallen van

astma veroorzaakt worden door het werk

Werknemers met een longziekte verliezen werkdagen door verzuim

en verminderde productiviteit

Dit kost de Nederlandse maatschappij euro 1 miljard per jaar

Uw longen en uw werk

Beschadiging aan longen op het werk is drastisch te verminderen

Door het nemen van maatregelen zoals bij lsquoOpgelucht Werkenrsquo

Daarom start de LAN het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo

Uw longen en uw werk

Dit programma richt zich op diverse stoffen zoals kwartsstof lasrook

endotoxinen en isocyanaten

Hiervoor werken wij samen met diverse expertisecentra

brancheorganisaties en vakbonden

Uw longen en uw werk

Voor werknemers met een longziekte zijn er Werkwijzers korte

brochures vol kennis en handvaten om optimaal te werken met een

longziekte

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

Resultaten

Procesevaluatie

Werknemers Werkgevers

Algemeen 74 65

Plenaire sessie I 71 78

Werkplekbezoek 71 nvt

Plenaire sessie II 68 65

Workshop nvt 70

Video 76 75

PIMEX 77 73

Waaier 68 73

Procesevaluatie

Werknemers Werkgevers

Algemeen 74 65

Plenaire sessie I 71 78

Werkplekbezoek 71 nvt

Plenaire sessie II 68 65

Workshop nvt 70

Video 76 75

PIMEX 77 73

Waaier 68 73

Conclusie

Overall daling van blootstelling additioneel effect van de interventie

Gedrag lastig te bepalen

Duidelijke aanknopingspunten voor opschaling

Nieuwe subsidie ZonMw voor bredere implementatie

Aanbevelingen

Hoe duurzaam is de daling van blootstelling

Vervolg cohort studie periode van bijv 5 jaren

Ervaringen met succes en faalfactoren gebruiken in de bouwsector

Gezien positieve feedback op PIMEX en film benutten nieuwe

technologieeumln die blootstelling lsquotastbaarrsquo maken

Verbreden naar andere ziektemakers

Complexe keten

Verbreden praktijk kennis en kunde naar andere sectoren

Resultaten laten zien dat forse reductie mogelijk is

In Nederland hebben 1 miljoen mensen een longziekte

Astma en COPD zijn de meest voorkomende longziekten

Elk jaar overlijden er bijna 2000 mensen als gevolg van een op het

werk veroorzaakte longziekte

Uw longen en uw werk

Geschat wordt dat 15 van alle COPD en duizenden gevallen van

astma veroorzaakt worden door het werk

Werknemers met een longziekte verliezen werkdagen door verzuim

en verminderde productiviteit

Dit kost de Nederlandse maatschappij euro 1 miljard per jaar

Uw longen en uw werk

Beschadiging aan longen op het werk is drastisch te verminderen

Door het nemen van maatregelen zoals bij lsquoOpgelucht Werkenrsquo

Daarom start de LAN het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo

Uw longen en uw werk

Dit programma richt zich op diverse stoffen zoals kwartsstof lasrook

endotoxinen en isocyanaten

Hiervoor werken wij samen met diverse expertisecentra

brancheorganisaties en vakbonden

Uw longen en uw werk

Voor werknemers met een longziekte zijn er Werkwijzers korte

brochures vol kennis en handvaten om optimaal te werken met een

longziekte

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

Procesevaluatie

Werknemers Werkgevers

Algemeen 74 65

Plenaire sessie I 71 78

Werkplekbezoek 71 nvt

Plenaire sessie II 68 65

Workshop nvt 70

Video 76 75

PIMEX 77 73

Waaier 68 73

Procesevaluatie

Werknemers Werkgevers

Algemeen 74 65

Plenaire sessie I 71 78

Werkplekbezoek 71 nvt

Plenaire sessie II 68 65

Workshop nvt 70

Video 76 75

PIMEX 77 73

Waaier 68 73

Conclusie

Overall daling van blootstelling additioneel effect van de interventie

Gedrag lastig te bepalen

Duidelijke aanknopingspunten voor opschaling

Nieuwe subsidie ZonMw voor bredere implementatie

