Presentatie harry aiking

vrije Universiteit amsterdam 1

Frames voor

verduurzaming van de

voedselconsumptie:

Knelpunten en oplossingen

Harry Aiking & Joop de Boer

16 november 2010

DUURZAAM

VOEDSEL

Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM)

vrije Universiteit amsterdam 2Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM)

Hoofdpunten

Duurzaamheid als bewegend doelwit

Mondiale rol van eiwitvoorziening

Unieke positie van Nederland

“Frames”, communicatie en consumenten


Germanen als jager-verzamelaars


De voedselproductie neemt toe ...

door groei van de

wereldbevolking

en door ...

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0 500 1000 1500 2000

year

wo

rld

po

pu

lati

on

(b

illio

n)


... en door stijging van de welvaart

jaar wereldbevolking vleesproductie

(miljard) (miljard kg)

1950 2,7 45

2000 6,0 229

2050 9,1 465


Bron: Rockstrom et al. (2009) Nature 461, 472-475

En dus neemt ook de milieudruk toe


De natuurlijke koolstofkringloop

0,04% kooldioxide in de lucht

plant mens

dier


De koolstofkringloop nu

0,04% kooldioxide in de lucht

plant mens

verbranding kolen en olie

dier

+ 1-2%


De natuurlijke stikstofkringloop

eiwitafbraak door bacteriën

78% stikstof (N2) in de lucht

eiwitvorming door plant mens

vorming ammoniak (NH3) door bliksem en bacteriën

dier

ammoniak emissies


De stikstofkringloop nu

eiwitafbraak door bacteriën

+ 100-200%

78% stikstof (N2) in de lucht

eiwitvorming door plant mens

vorming ammoniak (NH3) door bliksem en bacteriën

vorming ammoniak (NH3) door

Haber-Bosch proces

dier

ammoniak emissies

vrije Universiteit amsterdam 11

Prioritering effecten (bovengrens = 1)

1. Biodiversiteitsverlies >102. Stikstofkringloop 3.453. Klimaatverandering 1.1-1.54. Fosfaatkringloop 0.77-0.865. Oceaanverzuring 0.816. Landgebruikverandering 0.787. Zoetwatergebruik 0.658. Ozonlaagafname 0.50


Vlees + zuivel = inefficiënte eiwitbron

voor 1 kg dierlijk eiwit is 6 kg plantaardig eiwit nodig

voor dierlijk eiwit is 50 maal zoveel water nodig

veestapel consumeert 40% van de wereldgraanoogst en 70% van de soja

wereldwijd is het areaal voor diervoergewassen 400 Mha (ca. opp. EU-27); maar 25 Mha soja (ca. opp. UK) zou evenveel eiwit voor menselijke consumptie opleveren !

2004 voedergranen: 800,000,000,000 kg !

85% eiwitverlies


Conclusies mondiaal

Duurzaamheid is een bewegend doelwit Eiwitvoorziening is cruciaal voor milieu en gezondheid 2050 (40 jaar!): +2,3 miljard mensen, +70% voedsel Eiwittransitie lijkt dus onvermijdelijk (prijs en milieu) Overgang te verzachten door innovatie (NPF’s) Reductie diervoergewassen = Winst voor biodiversiteit,

klimaat, water, gezondheid, dierenwelzijn, 3e wereld


Eiwitbron NL laag land hoog landRund & kalfsvlees 8,2 4,6 DL 10,4 ISchapen & geitenvlees 0,4 0,1 SU 5,4 GRVarkensvlees 14,9 6,7 UK 22,7 AUGevogelte 5,7 4,6 SV 11,7 EISlachtafval 1,0 0,5 DK 9,6 EIVis & schaaldieren 6,8 2,9 AU 15,7 PZuivel (incl. kaas) 28,2 13,9 ES 28,2 NLEieren 4,7 2,1 EI 5,0 FGranen 17,6 17,6 NL 35,5 IAardappelen 3,8 1,6 I 5,5 PPeulvruchten 1,6 <0,1 4 3,7 ESGroenten 3,2 2,1 SU 7,7 GRStimulantia (koffie) 2,4 <0,1 GR 2,6 DKPlantaardig eiwit 32,6 32,6 NL 53,3 GRDierlijk eiwit 70,8 55,3 UK 76,2 FTotaal eiwit 103,4 95,8 DL 118,9 P

