Hawking waarschuwt in Utrecht voor macht experts.Iedere burger moet zich verdiepen in de voornaamste theorieën van de wetenschap, om een te grote invloed van experts te voorkomen. Dat heeft natuurkundige Stephen Hawking zijn gehoor in Utrecht in mei 2014 op het hart gedrukt.

Keeling curve

Essentiële punten: De opwarming door het broeikas effect is fysisch gefundeerd en dus zeker. Relatieve onzekerheden door de feedback op de broeikas opwarming in de systemen op aarde. Absolute onzekerheden door natuurlijke fluctuaties (zon, vulkanen). Hierdoor verloopt de opwarming niet geleidelijk, maar onregelmatig. De gevolgen en het belang van de broeikas opwarming worden hierdoor groter. Maar de fluctuaties zijn onvoorspelbaar en wetenschappelijk ongrijpbaar zodat men er geen rekening mee houdt. (Paradox)

Berendsen 2011 Naar Zagwijn 1992

Bewijzen voor het bestaan van andere klimaten en grote klimaatveranderingen in het verleden:

Kenmerken van ijs op plaatsen waar nu een veel warmer klimaat is: zwerfstenen, gletsjerkrassen, stuwwallen, keileem, sterke erosie door druk waardoor meren ontstaan, enz. Kenmerken van een koud toendra klimaat: vegetatie (dryas), pingo’s, ijswiggen.Kenmerken van een warm klimaat: flora en fauna.

Daarnaast geeft het onderzoek van de zuurstof en waterstof isotopen uit het ijs en de zeebodem goede indicaties over het temperatuur verloop. Door de steeds betere datering van de lagen geeft vooral dit onderzoek nu sinds ca 1990 een verrassend beeld van extreme temperatuur veranderingen in het verleden.

Ook zijn er grote verandering in neerslag zoals blijkt uit de dikte van ijslagen, van kalkafzettingen in grotten, en de mate van erosie door rivieren, enz

Het blijkt dan dat er de laatste 1 miljoen jaar veel grote en snelle klimaat veranderingen zijn geweest. Waardoor??

Foto: H.J.A. Berendsen

Zwerfsteen van Rottum, bij Heerenveen

Rondvenneke Strabrechtseheide

Rondvenneke Strabrechtseheide

Klokkeven Leenderheide

Fig. 5. Skeletmontage in het Sedgwick Museum of Geology, Cambridge. Hiervoor werden beenderen gebruikt die van verschillende nijlpaarden afkomstig zijn. Eemien, Laatste Interglaciaal van Barrington, Cambridgeshire, Engeland. Foto Sedgwick Museum of Geology, Cambridge.

Drill bit of ice corerNOAA

Diepzeekern

Isotopen-onderzoek• Tijdens glaciaal:

– relatieve toename van 16O en 1H op ijskappen, en– relatieve toename 18O in de diepzee

• Tijdens interglaciaal: – relatieve afname van 16O en 1H op ijskappen, en– relatieve afname 18O in de diepzee

• 11.057 -35.7361• 11.071 -36.2211• 11.087 -36.208• 11.101 -35.9327• 11.12 -36.0682• 11.135 -36.3914• 11.149 -36.304• 11.163 -35.9939• 11.18 -35.3911• 11.197 -35.4523• 11.213 -35.3691• 11.229 -35.4566• 11.243 -35.3954• 11.258 -35.4609• 11.274 -35.8061• 11.289 -36.3661• 11.307 -36.422• 11.324 -37.7459• 11.339 -37.7728• 11.354 -38.3945• 11.371 -38.7716• 11.389 -39.4242• 11.408 -39.4547• 11.427 -38.8125• 11.446 -38.7563• 11.462 -38.0428• 11.479 -37.3495• 11.496 -36.6361• 11.512 -36.6187• 11.527 -36.5226• 11.542 -35.8847• 11.558 -35.8969• 11.576 -36.3355• 11.594 -36.152• 11.611 -36.6413• 11.628 -37.8034

