1

Presentatie voor de PVGE Veldhoven Roel Fonville

Eindhoven, 24 november 2017 24-11-2017

24-11-2017 2

Opleiding: Doctoraal diploma Anorganische Chemie RU Groningen Carrière: Ruim 30 jaar Koninklijke Philips Electronics: • 20 jaar Philips Components & Philips Semiconductors

Ontwikkeling Business Manager Discrete Halfgeleiders Plantmanager Philips Stadskanaal Bedrijfsdirecteur Philips Semiconductors Nijmegen General Manager Philips Display Components Regio Europa

• 2002-2010: Bestuursvoorzitter Philips Medical Systems Nederland BV 2010-2014: TU Eindhoven: Directeur Strategic Area Health Nu: • Adviseur en toezichthoudende functies • Sinds november 2014 voorzitter Federatie van Philips Verenigingen van Gepensioneerden

3 24-11-2017

Lid met PPF pensioen

Lid zonder Philips verleden

Lid met Philips verleden zonder PPF pensioen

4

FPVG

Lokale vereniging (DTN)

Lokale verweesde vereniging (RSD)

PVGE

Lokale vereniging (NXP)

Landelijke Belangenvereniging

Philips Gepensioneerden

Lidmaatschap Federatie

Lidmaatschap van natuurlijke personen

PPF, Philips, IAK

Regio Eindhoven vereniging

KNVG

22-3-2017

• Introductie • Uit welke componenten bestaat de oudedagsvoorziening? • Hoe pensioen wordt opgebouwd en welk recht men aan een

pensioenregeling kan ontlenen, • Waarom in het huidige pensioenstelsel al jaren niet meer

geïndexeerd wordt, wat er de oorzaak van is en wie dat bepaalt. • Hoe de positie van de pensioenfondsen is, het vermogen en het

perspectief om aan de verplichtingen aan huidige en toekomstige rechthebbenden te kunnen voldoen.

• Waarom wil men het pensioenstelsel wijzigen. • Lossen de voorstellen van de SER de problemen op? • Wat de positie van de FPVG in dat belangenveld is, mede in haar

deelname in de KNVG.

5 24-11-2017

~50% ~45% ~5% van de oudedagsvoorziening in Nederland 24-11-2017 6

Door de dubbele vergrijzing: • We worden ouder • Er worden minder

kinderen geboren

…. wordt het aandeel werkenden (20-65 jaar) steeds lager, daardoor de last per werkende toeneemt

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1950 1960 1970 1980 1990 2000 2015 2016

Bevolkings opbouw

naar leeftijd

jaar

Jonger dan 20 jaar 20 tot 40 jaar 40 tot 65 jaar

65 tot 80 jaar 80 jaar of ouder

24-11-2017 7

8

Demografische druk: De som van het aantal personen van 0 tot 20 jaar en 65 jaar of ouder in verhouding tot de personen van 20 tot 65 jaar. Dit cijfer geeft inzicht in de verhouding van het niet-werkende deel van de bevolking tot het werkende deel van de bevolking.

24-11-2017

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2015 2016 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060

Grijze druk %

Groene druk %

In de privé sfeer: deze wordt ook fiscaal gefaciliteerd • Lijfrente

• Levensverzekeringen

• Banksparen

Sparen via een gewone spaarrekening of beleggen wordt niet fiscaal gefaciliteerd en wordt ook wel “Vierde pijler” genoemd.

24-11-2017 9

• Introductie • Uit welke componenten bestaat de oudedagsvoorziening? • Hoe pensioen wordt opgebouwd en welk recht men aan een

pensioenregeling kan ontlenen, • Waarom in het huidige pensioenstelsel al jaren niet meer

geïndexeerd wordt, wat er de oorzaak van is en wie dat bepaalt. • Hoe de positie van de pensioenfondsen is, het vermogen en het

perspectief om aan de verplichtingen aan huidige en toekomstige rechthebbenden te kunnen voldoen.

