Aansprakelijkheid werkgever voor psychische ziekte Vereniging ambtenaar & recht

Marlies Vegter Bosch Advocaten

8 november 2011

2

Onderwerpen

• Oorzaken werkgerelateerde psychische ziekten• Rechtspraak• Dienstongeval en beroepsziekte• Aansprakelijkheid en zorgplicht (7:658)• Beroepsincident

Oorzaken werkgerelateerd psychisch letsel

• Schokkende gebeurtenis (agressie, ongeval)• Angst(schade) voor ernstige ziekte• Werkdruk, overbelasting• Seksuele intimidatie, pesten, discriminatie• Personeelsbeslissingen• Bejegening

Voorbeelden uit de rechtspraak

Agressie:• CRvB 28 april 2011, LJN: BQ4125, TAR 2011/123

– mishandeling piw’er door gedetineerdeOverval:• Hof Den Haag, 23 december 2005, LJN: AU9629 –

overval op geldautomaat

Angstschade:• Hof ‘s-Hertogenbosch, 6 mei 2008, LJN: BD5666

– blootstelling aan asbeststofWerkdruk/overbelasting:• Hof ‘s-Hertogenbosch, 9 november 2010, LJN:

BO4408 – 40-urige werkweek als norm

5

Seksuele intimidatie/pesten/discriminatie:• Hoge Raad 27 mei 2011, LJN: BP9991 –

discriminatie Koerdische medewerkerPersoneelsbeslissingen & bejegening:• Ktr Boxmeer, 9 augustus 2011, JAR 2011/247 –

lang dienstverband, plotselinge verwijten, wisselende standpunten over wel/geen ontslag

6

Dienstongeval of beroepsziekte

• Als ziekte/ongeval in overwegende mate zijn oorzaak vindt in de aan de ambtenaar opgedragen werkzaamheden of de bijzondere omstandigheden waaronder deze moesten worden verricht

• En niet is te wijten aan eigen schuld of onvoorzichtigheid

7

Psychische ziekte

• Bij psychische ziekten eist de CRvB dat de werkzaamheden of de werkomstandigheden objectief een buitensporig karakter hadden

• Daarna wordt naar causaal verband gekeken• Achtergrond: zeker stellen dat ziekte door het werk

komt, ook omdat niet aan zorgplicht wordt getoetst

8

Buitensporig

• CRvB 28 april 2011, LJN: BQ4125, TAR 2011/123 – mishandeling piw’er door gedetineerde

• CRvB 23 maart 2006, TAR 2006/90, LJN: AX1651 – gepeste politieman

• CRvB 14 oktober 2010, LJN: BO1879 - vliegsensatie

9

• Toetsing aan buitensporigheid komt in feite neer op toetsing aan de zorgplicht. Erkent de CRvB ook met zoveel woorden

• Terecht in zaken over doorbetaling loon, maar niet bij toetsing aan de norm van 7:658 BW

• In de praktijk waarschijnlijk vergelijkbaar resultaat als civiele rechter

10

Vereisten (fout)aansprakelijkheid

• Schending zorgplicht door werkgever• Schade, d.w.z. letsel/arbeidsongeschiktheid• Causaal verband schade en schending zorgplicht• Geen eigen schuld werknemer

11

Bewijslastverdeling

• Werknemer moet bewijzen dat hij schade heeft geleden door het werk

• Daarna moet de werkgever bewijzen dat hij zijn zorgplicht heeft nageleefd.

• Soms omkering bewijslast als werknemer schending zorgplicht kan bewijzen + dat verband tussen klachten en werk aannemelijk is

12

Eigen schuld

• Opzet of bewuste roekeloosheid• Alles-of-niets systeem• Strikte invulling: zie Pollemans/Hoondert

13

Proportionele aansprakelijkheid

• Als causaal verband tussen werk en letsel niet volledig vastgesteld kan worden

• Omstandigheden die voor rekening van werknemer kunnen komen: roken, bepaalde genetische aanleg, burn-out door prive-omstandigheden e.d. (Isala klinieken)

14

Zorgplicht algemeen

15

• Geschreven verplichtingen (Arboregelgeving, Arbeidstijdenwet)

• Ongeschreven verplichtingen:- onderzoeksplicht- optimaal veiligheidsniveau- Kelderluikcriteria

Zorgplicht werkgever bij psychische ziekten

• Artikel 3 lid 2 Arbowet => beleid gericht op voorkoming en, indien dat niet mogelijk is, beperking van psychosociale arbeidsbelasting (PSA)

• PSA = de factoren seksuele intimidatie, agressie en geweld, discriminatie, pesten en werkdruk die stress teweeg brengen

16

Algemene preventieve maatregelen

• Technische voorzieningen (noodknop, camera’s)• Voorlichting geven• Beleid ontwikkelen en uitdragen• RI&E en Plan van Aanpak• Training en instructie werknemers, bijv. op het

gebied van agressie/geweld

• Aanstellen van een vertrouwenspersoon• Klachtenregeling• Opvangprotocol• Toezien op naleving regelingen• Functioneringsgesprekken

18

Maatregelen in concrete situatie: wanneer?

• Als het risico op ziekte kenbaar is of hoort te zijn• Dus als iemand een reële klacht heeft en/of risico uit

de omstandigheden blijkt• Vgl. Hof Den Haag, 27 sept.

2011, JAR 2011/276 (Rivas); Hof Amsterdam, 20 sept. 2011JAR 2011/274 (Abn Amro)

Welke maatregelen?

Op het individu gericht (bijv. cognitieve therapie) of organisatorische maatregelen

20

• Beter maatregelen die niet blijken te werken dan geheel geen maatregelen

• Beleid bijstellen• Opvang & nazorg

21

Uitgangspunten opvang & nazorg

• Eerste opvang: koffie en aandacht• Opvang door deskundige?• Vrijwillige of verplichte opvang?• Contact houden door leidinggevende• Tijdelijk verlof• Zo nodig doorverwijzen naar professionele hulp

22

Rechtspraak

• Is er een protocol, dan dat minutieus volgen. Vgl. Hof A’dam 28 juni 2011, LJN: BR4836 (NS)

• Regelmatig contact, traumabegeleiding: Ktr Boxmeer, 2 aug. 2005, JAR 2005/194 (speelhal)

• Idem: CRvB 1 juli 2004, TAR 2004/141 (mishandelde medewerker Sociale Dienst)

23

Beroepsincident

• Volledige schadevergoeding• Een dienstongeval of beroepsziekte voortvloeiend

uit een gevaarzettende situatie die rechtstreeks verband houdt met de uitvoering van een taak waaraan de ambtenaar zich vanwege zijn specifieke functie niet kan onttrekken

• Rechtspraak?

24

Vondelstraat 541054 GE Amsterdam

Telefoon +31 (0)20 589 04 44Mobiel +31 (0)6 380 077 71Fax +31 (0)20 685 02 31

E-mail vegter@boschadvocaten.nlWebsite www.boschadvocaten.nl