Presentatie Dirk Lauwers 'Openbaar vervoer als ruggengraat voor ruimtelijke ontwikkeling'

DAG VAN DE MOBILITEITSPROFESSIONAL

Openbaar vervoer als ruggengraat voor ruimtelijke ontwikkeling

Prof. Dirk Lauwers

Onderzoeksgroep Stedelijke Ontwikkeling

Faculteit Ontwerpwetenschappen – UA

Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning

Faculteit Ingenieurswetenschappen

en Architectuur - UGent

Verkeer Logistiek

KU Leuven

Dirk Lauwers DAG VAN DE MOBILITEITSPROFESSIONAL

Openbaar vervoer in de stad van de toekomst

Hasselt, 1 oktober 2015

Titel klopt niet met werkelijkheid !

Immers:

-Bijna 80% verplaatsingskilometer in Vlaanderen

gebeurt met de wagen

-Nagenoeg de helft van de Vlamingen gebruikt

nooit het openbaar vervoer (t.t.z. max 1x/jaar)

-Aandeel OV nagenoeg

1/10 autoverkeer

dwz OVx2=autoverkeer-10%

Bron OVG




Titel klopt niet met werkelijkheid !

En dit heeft zicht vertaald in ruimtelijke patronen:

DS 26,27 sept.2015

Zet ik mijn wetenschappelijke reputatie op het

spel met deze lezing?

Openbaar vervoer als ruggengraat voor ruimtelijke ontwikkeling?




Nee want:

Autosysteem botst op grenzen, dus toch:

DS 26,27 sept.2015

Zet ik mijn wetenschappelijke reputatie op het

spel met deze lezing?

Openbaar vervoer als ruggengraat voor ruimtelijke ontwikkeling?




Autosysteem botst op grenzen

Files

Filezwaarte in Antwerpen +25% op 3 jaar

Bron Vlaams Verkeerscentrum





Koersverandering nodig zegt bv. Asian Dev. Bank





Meer stedelijke snelwegen: een oude remedie die

files niet oplost: wetensch. geaccepteerd inzicht law of traffic congestion)

Geformuleerd door Anthony Downs in 1962:

“Amerikaanse steden hebben te kampen met de

fundamentele file-wet, d.w.z. op stadssnelwegen

stijgt tijdens het piekuur de verkeerscongestie tot

op het niveau van de maximale wegcapaciteit.”






files niet oplost: wetensch. geaccepteerd inzicht

‘latente vraag’ Mc Kinsey introduceerd begrip in Nederland

in 1986

(0,4= 4% extra autokm bij 10% meer capaciteit

rijstrookkm) bron KIM






files niet oplost: wetensch. geaccepteerd inzicht

‘fundamentele file-wet’ (fundamental law of traffic congestion)

Meer en meer bewijsmateriaal o.a. Turner & Duranton (2011): o.a. onderzoek

1983-2003 verband extra wegcapaciteit – extra verkeersgebruik

“a 10 percent increase in road

capacity meant, on average,

a 10 percent increase

in vehicle miles”





Milieu (klimaat en gezondheidsimpact)

Bron: VMM 2014

Bron: TNO 2013

quid volkswagengate?





Ruimte

Scheidingsprincipe werkt niet meer, alles grenst

hier aan alles (B.Secchi in sRSA, 2007)




Wat werkt wel

Inzetten op ruimte-efficiëntie infrastructuur (bron ADB)




Wat werkt wel

Inzetten op ruimte-efficiëntie infrastructuur (bron UITP)




Wat werkt wel

Inzetten op ruimte-efficiëntie infrastructuur

Betekent: ‘modal shift’

of ook: STOP principe




Wat werkt wel

Ruimtelijk beleid: neem openbaar als ruggengraat

(eerst verder uitbouwen natuurlijk!)

Zie bv. Kopenhagen




Wat werkt wel

Ruimtelijk beleid: neem fietsinfrastructuur als

ruggengraat (eerst verder uitbouwen natuurlijk!)




