Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

108
1

description

Consequenties wijzigingen Bouwbesluit per 1 januari 2015. Met uitgewerkte concepten voor tussenwoningen (EPC 0,4 / EPC 0 en nul-op-de-meter).

Transcript of Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Page 3: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Programma Daniëlle Dikhoff:

– Relevante wijzigingen Bouwbesluit

– Woningbouwconcepten

– Installatiegeluid

Gert Harm ten Bolscher:

– Specifieke aandachtspunten voor woningbouw

Pauze

Ton Glashorst:

– Specifieke aandachtspunten utiliteitsbouw

Maarten Ouwehand:

– Aantonen van energetische kwaliteit

Vragenronde

Afsluiting 3

Page 5: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Programma Daniëlle Dikhoff:

– Relevante wijzigingen Bouwbesluit

– Woningbouwconcepten

– Installatiegeluid

Gert Harm ten Bolscher:

– Specifieke aandachtspunten voor woningbouw

Pauze

Ton Glashorst:

– Specifieke aandachtspunten utiliteitsbouw

Maarten Ouwehand:

– Aantonen van energetische kwaliteit

Vragenronde

Afsluiting 5

Page 7: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

7

Huidige EPC-eis EPC-eis per

1 jan 2015

Procentueel

Woonfunctie 0,6 0,4 - 30%

Bijeenkomstfunctie 2,0 1,1 - 45%

Celfunctie 1,8 1,0 - 44%

Gezondheidszorgfunctie

(met bedgebied)

2,6 1,8 - 31%

Gezondheidszorgfunctie

(overig)

1,0 0,8 - 20%

Kantoorfunctie 1,1 0,8 - 27%

Logiesfunctie (in een

logiesgebouw)

1,8 1,0 - 44%

Logiesfunctie (overig) 1,4 1,4 n.v.t.

Onderwijsfunctie 1,3 0,7 - 46%

Sportfunctie 1,8 0,9 - 50%

Winkelfunctie 2,6 1,7 - 35%

Page 8: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Stedenbouwkundig ontwerp & EPC-effect

8

- 0,10 0,0 + 0,10

Voorgvel N Voorgvel O

+ 0,06

Verkaveling / oriëntatie:

voorgevel N, O, Z, W

Page 9: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Bouwkundig ontwerp & EPC-effect

9

Isolatiewaarde:

Verhouding U-waarde / Rc-waarde

- 0,10 0,0 + 0,10

Glas% cf. BB Glas +50%

+ 0,05

- 0,10 0,0 + 0,10

Isolatie cf. BB Isolatie

verbeterd

- 0,05

Rc vloer 3,5 → 5,0 m2K/W

Rc gevel 4,5 → 6,0 m2K/W

Rc dak 6,0 → 7,5 m2K/W

Uraam 1,5 → 0,9 W/m2K

Udeur 1,65 → 1,0 W/m2K

Page 10: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

10

Verhouding GO/verliesoppervlak

- Aantal verdiepingen: 1, 2, 3, 4

- Geometrie: tussen, hoek, vrijstaand

- Doorsnede: compact, sprongen/opbouw

- 0,10 0,0 + 0,10

Tussenwoning Hoekwoning

/ 2^1 kap

+ 0,03

Page 11: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

11

- 0,10 0,0 + 0,10

Leidinglengten

forfaitair Kortere leidinglengte

- 0,02

- 0,10 0,0 + 0,10

Geen zonwering Zonwering Z

- 0,03

Page 12: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Ontwerp en uitvoering & EPC-effect

12

- 0,10 0,0 + 0,10

Forf.

koudebruggen

Koudebruggen

cf. SBR

- 0,07

Manchet met passing

aanbrengen

Page 13: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

13

- 0,10 0,0 + 0,10

Forf.

luchtdichtheid Meetrapport

- 0,03

Manchet met passing

aanbrengen

Hoekwoning:

qv;10;spec 0,84 → 0,20

dm3/s per m2

Page 15: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Uitgangspunten

Tussenwoning

• Isolatie dichte geveldelen: variabel

• Uraam: 1,5 W/m2K (redelijke standaard)

• Geisoleerde deuren (U=1,65 W/m2K)

• Qv;10;spec: 0,4 dm3/s per m2

• Warmteopwekker: variabel

• Afgiftesysteem:

– Radiatoren (ltv)

– Vloerverwarming

• Ventilatiesysteem: variabel

• PV-panelen: 155 Wp/m2 (1,65 m2 per paneel)

15

Page 16: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Concept EPC 0,4 isolatie conform BB

Basis met C Basis met D L/W wp met D Bodem wp met D

Ruimteverwarming Hr107 Hr107 L/W wp W/W wp

Warmteafgifte Radiatoren ltv Radiatoren ltv Vloerverw. Vloerverw.