• Waarom wil men het pensioenstelsel wijzigen. • Lossen de voorstellen van de SER de problemen op? • Wat de positie van de FPVG in dat belangenveld is, mede in haar

deelname in de KNVG.

10 24-11-2017

• Onderdeel van de collectieve arbeidsovereenkomst

– Geregeld in cao overleg

– Uitvoering afgesproken met pensioenfonds

• Premie 24% van de loonsom (Philips)

24-11-2017 11

Pensioenwet

Onderneming

Pensioenfonds Werknemer

24-11-2017 12

Pensioenreglement, Pensioen opbouw en uitkering

• Defined Benefit: – “Gegarandeerde” uitkering (Philips vroeger). Risico ligt bij de werkgever.

• Collective Defined Contribution: – Collectieve belegging van de inleg, daaruit volgt een toegezegde uitkering.

Risico ligt bij het Pensioenfonds. (Philips nu).

• Defined Contribution: – Een vaste bijdrage uit het salaris die ingelegd wordt bij een pensioenfonds of

verzekeraar, waarmee een vermogen wordt opgebouwd en later een pensioen kan worden gekocht. Risico ligt volledig bij de werknemer. (Shell nu)

24-11-2017 13

14

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

3,500

4,000

4,500

25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 53 55 57 59 61 63 65 67 69 71 73 75 77 79 81 83 85

Jaarlijkse opbouw pensioen

Opbouw reguliere indexatie extra indexatie

0

20,000

40,000

60,000

80,000

100,000

120,000

140,000

25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 53 55 57 59 61 63 65 67 69 71 73 75 77 79 81 83 85

Cumulatieve opbouw pensioen

Opbouw reguliere indexatie extra indexatie

24-11-2017

De Pensioen opbouw wordt globaal als volgt gefinancierd:

• 1/3 uit de inleg • 1/3 uit rendement op

gespaard vermogen tijdens werk

• 1/3 uit rendement op gespaard vermogen na pensionering

• Introductie • Uit welke componenten bestaat de oudedagsvoorziening? • Hoe pensioen wordt opgebouwd en welk recht men aan een

pensioenregeling kan ontlenen, • Waarom in het huidige pensioenstelsel al jaren niet meer

geïndexeerd wordt, wat er de oorzaak van is en wie dat bepaalt. • Hoe de positie van de pensioenfondsen is, het vermogen en het

perspectief om aan de verplichtingen aan huidige en toekomstige rechthebbenden te kunnen voldoen.

• Waarom wil men het pensioenstelsel wijzigen. • Lossen de voorstellen van de SER de problemen op? • Wat de positie van de FPVG in dat belangenveld is, mede in haar

deelname in de KNVG.

15 24-11-2017

24-11-2017 16

Miljard €

Bron: DNB

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

1.400.000

Q1 2007 Q1 2008 Q1 2009 Q1 2010 Q1 2011 Q1 2012 Q1 2013 Q1 2014 Q1 2015 Q1 2016 Q1 2017

Beschikbare middelen voor risico fonds

Als je over 10 jaar € 1000 wil hebben,

hoeveel heb je dan nu nodig bij een rente van:

24-11-2017 17

Rente Benodigd bedrag €

7% 508,35

4% 675,56

1% 905,29

0.0%

0.5%

1.0%

1.5%

2.0%

2.5%

3.0%

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Ren

te

Jaar

Rentetermijnstructuur (UFR 1 dags)

0

100

200

300

400

500

600

700

800

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Uit

keri

ng

(milj

oen

)

Jaar

Uitkeringen (miljoen)