• 11.647 -39.8676 DATA:• 1. Temperature in central Greenland • • • Column 1: Age (thousand years before present) • Column 2: Temperature in central Greenland (degrees C) • • Age Temperature (C) • 0.0951409 -31.5913• 0.10713 -31.622• 0.113149 -31.6026• 0.119205 -31.6002• 0.119205 -31.598• 0.125451 -31.6656• 0.132407 -31.7235• 0.138807 -31.7583• 0.145126 -31.8098• 0.152263 -31.8415• 0.152263 -31.8813• 0.15938 -31.9559• 0.165464 -32.0241• 0.171847 -32.038• 11.666 -41.5342• 11.666 -42.4037• 11.69 -44.3364• 11.723 -45.4358• 11.755 -46.8731• 11.79 -46.4679• 11.823 -47.1024• 11.857 -48.3028• 11.889 -47.6682• 11.922 -47.6911• 11.959 -47.737• 11.993 -46.4908• 12.029 -46.6132• 12.063 -46.5673• 12.104 -46.2844• 12.14 -46.9954• 12.174 -47.3471• 12.213 -47.7217• 12.246 -47.6223• 12.28 -47.2018• 12.322 -47.5306• 12.322 -47.3801• 12.401 -47.6758• 12.438 -48.3028

11.611 -36.6413 11.628 -37.8034 11.647 -39.8676 11.666 -41.5342 11.666 -42.4037 11.69 -44.3364 11.723 -45.4358 11.755 -46.8731 11.79 -46.4679 11.823 -47.1024 11.857 -48.3028 11.889 -47.6682 11.922 -47.6911

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Total1692 12 0 70 328 512 744 601 668 339 454 219 114 40611693 38 62 169 552 506 855 541 457 677 472 204 145 46781694 6 21 160 363 559 748 632 369 427 268 323 71 39471695 0 0 78 174 553 676 429 612 473 280 274 124 36731696 15 55 107 240 304 536 292 448 340 282 154 25 27981697 0 0 100 216 322 275 506 493 321 225 218 6 26821698 0 0 75 596 750 596 542 551 314 405 180 70 40791699 7 10 135 630 573 750 595 492 402 359 200 60 42131700 8 22 65 192 553 362 366 306 319 355 166 153 28671701 8 11 79 420 449 471 434 325 386 237 277 92 31891702 29 27 179 332 364 263 418 354 280 292 185 102 28251703 12 33 46 188 272 235 409 317 201 472 158 64 24071704 64 23 119 221 352 351 318 430 345 413 251 75 29621705 25 7 48 247 346 471 329 387 285 334 194 138 28111706 21 3 89 224 576 366 320 320 365 236 242 114 28761707 10 6 96 329 362 424 234 320 294 175 230 84 25641708 41 19 99 219 472 329 343 308 257 301 154 110 26521709 2 0 0 54 440 399 463 271 260 242 123 47 23011710 26 9 36 233 68 176 186 134 177 171 132 61 14091711 49 6 29 108 209 154 197 167 245 152 141 124 15811712 20 8 24 105 247 209 204 96 271 130 193 109 16161713 14 9 49 89 298 187 389 277 410 304 184 86 22961714 57 14 110 264 405 356 323 283 203 207 158 92 24721715 15 15 51 37 57 376 98 117 436 158 120 78 15581716 3 0 19 35 72 202 372 55 37 53 341 49 12381717 24 24 8 32 55 201 183 137 92 98 178 52 10841718 17 2 10 70 70 62 430 95 71 306 100 72 13051719 20 4 47 132 264 224 269 237 220 208 165 145 19351720 20 13 69 155 441 333 317 324 269 197 168 97 2403

Total 563 403 2166 6785 10451 11331 10740 9350 8716 7786 5632 2559 76482

Klimaatverandering door:

Verandering binnen de systemen op aarde: Binnen de weersystemen als windrichtingen en zeestromingen. Ook door vulkanen en biologische factoren, zoals de mens. De veranderingen van deze systemen zijn op termijn van ca 10 jaar tot enkele eeuwen. Structurele verandering in de geografie, zoals verplaatsing continenten en gebergtevorming op de termijn van ca 10 miljoen jaar.