Tapwater Rend. > 80% Rend. > 80% L/W wp W/W wp

Douchepijp wtw Ja Ja Nee Nee

Ventilatiesysteem C: vraaggest.

met zr-roosters

D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

Koeling Nee Nee Optie Ja

Pv 3 panelen 1 paneel 3 panelen Nee

EPC 0,38 0,39 0,40 0,36

Gasgebruik (m3/jr) 650 500 - -

Elektragebr. (kWh/jr) 2.350 2.950 5.100 4.850

Indicatie

meerkosten (€)

Referentie 1.400,- 8.300,- 10.000,-

16

Page 17: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Concept EPC 0,4 Isolatiewaardes beter dan Bouwbesluit

Bouwbesluit:

• Rc vloer: 3,5 m²K/W

• Rc gevel: 4,5 m²K/W

• Rc dak: 6,0 m²K/W

• Uraam: 1,5 W/m2K

• Udeur: 1,65 W/m2K

Beter dan Bouwbesluit:

• Rc vloer: 5,0 m²K/W

• Rc gevel: 6,0 m²K/W

• Rc dak: 7,5 m²K/W

• Uraam: 1,0 W/m2K

• Udeur: 1,0 W/m2K

17

Page 18: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Concept EPC 0,4 isolatie beter dan BB

Basis met C Basis met D L/W wp met D Bodem wp met D

Ruimteverwarming Hr107 Hr107 L/W wp W/W wp

Warmteafgifte Radiatoren ltv Radiatoren ltv Vloerverw. Vloerverw.

Tapwater Rend. > 80% Rend. > 80% L/W wp W/W wp

Douchepijp wtw Ja Ja Nee Nee

Ventilatiesysteem C: vraaggest.

met zr-roosters

D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

Koeling Nee Nee Optie Ja

Pv 1 paneel Nee 3 panelen Nee

EPC 0,40 0,38 0,38 0,34

Gasgebruik (m3/jr) 570 430 - -

Elektragebr. (kWh/jr) 2.800 3.100 5.000 4.730

Indicatie

meerkosten (€)

3.800,- 5.500,- 12.800,- 14.000,-

18

Page 19: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Concept EPC 0 isolatie cf Bouwbesluit

Basis met C Basis met D L/W wp met D Bodem wp met D

Ruimteverwarming Hr107 Hr107 L/W wp W/W wp

Warmteafgifte Radiatoren ltv Radiatoren ltv Vloerverw. Vloerverw.

Tapwater Rend. > 80% Rend. > 80% L/W wp W/W wp

Douchepijp wtw Ja Ja Nee Nee

Ventilatiesysteem C: vraaggest.

met zr-roosters

D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

Koeling Nee Nee Optie Ja

Pv 13 panelen 12 panelen 14 panelen 10 panelen

EPC 0,0 -0,02 -0,01 -0,02

Gasgebruik (m3/jr) 650 500 - -

Elektragebr. (kWh/jr) 100 470 2.600 2.600

Indicatie

meerkosten (€)

3.800,- 5.500,- 12.400,- 14.400,-

19

Page 20: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Concept Nul-op-de-Meter Isolatiewaardes beter dan Bouwbesluit

20

L/W wp L/W wp met zc Bodem wp

Ruimteverwarming L/W wp L/W wp W/W wp

Warmteafgifte Vloerverw. Vloerverw. Vloerverw.

