OPENBAARHEID VAN

OVERHEIDSINFORMATIEMr. dr. C.N. van der Sluis

Advocaat bestuursrecht bij Ploum Lodder Princen

INHOUD Functies en soorten openbaarheid

Actieve en passieve openbaarheid van de WOB

Behandeling van verzoeken

Weigeringsgronden en beperkingen

Procesrecht

Toekomstige ontwikkelingenMisbruik

Kosten

FUNCTIES OPENBAARHEID

Controle bestuur en dus verbetering van de kwaliteit

Reinigende werking

Betrokkenheid burger

Bevordering van economische groei (hergebruik)

SOORTEN OPENBAARHEID

Politieke openbaarheid

Procedureel

Actief

Passief

POLITIEKE OPENBAARHEID Communicatie/voorlichting

- Uitvoering aan wettelijk plicht (art 23 lid 5 Gem.wet): geen besluit (ABRvS 19 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY6661)

Rijk (art. 68 Grondwet)

- Belang van de Staat; Kamerstukken II 2001/02, 28 362, nr. 2

Gemeente (art. 169 Gemeentewet)

- Openbaar belang; verzoek 1, verstrekken aan allen

Verhouding tot de WOB

POLITIEKE OPENBAARHEID Bijzonderheid omtrent geheimhouding

Art. 25/55 Gemeentewet Bijz. regeling: Rb. Utrecht 28 maart 2013, ECLI:NL:RBMNE:2013:BZ5789)

Opgelegd door College, bekrachtigd door Raad (50%+1)

Invulling art 10 WOB (Rb. Overijssel 3 juli 2013, ECLI:NL:RBOVE:2013:1240)

Belanghebbende? -> raadslid (Rb. Utrecht 28 maart 2013, ECLI:NL:RBMNE:2013:BZ5789)

Schending geheimhouding: 272 WvSr Hof Den Bosch 16 oktober 2012, ECLI:NL:GHSHE:2012:BY0237

PROCEDURELE OPENBAARHEID Verzoek om toezending van stukken hangende een procedure, niet WOB maar 7:4/18 lid 4 Awb (Rb. Den Haag 20 maart 2013, ECLI:NL:RBDHA:2013:BZ6871)

Art. 8:42 Awb: toezending aan rechtbank

Art. 8:29 Awb: weigering gewichtige redenen (koppeling WOB)

Let op bij alsnog overleggen: ABRvS 22 december 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BO8328

Overlegging stukken openbaarmaking? 7:4/18 en 8:29 geen uitputtende regeling (ABRvS 26 juli 1999, ECLI:NL:RVS:1999:AA3778)

Uitzondering “eenmaal openbaar, altijd” (ABRvS 5 september 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BX6488)

ACTIEVE OPENBAARHEID Artikel 8 WOB: grondslag voor besluit

ABRvS 31 mei 2006, ECLI:NL:RVS:2006:AX6362

Vereiste belangenafweging ABRvS 2 februari 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BP2849

Niet afdwingbaar, ‘verzoek’ tot bestaat niet ABRvS 19 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY6659

Naming and shaming (beoordeling, belangenafweging, vovo en matiging boete):Rb. A’dam 19 januari 2010, ECLI:NL:RBAMS:BL3030; benadeling eiser (10 lid 2, onder g)Rb. R’dam 20 maart 2013, ECLI:NL:RBROT:2013:BZ5155; bip niet nog eens openbaar

PASSIEVE OPENBAARHEID

Art. 3 lid 1 WOB:

Een ieder kan een verzoek om informatie neergelegd in documenten over een bestuurlijke aangelegenheid richten tot een bestuursorgaan of een onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling, dienst of bedrijf.

EEN IEDERNatuurlijk of rechtspersoon (naar Nederlands recht)

Geen beperking naar leeftijd of betrokkenheid bestuurlijke aangelegenheid

Geen belang (art. 3 lid 3 WOB)

Dus geen particulier belang (ABRvS 25 april 2000, ECLI:NL:RVS:201:AA5845)

Wel bij Vovo, spoedeisend belang

VERZOEK OM INFORMATIEAanvraag (ook afd. 4.1.1 Awb)

Schriftelijk of mondeling (art. 5 WOB)Digitaal indien open gesteld (ABRvS 3 december 2008, ECLI:NL:RVS:2008:BG5897)

of Bestendige praktijk (ABRvS 29 april 2008, ECLI:NL:RVS:2008:BD0772)

Niet expliciet benoemen WOB Verhouding Wbp (ABRvS 4 juni 2008, ECLI:NL:RVS:2008:BD3104 en bijz. wetten)

Informatiestelsel (vs. Documentenstelsel)

WOB OF BIJZONDER?

