Presentaties DNB seminar - 28 september 2011 (PDF, 1.3 MB)
Transcript of Presentaties DNB seminar - 28 september 2011 (PDF, 1.3 MB)
Beter vermogensbeheer door pensioenfondsen
DNB bijeenkomst voor vermogensbeheerders en adviseurs28 september 2011
2DNB
Programma
13.35-14.05 uur Beter vermogensbeheerder door pensioenfondsen, Olaf Sleijpen
14.05-14.30 uur De spelregels voor vermogensbeheer van pensioenfondsen, Iris Sluiter
14.30-15.10 uur Beleggingsonderzoeken, resultaten 2010, Lode Keijser
15.10-15.40 uur pauze
15.40-16.40 uur Aandachtspunten risicorapportage beleggingen pensioenfondsen, Jon Vogelzang/Patrick Hendrikx
16.40-17.30 uur paneldiscussie
17.30-19.00 uur afsluitende borrel
InleidingBeter vermogensbeheer door pensioenfondsen
Olaf Sleijpen, DivisiedirecteurToezicht Pensioenfondsen en beleggingsondernemingen
4DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Agenda
1. Een woord vooraf…2. DNB “Visie op Toezicht”
− Lessen uit de financiële crisis− Organisatie van het pensioentoezicht
3. Misverstanden over het toezicht op pensioenfondsen4. Beleggingsbeleid gedurende de kredietcrisis5. Aandachtspunten toezicht op beleggingsbeleid
5DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Een woord vooraf…Waar gaat het om? Toezicht als inspiratiebron
Artikel 105, lid 2 Pw“De personen die het beleid van een pensioenfonds bepalen of mede bepalen richten zich bij de vervulling van hun taak naar debelangen van de bij het pensioenfonds betrokken deelnemers, andere aanspraakgerechtigden, de pensioengerechtigden en dewerkgever en zorgen ervoor dat deze zich door hen op evenwichtige wijze vertegenwoordigd kunnen voelen”.
6DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Waarom goed toezicht in het belang isvan de deelnemer?
Risicoprofiel niet afgestemdop karakteristieken van het fonds
Gebrek aan “countervailing power”van bestuur ten opzichte van uitvoerings-organisaties
Onvoldoende onafhankelijkrisicomanagement
Grote concentratierisico’s Geen zicht op liquiditeitsrisico’s “Misselling” door vermogensbeheerders Arbitragestrategie binnen een
ogenschijnlijk simpel aandelenmandaat Integriteitsissues
Bron: Porter Novelli, 2011
Vertrouwen in financiële sector
Banken 5,6
Verzekeraars 5,0
Pensioenfondsen 5,4
Tussenpersonen 4,8
Consumentenprogramma’s 7,8
DNB/AMF 4,8
Voorbeelden, gebaseerd op de DNB beleggingsonderzoeken:
7DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Lessen voor het toezicht door DNB
Instellingsoverschrijdend toezicht− Sectorbrede analyses− Themaonderzoeken
Aandacht voor strategie en gedrag Toetsingskader “goed toezicht” (*)
− Indringend− Kritisch en proactief− Volledig− Adaptief− Vasthoudend
Toezicht expertisecentra− Interventie & handhaving− Risicomanagement en kwaliteitsbewaking
(*) The Making of Good Supervision: Learning to say ‘No’, IMF Staff Position Note, May 18, 2010.
8DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Organisatie van het pensioentoezicht
Instellingsgerichte risicoanalyse
Thematische risicoanalyse
Sectorbrede analyse
TGP MKP TTP
MTPRALM
TTP
RisicoanalysemethodiekFIRM II
Bevindingen en acties
Grote pensioenfondsen Herverzekerde enliquidatiefondsen
Kleine en middelgrotepensioenfondsen
9DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Themaonderzoeken 2011
Strategie en gedrag− Crisisplannen− Governance− Aansprakenadministratie
Verankering van nieuwe toezichtraamwerken− [Financiele opzet]
Beter risicomanagement− Integraal risicomanagement− Uitbesteding vermogensbeheer− Beheersing en waardering van innovatieve beleggingen
Beter toezicht door betere data
10DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Enkele misverstanden
Renterisico MOET afgedekt worden Fiduciair management mag NIET Pensioenfondsen mogen niet in illiquide categorieën beleggen Bestuur pensioenfondsen moet louter uit experts bestaan DNB wil een veel te gedetailleerd en mechanisch beleggingsbeleid DNB kijkt te veel naar risico’s en te weinig naar performance DNB houdt te weinig rekening met de uitzonderlijke omstandigheden
als gevolg van de kredietcrisis
11DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Enkele misverstanden
Delta Lloyd verstrekte eerder dit jaar een onderhandse tienjaarslening van € 105 mln aan RBCIF, dat ondermeer een kabelnetwerk beheert. Volgens Gast worden dit soort kredieten hier in vergelijking met de VS'angstig' behandeld door de toezichthouders, die hogere kapitaaleisen stellen aan leningen die geenopenbare rating hebben van Moody's of Standard & Poor's. 'De kredietcrisis toont echter aan dat je niet blindkunt varen op hun ratings. Wij hebben onze eigen kredietbeoordeling. De grote beoordelaars kijken te veel naarachteren, wij meer vooruit.‘
Coen Verdegaal, directeur beleggingsadvies van pensioenadviseur Mercer: 'Onderhandse leningen kosten veel energie, terwijl het om een klein deel van de portefeuille zou gaan. Gepusht door de Nederlandsche Bankzijn de fondsen vooral bezig met het beperken van de risico's.' Hoogleraar Guus Boender, bestuurder bij pensioenconsultant Ortec, vindt het juist 'wonderlijk en onbegrijpelijk' dat de Nederlandse pensioenreuzen het laten afweten. 'Ze stappen wel steeds meer in illiquide beleggingen in de zorg, maar niet in onderhandse leningenaan bedrijven.‘
Bron: Financieele Dagblad, 31 augustus 2011
12DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Beleggingsbeleid pensioenfondsen gedurendede kredietcrisis
Bron: DNB
13DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Toe- en afname rente-afdekking gedurendede kredietcrisis
0
5
10
15
20
25
Geen gegevens Minder afdekking Meer afdekking
Dec-08 Jun-09 Dec-09 Jun-10 Dec-10
63
812
17 16 14
13 1210 11
13
Toe- en afname rente-afdekking psf
14DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Rente-afdekking gedurende de kredietcrisis
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
jun-08 dec-08 jun-09 dec-09 jun-10 dec-10
Rente-afdekking percentages
15DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Recente aandachtspunten toezichtop beleggingsbeleid
Risicobeheersing versus complexiteit beleggingsbeleid Onafhankelijk risicomanagement (“countervailing power”) Uitbesteding vermogensbeheer Beheersing van illiquide en innovatieve beleggingen
16DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Vragen?Illustratie: H
ein de Kort
De spelregels voor vermogensbeheervan pensioenfondsen
Iris SluiterSeptember 2011
19DNB
Waar gaat het om? It’s the pensioendeelnemer, stupid! (Vrij naar Bill Clinton, 1992)
20DNB
Wat zegt de wetgever?
Prudent person regel(135 PW)
Regels vooruitbreiding
(34 PW)
Beheerste en integerebedrijfsvoering
(143 PW)
21DNB
Wat zegt de prudent person regel?
Beleggen in het belang van aanspraak- en pensioengerechtigden Veiligheid, kwaliteit, liquiditeit en rendement van de portefeuille
als geheel zijn gewaarborgd Beleggen in lijn met aard en duur toekomstige uitkeringen Derivaten toegestaan voor doeltreffend portefeuillebeheer of verminderen
risicoprofielSpreiding van beleggingen
Beperkt beleggen in bijdragende onderneming
22DNB
Wat zegt de prudent person regel?
Beleggingen waarderen op basis van marktwaarde Hoofdzakelijk beleggen op gereglementeerde markten Overige beleggingen beperken tot een prudent niveau Waardering op marktwaarde
23DNB
Wat is een beheerste en integere bedrijfsvoering?
Beheersen bedrijfsprocessen en bedrijfsrisico’s− Administratieve en boekhoudkundige procedures− Adequate controlemechanismen− Beleid voor de beheersing van risico’s
Waarborgen integriteit− Systematische analyse integriteitsrisico’s− Beleid voor beheersing van deze risico’s− Uitvoering van dat beleid
Procedures en maatregelen belangenverstrengeling (en gedragscode) Beleid voor het beheersen (financiële) risico’s die de soliditeit van
een pensioenfonds kunnen aantasten
24DNB
Welke regels gelden voor de uitbestedingvan werkzaamheden?
