Jos van der LansInspiratiebijeenkomstNoord-Hollandse bestuurdersZaanstad, 19 juni 2013 @@josvanderlansjosvanderlans

Sociale wijkteams en de lokalisering van de verzorgingsstaat

TRANSITIETRANSITIEAndere verhoudingen tussen burgers en Andere verhoudingen tussen burgers en

professionals/instituties.professionals/instituties.

WIJKEN ALS LABORATORIUM WIJKEN ALS LABORATORIUM

tegengas

Geen zorgplicht voor je buren / verplicht vrijwilligerswerk

Geen of / of-vraagstuk, of substitutie- vraagstuk

(minder overheid, meer burgers;

minder profs, meer zelf doen)

Geen verandering die afgedwongen wordt door bezuinigingen als gevolg van de financieel economische crisis van 2008.

Wat dan wel? / Andere framing?

Het systeem loopt vast

complex

duur

ontoegankelijk

werkt slechter bij meer problemen tegelijkertijd

etiketteert

consumentistisch

bureaucratisch

gulzig

expertocratie

Uitgaven

Uitgaven zorg sinds 1972 (=100) bron: CBS

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

1972

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2009

2010

**20

11**

Totaal uitgaven zorg

Uitgaven gezondheidszorg

Uitgaven w elzijnszorg

Uitgaven AWBZ

Bevolking in Nederland

Uitgaven per hoofd van debevolking

Herontwerp van dienstbaarheid, omdat

-

er verkokerde systemen functioneren die zowel burgers als professionals hebben gegijzeld in bureaucratische logica en perverse prikkels.

-

we maatschappelijke hulpbronnen (burgerkracht) nu suboptimaal benutten

-

er nieuwe institutionele arrangementen nodig zijn om de kracht van burgers/netwerken en professionals optimaal te combineren.

-

=> sociale wijkteams zijn daar een voertuig voor.

Inventarisatie Noord-Holland

Twee bewegingenProfessionals manifesteren zich in de

leefwereld van burgers –

organisatie van professionele nabijheid. PROFESSIONELE EN

INSTITUTIONELE BEWEGING

Instituties openen zich voor burgers, ontdoen zich van hun leveranciersmonopolie en herontwerpen professionele dienstbaarheid. BURGERKRACHT

BURGERKRACHT

PROF.KRACHT

BURGERKRACHT precizeren

►Relationeel –

microniveauMACHTSWISSELING

-

Eigen kracht

►Sociaal –

mesoniveauONTINDIVIDUALISERENsociale veerkracht: netwerken

►VERBINDEN

-

altruïsme-overschotBurgers als co-professionalsmaatjes, mentoren, buddies

►Mogelijk maken EIGENAARSCHAPBurgers als producenten Trusts, BewonersBedrijven, zelfbeheer, coöperaties

Institutionele en professionele beweging

Opkomst generalisten / sociale wijkteams

Van veelvoud naar eenvoud Van veelvoud naar eenvoud EERSTE LIJN (Enschede/Leeuwarden) EERSTE LIJN (Enschede/Leeuwarden) –– TWEEDE LIJN TWEEDE LIJN

Weg uit de Weg uit de systeemwereldsysteemwereld Leefwereld alsLeefwereld alsspreekkamerspreekkamer

Uitweg uit bureaucratie / systemen / dure instituties

1 gezin/systeem, 1 professional, 1 plan/ programma, 1 budget

Gebiedsgerichte aanpak, organisatie van nabijheid / korte lijnen

Kleinschaligheid

Netwerkorganisaties (Buurtzorg, Opvoedpoli) met zelfsturende teams

Vermaatschappelijking 2.0 (zorg in woonsituatie) –

Housing

First.

Talloze vraagstukken

De breedte -

alles of multiprobleem

=> DWI

De aanpak –

inschakelen burgerkracht?

De bezetting –

generalisten / specialisten

De buurt / burgers –

zeggenschap over sw

De organisatie –

gemeentelijk of op afstand?

De financiering -

gebiedsgericht

Inventarisatie Noord-Holland

1 GEMEENTE STUURT KRACHTIG (met of zonder burgers)Alles-in-een

=> Leeuwarder/Eindhovense

model

Nieuwe organisatie => nieuw voor oudGeneralisten voor de burger / specialist in teamGebiedsgebonden/populatiegebonden financiering / wijkagenda’s

2

HYBRIDE STURING èn

gemeente en instellingenLichte organisaties => detacheringsmodelNetwerksamenwerking => sterke coördinatieOud maakt nieuw in wijksamenwerking / professionals krijgen ruimte

3. INSTELLINGEN sturenIedere koker apart de wijk in: jeugd&opvoeding&gezondheidssteam, ggz, maatschappelijk werk en schuldhulpverleningVERLENGDE ARM-constructies

Wie stuurt?

Eenvoudiger?

Sturing sociaal domein Amsterdam

Winstwaarschuwing-

Zet een duidelijke stip op de horizon

-

bouw teams op de wijkwerkelijkheid en niet vanaf papier

-

voorkom blauwdrukken (totaal ingevulde compententielijsten

van teamprofessionals)

-

laat het zich ontwikkelen, in plaats van het van te voren vast te leggen

-

het moet geen eenheidsworst worden-

betrek burgers er bij, gooi het open en verbind

-

kies een bottom

up innovatiestrategie-

geef strakke financiële kaders aan

CRAFTING COMMUNITIES sociale smederijen

-

Nieuwe institutionele arrangementen / sociale wijkteams

-

Frisse associaties van burgers en sociale ondernemers / professionals

-

Vrijplaatsen / onbepaalde ruimtes-

Lokale werkplaatsen van publieke waarde

-

Niet-economische wederkerigheid-

Lab voor lokale solidariteit / inclusiviteit

-

Ankerpunten voor herontwerp dienstbaarheid en inzet van professionele deskundigheid

TRANSITIETRANSITIE

Discussie gaat niet over wat burgers al Discussie gaat niet over wat burgers al dan niet moeten doen, de discussie dan niet moeten doen, de discussie

gaat over hoe instituties functionerengaat over hoe instituties functioneren

HERONTWERP DIENSTBAARHEIDHERONTWERP DIENSTBAARHEIDRUIMTE VOOR PROFESSIONALSRUIMTE VOOR PROFESSIONALS

ONTINSTITUTIONALISERINGONTINSTITUTIONALISERINGBURGERKRACHT ALS UITGANGSPUNTBURGERKRACHT ALS UITGANGSPUNT

EIGENAARSCHAP ALS DOELEIGENAARSCHAP ALS DOEL

Framing?

-

Praat over jezelf (de overheid, de instituties) niet over de ander (burgers)

-

Wees kritisch over jezelf (het is een bureaucratisch moloch geworden)

-

Erken dat de overheid de problemen niet de baas kan worden, en hulp nodig heeft.