Presentatie Cees Jan Pen

22
Volgt wonen het werken; lessen voor Brainport en focus op B5 dr. Cees-Jan Pen Lector Vastgoed/lectoraat Brainport (Lectorale rede 10-09-2013)

Transcript of Presentatie Cees Jan Pen

Page 1: Presentatie Cees Jan Pen

Volgt wonen het werken;

lessen voor Brainport en focus op B5

dr. Cees-Jan Pen

Lector Vastgoed/lectoraat Brainport

(Lectorale rede 10-09-2013)

Page 2: Presentatie Cees Jan Pen

• I Drijfveer

- Bijdragen aan cultuuromslag vastgoedsector en

vernieuwing/transformatie opleiding

a. Van nieuwbouw naar bestaande bouw

b. Van grexdenken naar vraagdenken

c. Van planoptimisme naar realisme

d. Van maakbaarheid naar raakbaarheid

e. Van master- naar microplannen

f. Van groei naar duurzaamheid

g. Van gebouw/project via gebied naar regio

Voettekst 2

Page 3: Presentatie Cees Jan Pen

Thema presentatie (1e verkenning)

Planologen-geografen-sociologen

Werken volgt wonen. In steden waar mensen graag

willen wonen neemt werkgelegenheid toe. Aan de

aantrekkelijkste woonsteden gaat niet alleen de

bevolkingskrimp voorbij, ze doen het economisch

beter. Uiteindelijk maakt gunstige ligging in combi

met stedelijke voorzieningen een stad aantrekkelijk

Inzicht in de woon-werkdynamiek is kaderstellend

en richtinggevend voor de planning van

woningbouwlocaties en bedrijventerreinen

Voettekst 3

Page 4: Presentatie Cees Jan Pen

Economen

‘You should not bring the jobs to the people, but

the people to the jobs’. Het is de economie die

bepaalt en de mensen hobbelen er achteraan. Dat

is de regel. Mensen vestigden zich toch van

oudsher waar ze de kost konden

verdienen……zou dit weer het geval zijn als

gevolg van de crisis?

Voettekst 4

Page 5: Presentatie Cees Jan Pen

Voettekst 5

Metropool of

megaregio

Page 6: Presentatie Cees Jan Pen

• II Toekomst stad

Voettekst 6

It’s the city stupid

Page 7: Presentatie Cees Jan Pen

• II Toekomst stad

Voettekst 7

Randstad en

wat Brainport

Page 8: Presentatie Cees Jan Pen

Voettekst 8

Randstad en

wat Brainport

Page 9: Presentatie Cees Jan Pen

II It’s the city stupid

• Eeuw van de stad/stedelijke nabijheid. Ongelijk

Thomas Friedman World is Flat

• Globaliserende economie draait om stedelijke

regio’s ipv landen vs ‘geography of enterprise’

• Kennis, innovatie, ontmoeten, interactie,

dichtheid, diensten, etc

• Zowel mono- als polycentrisch (Randstad plus)

• Groot gat centrum-grijze tussengebied-periferie

Voettekst 9

Page 10: Presentatie Cees Jan Pen

• Must read

Voettekst 10

Page 11: Presentatie Cees Jan Pen

Voettekst 11

• Wanneer stad doorgroeit, zijn keuzen onvermijdelijk:

– Kracht van diversiteit van milieus en mensen! als

uitgangspunt?

– Oog voor verdringingseffecten (auto’s in centrum?)

• Fundamenteel voor excellent vestigingsklimaat zijn:

– Internationale connectiviteit (meer dan asfalt)

– Kennis (topuniversiteiten, private kennis

investeringen)

– Quality of Living

– En diversiteit van hoogwaardige woonmilieus

II It’s the city stupid

Page 12: Presentatie Cees Jan Pen

12

Aantrekkelijkheid van de stad

Stad en land

Bereikbaarheid

banen; 34%

Ligging; 18%

Stedelijke

voorzieningen;

22%

Overlast; 2%

Onverklaard;

23%

Page 13: Presentatie Cees Jan Pen

13

Aantrekkelijkheid: de determinanten

Amsterdam Haarlem Utrecht 's-Gravenhage Rotterdam

Grondprijsverschil feitelijk 396 255 169 254 101

Grondprijsverschil verwacht 379 193 181 237 139

Loon 12 3 6 11 6

Bereikbaarheid werk per auto 58 36 44 48 29

Bereikbaarheid werk per OV 38 27 39 43 34

Historische binnenstad 49 8 1 -3 -7

Podiumkunsten 119 32 44 45 30

Culinair aanbod 19 8 4 12 3

Luxe winkels 80 44 42 60 44

Stadspark, natuur 4 23 12 16 6

Disamenities 0 11 -10 6 0

Stad en land

Page 14: Presentatie Cees Jan Pen

Verstedelijkingsnota 1976

“Over de manier waarop de ruimtelijke ontwikkeling

en de sociaal-economische ontwikkeling elkaar

beïnvloeden is weinig bekend. Met name over de

invloed over en weer van de woonplaatskeuze van

de mensen en de werkplaatskeuze van bedrijven

bestaat nog grote onzekerheid”

Voettekst 14

III Werk volgt wonen?

