Duurzaam Bodembeheer in Gelderse Vallei/Utrecht Oost:

nieuwe perspectieven voor boer en milieu

www.duurzaamboerblijven.nl/Utrecht

Project Duurzaam Bodembeheer Gelderse Vallei/Utrecht Oost (2007-2009)

Duurzaam bodemleven als sleutel tot duurzame bedrijfsvoering en verhoging kwaliteit van het gebied

- Actieve deelname in 5 studiegroepen (totaal 48 boeren) - Inpassing in bedrijfsvoering - Indicaties over verbeterd milieu (bodemleven, N/P emissies)

en bedrijfseconomie

Integrale benadering met de kringloop

Kringloopaanpak

Bodem als basis

Meer rendement van eigen land

Minder krachtvoer/kunstmest

Slimme kostprijsreducties

Samen leren

Consequente monitoring (kostprijs en N-P efficientie)

Waar spreiding is, valt te leren!Grote verschillen in de netto (berekende) ds benutting eigen grasland

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

11000

12000Verschil: 5000 kg ds/ha!

Uitdaging?

Bedrijfsgegevens (start)

Bedrijfsgrootte 32 – 133 stuks melkvee4 – 9 stuks jongvee / 10 koeienGem leeftijd veestapel 4 – 6 jaar6.000 – 10.000 kg mm / koe6.500 – 30.000 kg mm / ha

Mineralen efficientie (start)

N efficiëntie bedrijf 15% tot 212%N efficiëntie bodem 37% tot 114%

P efficiëntie bedrijf 25% tot 209%P efficiëntie bodem 40% tot 140%

Studieprogramma

- 5 Studiegroepen - Werken volgens kringloopbenadering- Doorlopen studieprogramma met huiskamer-

bijeenkomsten, excursies, etc.- Monitoring: bodemkwaliteit, mest, bedrijfsgegevens

(economie en ecologie) + terugkoppeling naar de boeren

- Communicatie: nieuwsbrieven, website, persberichten, themadagen,eindmanifestatie.

Resultaten - mestkwaliteit

Verbetering mestkwaliteit: 2008 2007 C/N verhouding 6,71 6,86 Norg (g/kg) 1,94 1,86 Nmin (g/kg) 1,86 1,85 verhouding Norg/Nmin 0,99 0,94 Organische stof (g/kg) 62,93 60,79 Droge stof (g/kg) 77,43 78,71 Meer organische stof en betere verhouding N-org/N-min

Resultaten - milieu

MINERALENBALANS Utrecht (kg N/ha)

Drenthe (kg N/ha)

2008 2007 2007 vee aanvoer 2,4 2,4 2,0krachtvoer aanvoer 140,6 130,4 115,8bijprodukten aanvoer 11,6 12,7 7,4ruwvoer aanvoer 18,3 12,9 8,3 voer aanvoer 172,9 158,3 133,5kunstmest aanvoer 130,9 135,2 119,6org. Mest aanvoer 3,0 2,4 15veeafvoer 12,6 11,3 10,3melkafvoer 91,5 87,6 78,8ruwvoer/ voorraden 1,4 2,0 4,4bruto overschot 201,4 195,1 149,2 org. Mest afvoer 31,2 24,2 15

Resultaten - kostprijs

Zelfde quotum:Zelfde quotum:10ct winst = INKOMEN!10ct winst = INKOMEN!

Resultaten - voerkosten

Oudere dieren, minder voerkosten?

Effect bodembenutting (Drenthe)

Utrecht: 60,3% Utrecht: 60,3% bodembenutting N ‘07bodembenutting N ‘07

Conclusies (1)

•Bedrijven intensiever geworden (+ 20.000 kg) maar N efficiëntie gelijk gebleven, betere N benutting/kg melk

•Meer krachtvoer (door melkprijs) en minder kunstmest gebruikt•Project deelnemers: 2 kg N/kg melk minder t.o.v.