Art. 2: onverminderd het elders bij wet bepaalde, overeenkomstig WOB

Uitputtende regeling elders?Niet AMvB (ABRvS 14 april 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BM1054)

Bijz. regeling strekt te voorkomen dat door de toepassing van de Wob afbreukzou worden gedaan aan de goede werking van de materiële bepalingen van debijzondere wet (ABRvS 17 september 2003, ECLI:NL:RVS:2003:AK4040)

DOCUMENTENArt. 1 sub a: een bij een bestuursorgaan berustend schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat

Gegevensdragers: Niet verzocht om informatie in document, dan geen verzoek ex 3 lid 2 WOB

(ABRvS 23 januari 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BY9251)‘Berustend’: 1. Niet reeds openbaar

ABRvS 13 februari 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BZ1223; verstrekken = feitelijke handeling 2. Feitelijk aanwezig, tenzij toevallig

Overdracht archief (Rb. Arnhem 23 juli 2007, ECLI:NL:RBARN:2009:BJ6372)Ambtenaar met andere functie (ABRvS 6 augustus 2003, ECLI:NL:RVS:2003:AI0786)

3. Datum verzoek bepalend (art. 6 lid 1 WOB)ABRvS 16 januari 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BY8529

DOCUMENTEN ‘BERUSTEN’4. Bij een ander = doorzenden (art. 4 WOB)

Zelf hebben, maar weten waar meer te halen is (ABRvS 27 juli 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BR3196)Mededeling is appelabel (Rb. Alkmaar 24 november 2003, ECLI:NL:RBALK:2003:AN9220) Gevolgen niet voortvarend (Rb. Amsterdam 18 februari 2013, ECLI:NL:RBAMS:2013:BZ4313)

5. Behoren te berusten = redelijkerwijs mogelijke om te achterhalen ABRvS 6 maart 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BZ3373

6. Niet (meer):- bewijsrecht (ABRvS 14 juli 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BN1091)

- mededeling is besluit (ABRvS 2 oktober 2002, ECLI:NL:RVS:2002:AE8289)

- vernietiging documenten, gevolgen:

ABRvS 15 maart 2006, ECLI:NL:RVS:2006:AV5076Rb. Midden-Nederland 26 april 2013, ECLI:NL:RBMNE:2013:BZ9558

BESTUURLIJKE AANGELEGENHEIDArt. 1 sub b: een bestuurlijke aangelegenheid verstaan een aangelegenheid die betrekking heeft op beleid van een bestuursorgaan, daaronder begrepen de voorbereiding en de uitvoering daarvan

Het openbaar bestuur in al zijn facetten. Extern en intern optreden van het bestuur

ABRvS 20 juni 2007, ECLI:NL:RVS:2007:BA7618

Ook documenten van anderen (mits verweven met bestuurlijke documenten)

ABRvS 25 april 2000, ECLI:NL:RVS:2000:AA5630

Oogmerk verzoeker is bepalend

ABRvS 16 december 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BK6722

BESTUURLIJKE AANGELEGENHEIDWel: relatie met beleid en taakuitoefening

Verzend- en ontvangstadministratie (ABRvS 5 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY5117)

Ook privaatrechtelijke aangelegenheden (VzARRvS 14 september 1998, KG 1988/421, ECLI:NL:RVS:1988:AH2427)

Niet: ontbreken relatie tot beleidRechtsvraag (ABRvS 17 september 2008, ECLI:NL:RVS:2008:BF0976)

Staat als grootaandeelhouder (Rb. R’dam 14 oktober 2002, ECLI:NL:RBROT:2002:AF1394)

BESTUURSORGAAN (1A WOB)Art. 1:1 Awb is bepalend en Besluit Wno en WOB

Wel: B.o.: Bezwaarschriftencommissie (ABRvS 19 maart 2003, ECLI:NL:RVS:2003:AF6023)

Bo onder verantwoordelijkheid van (1a, 1, c): afdelingshoofd Heffingen (ABRvS 5 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY5083)

Niet:Dus (?) niet de Koningin (ABRvS 6 juni 2007, ECLI:NL:RVS:2007:BA6497) en Dienst Koninklijk Huis (ABRvS 12 oktober 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BT7337)

VNG (ABRvS 25 mei 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BQ5933) of OV-ambassadeur (Rb. Arnhem 22 september 2009, ECLI:NL:RBARN:2009:BJ8347)

Luchthaven Schiphol (ABRvS 3 oktober 1996, ECLI:NL:RVS:1996:AA6767), nog actueel…..?

