presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

65
Staatsste un Vleva infosessie Karel De Corte & Farah Nolens 30 september 2016

Transcript of presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

Page 1: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

Staatssteun Vleva infosessieKarel De Corte & Farah Nolens30 september 2016

Page 2: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

Overzicht

1. Begrip staatssteun2. Europees regelgevend kader – algemeen 3. Totstandkoming – State Aid Modernisation4. Algemene groepsvrijstellingsverordening (GBER)5. De-minimisverordening6. DAEB – specifiek geval7. Staatssteun in Vlaanderen – enkele principes8. Procedure en aanmeldingsformaliteiten9. Recente ontwikkelingen

Page 3: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteunWaarom toezicht op staatssteun?

• Artikelen VWEU gemeenschappelijke markt- 4 vrijheden (goederen, personen, diensten en kapitaal)- mededingingsregels (kartelrecht, misbruik van machtspositie, openbare bedrijven en staatssteun)- rol Raad ↔ Commissie

• Doel: vermijden van protectionisme op basis van nationaliteit of vestigingsplaats

vrije mededinging en de handel tussen de lidstaten geen versterking van de concurrentiepositie van Vlaamse

ondernemingen ten koste van de buitenlandse

Page 4: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun

Welke instellingen spelen een rol?Europese Commissie

- wetgevende instantie: initiatiefrecht - beoordeelt de verenigbaarheid van staatssteun

Raad van Ministers - Verordening 994/98: delegatie naar Commissie: algemene vrijstellingsverordeningen voor horizontale steun - Verordening 659/99: procedure aanmelding en beoordeling staatssteun - Geen co-decisie inzake staatssteun, enkel raadpleging Europees ParlementHof van Justitie

- Commissie tegen lidstaat : niet-naleving EU regels - Lidstaat tegen Commissie: beroep tegen negatieve beschikking

Page 5: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun• Artikel 107, lid 1 VWEU:“Behoudens de afwijkingen waarin dit verdrag voorziet, zijn steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt”

• Artikel 108, lid 3 VWEU“De Commissie wordt van elk voornemen tot invoering of wijziging van steunmaatregelen tijdig op de hoogte gebracht, om haar opmerkingen te kunnen maken. (…) De betrokken lidstaat kan de voorgenomen maatregelen niet tot uitvoering brengen voordat die procedure tot een eindbeslissing heeft geleid.”

Page 6: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun – staatsmiddelen Steun verleend door lidstaat of met staatsmiddelen bekostigd- federale overheid, ook gedecentraliseerde overheden - gemeenschappen, gewesten, provincies, gemeentes, intercommunales, ... - ook openbare bedrijven (dominerende invloed: concreet bekijken)

Vermoedens: meerderheid van de aandelen, leden van raad van bestuur, minderheidsaandeelhouder met specifieke voorrechten (vb vetorecht, goedkeuring tarieven, bindend advies) – weerlegbaar

- ongeacht hun juridisch statuut en benaming (publiek/privaat, vzw,…) Staatssteunregels niet ontwijken door een privaatrechterlijke onderneming op te richten

EU mengt zich niet in de interne organisatie van de lidstaten Vb. steun via ontwikkelingsmaatschappij is steun (LRM,…) Vb. middelen afkomstig uit wettelijk verplichte bijdragen, zelfs al worden ze beheerd door instellingen die losstaan van de overheid

Page 7: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun – staatsmiddelenVoorbeeld: Tewerkstellingsfondsen sociale partners

• “sectorfondsen”: lange discussie met Commissie• sociale partners reserveren via CAO’s middelen (%)

voor collectieve vormings- of tewerkstellingsactiviteit. De overheid bekrachtigt de CAO’s en dwingt de bedrijven die geen sectoraal vormingsfonds hebben opgericht om dit bedrag te storten in een federaal fonds.

• Verleden: “staatssteun want belasting die, via vorming, wordt herverdeeld onder de ondernemingen”

• Nu: geld dat werkgevers en werknemers van een sector vrijwillig bijeen gebracht hebben om te herverdelen

• vrijwillige solidariteit en dus geen staatssteun

Page 8: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun – staatsmiddelen • geld uit “communautaire bron” (structuurfondsen: EFRO,

Interreg, ESF) EU ziet dit als “toegewezen” aan lidstaat, die daar dan zelf

discretionair kan beslissen staatsmiddelen

• geld moet niet definitief ter beschikking zijn (vb. sociale zekerheidskas, constante in- en uitboekingen: steun kan gefinancierd worden met batig saldo)

“directe EU steun” (Horizon 2020, Cosme, …): geen “staatsmiddelen”

middelen die gedragen worden door gebruikers : geen staatssteun (vb. verplichte afname van minimum hoeveelheid groene stroom tegen duurdere prijs: wel voordeel voor producent maar gedragen door afnemers en dus geen staatssteun)

Page 9: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun – staatsmiddelen • Staatsmiddelen