0

100

200

300

400

500

600

700

800

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Jaar

Contante waarde uitkeringen (miljoen)

uitkering

contante waarde

19 24-11-2017 18

24-11-2017 19

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

1.400.000

Q1 2007 Q1 2008 Q1 2009 Q1 2010 Q1 2011 Q1 2012 Q1 2013 Q1 2014 Q1 2015 Q1 2016 Q1 2017

Beschikbare middelen voor risico fonds Geraamde technische voorzieningen voor risico fondsBron: DNB

Miljard €

24-11-2017 20

Bron: DNB

-0,500

0,000

0,500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,0001 4 7

10

13

16

19

22

25

28

31

34

37

40

43

46

49

52

55

58

61

64

67

70

73

76

79

82

85

88

91

94

97

10

0

Rente %

Jaren

30-9-2017

30-9-2016

Als je over 10 jaar € 1000 wil hebben,

hoeveel heb je dan nu nodig bij een rente van:

24-11-2017 21

Rente Benodigd bedrag €

7% 508,35

4% 675,56

1% 905,29

Actueel voor pensioenfondsen

0,289% (rente per 30-9-2016) 971,55

0,927% (rente per 30-9-2017) 911,86

24-11-2017 22

60%

70%

80%

90%

100%

110%

120%

130%

140%

150%

160%

Q1 2007 Q1 2008 Q1 2009 Q1 2010 Q1 2011 Q1 2012 Q1 2013 Q1 2014 Q1 2015 Q1 2016 Q1 2017

DekkingsgraadBron: DNB

24-11-2017 23

80,0%

90,0%

100,0%

110,0%

120,0%

130,0%

140,0%

100,0% 105,0% 110,0% 115,0% 120,0% 125,0% 130,0% 135,0% 140,0%

Beleids Dekkings graad

Vereiste Dekkingsgraad Bron: DNB

24-11-2017 24

De Federatie pleit er bij het PPF voor om in 2018 een wettelijk mogelijke hogere (partiële!!) indexatie te geven.

• Introductie • Uit welke componenten bestaat de oudedagsvoorziening? • Hoe pensioen wordt opgebouwd en welk recht men aan een

pensioenregeling kan ontlenen, • Waarom in het huidige pensioenstelsel al jaren niet meer

geïndexeerd wordt, wat er de oorzaak van is en wie dat bepaalt. • Hoe de positie van de pensioenfondsen is, het vermogen en het

perspectief om aan de verplichtingen aan huidige en toekomstige rechthebbenden te kunnen voldoen.

• Waarom wil men het pensioenstelsel wijzigen. • Lossen de voorstellen van de SER de problemen op? • Wat de positie van de FPVG in dat belangenveld is, mede in haar

deelname in de KNVG.

25 24-11-2017

• De pensioenfondsen hebben hun vermogens de afgelopen jaren zien groeien

• Door de demografie en vooral door de lage rente zijn de verplichtingen echter ook sterk toegenomen

• Als de rente stijgt wordt – over het algemeen- de positie van de pensioenfondsen beter

• In heel veel gevallen wordt er nu te weinig premie betaald in relatie tot de toegekende rechten (gedempte premie); – dat holt de financiële positie van de pensioenfondsen uit; – werkgevers en werknemers willen echter niet meer premie betalen

• Pensioenfondsen moeten een evenwichtig beleid voeren waarin rekening wordt gehouden met werknemers, gepensioneerden en de werkgever; dat wordt steeds lastiger

24-11-2017 26

• Van Eind-loon naar Midden-loon

• Invoeren voorwaardelijke indexatie

• Van Defined Benefit naar Collective Defined Contribution

• Verlaging van de maximale opbouw (Witteveen kader) van 2.25% naar 1,875% per jaar met een maximum van

€ 100.000

• Pensioenleeftijd: inmiddels gestegen naar 68

24-11-2017 27

• Introductie • Uit welke componenten bestaat de oudedagsvoorziening? • Hoe pensioen wordt opgebouwd en welk recht men aan een

pensioenregeling kan ontlenen, • Waarom in het huidige pensioenstelsel al jaren niet meer

geïndexeerd wordt, wat er de oorzaak van is en wie dat bepaalt. • Hoe de positie van de pensioenfondsen is, het vermogen en het

perspectief om aan de verplichtingen aan huidige en toekomstige rechthebbenden te kunnen voldoen.