Tapwater L/W wp L/W wp +

zonnecollector

W/W wp

Ventilatiesysteem D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

D: met wtw en 2

zone CO2-sturing

Koeling Optie Optie Ja

Pv 21 panelen (35

m2)

18 panelen (30

m2)

18 panelen (30

m2)

EPC -0,45 -0,45 -0,45

Elektra (kWh/jr) - - -

Indicatie

meerkosten (€)

23.500,- 23.500,- 25.500,-

Page 21: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Handige vuistregels tussenwoning

• 1 pv-paneel EPC-reductie van circa 0,035

• Douchtepijp wtw ruim -1 pv-paneel

• Zonnecollector circa -3 pv-panelen

• Van HTV naar LTV -½ pv-paneel

• Van forfaitaire invoer lineaire warmteverliezen naar

SBR referentiedetails -1 tot 2 pv-panelen

• Ventilatiesysteem C met tijdsturing naar systeem

met CO2-sturing -½ pv-paneel

• Ventilatiesysteem D met wtw naar systeem met

2 zone CO2-sturing -½ pv-paneel

• Ongunstige oriëntatie woning +2 pv-panelen

21

Page 23: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Gestapelde woningen

EPC 0,4 voor voor gestapelde woningen:

• Woongebouwen: bij meer dan 5 bouwlagen wordt

dakvlak de beperkende factor voor de toepassing

van zonnepanelen

• Collectieve systemen voor verwarming scoren in

het algemeen minder goed in de EPC-systematiek

• Circulatieleiding van een collectieve installatie voor

warm tapwater geeft aanzienlijk warmteverlies

• Door de compacte vorm en aanwezigheid van

balkons en galerijen relatief gezien meer

glasoppervlak (isolatiewaarde ramen <<

isolatiewaarde geisoleerd geveldeel) 23

Page 24: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Voorbeeld EPC 0,40

24

Woongebouw Concept 1 - individuele ketel

Isolatie vloer Rc = 3,5 m2K/W

Isolatie gevel Rc = 4,5 m2K/W

Isolatie dak Rc = 6,0 m2K/W

Raam (glas + kozijn) Uw < 1,50 W/m2K (HR++)

Deur(en) Ud < 1,65 W/m2K

Infiltratie qv;10;spec = 0,42

Ruimteverwarming Hr107-ketel

Warmteafgifte Vloerverwarming

Tapwater Hr107-ketel, CW4,

rendement ≥ 80%

Douchegoot-wtw Nee

Ventilatiesysteem Balansventilatie met hr-wtw

Koeling Geen

Pv-systeem per app 2,4 panelen à 155 Wp/m2

24

Page 25: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Voorbeeld EPC 0,40

25

Woongebouw Concept 1 - individuele ketel Concept 2 - stadswarmte

Isolatie vloer Rc = 3,5 m2K/W Rc = 3,5 m2K/W

Isolatie gevel Rc = 4,5 m2K/W Rc = 4,5 m2K/W

Isolatie dak Rc = 6,0 m2K/W Rc = 6,0 m2K/W

Raam (glas + kozijn) Uw < 1,50 W/m2K (HR++) Uw < 1,50 W/m2K (HR++)

Deur(en) Ud < 1,65 W/m2K Ud < 1,65 W/m2K

Infiltratie qv;10;spec = 0,42 qv;10;spec = 0,42

Ruimteverwarming Hr107-ketel Stadswarmte

Warmteafgifte Vloerverwarming Vloerverwarming

Tapwater Hr107-ketel, CW4,

rendement ≥ 80%

Stadswarmte

Douchegoot-wtw Nee Nee

Ventilatiesysteem Balansventilatie met hr-wtw Balansventilatie met hr-wtw

Koeling Geen Geen

Pv-systeem per app 2,4 panelen à 155 Wp/m2 2,4 panelen à 155 Wp/m2

25

Page 26: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Installatiegeluid

Bouwbesluit-eis, artikel 3.9, lid 2

‘een mechanische voorziening voor luchtverversing,

warmteopwekking of warmteterugwinning heeft een niet hoger

geluidniveau (LI;A;k) in een verblijfsgebied veroorzaakt dan 30 dB(A)’

Page 27: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Installatiegeluid

27

• Bouwkundige aandachtpunten

– - Massa constructie ≥ 200 kg/m2

– - Omtimmering rondom de MV-unit

VG op zolder?