Verandering door factoren buiten de aarde dus astronomisch: Veranderingen in de aardbaan (Milankovitch theorie). Deze zijn in termijnen van ca 10000 jaar. Hierover is vrij veel bekend. Veranderingen in de activiteit van de zon in verschillende termijnen van ca 10 jaar tot enkele eeuwen, maar mogelijk ook met grotere periodes. Hierover is weinig bekend. Veranderingen door de verplaatsing van ons zonnestelsel door de Melkweg, over perioden van ca 10 miljoen jaar en meer. Hierover is weinig bekend.

Een berekend model voor de evolutie van de Zon

tijd (miljard jaar)

middellijn

(Zonnu=1)

helderheid

(Zonnu=1)

temperatuur

oppervlak (K)

centrale dichthei

d (g/cm3)

centrale temperatuu

r (K)

massapercentage

waterstof in kern

opmerkingen

–0,035 2×106 ~0 10 10−19 10 70,5% koude gaswolk begint te contraheren

–0,034 2,1 1,6 4400 1,5 4×106 70,5% protoster is ontstaan (T Tauri-ster)

–0,010 1,0 1,1 5900 83 13×106 70,5% protoster: overgang naar hoofdreeks

0,0 0,872 0,769 5790 91 14,4×106 70,5%

begin als hoofdreeksster: nucleosynthese waterstof in kern

1,0 0,905 0,770 5680 91 13,7×106 63,3%

2,0 0,927 0,824 5710 102 14,1×106 56,0%

3,0 0,952 0,884 5730 116 14,6×106 48,4%

4,0 0,982 0,954 5750 134 15,1×106 40,4%

4,59 (=nu)

1,000 1,000 5770 147 15,5×106 35,5% de huidige Zon

5,0 1,015 1,034 5780 158 15,8×106 31,9%

6,0 1,056 1,126 5780 191 16,6×106 22,7%

7,0 1,104 1,235 5790 243 17,6×106 12,7%

8,0 1,161 1,357 5780 326 18,6×106 2,9%

9,0 1,250 1,548 5760 488 18,9×106 0,09%

10,0 1,39 1,90 5680 860 19,4×106 0,00% waterstof in kern is op

11,0 1,6 2,3 5500 ... ... 0,00%

12,0 5 12 4900 ... ... 0,00%

12,17 241 2800 2700 ... ... 0,00% rode reus (Red Giant Branch); massaverlies

12,25 11 60 4800 ... ~160×106 0,00% heliumnucleosynthese;

E.M. ZONNNESTRALING

GEM.ENERGIE STROOM

VERANDERING MET DE ZONCYCLUS VAN CA 11 JR

BELANGRIJKSTE DEPOSITIE HOOGTE IONISATIE

TSI (vrl zichtbaar en IR) 1366 W/m2 1,2 W/m2 rel 0,1% Oppervlak ZwakUV-A (315-400 nm) Oppervlak ZwakUV-B ( 280-315 nm) 15-50 km (95%) ZwakMUV (200-300 nm) 15,4 W/m2 0,17 W/m2 rel 1% 15 -50 km ZwakFUV (126-200 nm) 50 mW/m2 15 mW/m2 rel 30% 30-120 km MatigEUV, Xray (→0-125 nm) 10 mW/m2 rel 100% 80-250 km Sterk

DEELTJES STRALING GEM.ENERGIE STROOM

VERANDERING MET DE ZONCYCLUS VAN CA 11 JR

DEPOSITIE HOOGTE IONISATIE

Galact. Cosmische Straling 0,7 μW/m2 0,7 μW/m2 rel 50% 0-30 km

Sterk(+nucleair)

Snelle Protonen vd Zon2 mW/m2 rel 100% 30-90 km

Sterk(+nucleair)

Aurora protonen en elektronen 1 mW/m2 20 mW/m2 100-120 km MatigJoule Heating 20 mW/m2 2 W/m2 100-150 km Matig

http://solarsystem.nasa.gov/multimedia/gallery/Heliosphere1.jpg

iidesk Waterway news - Water information

search new s

| Show graphs Neckar Gundelsheimm (05h) 368

(-245) 613

(-127) 740 (+75)

665 (+397)

268 (-53)

Plochingenm (05h) 257 (-76)

333 (-178)

484 (+289)

195 (+8)

Plochingenm (13h)