- steun betaald uit de begroting federale of decentrale overheden

- rechtstreekse subsidies of premies- niet-innen van belastingen of sociale bijdragen,

vorderingen, belastingsvrijstelling - achtergestelde leningen of leningen tegen gunstiger

voorwaarden (lage rente, langere looptijd, gunstigere aflossingsvoorwaarden)

- kwijtschelding van schulden of spreiding ervan in de tijd- Verkoop/verhuur van gronden en gebouwen tegen lagere

prijzen dan marktprijs, betalen van kunstmatig verhoogde prijzen door overheid

- voordelen in natura, terbeschikkingstelling van infrastructuur die enkel bepaalde ondernemingen ten goede komt

- omzetting van lening in subsidie- niet-marktconforme kredietfaciliteiten of deelnemingen in

kapitaal - overheidsgaranties

Page 10: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun – selectiviteit Selectiviteit: voordeel voor bepaalde ondernemingen• Onderneming“Elke eenheid die een economische activiteit uitoefent, ongeacht haar rechtsvorm en de wijze waarop zij wordt gefinancierd”. juridisch statuut speelt geen rol (vb. ook vzw)

• Economische activiteit- aanbieden van goederen of diensten op een markt :

“vermarktbaarheid” - gaat verder dan strikt “economische” sectoren (ook vele

sociale of zorgsectoren zoals ziekenhuizen, sociale economie, werkgelegenheid,…)

- winstoogmerk is niet vereist, aard of doel niet doorslaggevend

- niet-economisch zeer beperkt geïnterpreteerd:vb. uitoefening van de openbare macht, binnen- en buitenlandse veiligheid, justitie, basisonderwijs

Page 11: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun – selectiviteit Vaak moeilijk onderscheid

• sociale sector- gebaseerd op solidariteit geen economische

activiteit- kapitalisatie of uitkering afhankelijk van hoogte

van de premies, bijdragen of financiële resultaten : economisch

• gezondheidszorg: - medische prestaties economisch, zelfs indien ze

door de ziekenfondsen en niet door gebruiker worden betaald

• combinatie: “onderneming” beperkt tot economische activiteiten

Page 12: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun – selectiviteit • Selectiviteit

- voordeel voor “bepaalde” ondernemingen - concurrentiepositie verstrekt t.a.v. ondernemingen die

geen steun kregen- “algemene” maatregel per definitie geen staatssteun

geldt voor alle ondernemingen ter ondersteuning van de gehele economie

onderlinge verhouding onaangetast zonder onderscheid van toepassing geografisch en op

alle sectoren

vb. algemene verlaging vennootschapsbelasting

Page 13: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun – selectiviteit Wat met regionale of gedecentraliseerde overheid EU erkent in principe enkel de centrale overheden Regio kan niet rechtstreeks naar Commissie zelfs voor

exclusieve bevoegdheid (vb econ. ondersteuningsbeleid) Maatregel noodzakelijkerwijze beperkt tot eigen gebied:

- per definitie kleiner dan grondgebied lidstaat- zelfs “algemene” maatregel van toepassing op

volledige grondgebied van een regio is nog steeds “specifieke” maatregel

Jurisprudentie: Portugal/Commissie (C-88/03) en Rioja (C-428/06)

- regio moet (constitutionele) fiscale bevoegdheid en autonomie hebben zonder dat centrale overheid dit kan tegenhouden of inhoudelijk wijzigen

- regio moet de politieke en budgettaire gevolgen dragen- geen compensatie door steun of subsidies van andere regio’s of

centrale overheid - maatregel slaat effectief op alle ondernemingen van alle sectoren

(zonder discriminatie) op het grondgebied dat onder de jurisdictie van dat orgaan valt

Page 14: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun – selectiviteit

Geografische / regionale selectiviteit ↔ referentiekader kan slechts een deel van het grondgebied zijn = algemene maatregel – onder 3 voorwaarden (cumulatief):

1. Institutionele autonomie: eigen politieke en administratieve status, los van de centrale overheid

2. Procedurele autonomie: autonoom beslissingen nemen

3. Economische en financiële autonomie: zelf de financiële en politieke consequenties dragen van een maatregel

Page 15: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun – voordeel Voordeel dat de mededinging of intracommunautaire handel potentieel kan verstoren• Voordeelalle maatregelen die lasten verminderen die normaliter op budget van onderneming drukken en daardoor de concurrentiepositie van de begunstigde versterken

voordelen waarover men in normale marktomstandigheden niet beschikt

• Potentieel beïnvloeden van de mededinging en de handel- zelfs zeer klein bedrag vormt juridisch “staatssteun”- ev. wel verenigbaar met het Verdrag wegens geringe invloed (de-

minimis)

• Principe van de particuliere investeerder- soortgelijke voordelen tegen dezelfde voorwaarden beschikbaar op

markt?- handelen overheid marktconform geen staatssteun

Page 16: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

1. Begrip staatssteun – gevolgen Gevolgen van de kwalificatie als staatssteun

• Staatssteun aanmelding bij de Europese Commissie geen uitvoering vooraleer definitieve

goedkeuring

• Uitzondering: groepsvrijstellingsverordening ter kennisgeving achteraf bij de-minimis zelfs geen ter kennisgeving DAEB pakket

