bbn adviseurs

Duurzaamheid laten renderen

Inhoud van de presentatie

• Wie zijn wij

• Waarom een model ?

• De huidige praktijk

• Kosten en baten van duurzaamheid

• Toepassing model

• Vragen

Betrokkenheid bij duurzame vastgoedontwikkeling

Financieel en strategisch adviseur

• Marktleider bouwkostenadviseur bij ontwikkelaars

• Uitgebreide kennis over duurzame investeringen

• Kennis van exploitatiekosten en onderhoud

• Vastgoed rekenen aan duurzame projecten

Voorbeelden van nieuwbouw

• Stadskantoor Venlo

• TNT Hoofddorp

• WNF kantoor Zeist

Voorbeelden van bestaand vastgoed

• New Amsterdam

• Oval Tower

• Gemeentehuizen Velsen en Goirle

Welke ambitie, best practice of…..

GPR

• Kostentools GPR i.s.m. W/E adviseurs

• Projecten in o.a. Heerhugowaard, Rotterdam en Velsen

BREEAM

• Nieuwe Haagse Passage

• Retail Coolsingel Rotterdam

GreenCalc+

• TNT te Hoofddorp

C2C

• Stadskantoor Venlo

• Casino Venlo

Redenen om een model te ontwikkelen

Stelling 1

Duurzaamheid voegt waarde toe aan een

vastgoedontwikkeling

Stelling 2

In de huidige praktijk blijven er vaak nog kansen onbenut

Stelling 3

Inzichtelijk maken en activeren van alle voordelen van

duurzaamheid zal het ‘groene’ resultaat verbeteren

De huidige pratijk…

Benutten van alle voordelen binnen exploitatieperiode

• Integraal in kaart brengen van alle consequenties duurzaamheid

• Openheid en transparantie leidt tot beste resultaat

Terugverdientijd binnen levensduur

• Blijft een grotendeels uitwisseling tussen investering en exploitatie

• Geen waardering aan gezondheid medewerkers toegekend

Terugverdientijd van max. 5 of 10 jaar

• Investering / voordeel 1e jaar

• Beperkt aan maatregelen zullen voldoen

Bouwbesluit is voldoende

• Zeer traditioneel

• Dief van eigen portemonee, kansen blijven liggen

100%

66%

33%

0%

Alle ogen op de eindgebruiker!

ONTWIKKELAAR

Rendement

EINDGEBRUIKER

Huisvestingslast

(huur en exploitatie)

GRONDEIGENAAR

Grondwaarde

BELEGGER

Rendement

(direct, indirect, BAR)

VASTGOEDONTWIKKELING

Toekomstige huisvesting eindgebruiker?

51% van de eindgebruikers wil zijn eigen huisvesting

verduurzamen

18% van de eindgebruikers wil verhuizen naar een nieuw

ontwikkeld duurzaam kantoor

4% van de eindgebruikers wil verhuizen naar een ander

verduurzaamd kantoor(Jones Lang LaSalle 2010)

Zullen beleggers en eindgebruikers elkaar vinden in het

verduurzamen van vastgoed en het verlengen van

samenwerking?

Waardering duurzaamheid door eindgebruiker

Kosten van duurzaamheid

Investering in langere levensduur

• Flexibel gebouw / architectuur

• Functiewisseling en mogelijke uitbreiding

Investering in gunstigere exploitatie

• Investering t.b.v. lager energieverbruik / -opwekking

• Investering in materiaalgebruik, langere levensduur/restwaarde

Investering in ‘zachte’ maatregelen

• Gezondheid werknemers in het gebouw

• Productiviteit medewerkers

• Tevredenheid werknemers

Overige investering

• Kosten van engineering/ontwerp en eventueel certificering

Baten van duurzaamheid

• Flexibel gebouw

• Lagere exploitatiekosten gebruiker (energie e.d.)

• Lagere exploitatiekosten belegger (onderhoud e.d.)

• Langere afschrijvingstermijnen, minder groot onderhoud

• Hoger huurniveau door lagere exploitatiekosten (Green Lease)

• Toekomstbestendiger ontwerp

• Betere verhuurbaarheid/lager risico op leegstand

• Hogere restwaarde

• Gunstiger waardeontwikkeling dan traditioneel

• Hogere productivitiet

• Gezondheid van medewerkers/lager ziekteverzuim

• Tevredenheid werknemers/personeelsbeleid

• Groen imago

Rolverdeling in vastgoedontwikkeling

ONTWIKKELAAR EINDGEBRUIKER

GRONDEIGENAAR BELEGGER

VASTGOEDONTWIKKELING

Wie investeert en wie profiteert?

ONTWIKKELAAR

INVESTERENBehalen van eigen duurzaamheiddoelstelling

Groen imago

EINDGEBRUIKER

Lagere exploitatielasten

Grotere productiviteit en tevredenheid

Betere gezondheid

Groen imago

Hogere huurlasten

Waarderen ‘zachte’ voordelen ?

GRONDEIGENAAR

Ontwikkeling grondwaarde binnen duurzame gebiedsontwikkeling

Inkomsten WOZ

Groen imago

Correctie op grondwaarde ?

BELEGGER

Hogere huurinkomsten

Hogere restwaarde

Lagere risico’s op leegstand en opwaardering

Gunstiger waardeontwikkeling

Groen imago

Lager rendement mogelijk ?

VASTGOEDONTWIKKELING

Toepassing Model

Invoer specificaties gebouw

Gezamelijk bepalen van ambitieniveau’s :

• Duurzaamheid in verschillende niveau’s + gevolgen

• Bouwkundige pakketten + gevolgen

• Overige opwaardering of aanpassing + gevolgen

Bepalen van de maximale / minimale kaders :

• Maximale huur / huisvestingslast

• Minimale grondwaarde en rendementen e.d.

Welke variabelen voeg ik toe ?

• Periode, afschrijving, waardeontwikkeling, indexaties etc. etc.

Voorbeeld Model voor nieuwbouw

Duurzaamheidsniveaus :

• Bouwbesluit

• Maatregelenpakket 1

• Maatregelenpakket 2

• Maatregelenpakket 3

• Maatregelenpakket 4

Variabelen :

• Investering

• Baten energie

• Baten onderhoud

• Afschrijving %

• Waardeontwikkeling %

AMBITIE VERBINDT ALLES