Eindverantwoordelijkheid kan niet worden uitbesteed; uitsluitend de uitvoering van taken
In contract uitbesteding is o.m. geregeld:− De afbakening van werkzaamheden die wel/niet zijn uitbesteed;− De informatie-uitwisseling tussen pensioenfonds en 3e;− Dat de 3e altijd de gevraagde informatie aan de toezichthouder levert;− Dat de 3e het pensioenfonds in staat stelt steeds aan de wet te voldoen;− De mogelijkheid van toezichtacitviteiten bij de 3e;− Dat het fonds altijd wijzigingen kan aanbrengen in de uitvoering door de 3e;− De wijze waarop de overeenkomst wordt beëindigd en borgen goede overdracht.
Beheersing van de risico’s o.m. door:− Systematische analyse en rapportage van de risico’s m.b.t. de uitbesteding;− Toereikende procedures, maatregelen, deskundigheid en informatie bij
pensioenfonds voor beoordeling van de uitbestede werkzaamheden.
25DNB
Wat wordt er zoal van u verwacht?
Fonds in staat stellen te voldoen aan wettelijke verplichtingen: Naleven prudent person-regels
(belang pensioendeelnemer, waardering d.m.v. marktwaarde) Zodanige uitvoering van de werkzaamheden die past binnen de integere
en beheerste bedrijfsvoering van het pensioenfonds(bedrijfsvoering en risicomanagement op orde, ook mbt integriteit)
Fonds zodanig informeren dat het in staat is om te bepalen ofhet beleggingsbeleid wordt gevolgd en om tijdig risico’s te onderkennen(en dus kan bijsturen)
Let wel: u verricht slechts de uitvoering van de werkzaamheden,het beleggingsbeleid wordt door het psf bepaald
26DNB
Vermogensbeheer niet op orde?
Toezichtactiviteiten (vb beleggingsonderzoeken) zijn risicogebaseerd
Handhavingsbeleid DNB Normoverdragend gesprek met pensioenfonds Aanwijzing/ last onder dwangsom Curator/ bewindvoerder Bestuurlijke boete/ aangifte OM Publicatie van opgelegde maatregelen
Vragen?
...en eventueel verder pratenstraks bij de borrel…
BeleggingsonderzoekenResultaten 2010
Lode Keijser, afdelingshoofd – RiskAsset & Liability Management (RALM)
29DNB
Agenda
1. Pensioentoezicht 2. Beleggingsonderzoeken 20103. Wat verwacht DNB van pensioenfondsen?4. Bevindingen5. Resultaten beleggingsonderzoeken6. Wat verwacht DNB van adviseurs en vermogensbeheerders?
30DNB
Toezicht pensioenfondsen
Toenemende focus op sectorbrede analyses en thematisch toezicht DNB verricht jaarlijks diepgaande beleggingsonderzoeken
bij meerdere pensioenfondsen Resultaten beleggingsonderzoeken 2010 zijn begin dit jaar via een brief
met de pensioensector gedeeld
31DNB
Algemene beeld
Ervaringen tijdens de (vorige) crisis hebben het belangvan structurele verbeteringen rondom het beleggingsbeleiden de risicobeheersing benadrukt (Commissie Frijns)
Sommige fondsen hebben het afgelopen jaar substantiëleverbeteringen doorgevoerd
Toch blijkt het risicobeheer bij veel fondsen nog niet ophet gewenste niveau te zijn
32DNB
Aandachtspunten 2010
Risicobeheersing versus complexiteit beleggingsbeleid Onafhankelijk risicobeheer (“countervailing power”) Uitbesteding vermogensbeheer Beheersing van illiquide en innovatieve beleggingen
33DNB
Wat verwacht DNB van pensioenfondsen?
Integraal en onafhankelijk risicobeheer dat in alle fasenvan het beleggingsproces wordt betrokken
Kritische grondhouding bestuurders: “Niet snappen is niet doen” Aansluiting risicobeheersing bij complexiteit beleggingsbeleid:
“Don’t bite off more than you can chew” Meer complexiteit vereist een verschuiving van ex-post beheersomgeving
naar ex-ante proactieve risicobeheerfunctie
34DNB
Waar kijkt DNB dan bijvoorbeeld naar…
Beoordeelt het fonds bij het bepalen van de beleggingsstrategiein hoeverre het fonds risico’s wil en kan lopen?
Is de risicobeheerfunctie in staat om de risico’s van alle beleggingenop adequate wijze te kwantificeren?
Speelt het risicobeheer binnen het fonds een pro-actieve rol bijhet kritisch beoordelen van (actieve) risicoposities?
Wordt er voldoende gekeken naar staartrisico’s? Worden stressscenario’s effectief en voldoende ingezet?
Is het bestuur bij uitbesteding in staat om voldoende initiërendop te treden en tegenwicht te bieden aan uitvoerders/ adviseurs?
