Preventie- en Handhavingplan

Joost Mulder (Trimbos)Marian Gacsbaranyi (NVWA)

Programma

Preventie- en Handhavingsplan Effectief alcoholbeleid Hoe pak je het aan?

StappenplanVoorbeelden

Preventie- en HandhavingsplanArtikel 43a DHW

1. De gemeenteraad stelt uiterlijk zes maanden na inwerkingtreding van dit artikel voor de eerste maal een preventie- en handhavingsplan alcohol vast. Vervolgens wordt dit plan elke vier jaar gelijktijdig met de vaststelling van de lokale nota gezondheidsbeleid, bedoeld in artikel 13, tweede lid, van de Wet Publieke Gezondheid, vastgesteld. Het plan kan tussentijds worden gewijzigd.

2. Het plan bevat de hoofdzaken van het beleid betreffende de preventie van alcoholgebruik, met name onder jongeren, en de handhaving van de wet.

3. In het plan wordt in ieder geval aangegeven: a. wat de doelstellingen zijn van het preventie- en handhavingsbeleid alcohol; b. welke acties worden ondernomen om alcoholgebruik, met name onder jongeren, te voorkomen, al dan niet in samenhang met andere preventieprogramma’s als bedoeld in artikel 2, tweede lid, onderdeel d, van de Wet Publieke Gezondheid; c. de wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingsacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen; d. welke resultaten in de door het plan bestreken periode minimaal behaald dienen te worden.

Naleving leeftijdsgrenzen in Europa

4

Rapport Eyes on Ages, STAP 2013

 Regelgeving en Handhaving Effectiviteit

Verhogen van de prijs +++

Verkoopverboden +++

Minimum verkoopleeftijd +++

Beperken openingstijden ++

Beperken aantal verkooppunten ++

Meer handhaving in verkooppunten ++

Beperken alcoholreclame +/++

Bron: Babor e.a. (2010) Alcohol no ordinary commodity Oxford University Press

Effectieve preventie maatregelen jeugd - WHO

 Educatie en bewustwording Effectiviteit

Agressietraining barpersoneel en management

++

Integrale schoolprogramma’s (studenten)

+

Trainen barpersoneel 0/+

Voorlichting op school 0

Social marketing 0

Massamediale campagnes 0

  Effectiviteit

Verhogen van de prijs +++

Verkoopverboden +++

Minimum verkoopleeftijd +++

Beperken openingstijden ++

Beperken aantal verkooppunten ++

Meer handhaving in verkooppunten ++

Beperken alcoholreclame +/++

Trainen barpersoneel 0/+

1. Alcoholverkoop (tijdelijk) stilleggen

  Effectiviteit

Verhogen van de prijs +++

Verkoopverboden +++

Minimum verkoopleeftijd +++

Beperken openingstijden ++

Beperken aantal verkooppunten ++

Meer handhaving in verkooppunten ++

Beperken alcoholreclame +/++

Trainen barpersoneel 0/+

1. Toegangsleeftijd invoeren in horeca

2. Toegangstijd aan leeftijd koppelen

  Effectiviteit

Verhogen van de prijs +++

Verkoopverboden +++

Minimum verkoopleeftijd +++

Beperken openingstijden ++

Beperken aantal verkooppunten ++

Meer handhaving in verkooppunten ++

Beperken alcoholreclame +/++

Trainen barpersoneel 0/+

1. Gemeente als toezichthouder

  Effectiviteit

Verhogen van de prijs +++

Verkoopverboden +++

Minimum verkoopleeftijd +++

Beperken openingstijden ++

Beperken aantal verkooppunten ++

Meer handhaving in verkooppunten ++

Beperken alcoholreclame +/++

Trainen barpersoneel 0/+

1. Alcoholreclame in openbare ruimte aanpakken met de APV

2. Alcoholreclame rond gem. sportvelden verbieden

3. Instrument om prijs-

acties aan te pakken.

Effectief alcoholbeleid - preventiemodel

10

Reynolds, 2003

Educatie & bewustwording

HandhavingRegelgeving

Preventie

1. Risico’s bepalen2. Bepalen huidige stand van zaken

3. Analyseren doelgroepen4. Bepalen doelen

5. Ontwikkelen interventiemix6. Uitvoeren interventies/acties

7. Evaluatie/ effectmeting8. Verantwoording resultaten

Probleemanalyse

Gedragsanalyse

Gedragsbeïnvloeding

Effecten

Stappen Preventie- en Handhavingsplan alcohol

3. Doelgroeponderzoek

4. Bepalen doelstelling

6. Uitvoeren interventies/acties

ProbleemanalyseWelk probleem?

GedragsanalyseWaarom?

5. Ontwikkelen interventiemix

7. Evaluatie & Effectmeting

8. Verantwoording

2. Stand van zaken (naleefniveau) 1. Risicoanalyse

GedragsbeïnvloedingHoe?

EffectmetingEffectief?

En dan nu de praktijk!