Page 17: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

2. Europees regelgevend kader – overzicht• Artikelen 107 t.e.m. 109 VWEU-Verdrag

- basisbepalingen, directe werking - EU staatssteunreglementeringen zijn verdere uitvoering

en precisering- DAEB eigenlijk via 106 VWEU

• Verordeningen van de Raad- Verordening 994/98 van 7 mei 1998 (PB van 14 mei 1998,

L 142/1)- delegatie naar Commissie om algemene

vrijstellingsverordeningen uit te vaardigen voor horizontale steunmaatregelen (“machtigingsverordening”)

- gewijzigd bij Verordening 733/2013 van 22 juli 2013 (PB van 31 juli 2013, L 2004/11): uitbreiding naar cultuur, sport, innovatie, natuurrampen,…

Page 18: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

2. Europees regelgevend kader – overzicht

- Verordening 659/99 van 22 maart 1999 (PB van 27 maart 1999, L 83/1)

• procedure inzake aanmelding en beoordeling, termijnen, verzoek om inlichtingen, terugvordering, verjaring,…

• uitgevoerd en gewijzigd door Verordening 794/2004 van 21 april 2004 (PB van 30 april 2004, L 140/1)

• gewijzigd door Verordening 734/2013 van 22 juli 2013 (PB van 31 juli 2013, L 204/15)

• Vrijstellingsverordeningen van de Commissie - De-minimis- Algemene groepsvrijstellingsverordening (GBER)- KMO investeringen in de landbouw- en visserijsector (ABER en FIBER)- de-minimis voor Landbouw en Visserij

Page 19: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

2. Europees regelgevend kader – overzicht• Richtsnoeren en kaderregelingen van de Commissie

- niet officieel gedefinieerd in het Verdrag: sui generis- strikt juridisch niet op hetzelfde niveau, de facto zeer

grote waarde - duidelijkheid over invulling beleidsvrijheid Commissie- Voorbeelden: Milieu & Energie, Onderzoek & Ontwikkeling

& Innovatie, regionale steun, risicokapitaalinvesteringen, landbouw- en de bosbouwsector, visserij- en de aquacultuursector, reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden

• Beschikkingspraktijk van de Commissie – Mededelingen- Individuele precedenten, leiden vaak tot meer generieke

Mededeling- Vb. Mededeling inzake het begrip staatssteun,

mededeling inzake staatssteun in de vorm van garanties,…

• DAEB pakket: toezicht op financiering via 106 VWEU (compensatie ↔ steun)

Page 20: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

2. Europees regelgevend kader – algemeenOnderscheid ter kennisgeving en aanmelding• Algemene regel : aanmelding• Uitzondering: groepsvrijstellingsverordening

- kortere en veel soepelere procedure : fiche PB- ter kennisgeving binnen de 20 werkdagen na de

inwerkingtreding- niet nodig om te wachten op de goedkeuring

• Nog verdere uitzonderingen : de-minimis en DAEB: zelfs geen ter kennisgeving

• Principe : keuze lidstaat, afwegen van voor- en nadelen- snelheid procedure, aanmelding of niet- Steunintensiteit- in aanmerking komende investeringen, kosten,…- definities, randvoorwaarden

Page 21: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

2. Europees regelgevend kader – algemeenOnderscheid steunregime ↔ ad hoc

1. Overheid meldt algemeen kader (decreet, BVR,…) aan bij de EU Commissie, of past vrijstellingsverordening toe conform inzake maximale steunpercentages, steun- bedrag, in aanmerking komende investeringen of kosten,… alle individuele dossiers zijn vrijgesteld en moeten niet apart worden aangemeld, tenzij bepaalde aanmeldings- drempels overschreden zijn

2. Er is geen generiek staatssteun kader aangemeld bij DG Comp elk dossier moet individueel aan de Commissie voorgelegd worden door aanmelding of ter kennisgeving (tenzij de- minimis)

Page 22: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

2. Europees regelgevend kader – algemeenOverzicht website links voor EU regelgevingEUR-lex: algemene website wetgeving, jurisprudentie, publicatiebladhttp://eur-lex.europa.eu/nl/index.htmEuropese Commissie - Directoraat-generaal Concurrentiehttp://ec.europa.eu/comm/competition/index_nl.htmlSpecifiek overzicht belangrijkste EU staatssteun regelgevinghttp://ec.europa.eu/comm/competition/state_aid/legislation/legislation.htmlState aid modernisationhttp://ec.europa.eu/competition/state_aid/modernisation/index_en.htmlSpecifiek overzicht DAEB regelgevinghttp://ec.europa.eu/competition/state_aid/legislation/sgei.html

Page 23: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

3. Totstandkoming• Totstandkoming op Europees niveau

• Commissie zeer ruime en exclusieve bevoegdheid bij concretiseren staatssteunbeleid