• Waarom wil men het pensioenstelsel wijzigen. • Lossen de voorstellen van de SER de problemen op? • Wat de positie van de FPVG in dat belangenveld is, mede in haar

deelname in de KNVG.

28 24-11-2017

• Transparantie:

– Het huidige systeem is te ingewikkeld en niet transparant, waardoor het vertrouwen van de deelnemers in het systeem is gedaald; het moet dus simpeler!

• Doorsneepremie

– De loopbanen van mensen zijn niet meer als vroeger de gehele carrière bij één bedrijf of in een branche; dat maakt het gebruik van de doorsnee premie systematiek discutabel

• Participatie

– ZZP’ers bouwen vaak helemaal geen pensioen op

24-11-2017 29

20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 62 64 66

Kosten pensioen

inkoop

Leeftijd

benodigde premie doorsnee premie24-11-2017 30

Individuele potjes met gezamenlijke risico deling

en een pensioentoezegging vlak voor pensionering:

– Individuele potjes; je kan je opgebouwde kapitaal zelf zien

– Gezamenlijk beleggen; je kan zelf een risico profiel kiezen

– Risico deling op nabestaandenpensioen en op lang leven

– Gedurende de opbouwfase géén toezegging over de hoogte van het pensioen

– Enige jaren voor pensionering een pensioentoezegging – hiervoor is een buffer nodig

24-11-2017 31

• Introductie • Uit welke componenten bestaat de oudedagsvoorziening? • Hoe pensioen wordt opgebouwd en welk recht men aan een

pensioenregeling kan ontlenen, • Waarom in het huidige pensioenstelsel al jaren niet meer

geïndexeerd wordt, wat er de oorzaak van is en wie dat bepaalt. • Hoe de positie van de pensioenfondsen is, het vermogen en het

perspectief om aan de verplichtingen aan huidige en toekomstige rechthebbenden te kunnen voldoen.

• Waarom wil men het pensioenstelsel wijzigen. • Lossen de voorstellen van de SER de problemen op? • Wat de positie van de FPVG in dat belangenveld is, mede in haar

deelname in de KNVG.

32 24-11-2017

• Het voorgestelde systeem is veel ingewikkelder – Is een mix van DC en een DB systeem

– Nog steeds een gezamenlijke buffer

– Complexer: dus minder transparantie

• Afschaffing doorsnee premie levert grote overgangsproblemen op:

– Voor de generatie tussen 45 jaar en pensioendatum;

– Bedragen tussen de 25 en 100 Miljard Euro gaan rond; wie gaat dat betalen?

• ZZP’ers bouwen door deze maatregelen nog steeds geen pensioen op

24-11-2017 33

• Er zijn berekeningen gemaakt door de pensioenfederatie met zogenaamde “Maatmannen”. De berekende pensioenresultaten laat grotere risico’s zien.

• Ervaringen met de huidige DC regelingen geven aan dat op pensioendatum het pensioen behoorlijk tegen kan vallen.

24-11-2017 34

Nieuw pensioenstelsel kent grotere risico's dan het huidige' Het persoonlijke pensioen levert minder op dan het huidige stelsel wanneer het tegenzit op de financiële markten. Dat blijkt uit nieuwe doorrekeningen door de pensioenfondsen van de voorstellen voor de hervorming van het pensioenstelsel, zo melden bronnen aan Pensioen Pro en het FD. Daar staat tegenover dat wanneer de beurskoersen hard stijgen, het pensioenresultaat ook beter is.