Page 28: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Installatiegeluid

28

• Installatietechnische aandachtpunten

– - Beperken kanalenweerstand

– - Akoestische slang

– - Inregelen

ISSO-rapport 111: Geluid van

individuele woninginstallaties

Page 30: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

30

WTW-unit

op bouwmuur

monteren

Geluiddempende

slang minimaal 75 cm

Scherpe bochten

er uithalen

Beugels niet verankeren

aan dakelement

WTW-unit omkasten

Luchtsnelheid roosters,

kanalen en ventielen

≤ 3 m/s 30

Page 31: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Programma Daniëlle Dikhoff:

– Relevante wijzigingen Bouwbesluit

– Woningbouwconcepten

– Installatiegeluid

Gert Harm ten Bolscher:

– Specifieke aandachtspunten voor woningbouw

Pauze

Ton Glashorst:

– Specifieke aandachtspunten utiliteitsbouw

Maarten Ouwehand:

– Aantonen van energetische kwaliteit

Vragenronde

Afsluiting 31

Page 32: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Gewillige theorie en

weerbarstige praktijk

Gert Harm ten Bolscher

[email protected]

@GertHarmtB

Page 34: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

De praktijk

• Energiegebruik hoger dan verwacht

• Comfortbeleving valt tegen

• Gebruikersgemak wordt niet ervaren

34

Page 37: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Gebruikersgedrag

37

Theoretisch energiegebruik

onzuinige woning

Theoretisch energiegebruik

zuinige woning

Praktisch energiegebruik

onzuinige woning

Praktisch energiegebruik

zuinige woning

Prebound effect

Rebound effect

Page 38: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Energiegebruik en vakmanschap

• Vakmanschap in conceptvorming,

ontwerp, realisatie en beheer bepaalt

energiegebruik

38

Page 42: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Contacttemperatuur vloer

• Discomfort door te lage of een te hoge

contacttemperatuur van de vloer

– Uitgangspunt: contacttemperatuur vloer

tussen de 19°C en 26°C

– Uitzonderingen:

o Badkamer

o Randzones?

• Vraag: contacttemperatuur vloer als er

geen warmtevraag meer is?

42

Page 43: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Verticale temperatuurgradiënt

• Discomfort door te grote verticale

temperatuurgradiënt door combinatie

van:

– Luchtsnelheid

– Inblaashoogte

– Temperatuur

43

Page 48: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Ventilatiesystemen en comfort

• Bij natuurlijke toevoer: kans op

comfortklachten neemt toe bij lagere

buitentemperaturen

• Bij ventileren met (voor)verwarmde

lucht: kans op tochtklachten nihil (mits

systeem goed ontworpen en

gerealiseerd)

48

Page 49: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Natuurlijke toevoer

• Beperking discomfort

– Drukgeregelde roosters (verplaatst

ervaring discomfort naar lagere

buitentemperaturen)

– Koude toevoerlucht voorverwarmen

(energie-efficiëntie?)

– Ander type ventilatiesysteem: afzuiging

per ruimte en toevoer via roosters of

roosters en centrale ruimte

49

Page 50: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Binnenklimaatmetingen

• Vrijstaande woning, bouwjaar 2009

• Ventilatiesysteem: DVS-systeem van

Orcon (natuurlijke toevoer,

mechanische afvoer per ruimte en

CO2-sturing per ruimte of geclusterde

ruimtes)

•11-12-

2014

50

Page 51: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Roosters op begane grond open

(1.200 ppm)

•11-12-

2014

51

Page 52: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Roosters op begane grond

gesloten (1.200 ppm)

•11-12-

2014

52

Page 53: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

53

Interactie isolatiewaarde, type

ventilatiesysteem en op te

stellen vermogen

Page 54: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Isolatiewaarde, ventilatiesysteem

en warmtepomp

• Isolatie basis:

– Rc: 3,5 (alle geveldelen)

– Uwindow : 1,7

• Isolatie verbeterd (cf. Bouwbesluit 2015):

• Isolatie goed:

– Rc: 6,5 (alle geveldelen)

– Uwindow : 1,0

54

Page 55: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Ventilatiesysteem

• Systeem C met ZR gevelroosters en

vraagsturing (op CO2-waarde)

• Balansventilatie met

warmteterugwinning

55

Page 56: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Uitwerking

Woning Dak

(m2)

