Preventie als een taak van

ons allen: je rol als

gatekeeper

Samira Akhtar

Projectmanager MindMates / psycholoog

Studentengezondheidscentrum KU Leuven

Stellingen:

“Erover praten maakt het alleen maar erger of ik ga hem/haar

choqueren.”

“Ik moet vasthouden aan mijn basistaak, ook wanneer een student in

huilen uitbarst.”

“Eens het woord zelfmoord valt, hoor ik de student door te verwijzen.”

“Wanneer een student me rond iets moeilijk in vertrouwen neemt, mag ik

hiervan niks delen met collega’s/anderen.”

Gatekeepers of intermediairs komen beroepshalve vaak in contact met

studenten, maar niet in de functie van het bespreken of begeleiden van

emotionele problemen en suïcidaliteit

• Gatekeepers kunnen een rol vervullen in het bespreekbaar maken van

emotionele problemen/suïcidaliteit en in de doorverwijzing van

studenten naar een meer professionele zorg- of behandelvorm

• Gatekeepers kunnen m.a.w. op een laagdrempelige wijze deuren

openen voor studenten die het nodig hebben

• Deze “frontline professionals” of sleutelfiguren vormen op deze wijze

de zogenaamde “nulde lijn”. We vinden ze ook in de 1ste lijn terug.

Term gatekeepers

Belang binnen

preventie

Hoe oog hebben voor

welbevinden van

student?

Hoe zich verhouden bij

tijdelijke of langdurige

emotionele

moeilijkheden?

Wanneer

doorverwijzen?

Rol als gatekeeper

Wat vinden we

makkelijk als

gatekeeper?

Wat vinden we

moeilijk als

gatekeeper?

Rol als gatekeeper:

belang binnen preventie

• Effectiviteit suïcidepreventie (Mann et al., 2005): restrictie van middelen,

betere metingen/signaaldetectie en GATEKEEPER TRAINING

• Voorkomen van emotionele problemen en suïcidaliteit is hoog bij 18

tot 24 jarigen. Daarentegen is het hulpzoekgedrag laag.

• MindMates interventies, o.a. trainingen voor gatekeepers, hebben een

impact op voorkomen van emotionele problemen en hulpzoekgedrag!

• Vermaatschappelijking van de zorg: preventie is een zaak van ons

allen geworden!

• Taak van preventie-specialisten: training ter bevordering van

deskundigheid gatekeepers

Hoe oog hebben voor emotioneel

welbevinden van studenten?

• Observeer en beluister

• Contact maken: met je eigen stijl in gesprek gaan met studenten

Hoe gaat het? Ça va? Gaat het wel met jou? …

Verbinding = belangrijke beschermende factor

Cascade techniek

Hoe zich verhouden tot student die het tijdelijk

of langduriger moeilijk heeft?

• Blijf observeren en beluisteren, blijf in gesprek gaan (cascade-

techniek) o.a. om de ernst in te schatten

• Let op plotse veranderingen in gedrag en stemming (directe en

indirecte verbale signalen, mate van wanhoop en hopeloosheid)

• Uit je bezorgdheid (ik-boodschappen, duidelijke en concrete taal,

begrenzen waar/wanneer nodig)

• Is een boodschap voor je onduidelijk of laat het meerdere

interpretaties toe, vraag wat de student hiermee bedoelt

• Tijd en ruimte voorzien

• Let op: We geven vaak wat we zelf graag ontvangen – is dit wat de

andere nodig heeft?

Cascade techniek

• Sta stil bij wat je zelf nodig hebt als gatekeeper:

- overleg met collega(‘s)

- bijscholing

- meer “beweeg”ruimte (laat je niet vastzetten)

- bewaak je relationele afstand

te betrokken te afstandelijk

• Sta stil bij wat je makkelijk en moeilijk vindt als gatekeeper

• Sta stil bij je eigen cognities rond praten over emotionele problemen,

suïcidaliteit, hulpverlening,…

Wanneer doorverwijzen?

• Wanneer een student de vraag naar een hulpverlener stelt

• Wanneer je interne grens bereikt is

• Wanneer je zelf/je “team” professionele hulp nodig acht

• Wanneer de student zorgwekkende signalen uitzendt (suïcidaal gedrag,

duidelijke gedragsverandering, “vreemd gedrag”, ongepast of

grensoverschrijdend gedrag)

Drie mogelijke scenario’s: student accepteert, twijfelt of weigert

• Methoden: motiverende gesprektechnieken (cirkel van gedragsverandering)

voor het installeren van hoop en geloof in verandering, het detecteren en

opvangen van hindernissen en het verruimen van vertrouwen

Samen kom je op andere gedachten

• Casus 1: Daan verschijnt niet op zijn afspraak. Hij vertelde je vorige week dat

hij het soms moeilijk heeft en dan weinig contact maakt met anderen.

Welke inschatting maak je?

Wat doe je?

• Casus 2: Je ziet een student in een hoekje in de gang huilen. Je spreekt haar

aan. Margot vertelt je dat het allemaal geen zin heeft.

Welke inschatting maak je?

Wat doe je?

• Casus 3: Een ouder van een gekende student (Ilse) belt je op. De ouder

maakt zich zorgen over zijn dochter. Ilse komt moeilijk tot studeren, slaapt

veel en trekt zich terug. Ze heeft wel veel aan de korte contacten met jou.

Welke inschatting maak je?

Wat doe je?

• Casus 4: Lies vertelt je over haar recente relatiebreuk en het effect hiervan

op haar dagelijks leven. Ze voelt zich bij momenten verdoofd, huilt regelmatig

en kan moeilijk haar verhaal kwijt bij leeftijdsgenoten. Lies wil hierrond graag

geholpen worden

Welke inschatting maak je?

Wat doe je?

• Casus 5: Dries maakt zich zorgen over zijn medestudent en vriend Bas. Bas

zou nog amper in de les geraken en gisteren nam hij zelfs zijn gsm niet meer

op. Dries zag ook hoe Bas prikkelbaarder werd en stopte met voor zichzelf te

koken terwijl hij erg graag kookt. Naast het uiten van zijn bezorgdheid, wil hij

vooral advies over hoe Bas te benaderen.

Welke inschatting maak je?

Wat doe je?

Stellingen:

“Erover praten maakt het alleen maar erger of ik ga hem/haar

choqueren.”

“Ik moet vasthouden aan mijn basistaak, ook wanneer een student in

huilen uitbarst.”

“Eens het woord zelfmoord valt, hoor ik de student door te verwijzen.”

“Wanneer een student me rond iets moeilijk in vertrouwen neemt, mag ik

hiervan niks delen met collega’s/anderen.”

Onze contactgegevens

• Projectverantwoordelijke, Studentengezondheidscentrum:

Samira.Akhtar@kuleuven.be

• Diensthoofd Studentengezondheidscentrum:

Anne.Neyskens@kuleuven.be

• Fortune, Prof. R. Bruffaerts: ronny.bruffaerts@med.kuleuven.be

Partners: Fonds Ga voor Geluk, Fortune, Loko