Tamminga koe (norm) = 8%•P efficiëntie toegenomen (71 76%)

Conclusies (2)

• Bodemvruchtbaarheid/leven verbeterd: adviezen verstrekt over bekalking en ontwatering

• Hogere levensproductie (tov gemiddeld)

• Grote spreidingen (levensproductie en N benutting) bieden veel kansen

vervolg adviezen

• Doorgaan met integrale aanpak• Technische adviezen per bedrijf (kringloop, biodiversiteit plannen) en combineren in bedrijfsmap• BEX gebruiken voor voeradviezen (toenemen N en P efficiëntie)• Kuilmetingen opnemen in project (ivm BEX)• Verbreden buiten studiegroepen• Meer vanuit lokale organisaties opzetten

MINAS

BEX

Basis kringloopcertificaat

KOERS OP KRINGLOOP

Deelnemer Gem.ECONOMIE 4,3 3,2DIERGEZONDHEID 2,5 2,9RANTSOEN 3,7 3,1MEST 4,1 2,3BODEM 3,5 2,5MILIEU & KLIMAAT 4,2 2,2

KOERS OP KRINGLOOP

DEELNEMER GEMIDDELDha Totaal 72,2 37,8Aantal Koeien 114 71Jongvee/10Koeien 5,35 6,12Kg Afgeleverde Melk 883306 576329% grasland 75 80kg melk geleverd/ha 12267 15997kg melk FPCM geleverd/koe 8226 8566vet % 4,40 4,39eiwit % 3,53 3,50

ECONOMIEmelkprijs 41,02 35,96omzet&aanwas 1,16 2,66overige opbrengsten 3,88 5,06kostprijs/kg melk 29,40 23,18-voerkosten 7,29 7,02-bemestingskosten 1,11 0,88-dierenartskosten 1,29 1,19OVERIG 19,71 14,09saldo/kg melk 31,00 31,18

KOERS OP KRINGLOOP

DIERGEZONDHEID DEELNEMER GEMIDDELDgem. Leeftijd veestapel 4,10 4,51lft (dgn) 1764 1796gem. levensproductie bij afvoer 30917 34092Celgetal 180 208

RANTSOENN Krachtvoer 132 164KrachtvoerPmovP2O5 49 59N benutting dier 23 24P2O5 benutting dier 33 30VEM BEX 954 963RE BEX 165 160VEM/RE BEX 5,78 6,04krachtvoer/100 kg melk 31,3 25,3aantal weidedagen melkvee 200 155ureum jaar gem. 27,9 24,9ureum zomermaanden (mei-sept) 29,4 25,1ureum wintermaanden (nov-apr) 26,8 24,7

MEST DEELNEMER GEMIDDELDC/N 6,9 7,4% Norg 48 51kg N excretie/koe forfetair 146,8 149,7kg N excretie/koe BEX 134,9 134,9kg P2O5 excretie/koe forfetair 51,6 53,5kg P2O5 excretie/koe BEX 49,0 49,0

BODEMkVEM benutting totaal (incl. voedergewassen)/ha 7391 9088kg N kunstmest/ha 153 131kg P2O5 kunstmest/ha 7 8N benutting bodem 59 60P2O5 benutting bodem 86 108

MILIEU & KLIMAATN overschot bedrijf 192 198P2O5 overschot bedrijf 13 26N benutting bedrijf % 33 38P2O5 benutting bedrijf % 77 68CO2 uitstoot/kg melk 0,70 0,67

Duurzaam Boer Blijven Programma’s Duurzaam boer blijven in Drenthe

2009-2013, bouwt voort op 8 jaar Bedreven Bedrijven Drenthe, nieuw gefinancierd door provincie Drenthe

Meer uit Minder: Duurzaam boer blijven in Utrechtse Waarden2008-2010, nieuw programma gefinancierd door provincie Utrecht

Duurzaam boer blijven in het Groene Hart2009, nieuw programma gefinancierd door gemeentes Reeuwijk en Bodegraven

Duurzaam Boer Blijven in Achterhoek2009-2011, voorstel - financiering Nationaal Landschap de Achterhoek

Duurzaam Boer blijven in Groningen Duurzaam Boer blijven in Noord Holland (met CONO)Waddenboeren