• lidstaten 1-2 keer geconsulteerd (Adviescomité / multilaterale inzake staatssteun)

• Commissie niet verplicht om dit advies te volgen• Soms bijsturing als veel lidstaten niet akkoord zijn• Hof van Justitie zelden alternatief wegens lange

doorlooptijd, geen opschorting en negatief effect op goodwill in andere dossiers

Page 24: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

3. Totstandkoming• Totstandkoming op Vlaams en Belgisch

niveauVlaams: nl. “economische” sector (cfr def. economische activiteit)

eerste screening AIO : wie interesse? low profile: opmerkingen via e-mail gebundeld door

AIO belangrijke wijzigingen of gevoelige dossiers: Vlaamse

coördinatie eventueel insteek stakeholders, federaties,…

Federaal-Belgische coördinatie (EU erkent enkel lidstaten)

staatssteun coördinatie via de IEC / FOD Economie- 1 gecoördineerd Belgisch standpunt, (in theorie)

federaal ambtenaar aan tafel- ondanks exclusieve bevoegdheid gewesten- belang grondige Vlaamse coördinatie en

verdediging

Page 25: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

3. Totstandkoming– State Aid Modernisation (SAM) • 2012-2014, lidstaten geconsulteerd maar weinig reële

impact• Voordeel voor lidstaten: meer onder GBER • toepassingsgebied zowel horizontaal uitgebreid met

nieuwe sectoren (cultuur, sport, innovatie, natuurrampen,…) als verticaal (hogere aanmeldingsdrempels, meer in aanmerking komende kosten, hogere steunpercentages,…)

• Tegenprestatie: hernieuwd partnerschap met de lidstaten, lidstaten moeten zelf meer verantwoordelijkheid nemen om regels correct na te leven

Strengere controle ex postTransparantie: verplichte website waarop alle

steunregimes en individuele begunstigden publiek beschikbaar moeten zijn

Verplichte evaluatie bij (budgettair) belangrijke steunregimes

Page 26: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

4. Algemene groepsvrijstellings-verordening (GBER)Verordening nr. 651/2014 (PB van 26 juni 2014, L 187)• General Block Exemption Regulation (GBER of AGVV)• vrijstellingsverordening van de Commissie voor bepaalde

categorieën steun• vervangt, groepeert en harmoniseert een aantal oude

verordeningen• opname van nieuwe vrijgestelde gebieden (bv. cultuur,

sport, innovatie, …)• vermijden dat EU zich telkens opnieuw dient uit te

spreken over dezelfde soort van dossiers zodat EU kan focussen op grote en moeilijkere dossiers

• lidstaat (of regio) oordeelt in de eerste plaats zelf of er sprake is van staatssteun die verenigbaar kan zijn met de EU regels

• controle a posteriori mogelijk door ter kennisgeving geregistreerd bij EU, rapportage scorebord, steekproef controle, website,…• Structuur GBER : 2 delen – algemeen en thematisch

Page 27: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

4. Algemene groepsvrijstellings-verordening (GBER)• Individuele aanmeldingsdrempels (art. 4)

• Regionale steun: 7,5 miljoen• KMO-investeringssteun: 7,5 miljoen• KMO-advies: 2 miljoen• Opleidingssteun: 2 miljoen• Investeringssteun onderzoeksinfrastructuur: 20

miljoen• Innovatiecluster: 7,5 miljoen• KMO-innovatiesteun: 5 miljoen • Investeringssteun voor milieubescherming: 15

miljoen• Investeringssteun voor energie-efficiëntie: 10 miljoen• Steunregelingen voor audiovisuele werken: 50

miljoen per regeling/jaar

Page 28: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

4. Algemene groepsvrijstellings-verordening (GBER)• stimulerend effect (art. 6)

• nooit starten voor de aanvraag van de steun• Steunaanvraag moet minstens volgende gegevens

bevatten: naam en grootte onderneming, beschrijving project met start en einddatum, locatie, project kosten, soort steun die gevraagd wordt en het bedrag aan overheidsfinanciering die noodzakelijk is

• Ad hoc steun aan GO’s: 2 scenario’s, met en zonder steun (counter factual) geen steun voor activiteit die sowieso zou gedaan worden wezenlijke toename omvang, reikwijdte, totale uitgaven,

snelheid project bewijzen Dus eigenlijk iets soepeler dan vroeger (toen voor

GO’s steeds 2 scenario’s nodig)

Page 29: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

4. Algemene groepsvrijstellings-verordening (GBER)• cumulering (art. 8)

• totale steun voor het project optellen, ongeacht steun uit plaatselijke, regionale, nationale of communautaire bron

• verschillende in aanmerking komende kosten cumul geen probleem

• zelfde kosten cumul kan met andere GBER steun, tenzij daardoor boven de maximale steunintensiteit

• zelfde kosten cumul met de-minimis kan tenzij daardoor boven drempel GBER of de-minimis drempel