NIET-BESTUURSORGANENVerruiming via art. 3 WOB: Een onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling, dienst of bedrijf:

ID-Lelystad (ABRvS 16 november 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BU4568)

Overwegende invloed

NS en ProRail (Rb. Amsterdam 4 juli 2013, ECLI:NL:RBAMS:2013:3969):

Fin. afhankelijkeheid

Publieke taken

Ogelijkheden van sturing en toezicht

Geen bevoegdheid tot besluitvorming, tenzij mandaat

BEHANDELING VAN EEN VERZOEKBijzonderheden art. 3 WOB

Precisering (lid 4)

Tegenhanger plicht verzoeker tot concreetheid (lid 2)Als gevolg van Aarhus, vastlegging van de praktijkConcreetheid van de hulp (Rb. A’dam 26 april 2010, ECLI:NL:RBAMS:2010:BL9989)

Voorgeschiedenis en toelichting verzoek (ABRvS 5 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY5137)

Inwilliging met in achtneming 10 en 11

Dus niet de werklast (Rb. Assen 14 juli 2009, ECLI:NL:RBASS:2009:BJ8461)

En pas na onderzoek (ABRvS 29 september 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BN8578)

BEOORDELING DOCUMENTENPer document of onderdeel

ABRvS 20 januari 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BK9881

Rb. Noord-Nederland 18 juli 2013, ECLI:NL:RBNNE:2013:4388

Tenzij dezelfde soort documenten (bijv. verslagen van interviews, die hebben plaatsgevonden aan de hand van vaste (deel)onderwerpen en volgens een vast stramien)

ABRvS van 23 september 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BJ8264

BEOORDELING DOCUMENTENVia art. 3 lid 5 WOB:

Uitzonderingen (art. 10)

alle documentenzowel bij passieve als actieve openbaarheidbelang openbaarheid vindt grens in ander belangrestrictieve uitleg (want ‘openbaar tenzij...’)

En beperkingen (art. 11)

alleen documenten bestemd voor intern beraad

UITZONDERINGSGRONDEN (ART. 10)

lid 1: absolute grondengrond aanwezig, zonder meer niet verstrekken motivering: grond is aanwezig

lid 2: relatieve grondendeugdelijke en overtuigende motivering

ABSOLUTE UITZONDERINGSGRONDENsub a Eenheid van de Kroon

Kroonprins en Min.president (ABRvS 25 november 1999, ECLI:NL:RVS:1999:AA4098)

sub b Veiligheid van de Staat

Rittenadministratie kan, wel met beoordeling (ABRvS 15 juni 2006, ECLI:NL:RVS:2006:AX9049)

Actueel of niet?

(ABRvS 14 december 1998, ECLI:NL:RVS:1998:AB2023)

sub d Bijz. persoonsgegevens (ras, geloof, etc.)

ABSOLUTE UITZONDERINGSGRONDENsub c Vertrouwelijk meegedeelde bedrijfs- en fabricagegevens

“Indien en voor zover uit die gegevens wetenswaardigheden kunnen worden gelezen of afgeleid met betrekking tot de technische bedrijfsvoering of het productieproces, dan wel met betrekking tot de afzet van producten of de kring van afnemers en leveranciers.”

‘Vertrouwelijk’

Expliciet of niet. Wel aantonen: Rb. Zwolle 13 april 2012, ECLI:NL:RBZLY:2012:BW2266

Wijzigt niet: ABRvS 21 januari 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BH0448

‘Verstrekt’: Ook onderdeel van overeenkomst? ABRvS 16 maart 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BP7778

‘Persoon’: Recreatieschap ABRvS 5 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY5146

Niet bestuursorgaan ABRvS 5 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY5083

RELATIEVE UITZONDERINGSGRONDENsub a: buitenlandse betrekkingen

Stroever verloop (Rb. Amsterdam 15 juli 2010, 15 juli 2010, ECLI:NL:RBAMS:2010:BN3025)

Consultatie kan, niet verplicht (ABRvS 6 juni 2007, ECLI:NL:RVS:2007:BA6509) en niet leidend

‘Staat’: Somaliland (ABRvS 10 april 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BZ7635)

sub b: economische/financiële belangen

Niet ieder financieel belang, denk aan de motivering

Concreet maken van het nadeel (onderhandeling wel of niet etc.)

