Presentatie Handboek

Milieuprijzen

Sander de Bruyn

CE Delft

- Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978

- Energie, transport en grondstoffen

- Economische, technische en beleidsmatige expertise

- 50 medewerkers

- Not-for-profit

Klanten

Bedrijven

(MKB en industrie,

brancheorganisaties

Overheden

(Europese Commissie,

Europees Parlement, ministeries,

provincies, gemeenten,

waterschappen)

NGO’s

2 Sander de Bruyn, 7 Juli 2017

1997 CE Delft presenteert Schaduwprijzen voor 12 emissies naar lucht of

water (CO2, SO2, Nox, PM10, VOS).

Schaduwprijzen gebaseerd op kosten om beleidsdoelstelling te halen

(=preventiekosten)

20 jaar ervaring met waarderen emissies

3

Doelgroep: bedrijven (voorlopers) die

méér willen doen dan de wettelijke

regels volgen. “Hoe kunt u met een

beperkt budget zoveel mogelijk

milieuwinst krijgen? Oftewel, hoe kan

een bedrijf zijn milieudoelen tegen zo

laag mogelijke kosten bereiken?”

“Transparante afwegingsmethodiek onder

ISO14001”

1999/2002 Uitbreiding en update van set schaduwprijzen in opdracht

van gemeenten en bedrijven (Thermphos en Stichting Stimular)

2010 Handboek Schaduwprijzen

• Opdracht gefinancierd door ministerie VROM, Thermphos en Stichting Stimular

• Naast preventiekosten ook schadekosten (voor gebruik in MKBA)

• Uitbreiding naar 8 LCA-thema’s op midpointniveau.

• Prijzen voor meer dan 400 milieugevaarlijke stoffen incl.geluid.

2016/17 Handboek Milieuprijzen

• Opdracht gefinancierd door Ministerie IenM

• Alleen nog schadekosten

• Uitbreiding naar 11 LCA-thema’s op midpointniveau

• Prijzen voor meer dan 1000 milieugevaarlijke stoffen incl.geluid en landgebruik.

Van schaduwprijzen naar milieuprijzen

4 Sander de Bruyn, 7 Juli 2017

Opdracht gestart in Januari 2016 samen met de MKBA-Werkwijzer Milieu

Zware begeleidingscommissie met ministeries IenM, EZ en Financieën,

CPB, PBL en wetenschappers.

MKBA Werkwijzer Milieu wordt in Juli door de CESIM bekrachtigd.

Milieuprijzen aanbevolen voor gebruik in MKBA (muv speciale situaties)

Gebruikersprofielen milieuprijzen: 1. MKBA; 2. Bedrijven; 3. LCA

Technisch achtergrondrapport Milieuprijzen

verschenen in Juni 2017 (er komt nog een update)

Specifieke gebruikershandleiding voor bedrijven

en online tool komt beschikbaar.

Handboek Milieuprijzen

5

• Milieuprijzen zijn kengetallen die de maatschappelijke waarde voor het

voorkomen van milieuvervuiling berekenen en uitdrukken in euro’s per

kilogram vervuilende stof

• Milieuprijzen geven daarmee de welvaartsverliezen die optreden indien

er één extra kilogram van de stof in het milieu terecht komt.

• Milieuprijzen zijn gemiddelden voor Nederland

• Voor emissies die optreden in 2015

• Op een gemiddelde uitstootlocatie

• Door een bron met gemiddelde

uitstoothoogte (verkeer/industrie)*

* Voor PM2,5 wel verschil in uitstoothoogte.

Wat zijn milieuprijzen?

6

Interpretatie milieuprijzen in relatie tot schaduwprijs

7

0 Milieukwaliteit

Schadekosten

Optimum

Preventiekosten

Milieuprijs

Kosten per

eenheid

vervuiling

(bv. kg emissie)

Welvaart te laag Doelstelling te hoog

Schaduwprijs = kosten van beleidsdoelstelling

Milieuprijs = schadekosten van milieuvervuiling.

