De digitale vaardigheden van Vlaamse 65-plussers

Sandra Van Eesbeek

@SVanEes

Een veranderde samenleving

Technologie is aanwezig in alle aspecten van het dagelijkse leven

Het belang van goede digitale vaardigheden

Kloof van de 1ste graad

vs

Kloof van de 2de graad

Wat met Vlaamse 65-plussers?

Digitale ouderen in Vlaanderen

Bron: Belgian Federal Government, Mediawijs.be

19% is

ouder dan 65 jaar51% van

de 65-plussers heeft nog nooit internet gebruikt

1 op 4 senioren heeft een internetverbinding

Digitale ouderen in Vlaanderen

zijn

HOT

En hun digitale vaardigheden?

65-plussers: vaak genegeerd

• Meetmethode

• Gebrek aan duidelijke taal

• Grote non-respons

Masterproef:Een meting van de digitale vaardigheden van Vlaamse 65-plussers

Wat zijn digitale vaardigheden?

4 soorten vaardigheden

• Operationele vaardigheden= de ‘knoppenkennis’

• Formele vaardigheden= weg vinden in de structuur en kenmerken van een medium

• Informatievaardigheden= zoeken, selecteren en evalueren van media-inhoud

• Strategische vaardigheden= gericht inzetten van deze media om er voordelen uit te halen

Meten van digitale vaardigheden

Probleem!

• Combinatie van verschillende vaardigheden

• Geen algemeen geldende en gebruikte meetsystemen=> onmogelijk om data met elkaar te vergelijken

• Moeilijk te meten-> Meetmethode

• Complexiteit van digitale vaardigheden-> persoonsgebonden

Nog geen algemeen aanvaarde criteria om internet-vaardigheden te meten

Nood aan goede meetsystemen

• Grootschalige enquêtes:

‒ Zelfrapportering: gevaar voor over- of onderschatten

‒ Geen realistisch beeld: effectief gebruikmaken van internet

Snel beeld van veel mensen voor lage kost

• Performantietests:

‒ Duur, in zowel tijd als geld

‒ Niet mogelijk op grote schaal

Ingaan op individuele problemen

Resultaat: combinatie van meetmethoden

Beschrijving onderzoek

Masterproef

• Vragenlijst

• 307 internetgebruikers

• 58% mannelijk, 42% vrouwelijk

• 8% laagopgeleid, 44% middelopgeleid en 49% hoogopgeleid

• 47% tussen 65 en 69, 26% tussen 70 en 74, 17% tussen 75 en 79 en 10% ouder dan 80

• Performantietest

• 15 internetgebruikers

Bezit

Ervaring

Resultaten

Zelfrapportering (enquête)

• Schatten hun eigen vaardigheden vrij hoog in

• Informatievaardigheden: hoogst ingeschat Gemiddeld: 3,90 op 5

• Strategische vaardigheden: laagst ingeschatGemiddeld: 2,95 op 5

Performantietest

• Surfen verloopt niet probleemloos

• Onderscheid tussen:

• Taakvolbrenging

• Ervaren problemen bij het uitvoeren

Resultaat

• Operationele en formele vaardigheden

• Minst succesvol afgelegd, taakvolbrenging:

• Operationele vaardigheden : 53%

• Formele vaardigheden: 20%

• Veel fouten bij gemaakt

• Informatievaardigheden en strategische vaardigheden

• Meest succesvol afgelegd, taakvolbrenging:

• Informatievaardigheden: 60%

• Strategische vaardigheden 67%

• Veel fouten bij gemaakt

Meestvoorkomende problemen

• Operationele vaardigheden

• Niet kunnen opslaan of openen van een document

• Muis verkeerd gebruiken

• Niet kunnen omgaan met plotse foutmeldingen, bv. 404

• Formele vaardigheden

• Zoekfunctie verkeerd gebruiken

• Telkens de browser/tabbladen sluiten

• Niet naar startpagina van een website kunnen gaan

• Niet goed kunnen navigeren binnen een website (bv. onderscheid niet kunnen maken tussen tekst en links, …)

Meestvoorkomende problemen

• Informatievaardigheden

• Pagina niet goed scannen

• Geen gebruik maken van de voorgestelde zoekwoorden – blijven kijken naar klavier

• Verkeerde zoekresultaten openen

• Openen van irrelevante zoekresultaten

• Onbewust gesponsorde koppelingen openen

• Strategische vaardigheden

• Misleid worden door de info op de pagina

• Nemen van verkeerde beslissingen op basis van de informatie

Conclusie

Conclusie

• Algemeen hebben ouderen meer stappen nodig om hun doel te bereiken

• Schort hen aan goede operationele en formele basisvaardigheden om goed gebruik te maken van internet

• Dit belemmert een goede, vlotte uitvoering van de strategische en informatievaardigheden

• Toch scoren de strategische en informatievaardigheden hoog dankzij de gebruiksvriendelijkheid van het web

Conclusie

• Gebrek aan goede vaardigheden uit zich voornamelijk in een gebrek aan efficiëntie

• Toch zijn enkele operationele en formele basisvaardigheden onmisbaar, een bepaald niveau moet altijd aanwezig zijn

De toekomst

En nu?

• Op vlak van de operationele en formele vaardigheden dienen ze zich te versterken om optimaal gebruik te kunnen maken van internet.

• Er is een gerichte inspanning nodig van derden om ouderente laten deelnemen aan de verschillende ICT-mogelijkheden.

• Ouderen hebben -meer dan andere leeftijdsgroepen- noodaan de nodige steun.

Een eerste aanvoelen

• Toekomstig, verder onderzoek is nodig

• Meetmethoden herbekijken

• Personen uit alle lagen van de bevolking betrekken

• In kaart brengen van de verschillende problemen

Bewustzijn creëren

• Digitale kloof zal nooit overbrugd worden. Zowel de toegangskloof als de kloof in vaardigheden.

• Sommigen kiezen er bewust voor om geen gebruik te maken van internet of dit niet (beter) te willen leren.

• Nochtans wordt er vanuit de overheid, organisaties of bedrijven steeds meer verplicht. Maar dat is niet wat niet-gebruikers of gebruikers met gebrekkige vaardigheden willen. Er dient een blijvend alternatief te zijn.

Vragen?

sandra.vaneesbeek@hotmail.com

@SVanEes