Page 30: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

4. Algemene groepsvrijstellings-verordening (GBER)• Transparantieverplichting (art. 9)

• Staatssteunwebsite verplicht per regio: vanaf 1 juli 2016

• Volledige tekst regelgevend kader + beknopte infofiche

• Elke individuele begunstigde die meer dan 500.000 euro steun krijgt

• Voor iedereen toegankelijke spreadsheet, geen registratie nodig, zoek- en download mogelijkheden

• Inhoudelijk: naam, KBO nr, KMO/GO, plaats, Nace, steunbedrag, datum toekenning, doel van de steun, steunverlenende entiteit, EU referentienummer

• TAM website EU Commissie

Page 31: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

4. Algemene groepsvrijstellings-verordening (GBER)• Monitoring (art. 10-11-12)

• Sanctie: Commissie kan het voordeel van “vrijstelling” geheel of gedeeltelijk intrekken zodat alles aangemeld moet worden

• Elk jaar verplicht verslag via staatssteun scorebord/SARI

• Dossiers tot 10 jaar na de laatste steunverlening op basis van een regime bijhouden

• Commissie kan (steekproefsgewijs) controleren: info aanleveren binnen de 20 werkdagen

Page 32: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

4. Algemene groepsvrijstellings-verordening (GBER)• Specifieke onderdelen van de GBER

• regionale investerings- en exploitatiesteun (13-16)• KMO steun (investering, advies, beurzen, Interreg –

17-20)• KMO toegang tot financiering (21-24)• O&O&I (25-30)• Opleidingssteun (31)• Kwetsbare werknemers, gehandicapten (32-35)• Milieu (36-49)• Natuurrampen (50), sociaal vervoer (51), breedband

(52), cultuur (53-54), sport (55), lokale infrastructuur (56)

Page 33: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

4. Algemene groepsvrijstellings-verordening (GBER)• Toepassing binnen WSE

- Hoofdzakelijk de onderdelen met betrekking tot opleidingssteun en steun voor het indienstnemen van kwetsbare werknemers of personen met een handicap

- Concrete maatregelen: Opleidingen voor werknemers, VOP (Vlaamse Ondersteuningspremie), Invoegbedrijven, ESF oproepen inzake opleiding.

Page 34: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

5. De-minimis• Verordening nr 1407/2013 (PB van 24

december 2013, L 352/1)

- van toepassing op alle ondernemingen, ook de grote- toepassingsgebied ruim, nu ook ondernemingen in

moeilijkheden- quasi blanco cheque inzake in aanmerking komende

kosten- maximaal 200.000 euro de-minimis per 3 jaar (2 +

huidig)(transport max 100.000 euro en bepaalde kosten uitgesloten)

- overschreden gedeelte boven drempel terugvorderen

- overheid moet onderneming melden dat het gaat om de-minimissteun en verwijzen naar Verordening in PB

Page 35: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

5. De-minimis- alle ‘de-minimis’ steun : alle overheden, alle

projecten/kosten optellen- optellen op niveau begunstigde (bv. bij co-

financiering: zowel het “Vlaamse” luik, als luik structuurfondsen (ESF, EFRO, INTERREG,…))

- per “lidstaat”- ook verbonden ondernemingen meetellen- te bekijken op het moment van de toekenning van

de steun (niet uitbetaling) - onderneming verklaart op eer drempel niet

overschreden te hebben- geen centraal register

Page 36: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

5. De-minimis• Toepassing

- Veel ESF / EFRO subsidiëring valt onder de-minimis

- KMO-portefeuille- Soms ook lokale subsidiëring

Belangrijk = goed communiceren of de subsidiëring al dan niet de-minimis is en zo ook bijhouden in de boekhouding=> Als niet-eigenaar van een maatregel is het niet eenvoudig om te achterhalen of bepaalde steun de-minimis is, best teruggaan naar de bron van de subsidieverlening.

Page 37: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek geval

Page 38: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek geval Openbare diensten of diensten van algemeen

belang (DAB):• Belangrijke schakel in het Europees sociaal model;• Vervullen een essentiële rol in het bevorderen van

de sociale, economische en territoriale cohesie in de Unie

• Dragen bij tot duurzame ontwikkeling van Europa (o.m. hoge werkgelegenheidsgraad, economische groei en sociale inclusie)

Protocol 26• Erkenning essentiële rol + brede diversiteit binnen

Europa Art. 14 VWEU

• Verdeling van onderscheiden bevoegdheden tussen Cie en de lidstaten

• De mededingingsregels blijven van toepassing (art. 106 en 107 VWEU)

Page 39: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek gevalDefinities DAB – NEDAB - DAEB DAB:

• Verzamelnaam voor niet-economische en economische diensten

• Niet gedefinieerd in het Verdrag (enkel Protocol 26)

Niet-economische DAB:• Buiten toepassingsgebied mededingingsregels• Beoordeling economisch karakter evolueert

met de tijd• Voorbeelden: politie, controle op luchtverkeer,

openbaar onderwijs,...

Page 40: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek gevalWat is DAEB?