Omdat er steeds meer WHO bewijs komt dat (gezondheids)schade min of meer linear

is met vervuiling, zijn de schadekosten vaak ook de optimale prijs.

Schaduwprijs

De schade van emissies en ingrepen in het milieu zijn doorvertaald naar

5 zogeheten “end-points”

1. Menselijke gezondheid (ziekte, voortijdig overlijden, IQ)

2. Ecosysteemdiensten (opbrengsten landbouw, biodiversiteitsverliezen)

3. Gebouwen en materialen (herstelkosten voor gebouwen, verf, etc..)

4. Grondstoffenbeschikbaarheid (milieuvervuiling en schaarste).

5. Welbevinden (visuele hinder, geluidshinder)

Welke “schade” zit er nu in de milieuprijzen

8 Sander de Bruyn, 7 Juli 2017

Inschatten relaties = kern Milieuprijzen

9 Sander de Bruyn, 7 Juli 2017

Voorbeeld

10

€

€

€

Sander de Bruyn, 7 Juli 2017

1. Raamwerk van relaties zo volledig mogelijk vormgeven

2. Waarderingsgrondslagen voor de 5 endpoints bepalen (literatuur).

3. Dosis-effectrelaties inschatten icm nieuwste richtlijnen WHO toegepast

op de Nederlandse situatie en 2015 achtergrondconcentraties (eigen

rekenwerk = combinatie economisch en milieukundig onderzoek).

4. Voor gebruik in MKBA dient onzekerheid een expliciete rol te krijgen:

daarom naast een “centrale” waarde ook een onder- en bovenwaarde

ontwikkeld.

Onderzoeksstappen in het Handboek Milieuprijzen

11

Give me the numbers please………..

12

Emissies in 2015 in €/kg Onder Centraal Boven HBS 2010

Koolstofdioxide* CO2, huidig

beleid € 0,014 € 0,057 € 0,057 € 0,025

Koolstofdioxide* CO2

2-graden € 0,070 € 0,095 € 0,350 € 0,050

Chloorfluorkoolstof* CFC11 € 99,6 € 313 € 336 € 159

Ultra fijnstof PM2,5 € 56,8 € 79,5 € 122 € 64,80

Fijnstof PM10 € 31,8 € 44,6 € 69,1 € 41,00

Stikstofoxiden NOx € 24,1 € 34,7 € 53,7 € 10,59

Zwaveldioxide SO2 € 17,7 € 24,9 € 38,7 € 15,45

Ammoniak NH3 € 19,7 € 30,5 € 48,8 € 27,70

Vluchtige organische stoffen NMVOS € 1,61 € 2,1 € 3,15

€ 2,54

Koolstofmonoxide CO € 0,0736 € 0,0958 € 0,152 nvt

Methaan* (€/t) CH4 € 0,448 € 1,75 € 1,77 € 0,76 *Voor emissies van broeikasgassen geldt dat de waardering oploopt in de tijd en dat deze

incl.BTW is.

Sander de Bruyn, 7 Juli 2017

Voor gebruik in MKBA voorgeschreven door overheid op basis van

preventiekosten, icm aanbeveling kabinet mbt de Werkgroep Discontovoet

Preventiekosten op basis van 2 scenarios:

a) Het huidige beleid (tot 2030 en extrapolatie tot 2100)

b) Het 2-graden beleid (met 1,5 graad als optie)

Waardering CO2 emissies

13

2015 2020 2030 2040 2050

Huidig beleid 48 57 80 113 160

2°C-beleid 80 95 130 180 260

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

300

Milie

upri

jzen in €

/tC

O2

Textielproduct 200 gram, 60% katoen, 40% polyester, geweven, geverfd

Alleen milieukosten, geen sociale kosten

Casus 1: externe kosten van gemiddeld T-shirt

14

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

Externe milieukosten T-shirt

Landgebruik

Radiatie, ioniserende straling

Ecotoxiciteit, zoutwater

Ecotoxiciteit, zoetwater

Ecotoxiciteit, land

Fijnstofvorming

Fotochemische oxidantforming

Humane toxiciteit

Vermesting zoutwater

Vermesting zoetwater

Verzuring

Aantasting ozonlaag

Klimaatverandering

Sander de Bruyn, 7 Juli 2017

In Amsterdam is crowdfunding gestart om de Nuon centrale uit te kopen.