Niet: planschade (ABRvS 11 maart 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BH5536)

Wel: toekomstige aanbesteding (ABRvS 9 maart 2005, ECLI:NL:RVS:2005:AT6497)

RELATIEVE UITZONDERINGSGRONDENsub c: opsporing en vervolging strafbare feiten

“ Strategieën, technieken en tactieken”

Lopend onderzoek (ABRvS 20 januari 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BK9881)

Toekomstig optreden (ABRvS 27 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY7336)

sub d: inspectie, controle of toezicht

“ gebruikte methoden en technieken”

Gewezen optreden (ABRvS 17 november 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BO4235)

Toekomstig optreden (ABRvS 28 juli 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BN2615)

RELATIEVE UITZONDERINGSGRONDEN

sub e: persoonlijke levenssfeer

Herleidbaar tot individuenBijzonderheid ambtenaren

ABRvS 19 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY6746 (let op namen e.d.!)ABRvS 3 februari 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BL1844

Overleden ABRvS 7 november 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY2508

RELATIEVE UITZONDERINGSGRONDENLet op lid 3!

Instemming, ondubbelzinnig en per persoonABRvS 1 mei 2012, ECLI:NL:RVS:2013:BZ9056; onderscheid wel en niet instemmen

Geen verplichting om ambtshalve na te gaanABRvS 14 oktober 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BK0116

Indienen zienswijze is niet instemmenABRvS 5 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY5071

RELATIEVE UITZONDERINGSGRONDENsub f: belang geadresseerde

Geen absoluut recht

sub g: onevenredige bevoordeling/benadeling

Restcategorie; veelal subsidiair maar ook eigenstandigWel: Interviewverslagen (ABRvS 23 september 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BJ8264)

Vogelaar-ranglijst (ABRvS 24 december 2008, ECLI:NL:RVS:2009:BG8305)

Niet: Beeldvorming, verouderd (ABRvS 1 juli 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BJ1121)

Rapport met neutrale titel (ABRvS 7 september 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BR6938)

Niet vh bo. Wegens tijdsbelasting (ABRvS 1 juli 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BJ1122)

BEPERKINGEN (ART. 11)Intern beraad en geen art. 10

Extra toets art. 11geen persoonlijke beleidsopvattingen

Geen afweging

Tenzij milieu-info (lid 4)

ABRvS 3 juni 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BI6049

BEPERKINGEN (ART. 11) INTERN BERAADArt. 1 sub c: het beraad over een bestuurlijke aangelegenheid binnen een bestuursorgaan, dan wel binnen een kring van bestuursorganen in het kader van de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een bestuurlijke aangelegenheid

Eén of meer personen of b.o.’s ABRvS 24 november 2004, ECLI:NL:RVS:2004:AR6306

Oogmerk opsteller ABRvS 14 mei 2008, ECLI:NL:RVS:2008:BD1470

Ook derden

ABRvS 21 september 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BT2132

Tenzij eigen belang? Rb. Noord-Nederland 18 juli 2013, ECLI:NL:RBNNE:2013:4388

BEPERKINGEN (ART. 11) INTERN BERAADVerstrekt aan derden

ABRvS 8 juli 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BJ1890 (advocaat)

ABRvS 3 juni 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BI6049 (onbestemde groep)

ABRvS 27 mei 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BI4972 (per ongeluk)

Geen advisering of gestructureerd overleg

ABRvS 8 februari 2006, ECLI:NL:RVS:2006:AW1271Vooroverleg ten behoeve van die partij, gericht op de totstandkoming en indiening door die partij van een in de wet geregeld stuk.

BEPERKINGEN (ART. 11) PERSOONLIJKE BELEIDSOPVATTINGEN

Art. 1 sub f: een opvatting, voorstel, aanbeveling of conclusie van een of meer personen over een bestuurlijke aangelegenheid en de daartoe door hen aangevoerde argumenten

Blijvende dwingende bescherming van betrokkenen, tenzij (tijdsverloop)ABRvS 20 april 2004, ECLI:NL:RVS:2004:AU4498

Verwevenheid met feitenABRvS 5 oktober 1999, ECLI:NL:RVS:1999:AA4039

BEPERKINGEN (ART. 11) PERSOONLIJKE BELEIDSOPVATTINGENWel:

Notulen MR (ABRvS 17 februari 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BL4132)

Conceptantwoorden (ABRvS 1 september 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BN5701)

Conceptantwoorden vzv afwijkend van definitief (ABRvS 5 december 2012, CLI:NL:RVS:2012:BY5517)

Niet:Objectieve factoren (ABRvS 29 april 2008, ECLI:NL:RVS:2008:BD0771)