Gevel

(m2)

Vloer

(m2)

Glas

(m2)

Inhoud

(m3

2^1-kap-

woning

74 127 57 22 420

56

Page 63: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Conclusies

• Een energiezuinige woning vraagt

modelbewoners of een robuuste

woning

• Comfortbeleving in een energiezuinige

woning is aandachtspunt

– Ventilatiesysteem is ruggengraat

installatie

– Natuurlijke toevoer: helft van de

benodigde warmte gaat naar de vogels

• De gebruiker centraal! 63

Page 64: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Programma Daniëlle Dikhoff:

– Relevante wijzigingen Bouwbesluit

– Woningbouwconcepten

– Installatiegeluid

Gert Harm ten Bolscher:

– Specifieke aandachtspunten voor woningbouw

Pauze

Ton Glashorst:

– Specifieke aandachtspunten utiliteitsbouw

Maarten Ouwehand:

– Aantonen van energetische kwaliteit

Vragenronde

Afsluiting 64

Page 65: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Programma Daniëlle Dikhoff:

– Relevante wijzigingen Bouwbesluit

– Woningbouwconcepten

– Installatiegeluid

Gert Harm ten Bolscher:

– Specifieke aandachtspunten voor woningbouw

– Wijzigingen labelmethodiek

Pauze

Ton Glashorst:

– Specifieke aandachtspunten utiliteitsbouw

Maarten Ouwehand:

– Aantonen van energetische kwaliteit

Vragenronde

Afsluiting 65

Page 66: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Consequenties EPC voor

utiliteit

66

Kantoor School

met

sport

[Q/Q]

MFA

(bijeen-

komst)

Gezond-

heid niet

klinisch

Gezond-

heid

met bed

EPC

2014

1,10 1,00 2,00 1,00 2,60

EPC

2015

0,80 0,54 1,10 0,80 1,80

Aan-

scherping

27% 46% 45% 20% 31%

Page 67: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Hoe behalen we het resultaat

• Pv-panelen?

• Warmtepompen?

• Nog beter isoleren?

67

Page 68: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Kantoor gebouw klein,

inzet pv

68

EPC 2014 LWWP

2014

EPC 2015 LWWP ALL-

electric

EPC 1,1 0,81 0,80 0,80 0,68

CO2

[kg/m2a]

23,4 21,4 20,7 21,0 18,1

Invest.

[€/m2]

0 14,85 23,01 20,23 56,63

Eploit.

[€/m2]

0 -1,20 -1,04 -1,27 -1,78

Totaal 5

jaar [€/m2]

0 8,87 17,82 13,86 47,72

Totaal 10

jaar [€/m2]

0 2,88 12,63 7,50 38,82

Page 69: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Kantoor gebouw klein,

extra isoleren

69

EPC 2014 LWWP

2014

EPC 2015 LWWP ALL-

electric

EPC 1,10 0,81 0,80 0,80 0,68

CO2

[kg/m2a]

23,4 21,4 20,98 20,26 18,2

Invest.

[€/m2]

0 14,85 49,71 49,46 85,86

Eploit.

[€/m2]

0 -1,20 -1,14 -1,45 -1,92

Totaal 5

jaar [€/m2]

0 8,87 44,02 42,22 76,24

Totaal 10

jaar [€/m2]

0 2,88 38,32 34,99 66,63

Page 70: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Resultaat klein kantoor

• Extra isoleren is weinig zinvol

• Voor All-electric is de schaal te klein

• Beste optie: LWWP

• Meerinvestering 20 €/m2

• Meerkosten over 10 jaar: 7,5 €/m2

70

Page 71: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Kantoor gebouw middelgroot,

inzet pv

71

EPC 2014 LWWP

2014

EPC 2015 LWWP ALL-

electric

EPC 1,1 0,94 0,80 0,80 0,76

CO2

[kg/m2a]

24,33 21,00 17,54 18,02 17,22

Invest.

[€/m2]

0 12,73 31,25 25,18 54,87

Eploit.