Maar Vlaanderen blijft autogericht?

Verkavelingen, versnippering zet zich door

6 ha

of

12

voetbal

velden

open

ruimte

per dag !

Dag




Maar Vlaanderen blijft autogericht?




Vlaamse vakwereld werkt aan

uitweg uit impasse




Vlaamse vakwereld reflecteert

over uitweg uit impasse




Vlaamse vakwereld stelt uitweg

uit impasse voor

http://www.vrp.be/nl/manifest-mobiliteit/

Dit manifest voor een betere samenhang tussen mobiliteit en

ruimtelijke planning, tussen stad en regio, werd opgemaakt

door de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning

(VRP) in samenwerking met experts inzake mobiliteit en

ruimtelijke planning. Het manifest wil een aanzet geven tot

debat. Ondertekenaars: Kobe Boussauw, Conrad De Poortere,

Steven Hoornaert, Dirk Lauwers, Willy Miermans, Kris Peeters,

An Rekkers, Stephan Reniers, Hans Van Hoof, Joris Scheers, Hans

Tindemans, Johan Van Reeth, Sylvie Van Damme, Filip

Vanhaverbeke, Peter Vermeulen, en andere




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Waarom nu een manifest?

-Urgentie en belang problematiek samenhang

ruimte x mobiliteit

-Uniek momentum beleidsvorming

Beleidsplan Ruimte Vlaanderen

Mobiliteitsplan Vlaanderen

NMBS - Transportplan, hervormingen

De Lijn - beheersovereenkomst ,

basisbereikbaarheid




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Werkwijze: lab mobiliteit met Vlaamse cases

= ‘beveiligde’ experten workshop / denktank - planners, stedenbouwkundigen,mobiliteitsdeskundigen

- vervoersmaatschappijen, overheden, consultants, …

Kan TOD ook in Vlaanderen?

Hoe verschillend is dit naargelang de regio?

TO.P Limburg




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Werkwijze: lab mobiliteit met Vlaamse cases

regionet Leuven




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Werkwijze: lab mobiliteit en ruimte met Vl. cases

TO.P Limburg




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Werkwijze: lab mobiliteit en ruimte met Vl. cases

Rekover Kortijk




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit 12 Sleutelkwesties

DE UITGANGSPUNTEN

1. Kiezen voor nabijheid

2. Kiezen voor Transit Oriented Development

KIEZEN VOOR INTERMODALITEIT

3. Een hoogwaardig openbaar vervoer als ruggengraat

4. Slimme combinaties van vervoersmiddelen en functies

5. Van basismobiliteit naar basisbereikbaarheid

KIEZEN VOOR RUIMTELIJKE KWALITEIT

6. Een actief locatiebeleid, met verdichting op knooppunten

7. Verkeersruimte integreren in de publieke ruimte

EEN AANGEPASTE ORGANISATIESTRUCTUUR

8. Mobiliteit verbinden met (stads)regionale ontwikkeling

9. Een samenwerkingskader voor unieke regio’s

10. Investeren in ruimtelijke procesregie

EEN AANGEPAST ALGEMEEN BELEIDSKADER

11. Private investeringen als hefboom

12. Het financieel en fiscaal beleid stroomlijnen




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Uitgangspunt: nabijheid = beste garantie voor

bereikbaarheid

BREVER wet




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Uitgangspunt: T.O.D. (transit oriented development)

Principe:

ontwikkelen rond multimodale knooppunten

concentreren en mengen van wonen, werken en

voorzieningen

Basisingrediënten:

hoge bebouwingsdichtheid

inzetten op sterke OV-assen

autoluw publiek domein

Density – Diversity - Design




Toelichting bij


Density – Diversity - Design




Toelichting bij


Vergt uitbouw robuust en hoogwaardig O.V.