• Geen definiëring in het verdrag, maar concept wordt # keren gebruikt;

• Op basis van rechtspraak volgende definitie: “Bepaalde activiteiten die openbare of private ondernemingen verrichten op basis van een verplichting van de overheid en in naam van het algemeen belang, die ze enkel op basis van de marksignalen niet zouden verrichten of althans niet aan dezelfde voorwaarden”;

• Economisch karakter: wel onderworpen aan mededingingsregels, maar hier zijn een # uitzonderingen op;

• Geen Europese definiëring van wat DAEB zijn en hoe ze moeten georganiseerd worden (bevoegdheid van de lidstaten);

• Financiering: conform Europese regels, bewaakt door de Cie.

Page 41: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek gevalDAEB: financiering en staatssteuncontrole Op basis van art. 106 VWEU: compensatie DAEB in

overeenstemming mededingingsregels Maar niet alle overheidsfinanciering DAEB is staatssteun –

arrest Altmark (HvJ):1. Onderneming daadwerkelijk belast met een

duidelijk omschreven openbare dienstverplichting;2. Objectieve en transparante parameters

vastgelegd om compensatie te bepalen;3. Compensatie niet hoger dan noodzakelijk (kosten

+ redelijke winst);4. Onderneming gekozen i.k.v. openbare

aanbesteding of compensatie bepaald op basis van kosten van een gemiddelde, goed beheerde onderneming

Aan alle voorwaarden cumulatief voldaan = geen staatsteun

Page 42: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek geval 4-trapssysteem: Compensatie DAEB =

1. Geen staatssteun: Conform de 4 Altmarkvoorwaarden

2. Geen staatssteun: Conform DAEB de-minimisverordening (= beperkte compensatie, geen verstoring van het handelsverkeer en/of mededinging)

3. Staatssteun: i.o.m. de voorwaarden van het Besluit => geen aanmelding

4. Staatssteun: Niet i.o.m. het besluit => aanmelding o.b.v. Kaderregeling

Page 43: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek geval

DAEB: Regelgeving 20 december 2011: herziening DAEB-pakket

van 2005:• Mededeling • Besluit (ter vervanging van de Beschikking)• Gewijzigde Kaderregeling→ Inwerkingtreding: 31 januari 2012

25 april 2012• Verordening 360/2012 DAEB de-minimis→ Inwerkingtreding: 29 april 2012

Page 44: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek geval

DAEB: Mededeling

PB 11.01.2012 C8, p. 4-14 Basisbegrippen inzake staatssteun – DAEB Bundeling relevante rechtsspraak HvJ Altmark-arrest: Interpretatie door de

Commissie

Page 45: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek gevalDAEB De-minimis 360/2012 (25/04/2012)

PB 26.4.2012 L114, p. 8-13 Doel: uitzondering voor beperkte steun aan kleine

DAEB’s Steun aan DAEB belaste onderneming Steunbedrag: maximaal 500.000€ / 3 jaar Verklaring op eer: DAEB de-minimis en gewone de-

minimis Niet cumuleerbaar met andere DAEB-steun (ook

compensatie o.b.v. Altmark) voor dezelfde DAEB Niet cumuleerbaar met andere staatsteun voor

dezelfde kosten > drempelbedragen Cumulatie met gewone de-minimissteun tot max.

DAEB de-minimisdrempel

Page 46: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek gevalDAEB: Besluit PB 11.01.2012 L7, p. 3-10 Compensatie verenigbaar met

staatssteunregels onder volgende voorwaarden:• Ondernemingen, belast met DAEB, waarbij de

jaarlijkse compensatie minder is dan 15 miljoen euro (m.u.v. vervoer en vervoersinfrastructuur);

• Steun aan ziekenhuizen;• Steun om te voldoen aan sociale behoeften wat

betreft gezondheidszorg en langdurige zorg, kinderopvang, toegang tot de arbeidsmarkt en herintreding, sociale huisvesting en de zorg voor en sociale inclusie van kwetsbare groepen;

• Steun voor maritiem transport en luchtvervoer naar kleine eilanden;

• Steun aan kleine luchthavens en kleine havens

Page 47: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek geval Betrokken onderneming, belast met DAEB d.m.v.

officieel besluit van de overheid, met volgende elementen:• Aard en duur van de openbare dienstverplichting• Belaste onderneming en het betrokken

grondgebied;• Toekenning van exclusieve of bijzondere rechten;• Beschrijving van het compensatiemechanische en

de parameters voor berekening, monitoring en herziening van de compensatie;

• Regeling om overcompensatie te vermijden en terug te betalen.