Aanbevelingen

Hoe duurzaam is de daling van blootstelling

Vervolg cohort studie periode van bijv 5 jaren

Ervaringen met succes en faalfactoren gebruiken in de bouwsector

Gezien positieve feedback op PIMEX en film benutten nieuwe

technologieeumln die blootstelling lsquotastbaarrsquo maken

Verbreden naar andere ziektemakers

Complexe keten

Verbreden praktijk kennis en kunde naar andere sectoren

Resultaten laten zien dat forse reductie mogelijk is

In Nederland hebben 1 miljoen mensen een longziekte

Astma en COPD zijn de meest voorkomende longziekten

Elk jaar overlijden er bijna 2000 mensen als gevolg van een op het

werk veroorzaakte longziekte

Uw longen en uw werk

Geschat wordt dat 15 van alle COPD en duizenden gevallen van

astma veroorzaakt worden door het werk

Werknemers met een longziekte verliezen werkdagen door verzuim

en verminderde productiviteit

Dit kost de Nederlandse maatschappij euro 1 miljard per jaar

Uw longen en uw werk

Beschadiging aan longen op het werk is drastisch te verminderen

Door het nemen van maatregelen zoals bij lsquoOpgelucht Werkenrsquo

Daarom start de LAN het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo

Uw longen en uw werk

Dit programma richt zich op diverse stoffen zoals kwartsstof lasrook

endotoxinen en isocyanaten

Hiervoor werken wij samen met diverse expertisecentra

brancheorganisaties en vakbonden

Uw longen en uw werk

Voor werknemers met een longziekte zijn er Werkwijzers korte

brochures vol kennis en handvaten om optimaal te werken met een

longziekte

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

Procesevaluatie

Werknemers Werkgevers

Algemeen 74 65

Plenaire sessie I 71 78

Werkplekbezoek 71 nvt

Plenaire sessie II 68 65

Workshop nvt 70

Video 76 75

PIMEX 77 73

Waaier 68 73

Conclusie

Overall daling van blootstelling additioneel effect van de interventie

Gedrag lastig te bepalen

Duidelijke aanknopingspunten voor opschaling

Nieuwe subsidie ZonMw voor bredere implementatie

Aanbevelingen

Hoe duurzaam is de daling van blootstelling

Vervolg cohort studie periode van bijv 5 jaren

Ervaringen met succes en faalfactoren gebruiken in de bouwsector

Gezien positieve feedback op PIMEX en film benutten nieuwe

technologieeumln die blootstelling lsquotastbaarrsquo maken

Verbreden naar andere ziektemakers

Complexe keten

Verbreden praktijk kennis en kunde naar andere sectoren

Resultaten laten zien dat forse reductie mogelijk is

In Nederland hebben 1 miljoen mensen een longziekte

Astma en COPD zijn de meest voorkomende longziekten

Elk jaar overlijden er bijna 2000 mensen als gevolg van een op het

werk veroorzaakte longziekte

Uw longen en uw werk

Geschat wordt dat 15 van alle COPD en duizenden gevallen van

astma veroorzaakt worden door het werk

Werknemers met een longziekte verliezen werkdagen door verzuim

en verminderde productiviteit

Dit kost de Nederlandse maatschappij euro 1 miljard per jaar

Uw longen en uw werk

Beschadiging aan longen op het werk is drastisch te verminderen

Door het nemen van maatregelen zoals bij lsquoOpgelucht Werkenrsquo

Daarom start de LAN het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo

Uw longen en uw werk

Dit programma richt zich op diverse stoffen zoals kwartsstof lasrook

endotoxinen en isocyanaten

Hiervoor werken wij samen met diverse expertisecentra

brancheorganisaties en vakbonden

Uw longen en uw werk

Voor werknemers met een longziekte zijn er Werkwijzers korte

brochures vol kennis en handvaten om optimaal te werken met een

longziekte

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

Conclusie

Overall daling van blootstelling additioneel effect van de interventie