Donau Passaum (05h) 1235

(+52) 1183 (+313)

870 (+139)

731 (+79)

652 (+94)

Wildungsmauerm (07h) 799 (+92)

707 (+123)

584 (-4)

588 (+217)

371 (+17)

Kienstockm (07h)

Ybbsm (07h) 910 (+94)

816 (+204)

612 (+82)

530 (+76)

454 (+141)

Mauthausenm (07h) 856 (+16)

840 (+165)

675 (+141)

534 (+29)

505 (+40)

Linzm (07h) 929 (+94)

835 (+160)

675 (+179)

496 (+39)

457 (+56)

Engelhartszellm (07h) 1013 (+31)

982 (+214)

768 (+167)

601 (+69)

532 (+66)

Hofkirchenm (05h) 711 (+75)

636 (+88)

548 (+108)

440 (+50)

390 (+22)

Deggendorfm (05h) 784 (+92)

692 (+78)

614 (+115)

499 (+84)

415 (+38)

Pfellingm (05h) 855 (+88)

767 (+79)

688 (+105)

583 (+86)

497 (+30)

Oberndorfm (05h) 667 (+80)

587 (+98)

489 (+207)

282 (+8)

274 (+31)

Measuring point Tue 06-04 Mon 06-03 Sun 06-02 Sat 06-01 Fri 05-31 396

(-3)

13 maart 1929, de Waal bij Varik

www.genevo.nl klik naar klimaat. Voor meer informatie en literatuur verwijzingen

Vragen? Materiaal voor meer informatie? Wil je gegevens van deze presentatie? Mail naar wfschot@gmail.com

Onderzoek landijs

18O / 16O-verhouding (18O) hangt af van:

• klimaat• lokale T

– geografische breedte– hoogte– seizoen

• afstand tot brongebied

Bewijzen voor het bestaan van andere klimaten en grote klimaatveranderingen in het verleden:

Kenmerken van ijs op plaatsen waar nu een veel warmer klimaat is: zwerfstenen, gletsjerkrassen, stuwwallen, keileem, sterke erosie door druk waardoor meren ontstaan, enz. Kenmerken van een koud toendra klimaat: vegetatie (dryas), pingo’s, ijswiggen.Kenmerken van een warm klimaat: flora en fauna.

Daarnaast geeft het onderzoek van de zuurstof en waterstof isotopen uit het ijs en de zeebodem goede indicaties over het temperatuur verloop. Door de steeds betere datering van de lagen geeft vooral dit onderzoek nu sinds ca 1990 een verrassend beeld van extreme temperatuur veranderingen in het verleden.

Ook zijn er grote verandering in neerslag zoals blijkt uit de dikte van ijslagen, van kalkafzettingen in grotten, en de mate van erosie door rivieren, enz

Het blijkt dan dat er de laatste 1 miljoen jaar veel grote en snelle klimaat veranderingen zijn geweest. Waardoor??

STR online - some statistics

689.144 passages with 2.013.886 cargoes. Overview films, years and status: Link

Not logged in

Statistics

Passages / year

Passages / year / month

Passages / day

Number of passages / year / month

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Total

1686 4 10 78 136 166 189 238 203 179 112 117 51 1483

1687 8 12 228 560 603 435 673 608 462 346 245 92 4272

1688 4 1 18 120 164 200 224 251 113 134 52 34 1315

1689 3 18 70 215 253 622 422 193 451 308 129 90 2774

1690 3 22 262 275 429 264 301 195 148 264 62 80 2305

1691 9 29 79 143 179 219 438 417 169 172 105 34 1993

1692 1 0 7 38 29 91 44 47 10 44 3 0 314

1693 38 62 169 552 496 855 529 452 663 472 204 145 4637

1694 6 21 160 363 559 748 632 369 427 268 323 71 3947

1695 0 0 78 174 553 676 429 612 473 280 274 124 3673

1696 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

1697 0 0 100 216 322 275 506 493 321 225 218 6 2682

1698 0 0 75 596 750 596 542 551 314 405 180 70 4079

1699 7 10 135 618 573 750 595 492 402 359 200 60 4201

1700 8 20 65 192 553 362 366 306 319 320 161 153 2825