Nederland is uniek in Europa (EU-15)


Conclusies NL

Als de NL consument– 30% eiwit consumindert– 30% dierlijk eiwit vervangt door plantaardig– 30% dierlijk eiwit vervangt door scharrel

dan is dat een voordeel voor de gezondheid van zichzelf en anderen, maar ook voor klimaat, biodiversiteit, dierenwelzijn, etc.


Frames en communicatie

Frames zijn ordeningsprincipes (b.v. op uiterlijke, morele of totaal andere gronden) van informatie en (ook culturele) ervaring

Bij onvoldoende overlap van frames blijft men langs elkaar heen praten

Duurzaamheidsbeleid zal dus alleen slagen als alle partijen daar rekening mee houden


Frame duurzame voedselsystemen

Duurzamevoedselsystemen

Aangrijpings-punten

Strategischbegrip

Kritische, mondialeaspecten

verzuring en eutrofiering

non-CO2

emissies

CO2 emissies

oneerlijke prijzen

welzijnsproblemen

kunstmestgebruik

klimaatbeleid

mestbeleid

biodiversiteitsbeleidreductie hongerin de wereld

snelheid verliesbiodiversiteit

verstoringstikstofcyclus

veranderingenvan het klimaat

omvangwatergebruik

veranderingenin landgebruik

fosfaatprobleem

onrechtvaardigesystemen


Frame voor voedselaankopen

voedselaankopen

Operationeelbegrip

Kritische, persoonlijk e aspecten

doel van deaankopen

plaats(en)

gehaast

rustig

tijd

laag (routine)

hoog (iets nieuws)

benodigdeaandacht

past bijidentiteit

sociale status

gezondheid

schade vermijden

fair verdelen

beoogd budget

kwaliteit vanproducten

één plaats

meer plaatsen

loyaal handelen

gezag respecteren

zuiverheid bewaren

morele intuïties

ethische kwaliteit


Typering van consumenten

Sterk betrokkenbij voeding

Zwak betrokkenbij voeding

Promotie-gericht

Preventie-gericht

Laag vleesverbruik Verantwoorde producten (scharrelvlees, vis)Meest gericht op nieuwe informatieMeest kritisch t.a.v. informatiebronnen

Nadruk op veiligheiden risicovermijding

Bedachtzameeters

(14%)

Smaakgerichteeters

(17%)

Gewoonteeters

(31%)

Groteeters(9%)

Weinig geïnteresseerde

eters(5%)

Mixed(24%)

Relatief veelvis

Open voorverrassingen

Niet gericht opnieuwe informatieMinst kritischt.a.v. informatie-bronnen

Meestop gemakgericht


Slotconclusies

Duurzaamheid is een bewegend doelwit Dus moet worden gewerkt met heldere prioriteiten De complexe verbanden tussen biodiversiteit, klimaat,

gezondheid, etc. en voedsel moeten worden uitgelegd De wijze van communicatie moet aansluiten bij de

verschillende typen consumenten en hun denkwerelden De “frames” benadering kan daarbij helpen


Dank u voor uw aandacht!

Frames voor duurzame voedselsystemen:

Verkenning op hoofdlijnen

Joop de Boer & Harry Aiking

IvM rapport R-09/16:

http://www.ivm.vu.nl/en/Images/R09-16_tcm53-138086.pdf

DUURZAAM

VOEDSEL

Presentatie harry aiking

Education

Transcript of Presentatie harry aiking