+Ethiek, bankcultuur en de financiële professional

NBA Accountantsdag 26 november 2015#irenevstaveren www.sustinablefinancelab.nl

Erasmus Universiteit Rotterdam

Prof. dr. Irene van Staveren

2+Organisatiecultuur en ethiek: theorie Nutsethiek: winst, extrinsieke motivatie, variabele

beloning, onderlinge competitie, plezier van het winnen

Plichtenethiek: regels, structuur-gericht, bankierseed, tuchtrecht, gedetailleerde dossiers, compliance

Zorgethiek: intrinsieke motivatie, vaste goede beloning, samenwerking, vertrouwen, verantwoordelijkheid nemen

+ 3Filmpje Pollock: lak aan de regels

4+Nutsethiek = doelethiek Extreem resultaat-gericht

Al het andere is instrumenteel Alles doen om doel te halen Vermindert empathie en hulpbereidheid (financiële

incentives versterken dit nog meer)

Psychologisch onderzoek: Psychopaten scoren hoog op nutsethiek t.o.v. plichtenethiek Mensen in hogere klassen scoren hoger op nutsethiek dan

mensen in lagere klassen

5+Zorgethiek: procesethiek Erkenning van menselijke kwetsbaarheid en context van

onzekerheid (ipv alleen verzekerbaar risico) Vergeven van fouten resulteert in hogere opbrengsten voor

bedrijf en klant Hulp geven, ook als schade niet door bedrijf veroorzaakt is

Zorgethiek gaat verder dan plichtenethiek “wat gij niet wil dat u geschiedt doe dat ook een ander niet” Past bij dienstverlenende sector Past bij onzekere/volatiele marktomgeving

6+SFL enquête bankcultuur 2014 7000 vakbondsleden benaderd per email Representatieve steekproef onder 617

bankmedewerkers Geslacht, salaris, bank: gemiddeld voor sector Leeftijd: iets ouder dan in sector (57% boven 50 jaar) Geen typisch vakbondsprofiel

7+Bankiers en nutsethiek?

Variabele beloning heeft nog weinig steun, vaste loonshoogte juist wel

Veel prestatiedrang door collega’s (69%) maar slechts 16% werkt graag in competitieve sfeer

25% heeft weinig voldoening: wil vertrekken KPIs worden sceptisch bekeken

8+Bankiers en plichtenethiek?

86% vindt het terecht dat DNB en AFM meer regels hebben ingevoerd

Maar er is weinig vertrouwen in tuchtrecht voor medewerkers lagere niveaus (43% is ermee eens)

Regels leiden tot werkdruk en zitten daarmee klantbelang in de weg, zegt 78%

9+Bankiers en zorgethiek?

86% heeft intrinsieke motivatie voor het klantbelang64% krijgt mogelijkheden voor de eigen ontwikkeling61% vindt de relatie met de klant belangrijk

10+Maar cultuur geeft weinig ruimte voor zorgzame bankier …

Vertrouwen in eigen team is matig (62%) maar in bank als geheel klein (16%)

25% ervaart weinig tot zeer weinig autonomie Klantbelang door werkdruk in de knel: 82% Spanning product – klantbelang?

12% vaak 49% soms verkoop klantonvriendelijke producten: door 5% van degenen met

klantcontact

11+… en het leiderschap?

Top & klantbelang: mooie woorden (76%) weinig daden (28% ziet ‘walk the talk’)

Feedback van eigen leidinggevende: 24% weinig 55% soms

Eigen leidinggevende open voor kritiek: 25% “nee”

12+Motivatie door doel of proces?

74% wordt beoordeeld op KPIs14% zegt gemotiveerd te worden door KPIs63% zegt KPIs gericht op omzet niet in

klantbelang

+ 13

De zorgzame bankier … autonomie en klantbelang

38% (74 + 21 = 95) van degenen die ervaren dat werkdruk klantbelang vaak in de weg zit (247) heeft weinig tot zeer weining autonomie

73% (17 + 41 = 58) van degenen die nooit ervaren dat werkdruk klantbelang vaak in de weg zit (80) heeft veel tot zeer veel autonomie

+ 14De zorgzame bankier … autonomie & verkoop rommel

van degenen die nooit een slecht product hebben verkocht heeft 40% autonomie (21 + 110 = 131 van de 331)

van degenen die wel eens een slecht product hebben verkocht heeft 13% autonomie (2 van de 16)

15+Bankcultuur en ethiek: conclusies SFL enquete Bankiers hebben en waarderen zorgzaamheid Het ethos van de bankier om het morele kompas te gebruiken

wordt belemmerd omdat zorg klem zit tussen nut en plicht terwijl het kompas wel bijdraagt aan het klantbelang

Er is meer ruimte nodig voor zorgethiek in de financiële sector: voor het ethos van de bankier bezinning op rol KPIs en daarmee gecreëerde onderlinge

competitie en wantrouwen bezinning op over-regulering en compliance: laat maar wat los …