Gedrag lastig te bepalen

Duidelijke aanknopingspunten voor opschaling

Nieuwe subsidie ZonMw voor bredere implementatie

Aanbevelingen

Hoe duurzaam is de daling van blootstelling

Vervolg cohort studie periode van bijv 5 jaren

Ervaringen met succes en faalfactoren gebruiken in de bouwsector

Gezien positieve feedback op PIMEX en film benutten nieuwe

technologieeumln die blootstelling lsquotastbaarrsquo maken

Verbreden naar andere ziektemakers

Complexe keten

Verbreden praktijk kennis en kunde naar andere sectoren

Resultaten laten zien dat forse reductie mogelijk is

In Nederland hebben 1 miljoen mensen een longziekte

Astma en COPD zijn de meest voorkomende longziekten

Elk jaar overlijden er bijna 2000 mensen als gevolg van een op het

werk veroorzaakte longziekte

Uw longen en uw werk

Geschat wordt dat 15 van alle COPD en duizenden gevallen van

astma veroorzaakt worden door het werk

Werknemers met een longziekte verliezen werkdagen door verzuim

en verminderde productiviteit

Dit kost de Nederlandse maatschappij euro 1 miljard per jaar

Uw longen en uw werk

Beschadiging aan longen op het werk is drastisch te verminderen

Door het nemen van maatregelen zoals bij lsquoOpgelucht Werkenrsquo

Daarom start de LAN het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo

Uw longen en uw werk

Dit programma richt zich op diverse stoffen zoals kwartsstof lasrook

endotoxinen en isocyanaten

Hiervoor werken wij samen met diverse expertisecentra

brancheorganisaties en vakbonden

Uw longen en uw werk

Voor werknemers met een longziekte zijn er Werkwijzers korte

brochures vol kennis en handvaten om optimaal te werken met een

longziekte

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

Aanbevelingen

Hoe duurzaam is de daling van blootstelling

Vervolg cohort studie periode van bijv 5 jaren

Ervaringen met succes en faalfactoren gebruiken in de bouwsector

Gezien positieve feedback op PIMEX en film benutten nieuwe

technologieeumln die blootstelling lsquotastbaarrsquo maken

Verbreden naar andere ziektemakers

Complexe keten

Verbreden praktijk kennis en kunde naar andere sectoren

Resultaten laten zien dat forse reductie mogelijk is

In Nederland hebben 1 miljoen mensen een longziekte

Astma en COPD zijn de meest voorkomende longziekten

Elk jaar overlijden er bijna 2000 mensen als gevolg van een op het

werk veroorzaakte longziekte

Uw longen en uw werk

Geschat wordt dat 15 van alle COPD en duizenden gevallen van

astma veroorzaakt worden door het werk

Werknemers met een longziekte verliezen werkdagen door verzuim

en verminderde productiviteit

Dit kost de Nederlandse maatschappij euro 1 miljard per jaar

Uw longen en uw werk

Beschadiging aan longen op het werk is drastisch te verminderen

Door het nemen van maatregelen zoals bij lsquoOpgelucht Werkenrsquo

Daarom start de LAN het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo

Uw longen en uw werk

Dit programma richt zich op diverse stoffen zoals kwartsstof lasrook

endotoxinen en isocyanaten

Hiervoor werken wij samen met diverse expertisecentra

brancheorganisaties en vakbonden

Uw longen en uw werk

Voor werknemers met een longziekte zijn er Werkwijzers korte

brochures vol kennis en handvaten om optimaal te werken met een

longziekte

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

In Nederland hebben 1 miljoen mensen een longziekte

Astma en COPD zijn de meest voorkomende longziekten

Elk jaar overlijden er bijna 2000 mensen als gevolg van een op het

werk veroorzaakte longziekte

Uw longen en uw werk

Geschat wordt dat 15 van alle COPD en duizenden gevallen van