[€/m2]

0 -0,53 -0,71 -0,93 -1,18

Totaal 5

jaar [€/m2]

0 10,09 27,67 20,53 48,98

Totaal 10

jaar [€/m2]

0 7,44 24,12 15,87 43,09

Page 72: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Kantoor gebouw middelgroot,

extra isoleren

72

EPC 2014 LWWP

2014

EPC 2015 LWWP ALL-

electric

EPC 1,10 0,81 0,80 0,80 0,74

CO2

[kg/m2a]

24,33 21,00 17,70 18,01 16,79

Invest.

[€/m2]

0 12,73 45,84 40,11 71,13

Eploit.

[€/m2]

0 -0,53 -0,79 -0,99 -1,25

Totaal 5

jaar [€/m2]

0 10,09 41,89 35,17 65,86

Totaal 10

jaar [€/m2]

0 7,44 37,93 30,24 58,59

Page 73: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Resultaat middelgroot kantoor

• Inzet op pv geeft beste resultaat

• Extra isoleren is weinig zinvol

• Voor All-electric is de schaal te klein

• Beste optie: LWWP

• Meerinvestering 25 €/m2

• Meerkosten over 10 jaar: 16 €/m2

73

Page 74: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

School met sport, inzet pv

74

EPC 2014 Frise

Scholen

klasse B

EPC 2015 LWWP Bodem-

collector

EPC [Q/Q] 1,00 0,75 0,54 0,54 0,54

CO2

[kg/m2a]

31,50 24,69 16,05 17,28 16,39

Invest.

[€/m2]

0 14 42 44 61

Eploit.

[€/m2]

0 -1,60 -2,26 -2,57 -2,39

Totaal 5

jaar [€/m2]

0 6,03 30,67 31,41 48,86

Totaal 10

jaar [€/m2]

0 -1,97 19,35 18,52 36,90

Page 75: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

School met sport, extra

isoleren

75

EPC 2014 Frise

Scholen

klasse B

EPC 2015 LWWP Bodem-

collector

EPC [Q/Q] 1,00 0,75 0,54 0,54 0,54

CO2

[kg/m2a]

31,50 24,69 16,39 17,37 17,71

Invest.

[€/m2]

0 14 63 66 84

Eploit.

[€/m2]

0 -1,60 -2,42 -2,67 -2,46

Totaal 5

jaar [€/m2]

0 6,03 51,22 52,91 71,52

Totaal 10

jaar [€/m2]

0 -1,97 39,11 39,55 59,21

Page 76: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Resultaat school met sport

• Inzet op pv geeft beste resultaat

• Extra isoleren is weinig zinvol

• Voor WKO is subsidie vereiste

• Beste optie: LWWP

• Meerinvestering 44 €/m2

• Meerkosten over 10 jaar: 18,5 €/m2

76

Page 77: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

MFA

Referentie:

• Natuurlijke toetreding van

ventilatielucht

• Comfort is matig

• Bij toenemende isolatiegraad wordt

het discomfort groter; voor nieuwbouw

niet meer te adviseren

77

Page 78: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

MFA, inzet pv

78

EPC 2014 LWWP EPC 2015 LWWP Bodem-

collector

EPC 1,91 1,22 1,10 1,10 1,08

CO2

[kg/m2a]

34,30 23,00 19,91 20,66 20,07

Invest.

[€/m2]

0 58 74 72 95

Eploit.

[€/m2]

0 -1,81 -1,87 -2,18 -2,19

Totaal 5

jaar [€/m2]

0 49 65 61 83

Totaal 10

jaar [€/m2]

0 40 55 50 72

Page 79: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

MFA, extra isoleren

79

EPC 2014 LWWP EPC 2015 LWWP Bodem-

collector

EPC 1,91 1,22 1,10 1,10 1,04

CO2

[kg/m2a]

34,30 23,00 20,07 21,15 19,89

Invest.

[€/m2]

0 58 90 87 113

Eploit.