Draaiboek met feitelijke gegevens (ABRvS 31 maart 2004, ECLI:NL:RVS:2004:AO6516)

Quickscans met ja en nee (Rb. Amsterdam 21 oktober 2011, ECLI:NL:RBAMS:2011:BV0297)

Mindmaps (ABRvS 14 oktober 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BK0116)

MILIEU-INFORMATIEMilieu-informatie = art. 1, g WOB en 19.1a Wm

Ruim …. band met milieu; bepalend is of de activiteiten of maatregelen het milieu (kunnen) aantasten of beschermen

ABRvS 15 december 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BO7333

Rb. A’dam 23 december 2011, ECLI:NL:RBAMS:2011:BV7178

Maar niet, subsidieaanvraag (ABRvS 17 juli 2013, ECLI:NL:RVS:2013:288)

nota inzake bodemvervuiling (Rb. Haarlem, 9 juli 2012, ECLI:NL:RBHAA:2012:BX2009)

MILIEU-INFORMATIEVerschil in:

B.O (1a lid 2)

Beslistermijnen (6)

Verstrekking (7 lid 3)

Uitzonderingen en beperkingen (10 lid 4-8 en 11 lid 4)

VERSTREKKEN VAN INFORMATIE ART 7 WOBVerschillende vormen (lid 1)

Samenvatti ng mag geen weigering zijn ABRvS 24 september 2008,

ECLI:NL:RVS:2008:BF2162

Pas na besluit wat wel en wat niet openbaar

Rb. Utrecht 27 juli 2012, ECLI:NL:RBUTR:2012:BX2908

Dan wijze van verzoeker

Tenzij buitengewoon bezwaarlijk en/of andere vorm

ABRvS 21 december 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BU8863

ABRS 19 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY6662 (andere vorm en vormgeving website)

PROCEDURE (NIET MILIEU-INFO) ART. 6 WOBDatum ontvangst (lid 1):Niet feitelijke kennisname (ABRvS 1 november 2006, ECLI:NL:RVS:2006:AZ1264)Samenhang met art. 4? (Rb. A’dam 18 februari 2013, ECLI:NL:RBAMS:2013:BZ4313)Z.s.m. en uiterlijk 4 weken Rol van preciseren?Evt. verdaging met 4 weken (lid 2)Verdaging behoeft motiveringBelanghebbenden, zienswijze (4:8 Awb) = opschorting termijn (lid 3) -> in kennis stellen (lid 4)Verstrekking bij besluitvorming, tenzij (lid 5)Verstrekken is niet besluiten (Rb. Den Bosch 2 februari 2011, ECLI:NL:RBSHE:2011:BP3425)

PROCEDURE (NIET MILIEU-INFO)Bijzonderheden bezwaar

Zinvol voor verzoeker?Peilmoment verschuift?Alsnog toezenden? Herroeping: ABRvS 22 juli 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BJ3419 Alsnog doorzenden? Herroeping: Rb. R’dam 21 maart 2013, ECLI:NL:RBROT:2013:BZ8575

Noodzaak tot Vovo Eerder toegewezen, onomkeerbaar karakterSpoedeisend belang gegeven, voor belanghebbende en evt. journalist e.d.

TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGENNieuwe wetgeving

Wetsvoorstel 33 328 of Wet aanpassing WOB (http://www.internetconsultatie.nl/wetaanpassingwob)

In ieder geval:

oneigenlijk gebruik /misbruik

omvangrijke verzoeken

kostenbepaling

MISBRUIKVerdekte verzoeken en ander gedoe

Verdrag van Tromso (manifestly unreasonable)

Oplossing? -> Civiel: Rb. Rotterdam 21 maart 2013, ECLI:NL:RBROT:2013:BZ4905

Nuancering -> Bestuursrecht: Rb. Oost-Brabant 26 april 2013, ECLI:NL:RBOBR:2013:CA3250

Oplossing: afschaffen WOB, afschaffen dwangsom of…. 4:4 Awb

KOSTENBelastingrechtelijk/Gemeentewet:

Algemeen belang, niet individualiseerbaar, geen dienst;

HR 8 februari 2013, ECLI:NL:PHR:2013:BZ0693

Bestuursrechtelijk:

Aansluiting Besluit tarieven, art. 12 en 14 WOB, redelijke tariefopbouw;

ABRvS 22 augustus 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BX5240

VRAGEN

Cornelis van der Sluis

M +31 6 13 32 7693

E c.vandersluis@ploum.nl

@CornelisvdSluis

www.linkedin.com/in/cornelisvandersluis