De gemeente wil ook bijleggen en de wethouder stelt: “"Het drastisch

terugbrengen van de CO2-uitstoot en andere luchtvervuiling is goed voor

het klimaat en de gezondheid van Amsterdammers,"

Milieuprijzen laten echter zien dat gezondheid veel meer door verkeer

wordt bepaald dan door kolencentrales. Schadelijkheid van kg PM2.5 in

verkeer en elektriciteitscentrales verschilt een factor 15.

Casus 2: Kosten van vervuiling transport/elektriciteit

15

Schadelijkheid PM2,5 voor diverse groepen in €/kg emissie Verkeer (1m) in grote stad 523 Gemiddeld NL, gemiddelde bron 77,6 Elektriciteitscentrales (>100m, gemiddeld NL) 35,7

Sander de Bruyn, 7 Juli 2017

Inzicht krijgen in de plaats in de waardeketen van het bedrijf waar de

meeste milieuwinst te halen is;

Het berekenen van de duurzaamheidswinst die te realiseren is met een

andere manier van inkoop;

Het afwegen van de extra energie-inzet van recycling tegenover minder

primair materiaalverbruik;

Het doorrekenen van een maatschappelijke business-case

(waterleidingbedrijf);

Het berekenen van een uniforme score

op het gebied van milieu ten behoeve

van het milieujaarverslag.

Van milieuprijzen naar maatschappelijke prijzen

voor bedrijven

16

Waterzuiveringsbedrijf wil nieuwe manier van

beluchting/menging toepassen die elektriciteit bespaard. Is

dit een verstandige investeringsbeslissing?

1. Financiële businesscase: niet rendabel met door klant bepaalde rentevoet;

2. Maatschappelijke businesscase: waardering van CO2 emissies tgv

uitgespaarde elektriciteit (marginaal park en niet gemiddeld park!) en NH4

toont aan dat de investering wel uit kan;

3. Kosteneffectiviteit van CO2 besparing ligt onder die van zonnepanelen, en is

vergelijkbaar met wind op zee onder de meest gunstige omstandigheden.

Casus 3: Investeringsbeslissing waterleidingbedrijf

17 Sander de Bruyn, 7 Juli 2017

• Alleen gemiddelde situaties: voor de impact van een bedrijfsuitbreiding

varkensstallen op de natuur in de Peel zijn milieuprijzen bijvoorbeeld

niet geschikt;

Case studie en Impact Assessment

• Op dit moment alleen nog prijzen voor Nederland

Zoeken nog financiering voor prijzen EU27

• Alleen gemiddelde stoffen: voor de vraag of GenX minder of meer

schadelijk is dan PFOS zijn milieuprijzen niet geschikt;

Toxicologisch onderzoek

• Alleen milieu: CSR is breder

Onderzoeksstage sociale condities Fenna Arnoldussen:

betalingsbereidheid voor producten die onder eerlijkere sociale

condities zijn vervaardigd

Beperkingen milieuprijzen

18 Sander de Bruyn, 7 Juli 2017

Hartelijk dank

voor uw aandacht!

19

Lonneke de Graaff Geert Warringa Marijn Bijleveld Ellen Schep Arno Schroten Robert Vergeer

CE Delft

- Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978

- Energie, transport en grondstoffen

- Economische, technische en beleidsmatige expertise

- 50 medewerkers

- Not-for-profit

Klanten

Bedrijven

(MKB en industrie,

brancheorganisaties

Overheden

(Europese Commissie,

Europees Parlement, ministeries,

provincies, gemeenten,

waterschappen)

NGO’s

20