astma veroorzaakt worden door het werk

Werknemers met een longziekte verliezen werkdagen door verzuim

en verminderde productiviteit

Dit kost de Nederlandse maatschappij euro 1 miljard per jaar

Uw longen en uw werk

Beschadiging aan longen op het werk is drastisch te verminderen

Door het nemen van maatregelen zoals bij lsquoOpgelucht Werkenrsquo

Daarom start de LAN het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo

Uw longen en uw werk

Dit programma richt zich op diverse stoffen zoals kwartsstof lasrook

endotoxinen en isocyanaten

Hiervoor werken wij samen met diverse expertisecentra

brancheorganisaties en vakbonden

Uw longen en uw werk

Voor werknemers met een longziekte zijn er Werkwijzers korte

brochures vol kennis en handvaten om optimaal te werken met een

longziekte

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

Geschat wordt dat 15 van alle COPD en duizenden gevallen van

astma veroorzaakt worden door het werk

Werknemers met een longziekte verliezen werkdagen door verzuim

en verminderde productiviteit

Dit kost de Nederlandse maatschappij euro 1 miljard per jaar

Uw longen en uw werk

Beschadiging aan longen op het werk is drastisch te verminderen

Door het nemen van maatregelen zoals bij lsquoOpgelucht Werkenrsquo

Daarom start de LAN het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo

Uw longen en uw werk

Dit programma richt zich op diverse stoffen zoals kwartsstof lasrook

endotoxinen en isocyanaten

Hiervoor werken wij samen met diverse expertisecentra

brancheorganisaties en vakbonden

Uw longen en uw werk

Voor werknemers met een longziekte zijn er Werkwijzers korte

brochures vol kennis en handvaten om optimaal te werken met een

longziekte

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

Beschadiging aan longen op het werk is drastisch te verminderen

Door het nemen van maatregelen zoals bij lsquoOpgelucht Werkenrsquo

Daarom start de LAN het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo

Uw longen en uw werk

Dit programma richt zich op diverse stoffen zoals kwartsstof lasrook

endotoxinen en isocyanaten

Hiervoor werken wij samen met diverse expertisecentra

brancheorganisaties en vakbonden

Uw longen en uw werk

Voor werknemers met een longziekte zijn er Werkwijzers korte

brochures vol kennis en handvaten om optimaal te werken met een

longziekte

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

Dit programma richt zich op diverse stoffen zoals kwartsstof lasrook

endotoxinen en isocyanaten

Hiervoor werken wij samen met diverse expertisecentra

brancheorganisaties en vakbonden

Uw longen en uw werk

Voor werknemers met een longziekte zijn er Werkwijzers korte

brochures vol kennis en handvaten om optimaal te werken met een

longziekte

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

Voor werknemers met een longziekte zijn er Werkwijzers korte

brochures vol kennis en handvaten om optimaal te werken met een

longziekte

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

Heeft u interesse in het programma lsquoLongziekten en Werkrsquo of wilt u de

Werkwijzers beschikbaar stellen aan uw medewerkers Neem contact

op met

Benjamin van Wijngaarden

T 033 434 1305

E vanwijngaardenlongalliantienl

Uw longen en uw werk

Algemene discussie

Deze interventie was erg arbeidsintensief (en dust kostbaar)hellip Kun je

hetzelfde bereiken als er weinig geld is Zo ja hoe

Wat kun je als onderaannemer of ZZPrsquoer

Hoe krijgen we aandacht voor werken met schadelijke stoffen (arbo)

bij bouwbedrijven in deze slechte economische tijden

Wat is de eerstvolgende interventie die we zouden moeten opzetten

in de bouw