Meer investeren in O.V. en zeker niet minder

Vergt actief locatiebeleid:

- verdichting rond knooppunten

- restrictief beleid andere locaties

= compactere groei, winst voor open ruimte

= kritische massa voor betaalbaar openbaar vervoer

Nieuwe pistes zoals verhandelbare bouwrechten en

stedelijke ruilverkavelingen testen




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Een aangepaste organisatiestructuur

Mobiliteit verbinden met (stads)regionale

ontwikkeling

Regio als tussenschaal

Daily Urban System

Afstemming ruimte en mobiliteit

Aandacht voor lokale dynamiek




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Een aangepaste organisatiestructuur

Per regio: platform met stakeholders

Samenbrengen van agenda’s

verticaal: diverse beleidsniveaus

horizontaal: diverse beleidsdomeinen (R.O., mobiliteit,…)

actoren (bedrijfsleven, middenveld, …)

Regisseur | gedragen organisatiestructuur

ruimtelijke procesregie voeren

zoeken naar windows of opportunity

geen vrijblijvend kader




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Kiezen voor intermodaliteit

Vervoersysteem robuuster maken door

investering in complementaire modi

OV-systeem performanter maken

Sterker uitwerken op hoofdlijnen en knooppunten

Aanvullen met andere modi

Betere afstemming van operatoren

Betere afstemming tussen en met overheden




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Kiezen voor intermodaliteit

Van basismobiliteit naar basisbereikbaarheid

Responsabiliseer lokale overheden en de

verkeersgeneratoren

De Lijn niet alleen verantwoordelijk voor

basisbereikbaarheid

Basisbereikbaarheid niet enkel oplossen met

klassiek OV

Basisbereikbaarheid vraagt locatiebeleid




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Kiezen voor ruimtelijke kwaliteit

Copenhagen, Stockholm, Wenen, Barcelona,

Valencia, Maastricht, Londen, Parijs, Hamburg,

Bordeaux, Utrecht, Bologna, …

Leefkwaliteit = hefboom

stadsontwikkeling




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit ‘Reality check’: modal shift in Franse steden !




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit

‘Reality check’: revitalisering Franse steden !




Toelichting bij

Manifest Mobiliteit Van versie 1.0 en 1.1 naar versie 2.0

Verbreden /Verdiepen

Stadsregionale aanpak

Intermodaliteit / nieuwe mobiliteit

Fiscale en financiële aspecten




Nieuwe mobiliteit: autonoom rijden

Game changer?




Autonoom rijden SARTRE collectief rijden pilot in

Zweden

Game changer?

mogelijke ontwikkelingspaden

Mogle




Autonoom rijden SARTRE collectief rijden pilot in

Zweden

Game changer?

Capaciteit snelweg

x 3 à 4 collectief

x 1,5 individueel

Vermijd ‘overinvestering’

in wegen

Mogle




Autonoom rijden

Game changer?

Capaciteit snelweg

x 3 à 4 collectief

x 1,5 individueel

= fractie hoogwaardig O.V.

= zeker niet beter dan fietspad

T.O.D. is robuuste keuze

uitbouw hoogwaardig O.V. en knooppuntontwikkeling




Autonoom rijden

Game changer?

Impact op stedelijke kwaliteit

of

Afhankelijk scenario

Last en first mile (‘taxi’fleets)

Concurrent O.V. (indiv.bezit)

Afhankelijk governance

Big business versus government versus citizen driven

Mogle




Intermodaliteit

Game changer?

Tot slot De basis van een goede relatie

mobiliteit –stad

kennen we al halve eeuw in vakwereld

Lewis Mumford, 1963

verder contact:

[email protected]

mailto:[email protected]


















Presentatie Dirk Lauwers 'Openbaar vervoer als ruggengraat voor ruimtelijke ontwikkeling'

Automotive

Transcript of Presentatie Dirk Lauwers 'Openbaar vervoer als ruggengraat voor ruimtelijke ontwikkeling'