35DNB
Wat verwacht DNB van pensioenfondsen?
Indien de balans tussen beheersing en complexiteit ontbreekt,dan: Verlaging van de complexiteit van het beleggingsbeleid of… Versterking van de risicobeheerfunctie noodzakelijk
36DNB
Bevindingen
Securities lending cash re-investments Concentratierisico’s Liquiditeitsrisico’s Uitbesteding asset- en risk management Geen adequate en onafhankelijke waarderingen Onvoldoende “countervailing power” bestuur
37DNB
Resultaten beleggingsonderzoeken
Effectieve bijdrage aan verbetering van balans tussen beheersomgevingen complexiteit beleggingen
Zichtbare en aanzienlijke stappen door pensioenfondsen en pensioenkoepels Handreikingen DNB aan pensioenfondsen Waar nodig zal DNB corrigerend optreden
38DNB
Wat verwacht DNB van adviseurs en vermogensbeheerders?
Zorgvuldigheid bij het aanbieden van producten en diensten “Past complexiteit product bij beheersomgeving fonds?” Financiële opzet van het fonds Deskundigheid bestuurders Risicobeheer van het fonds
Nazorg en adviesverlening Zijn risico’s van producten ex-ante expliciet gemaakt? Is er sprake van transparante risicorapportage waarin risico’s objectief
en meetbaar worden weergegeven? Is er sprake van actieve dialoog in geval van materiële veranderingen?
39DNB
Wat kunt U van DNB verwachten?
Ook in 2011 verricht DNB beleggingsonderzoeken Beheersing en waardering van innovatieve beleggingen Vormgeving beleggingsmandaten
Relatie met adviseurs en vermogensbeheerders Informatieverlening bij aanpassing Staten Presentatie uitkomsten van de ‘nieuwe’ beleggingsonderzoeken
40DNB
Vragen?
Illustratie:Hein de Kort
Aandachtspunten risico rapportage beleggingen voor pensioenfondsen
Jon Vogelzang & Patrick Hendrikx, Toezichthouders – RiskAsset & Liability Management (RALM)
43DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Inhoud
1. Vraagstelling2. Eisen aan Risico rapportage Beleggingen3. Belangrijkste risico parameters4. Rapportage elementen
44DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Vraagstelling
Pensioenfonds bestuur en beleggingsadvies commissie dienen frequenterapportages te krijgen ten aanzien van de beleggingen
Vraagstelling“Wat is de informatie die in een beleggingsrapportage aanwezig dientte zijn om het bestuur in staat te stellen goed beheer uit te voeren?”
45DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Beleidskader
Beleidscyclus Takenpakket1. Raamwerk (risicohouding,
te onderscheiden risico’s, te hanteren instrumenten, stelsel van benchmarks en vrijheidsgradenen limietenstelsel)
2. Parameterisering(mandatering, individuele limieten, specifieke vrijheidsgraden)
3. Monitoring en controle(risicometing, performancemeting, overschrijdingen)
I. Beleid maken
II. Beleid uitvoeren
III. B
eleid
evalu
eren
46DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Beleid maken: strategisch beleggingskader
Verplichtingen structuur weergeven als benchmark Dient als startpunt voor strategische portfolio en actuele portfolio Risicobudget formuleren
− Minimale dekkingsgraad− hoeveel risico wil je lopen om daar doorheen te gaan− Strategische portfolio tov verplichtingen benchmark− Actuele portfolio tov normportfolio
Vertaal risicobudget op meerder niveau’s− Strategisch, tactisch, actief, etc− Bij actief management: bepaal risico budget per manager
Uitwerking in ALM studie en beleggingsplan− Leg begrenzingen en verantwoordelijkheden vast
47DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Beleid evalueren: Risico rapportage beleggingen
Dient om− Uitvoering van het beleggingsbeleid te controleren− Beleidskader voor beleggingen te evalueren− Risico’s voor de solvabiliteit inzichtelijk te maken
Niveau van de rapportage dient afgesteld te zijn op− Deskundigheid bestuur− Complexiteit beleggingen− Begrenzingen zoals vastgelegd in ALM studie en beleggingsplan
Rapportage op meerdere niveau’s− Fondsniveau: overzicht belangrijkste risico’s en impact op solvabiliteit− Per produkt/asset manager
Management samenvatting met dashboard rapportage (kpi’s) Situatie afhankelijk
48DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Risico’s voor de solvabiliteit
Belangrijkste risicoparameters voor solvabiliteit Funding risico: premie hoogte, sponsor jaarlijks vaststellen Actuarieel risico: lang leven risico jaarlijks vaststellen ALM mismatch (met name rente-, inflatie en valutarisico) Beleggingsrisico (asset only) Tegenpartij risico Liquiditeitsrisico
49DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Rapportage solvabiliteit op hoofdlijnen
Belangrijke toetsen voor solvabiliteit: dekkingsgraad en VEV
Ontwikkeling dekkingsgraad en Vereist Eigen Vermogen Risico actuele portfolio tov verplichtingen
− risico strategische portfolio tov verplichtingen− risico actuele portfolio tov strategische portfolio
Risico dat je door zelf vastlegde ondergrens komt of dekkingstekort FTK stress scenario’s (hoeveel VEV nodig voor de s’jes) Impact eigen scenario analyses op dekkingsgraad
50DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Rapportage renterisico
Exposure op hoofdlijnen (actueel en norm) Bandbreedtes
− Wat is afgesproken− Staffel dan wel triggers voor rentestanden− Veranderingen in exposure
Scenario-analyse− Impact renteveranderingen op rente-afdekking en dekkingsgraad
51DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Rapportage beleggingsresultaat: Hoofdlijnen
Exposure overview− Actuele en strategische portfolio op hoofdlijnen (incl. bandbreedten)− Valuta-, inflatie en renteafdekking door middel van cash/derivaten
Performance relatief en absoluut Risico relatief (bijvoorbeeld: wat was tracking error) Performance attributie
− Allocatie-effect: Over/onderweging asset classes en derivaten− Selectie-effect: Actief beleid in asset classes
Risico attributie− Bijvoorbeeld de allocatie van tracking error naar asset classes
52DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Rapportage beleggingsresultaat: Manager
Wat waren de beleggingsvisies en posities Wat is gebeurd in de markt alsmede impact op visie en positie Wat verwacht de manager voor de komende periode en hoe is
portfolio gepositioneerd Wat ziet de manager als de grootste risico’s Exposure overview
− Overzicht van exposure naar belangrijkste risico parameters
53DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Rapportage beleggingsresultaat: Manager
Performance: benchmark en outperformance Performance attributie: waar komt performance vandaan?
− Rente-, valuta of krediet risico− Asset-allocatie, sector-allocatie, stockselectie effect
Risico: bijvoorbeeld ontwikkeling informatie ratio en tracking error Risico attributie:
− Waar komt risico vandaan?− Zijn risico elementen in lijn met stijl, proces en performance elementen?− Bijvoorbeeld vergelijk ex-ante tracking error met ex-post tracking error− Stress scenario’s
54DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Rapportage beleggingsresultaat: Manager
Stijl analyse: beleggingsstijl in lijn met beleggingsproces− Systemen analyseren stijl; bijv. Barra voor aandelen− Turnover analyse: hoeveel en wat
Beleggingsvisie/posities− Consistentie tussen visie en posities − Veranderingen van visie− Turnover analyse: hoeveel en wat, is er een best-execution policy?
Personeelsverandering Beleggingsrestricties: veranderingen, active en passive breaches
55DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Rapportage tegenpartij risico
Exposure naar tegenpartijen uit hoofde van− Derivaten, fx posities en cashmanagement, securities lending
Treasury limieten tav tegenpartijen Vaak wordt alleen naar treasury concentratie gekeken Liever combineren met exposure aan beleggingskant Look through rapportage Kwaliteit collateral
56DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Rapportage liquiditeitsrisico
Zijn er voldoende assets aanwezig als collateral voor derivatenposities? Exposure gereserveerd voor stocklending? Welke gedeelte van beleggingsportfolio kan verkocht worden
binnen 1 week, binnen 1 maand? Kredietfaciliteiten Wat is liquiditeitsbehoefte in stress
− Pas schokken toe op derivatenposities− Pas liquiditeitsaannamen aan
57DNB Seminar voor vermogensbeheerders en adviseurs
Rapportage waardering van beleggingen
Waarderingshandleiding nodig als basis
Exception reporting Stale pricing In-house pricing
− Liever niet− No-go als intern ontwikkelde modellen en inputvariabelen
niet extern gevalideerd/ getoetst zijn
59DNB
Panel
Lars Dijkstra, CIO Kempen Capital Management
Leen Meijaard, managing director BlackRock
Jan Willem Siekman, Executive director Retirement en FinancialManagement Aon Hewitt
Olaf Sleijpen, divisiedirecteur Toezicht pensioenfondsen en beleggingsondernemingen
Paulus Dijkstra, toezichthouder Risk en Asset & Liability Management