[€/m2]

0 -1,81 -2,00 -2,25 -2,46

Totaal 5

jaar [€/m2]

0 49 80 76 101

Totaal 10

jaar [€/m2]

0 40 70 65 89

Page 80: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Resultaat MFA

• Inzet op pv geeft beste resultaat

• Extra isoleren is weinig zinvol

• Voor WKO is subsidie vereiste

• Beste optie: LWWP

• Meerinvestering 44 €/m2

• Meerkosten over 10 jaar: 18,5 €/m2

80

Page 81: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Kansen en aandachtpunten

• Met de verminderde energievraag wordt

de inzet van lucht/water warmtepompen

steeds interessanter

• Hoog temperatuur koelen en

laagtemperatuur verwarmen is

randvoorwaarde

• All-air evt in combinatie BKA wordt

steeds aantrekkelijker

• Het gevelconcept en met name de

openingen wordt doorslaggevend 81

Page 82: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Programma Daniëlle Dikhoff:

– Relevante wijzigingen Bouwbesluit

– Woningbouwconcepten

– Installatiegeluid

Gert Harm ten Bolscher:

– Specifieke aandachtspunten voor woningbouw

– Wijzigingen labelmethodiek

Pauze

Ton Glashorst:

– Specifieke aandachtspunten utiliteitsbouw

Maarten Ouwehand:

– Aantonen van energetische kwaliteit

Vragenronde

Afsluiting 82

Page 84: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Infrarood

•11-12-

2014

84

Koudebruggen (dak)constructie

Page 93: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Programma Daniëlle Dikhoff:

– Relevante wijzigingen Bouwbesluit

– Woningbouwconcepten

– Installatiegeluid

Gert Harm ten Bolscher:

– Specifieke aandachtspunten voor woningbouw

– Wijzigingen labelmethodiek

Pauze

Ton Glashorst:

– Specifieke aandachtspunten utiliteitsbouw

Maarten Ouwehand:

– Aantonen van energetische kwaliteit

Vragenronde

Afsluiting 93

Page 96: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Wijziging Bouwbesluit

De huidige vereiste minimale

isolatiewaarde van dichte geveldelen

bedraagt 3,5 m²K/W

Waar

Niet waar

96

Page 97: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Wijziging Bouwbesluit

Per 1 januari 2015 moet de

isolatiewaarde van dichte geveldelen

minimaal 5 m²K/W bedragen

Waar

Niet waar

97

Page 98: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Wijziging Bouwbesluit

De aangescherpte eis voor de

isolatiewaarde van dichte geveldelen geldt

alleen voor gebouwen met een woonfunctie

Waar

Niet waar

98

Page 99: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Aanscherping

energieprestatie-eisen

99

De aanscherping van de EPC geldt alleen

voor gebouwen met een woonfunctie

Waar

Niet waar

Page 100: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Aanscherping

energieprestatie-eisen

100

De aanscherping van de EPC betekent een

reductie in het verwachte gebouwgebonden

energiegebruik van circa 50% ten opzichte

van 2007

Waar

Niet waar

Page 101: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

EPC 0,4 voor grondgebonden

woningen

Om aan de nieuwe EPC-eis te voldoen

kan bij een tussenwoning geen hr107-

ketel meer toegepast worden

Waar

Niet waar 101

Page 102: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

EPC 0,4 voor grondgebonden

woningen

Om aan de nieuwe EPC-eis te voldoen kan

bij een vrijstaande woning ventilatiesysteem

type C niet meer toegepast worden

Waar

Niet waar 102

Page 103: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

EPC 0,4 voor grondgebonden

woningen

Om de EPC van 0,4 voor woningen te

realiseren moeten altijd pv-panelen

toegepast worden

Waar

Niet waar 103

Page 104: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

EPC 0,4 voor grondgebonden

woningen

De goedkoopste oplossing voor een

tussenwoning is 4-6 pv-panelen op een

EPC 0,6 woning

Waar

Niet waar 104

Page 105: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

EPC 0,4 voor gestapelde

woningen

105

Bij meer dan 5 woonlagen wordt het

lastig om te voldoen aan de EPC-eis

Waar

Niet waar

Page 106: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Lager dan 0,4

106

Een EPC 0 woning is hetzelfde als een

nul-op-de-meter woning

Waar

Niet waar

Page 107: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Lager dan 0,4

Om een EPC 0 woning te realiseren kan

bij een vrijstaande woning geen hr107-

ketel meer toegepast worden

Waar

Niet waar 107

Page 108: Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit

Lager dan 0,4

108

Een nul-op-de-meter woning heeft een

EPC van circa -0,4

Waar

Niet waar