ProbleemanalyseDoelgroep gebruikers (jeugd)- Epidemiologische cijfers (binge drinken, frequentie gebruik etc.) - Koopintenties- Intoxicatie cijfers- Drinkgedrag (wanneer, waar, hoeveel)- Ongevalcijfers

Doelgroep verstrekkers- Aantal verstrekpunten- Risicolocaties en tijdstippen- Naleving per soort verstrekpunt- Activiteiten verstrekkers (systemen ed.)- Houding branche-organisatie?

Welke rol speelt de omgeving?

GedragsanalyseWat zijn de oorzaken van het ontstaan van het probleem?Waarom worden de regels niet nageleefd (door gebruikers en verstrekkers?

Bewuste factorenOnbewuste factorenWeerstandenTegenwerkende omstandigheden

Te gebuiken theorieën:- Tafel van 11- Gedragspincipes van Cialdini

Omdat het geld oplevert

Mijn collega’s gaan ook gewoon door

Ik wil uit, waar moet ik dan naar toe?

Ach, de pakkans is zo klein

De overheid bepaalt niet wat ik doe

Doelen bepalenBijvoorbeeld:

- De startleeftijd voor het drinken van alcohol stijgt van 13 naar 15 jaar- Het aantal jongeren dat maandelijks ‘binge drinkt’ daalt met 10%- Het aantal jongeren dat tijdens het uitgaan dronken is daalt met 20%- De naleving van de leeftijdsgrens stijgt bij supermarkten van 30% van

50%- ………

Gedragsbeïnvloeding – interventiemix

1. Interventies inventariseren die kunnen bijdragen aan het behalen van de gestelde doelen

2. Bepalen welke interventies het meest effectief zijn voor het behalen van de gestelde doelen

3. Interventiemix samenstellen die ook haalbaar is4. Tenslotte subdoelen per interventie opstellen

Probleemanalyse: Naleving supermarkten 30%Gedragsanalyse: Kennis is voldoende, motivatie caissières is

onvoldoende (“Ze krijgen het elders toch wel…”), lage pakkans perceptie

Doel: De naleving van de leeftijdsgrens stijgt bij supermarkten van 30% van 50%

Vanuit het oogpunt educatie/ bewustwording (preventie)

• Informeren jongeren/ouders/burgers/ondernemers over het probleem en wat WE er aan gaan doen (gezamenlijke awareness)

• Communicatie over naleefonderzoek, gevolgen van te vroeg drinken

• Meedenken over beter trainen caissières • Belonen goed gedrag / norm = naleven!• Stimuleren tot de toepassing van sluitende

systemen inclusief zelfcontrole• Opzetten meldpunt voor melden van

overtredingen en ook winkels die het goed doen (burgers activeren)

Voorbeeld

Vanuit het oogpunt regelgeving/handhaving

• Sanctiebeleid opstellen (oa. 3 strikes out)• 1e ronde gesprekken n.a.v. resultaat

naleefonderzoek• Handhavingsactie ontwikkelen en uitvoeren

bestaande uit handhaving (opvallend en onopvallend) bij geselecteerde hotspots

• Ook meldingen burgers controleren en resultaat terugkoppelen

• Communicatieplan ontwikkelen en uitvoeren rondom de handhavingsactie (hot spots informeren, resultaten actie communiceren)

• Ontwikkeling systeemtoezicht (minder controle bij sluitend systeem)

EffectmetingMogelijk onderzoek:- Belevingsonderzoek (is de pakkans perceptie gestegen?)- Nalevingsonderzoek (is de naleving gestegen?) - Onderzoek drinkgedrag (is de startleeftijd verhoogd?)- Onderzoek koopgedrag (kopen jongeren minder vaak alcohol?)- Media analyse - …….

Verantwoording resultaten:- De naleving is gestegen van .. naar …- De startleeftijd is gestegen van .. naar …

Een Zweeds voorbeeld

STAD project Stockholm•Voorlichting/educatie•Training barpersoneel•Handhaving/toezicht

MediaMedia

TrainingTraining

HandhavingHandhaving

EvaluatieEvaluatie

Opzet• Uitvoering in stadsdeel centrum (550 verkooppunten)• Controle stadsdeel (270 verkooppunten)• Implementatie in 1998 (evaluatie van 1994 tot 2000)

Resultaten

22

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

1997 2001 2004 2007

% s

erve

d w

itho

ut c

heck

ing

ID

23

Intervention area

Control area

Intervention begins: responsible beverage service

Reduction in assaults by 29%J Stud Alcohol, 2004

Cost – benefit ratio1:39European J Publ Health2007

En verder…..

• Programma kosten 796 000 euro Gemiddelde kosten misdaad: 19 049 euroUiteindelijke geschatte besparing kosten 31.314 miljoen euro

• Minder criminaliteit in bars• Meer tevreden bar personeel

Tot slot• In januari komt het Trimbos-intituut met een model voor

het preventie-en handhavingsplan• In maart vind er een landelijke studiedag plaats over het

preventie- en handhavingsplan

25

Vragen ???

Joost Mulderjmulder@trimbos.nl

Marian Gacsbaranyimarian.smink@vwa.nl