• Verwijzing naar het Europese besluit Periode voor het beheer van de DAEB is niet

langer dan 10 jaar;

Page 48: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek geval Compensatie niet hoger dan nodig om de

nettokosten van de dienstverlening te dekken + redelijke winst;

Nettokosten worden omschreven als het verschil in kosten en inkomsten, zoals bepaald in de verschillende artikels van het besluit;

Compensatie mag een redelijke winstmarge (= max. relevante swaprentepercentage + 100 basispunten) beschikken gebaseerd op het rendement op kapitaal = safe harbour;

Controle op overcompensatie: minstens om de 3 jaar en op het einde van de periode;

Gescheiden boekhouding, indien de ondernemingen nog andere activiteiten uitoefent;

2-jaarlijkse rapportering door de lidstaten

Page 49: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek gevalDAEB: Kaderregeling PB 11.01.2012 C8, p. 15-22 Wordt toegepast als de Altmarkvoorwaarden en de

voorwaarden van de DAEB-beschikking niet zijn voldaan;

Compensatie is staatssteun, maar kan door de Cie verenigbaar worden verklaard, na beoordeling (voorafgaande aanmelding);

Staatssteun is noodzakelijk voor het beheer van DAEB + geen negatieve beïnvloeding van het handelsverkeer t.a.v. gemeenschapsbelang;

Voornaamste voorwaarden zijn:1. Echte dienst van algemeen economisch belang zijn;2. Besluit met openbare dienstverplichtingen en

berekeningswijze van compensatie;3. Compensatie voldoet aan de voorwaarden van de

kaderregeling;4. Regelmatige controle op overcompensatie + regeling

voor terugbetaling.

Page 50: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek gevalDAEB: FAQ Werkdocument van de EC (29.04.2013): http://

ec.europa.eu/competition/state_aid/overview/new_guide_eu_rules_procurement_nl.pdf

Inhoud: antwoorden op 237 vragen ivm staatssteun, overheidsopdrachten,…

Enkele vragen: • 62) Aanbesteding alleen veronderstelt niet dat aan

de staatssteunregels is voldaan;• 91) 15 miljoen euro is per DAEB-taak en niet per

onderneming• 99) Beroepsopleiding valt maar in een aantal

gevallen onder de DAEB-categorie “Toegang tot de arbeidsmarkt en herintreding”

• 100) Maatschappelijke integratie en arbeidsintegratie kan als een sociale dienst van algemeen belang worden omschreven en sociale werkvoorzieningen en werkbedrijven met een DAEB-belasten.

Page 51: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

6. DAEB – specifiek gevalDAEB toegepast binnen WSE:

Loopbaanbegeleiding Lokale Diensteneconomie Activiteitencoöperaties Beroepstechnische ondernemerschapsopleidingen

binnen Syntra ESF-oproepen

Page 52: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

7. Staatssteun in Vlaanderen – enkele principes• Wie kan steun geven?

- elke minister bevoegd voor zijn of haar beleidsdomein

- per Departement, Agentschap, Instelling… eigen regels

- in theorie ook provincies, gemeenten, intercommunales,…

geen coördinerend “staatssteun agentschap” dat alles centraliseert of controleert

Permanente Vertegenwoordiging doet marginale controle

Praktijk: niet alle entiteiten even goed op de hoogte• “Economie” meest direct betrokken en is vaak

trekker of coördinator naar EU toe • vb. sensibilisering via infosessies, interne vorming,

diverse adviezen en begeleiding in concrete dossiers of procedures,…

Page 53: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

7. Staatssteun in Vlaanderen – enkele principes• Algemene regel: steun via generieke

regeling- via decreet of BVR algemene voorwaarden - afgestemd op wat (maximaal) kan binnen EU regels

(vb. inzake maximale steunpercentages, steunbedrag, in aanmerking komende investeringen of kosten,…)

- dit generieke kader wordt dan aangemeld of ter kennis gegeven bij de EU Commissie

- eens de EU procedure op het overkoepelende niveau doorlopen is, moeten de individuele dossiers niet meer individueel aangemeld worden, tenzij ze bepaalde drempels overschrijden

- iedereen die voldoet aan de bepalingen krijgt in principe steun (mits budgettair haalbaar)

- quasi automatisch steun

Page 54: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

7. Staatssteun in Vlaanderen – enkele principes• Uitzondering: ad hoc en/of individuele

steun- ad hoc: steun buiten een generiek besluit - individueel: binnen generiek kader, maar boven de

drempels

per dossier aanmelden of ter kennis geven aan Commissie hier rol begunstigde wel groter vaak overleg met EU Commissie waar begunstigde mee wordt uitgenodigd om dossier toe te lichten bijsturing mogelijk, meer mogelijkheden à la tête du client doorlooptijd, meestal 3-6 maanden, complexe dossiers 1 jaar

Page 55: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

8. Procedure en aanmeldingsformaliteitenOnderscheid ter kennisgeving en aanmelding• Steunverlenende autoriteit checkt of er sprake is van

staatssteun : NEE: er moet verder niets gedaan worden JA rechtvaardiging zoeken

• Is het de-minimis ? : Ja verklaring op eer, verder niets Nee valt het onder GBER?