Page 15: Presentatie Cees Jan Pen

KNIP 1990

• Concentratie vs deconcentratie

Suburbanisatie: overheerste tot eind jaren ‘80

– Trek uit de Randstad naar groene Hart

en de buitenring, gebundelde deconcentratie

Urbanisatie: overheerst sinds de jaren ‘90

– Trek uit de periferie naar de Randstad (vooral

universiteitssteden Amsterdam, Utrecht)

New towns? Leeg ommeland? Onderkant? Voettekst 15

III Werk volgt wonen?

Page 16: Presentatie Cees Jan Pen

Voettekst 16

III Werk volgt toch wonen?

- Werk volgt wonen! Diversiteit woonmilieus, nabijheid

groen, bruisend centrum, cultuur-economie-

monument, citymarketing: Marlet, aantrekkelijke stad

- De (creatieve) kenniswerker zoekt hippe appartemen-

ten in hoge dichtheden en leuke stad: succes Adam.

Gadet terug naar de stad en gezinnen ook!

- Idem zoekt technische kenniswerker ruimte en groen:

succes Brainport? Of volgt wonen het succes van

Brainport? Economisch ipv woonbeleid?

Page 17: Presentatie Cees Jan Pen

Voettekst 17

III Werk volgt toch wonen?

- Atlas NL gemeenten/Platform31: werk/studie

magneet lange afstandsmigratie naar regio. Keuze

woonplaats wordt bepaald door banen (nu sterker)

- Binnen landingsregio voorzieningen leidend (Haar-

lem). NL? Alle sectoren/leeftijden? luxevraagstuk?

- Bereidheid reizen lange afstand wel voor werk en niet

voor voorzieningen. Of anno 2013 anders?

- Geldt voor hoger opgeleiden en kansrijke groepen, al

is deze groep al bijna 50%. Tweedeling dreigt

Page 18: Presentatie Cees Jan Pen

Voettekst 18

III Werk volgt toch wonen?

- PBL/Hospers: burgers en bedrijven zijn honkvast

(30 km) plus fenomeen boomerang migranten

- Van Dijk ea: hoe lager opgeleid hoe minder mobiel.

VB Granieten kern rapport mbt strippenkaart

- Venhorst ea: van afgestudeerden woont en werkt

een groter aandeel na afloop van studie in de steden,

dan dat er voorafgaand aan de studie woonden

- Hoogstra: geen bewijs dat bevolkingsgroei =

economische groei

Page 19: Presentatie Cees Jan Pen

Voettekst 19

III Werk volgt toch wonen?

Van Oort 2011:

• Werken volgt wonen = Randstedelijk fenomeen

(Noordvleugel)

• Werken volgt werken

• In Periferie wordt er weinig gevolgd (als er al iets

wordt gevolgd, dan volgt wonen werken)

Brainport: niet alleen wonen, maar aantrekkelijke banen

en leefomgeving: woonlocatiekeuze minder beperkt

Brainport: nieuwe woningen, nieuwe inwoners leidt niet

tot banen in productiestad, wel verzorgingsstad

Page 20: Presentatie Cees Jan Pen

Voettekst 20

IV Brainport 2020

• Bevestiging prio’s Brainport mbt kennis

&innovatie!!

• Kracht wonen in Brainport is de regio??-groen

• Triple Helix, maar binding afgestudeerden?

• Human capital agenda, maar onderkant?

• Teveel focus op asfalt

• Diversiteit/dichtheid wonen, winkelen in de stad,

culturele hoofdstad en monumenten

• Economische kansen etniciteit (MOE-landers)?

• Vliegveld irt Schiphol?

• Mate en betaalbaarheid stedelijke voorzieningen

• Hogesnelheids OV verbindingen, maar station

• Bereikbaarheid banen?? B 5?

Page 21: Presentatie Cees Jan Pen

• VI De B5

• 50% productiestad prima, maar 50% consumptiestad?

Leegstand binnenstad

• Metropolitaan denken Brabant-Limburg: B5

• Bereikbaarheid

• € beheer/onderhoud stad en openbare ruimte

• € bouwen inbreiden/verdichten ipv uitleg/nieuwbouw

Voettekst 21

Page 22: Presentatie Cees Jan Pen

Voettekst 22