bron: FD: 18 oktober 2017

Pensioenfonds Bouw neemt afstand van pensioenplannen in regeerakkoord Het pensioenfonds voor de bouw is kritisch over de hoofdpunten van de pensioenplannen van het kabinet Rutte III. De achterban van Bpf Bouw, 11.000 werkgevers en hun werknemers, vindt de voorgenomen afschaffing van de doorsneesystematiek in 2020 'onnodig'. En de overgang naar een persoonlijk pensioenvermogen noemt Bpf Bouw 'een zorgpunt'. Daarmee neemt een van de vijf grootste pensioenfondsen afstand van de voorstellen voor een nieuw pensioenstelsel, waar al jaren aan wordt gewerkt. Ook metaalfonds PMT, een van de andere grote bedrijfstakpensioenfondsen, is terughoudend. Veel ondernemingspensioenfondsen zijn al langer niet enthousiast.

bron: FD 19 oktober 2107

• Introductie • Uit welke componenten bestaat de oudedagsvoorziening? • Hoe pensioen wordt opgebouwd en welk recht men aan een

pensioenregeling kan ontlenen, • Waarom in het huidige pensioenstelsel al jaren niet meer

geïndexeerd wordt, wat er de oorzaak van is en wie dat bepaalt. • Hoe de positie van de pensioenfondsen is, het vermogen en het

perspectief om aan de verplichtingen aan huidige en toekomstige rechthebbenden te kunnen voldoen.

• Waarom wil men het pensioenstelsel wijzigen. • Lossen de voorstellen van de SER de problemen op? • Wat de positie van de FPVG in dat belangenveld is, mede in haar

deelname in de KNVG.

35 24-11-2017

24-11-2017 36

24-11-2017 37

Wie het manifest wil steunen kan terecht op deze site:

http://www.red-ons-pensioenstelsel.nl/

Ambitie Behoud Levensstandaard na pensionering

Vertrouwen en transparantie Het belang van deelnemers en gepensioneerden voorop

Collectiviteit, solidariteit en verplichtstelling, ook voor ZZPérs Arbeidsongeschiktheid Lang leven, sterfte (nabestaandenpensioen) Beleggen: gezamenlijk beleggen, gezamenlijk beleggingsrisico’s delen

Transitie Verworven rechten mogen niet worden aangetast

Rolzuiverheid overheid en DNB Overheid als wet- en regelgever en werkgever DNB als beleidsmaker en toezichthouder

Pensioenfondsen Ruimte voor beleid toegesneden op de specifieke situatie van een fonds Risico en zeggenschap in de pensioenfondsen moeten samen gaan

24-11-2017 38

Kabinetsbeleid negatief voor gepensioneerden.

KNVG en zusterorganisatie NVOG maken zich zorgen om de

koopkrachteffecten van dit kabinetsbeleid voor gepensioneerden. De

kleine plus die Rutte III voor gepensioneerden in petto heeft kan niet

voorkomen, dat hun koopkracht daalt als gevolg van stijgende zorgkosten

en van het uitblijven van de indexering op hun pensioen of zelfs korting

daarop. 24-11-2017 39

• www.knvg.nl

• www.loonvoorlater.nl

• www.pensioenleugen.nl

De KNVG voert landelijke

lobby, door inhoudelijke acties en reacties, zoals:

• Oproep aan kabinet om ouderen tegemoet te komen

• Toetsingscriteria voor een nieuw pensioenstelsel

41 24-11-2017

Belangenbehartiging van haar leden op financieel gebied in algemene zin en speciaal op het gebied van:

• Waardevaste pensioenen

– Richting Philips Pensioenfonds en sponsor Philips

• Zorgverzekering

– Collectief contract met IAK samen met Philips (overgang per 1-1-2018 van VGZ naar Avéro Achmea)

• Wet en regelgeving betreffende gepensioneerden door gezamenlijke

inspanningen in KNVG verband. – Belastingen – Pensioenwetgeving – Zorg en Wonen

42 20-4-2016

24-11-2017 43