• GBER JA ter kennisgeving EU via SANI website mag al starten met project, enkel jaarlijks rapport GBER NEE aanmelding via SANI website

project mag NIET starten voor EU goedkeuring

Page 56: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

8. Procedure en aanmeldingsformaliteitenAanmelding: steeds via SANI website- elektronisch, niet meer op papier- beveiligde website, paswoorden via de

permanente vertegenwoordiging- Is iets wat de steungevende overheid moet

naleven

Page 57: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

8. Procedure en aanmeldingsformaliteitenSARI: verplicht jaarverslag : ‘scorebord’ staatssteun

• jaarlijks overzicht van alle steunmaatregelen per lidstaat

• voor Vlaanderen coördinatie AIO (LV apart)• Monitoring: Commissie steeds strenger toezicht en

controle (o.a. stimulerend effect, ondernemingen in moeilijkheden,…)

• Sedert 2012 via SARI website: “4 local administrators”

Page 58: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

8. Procedure en aanmeldingsformaliteiten• Verordening 734/2013 van 22 juli 2013 (PB van

31 juli 2013, L 204/15)• Wijzigingsverordening in het kader van SAM• Market Information Tool (“MIT”)

• Verzoek om informatie kan in technisch complexe zaken nu niet alleen naar lidstaat gestuurd worden maar ook naar andere lidstaten, ondernemingen, ondernemersverenigingen,…

• Alleen bij formele onderzoeksprocedure• Termijnen: geldboetes en dwangsommen indien geen

antwoord, of onjuiste en misleidende informatie• Klachten: verplicht klachtformulier gebruiken

• Niet antwoorden op bijkomende vraag: klacht geacht ingetrokken

• Klager moet een persoonlijk belang aantonen

Page 59: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

9. Recente ontwikkelingen – Transparantieverplichtingen• Transparantieverplichting• Verplicht vanaf 1 juli 2016• GBER, ABER, FIBER, alle kaderregelingen,

richtsnoeren,… Algemeen geldend principe voor alle

“staatssteun” Bijgevolg niet voor de-minimis en DAEB• Publiek toegankelijke website:

• Beknopte informatie over steunregime• Volledige tekst (wettelijk kader) van de

steunmaatregel• Extra info over elke individuele steuntoekenning

van meer dan 500.000 euro • Uniform via EU “Transparancy Award Module”

(TAM)https://webgate.ec.europa.eu/competition/transparency/public/search/home/

Page 60: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

9. Recente ontwikkelingen – Transparantie: WAT• Individuele steun van meer dan 500.000

euro:• SA nummer steunregime• Naam begunstigde • indentificatienummer (BTW nr., KBO nr.,…)• KMO of groot• Nuts code regio (neem “Vlaanderen”)• Nace code activiteit (meest relevante)• steunbedrag• vorm van steun (subsidie, lening,…)• datum van toekenning • doel van de steun,• steunverlenende autoriteit

Page 61: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

9. Recente ontwikkelingen – State Aid WIKIhttps://webgate.ec.europa.eu/fpfis/wikis/pages/viewpage.action?spaceKey=StateAid&title=Homepage

- Vragen en antwoorden GBER, kaderregeling, de-minimis,…

- Enkel lokale administrator (AIO) kan vragen opladen

- Viewer rechten aan te vragen bij EU via AIO- Niet altijd duidelijk overzicht, lange doorlooptijd- Officieel antwoord vs. disclaimer

Page 62: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

9. Recente ontwikkelingen – Mededeling begrip staatssteun• EU Publicatieblad van 19 juli 2017, C 262/1• http://

ec.europa.eu/competition/state_aid/modernisation/notice_aid_en.html

• Achtergrond informatie bij jurisprudentie Hof van Justitie en beschikkingspraktijk Commissie

• Per definitie “levende materie”• Officieel “Mededeling” en dus geen

“vrijstellingsverordening”• Maar officieus: Com wil dat lidstaten dit gebruiken

om zelf te oordelen in welke situaties er geen sprake is van staatssteun, zonder alles aan te melden

• Deel van SAM: Com ziet enkel grote, meest verstorende dossiers

Page 63: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

9. Recente ontwikkelingen – Structuurfondsen • Verleden: enkel sporadisch ad hoc dossiers aangemeld

wegens staatssteun• Nieuwe programmaperiode: DG Comp stelde zeer veel

vragen en voorwaarden inzake staatssteun controle alvorens OP goedkeuring te geven

• Oplossing: BVR staatssteun voor structuurfondsen EFRO/Interreg en ESF

• Managementautoriteit gemachtigd om binnen de grenzen van de staatssteun regels steun toe te kennen (GBER, de-minimis, DAEB, aanmelding,…)

• Generieke kader ter kennis geven bij EU individuele dossiers onder de drempels moeten niet apart aangemeld worden

• Definitieve goedkeuring: 25 september 2015

Page 64: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

Karel De CorteAgentschap Innoveren & Ondernemen

Koning Albert II laan 35, bus 121030 Brussel

Tel. 02 / [email protected]

http://www.vlaio.be

Page 65: presentatie Karel De Corte en Farah Nolens

Farah NolensDepartement Werk en Sociale Economie

Koning Albert II laan 35, bus 201030 Brussel

Tel. 02 / [email protected]

http://www.werk.be